-
1 urna
ūrna, ae, f. ( aus *urc-na zu urceus), I) das Wassergeschirr, der Wasserkrug, Plaut., Hor. u.a.: urna aquae, Porphyr. Hor.: urnae cum aqua positae, Varro LL. – Attribut des Gestirnes Wassermann, Ov. fast. 2, 457. Sen. Thyest. 865 (868): u. der personifizierten Flüsse oder Flußgottheiten, Verg. Aen. 7, 792. Sil. 1, 407. – II) übtr.: A) übh., der Topf, Krug, das Geschirr, für Geld, argenti, Geldtopf, Hor.: die Asche od. Gebeine der Toten aufzubewahren, die Urne, der Aschenkrug, Ov.: der Lostopf (vollst. urna sortium, Amm. 14, 11, 26), nomina in urnam conicere, Liv. 23, 3, 7. Plin. ep. 10, 3 (20), 2: urnam movere (schütteln), Verg. Aen. 6, 432: educere ex urna tres (iudices), Cic. Verr. 2, 42: coniectum in urnam nomen eius non exiit, sed eiecta est, Sen. contr. 1, 2. § 7: primum nomen urnā extractum citari iussit, Val. Max. 6, 3, 4: sed ita, ut eum senatorum urna damnaret, equitum et tribunorum absolveret, Ascon. ad Cic. or. de tog. cand. p. 90, 8 B. (p. 80, 10 K.): urnam postulabat, die Wahl durchs Los, Tac. hist. 4, 6 extr.: dah. von der Schicksalsurne, bei den Alten dem Jupiter u. den Parzen zugeteilt, omnium versatur urnā sors exitura, jeden erwartet zu seiner Zeit das letzte Los, Hor.: omne nomen movet urna, Hor. – B) als Maß flüssiger Dinge = eine halbe amphora od. vier congii od. 24 sextarii, der Krug, Topf, Cato u. Plin.: dah. üfh. Maß, Cato r.r. 10, 2 u. 13, 3. Iuven. 15, 25.
-
2 urna
ūrna, ae, f. ( aus *urc-na zu urceus), I) das Wassergeschirr, der Wasserkrug, Plaut., Hor. u.a.: urna aquae, Porphyr. Hor.: urnae cum aqua positae, Varro LL. – Attribut des Gestirnes Wassermann, Ov. fast. 2, 457. Sen. Thyest. 865 (868): u. der personifizierten Flüsse oder Flußgottheiten, Verg. Aen. 7, 792. Sil. 1, 407. – II) übtr.: A) übh., der Topf, Krug, das Geschirr, für Geld, argenti, Geldtopf, Hor.: die Asche od. Gebeine der Toten aufzubewahren, die Urne, der Aschenkrug, Ov.: der Lostopf (vollst. urna sortium, Amm. 14, 11, 26), nomina in urnam conicere, Liv. 23, 3, 7. Plin. ep. 10, 3 (20), 2: urnam movere (schütteln), Verg. Aen. 6, 432: educere ex urna tres (iudices), Cic. Verr. 2, 42: coniectum in urnam nomen eius non exiit, sed eiecta est, Sen. contr. 1, 2. § 7: primum nomen urnā extractum citari iussit, Val. Max. 6, 3, 4: sed ita, ut eum senatorum urna damnaret, equitum et tribunorum absolveret, Ascon. ad Cic. or. de tog. cand. p. 90, 8 B. (p. 80, 10 K.): urnam postulabat, die Wahl durchs Los, Tac. hist. 4, 6 extr.: dah. von der Schicksalsurne, bei den Alten dem Jupiter u. den Parzen zugeteilt, omnium versatur urnā sors exitura, jeden erwartet zu seiner Zeit das letzte Los, Hor.: omne nomen movet urna, Hor. – B) als Maß flüssiger Dinge = eine halbe amphora od. vier congii od. 24 sextarii, der Krug, Topf, Cato————u. Plin.: dah. übh. Maß, Cato r.r. 10, 2 u. 13, 3. Iuven. 15, 25. -
3 urna
urna ae, f [1 VAS-], a vessel of baked clay, vessel for drawing water, water-pot, water-jar, urn: fictilis, O.: stetit urna Sicca, H.: Caelata (of a river-god), V.— A voting-urn, ballot-box: senatorum: leges minitatur et urnam, H.— An urn for lots, vessel for drawing lots: educit ex urnā trīs (iudices): stat ductis sortibus urna, V.: omnium Versatur urna, H.: Omne capax movet urna nomen, Cs.: nomina in urnam coicere, L.— A vessel for the ashes of the dead, cinerary urn: Quodque rogis superest unā requiescit in urnā, O.— A money-pot, money-jar: argenti, H.—As a liquid measure, an urna, half an amphora (about two and a half gallons): urnae crater capax, Iu.* * *pot; cinerary urn, urn used for drawing lots; voting urn; water jar, urna13 l. -
4 urna
urna, ae, f. [prop. a vessel of burnt clay; root uro], a vessel for drawing water, a water-pot, water-jar, urn.I.Lit.:II.urnae dictae, quod urinant in aquā hauriendā ut urinator,
