εἰρημένος

ἜΡΩ, sagen; dazu gehört das ep. praes. εἴρω in der 1. Pers., Od. 2, 162. 13, 7, νημερτέα εἴρω Od. 11, 137 (att. φημί); pass. εἴρεται, Arat. 172. 261; Plat. Crat. 398 d sagt τὸ γὰρ εἴρειν λέγειν ἐστίν; fut. ἐρῶ, ion. u. ep. ἐρέω, ich werde sagen, sprechen, perf. εἴρηκα, u. pass. εἴρημαι, εἴρητο, εἰρημένος, Il. 8, 524 Od. 12, 453; εἰρέαται = εἴρηνται, Her. 4, 181; μῠϑος εἰρημένος ἔστω Il. 8, 524; aor. p. ἐῤῥήϑην, erst spät u. unatt. ἐῤῥέϑην, ion. auch εἰρέϑην, Her., inf. ῥηϑῆναι, fut. pass. ῥηϑήσομαι, seltener εἰρήσομαι, wie οὐ μέν τοι μέλεος εἰρήσεται αἶνος, nicht vergeblich soll dir das Lob gesagt sein, Il. 23, 795; εἰρήσεται ἐν βραχίστοις Pind. I. 5, 56; – οὐδὲ πάλιν ἐρέει, er wird nicht widersprechen, Il. 9, 56; ἔπος, ἀγγελίην, ich werde Botschaft ansagen, 1, 419 u. öfter; φόως ἐρέουσα, um das Licht anzukündigen, Il. 2, 49; ἐπὶ ῥηϑέντι δικαίῳ, wenn etwas Gerechtes gesagt worden, Od. 18, 414; μισϑὸς δέ οἱ ἦν εἰρημένος, war ihm zugesichert, Her. 8, 23. Bei den Attikern in denselben Vrbdgn wie εἶπον; τοιοῦτόν σοι ἐγὼ καὶ μῦϑον καὶ λόγον εἴρηκα Plat. Prot. 328 c; μυριάκις περὶ ἀρετῆς παμπόλλους λόγους εἴρηκα Men. 80 b; bestimmen, festsetzen, χρόνον, ὃν ὁ νόμος εἴρηκε Legg. IX, 879 e; ἐν τῷ ῥηϑέντι χρόνῳ XI, 921 a; mit doppeltem acc., τί δὲ τὸν ἕτερον ἐροῦμεν Soph. 268 b; τί ἐροῠσιν οἱ πολλοὶ ἡμᾶς Crit. 48 a. – Med., – al in der Bdtg des act., εἴρετο δεύτερον αὖτις, sie sagte zum zweitenmale, Il. 1, 513, wie εἴροντο δὲ κήδε' ἑκάστη Od. 11, 542. – bl Sonst ist εἴρομαι ich lasse mir sagen, ich frage, οὔτ' εἴρομαι οὔτε μεταλλῶ Il. 1, 553; φυλακὰς δ' ἃς εἴρεαι 10, 416; ὅς μ' εἴρεαι ἄντην 15, 247; conj. ὅ, ττι κέ σ' εἴρωμαι Od. 8, 549; imper. εἴρεο, 1, 284; auch ἔρειο, Il. 11, 611; εἰρέσϑω, Od. 17, 571; partic. εἰρόμενος, Il. 6, 239 Od. 24, 474; dazu tut. ἐρήσομαι, ion. u. ep. εἰρήσομαι, 7, 237. 19, 46; aor. ήρόμην, inf. ἐρέσϑαι, wie Bekker Od. 1, 405 u. 3, 69 u. öfter, μεταλλῆσαι καὶ ἐρέσϑαι accentuirt (Wolf ἔρεσϑαι); so ist auch ἐρώμεϑα conj. aor., Od. 8, 133, u. ἔροιτο opt. aor., Od. 1, 135 (wo es dem ἀδήσειεν entspricht). 3, 77 (vgl. jedoch Schol. Il. 16, 47); sehr gew. mit indirecten Fragesätzen, ὅττι ἑ κήδοι 9, 402, εἰ, ob, 8, 132 u. sont; ἤρετο ὅ, τι ϑαυμάζοι καὶ ὁπόσοι τεϑνᾶσιν Thuc. 3, 113; τινά, befragen, Il. 1, 332; ϑεῶν εἰρώμεϑα βουλάς Od. 16, 402; auch τινά τι, Einen wonach fragen, τὸ μέν σε πρῶτον ἐγὼν εἰρήσομαι Od. 7, 237; vgl. 3, 243; εἴρετο πάντας παῖδα, er fragte alle nach dem Kinde, Pind. Ol. 6, 49; ἐρήσομαι δὲ τοσόνδε σε Eur. Or. 507; αὐτοὺς τὸ ἐναντίον εἰ ἐροίμεϑα Plat. Prot. 354 a; παρ' ἡμῖν τοὺς πετομένους ἢν ἔρῃ, wenn du bei uns nach ihnen fragst, Ar. Av. 167;. τινὰ περί τινος, Od. 1, 135. 405 u. öfter; τινὰ ἀμφί τι u. ἀμφί τινι, 11, 570. 19, 95; βούλομ' αὐτοὺς ἐρέσϑαι σοῦ κασιγνήτου πέρι Eur. El. 548; οὓς ἔφαμεν περὶ ἁρμονίας ἐρήσεσϑαι Plat. Rep. VII, 531 b; Her. 4, 76; – erfragen, erforschen, τί, Il. 7, 128 Od. 6, 298; τινά, nach Einem fragen, Il. 6, 239. 24, 390. – Vom praes. finden sich noch (wie von ἐρέω) conj., μάντιν ἐρείομεν, wir wollen fragen, Il. 1, 62, opt. ἐρέοιμεν, Od. 4, 192. 11, 229, part. ἐρέων, Il. 7, 128 Od. 21, 31; med. ἐρέεσϑαι, Od. 6, 298. 23, 106, ἐρέοντο, Il. 4, 332. 8, 445, ἐρέωμαι, Od. 17, 509. – Adj. verb. ῥητέον, ῥητός. – Vgl. übrigens ἐρωτάω u. ἐρεείνω.

