Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

īnstitūtum

  • 1 institutum

    instĭtūtum, i, n. [instituo] [st2]1 [-] ce qui est établi, ce qui est institué. [st2]2 [-] arrangement, organisation; plan (d'un ouvrage); ordre de bataille. [st2]3 [-] entreprise, intention, idée, projet, plan. [st2]4 [-] institution (politique ou sociale), usage, coutume, règle, principe, règlement, tradition. [st2]5 [-] enseignement, leçon, précepte. [st2]6 [-] pacte, arrangement, convention, traité.    - Caesar, instituto suo... Caes.: César, conformément à son plan...    - non oblitus pristini instituti Caesar, Caes. BC. 3: César, qui n'avait pas oublié son premier projet.    - Caesar, superius institutum servans decimam legionem in dextro cornu, nonam in sinistro collocaverat, Caes. BC. 3: César, gardant toujours son ancien ordre de bataille, avait placé la dixième légion à l'aile droite.    - institutum vitae capere, Cic.: adopter une manière de vivre, adopter une règle de conduite.    - instituta meretricum, Cic.: les habitudes des courtisanes.    - institutum flaminum, Tac.: règles relatives aux flamines.    - decedere instituto, Liv.: s'écarter des usages reçus.    - militare institutum servare, Caes. BC. 3: conserver les usages militaires.    - nulla lege, nullo instituto, Cic.: sans respecter les lois et les règlements.    - majorum institutis judicare, Nep.: juger d'après la tradition des ancêtres.    - quippe cum cives ejus eodem uterentur instituto, Nep.: puisque ses concitoyens suivaient la même règle de conduite.    - ex instituto: conformément au traité ou conformément à la tradition.    - Mamertini more atque instituto suo, Cic.: les Mamertins, selon leur usage.    - ex instituto ac lege Rupilia, Cic.: d'après la tradition et la loi Rupilia.    - formare quam optimis institutis mentem infantium, Quint.: former l'âme des enfants par les meilleures règles possible.
    * * *
    instĭtūtum, i, n. [instituo] [st2]1 [-] ce qui est établi, ce qui est institué. [st2]2 [-] arrangement, organisation; plan (d'un ouvrage); ordre de bataille. [st2]3 [-] entreprise, intention, idée, projet, plan. [st2]4 [-] institution (politique ou sociale), usage, coutume, règle, principe, règlement, tradition. [st2]5 [-] enseignement, leçon, précepte. [st2]6 [-] pacte, arrangement, convention, traité.    - Caesar, instituto suo... Caes.: César, conformément à son plan...    - non oblitus pristini instituti Caesar, Caes. BC. 3: César, qui n'avait pas oublié son premier projet.    - Caesar, superius institutum servans decimam legionem in dextro cornu, nonam in sinistro collocaverat, Caes. BC. 3: César, gardant toujours son ancien ordre de bataille, avait placé la dixième légion à l'aile droite.    - institutum vitae capere, Cic.: adopter une manière de vivre, adopter une règle de conduite.    - instituta meretricum, Cic.: les habitudes des courtisanes.    - institutum flaminum, Tac.: règles relatives aux flamines.    - decedere instituto, Liv.: s'écarter des usages reçus.    - militare institutum servare, Caes. BC. 3: conserver les usages militaires.    - nulla lege, nullo instituto, Cic.: sans respecter les lois et les règlements.    - majorum institutis judicare, Nep.: juger d'après la tradition des ancêtres.    - quippe cum cives ejus eodem uterentur instituto, Nep.: puisque ses concitoyens suivaient la même règle de conduite.    - ex instituto: conformément au traité ou conformément à la tradition.    - Mamertini more atque instituto suo, Cic.: les Mamertins, selon leur usage.    - ex instituto ac lege Rupilia, Cic.: d'après la tradition et la loi Rupilia.    - formare quam optimis institutis mentem infantium, Quint.: former l'âme des enfants par les meilleures règles possible.
    * * *
        Institutum, huius instituti, pen. prod. Une coustume et maniere de faire qu'on ha, Un train, Une facon de faire.
    \
        Instituta, plurali numero. Quintil. Bonnes meurs, Louables coustumes, ou observances.
    \
        Homo domesticis institutis clarus. Cic. Qui gouverne bien sa maison. B.
    \
        Consuetudo et institutum maiorum. Cic. Maniere de faire.
    \
        Abduci ab institutis suis pecunia. Cic. Estre par argent destourné de sa bonne maniere de faire.
    \
        Institutum vitae capiendum. Cic. Maniere de vivre.
    \
        Instituto suo facere aliquid. Cic. Selon sa coustume et maniere de faire, A sa mode, A sa guise.
    \
        Vti instituto suo. Caesar. Faire selon sa coustume.

