Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

इन्द्रप्रमद

  • 61 प्रतियत्न _pratiyatna

    प्रतियत्न a.
    1 Troubling about.
    -2 Active, vigorous.
    -त्नः 1 An effort, endeavour, exertion.
    -2 Prepara- tion, elaboration; 'प्रतियत्नस्तु संस्कारः' Vaijayantī सुगन्धि- तामप्रतियत्नपूर्वां बिभ्रन्ति यत्र प्रमदाय पुंसाम् Śi.3.54.
    -3 Making complete or perfect.
    -4 Imparting a new quality or virtue; सतो गुणान्तराधानं प्रतियत्नः Kāṣi. on P.II.3.53.
    -5 Wish, desire.
    -6 Opposition, resistance.
    -7 Retalia- tion, retribution, revenge.
    -8 Making captive, taking prisoner.
    -9 Favour.
    -1 Acting well or properly.
    -11 Comprehension.

    Sanskrit-English dictionary > प्रतियत्न _pratiyatna

  • 62 फुल्ल _phulla

    फुल्ल p. p. (of. फुल्ल्)
    1 Expanded, opened, blown, पुष्पं च पुल्लं नवमल्लिकायाः प्रयाति कान्ति प्रमदाजनानाम् Ṛs.6.6; फुल्लारविन्दवदनाम् Ch. P.1.
    -2 Flowering, blossomed; फुल्लासनाग्रविटपानिव वायुरुग्णान् R.9.63.
    -3 Expanded, dilated, wide opened (as eyes).
    -4 Smiling, gay.
    -5 Puffed, inflated (as cheeks).
    -6 Loose (as a gar- ment).
    -ल्लम् A full-blown flower.
    -Comp. -तुवरी alum.
    -दामन् n. a kind of metre.
    -नयन, -नेत्र, -लोचन a. having eyes dilated (with joy); वीक्षन्ते$न्यमितः स्फुटत्- कुमुदिनीफुल्लोल्लसल्लोचनाः Pt.1.136. (
    -नः) a kind of deer. (
    -नम्) a large, full eye.
    -फालः the wind raised in winnowing corn.
    - वदन a. looking pleased or happy.

    Sanskrit-English dictionary > फुल्ल _phulla

  • 63 बद्ध _baddha

    बद्ध p. p. [बन्ध्-कर्मणि क्त]
    1 Bound, tied, fastened.
    -2 Chained, fettered.
    -3 Captured, caught.
    -4 Confined, imprisoned.
    -5 Put or girt on.
    -6 Restrained, suppressed, withheld.
    -7 Formed, built; शरबद्धमिवाभाति द्वितीयं भास्वदम्बरम्Rām.6.17.24.
    -8 Cherished, entertained.
    -9 Combined, united.
    -1 Firmly rooted, firm.
    -11 Shut, stopped, closed.
    -12 Inlaid, studded.
    -13 Composed (as verses).
    -14 Formed, contracted; असूत सा नागवधूपभोग्यं मैनाकमम्भोनिधिबद्धसख्यम् Ku.1.2.
    -15 Manifested, displayed.
    -16 Entangled, involved.
    -17 Congealed, clotted (as blood.)
    -18 Effected, caused, formed, produced; बद्धं जालकम् Ś.1.29;2.6; U.6.17; Māl.3.7.
    -19 Possessed, preserved; बद्धं सन्तं मन्यते लब्धमर्थम् Mb.5.92.23.
    -Comp. -अङ्गुलित्र, अङ्गुलि- त्राण a. having as finger-guard fastened.
    -अञ्जलि a. folding the hands together in supplication, with the hands joined in humble entreaty or raised to the fore- head as a mark of respect. ˚पुट a. forming a cup with the hollowed hands.
    -अनुराग a. having the affection fixed upon, feeling or manifesting love for.
    -अनुशय a.
    1 feeling repentant.
    -2 of a fixed resolve.
    -अम्बु n. water derived from a current.
    -अवस्थिति a. constant.
    - आदर a. attaching great value to.
    -आनन्द a. joyful.
    -आयुध a. accoutred with arms.
    -आशङ्क a. one whose suspicions have been roused, grown suspicious.
    -उत्सव a. enjoying or observing a festival or holiday.
    -उद्यम a. making united efforts.
    -कक्ष, -कक्ष्य a. see बद्धपरिकर.
    -कदम्बक a. forming groups; छायाबद्धकदम्बकं मृगकुलं रोमन्थ- मभ्यस्यतु Ś.2.6.
    -कलापिन् a. one who has his quiver tied on.
    -केसर a.
    1 forming hair.
    -2 having the filaments formed.
    -कोप, -मन्यु, -रोष a.
    1 feeling anger, enter- taining a feeling of anger.
    -2 suppressing or governing one's wrath.
    -गुदम् a kind of obstruction of the bowels; निरुध्यते तस्य गुदे पुरीषं, निरेति कृच्छ्रादपि चाल्पमल्पम् । हृन्नाभिमध्ये परिवृद्धिमेति तस्योदरं बद्धगुदं वदन्ति ॥ Bhāva. P.
    -ग्रह a. insisting on something.
    -चित्त, -मनस् a. having the mind intently fixed on, rivetting the mind on.
    -जिह्व a. tongue-tied.
    -तूणीर a. equipped with a quiver.
    -दृष्टि, -नेत्र, -लोचन a. having the eyes intently fixed on, looking with a steadfast gaze at; ग्रीवाभङ्गाभिरामं मुहुरनुपतति स्यन्दने बद्धदृष्टिः Ś.1.7.
    -धार a. continuously or incessantly flowing.
    -निश्चय a. firmly resolved, resolute.
    -नेपथ्य a. attired in a theatrical dress.
    -परिकर a. having the girdle girded on, one who has girded up his loins; i. e. ready, prepared.
    -पुरीष a. having the bowels constipated.
    -प्रतिज्ञ a.
    1 one who has made a vow or promise.
    -2 firmly resolved.
    -प्रतिश्रुत् a. reso- nant with echoes.
    -भाव a. having the affection or heart fixed upon, enamoured of (with loc.); दृढं त्वयि बद्धभावो- र्बशी V.2.
    -भूः f.
    1 the lowest floor.
    -2 ground prepar- ed for the site of a house.
    -3 pavement.
    -मण्डल a. ranged in circles.
    -मुष्टि a.
    1 having a closed fist.
    -2 close-fisted, covetous.
    -मूत्र a. obstructing the urine.
    -मूल a. deep-rooted, striking root firmly; बद्धमूलस्य मूलं हि महद्वैरतरोः स्त्रियः Śi.2.38.
    -मौन a. holding the tongue, keeping silence, silent; अदृश्यत त्वच्चरणारविन्दविश्लेषदुःखादिव बद्धमौनम् R.13.23.
    -राग a. having the desire fixed on, enamoured, impassioned; गल्लस्थलेषु मदवारिषु बद्धरागमत्त- भ्रमद्भ्रमरपादतलाहतो$पि Pt.1.123.
    -वसति a. fixing an- abode.
    -वाच् a. tongue-tied, maintaining silence.
    -वेपथु a. seized with tremour.
    -वैर a. one who has conceived bitter hatred or contracted confirmed hostility.
    -शिख a.
    1 one whose hair is tied up (into a knot on the crown of the head).
    -2 one who is still in childhood, young.
    -सूतः a particular preparation of quicksilver.
    -स्नेह a. forming an attachment, conceiving affec- tion for.