σπουδαῖος, a) von Personen, eilig, eifrig, thätig, – übh. rechtschaffen, sittlich gut; γυνή, Her. 8, 69, wie Plat. def. 415 d erkl. ist: σπουδαῖος ὁ τελέως ἀγαϑός, im Ggstz von φαῠλοι, Isocr. 1, 1, wie Plat. Rep. X, 603 c u. öfter; μάντις, Phaedr. 242 c; τῶν σπουδαίων τῶν περὶ τραγῳδίαν ποιητῶν, Legg. VII, 817 a; Xen. Cyr. 2, 2, 24; u. Sp., ἰατρός Luc. Nigr. 2. – b) von Sachen, die der Thätigkeit und des Eifers werth sind, wichtig, bedeutend; πάντα λόγον ϑέμενος σπουδαῖον, Pind. P. 4, 132; dah. wünschenswerth, vortrefflich, νομαί, Her. 4, 23; οὐ σπουδαῖον ἐς ὄψιν, Soph. O. C. 583, nicht des Sehens werth; ἐπὶ σπουδαίοις οὕτω πράγμασι καὶ καλοῖς, Plat. Euthyd. 300 e; auch das Ernste, im Ggstz von γελοῖα, Legg. VII, 816 d, wie im adv., σπουδαίως εἰρημένος Crat. 406 b; ἔργον, Xen. Hell. 1, 4, 5; σπουδαῖα im Ggstz von γελοῖα auch Cyr. 2, 3, 1; σπουδαίως 1, 3, 9; λόγοι, Pol. 33, 15, 4; καὶ καλὰ ἔργα, 6, 26, 12; σπουδαῖόν ἐστί μοι, es ist mir daran gelegen, wie ταῠτα ὑμῖν σπουδαιότατά ἐστιν Dem. 24, 4; vom Wein, καὶ πολυτελής, Plut. Mar. 44; Ggstz von φαῦλος, S. Emp. pyrrh. 2, 83. – Compar., σπουδαιέστερα τῶν πρηγμάτων, Her. 1, 8, wie τὰ σπουδαιέστατα τῶν πρηγμάτων, 1, 133; aber auch τὴν σπουδαιοτάτην τῶν ταριχεύσεων, die beste Art, 2, 86; u. adv., ὧδε τὰ σπουδαιότατα ταριχεύουσι, ibid.; u. so Plat., εἴτε φαυλότεραι εἴτε σπουδαιότεραι τιμαί Rep. VII, 519 d, τὸ σπουδαιότατον Legg. II, 667 b; σπουδαιότερόν τι πράττειν Xen. Cyr. 2, 3, 20; σπουδαιότατα πράγματα Aesch. 1, 22.

