-
1 подкупить
совер.1. балхæнын, гæртам раттынподкупить свидетелей – æвдисæнты балхæнын
2. перен. зæрдæ балхæнынего мягкий голос подкупил всех – йæ фæлмæн хъæлæс сегасы зæрдæ балхæдта
-
2 приобрести
совер.1. сфæрæз кæнын; ссарын, балхæнынприобрести друзей – лымæнтæ ссарын
приобрести лошадь – бæх балхæнын
2. райсынприобрести хороший вид – хорз уынд райсын
-
3 прельстить
совер. зæрдæ балхæнынпрельстить красотою – рæсугъддзинадæй зæрдæ балхæнын
-
4 взяться
совер.1. ныххæцын, химæ райсынвзяться за поводья – рохтыл ныххæцын
2. (приняться) бавналын, райдайынон взялся за работу – куыстмæ бавнæлдта
3. (обязаться) химæ рæйсын, хи бар бакæнын, хи æвджид бакæнынон взялся купить билет – билет балхæнын йæхи бар бакодта
4. (появиться): откуда ты взялся? – кæцæй фæдæ? -
5 угодить
совер.чем ты так ему угодил? – цæмæй йын афтæ йæ зæрдæ балхæдтай?
ничем ему неугодишь – бæсты йын ницы цæуы
чуть не угодил под машину – чысыл ма бахъæуа машинæйы бын фæуа
-
6 польстить
совер. бакозбау кæнын, зæрдæ балхæнын -
7 скупить
совер. балхæнын, сæлхæнын -
8 ублаготворить
-
9 втереться
совер. бабырын, хи баласын, хи батъыссынвтереться в доверие – æууæнк балхæнын (хинæй, козбауæй)
-
10 дешево
-
11 за
фæстæ, фæдыл, фалеза горами – фæсхох
за дверью – фæсдуар
за рекой – донæн фале
за кроватью – сынтæджы фæстæ
я шёл за ним – йæ фæдыл цыдтæн
друг за другом – кæрæдзи фæдыл
2. (перед, около) раз, цур, уæлхъусза столом – фынджы раз
за работой – куысты уæлхъус
за три года – æртæ азы дæргъы
4. (раньше) раздæр, агъоммæза два месяца до начала занятий – ахуыры райдайæнæй дыууæ мæйы раздæр
работать за двоих – дыууæйы бæсты кусын
6. для выражения объекта действия передается направ. п. на -мæ и местн. внешним п. на -ыл :пойти за водой – донмæ ацæуын
смотреть за детьми – сывæллæттæм цæст дарын
взять за руку – къухыл рахæцын
беседа зашла за полночь – ныхас фæсæмбисæхсæвмæ адаргъ и
борьба за свободу – сæрибарыл тох
сражаться за родину – райгуырæнбæстæйы сæрыл хæцын
7. (по причине, ради) тыххæй, руаджыза что? – цæй тыххæй?
его ценят за ум – йæ зонды руаджы йын аргъ кæнынц
8.: купить за сто рублей – сæдæ сомæй балхæнын9.: голосовать за кого-л. – хъæлæс дæттын искæй тыххæй -
12 закупить
совер. балхæнын -
13 купить
совер. балхæнын -
14 перекупить
совер. æрми-рми балхæнын -
15 подслужиться
совер. зæрдæ балхæнын -
16 прикупить
совер. уæлæмхасæнæн балхæнын
См. также в других словарях:
балхæнын — ↑ æлхæнын Хуымæтæг, аразгæ, цæугæ мивдисæг. Æххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: балхæнынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: балхæнæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы: балхæнæнтæ йедтæ Ифтындзæг: Æргомон здæхæн. Нырыккон афон. æз … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
балхæнын — з.б.п., балхæдтон, балхæдтаин, балхæндзынæн … Орфографический словарь осетинского языка
ХÆЙРÆДЖЫ ЦÆСТЫТÆ БАЛХÆНЫН — тж. ХÆЙРÆДЖЫ ЦÆСТЫТÆ ССАРЫН Цыдæриддæр хъæуа, алцыдæр ссарын (кæмдæр). Спекулянттæ сæ машинæтæ кæмдæр фæсфæд бауромынц, адæмæй тæрсгæйæ, аууæтты бахъуызынц æмæ хæйрæджы цæстытæ дæр балхæнынц. (Козаты Х. Æнæныгæд мард.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
æлхæнын — ↓ алхæнын, балхæнын, æрæлхæнын, фелхæнын Хуымæтæг, æнæаразгæ, цæугæ мивдисæг. Æнæххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: æлхæнынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: æлхæнæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
ТЪÆПП ДЫГЪД КÆНЫН — Искæй мулк, фæллой хæрын. Æнæхъæн мæй Милкин тъæпп дыгъд фæкодта Хъайсыны, куы иу загъта, уыцы хицауы ма балхæнын хъæуы, куы та, ахæм лæгимæ мæ аныхас кæнын хъæуы, зæгъгæ, хъуыддаг тъангау ивæзта. (Хъайтыхъты А. Зынаргъ дур.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
алхæнын — ↑ æлхæнын Хуымæтæг, аразгæ, цæугæ мивдисæг. Æххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: алхæнынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: алхæнæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы: алхæнæнтæ йедтæ Ифтындзæг: Æргомон здæхæн. Нырыккон афон. æз а … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
УÆЛХЪÆДÆЙ БАХУС КÆНЫН — Искæмæн фыддзæуæн митæ кæнын, маст кæнын. Малсæджы удæгасæй аныхъуырынмæ хъавыдтæ. Дæ урс саргъы бæх дæр ма фыдæнæн балхæдтай. Æз æй уæлхъæдæй бахус кæндзынæн, зæгъгæ, мæ фæсаууонмæ æртхъирæнтæ кодтай. (Цæгæраты М. Хæххон барæг.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
КЪУХТÆМ ÆМХАСÆНТÆ КÆНЫН — Ницæуыл æххæссын, хъуагдзинадыл, зындзинæдтыл нæ тых кæнын. Бирæ не сты (фос), фæлæ сæм зилын хъæуы. Æмæ цы бон ис Музианы дæр – йæ къухтæм æмхасæнтæ кæны. (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) Мæ бинонтæ сæ къухтæм æмхасæнтæ кæнынц, уыдон та сæ… … Фразеологический словарь иронского диалекта
КЪУХТÆ УÆГЪД КÆНЫН — Исты архайдмæ, аразынмæ æххæст бартæ райсын. Развязать руки. Мæнг демократийы сæрты бабастой Цæдисы къухтæ, суæгъд сты сæхи къухтæ. Балхæдтой Фæскавказы æфсæдты хистæрты... (ХО. 1992. 78.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
ТУГÆЙ ÆЛХÆНЫН — 1. Тугфиддонмæ туджджынтæ бафидауыны тыххæй сылгоймаджы моймæ дæттын. 2. Адæмы сæрвæлтау хи мæлæтмæ дæттын. Йæ тугæй дын чи балхæдта цард, уыцы зынгхуыст хæстонтæй нæ ферох дæ, уый зон! (Гаглойты В. Уарзондзинады кадæг.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
АЛЫПП — Таурæгъон диссаджы, алæмæты бæхы мыггаг. Дугъы йæ разæй никæцы бæхы уадзы, йæ фæразондзинадæн та æмбал нæй. Суанг йæ мыр мыр дæр æндæрхуызон у. В. Миллер Ирыстоны куы уыд, уæд Алыппы тыххæй фехъуыста æмæ ныффыста сæрмагонд таурæгъ. Уым загъд ис,… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