    Sanskrit-English dictionary > बद्ध _baddha

  • 64 मधु _madhu

    मधु a. (
    -धु or
    -ध्वी f.) [मन्यत इति मधु, मन्-उ नस्य धः Uṇ.1.18) Sweet, pleasant, agreeable, delightful; आपापयति गोविन्दपादपद्मासवं मधु Bhāg.1.18.12; त्वया सह निवत्स्यामि वनेषु मधुगन्धिषु U.2.18. -f. N. of a plant (जीवा, जीवन्ती). -n.
    -(धु) 1 Honey; एतास्ता मधुनो धाराश्च्योतन्ति सविषास्त्वयि U.3.34; मधु तिष्ठति जिह्वाग्रे हृदये तु हलाहलम्.
    -2 The juice or nectar of flowers; मधु द्विरेफः कुसुमैकपात्रे पपौ प्रियां स्वामनुवर्तमानः Ku.3.36; देहि मुखकमलमधुपानम् Gīt.1.
    -3 A sweet intoxicating drink, wine, spirituous liquor; विनयन्ते स्म तद्योधा मधुभिर्विजयश्रमम् R.4.65; Ṛs. 1.3.
    -4 Water.
    -5 Sugar.
    -6 Sweetness.
    -7 Any- thing sweet.
    -8 Ved. Soma juice.
    -9 Milk or anything produced from milk (Ved.).
    -1 A bee-hive; केचित्- पीत्वापविध्यन्ति मधूनि मधुपिङ्गलाः Rām.5.62.1.
    -11 Bee-wax; Ms.1.88. -m.
    (धुः) 1 The spring or vernal season; मधुरया मधुबोधितमाधवी Śi.6.2; क्व नु ते हृदयंगमः सखा कुसुमायोजितकार्मुको मधुः Ku.4.24,25;3.1,3.
    -2 The month of Chaitra; भास्करस्य मधुमाधवाविव R.11.7; मासे मधौ मधुरकोकिलभृङ्गनादै रामा हरन्ति हृदयं प्रसभं नराणाम् Ṛs.6. 25.
    -3 N. of a demon killed by Viṣṇu.
    -4 N. of another demon, father of Rāvaṇa and killed by Śatru- ghna.
    -5 The Aśoka tree.
    -6 N. of king Kārtavīrya.
    -Comp. -अष्ठीला a lump of honey, clotted honey.
    -आधारः wax.
    -आपात a. having honey at the first taste; शक्तः परजने दाता स्वजने दुःखजीविनि । मध्वापातो विषास्वादः स धर्मप्रतिरूपकः ॥ Ms.11.9.
    -आम्रः a kind of mango tree.
    -आलु n.,
    -आलुकम् sweet potato.
    -आवासः the mango tree.
    -आसवः sweet spirituous liquor (made from honey).
    -आसवनिकः distiller, vintner.
    -आस्वाद a. having the taste of honey.
    -आहुतिः f. a sacrificial offering of sweet things.
    -उच्छिष्टम्, -उत्थभ्, -उत्थितभ् 1 bees'-wax; शस्त्रासवमधूच्छिष्टं मधु लाक्षा च बर्हिषः Y.3.37; मधूच्छिष्टेन केचिच्च जध्नुरन्योन्यमुत्कटाः Rām.5.62.11.
    -2 the casting of an image in wax; Mānasāra; the name of 68th chapter.
    -उत्सवः the spring or vernal festival celebrated on the full-moon day of Chaitra.
    -उदकम् 'honey-water', water mixed with honey, hydromel.
    -उद्यानम् a spring-garden.
    -उपघ्नम् 'the abode of Madhu', an epithet of Mathurā; स च प्राप मधूपघ्नं कुम्भीन- स्याश्च कुक्षिजः R.15.15.
    -उषितम् wax.
    -कण्ठः the cuckoo.
    -करः 1 a large black bee; कुटजे खलु तेनेहा तेने हा मधुकरेण कथम् Bv.1.1; R.9.3; Me.37,49; सर्वतः सारमादत्ते यथा मधुकरो बुधः Bhāg.
    -2 a lover, libertine.
    -3 sweet lime. (
    -री) a female bee; न च मधुकरीवदन्नरस- भोजिन्यो देवता इति प्रमाणमस्ति ŚB. on MS.9.1.9. ˚गणः, ˚श्रेणिः f. a swarm of bees.
    -कर्कटी 1 sweet lime, a kind of citron.
    -2 A kind of date.
    -काननम्, -वनम् the forest of the demon Madhu.
    -कारः, -कारिन् m. a bee.
    -कुक्कुटिका, -कुक्कुटी a sort of citron tree.
    -कुल्या a stream of honey.
    -कृत् m. a bee; Bhāg. 11.7.33.
