-
101 χρόνος
χρόνος, ου, ὁ (Hom.+)① an indefinite period of time during which some activity or event takes place, time, period of time πολὺς χρόνος a long time (PGiss 4, 11; PStras 41, 39; ApcSed 13:5; Jos., C. Ap. 1, 278 Just., D. 7, 1) Mt 25:19; J 5:6 (πολὺν ἤδη χ. as Jos., Ant. 8, 342; 19, 28). πλείων χρ. a longer time (Diod S 1, 4, 3; Dio Chrys. 78 [29], 15; SIG 421, 38; 548, 11; PPetr II, 9, 2, 3; Jos., Ant. 9, 228) Ac 18:20. ἱκανὸς χρόνος considerable time, a long time (ἱκανός 3b) Lk 8:27; Ac 8:11; 14:3; 27:9; Qua 2. μικρὸς χρ. (Is 54:7) J 7:33; 12:35; Rv 6:11; 20:3; IEph 5:1. ὀλίγος (Aristot., Phys. 218b, 15; SIG 709, 11; PPetr II, 40a, 14; Just., D. 2, 6; Ath. 7, 3) Ac 14:28; 2 Cl 19:3; Hs 7:6; AcPl Ha 9, 26 (restored after Aa I 112, 14). πόσος; Mk 9:21 (ApcMos 31; Just., D. 32, 4). τοσοῦτος (Lucian, Dial. Deor. 1, 1; ParJer 5:18; Jos., Bell. 2, 413) J 14:9 (τοσούτῳ χρόνῳ as Epict. 3, 23, 16); Hb 4:7. ὅσος Mk 2:19; Ro 7:1; 1 Cor 7:39; Gal 4:1; cp. Hs 6, 4, 1 (ὅσος 1b). ὁ πᾶς χρόνος the whole time, all the time (Appian, Bell. Civ. 2, 132 §553; Jos., Ant. 3, 201; Just., D. 4, 5) Ac 20:18; AcPlCor 2:4; cp. Ac 1:21. ἐν παντὶ χρόνῳ at every time D 14:3. χρόνον τινά for a time, for a while (Arrian, Anab. Alex. 6, 6, 5; Synes., Prov. 2, 3 p. 121d) 1 Cor 16:7; Hs 7:2. τῷ χρόνῳ in time (Herodas 4, 33 χρόνῳ) 9, 26, 4. στιγμὴ χρόνου (s. στιγμή) Lk 4:5. τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου (πλήρωμα 5) Gal 4:4 (cp. Pind., Fgm. 134 Bowra=147 Schr. foll. by BSnell ἐν χρόνῳ δʼ ἔγεντʼ Ἀπόλλων). Certain special verbs are used w. χρόνος: διαγενέσθαι Ac 27:9 (s. διαγίνομαι), διατρίβειν (q.v.) Ac 14:3, 28, πληρωθῆναι 7:23; 1 Cl 25:2; Hs 6, 5, 2 (πληρόω 2). χρόνον ἐπέχω (q.v. 3) Ac 19:22; ἔχω (q.v. 7b) J 5:6; ποιέω (q.v. 5c) Ac 15:33; 18:23; βιόω (q.v.) 1 Pt 4:2.—Pl. χρόνοι of a rather long period of time composed of several shorter ones (Diod S 1, 5, 1; 5, 9, 4; Ael. Aristid. 46 p. 312 D.; UPZ 42, 45 [162 B.C.]; JosAs 13:12; SibOr 3, 649; AcPlCor 2:10; Just. A I, 13, 3 al.; Tat. 1, 1; Iren. 1, 15, 4 [Harv. I 153, 1]; Hippol. Ref. 9, 10, 11; Did., Gen. 24, 9) χρόνοι αἰώνιοι (αἰώνιος 1) Ro 16:25; 2 Ti 1:9; Tit 1:2. ἀρχαῖοι χρ. Pol 1:2. χρόνοι ἱκανοί (ἱκανός 3b) Lk 8:27 v.l.; 20:9; 23:8. πολλοὶ χρόνοι (πολύς 2aαב Yet χρόνοι could somet. = years: Diod S 4, 13, 3 ἐκ πολλῶν χρόνων=over a period of many years; 33, 5a μετὰ δέ τινας χρόνους=after a few years; Ps.-Callisth. 2, 33 ed. CMüller of the age of a child ἦν χρόνων ὡσεὶ δώδεκα; Mitt-Wilck. I/2, 129, 14 [346 A.D.]; Lex. Vindob. p. 19, 104 ἀφήλικες ἄνδρες μέχρι τῶν κε´ χρόνων; Philip of Side: Anecdota Gr. Oxon. ed. JCramer IV 1837 p. 246 ἑκατὸν ἔτη … καὶ μετὰ ἄλλους ἑκατὸν χρόνους; Cyrill. Scyth. 