κόμπος, ὁ, Lärm, Geräusch, Rasseln; bes. von zwei aneinanderschlagenden Körpern, wie es entsteht, wenn der Eber seine Zähne segt oder wetzt, Il. 11, 416. 12, 149; vom Gestampf der Tanzenden, Od. 8, 380; übh. S cha ll, Klang. – Gew. übertr., die Prahlerei, das Groß sprechen; ὁ κόμπος οὐ κατ' ἄνϑρωπον φρονεῖ Aesch. Spt. 407, öfter; Ζεὺς γὰρ. μεγάλης γλώσσης κόμπους ὑπερεχϑαίρει Soph. Ant. 127; τόδ' οὐ κόμπῳ λέγω Eur. Hel. 400, öfter; – auch τοιόςδ' ὁ κόμπος τῆς ἀληϑείας γέμων οὐκ αἰσχρός, Aesch. Ag. 599; u. so im guten Sinne, das Rühmen, Soph. Ai. 96; Pind. κόμπον τὸν ἐοικότα ἀοιδᾷ κιρνάμεν, Ruhm, Lob, I. 4, 26; ἀγάνορα κόμπον φέρειν 1, 43, vgl. N. 8, 49. – In Prosa, ὅρα μὴ μάτην κόμπος ὁ λόγος οὗτος εἰρημένος εἴη Her. 7, 103; καὶ ἀλαζονεία Aesch. 3, 237; πλούτῳ δὲ ἔργου μᾶλλον ἢ λόγου κόμπῳ χρώμεϑα Thuc. 2, 40; Plut. u. a. Sp.

μισθός, ὁ, Lohn, Sold; μισϑὸς ῥητός, verabredeter Lohn, Il. 21, 445; εἰρημένος, Hes. O. 372; μισϑὸς ἄλλοις ἄλλος ἐφ' ἕργμασιν γλυκύς, Pind. I. 1, 47; ἀρέομαι Ἀϑαναίων χάριν μισϑόν, P. 1, 77; κἀμοῦ μισϑὸν ἐνϑήσειν κότῳ ἐπεύχεται, euphem. für Strafe, Aesch. Ag. 1234; παρηγμένους μισϑοῖσιν εἰργάσϑαι τάδε, Soph. Ant. 294; Trach. 557; κακῆς γυναικὸς μισϑὸν ἀποτῖσαι, Eur. I. A. 1169; ἄξιον μισϑὸν φέρεσϑαι, Rhes. 162; φέρειν, Bacch. 257, Sold erhalten, wie Ar. Ach. 66. 137; μισϑὸν πορίζειν, Eqq. 1014; ἐϑήτευον ἐπὶ μισϑῷ, sie dienten um Lohn, Her. 8, 137; Thuc. 8, 29 u. öfter; ἀξίως τοῦ μισϑοῦ ὃν πράττομαι, den ich fordere, Plat. Prot. 328 b; ἀργύριον τελῶν ἐκείνῳ μισϑὸν ὑπὲρ σεαυτοῦ, ibd. 311 b; ἄρνυσϑαι, 349 a; αἰτεῖν, Rep. I, 345 e; λαμβάνειν τινός, VIII, 568 c, wie Xen. An. 5, 6, 31; bes. von Soldaten, Söldnern; μισϑοῦ, für Sold, οἳ ἔτυχον τῷ Περδίκκᾳ μισϑοῦ μέλλοντες ἥξειν, Thuc. 4, 124; so τοὺς μισϑοῦ τι πράττοντας, Dem. 18, 51, τίς μισϑοῦ λέγει, 10, 75; vgl. Din. 1, 111; μισϑοῠ στρατεύεσϑαι, Pol. 3, 109, 6, der auch vrbdt τὸν μισϑὸν ἐπιτιϑέναι τινί, 5, 15, 8. – Auch im allgemeinen Sinne, Belohnung, Bestrafung, wie Plat. τῷ δικαίῳ παρὰ ϑεῶν ἆϑλά τε καὶ μισϑοὶ καὶ δῶρα γίγνεται, Rep. X, 614 a u. ἄνευ μισϑοῦ ζημιώδους, Legg. I, 650 a, u. öfter bei Sp., wie Plut. u. Luc.