    -केशटः a bee.
    -कोशः, -षः 1 a bee-hive.
    -2 a honey comb.
    -क्रमः 1 a bee-hive.
    -2 a honey comb. (pl.) drinking-bout, carousals.
    -क्षीरः, -क्षीरकः a Kharjūra tree.
    -गन्धः the Bakula tree.
    -गन्धि, -गन्धिक a. scented with honey, sweet-smelling; वनेषु मधुगन्धिषु U.2.18.
    -गायनः the cuckoo.
    -गुञ्जनः the drum-stick plant (Mar. शेवगा).
    -ग्रहः a libation of honey.
    -घोषः the cuckoo.
    -च्युत्, -त, -श्च्युत् a.
    1 dropping or distilling honey; ददतु तरवः पुष्पैरर्घ्यं फलैश्च मधुश्च्युतः U.3.24.
    -2 mellifluous, overflowing with sweets.
    -जम् bees'-wax.
    -जा 1 sugar-candy.
    -2 the earth.
    -जम्बीरः a kind of citron.
    -जित्, -द्विष्, -निषूदन, -निहन्तृ m.,
    -मथः, -मथनः, -रिपुः, -शत्रुः, -सूदनः epithets or Viṣṇu; इति मधुरिपुणा सखी नियुक्ता Gīt.5; R.9.48; Śi.15.1.
    -जीवनः N. of plant (Mar. बेहडा).
    -तृणः, -णम् sugar cane.
    -त्रयम् the three sweet things; i. e. sugar, honey, and clarified butter.
    -दीपः the god of love.
    -दूतः the mango tree.
    -दोहः the extracting of sweetness or honey.
    -द्रः 1 a bee.
    -2 a libertine.
    -द्रवः N. of a tree having red blossoms (Mar. तांबडा शेवगा).
    -द्रुमः the mango tree.
    -धातुः a kind of yellow pyrites (सुवर्णमाक्षिक).
    -धारा a stream of honey.
    -धूलिः f. molasses.
    -धेनुः honey offered to Brāhmaṇas in the form of a cow.
    -नाडी a cell in a honey-comb.
    -नारिकेलः, -नारिकेरकः a kind of cocoanut (Mar. मोहाचा नारळ).
    -नेतृ m. bee.
    -पः a bee or a drunkard; राजप्रियाः कैरविण्यो रमन्ते मधुपैः सह Bv.1.126;1.63 (where both meanings are intended).
    -पटलम् a bee-hive.
    -पतिः an epithet of Kṛiṣṇa.
    -पर्कः 1 'a mixture of honey', a respectful offering made to a guest or to the bridegroom on his arrival at the door of the father of the bride; (its usual ingredients are five:- दधि सर्पिर्जलं क्षौद्रं सिता चैतैश्च पञ्चभिः । प्रोच्यते मधुपर्कः); समांसो मधुपर्कः U.4; असिस्वदद्यन्मधु- पर्कमर्पितं स तद् व्यधात्तर्कमुदर्कदर्शिनाम् । यदैष पास्यन्मधु भीमजाधरं मिषेण पुण्याहविधिं तदा कृतम् N.16.13; Ms.3.119 et seq.
    -2 the ceremony of receiving a guest.
    -पर्किकः one who praises at the time of मधुपर्क; पठन्ति पाणिस्वनिका मागधा मधुपर्किकाः Mb.7.82.2. (com. मधुपर्किकाः माङ्गल्योपस्थापकाः).
    -पर्क्य a. worthy of madhuparka q. v.
    -पर्णिका, -पर्णी the Indigo plant.
    -पाका sweet melon.
    -पात्रम् a wine-jug.
    -पानम् drinking wine; धनलवमधुपानभ्रान्त- सर्वेन्द्रियाणाम् Bh.
    -पायिन् m. a bee.
    -पालः a honey- keeper.
    -पुरम्, -री an epithet of Mathurā; संप्रत्युज्झित- वासनं मधुपुरीमध्ये हरिः सेव्यते Bv.4.44.
    -पुष्पः 1 the Aśoka tree.
    -2 the Bakula tree.
    -3 the Dantī tree.
    -4 the Śirīṣa tree.
    -प्रणयः addiction to wine.
    -प्रमेहः diabetes, sacharine urine.
    -प्राशनम् one of the sixteen purificatory Samskāras (which consists in putting a little honey into the mouth of a new-born male child).
    -प्रियः an epithet of Balarāma.
    -फलः a kind of cocoa- nut.