45, 5; 108, 8 and oft. Frequently in later Byzantine writers, e.g. Constantin. Porphyr. ed. GMoravcsik ’49 p. 332 [index]) Lk 8:29; 1 Cl 42:5; 44:3. (οἱ) χρ. τῆς ἀγνοίας Ac 17:30. ἀποκαταστάσεως πάντων 3:21. οἱ νῦν χρ. 2 Cl 19:4. οἱ πρότεροι χρ. Hs 9, 20, 4. οἱ καθʼ ἡμᾶς χρ. (Proclus In Pla., Tim. 40cd ἐν τοῖς κατʼ αὐτὸν χρόνοις [FBoll, Sternglaube und Sterndeutung ’66, 95]) MPol 16:2. εἰς τοὺς ἡμετέρους χρόνους Qua 2. ἐπʼ ἐσχάτου τῶν χρ. 1 Pt 1:20. χρόνοι w. καιροί (the same juxtaposition: Demosth., Ep. 2, 3; Straton of Lamps. [300 B.C.], Fgm. 10 Wehrli ’50; PLond I, 42, 23 p. 30 [168 B.C.]; PCairMasp 159, 36; 167, 45. Cp. Ael. Aristid. 46 p. 291 and 290 D.; Ath. 22, 4. On the difference betw. the two Demosth., Ep. 5, 6) Ac 1:7; 1 Th 5:1; GMary 463, 1 (s. καιρός, end).—Both sing. and pl. are very oft. governed by prepositions: by ἄχρι (q.v. 1aα); διά w. the gen. (διά A 2), w. the acc. (διά B 2a); ἐκ (MPol 22:3; s. ἐκ 5a); ἐν (Menand., Peric. 546 S. [=296 Kö.] ἐν τούτῳ τῷ χρόνῳ; CPR 13, 2; 23, 23; Jer 38:1) Ac 1:6; IEph 5:1; ἐπί w. dat. (ἐπί 18b) 2 Cl 19:4, w. acc. (ἐπί 18c); κατά w. acc. (κατά B 2); μετά w. acc. (μετά B 2); πρό (πρό 2).② a point of time consisting of an occasion for some event or activity, time, occasion ὁ χρόνος τῆς ἐπαγγελίας the time for the fulfillment of the promise Ac 7:17; τῆς παροικίας 1 Pt 1:17; τῆς πίστεως B 4:9; D 16:2; τῆς ἀπάτης καὶ τρυφῆς Hs 6, 5, 1; cp. 6, 4, 4. ὁ χρ. τοῦ φαινομένου ἀστέρος the time when the star appeared Mt 2:7. ἐπλήσθη ὁ χρ. τοῦ τεκεῖν αὐτήν Lk 1:57 (πίμπλημι 1bβ.—Ps.-Callisth. 1, 12 τελεσθέντος τοῦ χρόνου τοῦ τεκεῖν). Cp. also Mt 2:16; Lk 18:4; Ac 1:6; 13:18, Hb 5:12; 11:32; 1 Pt 4:3; Jd 18; Dg 9:1, 6; Hs 5, 5, 3.③ a period during which someth. is delayed, respite, delay (Aeschyl., Pers. 692; Menand., Dyscolus 186; Diod S 10, 4, 3; Lucian, Syr. D. 20; Vi. Aesopi I c. 21 p. 278, 3 χρόνον ᾔτησε; Wsd 12:20; Jos., Bell. 4, 188 ἂν ἡμεῖς χρόνον δῶμεν, Vi. 370) ἔδωκα αὐτῇ χρόνον ἵνα μετανοήσῃ Rv 2:21 (Diod S 17, 9, 2 διδοὺς μετανοίας χρόνον). χρόνος οὐκέτι ἔσται there should be no more delay 10:6 (cp. 9:20; Goodsp., Probs. 200f).—For the history of the word s. KDietecrich, RhM n.s. 59, 1904, 233ff.—GDelling, D. Zeitverständnis des NTs ’40; OCullmann, Christus u. d. Zeit ’46, Engl. transl. Christ and Time, FFilson ’50, 3d ed. ’64, esp. 49f; 51–55; JWilch, Time and Event (OT) ’69.—B. 954. Schmidt, Syn. II 54–72. DELG. M-M. DNP II 1174f. ENDT. TW. Sv. Cp. αἰών. -
102 Nugipolyloquides
Nūgipolyloquidēs (nugae, πολύς u. loquor), scherzh. = ein unnützer Schwätzer, *Plaut. Pers. 703 zw. (Ritschl Nugipalamloquides, Schöll Nugicrepiloquides).
-
103 polysigma
polysigma, atis, n. (πολύς u. σίγμα), die zu häufige Wiederholung des Buchstaben S (sigma), Mart. Cap. 5, § 514.
