-
1 केरलक
keralakaās m. pl. N. of the inhabitants of Malabar VarBṛS. XIV, 12 ;
m. N. of a Nāga demon VāmP. ;
( ikā) f. N. of a woman, Vāsav.
-
2 चक्रलक्षणा
cakrá-lakshaṇāf. Cocculus cordifolius L.
-
3 चक्रलक्षणिका
cakrá-lakshaṇikāf. id. Bhpr.
-
4 दारलक्षण
dāra-lakshaṇan. sign of wifehood Mn. VIII, 237.
-
5 द्वारलक्षणपटल
-
6 द्वितीयमिश्रलक्षण
-
7 नन्दिवारलक
nandi-vāralakam. a species of fish Suṡr.
-
8 प्रासादालंकारलक्षण
prāsādâ̱laṉkāra-lakshaṇan. N. of wk.
-
9 भद्रलक्षण
bhadrá-lakshaṇan. the mark of a Bhadra elephant (whose chief andﾠ inferior limbs are in good proportion) L.
-
10 वारलक
-
11 व्यवहारलक्षण
vy-avahāra-lakshaṇan. a characteristic of judicial investigation MW.
-
12 शरीरलक्षण
ṡárīra-lakshaṇan. N. of wk.
-
13 शस्त्रलक्षण
ṡástra-lakshaṇan. N. of wk.
-
14 शारीरलक्षण
ṡārīrá-lakshaṇan. N. of wks.
-
15 चक्र
cakrán. (Ved. rarely m.;
gaṇa ardharcâ̱di;
fr. car?;
√1. kṛi Pāṇ. 6-1, 12 Kāṡ.)
the wheel (of a carriage, of the Sun's chariot < RV. >, of Time I, 164, 2-48 ;
- kráṉ-car, to drive in a carriage ṠBr. VI) RV. etc.;
a potter's wheel ṠBr. XI Yājñ. III, 146 (cf. - bhrama etc.);
a discus orﾠ sharp circular missile weapon (esp. that of Vishṇu) MBh. R. Suṡr. Pañcat. BhP. ;
an oil-mill Mn. IV. 85 MBh. XII, 6481 and 7697 ;
a circle R. BhP. etc.
(kalâ̱pa-, « the circle of a peacock's tail» Ṛitus. II, 14);
an astronomical circle (e.g.. rāṡi-, the zodiac) VarBṛS. Sūryas. ;
a mystical circle orﾠ diagram, Tantr. ;
= - bandha q.v. Sāh. X, 13 a/b ;
a cycle, cycle of years orﾠ of seasons Hariv. 652 ;
« a form of military array (in a circle)» seeﾠ - vyūha;
circular flight (of a bird) Pañcat. II, 57 ;
a particular constellation in the form of a hexagon VarBṛS. XX VarBṛ. Laghuj. ;
a circle orﾠ depression of the body (for mystical orﾠ chiromantic purposes;
6 in number,
one above the other, viz.
