-
101 ξυρόν
ξυρόν, τό (ξύω, auch mit κείρω verwandt, vgl. Buttm. Lexil. II p. 264), das Scheermesser; κρᾶτα πλόκαμόν τ' ἐσκυϑισμένον ξυρῷ, Eur. El. 241; Ar. Eccl. 65 u. A. – Von der haarfeinen Schärfe der Scheermesserklinge übertr., νῦν γὰρ δὴ πάντεσσιν ἐπὶ ξυροῦ ἵσταται ἀκμῆς ἢ ὄλεϑρος ἠὲ βιῶναι, Il. 10, 173, sprichwörtlich von dem entscheidenden Augenblicke, wo ein Haarbreit den Ausschlag geben kann, wie Her. 6, 11 sagt: ἐπὶ ξυροῦ ἀκμῆς ἔχεται ἡμῖν πρήγματα ἢ εἶναι ἐλευϑέροισι ἢ δούλοισι; vgl. Theogn. 569; ähnlich Theocr. 22, 6, ἀνϑρώπων σωτῆρες ἐπὶ ξυροῦ ἤδη ἐόντων, von den Dioskuren, den Rettern in der äußersten Gefahr; vgl. Aesch. Ch. 870, ἔοικε νῦν αὐτῆς ἐπὶ ξυροῦ πέλας αὐχὴν πεσεῖσϑαι; Soph. φρόνει βεβὼς αὖ νῦν ἐπὶ ξυροῦ τύχης, Ant. 983; ὧδ' ἔβητ' ἐπὶ ξυροῦ, Eur. Herc. Fur. 630; so auch bei sp. D.; Paroemiogr.
-
102 ξυστός
ξυστός, ὁ, ein bedeckter Säulengang in den Gymnasien, wo die Leibesübungen im Winter vorgenommen wurden, auch zum Lustwandeln benutzt; εἰ ἐν τῷ ξυστῷ περιπατοίην, Xen. Oec. 11, 15; von dem künstlich gearbeiteten, geglätteten Fußboden (ξύω, ξέω) benannt. Der ganze Uebungsplatz der Athleten in Elis, Paus. 6, 23; B. A. 284 ist erkl. ὁ ἀνειμένος τόπος τοῖς ἀϑληταῖς εἰς γυμνάσιον. – Bei den Römern auch ξυστόν, xystum, eine offene Terrasse vor den Säulengängen ihrer Landhäuser.
-
103 ξυστόν
ξυστόν, τό (ξύω), 1) die geglättete hölzerne Stange des Wurfspießes, der Lanzenschaft, die Lanze selbst; οὔτησε ξυστῷ χαλκήρεϊ, Il. 4, 469. 11, 260, vgl. 15, 677, wo er 22 Ellen lang ist; νύσσοντες ξυστοῖσι μέσον σάκος, 11, 565; Eur. Hec. 920; τὸ ξυστὸν τῇσι λόγχῃσι ἐὸν ὁμοίως χρύσεον, Her. 1, 52; bei Xen. Cyr. 7, 1, 33 zwischen δόρατα und μάχαιραι genannt; VLL. erkl. ἀκόντιον, δορύλλιον. – 2) ein Werkzeug der Zimmerleute, wahrscheinlich zum Richten und Abgleichen zweier Oberflächen, Galen.; auch der Maurer, Schol. Ar. Av. 1149. – 3) bei E. M. auch = ξυστίς, χιτὼν γυναικεῖος, τραγικὸν ὑπένδυμα. – 4) = Folgdm, xystum der Römer.