    -फलिका a kind of date.
    -बहुला the Mādhavī creeper.
    -बा(वी)जः a pomegranate tree.
    -बी(वी)- जपूरः a kind of citron.
    -भूमिकः an epithet of Yogin in the second order.
    -मक्षः, -क्षा, -मक्षिका a bee.
    -मज्जनः the tree called आखोट.
    -मत्त a.
    1 drunk with wine.
    -2 excited by the spring.
    -मदः the intoxication of liquor.
    -मन्थः a kind of drink mixed with honey.
    -मल्लिः, -ल्ली f. the Mālatī creeper.
    -मस्तकम् a kind of sweetmeat made of honey, flour, oil, and ghee; मधुतैलघृतैर्मध्ये वेष्टिताः समिताश्च याः । मधुमस्तकमुद्दिष्टम्..... Śabda-chandrikā.
    -माक्षिकम् = मधुधातु q. v.
    -माधवम्, -वौ the two spring months (चैत्र and वैशाख).
    -माधवी 1 a kind of intoxicating drink; क्रीडन्त्यो$भिरताः सर्वाः पिबन्त्यो मधुमाधवीम् Mb.1.81.3.
    -2 any springflower.
    -माध्वीकम् a kind of intoxicating liquor.
    -मारकः a bee.
    -मांसम् honey and meat; Ms.11.158.
    -मूलम् N. of an edible root (like Mar. रताळें, सुरण).
    -मेहः मधुप्रमेह q. v.
    -यष्टिः, -ष्टी f.
    1 sugar-cane.
    -2 liquorice.
    -यष्टिका, -वल्ली liquorice.
    -रस a. sweet-flavoured, sweet.
    -(सः) 1 the wine-palm.
    -2 sugarcane.
    -3 sweetness.
    -(सा) 1 a bunch of grapes.
    -2 vine.
    -लग्नः N. of a tree.
    -लिह्, -लेह्, -लेहिन् m.
    -लोलुपः a bee; so मधुनोलेहः; मधुलिहां मधुदानविशारदा R.9.29; मधुलेहिगीतौ Bk.; मधुलिह इव मधुबिन्दून् विरलानपि भजत गुणलेशान् Ve.1.5.
    -वनम् 1 N. of the forest inhabited by the demon Madhu where Śatrughna founded Mathurā.
    -2 N. of the forest of Sugrīva. (
    -नः) the cuckoo.
    -वल्ली 1 liquorice.
    -2 a kind of grape
    -3 Sweet citron.
    -वाच् the Indian cuckoo.
    -वाराः (m. pl.) drinking often and often, tippling, carousing; जज्ञिरे बहुमताः प्रमदानामोष्ठयावक- नुदा मधुवाराः Ki.9.59; क्षालितं नु शमितं नु वधूनां द्रावितं नु हृदयं मधुवारैः Śi.1.14; sometimes in the sing, also; see: अङ्गनास्यचषकैर्मधुवारः Ki.9.57.
    -विद्या N. of a mystical doctrine.
    -व्रतः a bee; मार्मिकः को मरन्दानामन्तरेण मधुव्रतम् Bv.1.117; तस्मिन्नद्य मधुव्रते विधिवशान्माध्वीकमाकाङ्क्षति 46; मालां मधुव्रतवरूथगिरोपघुष्टाम् Bhāg.
    -शर्करा honey-sugar.
    -शाखः a kind of tree.
    -शिला = मधुधातु q. v.
    -शिष्टम्, -शेषम् wax.
    -श्री beauty of spring.
    -सखः, -सहायः, -सारथिः, -सुहृद् m. the god of love.
    -संधानम् brandy.
    -सिक्थकः a kind of poison.
    -सूदनः 1 a bee; गायन् कलं क्रीडति पद्मिनीषु मधूनि पीत्वा मधुसूदनो$सौ Chanḍ. M.
    -2 an epithet of Viṣṇu; भक्तानां कर्मणां चैव सूदनान्मधुसूदनः
    -3 N. of a writer of works like अद्वैतसिद्धि.
    -स्थानम् a bee-hive.
    -स्रवः a. dropping honey or sweetness.
    -(वा) 1 liquo- rice.
    -2 N. of the third day in the bright half of Śrāvaṇa.
    -स्वरः the cuckoo.
    -हन् m.
    1 a destroyer or collector of honey; सर्वथा संहतैरेव दुर्बलैर्बलवानपि । अमित्रः शक्यते हन्तुं मधुहा भ्रमरैरिव ॥ Mb.3.33.7; Bhāg.11.7.34.
    -2 a kind of bird of prey.
    -3 a sooth-sayer.
    -4 an epithet of Viṣṇu.