    Dictionarium latinogallicum > institutum

  • 2 institutum

    īnstitūtum, ī, n. (instituo), I) nach instituo no. I, A, das Erschaffene, Plur. instituta, die geschaffenen Dinge, die Schöpfungen, Lact. 7, 9, 2. – II) nach instituo no. II, B = 1) das Unternehmen, Vorhaben, die Absicht, non ad nostrum institutum pertinet, Cic.: neque tam facile interrupta contexo quam absolvo instituta (begonnene Arbeiten), Cic. – 2) jede durch Sitte, Gewohnheit, Verfassung entstandene Einrichtung, Anordnung des häuslichen u. bürgerlichen Lebens (dah. oft mit lex verb.), maiorum, Cic.: meretricium, Cic.: institutum vitae capere, einen Lebensplan ergreifen, Cic. – ex instituto, der Ordnung, dem Herkommen gemäß, Liv. 6, 10, 6; 45, 13, 8. – 3) die Anweisung, im Plur. auch die durch Unterricht beigebrachten Grundsätze, mores, instituta, facta, Cic.: praecepta institutaque philosophiae, Cic.: optimis institutis mentem infantium informare, Quint.

    lateinisch-deutsches > institutum

  • 3 institutum

    īnstitūtum, ī, n. (instituo), I) nach instituo no. I, A, das Erschaffene, Plur. instituta, die geschaffenen Dinge, die Schöpfungen, Lact. 7, 9, 2. – II) nach instituo no. II, B = 1) das Unternehmen, Vorhaben, die Absicht, non ad nostrum institutum pertinet, Cic.: neque tam facile interrupta contexo quam absolvo instituta (begonnene Arbeiten), Cic. – 2) jede durch Sitte, Gewohnheit, Verfassung entstandene Einrichtung, Anordnung des häuslichen u. bürgerlichen Lebens (dah. oft mit lex verb.), maiorum, Cic.: meretricium, Cic.: institutum vitae capere, einen Lebensplan ergreifen, Cic. – ex instituto, der Ordnung, dem Herkommen gemäß, Liv. 6, 10, 6; 45, 13, 8. – 3) die Anweisung, im Plur. auch die durch Unterricht beigebrachten Grundsätze, mores, instituta, facta, Cic.: praecepta institutaque philosophiae, Cic.: optimis institutis mentem infantium informare, Quint.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > institutum

  • 4 institutum

    instĭtūtum, i, n. [id.], a purpose, intention, design; an arrangement, plan; mode of life, habits, practices, manners; a regulation, ordinance, institution; instruction; agreement, stipulation (class.):

    ejus omne institutum voluntatemque omnem successio prospera consecuta est, Cic. Hortens. Fragm.: ad hujus libri institutum illa nihil pertinent,

    id. Top. 6:

    me nunc oblitum consuetudinis et instituti mei,

    id. Att. 4, 18:

    meretricium,

    id. Cael. 20, 50:

    majorum,

    id. Agr. 2, 1:

    vitae capere,

    to form a plan of life, id. Fin. 4, 15, 40:

    juris publici leges et instituta,

    id. Brut. 77: instituta [p. 970] Parthorum, Tac. A. 6, 32:

    institutis patriae parere,

    Nep. Ages. 4:

    praecepta institutaque philosophiae,

    Cic. Off. 1, 1:

    optimis institutis mentem infantium informare,

    Quint. 1, 1, 16.— Adv.: ex instituto, according to law or tradition:

    militem ex instituto dare,

    Liv. 6, 10, 6; 45, 13, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > institutum

  • 5 institutum

    institutum institutum, i n установление

    Латинско-русский словарь > institutum

  • 6 institutum

    institutum institutum, i n учреждение, установление

    Латинско-русский словарь > institutum

  • 7 institutum

    institutum institutum, i n обыкновение, обычай

    Латинско-русский словарь > institutum

  • 8 institutum

    īnstitūtum, ī n. [ instituo ]
    1) устройство, организация, заведённый порядок, установление, учреждение (instituta majorum colere C; institutis patriae parēre Nep)
    2) обыкновение, обычай (i. vetus, virorum bonorum C; contra i. C; ex instituto L; instituto suo Cs)
    3) принцип, основоположение ( instituta philosophiae C)
    4) начинание, предприятие, намерение, решение, план ( in instituto suo manere C)
    5) сотворённая вещь, творение Lact

