κατὰ+γῆς

(γεν.) κατά ηλιού — к солнцу;

(αι — тшт.) κατά τον ρούν πόταμου — по течению реки;

πάω κατά την θάλασσα — идти к морю;

κατά τη δύση — на запад;

γυρισμένος κατά τον τοίχο — повёрнутый к стене;

μου το είπε κατά πρόσωπο — он мне сказал это в лицо;

τα παράθυρα μου βλέπουν κατά το βουνό — мои окна выходят на гору;

κατά πού; — куда?;

κατά πού πας; — куда идёшь?;

κατά πού έκαμε; — куда он направился?;

κατά πού πάει ο δρόμος; — куда ведёт дорога?;

κατά κεί — туда;

κατά δω — сюда!;

(γεν.) κοιμάται κατά γης — он спит на полу, на земле;

κατά ξηρά και θάλασσα — на суше и на море;

κάθομαι εκεί κατά τον σταθμό — я живу там около вокзала;

είμαι κατά τού πολέμου — быть против войны;

κατά τον Παγκόσμιο πόλεμο — во время мировой войны;

κατά τη συμπλοκή — во время схватки;

κατά την απουσία μου — в моё отсутствие;

κατά τό βραδάκι — вечерком, к вечеру;

κατά го τέλος τού Φλεβάρη — к концу февраля;

κατά τό μεσημέρι — к полудню;

κατά τα μεσάνυχτα — к полуночи;

κατά τίς δέκα — к десяти часам;

κατά τη γνώμη μου — по моему мнению;

κατά συνθήκην — по договорённости, по (обойдному) согласию;

κατά τα συνηθισμένα του — по своему обыкновению;

κατά τον νόμο — по закону;

κατά τό γράμμα και το πνεύμα τού νόμου — согласно букве и духу закона;

κατά γενικήν απαίτησιν — по общему требованию;

κατά βούληση — по желанию;

κατά τίς περιστάσεις — смотря по обстоятельствам;

κατά κανόνα — как правило;

κατά ποιόν και κατά ποσόν — по качеству и по количеству;

κατά τό μήκος — по длине;

κατά τό πλάτος — по ширине;

κατά τό ύψος — по высоте;

κατά τα ειωθότα — как обычно;

κατά μήκος — вдоль;

κατά πλάτος — поперёк;

κατά λάθος — по ошибке, ошибочно;

κατά τύχην — случайно;

κατά σύμπτωση — случайно, по совпадению;

κατά μέρος — в сторону;

παίρνω κάποιον κατά μέρος — отводить кого-л. в сторону;

άφησε τα αυτά κατά μέρος — оставь это;

ήμουνα κατά δεκαπέντε χρόνια νεώτερος του — я был на. пятнадцать лет моложе его;

κατά τεμάχια — по кускам;

κατά μέρη — по частям;

έπεσε κατα(γ)ής — он упал на землю;

κοιμούμαι κατα(γ)ής — спать на полу, на земле

έπεσε κατα(γ)ής — он упал на землю;

κοιμούμαι κατα(γ)ής — спать на полу, на земле

(κατ΄ Ἰδαίων ὀρέων Hom.)

(αἰχμέ κ. γαίης ᾤχετο Hom.)

(κ. τῆς χώρας Polyb.)

(καταδεδυκέναι или ἀφανίζεσθαι κ. τῆς θαλάσσης Her.; κ. γῆς γενέσθαι Xen.)

ψεύδεσθαι κ. τινος Lys. — клеветать на кого-л.;

(οἱ κ. τοῦ Δημοσθένους ἔπαινοι Aeschin.)

(κ. Περσῶν λέγειν τι Xen.)

(κ. παντὸς τοῦ χρόνου Dem.)

κ. πτόλιν Hom. — в городе;

κατ΄ ὄμματά τινι Soph. — на глазах у кого-л.;

(κ. πεντήκοντα Her.)

κ. Ἄμασιν βασιλεύοντα Her. — в царствование Амасиса;

(κρίνειν ἄνδρας κ. φῦλα, κ. φρήτρας Hom.; κ. κώμας κατῳκῆσθαι Her.)