μάτην (s. das Vor.), vergeblich, umsonst, ohne Erfolg; H. h. Cer. 309; ἀνώνυμον γῆρας ἕψοι μά. ταν, Pind. Ol. 1, 83; τὰ μηδὲν ὠφελοῦντα μὴ πόνει μάτην, Aesch. Prom. 44, wie 342; μάταν τὰ πολλὰ βέλεα ἦλϑε Pers. 260, öfter, wie auch Soph., μάτην εἰρήσεται O. R. 365, μάτην γὰρ οὐδὲν ἀξίωμα δαιμόνων ἔχω φράσαι O. C. 1452; auch Ἀλκμήνην Διὸς μάτην ἄκοιτιν, Trach. 1139, d. h. der es nicht gefrommt, daß sie Zeus' Gattinn war; auch im Ggstz von ἀληϑές, was nur den nichtigen Schein hat, Phil. 345, vgl. λόγῳ μάτην ϑνήσκοντας El. 63; oft bei Eur.; – ὅρα μὴ μάτην κομπος ὁ λόγος εἰρημένος εἴη, Her. 7, 103; ἵνα μὴ μἀτην ϑαῤῥήσῃς, ohne Grund, Plat. Theaet. 189 d; μάτην οὐδὲν ἔδοξε ῥηϑῆναι, Folit. 183 d, öfter, wie bei den Folgdn.

λίᾱν, ion. u. ep. λίην (λι-), sehr, gar sehr, zu sehr, Hom. oft, wie das spätere ἄγαν; λίην μέγα, λίην τόσον, Od. 3, 227. 4. 871. 16, 243; übh. stark, heftig, δὴ γὰρ κεχολώατο λίην, 14, 282; u. bei den folgenden Dichtern, μὴ κάμνε λίαν δαπάναις, Pind. P. 1, 90; οὐ πεπλασμένος ὁ κόσμος ἀλλὰ καὶ λίαν εἰρημένος, Aesch. Prom. 1033; u. bei subst., ἡ λίαν φιλότης, die zu große Liebe, 123; ὥστε μὴ λίαν στένε, nicht zu sehr, Soph. El. 1163 u. öfter; Eur., Comic., wie in Prosa, τὸ λίαν ἰσχύς τίς ἐστιν, Plat. Crat. 415 c; ἐκεῖνο ἐννοῶ, μὴ λίαν ἂν ταχὺ σωφρονισϑείην, daß ich nur zu schnell zur Besonnenheit zurückgeführt werden dürfte, Xen. An. 6, 1, 28; Folgde, wie Pol., auch nachgestellt, ϑαυμάσια λίαν, Luc. Pisc. 34, πρωῒ λίαν, Plut. Crass. 17. – Bes. geläufig ist bei Hom. u. auch bei den Folgdn καὶ λίην, καὶ λίην κεῖνός γε ἐοικότι κεῖται ὀλέϑρῳ, cigentlich κεῖνος κεῖται ὀλέϑρῳ καὶ λίαν γε ἐοικότι, Od. 1, 46, im Verderben, und zwar einem nur allzusehr verdienten, u. so häufig im Anfang eines Satzes, καὶ λίην σε πάρος γ' οὔτ' εἴρομαι οὔτε μεταλλῶ, Il. 1, 553. – Λίαν ἄγαν, Mein. Men. p. 152. – Auch mit dem superlat, ὅπως ἂν βέλτιστα λίαν πράττοι, Plat. Eryx. 393, e, u. Sp. [Bei Hom. ist ι in der Vershebung lang, in der Verssenkung kurz, mit Ausnahme der Verbindung καὶ λίην, wo ι immer lang ist, so auch Od. 8, 231. 15, 405. 16, 86 ein Spondeus. Bei den folgenden Dichtern ist es nach Versbedürfniß lang u. kurz; α ist aber erst bei sehr sp. D., wie Greg. Naz., kurz.]