    Sanskrit-English dictionary > मधु _madhu

  • 65 वाच्य _vācya

    वाच्य a. [वच्-कर्मणि ण्यत्]
    1 To be spoken, told or said, to be spoken to or addressed; वाच्यस्त्वया मद्वचनात् स राजा R.14.61 'say to the king in my name'; न वाच्य- मित्थं पुरुषोत्तम त्वया Śi.1.31.
    -2 To be predicated, attri- butive.
    -3 Expressed (as the meaning of a word); cf. लक्ष्य and व्यङ्ग्य.
    -4 Blamable, censurable, reprehensi- ble; अप्रदाता पिता वाच्यो वाच्यश्चानुपयन् पतिः । मृते भर्तरि पुत्रश्च वाच्यो मातुररक्षिता ॥ Mb.3.293.35; Śi.2.34; एभिर्मुक्तो महीपालः प्राप्नोति खलु वाच्यताम् H.3.129;4.17.
    -च्यम् 1 Blame, censure, reproach; प्रमदामनु संस्थितः शुचा नृपतिः सन्निति वाच्यदर्शनात् R.8.72,84; चिरस्य वाच्यं न गतः प्रजापतिः Ś.5.15; Śi.3.58.
    -2 The expressed meaning, that derived by means of अभिधा q. v.; cf. लक्ष्य and व्यङ्ग्य; अपि तु वाच्यवैचित्र्यप्रतिभासादेव चारुताप्रतीतिः K. P.1.
    -3 A predicate.
    -4 The voice of a verb.
    -5 A subject for ex- pounding (प्रतिपाद्य-विषय); पुराणसंख्यासंभूतिमस्य वाच्यप्रयोजने Bhag.12.13.3.
    -Comp. -अर्थः expressed meaning.
    -चित्रम् one of the two kinds of the third or lowest (अधम) division of Kāvya or poetry, in which the charm lies in the expression of a striking or fanciful idea (opp. (शब्दचित्र); see चित्र also.
    -लिङ्ग a. adjectival.
    -वज्रम् severe or harsh language.
    -वर्जितम् an elliptical expression.
    -वाचकभाव the state of the signified and the signifier.

    Sanskrit-English dictionary > वाच्य _vācya

  • 66 विचेतन _vicētana

    विचेतन a.
    1 Senseless, lifeless, unconscious, dead.
    -2 Inanimate; प्रमदाः पतिवर्त्मगा इति प्रतिपन्नं हि विचेतनैरपि Ku.4.33.
    -3 Perplexed, confounded; एकमुक्तः स मुनिना महीपालो विचेतनः प्रत्याख्यानाय चाशक्तः Mb.3.97.3.
    -4 Igno- rant, foolish.

    Sanskrit-English dictionary > विचेतन _vicētana

  • 67 विडम्बनम् _viḍambanam _ना _nā

    विडम्बनम् ना 1 Imitation; न वेद कश्चिद् भगवंश्चिकीर्षितं तवेहमानस्य नृणां विडम्बनम् Bhāg.1.8.29.
    -2 Disguise, imposture.
    -3 Deception, fraud.
    -4 Vexation, morti- fication.
    -5 Paining, distressing.
    -6 Disappointing.
    -7 Ridiculousness, mockery, a matter for laughter; इयं च ते$न्या पुरतो विडम्बना Ku.5.7; असति त्वयि वारुणीमदः प्रमदाना- मधुना विडम्बना 4.12.

    Sanskrit-English dictionary > विडम्बनम् _viḍambanam _ना _nā

  • 68 विधर्मन् _vidharman

    विधर्मन् a. Acting wrongly, untruly; प्रमदा शीलसंपूर्णा पत्येव च विधर्मणा Rām.4.17.42; Mb.12.59.94.

    Sanskrit-English dictionary > विधर्मन् _vidharman

  • 69 वेष्ट् _vēṣṭ

    वेष्ट् 1 Ā. (वेष्टते)
    1 To surround, enclose, encompass, envelop.
    -2 To wind or twist round.
    -3 To dress. -Caus. (वेष्टयति-ते)
    1 To surround &c.
    -2 To blockade. - With आ to fold, tie, bind; तृणैरावेष्ट्यते रज्जुर्यया नागो$पि वध्यते Pt.1.331. -परि, -सम् to fold together, clasp or wind round; प्रायेण भूमिपतयः प्रमदा लताश्च यत् पार्श्वतो भवति तत् परिवेष्टयन्ति Pt.1.35.

    Sanskrit-English dictionary > वेष्ट् _vēṣṭ

  • 70 वैहायस _vaihāyasa

    वैहायस a. (
    -सी f.) Being in the air, aerial.
    -सम् 1 The sky, atmosphere; वैहायसं प्राक्रमद्वै कर्णस्य व्यथयन्मनः Mb.7.139.75.
    -2 Flying in the air; Bhāg.5.5.35.

    Sanskrit-English dictionary > वैहायस _vaihāyasa

  • 71 शलभः _śalabhḥ

    शलभः [शल्-अभच् Uṇ.3.122]
    1 A grass-hopper, locust; पतति परिणतारुणप्रकाशः शलभसमूह इवाश्रमद्रुमेषु Ś.1.31.
    -2 A moth; कौरव्यवंशदावे$स्मिन् क एष शलभायते Ve.1.19; Śi.2.117; Ku.4.4.
    -3 N. of an Asura.

    Sanskrit-English dictionary > शलभः _śalabhḥ

  • 72 संवीत _saṃvīta

    संवीत p. p.
    1 Clothed, dressed; पाण्डरांशुकसंवीतां शयानां प्रमदामिव Bu. Ch.4.49.
    -2 Covered over, coated, overlaid; येनैवाम्बरखण्डेन संवीतो निशि चन्द्रमाः Bh.3.15.
    -3 Adorned.
    -4 Invested, surrounded, shut in, hemmed; स्वर्णप्राकारसंवीता (लङ्का) Rām.7.5.25.
    -5 Overwhelmed.