κ. σφέας μαχέσονται Hom. — каждый (из ахеян) будет сражаться за себя;

κ. πρῆξιν Hom. — ради дела, по делам;

κ. φθόνον τινός Aesch. — из зависти к кому-л.;

οὔτι καθ΄ ἡμέτερον νόον Hom. — не в соответствии с нашим мнением;

καθ΄ Ὅμηρον — по Гомеру, как говорит Гомер;

κ. λοπὸν κρομύοιο Hom. — словно луковичная кожура;

κ. τέν Ἀμφιάρεω ἀπόκρισιν Her. — что касается ответа Амфиарая;

κ. δάκρυ χέουσα Hom. — роняющая слезы

κ. ἔφαγε Hom. — (целиком) съел (обычно, однако, adv. κατά толкуется как приставка in tmesi)

ο άξων της γής — земная ось;

ο φλοιός της γής — земная кора;

εύφορη γή — плодородная земля;

χέρσα γή — целина;

θηραϊκή γή — фарфоровая глина;

γή αργιλλώδης — глинистая почва;

γή αμμώδης — песчаный грунт;

σπαρμένη γή — посевная площадь;

εργάτης γής — а) сельскохозяйственный рабочий; — б) батрак;

Σοβιετική γή — Советская земля;

κατά γήν και κατά θάλασσαν — на суше и на море;

κατά γήν στρατιωτικές δυνάμεις — наземные войска;

§ μαύρη γή(ς) — ад;

άγνωστος γή — тёмный лес (для кого-л.), земли незнаемая (лат. терра инкогнита);

γή της επαγγελίας — земли обетованная;

αγαθά ( — или καλά) της γής — земные блага;

κατά γής — наземь, на землю;

όπου γής — в любой точке земного шара;

γήν ορώ — вот и конец мучениям;

τα κάνω γής Μαδιάμ — разрушить всё до основания;

κινώ γή και ουρανό — пустить в ход все средства; — сделать всё возможное;

δεν πατάει στη γή — а) ног под собой не чувствовать, быть вне себя от радости; — б) витать в облаках;

άνοιξε ( — или σκίστηκε) η γή και τον κατάπιε — он как сквозь землю провалился;

στον ουρανό το γύρευα και στη γή το βρήκα — погов. счастье с неба свалилось

(γῆ τε καὴ ἥλιος Hom.; πότερον ἥ γῆ πλατεῖά ἐστιν ἢ στρογγύλη Plat.; οὐρανῷ μιγνύειν γῆν Plut.)

(μικτὰ ὕδατος καὴ γῆς Arst.)

(κατὰ γῆς στελλεσθαι Xen.)

ποῦ γῆς ; Soph. — в каком месте света?, где именно?;

(γεωργεῖν τέν γῆν Arst.)

(ἥ γῆ ἥ Ὀλυμπία Plut.)

(γῆν πρίασθαι Lys.; ἥ τῆς γῆς κτῆσις Arst.)

(ὅ θανὼν γᾶ καὴ οὐδὲν ὢν κείσεται ταλας Soph.; τὰ ἐπί τοῖς οὐρανοῖς καὴ τὰ ἐπὴ τῆς γῆς NT.)

εξαπλώνω τό χάρτη — разложить карту;

εξαπλώνομαι [-ούμαι]

εξαπλούται η επιδημία — эпидемия распространяется;

εξαπλώνομαι επί της γης — распространяться по (всей) земле

(λίθους Diod.)

(πλόκους κόμης Eur.)

(καταξανθεὴς πέτροις Soph. или βολαῖς Eur.; κεφαλήν Plut.)

(ἄνθος Ἄργους Aesch.)

(τὰς ἕξεις Plut.)

(πόνοις Eur.)

(κεφαλὰς κορύθεσσι, τινὰ σάκεϊ Hom.)

(ὑπ΄ ἀσπίδι Hom.)

(τὸ δέμας τινός Aesch.; δεξιὰν ὑφ΄ εἵματος Eur.; τέν ἀληθινέν γένεσίν τινος Plut.; τὸ τάλαντον ἐν τῇ γῇ, τινὰ ἀπὸ προσώπου τινός, ἑαυτοὺς εἰς τὰ σπήλαια NT.)

(γῇ Her.; τάφῳ, χθονί, κατὰ χθονός Soph.; κατὰ γῆς Plut.)

(οὐδὲν ἔπος τινί Hom.; μηδένα λόγων πρός τινα, οὐδέν τινα, med. τἀληθές Soph.; τὸ ῥῆμα κεκρυμμένον ἀπό τινος NT.)