-
104 πρόβατον
πρόβατον, τό, gew. im plur. τὰ πρόβατα, bezeichnet meistens das Schaf, eigtl. aber und ursprünglich alle vierfüßigen Thiere, weil sie vor den ihnen mit Menschen und Vögeln gemeinsamen Hinterbeinen noch Vorderbeine haben; Scholl. Aristonic. Iliad. 14, 124 ἡ διπλῆ, ὅτι πρόβατα πἀντα τὰ τετράποδα διὰ τὸ ἑτέραν βάσιν ἔχειν πρὸ τῆς ὀπισϑίας, καϑὼς καὶ Ἡσίοδός φησι (Op. 558), »χαλεπὸς προβάτοις, χαλεπὸς δ' ἀνϑρώποις«; bes. die zahmen. vierfüßigen Thiere, Hausthiere, Vieh, Viehherde; bei Hom. erscheint das Wort nur zweimal: Iliad. 14, 124 πολλὰ δέ οἱ πρόβατ' ἔσκε, 23, 550 wird als Besitz des Reichen aufgeführt χρυσὸς πολύς, χαλκὸς καὶ πρόβατα, δμωαὶ καὶ μώνυχες ἵπποι; von hierhergehörigen stammverwandten Wörtern erscheint bei Hom. nur eins, einmal, Odyss. 2, 75 ὑμέας ἐσϑέμεναι κειμήλιά τε πρόβασίν τε, die Kleinodien und die Heerden; Schafe heißen bei Hom. ὄιες. Bei Hesiod. findet sich das Wort πρόβατον außer der schon erwähnten Stelle nicht. Hom. h. Mercur. 571 πᾶσι δ' ἐπὶ προβάτοισιν ἀνάσσειν Ἑρμῆν ist unklar. Aristoph. Byz. bei Eustath. Iliad. 11, 678 p. 877, 49 bezeugt, daß Pindar die Stuten des Diomedes πρόβατα genannt habe, auch den Pegasus ein πρόβατον, Simonides aber habe einen Stier πρόβατον genannt, Bergk Poet. Lyr. Gr. ed. 2 Pindar. fragm. 312. 313, Simonid. Cei frgm. 247. Herodot nennt πρόβατα alle vierfüßigen Thiere, 1, 203, alles vierfüßige Schlachtvieh, 1, 188. 207. 6, 56, alle vierfüßigen Hausthiere, 7, 171; ϑύουσι δὲ καὶ τἆλλα πρόβατα καὶ ἵππ ους μάλιστα, 4, 61; τὰ λεπτὰ τῶν προβάτων, entgegengesetzt ἵπποι und βόες, 8, 137; τὰ λεπτὰ τῶν προβάτων, entgegengesetzt βοῦς, ἵππος, κάμηλος, ὄνος, 1, 133, τὰς βοῠς τὰς ϑηλέας προβάτων πάντων μάλιστα μακρῷ, 2, 41. Eben so hat Hippocrat. das Wort πρόβατον gebraucht. – Bei den Attikern sind πρόβατα gew. Schafe; Plat. vrbdt οἷον βοῦς καὶ πρόβατα Euthyd. 302 a, ποίμνια καὶ πρόβατα Legg. III, 694 e; οὐδὲ πρόβατα οὐδὲ ποιμένα γιγνώσκεις, Rep. I, 343 a; Xen. vrbdt ἀγέλας, καὶ βοῦς καὶ ἵππους, καὶ ἄλλα πρόβατα πολλά, Cyr. 7, 3, 7; Eupol. nannte προβατικὸν χορὸν τὸν ἐξ αἰγῶν, Scholl. Iliad. 16, 353; sprichw. τοὺς γευομένους κύνας τῶν προβάτων φασὶ δεῖν κατακόπτειν, Dem. 25, 40; οὐκ ἀσφαλὲς λέοντι καὶ προβάτοις ὁμοῦ ποιεῖσϑαι τὴν ἔπαυλιν, Pol. 5, 35, 13; vgl. Plut. Cleom. 33, προβάτου σωφρονέστερον παρέξω, Luc. as. 33. Auch wie bei uns »Schaf« als Schimpfwort = dummer Mensch, Aristoph. Nub. 1203, vgl. Vesp. 32. – Bei Opp. Hal. 1, 146 ein Seefisch; vgl. Ael. N. A. 9, 38.
-
105 προ-δι-αντλέω
προ-δι-αντλέω, vorher ganz ausschöpfen, πολὺς λόγος προδιήντληται, Ath. V, 185 c.
-
106 περι-πολλόν
περι-πολλόν, ep. adv. von πολύς, sehr viel, gar sehr, Ap. Rh. 2, 437.
-
107 περι-χέω
περι-χέω (s. χέω), darum, darüber gießen, darüber schütten; χέραδος περιχεύας, vom Sande, Il. 21, 319; χρυσὸν κέρασιν περιχεύας, 10, 294, vom; Goldschmiede, der die Hörner vergoldet, wie in der Od., auch im med., ὅτε τις χρυσὸν περιχεύεται ( conj.) ἀργύρῳ, wenn er Gold um das Silber gießt, d. i. das Silber vergoldet, Od. 6, 232. 23, 159; πολλὴν ἠέρ' ἔχων, ἥν οἱ περίχευεν Ἀϑήνη, 7, 140; auch τῷ περίχευε χάριν, 23, 162. Das pass. auch vom Schlafe, der sich über den ganzen Körper ausbreitet, Il. 2, 19, in tmesi; περιχυϑεὶς τῷ τῆς γῆς ὄγκῳ, Plat. Tim. 60 c, u. öfter; übtr., αὐτοὺς τῷ ναυκλήρῳ περικεχύσϑαι δεομένους, Rep. VI, 488 c; αὐτοὺς ὄχλος περιεχεῖτο πολύς, umgab sie, Xen. Hell. 2, 2, 21; οἱ ἱππεῖς περιχ υϑέντες έπέκειντο τοῖς πολεμίοις, Pol. 1, 19, 4, vgl. 10, 3, 5; a. Sp. – Das med., μικρὸν περιχεάμενος, braucht Mnesith. medic. bei Ath. XI, 484 b im Ggstz von πλείονι χρῆσϑαι τῷ λουτρῷ, sich ein wenig begießen, d. i. ein leichtes Bad nehmen.