    Sanskrit-English dictionary > संवीत _saṃvīta

  • 73 संस्थित _saṃsthita

    संस्थित p. p.
    1 Being or standing together.
    -2 Being, staying; नियोगसंस्थित Pt.1.92.
    -3 Adjacent, con- tiguous.
    -4 Resembling, like.
    -5 Collected, heaped.
    -6 Settled, fixed, established.
    -7 Placed in or on, being in.
    -8 Stationary.
    -9 Stopped, completed, ended, finished; क्व न खलु संस्थिते कर्मणि आत्मान विनोदयामि Ś.3.
    -1 Dead, deceased; प्रमदामनु संस्थितः शुचा R.1.72; Ms.3. 247.
    -11 Shaped, formed well; संस्थितदोर्विषाणः Rām.3. 31.46.
    -12 Frequented (as a place); तां श्वभिः खादयेद्राजा संस्थाने बहुसंस्थिते Ms.8.371.
    -तम् 1 State; एष योत्स्यति संग्रामे नाशयन् पूर्वसंस्थितम् Mb.5.171.2.
    -2 Form, shape; वराहसंस्थितं भूतं मत्समीपं समागतम् Mb.3.167.18.

    Sanskrit-English dictionary > संस्थित _saṃsthita

  • 74 सार्थ _sārtha

    सार्थ a. [अर्थेन सहितः; सृ-रथन्-स्वार्थे अण् वा Un.2.5]
    1 Having meaning, significant.
    -2 Having an aim or object.
    -3 Of like meaning or import.
    -4 Useful, ser- viceable.
    -5 Wealthy, rich, opulent.
    -र्थः 1 A rich man.
    -2 A company of merchants, caravan (of tra- ders); सार्थाः स्वैरं स्वकीयेषु चेरुर्वेश्मस्विवाद्रिषु R.17.64; see सार्थवाह.
    -3 A troop, collection of men; सार्थः प्रवसतो मित्रम् Mb.
    -4 A herd, flock, (of animals of the same species); अथ कदाचित् तैरितस्ततो भ्रमद्भिः सार्थाद् भ्रष्टः कथनको नामोष्ट्रो दृष्टः Pt.1.
    -5 A collection or multitude in general; अर्थिसार्थः Pt.1; त्वया चन्द्रमसा चातिसंधीयते कामिजनसार्थः Ś.3.
    -6 One of a company of pilgrims.
    -Comp. -ज a. bred in a caravan.
    -वाहः, -वाहनः the leader of a caravan, a merchant, trader; Ś.6.
    -हीन a. left behind by a caravan.

    Sanskrit-English dictionary > सार्थ _sārtha

  • 75 स्वद् _svad

    स्वद् I. 1 Ā. (स्वदते, स्वदित)
    1 To be liked, be sweet, be pleasant to the taste (with dat. of person); यज्ञदत्ताय स्वदते$पूपः Kāsikā; अपां हि तृप्ताय न वारिधारा स्वादुः सुगंधिः स्वदते तुषारा N.3.93; सस्वदे मुखसुरं प्रमदाभ्यः Śi.1. 23.
    -2 To taste, relish, eat.
    -3 To please.
    -4 To sweeten. -II. 1 U. or Caus. (स्वादयति-ते)
    1 To cause to taste or eat.
    -2 To taste.
    -3 To sweeten.

    Sanskrit-English dictionary > स्वद् _svad

  • 76 क्रम


    kráma
    m. a step AV. X, 5, 25 ff. TS. III MBh. etc.. ;