Varr. L. L. 5, § 126 Müll.; Plaut. Ps. 1, 2, 24; Prop. 4 (5), 4, 16; 4 (5), 11, 28; Ov. F. 3, 14; id. M. 3, 37; 3, 172; Hor. C. 3, 11, 22; id. S. 1, 5, 91; 1, 1, 54.—As an attribute of personified rivers, Verg. A. 7, 792; Sil. 1, 407.—Of the constellation Aquarius, Ov. F. 2, 457; Sen. Thyest. 865.—Transf., in gen., an urn used for any purpose.A.Most freq., a vessel into which were thrown the voting-tablets or lots of any kind.1.A voting-urn (syn. sitella):2.senatorum urna copiose absolvit, equitum adaequavit,
Cic. Q. Fr. 2, 6, 6; Ov. M. 15, 44; Prop. 4 (5), 11, 49; Hor. S. 2, 1, 47; Sil. 9, 27; Juv. 13, 4:educit ex urnā tres (judices),
Cic. Verr. 2, 2, 17, § 42; Suet. Ner. 21; Verg. A. 6, 22; Val. Fl. 2, 484; Sen. Contr. 1, 2, § 7; Just. 22, 3, 6; Plin. Ep. 10, 20, 2; Sen. Troad. 974; Tert. Spect. 16.—The urn of fate, from which is drawn the lot of every one's destiny:B.omnium Versatur urna serius ocius Sors exitura,
Hor. C. 2, 3, 26:omne capax movet urna nomen,
id. ib. 3, 1, 16; Verg. A. 6, 432; Stat. S. 2, 1, 219:nomina in urnam coicere,
Liv. 23, 3, 7; Plin. Ep. 10, 3, 2.—A vessel to hold the ashes of the dead, a cinerary urn, Ov. H. 11, 124; id. M. 4, 166; 11, 706; 12, 616; 14, 441; id. Tr. 3, 3, 65; Suet. Calig. 15; Luc. 7, 819; Sen. Troad. 375.—C. D.A liquid measure containing half an amphora, an urn, Cato, R. R. 148, 1; Col. 12, 41; Plin. 17, 28, 47, § 263; Pers. 5, 144.—2.A measure in gen., Cato, R. R. 10, 2; 13, 3; Juv. 15, 25. -
5 urna
urna urna, ae f сосуд -
6 urna
urna urna, ae f погребальная урна -
7 urna
ae f. [из urcna от urceus\]1) сосуд, ваза Pl, V, Prp, O etc.2) урна для хранения денег, копилка (u. argenti H)4) урна для бросания жребия (u. sortium Amm)urnam postulare T — требовать, чтобы вопрос был решён бросанием жребия5) поэт. урна судеб ( omnium sors versatur urnā H)7) мера сыпучих тел и ёмкости = 1/2 амфоры = 4 конгиям = 24 секстариям = 13,13 л Cato, PM -
8 urna
urnale, урна с пеплом умерших (1. 16 pr. D. 33, 6). -
9 urna
, ae f1) сосуд, ваза, ведро;2) погребальная урна -
10 urnalis
-
11 adaequo
ădaequo, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] mettre de niveau avec, rendre égal. [st2]2 [-] égaler, atteindre (qqch.). [st2]3 [-] comparer. - aliquem cum aliquo adaequare: rendre qqn égal à qqn. - rem rei adaequare: rendre qqch égal à qqch, comparer une chose à une autre. - avec dat. tecta adaequare solo, Liv.: raser les maisons (les mettre au niveau du sol). - urbem adaequare (s.-ent. solo), Flor.: raser une ville. - rem rei adaequare, Tac. An. 2, 73; Sil. 12, 278: comparer une chose à une autre. - aetatem, genus mortis magni Alexandri fatis adaequare, Tac. An. 2: comparer à la destinée d'Alexandre la vie et le genre de mort (de Germanicus). - nomen adaequare cum omni posteritate, Cic.: faire vivre son nom aussi longtemps que la dernière postérité. - adaequare altitudinem muri, Caes.: atteindre le sommet du mur. - adaequare famam alicujus, Sall. J. 4, 6: égaler la renommée de qqn. - adaequare aliquem gratiā apud Caesarem, Caes. BG. 5, 12, 7: égaler qqn en crédit auprès de César (égaler qqn dans la faveur de César). - absol. senatorum urna absolvit, equitum adaequavit, Cic.: les votes des sénateurs furent pour l'acquittement, ceux des chevaliers se répartirent par moitié. - emploi intr., exceptionnel, avec dat. être égal à, égaler: Hirt. BG. 8, 41, 5; B. Alex. 16, 5.* * *ădaequo, āre, āvi, ātum - tr. - [st2]1 [-] mettre de niveau avec, rendre égal. [st2]2 [-] égaler, atteindre (qqch.). [st2]3 [-] comparer. - aliquem cum aliquo adaequare: rendre qqn égal à qqn. - rem rei adaequare: rendre qqch égal à qqch, comparer une chose à une autre. - avec dat. tecta adaequare solo, Liv.: raser les maisons (les mettre au niveau du sol). - urbem adaequare (s.