στρώνω τό χαλί — стелить ковёр;

στρώνω τό κρεβάτι (τό τραπεζομάντηλο) — стелить постель (скатерть);

στρώνω τό δρόμο — а) мостить улицу или дорогу; — б) подготовить почву (кому-л.), проложить путь (кому-л.);

στρών την αυλή με πλάκες — выстилать плитами двор;

στρώνω τό δρόμο με άνθη — устилать дорогу цветами;

§ στρώνω (τό) τραπέζι — накрывать на стол;

τό στρώνω στο τραγούδι — увлекаться пением;

τό στρών στο φαί — налегать на еду;

τό στρώνω στο πιοτό — пьянствовать, выпивать;

στρώνω στη δουλειά κάποιον — заставлять кого-л. работать;

στρώνω κάποιον στο ξύλο — сильно избивать кого-л.;

τό φόρεμα στρώνει τώρα καλά — теперь платье сидит хорошо;

στρώνουν τα πράγματα — положение улучшается;

στρώνομαι

στρώνομαι κατά γης — лечь на землю;

στρώνομαι στη δουλειά — налечь на работу;

στρώνομαι στο παιγνίδι — увлечься игрой;

(οὐρέν ἐφ΄ ὕδασιν Batr.; σῶμα κατὰ γῆς, med. δίκτυα Anth.; ἰχθὺς εἰς τὸ πλοῖον ἡπλώθη Babr.)

(τὸν ἄργυρον Anacr.)

(θαλάσσης κόλπον Hom. и ἐς θάλατταν Her.; γαῖαν Hom. и κατὰ γῆς Plat.; ἐς и ὑπὸ πόντον Hom.; αἰθέρα Soph.; χάσμα χθονός Eur.; πλοῖα δέδυκε Arst.)

(πόλιν Hom.; ἐς δόμους Eur.)

(ἠέλιος ἔδυ и δύσετο Hom.; ἄστρα δύεται Arst.)

(νῆσος ὑπὸ σεισμῶν δῦσα Plat.; οὐκ ἔδυ πρόπας δόμος Aesch.)

(εἴς τινα, παῖς ὣς ὑπὸ μητέρα Hom.)

(χιτῶνα, τεύχεα, med. ἔντεα χροΐ и τεύχεα περὴ χροΐ Hom.)

δύῃ τ΄ ἠέλιος καὴ ἐπὴ κ. ἱερὸν ἔλθῃ Hom. — (пока не) зайдет солнце, и (не) настанет глубокая тьма;

(αἱ τοῦ σώματος δυνάμεις Plat. и σωματικέ δ. Polyb.; ἥ τοῦ θερμοῦ, τοῦ κινοῦντος δ. Arst.)

(θεῶν Eur.; κατὰ θάλατταν Arst.)

(τῆς ὄψεως, τοῦ φθέγγεσθαι Arst.)

(τῶν φυομένων ἐκ τῆς γῆς αἱ δυνάμεις Xen.)

τὸ δυνάμει ( или κατὰ δύναμιν) ὄν, ἐντελεχείᾳ ( или ἐνεργείᾳ) μέ ὄν Arst. — существующее потенциально, но не в действительности

(δ. καὴ πεζέ καὴ ἱππικέ καί ναυτική Xen.; αἱ τῶν Καρχηδονίων δυνάμεις Polyb.)

(χρημάτων Thuc.; τοῦ νομίσματος Plut.)

(ὀνομάτων Plat., Lys.; τέν αὐτέν δύναμιν ἔχειν Lys., Dem.; οὐκ εἰδότες τίνα δύναμιν ἔχει τοῦτο Polyb.)

(τὰς τριχὰς δυνάμεσί τισι ποιῆσαι πολιάς Diod.; κόκκοι τινὲς καὴ δυνάμεις ἄλλαι Plut.)

(πρὸς δώματα Hom.; πρὸς Ἄργος Aesch.; δόμους Soph.; χθόνα Eur.; ἐς Λακεδαίμονα Arph.; ἐπὴ Ποτιδαίας Thuc.)

(τινι ἀποροῦντι Plat.)

(οἴκαδε Arph.; εἰς ἄπειρον Arst.)

(ἀνὰ или κατὰ ἄστυ Hom.)