1. mūlâ̱dhāra, the parts about the pubis;
2. svâ̱dhishṭhāna, the umbilical region;
3. maṇi-pūra, the pit of the stomach orﾠ epigastrium;
4. anāhata, the root of the nose;
5. viṡuddha, the hollow between the frontal sinuses;
6. ājñâ̱khya, the fontenelle orﾠ union of the coronal andﾠ sagittal sutures;
various faculties andﾠ divinities are supposed to be present in these hollows);
N. of a metre (= - pāta);
a circle orﾠ a similar instrument (used in astron.) Laghuj. Sūryas. XIII, 20 Gol. XI, 10 ff. ;
( alsoﾠ m. L.) a troop, multitude MBh. V, IX ;
(-krâ̱valī, q.v.) Hariv. R. etc.;
the whole number of (in comp.) Sarvad. XI, 127 ;
a troop of soldiers, army, host MBh. (ifc. f. ā, III, 640) BhP. I, IX Cāṇ. ;
a number of villages, province, district L. ;
(fig.) range, department VarBṛS. XXX, 33 ;
the wheel of a monarch's chariot rolling over his dominions, sovereignty, realm Yājñ. I, 265 MBh. I, XIII BhP. IX, 20, 32 VP. ;
(pl.) the winding of a river L. ;
a whirlpool L. ;
a crooked orﾠ fraudulent device (cf. cakrikā) L. ;
the convolutions orﾠ spiral marks of the Ṡāla-grāma orﾠ ammonite W. ;
N. of a medicinal plant orﾠ drug Suṡr. vf. ;
of a Tīrtha BhP. X, 78, 19 ;
m. the ruddy goose orﾠ Brāhmany duck (Anas Casarca, called after its cries;
cf. - vāká) MBh. IX, 443 Bālar. VIII, 58 Kathās. LXXII, 40 ṠārṇgP. ;
(pl.) N. of a people MBh. VI, 352 ;
(gaṇa aṡvâ̱di) N. of a man, BṛArUp. III, 4, 1 Sch. ;
of another man Kathās. LVI, 144 ;
of a Nāga MBh. I, 2147 ;
of one of Skanda's attendants MBh. IX, 2539 and 2542 ;
of a mountain BhP. V, 20, 15 Kathās. LIV. 16 ;
(ā) f. a kind of Cyperus orﾠ another plant L. ;
(ī́) f. a wheel (instr. sg. - kríyā;
gen. du. - kryós) RV. ;
(du. - kriyau) Kāṭh. XXIX, 7 ;
<cf. a-, ashṭā́-, uccā-, éka-, kāla-, kū-, daṇḍa-, dik-, dharma-, mahā-, mātṛi-, ródha-, vishṇu-, sa-, saptá-, hiraṇya-;
tri- andﾠ sucakrá;
+ cf. alsoﾠ κύκλος,
Lat. circus;
Angl. Sax. hveohl,
Eng. wheel
- चक्रकारक
- चक्रकुल्या
- चक्रगज
- चक्रगण्डु
- चक्रगति
- चक्रगुच्छ
- चक्रगुल्म
- चक्रगोप्तृ
- चक्रग्रहणी
- चक्रचर
- चक्रचारिन्
- चक्रचूडामणि
- चक्रजाति
- चक्रजीवक
- चक्रजीविन्
- चक्रणदी
- चक्रणितम्ब
- चक्रतलाम्र
- चक्रतीर्थ
- चक्रतुण्ड
- चक्रतैल
- चक्रदंष्ट्र
- चक्रदत्त
- चक्रदन्ती
- चक्रदीपिका
- चक्रदुन्दुभ्य
- चक्रदृश्
- चक्रदेव
- चक्रद्वार
- चक्रधनुस्
- चक्रधर
- चक्रधर्मन्
- चक्रधार
- चक्रनख
- चक्रनदी
- चक्रनाभि
- चक्रनामन्
- चक्रनायक
- चक्रनारायणीसंहिता
- चक्रनितम्ब
- चक्रनेमि
- चक्रपद्माट
- चक्रपरिव्याध
- चक्रपर्णी
- चक्रपाणि
- चक्रपाणिन्
- चक्रपात
- चक्रपाद
- चक्रपाल
- चक्रपालित
- चक्रपुर
- चक्रपुष्करिणी
- चक्रफल
- चक्रबन्ध
- चक्रबन्धना
- चक्रबान्धव
- चक्रबाला
- चक्रभङ्ग
- चक्रभानु
- चक्रभृत्
- चक्रभेदिनी
- चक्रभ्रम
- चक्रभ्रमण
- चक्रभ्रमि
- चक्रभ्रान्ति