-
108 περι-ΐστημι
περι-ΐστημι (s. ἵστημι), 1) act., herumstellen, herumsetzen, um Etwas, λαβὼν αὐτὸ περιέστησε τῷ πλασϑέντι ζῴῳ, Plat. Tim. 78 c; στρατὸν περὶ πόλιν, Xen. Cyr. 7, 5, 1; μεγίστους κινδύνους περιέστησε Καρχηδονίοις, Pol. 12, 15, 7; περιστήσας αὐτοῖς τὰ ϑηρία, 1, 85, 7; πόλεμον πανταχόϑεν, 2, 45, 4; auch zum Schutz, Plut.; so auch aor. I. med., ξυστοφόρους, Xen. Cyr. 7, 5, 41; – umsetzen, verändern, ἐκ τούτων εἰς τοῠτο τὰ πράγματα περιιστάναι, Isocr. 15, 120; τὰς αὑτῶν συμφορὰς εἰς ἐμέ, Dem. 40, 20; εἰς μοναρχίαν περιστῆσαι τὸ πολίτευμα, Pol. 3, 8, 2; τοῠ κεραυνοῠ τὴν ἀσϑένειαν εἰς πρηστῆρα περιΐστησιν, Plut. plac. phil. 3, 3; περιέστησεν ἡ μνήμη τὸν λόγον εἰς ζήτησιν αἰτίας, Sympos. 5, 1 u. ä.; dazu perf. περιέστακα, Plut. Ax. 370 d. – 2) med. u. intr. tempp., sich rings herum stellen, herumtreten, -stehen; περίστησαν γὰρ ἑταῖροι, Il. 4, 532; μήπως με περιστήωσ' ἕνα πολλοί, 17, 95, damit so Viele sich nicht um imich Einen herumstellen, mich umzingeln; vgl. εἴπερ πεντήκοντα λόχοι νῶϊ περισταῖεν, Od. 20, 50; umgeben, rings umstehen, πολλὸς δ' ἱμερόεντα χορὸν περιΐσταϑ' ὅμιλος, Il. 18, 603, wie βοῦν δὲ περιστήσαντο, sie stellten sich um das Rind, 2, 410; u. aor. pass., κῠμα περιστάϑη, Od. 11, 243, eine Woge wurde herumgestellt; ὑμεῖς δὲ βωμὸν – περίστητε, Aesch. frg. 434; περιστᾶσαι κύκλῳ, Eur. Bacch. 1104; u. so in Prosa: περιστᾶσαι αὐτὸ κύκλῳ, Her. 1, 43; ὡς κύκλῳ περιστὰς βίᾳ αἱρήσων τὴν πόλιν, Thuc. 5, 7; ὑπὸ τοῦ περιεστῶτος ἔξωϑεν πνεύματος, Plat. Tim. 76 b; πολὺς ὑμᾶς ὄχλος περιειστήκει, Euthyd. 271 a; καὶ οἱ ἄλλοι περιέστησαν ἡμᾶς, 206 e; περιίστασϑαι τὸν λόφον, umzingeln, Xen. Cyr. 3, 1, 5; dah. von Zuständen, bes. unglücklichen, die Einen bedrohen, oder in die er gerathen ist, so daß sie ihn rings umgeben, φόβος περιέστη τὴν Σπάρτην, Thuc. 3, 55; τὸ περιεστὸς ἡμᾶς δεινόν, 4, 10, u. sonst; auch τοὐναντίον περιέστη αὐτῷ, 6, 24. So Pol., μεγάλην αὐτοῖς συνέβη ἀπορίαν περιστῆναι, 1, 77, 7, διὰ τὸν ἀπὸ Καρχηδονίων φόβον περιεστῶτα Ῥωμαίοις, 3, 16, 2, vgl. 3, 75, 8; οἱ περιεστῶτες καιροί, 3, 86, 7; auch ὁ περιεστὼς καιρὸς τὴν Αἰτωλίαν, 20, 9, 1; τὰ περιεστηκότα πράγματα, Lys. 2, 32. – 3) in eine andere, gew. schlechtere Lage hineingerathen, sich zum Schlechten ändern, um schlagen, ἐς τοῠτο περιέστη ἡ τύχη, Thuc. 4, 12; μηκυνόμενος ὁ πόλεμος φιλεῖ ἐς τύχας τὰ πολλὰ περιίστασϑαι, 1, 78; περιέστηκεν ἡ πρότερον σωφροσύνη, unsere frühere Besonnenheit hat sich geändert, 1, 32, worauf folgt νῠν ἀβουλία φαινομένη, und scheint nun Unklugheit zu sein; was D. Hal. 6, 43 nachahmt: περιέστηκεν ἡ δοκοῠσα ἡμῶν τοῠ κοινοῠ πρόνοια ἰδίᾳ πρὸς ἑκάτερον μέρος ἀπέχϑειαν φερομένη; und Plut. Graech. 14: καὶ περιέστηκεν ἡ Ῥωμαίων βουλὴ ϑρηνοῠσα καὶ συνεκκομίζουσα. Daher ἐνϑάδε τὸ ἐναντίον περιέστηκεν, Plat. Men. 70 c; auch ὥςτε περιστῆναι αὐτῷ μηδαμόϑεν ἄλλοϑεν τὴν σωτηρίαν γενέσϑαι, Menex. 244 d, so daß es mit ihm dahin kam, daß; περιέστηκεν ἐς τοῦτο, ὥςτε, Lycurg. 3, es hat sich dahin zum Schlechtern geändert; vgl. Isocr. Phil. 55 Pac. 59 Areopag. 