-ent. solo), Flor.: raser une ville. - rem rei adaequare, Tac. An. 2, 73; Sil. 12, 278: comparer une chose à une autre. - aetatem, genus mortis magni Alexandri fatis adaequare, Tac. An. 2: comparer à la destinée d'Alexandre la vie et le genre de mort (de Germanicus). - nomen adaequare cum omni posteritate, Cic.: faire vivre son nom aussi longtemps que la dernière postérité. - adaequare altitudinem muri, Caes.: atteindre le sommet du mur. - adaequare famam alicujus, Sall. J. 4, 6: égaler la renommée de qqn. - adaequare aliquem gratiā apud Caesarem, Caes. BG. 5, 12, 7: égaler qqn en crédit auprès de César (égaler qqn dans la faveur de César). - absol. senatorum urna absolvit, equitum adaequavit, Cic.: les votes des sénateurs furent pour l'acquittement, ceux des chevaliers se répartirent par moitié. - emploi intr., exceptionnel, avec dat. être égal à, égaler: Hirt. BG. 8, 41, 5; B. Alex. 16, 5.* * *Adaequo, adaequas, pen. prod. adaequare. Reduire à equalité, Esgaler, Adjuster, Justifier.\Tecta adaequare solo. Liu. Raser, Mettre rez pied, rez terre.\Longarum nauium cursum adaequauerunt. Caes. Ont couru aussi viste.\Vt prope summam muri, aggerisque altitudinem, acerui armorum adaequarent. Caesar. Presque aussi haults que le sommet des murailles.\Adaequare cum virtute fortunam. Cic. Estre aussi heureux que vaillant.\Cum familiarissimis eius est adaequatus. Cic. Il fut mis au ranc de ses plus privez, et de ceuls qu'il aimoit le mieulx.\Adaequare memoriam nominis nostri cum omni posteritate. Cic. Rendre nostre memoire et renommee aussi durable que les hommes qui viendront apres nous, Perpetuer nostre nom jusques à la fin du monde, Faire nostre renommee immortelle.\Adaequare aliquem sibi. Cic. Esgaler à soy, Faire esgal et pareil à soy.\Iudices adaequarunt. Cic. Les juges sont ad aequalia, sont partis, La moitié des juges est d'une opinion, et l'autre moitié d'autre. -
12 urnalis
-
13 sacer
săcer, sā̆cra, sā̆crum (ante-class. collat. form sacer, sacris, sacre; plur.:I.sacres porci,
Plaut. Men. 2, 2, 16; id. Rud. 4, 6, 4; Varr. R. R. 2, 1, 20; 4, 16; sing. acc.: sacrem porcum, Fest. s. h. v. p. 318 Müll.), adj. [root sa-; Gr. saos, sôos, safe; whence Lat. sānus], dedicated or consecrated to a divinity, holy, sacred, = hieros (cf.: sanctus, augustus): Gallus Aelius ait, sacrum esse quocumque modo atque instituto civitatis consecratum sit, sive aedis, sive ara, sive signum, sive locus, sive pecunia, sive quid aliud quod dis dedicatum atque consecratum sit, Fest. s. v. sacer mons, p. 318 Müll.; cf.:quicquid destinatum est diis, sacrum vocatur,
Macr. S. 3, 7:sacrae (res) sunt quae diis superis consecratae sunt: religiosae quae diis manibus relictae sunt,
Gai. Inst. 2, 3.In gen.(α).Absol.:(β).quicquam (opp. profanum),
Plaut. Merc. 2, 3, 27; id. Trin. 2, 2, 8; cf.:aedificiis omnibus, publicis privatis sacris profanis, sic pepercit, etc.,
Cic. Verr. 2, 4, 54, § 129; so,locus sacer et profanus,
id. Inv. 1, 26, 38; Auct. Her. 2, 4, 7; Quint. 5, 10, 38:miscebis sacra profanis,
Hor. Ep. 1, 16, 54; id. A. P. 397; Nep. Them. 6, 5; Sall. C. 11, 6:villae signis et tabulis refertae partim publicis partim etiam sacris et religiosis,
Cic. Leg. 3, 13, 31; so (with religiosus) id. Verr. 2, 4, 57, § 127; Suet. Tib. 61:mores autem rapere properant quā sacrum quā puplicum,
Plaut. Trin. 4, 3, 37:(legum) genera sunt tria, sacri, publici, privati juris,
Quint. 2, 4, 33; cf. in the sup.:deprecor hoc unum per jura sacerrima lecti,
Ov. H. 9, 159:aedes,
Plaut. Am. 4, 1, 5; Cic. Fam. 13, 11, 1; Quint. 4, 2, 8; Ov. M. 14, 315:lucus late sacer,
Verg. A. 5, 761:arvum Martis,
Ov. M. 7, 101:ara,
Plaut. Aul. 4, 1, 20:aurum,
Liv. 5, 50; cf.pecunia (opp. privata),
Quint. 4, 2, 8:arma,
Liv. 24, 21:tus,
Ov. M. 14, 130:sanguis (of the sacrificial victim),
Cat. 68, 75:ales (so called from its use in augury),
Verg. A. 11, 721:luces (with profestae),
Hor. C. 4, 15, 25; cf.dies (with religiosus),
Suet. Tib. 61:tempus,
Hor. C. S. 4:commissum,
a crime against religion, Cic. Leg. 2, 9 et saep.— Poet.: vitis (as sacred to Bacchus), Enn. ap. Charis. p. 214 P. (Trag. v. 149 Vahl.); Hor. C. 1, 18, 1; so,laurus,
id. ib. 3, 4, 18; Verg. A. 7, 60:robur,
Ov. M. 8, 752:aqua,
Hor. C. 1, 1, 22:fontes,
Ov. M. 2, 464; Verg. E. 1, 53:focus,
Hor. Epod. 2, 43:Tarentum,