    going, proceeding, course (cf. kāla-k-) Mṛicch. Pañcat. Mālatīm. Hit. ;
    the way R. II, 25, 2 ;
    a position taken (by an animal etc.) before making a spring orﾠ attacking Pañcat. Bhaṭṭ. II, 9 ;
    the foot MBh. III, 14316 ;
    uninterrupted orﾠ regular progress, order, series, regular arrangement, succession (e.g.. varṇa-krameṇa, « in the order of the castes» Mn. VIII, 24 and IX, 85)
    AV. VIII, 9, 10 RPrāt. XV, 5 KātyṠr. R. etc.. ;
    hereditary descent Yājñ. II, 119 ;
    method, manner (e.g.. yenakrameṇa, in which manner R. II, 26, 20 ;
    tad-anusaraṇa-krameṇa, so as to go on following him Hit.);
    diet Car. VI, 13 ;
    custom, rule sanctioned by tradition MārkP. XXIII, 112 ;
    ( kramaṉ 1. kṛi, « to follow that rule») Nyāyam. ;
    occasion, cause (with gen. orﾠ ifc.) Kathās. XVIII, 380 Hit. ;
    « progressing step by step», a peculiar manner orﾠ method of reading andﾠ writing Vedic texts (so called because the reading proceeds from the 1st member, either word orﾠ letter, to the 2nd, then the 2nd is repeated andﾠ connected with the 3rd, the 3rd repeated andﾠ connected with the 4 h, andﾠ so on;
    this manner of reading in relation to words is called pada- TPrāt. II, 12, in relation to conjunct consonants varṇa- < ib. >) Prāt. ;
    the words orﾠ letters themselves when combined orﾠ arranged in the said manner ib. ;
    (in dram.) attainment of the object desired ( orﾠ accord. toﾠ others « noticing of any one's affection») Daṡar. I, 36 f. Sāh. Pratāpar. ;
    (in rhet.) a kind of simile (in which the comparisons exhibited correspond to each other in regular succession) Vām. IV, 3, 17 ;
    power, strength L. ;
    ( eṇa, āt) instr. abl. ind. in regular course, gradually, by degrees R. Pañcat. Ragh. etc.;
    according to order orﾠ rank orﾠ series Mn. Ragh. etc.
    - क्रमकारिका
    - क्रमकाल
    - क्रमकृत्
    - क्रमघन
    - क्रमचट
    - क्रमचन्द्रिका
    - क्रमज
    - क्रमजटा
    - क्रमजित्
    - क्रमज्यका
    - क्रमज्या
    - क्रमतस्
    - क्रमत्रैराशिक
    - क्रमदण्ड
    - क्रमदीपिका
    - क्रमध्वज
    - क्रमपद
    - क्रमपाठ
    - क्रमपार
    - क्रमपूरक
    - क्रमप्रवक्तृ
    - क्रमप्राप्त
    - क्रमभङ्ग
    - क्रमभाविन्
    - क्रमभ्रष्ट
    - क्रममाला
    - क्रमयोग
    - क्रमयौगपद्य
    - क्रमरत्नावली
    - क्रमरथ
    - क्रमराज्य
    - क्रमलेखा
    - क्रमवत्
    - क्रमवत्तु
    - क्रमवर्त
    - क्रमवृद्धि
    - क्रमशठ
    - क्रमशस्
    - क्रमशास्त्र
    - क्रमशिखा
    - क्रमसंहिता
    - क्रमसंग्रह
    - क्रमसंदर्भप्रभास
    - क्रमसरस्
    - क्रमसार
    - क्रमस्तुति
    - क्रमाक्रम
    - क्रमाक्रान्त
    - क्रमगत
    - क्रमादित्य
    - क्रमाध्ययन
    - क्रमाध्यायिन्
    - क्रमानुयायिन्
    - क्रमानुसार
    - क्रमान्वय
    - क्रमायात
    - क्रमावसान
    - क्रमेतर
    - क्रमोक्त
    - क्रमोढा
    - क्रमोद्वेग

    Sanskrit-English dictionary > क्रम

  • 77 तीव्र


    tīvrá
    mf (ā)n. (fr. tiv-ra, tu) strong, severe, violent, intense, hot, pervading, excessive, ardent, sharp, acute, pungent, horrible RV. etc.;

    m. sharpness, pungency Pāṇ. 2-2, 8 Vārtt. 3. Pat. ;
    for - vara (?) gaṇa rājanyâ̱di;
    Ṡiva;
    n. pungency W. ;
    a shore (for 2. tīra ?) Uṇ. k.;
    tin (cf. 1. tīra) ib. ;
    steel L. ;
    iron L. ;
    (am) ind. violently, impetuously, sharply, excessively W. ;
    (ā) f. Helleborus niger L. ;
    black mustard L. ;
    basil L. ;
    gaṇḍa-dūrvā L. ;
    taradī L. ;
    mahā-jyotishmatī L. ;
    (in music) N. of a Ṡruti;
    of a Mūrchanā;
    of the river Padmavatī (in the east of Bengal) L. ;
    - तीव्रकण्ठ
    - तीव्रकन्द
    - तीव्रगति
    - तीव्रगन्धा
    - तीव्रज्वाला
    - तीव्रता
    - तीव्रदारु
    - तीव्रद्युति
    - तीव्रपौरुष
    - तीव्रमद
    - तीव्रमार्ग
    - तीव्ररुज
    - तीव्ररोषसमाविष्ट
    - तीव्रविपाक
    - तीव्रवेदना
    - तीव्रशोकसमाविष्ट
    - तीव्रशोकार्त
    - तीव्रसव
    - तीव्रसुत्
    - तीव्रसोम

    Sanskrit-English dictionary > तीव्र

  • 78 पुत्र


    putrá
    m. (etym. doubtful, perhaps fr. 2. push;