81; φοβοῦμαι, μὴ τὸ πρᾶγμα εἰς τοὐναντίον περιστῇ, Dem. 25, 12, vgl. 3, 9; περιειστήκει τοῖς βοηϑείας δεήσεσϑαι δοκοῠσιν, αὐτοὺς βοηϑεῖν ἑτέροις, 18, 218; Pol. 1, 62, 5; τὸ τέλος τῆς δίκης ἐς τοῠτο περιέστη, Luc. Eun. 5; περιστήσεσϑαι τὰ ἡμέτερα ἐς τόδε ἀμηχανίας προςεδόκων, Iov. trag. 19. – Auch 4) auf die Seite treten, aus dem Wege treten, vermeiden, ἐκτραπήσομαι καὶ περιστήσομαι ὥςπερ τοὺς λυττῶντας τῶν κυνῶν, Luc. Hermot. 86, vgl. Soloec. 5; Sp. auch geradezu = fürchten, mit μή construirt, Ios. – Nahe bevorstehen, Jacobs Ach. Tat. p. 529, Lob. Phryn. 377.
-
109 πνέω
πνέω, poet. πνείω (Wurzel ΠΝΥ), fut. πνεύσω, Sp. πνεύσομαι, πνευσεῖται, Ar. Ran. 1221, aor. ἔπνευσα, aor. pass. ἐπνεύσϑην (das perf. πέπνυμαι s. oben besonders), – a) wehen, blasen, hauchen, von Wind u. Luft; Od. 4, 361. 5, 469. 7, 119; Hes. O. 508; ἀνέμων ἀήματα πνέοντα, Aesch. Eum. 866, u. öfter; auch in Prosa, πνέοντος ἀνέμου, Plat. Theaet. 152 b. – Auch b) hauchen, duften, einen Geruch von sich geben; ἡδύ, Od. 4, 446; οὐ μύρου πνέον, Soph. frg. 147, wie Anacr. 14, 3. 15, 9 u. öfter in der Anth.; selten μύροις πνείοντες, Ep. ad. 111 (V, 200). – Bes. c) von Menschen u. Thieren, heftig, mit Anstrengung athmen, schnauben, keuchen, Il. 13, 385, ὕπνῳ, Aesch. Ch. 612. – Uebh. d) Athem holen, athmen, leben, Il. 17, 447 Od. 18, 131; οἱ πνέοντες, die Lebenden, im Ggstz von ϑανεῖν, Soph. Trach. 1150. – Uebertr., μένεα πνείοντες, die Muth hauchenden, Muthbeseelten, bei Hom. häufiges Beiwort der Krieger; vgl. Soph. El. 610; auch Ἄρεα πνεῖν, wie Martem spirare, Aesch. Ag. 366. 1209; πῦρ πνεῖν, Feuer schnauben, Hes. Th. 319, wie Pind. Ol. 13, 87; vgl. Soph. Ant. 1132; εἰ μή γε πῠρ πνέουσι μυκτήρων ἄπο, Eur. Alc. 496; u. übertr., οἱ πῦρ πνέοντες οἱ νενικηκότες Λακεδαιμονίους, Xen. Hell. 7, 5, 12; auch Dem. sagt übertr. ὡς πολὺς παρ' ὑμῖν ἔπνει καὶ λαμπρὸς ἦν, 25, 57, vom gewaltigen Stolz; vgl. D. Hal. 8, 52; ϑρασείᾳ πνέων καρδίᾳ, Pind. P. 10, 44; auch χαμηλὰ πνέων, niedrigen Sinn haben, 11, 30; κενεὰ πνεύσαις, Ol. 11, 97, eitlen Sinn haben; vgl. ὑπὲρ σακέων πνείοντες, die über ihre Schilder hinausschnaubenden, die ihre Kriegslust nicht mehr hinter den Schildern bergen können, Hes. Sc. 24; Aesch. σιδηρόφρων γὰρ ϑυμὸς ἀνδρείᾳ φλέγων ἔπνει, Spt. 53; φρενὸς πνέων δυσσεβῆ τροπαίαν, Ag. 212; φόνον δόμοι πνέουσιν αἱματοσταγῆ, Ag. 1282; κότον, Ch. 34. 940, Zorn schnauben; auch Πᾶνα μοῠσαν ἡδύϑροον πνέοντα, Eur. El. 704; vgl. Cereal. 3 (VII, 369), u. öfter in der Anth.; ϑυμὸν πνέουσαι, Eur. Rhes. 786; u. übertr., ὅταν ϑεοῦ μαντόσυνοι πνεύσωσ' ἀνάγκαι, I. A. 761; Ar. sagt auch πνεῖν συκοφαντίας, Equ. 435. – e) aus b) folgt die allgemeinere Bdtg wonach riechen, einen Beischmack wovon haben, von einer Sache so voll sein, daß man gleichsam danach duftet, πνεῖν χαρίτων, ἐρώτων, voll sein von Anmuth, Liebe athmen, Simonid. (VII, 25) u. A.; vgl. Wern. Tryph. 505. – Mit einem vom günstigen Winde entlehnten Bilde sagt Callim. ep. 9, 3 ᾡ σὺ μὴ πνεύσῃς ἐνδέξιος, wem du nicht günstig bist. – Sp. auch vom heftigen Ausdruck im Sprechen. – [Zuweilen wird ε mit dem folgdn Vocal im Verse in eine Sylbe zusammengezogen, Aesch. Ag. 1502; vgl. Herm. Soph. Ant. 1132.]