id. C. 1, 28, 29:fines,
Sil. 3, 501; cf.montes (the Alps, because not to be ascended by men),
id. 4, 70;vates (because dedicated to Apollo),
Hor. C. 4, 9, 28; Tib. 2, 5, 113; cf.:sacer interpresque deorum Orpheus,
Hor. A. P. 391;and (for sanctus) of the divinity itself: Vesta,
Prop. 3, 4 (4, 3), 11; so,Cybebe,
id. 3 (4), 22, 3 (but in Liv. 3, 19: ut sacrosancti habeantur, quibus ipsi dii neque sacri neque sancti sunt, so used only on account of the lusus verbb. with sacrosancti;v. the context).—Sacer Mons,
a hill about three miles from Rome, beyond the Anio, and on the right of the Via Nomentana, to which the Roman people retired during their controversy with the Senate, Liv. 2, 32; 3, 52; Cic. Rep. 2, 37, 63; id. Brut. 14, 54:os sacrum, quod imum ventrem sustinet,
Cael. Aur. Tard. 1, 4: Sacra Via, or ( poet.) Sacer Clivus, a street in Rome leading from the Forum to the Capitol, Cic. Planc. 7, 17; id. Att. 4, 3, 3; Hor. S. 1, 9, 1; id. C. 4, 2, 35; Mart. 1, 70, 5;v. also via, I. A. 2.: sacer morbus,
the epilepsy, Cael. Aur. Tard. 1, 4:sacer lapis,
a stone landmark, a mere-stone, Liv. 41, 13: os sacrum, anatom. t. t., = Gr. hieron osteon, the lowest bone of the spine, Cael. Aur. Tard. 1, 4, 24:litterae sacrae (eccl. Lat.),
the Scriptures, Vulg. 2 Tim. 3, 15.—For its combinations with ignis, via, etc., v. those words.—With gen. (class.):(γ).ego te sacram coronam surripuisse scio Jovis,
Plaut. Men. 5, 5, 38; so,urna Veneris,
id. Rud. 2, 5, 16 (for which:urna Veneria,
id. ib. 2, 5, 18):Dianae celebris dies,
Hor. C. 2, 12, 20:sepulcrum Batti veteris,
Cat. 7, 6; cf. Plin. 8, 21, 31, § 76.—As a predicate: terra, ut focus domiciliorum, sacra deorum omnium est (a transl. of the Platon. Gê hiera pantôn theôn), Cic. Leg. 2, 18, 45:illa insula (sc. Delos) eorum deorum sacra putatur,
id. Verr. 2, 1, 18, § 48.—With dat. (mostly poet. and in post-Aug. prose; cf.B.infra, II. A.): sacra Jovi quercus,
Ov. M. 7, 623:esculus Jovi sacra,
Plin. 16, 4, 5, § 11:Nymphis cervus,
Ov. M. 10, 109:Cereri Polyphoetes (as a priest),
Verg. A. 6, 484:pugionem templo Salutis detraxerat gestabatque velut magno operi sacrum,
Tac. A. 15, 53:cupressus Diti sacra,
Plin. 16, 33, 60, § 139:aesculus Jovi,
id. 16, 4, 5, § 11.—As a predicate:Jani mensis, Qui sacer est imis Manibus,
Ov. F. 2, 52, quercus antiqua, quae erat Marti sacra, Suet. Vesp. 5 (al. sacrata).—Transf., in gen., holy, sacred, awful, venerable (not till after the Aug. per., and very rare):II.silentium,
Hor. C. 2, 13, 29:laedere amantes,
Prop. 3, 16 (4, 15), 11:lingua (Ciceronis),
Mart. 5, 69, 7:Maro,
id. 8. 56, 3:quaedam patris memoria,
Quint. 11, 1, 59:O sacer et magnus vatum labor,
Luc. 9, 983:heu sacri vatum errores,
Sil. 8, 100.—So used of the emperors;disapproved of by Tiberius: (Tiberius) alium dicentem sacras ejus occupationes verba mutare et pro sacris laboriosas dicere coëgit,
Suet. Tib. 27.—But soon after Tiberius in general use:auris Caesaris,
Mart. 7, 99, 4:sacri lateris custos,
id. 6, 76, 1:apud aures sacras mentitus est,
Amm. 28, 6, 26 (cf.:se Imperatori mentitum,
id. 28, 6, 26, § 21); and hence, for ecclesiastical: domus, comitatus, scrinia, largitiones, etc., in the law books et saep.In partic., with a bad accessory signif., devoted to a divinity for destruction, forfeited; and absol., accursed, criminal, impious, wicked.(α).With dat.: si quisquam aliuta faxit, ipsos Jovi sacer esto, Lex Numae ap. Fest. p. 6 Müll.; cf.: ut caput ejus Jovi sacrum esset, an ancient plebiscitum ap. Liv. 3, 55, 7:(β).non alienum videtur, de condicione eorum hominum referre, quos leges sacros esse certis diis jubent, quod, cum cetera sacra violari nefas sit, hominem sacrum jus fuerit occidi, etc.,