ἄρκιος, ον, worauf man sich verlassen kann, sicher, vgl. Buttm. Lexil. II p. 35 f; Hom. viermal: μισϑὸς δέ τοι ἄρκιος ἔσται Od. 18, 358, vgl. Iliad. 10, 304; νῠν ἄρκιον ἢ ἀπολέσϑαι ἠὲ σαωϑῆναι καὶ ἀπώτασϑαι κακὰ νηῶν Iliad. 15, 502, es ist sicher, daß wir siegen oder sterben müssen; οὔ οἱ ἔπειτα ἄρκιον ἐσσεῖται φυγέειν κύνας ήδ' οἰωνούς 2, 393, es wird ihm sicher sein, daß er den Hunden u. Vögeln nicht entgeht; μισϑὸς δ' ἀνδρὶ φίλῳ εἰρημένος ἄρκιος ἔστω, der verabredete Lohn sei sicher, Hes. O. 370; βίος 499 u. 575, sicherer Lebensunterhalt; vgl. 349. Bei Sp. vermögend, genügend, Ap. Rh. 2, 799; Theocr. 8, 13; τὰ ἄρκια, Heilmittel, νούσων Nic. Th. 837 u. öfter.

    οὐκ ἄλλα ἢ ἃ ἂν γιγνώσκω βέλτιστα ἐρῶ Thuc. — я выскажу лишь то, что считаю наилучшим;

    ἐπεὴ ταῦτα ἐρρήθη Xen. — после этих слов;

    εἴρηται λόγος Aesch. — слово сказано, т.е. я кончил;

    μισθῷ ἐπὴ ῥητῷ Hom. — за условленную плату;

    μ. εἰρημένος Hes. — плата по договору;

    θητεύειν ἐπὴ μισθῷ παρά τινι Her. — служить у кого-л. за плату;

    μισθοῦ τὰ ἐπιτήδεια ἐργάζεσθαι Xen. — работой (по найму) добывать средства к жизни;

    ἕζετο δ΄ ὀρθωθείς Hom. — (Агамемнон) поднялся (с постели) и сел;

    ὀρθούμενος Xen. — выпрямившись, держась прямо (ср. 5);

    ὀρθοῦσθαι Soph. — держаться прямо, т.е. существовать;

    ὀ. πόλιν Soph. — мудро править государством;

    ὀρθῶσαι βίον τινί Soph. — сделать счастливой или спасти чью-л. жизнь;

    ὧδε ποιήσας, ὀρθώσεις μὲν σεωυτόν Her. — сделав это, ты и себя осчастливишь;

    ὀ. ἀγῶνας Aesch. — обеспечить успех в борьбе;

    πόλις ὀρθουμένη Thuc. — процветающий город;

    νῦν δ΄ ὤρθωσας στόματος γνώμην Aesch. — теперь-то ты высказал правильную мысль;

    ὀρθοῦσθαι γνώμην Eur. — опомниться, прийти в себя;