-
110 πουλύς
-
111 πλείων
πλείων, πλεῖον, ονος, im masc. u. fem. auch bei den Attikern gebräuchlicher als πλέων, compar. zu πολύς, mehr, sowohl von der Zahl als von der Größe, der Ausdehnung, dem Werthe; τὸ μὲν πλεῖον πολυάϊκος πολέμοιο χεῖρες ἐμαὶ διέπουσι, den größern Theil des Krieges, Il. 1, 165, vgl. Od. 8, 475; αἰδομένων δ' ἀνδρῶν πλέονες σόοι ἠὲ πέφανται, Il. 5, 531; ἅμα πλέονες καὶ ἀρείους, Od. 9, 48; πολὺ πλέονες καὶ κρείσσονες, 22, 353; κήδεσι μ οχϑήσειν καὶ πλείοσιν, Il. 10, 106; μάχονται παυρότεροι πλεόνεσσι, 13, 739, u. öfter; πλέονα λόγον γενέσϑαι, Pind. N. 7, 20, u. öfter, οἱ πλέονες, die Mehrzahl, die Meisten. Il. 5, 673 O, d. 2. 277; eben so Her. οἱ πλεῦνες, αἱ πλεῦνες. 1, 106. 199. 2, 120. 7, 149, auch c. gen., αἱ πλεῠνες τῶν γυναικῶν, 1, 1; dah. der große Hause, das gemeine Volk, im Ggstz der Vornehmen, 7, 149. Auch euphemistisch, die Todten, ἐς πλεόνων ἱκέσϑαι, wie ἐς Ἅιδου, Crinag. 30 (XI, 42); Leon. Tar. 79 (VII, 731); ἡ γραῠς ἀνεστηκυῖα παρὰ τῶν πλειόνων, Ar. Eccl. 1073. – Πλέων νύξ, der größere Theil der Nacht, Il. 10, 252; πλέων χρόνος, mehr, längere Zeit, Soph. Ant. 74, u. öfter, wie in Prosa: Her. 9, 111; πλείονι καὶ ἐλάττονι χρόνῳ, Plat. Parm. 154 d, u. sonst; πλέω στρατόν, Her. 6, 28; πλέω στρατιήν, 6, 81; τὸ πλεῠν, zumeist, meistens, 3, 52; ἐπὶ πλέον, mehr und mehr, 2, 171. 5, 51. 125; ἐπὶ πλείω, Soph. O. C. 1774 (wird auch ἐπίπλεον als ein Wort geschrieben); περὶ πλέονος ποιεῖσϑαι, höher schätzen, Her. u. Folgde überall; – πλέον φρονεῖν, Soph. Phil. 807; – τὸ πλέον τινός, der höhere Grad einer Sache, ἐπὶ τὸ πλέον ἱκέσϑαι τινός, d. i. bis zum höchsten Grade einer Sache gelangen, vgl. Theocr. 1, 20. 3, 47, πλέον ἔχειν, mehr haben, voraus haben, Vorzug, Vortheil, Gewinn haben, auch übertreffen, wie πλεονεκτέω, c. gen., Her. 9, 70, wie Xen. Cyr. 7, 5, 61; u. eben so πλέον τινὸς φέρεσϑαι, Her. 8, 29; aber πλέον ἔφερέ οἱ ἡ γνώμη, seine Meinung ging mehr dahin, 8, 100; auch vollständig, πλεῖον μοίρης ἔχειν, Theogn. 606; ἐς πλέον ποιεῖν, ἐργάζεσϑαι, weiter kommen, mehr ausrichten, Soph. O. R. 911; οὐδὲν ἔτι πλέον ἐγένετο τούτων, es half Nichts, brachte keinen Gewinn, Her. 9, 41. 107. 121 u. öfter; τί ἔσται πλέον τινί, was wird es helfen? was wird er weiter davon haben? Antiph. 5, 95; vgl. Xen. Cyr. 5, 5, 34; πλέον γίγνεται τοῖς ἄλλοις, Isocr. 4, 7; ὧν οὐδέν μοι πλέον γέγονε, wovon mir Nichts gelungen ist, 15, 28; vgl. Dem. Lpt. 7; vgl. Plat. πλέον τι οἰόμενος εἶναι λόγους γεγραμμένους τὸν εἰδότα ὑπομνῆσαι, Phaedr. 275 c; οὐδὲν γάρ μοι πλέον ἦν, Conv. 217 c; ἄν τι καὶ σμικρὸν πλέον ἑκάστοτε ἡγῶνται ἔσεσϑαί σφισιν, Legg. III, 697 d; μηδὲν πλέον αὐτῷ γένηται, Conv. 222 d; auch eben so οὐδὲν πλέον ποιήσετε, Phaed. 115 c; Theaet. 200 c; βουλοίμην ἂν πλέον τί με ποιῆσαι ἀπολογούμενον, ich wünschte durch meine Vertheidigung Etwas ausrichten zu können, Apol. 19 a; ἐπὶ πλέον εἶναι ἤ, Euthyd. 