Macr. S. 3, 7.—Absol.: homo sacer is est, quem populus judicavit ob maleficium; neque fas est eum immolari; sed qui occidit, parricidii non damnatur. Nam lege tribuniciā primā cavetur: si quis eum, qui eo plebei scito sacer sit, occiderit, parricida ne sit. Ex quo quivis homo malus atque improbus sacer appellari solet, Fest. s. v. sacer mons, p. 318 Müll.: PATRONVS SI CLIENTI FRAVDEM FECERIT SACER ESTO, LEX XII. Tab. ap. Serv. Verg. A. 6, 609;B.in imitation: uter aedilis fuerit, etc.... is intestabilis et sacer esto,
Hor. S. 2, 3, 181:eum, qui cuiquam nocuerit, sacrum sanciri,
Liv. 3, 55.—Transf., in gen., accursed, execrable, detestable, horrible, infamous, etc. (only poet. and in post-Aug. prose).a.Of persons:b.ego sum malus, Ego sum sacer, scelestus,
Plaut. Bacch. 4, 6, 14; Afran. ap. Non. 397, 22 (with malus); Lucil. ib. 397, 27.— Sup., Plaut. Most. 4, 2, 67:homo sacerrimus,
id. Poen. prol. 90; id. Rud. 1, 2, 69; Turp. ap. Non. 397, 29 (with pessimus). —Of things: sacerrimum domicilium, Turp. ap. Non. 397, 30:A.di magni, horribilem et sacrum libellum,
Cat. 14, 12:hircus alarum,
id. 71, 1:auri fames,
Verg. A. 3, 57 (for which:aurum fame,
Plin. 33, 1, 3, § 6:venenum (Medeae),
Val. Fl. 7, 165:nox,
id. 8, 25:arma metu,
id. 4, 185; cf.pavor,
id. 1, 798:insania,
Stat. Th. 10, 804:morbus,
i. e. epilepsy, Cael. Aur. Tard. 1, 4.—With dat.:ut immerentis fluxit in terram Remi Sacer nepotibus cruor,
Hor. Epod. 7, 20.— Comp. and adv. do not appear (as for the comp. v. Varr. L. L. 8, § 77 Müll.).—Hence, subst.: sā̆crum, i, n., something consecrated; a holy or sacred thing, a sacred vessel or utensil; a sanctuary, a temple; a religious act, a sacrifice, etc.; in plur. in gen., sacred rites, religious worship, religion (both of the State and of single races and families; and even of individuals; v. infra, b; class.; most freq. in plur.).Lit.(α).Sing.:(β).sacrum sacrove commendatum qui cleperit rapsitque parricida esto,
Cic. Leg. 2, 9, 22:ubi sacro manus sis admolitus,
Plaut. As. 3, 2, 24:omne sacrum rapiente dextrā,
Hor. C. 3, 3, 52:metuens velut contingere sacrum,
id. S. 2, 3, 110:apud Cluacinae sacrum,
Plaut. Curc. 4, 1, 10; Quint. 1, 4, 6:Minervae,
Dict. Cret. 5, 12 fin.:theatrum veluti quoddam illius sacri templum vocabimus,
Quint. 3, 8, 29: [p. 1611] quae (sacerdos Cereris) Graecum illud sacrum monstraret et faceret, Cic. Balb. 24, 55:sacrum Herculi facere,
Liv. 1, 7:facere Junoni,
Prop. 4 (5), 9, 43:facto per Magos sacro,
Suet. Ner. 34:sollemne sacrum conficere,
Flor. 1, 13, 16:ita se habet sacrum (Suovetaurilia),
Quint. 1, 5, 67:arma lecta conici in acervum jussit consul sacrumque id Vulcano cremavit,
Liv. 41, 12:sacrum piaculare fieri,
id. 29, 19:sollemne Apollinis sacrum,
Suet. Aug. 94; Ov. M. 12, 33:pyrā sacri sub imagine factā,
id. ib. 14, 80:nec de lucernā fas est accendi sacrum,
Phaedr. 4, 11, 13:neve initianto, nisi ut assolet, Cereri, Graeco sacro,
according to the Grecian rites, Cic. Leg. 2, 9, 21; cf.:vetabo, qui Cereris sacrum Vulgarit arcanae,
Hor. C. 3, 2, 26:morientibus operire (oculos) rursusque in rogo patefacere, Quiritium ritu sacrum est,
Plin. 11, 37, 55, § 150:in sacro est,
id. 18, 12, 30, § 118.—Plur.: sacra deosque penates.. ex aedibus suis eripuisse dixit, sacred vessels or utensils, holy things, Cic. Verr. 2, 2, 5, § 13; cf. Liv. 5, 40:a.sacra omnia proferre, Auct. B. Alex. 32, 3: portabant canistris,
Ov. M. 2, 713:Troïa,
Tib. 2, 5, 40:velut qui Junonis sacra ferret,
Hor. S. 1, 3, 11; cf.of the same,
Verg. A. 2, 293; 2, 717 Heyne; Ov. F. 1, 527; id. H. 7, 80; 7, 158:cumque suis penetralia sacris,
i. e. the images of the gods, Penates, id. M. 1, 287:jactata aequoribus sacra,
Hor. C.4,4,54:pueri Sacra canunt,
sacred songs, Verg. A. 2, 239; cf. Ov. Tr. 4, 10, 19:sacra ordine in mensā Penatium deorum Ponuntur,
sacred gifts, offerings, Naev. B. Pun. 1, 11:neve ulla vitiorum sacra sollemnia obeunto,
Cic. Leg. 2, 8, 19:sicut in sollemnibus sacris fieri consuevit,
Sall. C. 22, 2:qui (Mercurius) sacris anniversariis coleretur,
Cic. Verr. 2, 4, 39, § 84 (for which:sacrificiis anniversariis colebatur,
id. ib. 2, 4, 57, §128: sacris e principum numero pontifices quinque praefecit,