    Латинско-русский словарь > institutum

  • 9 īnstitūtum

        īnstitūtum ī, n    [P. of instituo], a purpose, intention, design: consulatūs tui: pauca de instituto meo dicere: huius libri.—A practice, custom, usage, habit: hi linguā, institutis differunt, Cs.: meretricium: utor instituto meo: abduci ab institutis suis, principles: aliorum instituto fecisse, precedent: contra omnium instituta, precedents: instituto suo copias eduxit, Cs.: militem ex instituto dare, according to usage, L.—An institution, ordinance, decree, regulation: praetoris: instituta maiorum domi militiaeque, S.: omnia traditis institutis acta: patriae, N.: duarum vitarum instituta, plans.—Plur., principles, elements: philosophiae.
    * * *
    custom, principle; decree; intention; arrangement; institution; habit, plan

    Latin-English dictionary > īnstitūtum

  • 10 institutum

    1) постановление, правило (1. 2 C. 10, 64). 2) образ действия, род жизни, huius esse instituti et vitae (1. 12 § 4 D. 7, 8. 1. 17 D. 38, 1);

    morum suorum instituta (1. 2 pr. C. 2, 45).

    3) = institutiones s. 2. (Jul. ep. Nov. C. 67, § 241).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > institutum

  • 11 institutum

    , i n
      установление, учреждение, обычай

    Dictionary Latin-Russian new > institutum

  • 12 Institutum Charitatis (charitable institution, Rosminians, сокр. Inst.Char.)

    Религия: благотворительное учреждение

    Универсальный англо-русский словарь > Institutum Charitatis (charitable institution, Rosminians, сокр. Inst.Char.)

  • 13 Institutum Charitatis

    Religion: Inst.Char. ("charitable institution", Rosminians)

    Универсальный русско-английский словарь > Institutum Charitatis

  • 14 Institutum Charitatis

    Религия: ("charitable institution", Rosminians, сокр. Inst. Char.) благотворительное учреждение

    Универсальный англо-русский словарь > Institutum Charitatis

  • 15 Институт

    - institutum;

    • научно-исследовательский институт - Institutum explorationis scientificae;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Институт