ἀστέρ ἔρχεται ἀγγέλλων φάος Ἠοῦς Hom. — восходит звезда, возвещающая сияние Зари

(πρὴν ἐληλυθέναι τὸν ἄνεμον Arst.)

(ἐπέν ἔλθῃσι θέρος Hom.)

εἰς λόγους Her. и διὰ λόγων ἐλθεῖν τινι Soph., Plut.; — вступить в разговор с кем-л.;

(εἰς τοσοῦτον αἰσχύνης Plat.; μέχρι τούτου Arst.)

(γέρας ἔρχεται ἄλλῃ Hom.; εἰς ὀλίγους Arst.)

ἐλθεῖν ἐπί τι Hom., Thuc., Plat., Arst.; — приступить к чему-л., заняться чем-л.;

(τινα Her. и πρός τινα Xen.)

ἔ. ἐρέων, φράσων или λέξων Her. — я собираюсь (теперь) сказать, перехожу к вопросу;

ἔρχεο, θέων Αἴαντα κάλεσσον Hom. — беги, позови Эанта

(Hom. преимущ., Trag. часто pl.) лицо, облик (εἰς π. βλέπειν Eur.; βλέπειν τινὰ π. πρὸς π. NT.)

(λέοντος Arst.) или клюв (ἐπίγρυπον Her.)

κατὰ π. ἄγειν Polyb. — наступать фронтом;

(τὸ τοῦ Ὀδυσσέως π. Polyb.)

(τὰ τοῦ δράματος πρόσωπα Trag. etc.)

(ἐπὴ π. πάσης τῆς γῆς NT.)

ωραίο πρόσωπο(ν) — красивое лицо;

νομικό πρόσωπο(ν) — юридическое лицо;

υψηλό πρόσωπ

ύποπτο πρόσωπο(ν) — подозрительная личность;

σπουδαίο πρόσωπο(ν) — важное лицо;

επίσημο πρόσωπο(ν) — официальное лицо;

δυό πρόσωπα — два человека, двое;

γιά δυό πρόσωπα — на двоих, на два лица;

κύριον πρόσωπο(ν) — главное действующее лицо;

παίζω το πρόσωπο(ν) τού Οίδίποδος — играть роль Эдипа;

§ εξαλείφω ( — или εξαφανίζω) απ' το πρόσωπο(ν) της γης — стереть с лица земли;

δεν 2χω πρόσωπο(ν) να βγω στον κόσμο — стыдиться, не решаться показываться людям на глаза;

δεν είδα θεού πρόσωπο — всё выходило мне боком;

κατά πρόσωπο(ν) — прямо в лицо;

του τα έψαλα κατά πρόσωπο(ν) — я ему сказал это прямо в лицо;

αντιμετωπίζω τον κίνδυνο κατά πρόσωπο(ν) — смотреть в лицо опасности;

ανεξάρτητα από πρόσωπα — невзирая на лица

ωραίο πρόσωπο(ν) — красивое лицо;

νομικό πρόσωπο(ν) — юридическое лицо;

υψηλό πρόσωπ

ύποπτο πρόσωπο(ν) — подозрительная личность;

σπουδαίο πρόσωπο(ν) — важное лицо;

επίσημο πρόσωπο(ν) — официальное лицо;

δυό πρόσωπα — два человека, двое;

γιά δυό πρόσωπα — на двоих, на два лица;

κύριον πρόσωπο(ν) — главное действующее лицо;

παίζω το πρόσωπο(ν) τού Οίδίποδος — играть роль Эдипа;

§ εξαλείφω ( — или εξαφανίζω) απ' το πρόσωπο(ν) της γης — стереть с лица земли;

δεν 2χω πρόσωπο(ν) να βγω στον κόσμο — стыдиться, не решаться показываться людям на глаза;

δεν είδα θεού πρόσωπο — всё выходило мне боком;

κατά πρόσωπο(ν) — прямо в лицо;

του τα έψαλα κατά πρόσωπο(ν) — я ему сказал это прямо в лицо;

αντιμετωπίζω τον κίνδυνο κατά πρόσωπο(ν) — смотреть в лицо опасности;

ανεξάρτητα από πρόσωπα — невзирая на лица

(реже med.)

(Aesch., Plat.; οἱ ἰατροὴ καίουσι καὴ τέμνουσιν Xen.)

(βέλος ἐκ μηροῦ Hom.)