-
104 ξύλον
ξύλον, τό, das Holz (von ξύω), das abgehauen ist, zum Verbrennen oder zu anderer Benutzung für den Haus- und Schiffbau; ὑπὸ δὲ ξύλα κάγκανα κεῖται, Il. 21, 364; ὑπὸ δὲ ξύλα δαῖον, Il. 18, 347; oft so im plur., κέασε ξύλα νηλέϊ χαλκῷ, Od. 14, 418; nur einmal bei Hom. im singul., Il. 23, 327; ξύλον ξύλῳ ποτίκολλον, Pind. frg. 280; ἐν τομῇ ξύλου, Soph. Tr. 697; ξύλα νήϊα, Schiffbauholz, Hes. O. 810, vgl. νήϊος; ναυπηγήσιμα, Plat. Legg. IV, 706 b; ξύλα τετράγωνα, Balken, Her. 1, 186. Ganz allgemein, καὶ λίϑῳ καὶ ξύλῳ καὶ ἀνϑρώπῳ, Plat. Hipp. mai. 291 c; λίϑους καὶ ξύλα Gorg. 468 a. – Uebh. alles aus Holz Gemachte, Stock, Knittel, Her. 2, 63. 4, 180, wie Sp., Pol. 6, 36, 3; Plut. vom Herakles δέρμα καὶ ξύλον ἔχων, Lycurg. 30; ξύλοις συντρίψειν, Luc. Demon. 50. – Besond. ein bei Sklaven gebrauchtes Zwangs-und Strafwerkzeug, in welches der Hals oder die Füße eingespannt wurden, τετρημένον, Ar. Lys. 680; ξύλῳ δῆσαί τινα, auch ἐν ξύλῳ, Equ. 367. 702; Her. 9, 37; Andoc. 1, 45; ἐν ξύλῳ δεδέσϑαι, Lys. 10, 16, mit ποδοκάκη zusammen; Folgde; ξύλῳ φιμοῦν τὸν αὐχένα, Ar. Ran. 716; auch Wahnsinnige oder Tolle wurden in dies Holz gesteckt, Her. 6, 75. – Πρῶτον ξύλον ist im athenischen Theater die vorderste, unterste Sitzbank; denn die Sitze waren vor Alters von Holz, der Name blieb aber auch in dem von Stein gebau'ten Theater; es saßen die Prytanen und Magistrate darauf, Ar. Ach. 25 Vesp. 90. – Vom Kreuz, an das die Verbrecher geheftet werden, N. T.; vgl. auch Alexis bei Ath. IV, 134 a. – Von lebendigem Holze, der Baum, bei alexandrinischen Dichtern, Callim. u. A. Doch nennt Her. 3, 47 die Baumwolle schon εἴρια ἀπὸ ξύλου; vgl. Poll. 7, 75. Oefters der Baumwollenbaum bei Sp.; εἵματα ἀπὸ ξύλων bei Her. 7, 65 scheinen Kleider aus Bast, βίβλος zu sein. – Uebertr., ein hölzerner, stumpfsinniger Mensch, s. Iac. Ach. Tat. p. 815. – Auch ein bestimmtes Längenmaaß hieß so, = 3 πήχεις, 41/2 Fuß, Mathem. vett.
-
105 ξίφος
ξίφος, τό (nach E. M. von ξύω, ξέω), Schwert, Degen; bei Hom. an einem Gehenk, τελαμών, über der Schulter getragen; ἀμφὶ δ' ἄρ' ὤμοισιν βάλετο ξίφος ἀργυρόηλον, Il. 2, 45; περὶ δὲ ξίφος ὀξὺ ϑέτ' ὤμῳ, Od. 2, 3; es hängt an der Seite, ξίφος ὀξὺ ἐρυσσάμενος παρὰ μηροῦ, 9, 300, ist mit einer Scheide versehen, ἕλκετο δ' ἐκ κολεοῖο μέγα ξίφος, Il. 1, 164, ἐκ κολεοῖο ἐρυσσάμενος ξίφος ὀξύ, Il. 12, 190; vgl. 7, 303; ξίφος κουλεῷ ἐγκατέπηξα, Od. 11, 97; ἄμφηκες, Il. 21, 118 u. öfter; ἀργυρόηλον, χάλκεον, Od. 10, 261; Pind. nennt es λευρόν, N. 7, 27, χαλκότορον, P. 4, 147; ἐν κουλεᾠ κατασχοῖσα ξίφος, N. 10, 6; δίϑηκτον, Aesch. Prom. 865; νεοσπαδὲς ξίφος ἔχων, Eum. 42, öfter; ἀμφίϑηκτον, Soph. Ant. 1298; χεροῖν κολεῶν ἐρυστὰ διεπεραιώϑη ξίφη, Ai. 730, öfter, wie Eur.; in Prosa, Her. 3, 64; Xen. Conv. 2, 11, kleine Dolche, von Taschenspielern und Jägern gebraucht, u. so auch Sp., wie Plut. Caes. 66. – Im engern Sinne der gerade Degen, zum Unterschiede von dem krummen Säbel, μάχαιρα. – Auch der degenförmige Knochen im Rücken des Blackfisches, Arist. part. an. 2, 8 H. A. 4, 1; Ath. VII, 314. – Bei Theophr. eine Pflanze.
-
106 αναξυω
1) скрести, скоблить, соскабливать(τέν ἰλύν Plut.; ἥ ἀναξυομένη γῆ Arst.)
2) обтесывать, полировать(λίθος ἀναξυσθείς Plut.)
-
107 αποξυω
досл. соскабливать, соскребать, перен. стряхивать, удалять(γῆρας Hom.; τὸ ἐρυθριᾶν τοῦ προσώπου Luc.)
-
108 διαξυω
-
109 επιξυω
-
110 καταξυω
-
111 ξυλον
(ῠ) τό [ξύω и ξέω]1) pl. срубленный лес, бревнаξύλα τετράγωνα Her. — четырехгранные бревна, балки2) pl. поленья, дрова(ξύλα κάγκανα Hom.)