id. Rep. 2, 14, 26:(Romulus) sacra diis aliis Albano ritu, Graeco Herculi facit,
Liv. 1, 7; cf.:sacra Jovi facturus erat,
Ov. M. 3, 26:sacra Jovi Stygio Perficere,
Verg. A. 4, 638:ipse (Numa) plurima sacra obibat,
Liv. 1, 20:densi circumstant sacra ministri,
Ov. M. 2, 717:arcana sacra,
Hor. Epod. 5, 52; Ov. M. 10, 436:fera,
id. ib. 13, 454:nefanda,
id. ib. 10, 228:mystica,
id. H. 2, 42:horrida,
Sil. 3, 140:veneranda,
id. 7, 382:casta,
Stat. Achill. 1, 370.Divine worship or religion in gen.: publica sacra, quae publico sumptu pro populo fiunt, quaeque pro montibus, pagis, curiis, sacellis: at privata, quae pro singulis hominibus, familiis, gentibus fiunt, Fest. pp. 244 and 245 Müll.; Liv. 5, 52:b.quo foedere (Romulus) et Sabinos in civitatem ascivit, sacris communicatis,
Cic. Rep. 2, 7, 13:quod per populum errari fas non erat propter religionem sacrorum,
id. Agr. 2, 7, 18; so,religio sacrorum,
id. Fl. 28, 69:sacra Cereris conficere,
id. Balb. 24, 55; so,Cereris,
Hor. S. 2, 8, 14 (cf. supra, a fin.):Eleusina,
Suet. Claud. 23:Junonis,
Hor. S. 1, 3, 11:Orphica,
rites, solemnity, festival, Cic. N. D. 3, 23, 58:Bacchia,
Ov. M. 3, 518:trieterica Bacchi,
id. ib. 6, 587:Dianae,
id. ib. 7, 94;15, 489: Isidis,
Suet. Oth. 12 et saep.—The private religious rites of a gens, a family, etc. (observed by the Romans with the greatest care):c.sacra privata perpetua manento,
Cic. Leg. 2, 9, 22; cf. id. ib. 2, 19, 47:an gentilicia sacra ne in bello quidem intermitti, publica sacra et Romanos deos etiam in pace deseri placet?
Liv. 5, 52:ut ne morte patris familias sacrorum memoria occideret,
Cic. Leg. 2, 19, 48:docebant (antiqui) tribus modis sacris adstringi,
id. ib. 2, 20, 49:magnum est eadem habere monumenta majorum, eisdem uti sacris, sepulcra habere communia,
id. Off. 1, 17, 55; cf.:ut qui natus sit, ignoret, cujus sanguinis, quorum sacrorum sit,
Liv. 4,2:sacra interire illi (majores) noluerunt,
Cic. Mur. 12, 27:sacrorum alienatio,
id. Or. 42, 144 (v. alienatio); cf. sing.:sacrum familiare,
Macr. S. 1, 16:nuptialia,
marriage solemnities, Quint. 1, 7, 28;called also jugalia,
Ov. M. 7, 700; cf. respecting the sacra privata of the Romans, Savigny, in his Zeitschr. 2, p. 397 sq.—Poet., poems (as sacred to the Muses):2.mihi jam puero caelestia sacra placebant, Inque suum furtim Musa trahebat opus,
Ov. Tr. 4, 10, 19:vatum,
Pers. prol. 7:Maronis,
Mart. 7, 63, 5. —Prov.a.Inter sacrum saxumque stare, to stand between the victim and the knife, i. e. to be between the door and the wall, to be in great straits, Plaut. Capt. 3, 4, 84; cf.:b.inter sacrum et saxum positus,
App. M. 11, p. 271 fin. —Hereditas sine sacris, i. e. a great profit without trouble, = a rose without thorns, meat without bone, etc. (because the keeping up of the sacra privata was attended with great expense), Plaut. Capt. 4, 1, 8, and id. Trin. 2, 4, 83; cf. Fest. p. 290 Müll.—B.Transf., in gen. (the figure being borrowed from secret religious rites), in plur.: sacra, secrets, mysteries (not till after the Aug. period, and very rare):sacra tori coitusque novos referebam,
Ov. M. 7, 709:peregisse mihi videor sacra tradentium artes,
Quint. 5, 14, 27 (cf.:omnes fere, qui legem dicendi, quasi quaedam mysteria, tradiderunt,
id. 5, 13, 60):litterarum colere,
id. 10, 1, 92:studiorum profanare,
Tac. Or. 11. -
14 adaequo
ad-aequo, āvī, ātum, āre1) сравнивать, уравнивать ( colonias jure urbi Su)a. tecta (urbem) solo L — сравнять город с землёй (срыть до основания)2) сравнивать, сопоставлять ( sua fata alicujus fatis T)3) приравнивать ( aliquem alicui T или cum aliquo C); быть равным, равняться, достигать (a. aliquem gratiā apud Caesarem Cs)a. equorum cursum Cs — не отставать в беге от лошадейa. alicui aliquā re L — догонять кого-л. в чём-л.a. aliquid T — равняться чему-л.a. altitudinem (или summam) muri Cs — достигать высоты стены4) показывать равенство голосов («за» и «против») -
15 capax