(ἰχθῦς Her.)

(ἱμάντας ἐκ δέρματος Her.)

(κεφαλέν ἀπὸ δειρῆς Hom.; κάρα τινός Aesch.)

(τρίχας ἐκ κεφαλέων Hom.; τὸν πλόκον Soph.)

(δένδρεα Hom.; ὕλην Thuc.)

(φάρμακον Plat.)

(λίθον Plat.)

(δούρατα μακρά Hom.)

(χρόα χαλκῷ Hom.)

(ἐρίφους Hes.)

(κάπρον Διΐ Hom.)

ὅρκια τ. Hom. — произносить (взаимные) клятвы, заключать договор;

τ. τινὴ μένειν αἰεὴ τὸ ὅρκιον Her. — заключать с кем-л. договор о нерушимости клятвы (обязательства)

(τέλσον ἀρούρης Hom.; ὁχετούς Plat.; διώρυχες τετμημέναι Plat.)

(ὁδούς Thuc.)

(πέλαγος Hom.)

(τ. δίχα или διχῇ Plat.)

(ἀριθμὸν τ. τινί, ἑπτὰ μέρη τεμόμενος Plat.)

(τέν δίποδα ἀγέλην Plat.)

(τεμενός τινι Hom.)

(γῆν Her.; ἀγρούς Plat.)

(τὸν σῖτον Xen.)

(κίνδυνον σιδάρῳ Eur.)

(τέλος μαχᾶν Pind.)

(τι εἰς ἅλα, ἐν πυρί, ποτὴ πέτρας, προτὴ γαίῃ Hom.; σπόρον ἐν νειοῖσιν Theocr.)

(ἐκ χειρός Xen.; β. καὴ τοξεύειν Dem.)

β. δάκρυ Hom. — проливать слезы;

(κύκλα ἀμφὴ ὀχέεσσι Hom.)

(αἰγίδα ἀμφ΄ ὤμοις, ῥάκος ἀμφί τινι, med. ἀμφὴ ὤμοισιν ξίφος Hom.; κρήδεμνον πλοκάμοις Anth.)

(τὸ δίκτυον εἰς τέν θάλασσαν NT.; ἀμφί τινι χεῖρας и πήχεε Hom.)

(τινὰ ἐν δαπέδῳ и ἐν κονίῃσι Hom.)

(οἶκον Aesch.)

(τινὰ γῆς ἔξω Soph.)

(τινὰ ἐς κακόν Hom.; τινὰ εἰς δεῖμα Her. и εἰς φόβον Eur.)

(νῆας ἐς πόντον Hom.; ὄμματα ἑτέρωσε Hom. и πρὸς γῆν Eur.; πρὸσωπον εἰς γῆν Eur.)

(ἑτέρωσε κάρη Hom.)

(ἵππους πρόσθε Hom.; κάτωθε τὰ μοσχία Theocr.)

(τινὰ δουρί Hom.; τινὰ κακοῖς Eur.)

(τινά Pind.)

(ἰὸν ἐνὴ στήθεσσί τινι Hom.)

(ὕπνον ἐπὴ βλεφάροις Hom.)

(τί τινι ἐν θυμῷ Hom., θυμῷ Aesch. и εἰς θυμόν Soph., Plut., ἐν στήθεσσι Hom. и ἐν καρδίᾳ Pind.; λύπην τινί Soph.)

(μῆλα ἐν νηΐ Hom.)

(χρόα βάλλεσθαι λουτροῖς HH.)

(ἐν πέδῳ Aesch.): ( о реке) изливаться, впадать (ποταμὸς εἰς ἅλα βάλλων Hom.)

(τινά Hom., Eur.)

(ἡνίοχον κονίης ῥαθάμιγγες ἔβαλλον Hom.)

(οἶνον νέον εἰς ἀσκοὺς παλαιούς NT.)

(ἀκτῖσιν Hom.; γαῖαν Eur.; σελήνη βαλλομένη διὰ θυρίδων Anth.)

(χαράκωμα πρὸς τῇ πόλει Dem.; χάρακα Polyb., Plut.)

(τι ἐπὴ θυμῷ и μετὰ φρεσί Hom.; ἐνὴ φρεσί Hom., Hes. или ἐπ΄ ἑωυτοῦ Her.)

βαλεσθαι ἐς γαστέρα γόνον Her. — забеременеть