    traditionally said to be a comp. put-tra, preserving from the hell called Put. Mn. IX, 138)
    a son, child RV. etc. etc. ( alsoﾠ the young of an animal;
    cf. Pāṇ. 8-1, 15 Sch. ;
    ifc. it forms diminutives cf. dṛishat-p- andﾠ ṡilā-p-;
    voc. sg. du. pl. often used to address young persons, my son, my children etc.;
    du. « two sons» orﾠ « a son andﾠ a daughter» ;
    cf. Pāṇ. 1-2, 68);
    a species of small venomous animal (= putraka) Cat. ;
    (in astrol.) N. of the fifth house Var. ;
    N. of a son of Brahmishṭha Ragh. ;
    of a son of Priya-vrata VP. etc. etc.;
    (ī) f. a daughter MBh. Hariv. etc.;
    a doll orﾠ puppet ( seeﾠ dāru-putrī);
    ifc. used to form diminutives ( seeﾠ asi-putrī);
    a species of plant L. ;
    N. of Pārvati L. ;
    + cf. Zd. puthra;
    Gk. παῖς
    andﾠ Lat. puer
    - पुत्रकन्दा
    - पुत्रकर्मन्
    - पुत्रकलत्रनाशभीत
    - पुत्रकाम
    - पुत्रकामिक
    - पुत्रकाम्य
    - पुत्रकाम्या
    - पुत्रकार्य
    - पुत्रकृत्
    - पुत्रकृतक
    - पुत्रकृत्य
    - पुत्रकृथ
    - पुत्रक्रमदीपिका
    - पुत्रघ्नी
    - पुत्रजग्धी
    - पुत्रजननी
    - पुत्रजात
    - पुत्रजीव
    - पुत्रंजीव
    - पुत्रंजीवक
    - पुत्रता
    - पुत्रत्व
    - पुत्रतीर्थ
    - पुत्रद
    - पुत्रदात्री
    - पुत्रदार
    - पुत्रधर्म
    - पुत्रनामन्
    - पुत्रनिवेशन
    - पुत्रपिण्डपालन
    - पुत्रपितृ
    - पुत्रपुत्र
    - पुत्रपुर
    - पुत्रपौत्र
    - पुत्रप्रतिग्रहविधि
    - पुत्रप्रतिनिधि
    - पुत्रप्रद
    - पुत्रप्रवर
    - पुत्रप्रिय
    - पुत्रफलभक्तृ
    - पुत्रभद्रा
    - पुत्रभाग
    - पुत्रभाण्ड
    - पुत्रभाव
    - पुत्रभूय
    - पुत्रमय
    - पुत्रमर्त्या
    - पुत्रमोटिकापुत्र
    - पुत्ररोदम्
    - पुत्रलाभ
    - पुत्रवत्
    - पुत्रवधू
    - पुत्रवल
    - पुत्रविद्य
    - पुत्रशृङ्गी
    - पुत्रश्रेणी
    - पुत्रसख
    - पुत्रसंकरिन्
    - पुत्रसंग्रह
    - पुत्रसप्तमी
    - पुत्रसहस्रक
    - पुत्रसहस्रिन्
    - पुत्रसामप्रयोग
    - पुत्रसू
    - पुत्रसेन
    - पुत्रस्नेह
    - पुत्रस्वीकार
    - पुत्रहत
    - पुत्रहन्
    - पुत्रहीन

    Sanskrit-English dictionary > पुत्र

  • 79 ललिता


    lalitā
    f. ( seeﾠ lalita) in comp.

    - ललिताक्रमदीपिका
    - ललिताखण्ड
    - ललितागद्यनिरूपण
    - ललितातन्त्र
    - ललितातृतीया
    - ललितात्रिशती
    - ललितादिकीर्ति
    - ललितादिपूजाविधि
    - ललितापञ्चमी
    - ललितापञ्चशती
    - ललितापञ्चाङ्ग
    - ललितापद्धति
    - ललितापूजाखण्ड
    - ललिताजाविधान
    - ललिताभट्टभास्कर
    - ललिताभाष्य
    - ललितामाधव
    - ललितामाहात्म्य
    - ललितारहस्य
    - ललितार्चनचन्द्रिका
    - ललितार्चनचनदीपिका
    - ललितार्चनचनविधि
    - ललितार्याद्विशती
    - ललिताव्रत
    - ललिताषष्ठी
    - ललिताष्टोत्तरशतनामन्
    - ललितासपर्यापद्धति
    - ललितासप्तमी
    - ललितासहस्र
    - ललितासहस्रनामन्
    - ललितासहस्रनामभाष्य
    - ललितासिद्धान्त
    - ललितास्तवरत्न
    - ललिताहृदय

    Sanskrit-English dictionary > ललिता

  • 80 शारदा


    ṡāradā
    f. a kind of Viṇā orﾠ lute L. ;

    N. of two plants (= brāhmī andﾠ sārivā) L. ;
    N. of a Sarasvati Ṡukas. ;
    of Durgā BhP. ;
    of a daughter of Devaratha Cat. ;
    = ṡāradā-tilaka ib. ;
    - शारदाकल्प
    - शारदाकल्पलता
    - शारदाकार
    - शारदाक्रमदीपिका
    - शारदातनय
    - शारदातिलक
    - शारदादिकल्प
    - शारदादेवीमाहात्म्यपटल
    - शारदानन्द
    - शारदानन्दन
    - शारदापुराण
    - शारदापूजा
    - शारदामाहात्म्य
    - शारदाम्बा
    - शारदासहस्रनामन्
    - शारदास्तव
    - शारदास्तोत्र

    Sanskrit-English dictionary > शारदा

Страницы

См. также в других словарях:

  • Miranda House — Hindi: स्वाध्याय प्रमदितव्यम् Learning through self education Location North Campus …   Wikipedia

  • Shiva Tandava Stotra — (िशवताण्डवस्तोत्रम्) is a hymn of praise in the Hindu tradition that describes Shiva s power and beauty. It was sung by the demon king Ravana. Both the fourth and fifth quatrains of this hymn conclude with lists of Shiva s epithets as destroyer,… …   Wikipedia

  • a-kshāra-madya-māṉsâ̱da — अक्षारमद्यमांसाद …   Indonesian dictionary

  • a-pramada — अप्रमद …   Indonesian dictionary

  • índra-mada — इन्द्रमद …   Indonesian dictionary

  • índra-pramada — इन्द्रप्रमद …   Indonesian dictionary

  • kráma-dīpikā — क्रमदीपिका …   Indonesian dictionary

  • kramad-īṡvara — क्रमदीश्वर …   Indonesian dictionary

  • lalitā-krama-dīpikā — ललिताक्रमदीपिका …   Indonesian dictionary

  • pra-mad — प्रमद् …   Indonesian dictionary

  • pra-mád — प्रमद् …   Indonesian dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»