290 b; vgl. ἢ ἔχεις τι λέγειν ἐπὶ πλέον τὴν ῥητορικὴν δύνασϑαι ἤ, Gorg. 453 a. – Bei Zahlenbegriffen fällt, wie im Lat. quam nach plus, ἤ auch zuweilen weg, ἔτη γεγονὼς πλείω ἑβδομήκοντα, Plat. Apol. 17 d; und die Zahl geht auch in den gen. über, οὐ πλεῖον εἴκοσι σταδίων ἀπέχειν, Xen. An. 3, 2, 34. 7, 3, 12; bemerke noch μισϑὸς ὠφείλετο πλέον ἢ τριῶν μηνῶν, ib. 1, 2, 11, womit Krüger vergleicht μυριάδας πλέον ἢ δώδεκα, ib. 5, 6, 9, u. Thuc. 4, 72. – Bloß episch ist der nom. u. acc. plur. πλέες, πλέας (s. oben); ion. u. dor. ist die Zusammenziehung πλεῦν für πλέον, πλεῦνος, πλεῦνες u. ä. für πλέονος, πλέονες u. s. w. – Ein besonderer Atticismus ist πλεῖν, nom. u. acc. sing. für πλέον, der nur in Zahlverbindungen, wie πλεῖν ἢ μύριοι, Ar. Av. 6 Nubb. 1041 u. öfter gebraucht ist. – Ion. dat. plur. πλεόνεσι, Her. 7, 224. – Bei Hom. u. Hes. wechseln übrigens die Formen πλείων u. πλέων nach Versbedarf, doch ist letztere, bes. im plur., häufiger;, dat. πλείοσι u. πλεόνεσσι; in att. Prosa ist πλείων, πλέον die gebräuchlichste Form, letzteres besonders in adverbialen Beziehungen, dagegen in der zusammengezogenen Form πλείους, πλείω vorherrschend; aber im nom. plur. bleibt πλέω das Herrschende, vgl. Reisig conj. Arist. p. 43 u. Buttm. Gramm. – Spätere verbinden sogar diese Form πλέω mit einem subst. sing. num., vgl. Wess. D. Sic. 1, 63 u. Schäf. D. L. p. 229.
-
112 πλεῖστος
πλεῖστος, superl. zu πολύς, der, die, das meiste, sehr viel; auch von der Größe, der Ausdehnung, dem Werthe; Hom. ᾖ δὴ πλεῖστον ὅμιλον ὅρα, Il. 15, 616; πολὺ πλεῖστοι καὶ ἄριστοι λαοί, die meisten u. besten, 2, 577, u. öfter; πλειστον κακόν, das größte Uebel, Unglück, Od. 4, 697; πλείστη κόνις, καλάμη, Il. 13, 335. 19, 222; ὅμιλος ἀνδρῶν ὁ πλεῖστος, Pind. N. 7, 24; πλείστα χρῆσις, Ol. 10, 1; ὄχλον μὲν οὖν τὸν πλεῖστον ἐκλείψω λόγων, Aesch. Prom. 829; εἷς ἀνὴρ πλεῖστον πόνον ἐχϑροῖς παρασχών, Pers. 319; ποίμναις τὰ πλεῖστα τοῦ βίου ξυνειπόμην, Soph. O. R. 1125, u. πλεῖστον adverbial, ὃν πλεῖστον φιλεῖ, ib. 612; selbst beim superl., πλεῖστον κάκιστος, O. C. 745, τῆς πλεῖστον ἐχϑίστης ἐμοὶ ἐχίδνης, Phil. 627; Eur., Ar., u. in Prosa überall; αὐτῷ ἡ πλείστη γνώμη ἦν, er war am meisten der Meinung, hatte die stärkste Neigung, Her. 5, 126; auch πλεῖστός εἰμι τῇ γνώμῃ, 7, 220, u. πλεῖστός ἐστιν ἔν τινι, er ist am meisten damit beschäftigt, spricht viel davon; πλείστου ἄξιος, Plat. Rep. I, 331 a; ὅτι νῠν ἐσμεν ἐν ἀγνοίᾳ τῇ πλείστῃ περὶ αὐτοῦ, Soph. 249 e. Häufig περὶ πλείστου ποιεῖσϑαί τι, Etwas am höchsten schätzen, Thuc. u. A.; – ὅσοι πλεῖστοι, ὅσα πλεῖστα, so viel wie möglich, Her. 1, 14. 6, 44 u. sonst; auch ὅτι πλεῖστος, Thuc. u. A. – Scheinbar als compar. mit folgdm ἤ, Her. 2, 35, wo Bekker πλέω lies't.