capāx, ācis adj. [ capio I ]1) ёмкий, объёмистый, вместительный, просторный (urna H; mundus Lcr; domus PJ)circus c. populi O — цирк, вмещающий много народу2) способный к восприятию, восприимчивый (aures C; ingenium O)animus c. ad praecepta O — ум, внимательный к наставлениямc. amicitiae PJ — склонный к дружбе (умеющий дружить)mare c. fortuitorum T — море, чреватое случайностямиc. imperii T — способный властвовать, умеющий повелевать3) имеющий право наследования Dig -
16 fallax
ācis [ fallo ]1) обманчивый (spes C; aura H; fallacior undis O); обманывающий, лживый ( homo fallacissimus C)f. urna J — фальсифицированное голосование2) плутовской, лукавый (puella Tib; amīca O)3) коварный (herba venēni V; littĕrae T) -
17 fractus
1. frāctus, a, umpart. pf. к frango2. adj.1) сломанный, разбитый ( urna Pt)2) надломленный, обессилевший, бессильный, слабый, вялый ( animus C)multo f. membra (acc. graec.) labore H — изнурённый тяжёлым трудом3) изнеженный, женственный (vox J; gressus Pt)4) заглушённый, сдержанный ( murmur T)5) отрывистый или раскатистый ( sonĭtus tubarum V) -
18 hydria
ae f. (греч. ; лат. urna)кувшин, ваза (для воды) C, Vlg -
19 moveo
mōvī, mōtum, ēre1) двигать, приводить в движение, шевелить ( maria flatu Sen); потрясать (terram, sidĕra O); уносить ( fluctibus moveri O)m. aliquid loco C etc. — сдвинуть что-л. с местаm. или se m. (реже pass. moveri) — приходить в движение, двигаться, трогаться, шевелиться, сотрясаться (terra movet L; gravitate et pondĕre moveri C) или шататься ( dentes moventur CC)res moventes или mobiles, тж. moventia, ium L, Dig и res, quae moveri possunt Nep — движимое имущество, пожитки, но тж. Dig, CJ = animaliam. arma V, L — браться за оружиеneutra arma m. O — оставаться нейтральным2)а) встряхивать, качать (caput O или vultum Pt; urnam V)omne movet urna nomen погов. H — в (мировой) урне встряхиваются все имена, т. е. решаются все судьбыб) распускать ( crinem per aĕra O)3) играть, бряцать (m. cithăram и nervos O); бить, ударять (tympăna m. O)4) рыть, взрыхлять, вспахивать (agros V; humum PJ); ворошить ( aliquid spathā Scr) или взбалтывать ( liquorem Scr); вздымать ( fluctus V)5) проплывать ( mare O)6) колебать ( fidem alicujus O)m. hostes in fugam L — обратить неприятеля в бегствоsigna m. L — устремиться в бойm. castra Cs, QC — снять лагерь (выступить, отправиться в поход)7) (тж. animo m. V) обдумывать, затевать, готовить ( funera Dardanae genti H)m. eadem Sl — лелеять те же замыслы8) представлять, разыгрыватьcantūs m. V — запетьm. corpus ad numeros Sen или membra ad certos modos Tib, тж. se m. и pass. moveri C, H — плясать, танцевать9) выражать, объявлять ( dii numen movent L)10)а) изгонять, вытеснять (aliquem de или ex aliquā re C, O etc.; aliquem possessionibus C)motus loco O — изгнанникб) удалять, исключать (aliquem de senatu C и senatu Sl, T; tribu aliquem C); вычёркивать ( verba loco H); выгонять ( armenta stabulis V); отводить, отвращать ( oculos ab aliquā re Q)move a te moram Pl — не медли11) разубеждать, отклонять (aliquem de sententiā L, a vero Sl)12) заканчивать ( bellum V — ср. 17.)mensam m. QC — кончать трапезу (вставать из-за стола)13) возбуждать (suspicionem C; litem J; jucundiores affectūs Ap); порождать ( discordias L); внушать ( misericordiam C)14)а) причинять ( dolorem Cato); вызывать (nocturnos manes V; sudorem CC)б) исторгать15) доставать, добывать ( vina O); взыскивать ( pecuniam ab aliquo C)16) раскрывать ( fatorum arcana V)17) возбуждать, начинать (по)вести (consultationem, actionem L; saeva bella O — ср. 12.)m. mentionem rei alicujus L — упомянуть о чём-л.18)а) производить впечатление, волновать, действовать (на кого-л.)lacrimis aliquem m. O — растрогать кого-л. слезамиб) поражать, потрясать (pulchritudo movet oculos C; moverat plebem oratio L; m. animos judicum Q; moveri morte alicujus C)в) пугать, устрашать ( aliquem metu poenae C)quis enim est tam excors, quem ista moveant? C — кто же настолько безрассуден, чтобы бояться этого?19)а) побуждать, подстрекать, толкать (aliquem ad bellum L; illae causae me movent C; moveri aliquā re C); руководить, направлять (quem ratio, non ira movet Cld)nec tua te moveant, sed publica vota Cld — пусть движут тобой не твои (личные) интересы, а общественныеб) возмущать, восстанавливать (aliquem C; Hispaniam adversus Romanos L)20) задевать, осквернять (triste bidental H); оскорблять, раздражатьbilem (stomăchum C) m. alicui Pl, H — раздражать кого-л.m. numĭna Dianae H — оскорблять божественность Лианы21) менять, изменять (vultum V; fatum O; sententiam C)forma mota O — изменение, превращение22)se m. или pass. moveri — уходить, удаляться, отправляться, выступать в поход (se m. ex urbe Nep)23)se m. или pass. moveri — смещаться, (о костях) (тж. moveri loco или sedibus suis CC) быть вывихнутым CC24) pass. биться, пульсировать ( venae moventur O) -
20 separ
sē-pār, paris (встреч. тк. в abl. sg. e или i) adj.2) отличный, различный ( duo flumina naturā separi Sol)
См. также в других словарях:
urnă — ÚRNĂ, urne, s.f. 1. Vas de pământ sau de bronz, de capacităţi şi de forme diferite, în care se păstrau în antichitate unele lichide. 2. Vas în care se păstrează cenuşa morţilor incineraţi; cenuşar (I 3). 3. Cutie prevăzută cu o deschizătură… … Dicționar Român
Urna — francesa en plastic transparente Para otros usos de este término, véase Urna funeraria. Una urna es un recipiente temporalmente sellado, generalmente en forma de paralelepípedo, aunque a veces es tan sólo una bolsa resistente. Tiene una ranura… … Wikipedia Español
URNA — proprie vas vinarium, cadus Africano in Cesis, 4. congios continens Kircherio, vie Descr. Musaei eius, p. 22. Ad quam formam fictiles urnae aeneaeque factae postea, condendis defunctorum cinetibus. Homeri Interpres, Il. δ Οἱ Α᾿ρχαῖοι τὰ σώματα… … Hofmann J. Lexicon universale
Urna — ist: die Bezeichnung eines Gefäßes im antiken Griechenland, siehe Hydria ein antikes römisches Volumenmaß, siehe Urna (Volumenmaß) der Name eines Flusses in Russland, siehe Urna (Fluss) URNA steht für: Útvar rychlého nasazení,… … Deutsch Wikipedia
urna — {{/stl 13}}{{stl 8}}rz. ż Ia, CMc. urnanie {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} naczynie, pojemnik, zwykle metalowy lub ceramiczny, w którym przechowuje się prochy zmarłego po spaleniu zwłok; popielnica; ozdobne… … Langenscheidt Polski wyjaśnień
urna — s.f. [dal lat. urna, affine a urceus orcio ]. 1. (archeol.) [contenitore di forma per lo più ovoidale e ristretto alla base e alla bocca, di grandezza e materiali vari: u. da vino ] ▶◀ coppo, doglio, giara, orcio. 2. a. [recipiente di grandezza,… … Enciclopedia Italiana
urna — s. f. 1. Vaso, de forma variável, que servia aos Antigos para guardar as cinzas dos mortos, recolher água das fontes, etc. 2. Vaso que tem a forma de uma urna antiga. 3. Vaso ou objeto análogo em que se recolhem as listas do voto, num ato… … Dicionário da Língua Portuguesa
urna — (Del lat. urna). 1. f. Arca que sirve para depositar las cédulas, números o papeletas en los sorteos y en las votaciones secretas. 2. Caja de cristales planos a propósito para tener dentro visibles y resguardados del polvo efigies u otros objetos … Diccionario de la lengua española
Urna — (lat.), 1) Geschirr zum Wasserschöpfen, Wassertrug; 2) (U. sepulcralis), zur Aufbewahrung der Asche u. Gebeine der Todten, s. Urnen 3); 3) die Gefäße, worein beim Votiren od. Wählen in der Volksversammlung die Stimmtafeln gelegt wurden; 4) Maß… … Pierer's Universal-Lexikon
urna — ● urna nom masculin invariable (mot sanskrit signifiant touffe de poils entre les sourcils) Dans le bouddhisme, l une des 32 marques des prédestinés, caractéristiques des bouddhas … Encyclopédie Universelle
ȗrna — ž 〈G mn ā/ ī〉 1. {{001f}}posuda u obliku vaze, ob. od mramora ili metala, u kojoj se prvenstveno drži pepeo pokojnika; žara 2. {{001f}}takva posuda drukčije namjene (za glasačke listiće itd.) ✧ {{001f}}lat … Veliki rječnik hrvatskoga jezika