- चक्रमठ
- चक्रमण्डलिन्
- चक्रमन्द
- चक्रमर्द
- चक्रमर्दक
- चक्रमासज
- चक्रमीमांसा
- चक्रमुख
- चक्रमुसल
- चक्रमेदिनी
- चक्रमेलक
- चक्रमौलि
- चक्रमौलिन्
- चक्रयान
- चक्रयोग
- चक्रयोधिन्
- चक्ररक्ष
- चक्ररद
- चक्रराज
- चक्रलक्षणा
- चक्रलक्षणिका
- चक्रलताम्र
- चक्रवत्
- चक्रवर्त
- चक्रवर्तिन्
- चक्रवर्मन्
- चक्रवाक
- चक्रवाकिन्
- चक्रवाट
- चक्रवाड
- चक्रवात
- चक्रवाल
- चक्रवालक
- चक्रवालधि
- चक्रविमल
- चक्रवृत्त
- चक्रवृद्धि
- चक्रव्यूह
- चक्रशतपत्त्र
- चक्रश्रेणी
- चक्रसंवर
- चक्रसक्थ
- चक्रसंज्ञ
- चक्रसाह्वय
- चक्रसेन
- चक्रस्वस्तिकनन्द्यावर्त
- चक्रस्वामिन्
- चक्रहस्त
- चक्रह्रद
-
16 अङ्कः _aṅkḥ
अङ्कः [अङ्क् कर्तरि करणे वा अच्]1 The lap (n. also); अङ्काद्ययावङ्कमुदीरिताशीः Ku.7.5. passed from lap to lap.-2 A mark, sign; अलक्तकाङ्कां पदवीं ततान R.7.7; पदङ्क्तिरलक्ताङ्का Rām.; रतिवलयपदाङ्के कण्ठे Ku.2.64. marked with the signs or traces &c.: मद्गोत्राङ्कं गेयम् Me.86, a stain, spot, stigma, brand; इन्दोः किरणेष्विवाङ्कः Ku.1.3; कट्यां कृताङ्को निर्वास्यः Ms.8.281.-3 A numerical figure; a number; the number 9.-4 A side flank; proximity, reach (connected with 1 above); समुत्सुकेवाङ्कमुपैति सिद्धिः Ki.3. 4; प्रेम्णोपकण्ठं मुहुरङ्कभाजो रत्नावलीरम्बुधिराबबन्ध Śi.3.36; सिंहो जम्बुकमङ्कमागतमपि त्यक्त्वा निहन्ति द्विपम् Bh.2.3; Ki. 17.64, See- ˚आगत below.-5 An act of a drama, for its nature &c., See S. D.278.-6 A hook or curved instrument.-7 A species of dramatic composition, one of the ten varieties of रूपक, See S. D.519.-8 An orna- ment (भूषा).-9 A sham fight, military show (चित्रयुद्ध).-1 A coefficient.-11 A place; नानाङ्क- चिह्नैर्नवहेमभाण्डैः (तुरङ्गैः) Bu.ch.2.4.-12 A sin, mis- deed.-13 A line, curved line; a curve or bend generally, the bend in the arm.-14 The body.-15 A mountain. अङ्कः स्थानान्तिकक्रोडभूषणोत्संगलक्ष्मसु । मन्तो नाटकविच्छेदे चित्रयुद्धे च रूपके ॥ Nm. [cf. L. uncus; Gr. ogkos]-Comp. -अङ्कमू [अङ्के मध्ये अङ्काः शतपत्रादिचिह्नानि यस्य Tv.] water.-अवतारः when an act, hinted by persons at the end of the preceding act, is brought in continuity with the latter, it is called अङ्कावतार (descent of an act), as the sixth act of Śākuntala or second of Mālavikāgnimitra (अङ्कान्ते सूचितः पात्रैस्तदङ्क- स्याविभागतः । यत्राङकोवतरत्येषो$ङ्कावतार इति स्मृतः S. D.311). The Daśarūpa defines it differently; अङ्कावतारस्त्वङ्कान्ते पातो$ङ्कस्याविभागतः । एभिः संसूचयेत्सूच्यं दृश्यमङ्कैः प्रदर्शयेत् 3.56.-आगत, -गत a. [द्वि. त.] come within the grasp; सिंहत्वं ˚सत्त्ववृत्तिः R.2.18; श्रियं युवाप्यङ्कगतामभोक्ता R.13.67.-करणम् marking, branding &c.-तन्त्रम् the science of numbers (arithmetical or algebraical).-धारणम्-णा 1 bearing or having marks, such as those on the body of a Vaiṣṇava.-2 manner of holding the person.