-
113 πολύ-στολος
πολύ-στολος, mit großer Flotte, bei Xen. Cyr. 8, 5, 1 f. L. für πολὺς στόλος.
-
114 πολλός
-
115 πολλοστός
πολλοστός, 1) einer von vielen; πολλ. ὢν τῶν Συρακοσίων, einer von vielen der Syrakusier, d. i. ein gemeiner, geringer Syrakusier, Isocr. 5, 65. Daher gering, klein, ἡδοναί, Plat. Phil. 44 e; bes. τὸ πολλοστὸν μέρος, Lys. 14, 29; πολλ. μέρος, ὧν προςεδοκᾶτε, 19, 38; bes. mit der Negation, οὐδὲ πολλοστὸν μέρος, auch nicht das Geringste, Lys. 14, 46. 19, 34, wie Pol. 15, 11, 10; οὐδὲ πολλ. μέρους ἀξιοῠν, Is. 1, 34. – Auch τὰ πολλοστὰ σκληρότητι, Plat. Phil. 44 e, das am wenigsten Harte. – 2) von der Zeit, πολλοστῷ ἔτει, in den letzten von vielen Jahren, d. i. nach vielen Jahren, πολλοστῷ χρόνῳ, Dem. 24, 196, nach langer Zeit; vgl. Ar. Pax 551 u. Mein. Men. p. 116. – 3) Bei Sp., wie LXX., = πολύς.
-
116 πολλῇ
πολλῇ, s. πολύς.
-
117 πολέες
-
118 πλέες
-
119 παῦρος
παῦρος, klein, gering; παῠρος λαός, eine kleine Schaar, Il. 2, 675; στήμων, Hes. O. 536; γένος, Eur. Med. 1087; von der Zeit, kurz, Hes. O. 328; – gew. im plur. und von der Anzahl, wenige, Ggstz πολύς, Il. 9, 333 Od. 2, 241; Hes. O. 480; ἔπος, ὕπνος, Pind. Ol. 13, 94 P. 9, 25; παῠροί τινες, Ol. 11, 23; Tragg.; παῠρ' ἀνιάσας, πολλ' εὐφράνας, Ar. Pax 764; selten in Prosa, wie Theophr. – Compar. παυρότεροι, Il. 15, 407 u. sp. D., wie Ap. Rh. 1, 1111; – παῠρα ist adverbial gebraucht Hes. Th 780. – Das fem. παύρα scheint gar nicht vorzukommen.
-
120 συν-τῡρόω
συν-τῡρόω, eigtl. zusammenkäsen; komisch sagt Ar. Equ. 477 τἀκ Βοιωτῶν ταῠτα συντυρούμενα, Schol. συμπ ηγνύμενα, ὅτι παρὰ Βοιωτοῖς πολὺς τυρός, für vermischen, verbinden.
См. также в других словарях:
πολύς — πολύς, πολλή, πολύ πληθ. πολλοί, πολλές, πολλά, γεν. ών, μεγάλος στον αριθμό, στο ποσό, στο πλήθος … Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)
πολύς — many masc nom sg (attic epic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
πολύς — πολλή, πολύ, ΝΜΑ, και επικ. τ. πουλύς, πουλύ και ιων. τ. πολλός, ή, όν, Α 1. (για αριθμό και συχνά με ονόματα τα οποία δηλώνουν την έννοια τού πλήθους) αυτός που υπάρχει ή γίνεται σε μεγάλη ποσότητα (α. «συγκεντρώθηκε πολύς λαός για να τόν… … Dictionary of Greek
Πολὺς λαός, ὀλίγοι δὲ ἄνθρωποι. — См. Людей нет! … Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)
πολλᾶν — πολύς many fem gen pl (doric) πολύς many masc/fem gen pl (doric) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
πολλέων — πολύς many fem gen pl (epic ionic) πολύς many masc/fem gen pl (epic ionic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
πολλῶν — πολύς many fem gen pl πολύς many masc/neut gen pl … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
πολλόν — πολύς many masc acc sg (ionic) πολύς many neut nom/voc/acc sg (ionic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
πουλύ — πολύς many masc voc sg (epic) πολύς many neut nom/voc/acc sg (epic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
πολλή — πολύς, πολλή, πολύ πληθ. πολλοί, πολλές, πολλά, γεν. ών, μεγάλος στον αριθμό, στο ποσό, στο πλήθος … Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)
πολύ — πολύς, πολλή, πολύ πληθ. πολλοί, πολλές, πολλά, γεν. ών, μεγάλος στον αριθμό, στο ποσό, στο πλήθος … Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)