3) пень или столб(ξ. ἢ δρυὸς ἢ πεύκης Hom.)
4) деревянное сооружениеἈργοῦς ξ. Aesch. — корабль Арго;
ἵπποιο ξ. Anth. — (Троянский) деревянный конь5) дубинка, палица, палка(ἔχοντες ξύλα Her.; μετὰ μαχαιρῶν καὴ ξύλων NT.)
6) шейная или ножная колодка(ξ. σιδηρόδετον Her.; ἐν τῷ ξύλῳ δεδέσθαι Lys.)
7) скамьяπρῶτον ξ. Arph. — первая скамья (в афинском театре, предназначавшаяся для πρυτάνεις)
8) стол менялы Dem.9) дерево(ὄρος δασὺ παντοδαποῖς ξύλοις Xen.; ξ. τῆς ζωῆς NT.)
τὸ ξ. τῆς ἀμπέλου Eur. — виноградная лоза;εἴρια ἀπὸ ξύλου Her. — древесная шерсть, т.е. хлопок;10) NT. = σταυρός См. σταυρος11) ксил ( мера длины = 1.39 м) -
112 παραξυω
-
113 συγξυω
-
114 υποξυω
-
115 выскабливать
выскабливатьнесов1. ἀποξέω, ἀπο-ξύω·2. мед. κάνω ἀπόξεση. -
116 скоблить
скоблитьнесоз. ἀποξέω, (ά*-ο)ξύω, ξύνω μέ μαχαίρι. -
117 έξυε
-
118 ἔξυε
-
119 έξυεν
-
120 ἔξυεν
См. также в других словарях:
ξύω — ξύ̱ω , ξύω scratch pres subj act 1st sg ξύ̱ω , ξύω scratch pres ind act 1st sg … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
ξύω — (ΑΜ ξύω) βλ. ξύνω … Dictionary of Greek
ξῦον — ξύω scratch pres part act masc voc sg ξύω scratch pres part act neut nom/voc/acc sg ξύω scratch imperf ind act 3rd pl (homeric ionic) ξύω scratch imperf ind act 1st sg (homeric ionic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
ξῦσαι — ξύω scratch aor imperat mid 2nd sg ξύω scratch aor inf act … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
ξῦσεν — ξύω scratch aor ind act 3rd sg (homeric ionic) … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
ξύνω — και ξύω και ξυώ (ΑΜ ξύω, Μ και ξύνω) 1. κάνω κάτι ομαλό και λείο με ξέση, ξέω, λειαίνω («ξύειν κώπας», Θεόφρ.) 2. τρίβω με τα άκρα τών νυχιών ή με όργανο μέρος τής επιφάνειας τού δέρματος (α. «ξύνω το χέρι μου» β. «ξυόμενοι ἥδονται», Δημόκρ.) 3.… … Dictionary of Greek
ἔξυσ' — ἔξῡσα , ξύω scratch aor ind act 1st sg ἔξῡσο , ξύω scratch plup ind mp 2nd sg ἔξῡσο , ξύω scratch perf imperat mp 2nd sg ἔξῡσε , ξύω scratch aor ind act 3rd sg ἔξῡσαι , ξύω scratch perf ind mp 2nd sg … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
διεξυσμένα — διεξῡ̱σμένα , διά , ἐκ ὕω rain perf part mp neut nom/voc/acc pl διεξῡ̱σμένᾱ , διά , ἐκ ὕω rain perf part mp fem nom/voc/acc dual διεξῡ̱σμένᾱ , διά , ἐκ ὕω rain perf part mp fem nom/voc sg (doric aeolic) διεξῡσμένα , διά ξύω scratch perf… … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
ξύῃ — ξύ̱ῃ , ξύω scratch pres subj mp 2nd sg ξύ̱ῃ , ξύω scratch pres ind mp 2nd sg ξύ̱ῃ , ξύω scratch pres subj act 3rd sg … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
ἀντεξυσμένα — ἀντεξῡ̱σμένα , ἀντί , ἐκ ὕω rain perf part mp neut nom/voc/acc pl (ionic) ἀντεξῡ̱σμένᾱ , ἀντί , ἐκ ὕω rain perf part mp fem nom/voc/acc dual (ionic) ἀντεξῡ̱σμένᾱ , ἀντί , ἐκ ὕω rain perf part mp fem nom/voc sg (attic epic doric ionic aeolic… … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)
ἀντιξύῃ — ἀντιξύ̱ῃ , ἀντί ξύω scratch pres subj mp 2nd sg ἀντιξύ̱ῃ , ἀντί ξύω scratch pres ind mp 2nd sg ἀντιξύ̱ῃ , ἀντί ξύω scratch pres subj act 3rd sg … Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)