-परिवर्तः [स. त]1 turning on the other side.-2 rolling or dallying in the lap or on the person; अपि कर्णजाहविनिवेशिताननः प्रियया तदङ्कपरिवर्तमाप्नुयाम् Māl.5.8. (an occasion for) embrace (अङ्के क्रोडे सर्वतो- भावेन वर्तनं हृदयालिङ्गनम् इत्यर्थः -Jagaddhara); so ˚परिवर्तिन्; भर्तुः ˚नी भव M.3.-पादव्रतम् N. of a Vrata; title of a chapter in the भविष्योत्तरपुराण.-पालिः -ली [पा-अलि ष. त. वा. ङीप्]1 the extremity of region of the lap (क्रोडप्रान्त or प्रदेश); a seat in the lap; hence, an embrace; तावद्गाढं वितर सकृदप्यङ्कपालीं प्रसीद Māl.8.2. स्पृश हस्तेन मे हस्तमेहि देह्यङ्कपालिकाम् । Śivabhārata 21.33.-2 [अङ्केन पालयति पाल्-इ. तृ. त.] a nurse.-3 (-ली) a variety of plant, Piring or Medicago Esculen- ta; (Mar. धोत्रा-निघण्टुरत्नाकर) [वेदिकाख्यगन्धद्रव्यम्]-पाशः [अङ्कः पाश इव बन्धनेनेव पातनहेतुर्यत्र Tv.] an operation in arithmetic by which a peculiar concatenation or chain of numbers is formed by making the figures 1, 2 &c. exchange places (स्थानान्तमेकादिचयाङ्कघातः संख्याविभेदा नियतैः स्युरङ्कैः । भक्तो$ङ्कमित्याङ्कसमासनिघ्नः स्थानेषु युक्तो मितिसंयुतिः स्यात् ॥ See Līlā.24); (न गुणो न हरो न कृतिर्न घनः पृष्टस्तथापि दुष्टानाम् । गर्वितगणकबहूनां स्यात् पातो$वश्यमङ्कपाशे$स्मिन्).-पूरणम् multiplication of number of figures.-बन्धः. forming the lap, bending the thighs into a curve and squatting down.-2 branding with a mark that resem- bles a headless trunk (अशिरःपुरुषाकरो$ङ्कः).--भाज् [अङ्कं भजते उप. स.]1 seated in the lap or carried on the hip, as an infant.-2 being within easy reach, drawing near, soon to be obtained; अविरहितमनेकेनाङ्कभाजा फलेन Ki. 5. 52.-3 premature, early ripe, forced fruit.-मुखम् (or आस्यम्) that part of an act, wherein the subject of all the acts is intimated, is called अङ्कमुख, which suggests the germ as well as the end; e. g. in Māl.1 कामन्दकी and अवलोकिता hint the parts to be played by भूरिवसु and others and give the arrangement of the plot in brief (यत्र स्यादङ्क एकस्मिन्नङ्कानां सूचनाखिला । तदङ्क- मुखमित्याहुर्बीजार्थख्यापकं च तत् ॥ S. D.322.) The Daśarūpa defines it thus: अङ्कान्तपौत्ररङ्कास्यं छिन्नाङ्कस्यार्थसूचनात् । i. e. where a character at the end of an act cuts short the story and introduces the beginning of another act; as in the second of Mv.-लोड्यः [अङ्केन लोड्यते असौ] a kind of tree (Mar. चिंचोट), ginger.-लोपः subtraction of numbers.-विद्या the science of numbers, arithmetic. -
17 अये _ayē
अये ind.1 As a vocative particle, or as a kind of gentle address. (= अयि); अये गौरीनाथ त्रिपुरहर शम्भो त्रिनयन Bh.3.123.-2 An interjection showing (a) 'surprise' or 'wonder' and translated by 'oh', 'ah', अये मातलिः Ś.6; अये कुमारलक्ष्मणः प्राप्तः U.1; अये मय्येव भ्रुकुटीधरः संवृत्तः U.5; (b) 'grief', 'dejection'; अये देवपादपद्मोपजीविनो$वस्थेयम् Mu.2. (alas !); (c) 'anger' अये अश्वमेध इति विश्वविजयिनां क्षत्रियाणां महानुत्कर्षनिकषः U.4; (d) 'fear', 'flurry', 'agitation'; (e) 'recollection'; (f.) 'fear'; (g) 'fatigue'. -