1) говорить, разговаривать; высказывать; рассказывать; σού είπα να σιωπήσεις! я тебе сказал — замолчи!; τί έχεις να πείς; что скажешь?; τί θέλετε να πείτε μ' αυτό; что вы этим хотите сказать?; σε ρωτώ και συ δε μού λες я тебя спрашиваю, а ты не отвечаешь; άλλα λες κι' άλλα κάνεις ты говоришь одно, а делаешь другое; 2) перен. говорить, передавать, сообщать; λένε πώς... говорят, ходят слухи...; τί λένε οι εφημερίδες γι' αυτό; что об этом пишут в газетах?; η παροιμία λέει... пословица гласит...; ο νόμος το λ,έγει καθαρά закон ясно говорит об отом; 3) говорить, выражать; τό πρόσωπο του λέει πολλά его лицо выражает многое; 4) говорить, обещать; ό, τι λέει δεν ξελέει он не берёт свои слова обратно; είπα ξείπα я пообещал, я и отказал; 5) полагать, считать, думать; ποιός να (μας) τώλεγε; кто бы мог подумать?; 6) означать, значить; τί πάει να πεί αυτό; что это значит?; αυτό θα πεί... это значит...; 7) называть, звать, именовать; πώς σε λένε; как тебя зовут?; 8) называть, считать; τον λες γι' άνθρωπο; разве можно его назвать человеком?; γιά κακό το λένε это считается плохим; μπορείς να το πείς αυτό φαγητό; разве это еда?; 9) читать, декламировать; петь; πες μας και συ ένα μινόρε спой и ты нам что-нибудь; τί ποίημα θα μας πείς; какое стихотворение ты нам прочтёшь?; ό,τι πουν όλοι λέω κι' εγώ как все, так и я; δεν σού λέγω или δεν λέγω όχι я ничего не говорю, может быть это и так; εδώ τα λέμε мы беседуем; τα είπαμε ένα χεράκι а) мы поспорили, поссорились; б) мы, наконец, объяснились; τα λένε οι βουλευτές депутаты заседают; εγώ τα λέω, εγώ τ' ακούω говорить попусту; ούτε τού папа, να μην το πείς храни это в строжайшей тайне; κάτι μας λές ничего нового ты нам не сообщил; δεν μας λες τίποτε в твоих словах нет никакого смысла; αυτό δεν λέει τίποτε это ни о чём не говорит; τό λέει η περδικούλα του или τό λέει η καρδιά του он сильный, храбрый, мужественный человек; ; κατά το λέγειν του по его словам; σαν να λέμβ или πού λέει ο λόγος скажем, например, то есть; λέγε-λέγε..., πές-πές... мало-помалу, понемногу; πές-πές με καταφέρανε мало-помалу они меня уговорили; πού λες... или πού λέτε... итак, значит; слушайте дальше; έτσι πού λες вот так, вот что получилось, вот что произошло; χωρίς να πεί κουβέντα не говоря ни слова; εδώ πού τα λέμε собственно говоря; между нами говоря; *ίξω απ' το χορό πολλά τραγούδια λένε легко тебе говорить; άζ πούμε (или πες), πώς... допустим, предположим, что...; ας πούμε (πες) πώς έγινες πλούσιος предположим, что ты разбогател; ο λόγος το λέει к слову сказать; (γιά) να πούμε την αλήθεια откровенно говоря, по правде говоря; φέρ' ειπείν например; λες και (как) будто; εχουμε και λέμε итак, значит у нас... (при счёте); τα είπαμε! решено!, договорились!; ποιός το λέει; где это записано?; εμένα μού λες; что ты мне рассказываешь?, кому ты это говоришь?, расскажи это кому-нибудь другому; άλλο να σού τα λέω κι' άλλο να τ'ακούσεις (να το δεις) словами не передать, это невыразимо (неописуемо); πού να τού (τό) πεί ο παπάς στ' αυτί (κι' ο διάκος στο κεφάλι) чтоб ему околеть; θα το κάνεις και θα πείς κι' ένα τραγούδι только попробуй этого не сделать, сделаешь, как миленький; 1) — называться, именоваться;