18 अलकः _alakḥ
अलकः [अल-क्वुन्, अलति भूषयति मुखम्]1 A curl lock of hair, hair in general; ललाटिकाचन्दनधूसरालका Ku.5. 55; अस्पृष्टालकवेष्टनौ R.1,42;4.54; अलकभङ्गतां गतः K.4; अलके बालकुन्दानुविद्धम् Me.67 (the word is n. also, as appears from a quotation of Malli.: स्वभाववक्राण्यलकानि तासाम्).-2 Curls on the fore-head;...अलकः पुरोलम्बनकुन्तले Nm.-3 Saffron besmeared on the body.-4 mad dog (for अलर्क).-का A girl from eight to ten years of age.-2 N. of the capital of Kubera (situated on a peak of the Himālaya above the peak of Meru, inhabited also by Śiva), and of the lord of the Yakśas; अलकामतिवाह्यैव Ku.6.37; विभाति यस्यां ललितालकायां मनोहरा वैश्रवणस्य लक्ष्मीः Bv.2.1; गन्तव्या ते वसतिरलका नाम यक्षेश्वराणाम् Me.7.-Comp. -अधिपः, -पतिः, -ईश्वरः 'lord of Alakā', N. of Kubera; अत्यजीवदमरालके- श्वरौ R.19.15.-अन्तः the end of a curl or ringlet; Śi. 4.9; उद्गृहीतालकान्ताः प्रेक्षिष्यन्ते पथिकवनिताः Me.8.-आह्वयः Bergera Kaenigii (Mar. कढीनिंब).-नन्दा 1 N. of the Gaṅgā, or a river falling into it. ईक्षयालकनन्दाया विधूताशेष- कल्मषः Bhāg.11.29.42.-2 a girl from eight to ten years of age.-प्रभा N. of the capital of Kubera.-प्रियः N. of a tree (पीतसाल; Mar. आसणा).-संहतिः f. rows of curls; विलुलितालकसंहतिरामृशन्मृगदृशां श्रमवारि ललाटजम् Śi.6.3. -
19 अलक्षण _alakṣaṇa
अलक्षण a.1 Having no signs or marks.-2 Having no characteristics or distinguishing marks, undefined, undistinguished; आसीदिदं तमोभूतमप्रज्ञातमलक्षणम् Ms.1.5.-3 Having no good marks, inauspicious, unfortunate, ill-omened; क्लेशावहा भर्तुरलक्षणाहम् R.14.5.-4 Incom- prehensible; सैषा विष्णोर्महामाया$बाधया$लक्षणा यया Bhāg. 12.6.29.-णम् 1 A bad or inauspicious sign; आचारो हन्त्यलक्षणम् Ms.4.156.-2 That which is no definition, a bad definition. -
20 अलक्ष्मन् _alakṣman
अलक्ष्मन् a. With inauspicious signs; अपसव्यं ग्रहाश्च- क्रुरलक्ष्माणं दिवाकरम् Mb.6.12.12.
Страницы
- 1
- 2
См. также в других словарях:
bhadrá-lakshaṇa — भद्रलक्षण … Indonesian dictionary
cakrá-lakshaṇā — चक्रलक्षणा … Indonesian dictionary
cakrá-lakshaṇikā — चक्रलक्षणिका … Indonesian dictionary
dāra-lakshaṇa — दारलक्षण … Indonesian dictionary
dvā́ra-lakshaṇa-paṭala — द्वारलक्षणपटल … Indonesian dictionary
dvitī́ya-miṡralakshaṇa — द्वितीयमिश्रलक्षण … Indonesian dictionary
keralaka — केरलक … Indonesian dictionary
nandi-vāralaka — नन्दिवारलक … Indonesian dictionary
prāsādâ̱laṉkāra-lakshaṇa — प्रासादालंकारलक्षण … Indonesian dictionary
ṡārīrá-lakshaṇa — शारीरलक्षण … Indonesian dictionary
ṡárīra-lakshaṇa — शरीरलक्षण … Indonesian dictionary