  • 16 instituo

    instĭtŭo, ĕre, instĭtŭi, instĭtūtum [in + statuo] - tr. - [st1]1 [-] mettre dans, fixer dans.    - instituere arborem, Suet.: planter un arbre.    - vah, quemquamne hominem in animo instituere quod sit carius quam ipse est sibi? Ter.: ah! quelle folie! faut-il qu'un homme fasse une place dans son coeur à un être qui lui soit plus cher que lui-même?    - instituere multa argumenta in pectus, Plaut.: se mettre en tête mille raisonnements.    - instituere vineas, Cic.: planter des vignes. [st1]2 [-] établir, instituer, construire, fabriquer; fournir, pourvoir, préparer.    - instituere convivium, Suet.: préparer un festin.    - instituere portorium vini, Cic. Font. 5: établir un péage sur le vin.    - pontem instituere, Caes.: construire un pont.    - pila instituere: fabriquer des javelots.    - turrim instituere, Caes.: bâtir une tour.    - instituere sibi quaestum, Cic.: se créer des profits. [st1]3 [-] disposer, ménager, organiser, faire, fonder, instituer, décider, introduire (un usage).    - aliquem heredem instituere, Cic.: instituer qqn héritier, faire de qqn son héritier.    - aliquos sibi amicos instituere, Cic. Verr. 2: se faire quelques amis.    - instituere remiges ex provincia, Caes.: lever des rameurs dans la province.    - cum aliquo sibi certamen instituere, Cic. Ac. 1, 12: engager la lutte avec qqn.    - instituere delectum: décider une levée, faire une levée.    - instituere ut: établir (comme usage) que, décider que.    - neque frustra antiquitus institutum est ut signa undique concinerent, Caes. BC. 3: et ce n'est pas pour rien que de temps immémorial il a été établi que de toutes parts sonnât le signal de l'attaque.    - instituit ut (filiae) barbam sibi et capillum adurerent, Cic.: il décida que ses filles lui brûleraient la barbe et les cheveux. [st1]4 [-] commencer, entamer, entreprendre, se mettre à, se résoudre à.    - instituere + inf.: se mettre en devoir de, décider de, se mettre à, entreprendre de.    - scribere historias instituit: il entreprit d’écrire l’histoire.    - institui declamitare graece, Cic.: j'ai commencé à déclamer en grec.    - perge ut instituisti: continue comme tu as commencé.    - de mandatis Caesaris agere instituit, Caes. BC. 3: il commença à rendre compte de la mission que lui avait confiée César.    - fortasse cupressum scis simulare... Amphora coepit institui, Hor.: peut-être sais-tu dessiner un cyprès... Tu as entrepris de tourner une amphore.    - ab instituto opere discedit, Caes. BC. 1: il quitte le travail entrepris.    - silvas caedere instituit, Caes.: il décida d'abattre des forêts. [st1]5 [-] enseigner, instruire, former, dresser.    - instituere aliquem lyrā, Quint.: apprendre à qqn à jouer de la lyre.    - adulescentes instituere: former les jeunes gens.    - instituere aliquem ad dicendum, Cic.: former qqn à la parole.    - quo modo illi (gladiatores), qui bene instituti sunt, accipere plagam malunt quam turpiter vitare! Cic. Tusc. 2, 41: comment ces gens-là, qui ont été bien formés, aiment-ils mieux recevoir des coups que de les esquiver honteusement!    - prima Ceres ferro mortalis vertere terram instituit, Virg.: la première, Cérès apprit aux mortels à retourner la terre avec le fer.    - veterum philosophorum praeceptis instituta vita, Cic. Fin. 4: un esprit formé par les préceptes des vieux philosophes.
    * * *
    instĭtŭo, ĕre, instĭtŭi, instĭtūtum [in + statuo] - tr. - [st1]1 [-] mettre dans, fixer dans.    - instituere arborem, Suet.: planter un arbre.    - vah, quemquamne hominem in animo instituere quod sit carius quam ipse est sibi? Ter.: ah! quelle folie! faut-il qu'un homme fasse une place dans son coeur à un être qui lui soit plus cher que lui-même?    - instituere multa argumenta in pectus, Plaut.: se mettre en tête mille raisonnements.    - instituere vineas, Cic.: planter des vignes. [st1]2 [-] établir, instituer, construire, fabriquer; fournir, pourvoir, préparer.    - instituere convivium, Suet.: préparer un festin.    - instituere portorium vini, Cic. Font. 5: établir un péage sur le vin.    - pontem instituere, Caes.: construire un pont.    - pila instituere: fabriquer des javelots.    - turrim instituere, Caes.: bâtir une tour.    - instituere sibi quaestum, Cic.: se créer des profits. [st1]3 [-] disposer, ménager, organiser, faire, fonder, instituer, décider, introduire (un usage).    - aliquem heredem instituere, Cic.: instituer qqn héritier, faire de qqn son héritier.    - aliquos sibi amicos instituere, Cic. Verr. 2: se faire quelques amis.    - instituere remiges ex provincia, Caes.: lever des rameurs dans la province.    - cum aliquo sibi certamen instituere, Cic. Ac. 1, 12: engager la lutte avec qqn.    - instituere delectum: décider une levée, faire une levée.    - instituere ut: établir (comme usage) que, décider que.    - neque frustra antiquitus institutum est ut signa undique concinerent, Caes. BC. 3: et ce n'est pas pour rien que de temps immémorial il a été établi que de toutes parts sonnât le signal de l'attaque.    - instituit ut (filiae) barbam sibi et capillum adurerent, Cic.: il décida que ses filles lui brûleraient la barbe et les cheveux. [st1]4 [-] commencer, entamer, entreprendre, se mettre à, se résoudre à.    - instituere + inf.: se mettre en devoir de, décider de, se mettre à, entreprendre de.    - scribere historias instituit: il entreprit d’écrire l’histoire.    - institui declamitare graece, Cic.: j'ai commencé à déclamer en grec.    - perge ut instituisti: continue comme tu as commencé.    - de mandatis Caesaris agere instituit, Caes. BC. 3: il commença à rendre compte de la mission que lui avait confiée César.    - fortasse cupressum scis simulare... Amphora coepit institui, Hor.: peut-être sais-tu dessiner un cyprès... Tu as entrepris de tourner une amphore.    - ab instituto opere discedit, Caes. BC. 1: il quitte le travail entrepris.    - silvas caedere instituit, Caes.: il décida d'abattre des forêts. [st1]5 [-] enseigner, instruire, former, dresser.    - instituere aliquem lyrā, Quint.: apprendre à qqn à jouer de la lyre.    - adulescentes instituere: former les jeunes gens.    - instituere aliquem ad dicendum, Cic.: former qqn à la parole.    - quo modo illi (gladiatores), qui bene instituti sunt, accipere plagam malunt quam turpiter vitare! Cic. Tusc. 2, 41: comment ces gens-là, qui ont été bien formés, aiment-ils mieux recevoir des coups que de les esquiver honteusement!    - prima Ceres ferro mortalis vertere terram instituit, Virg.: la première, Cérès apprit aux mortels à retourner la terre avec le fer.    - veterum philosophorum praeceptis instituta vita, Cic. Fin. 4: un esprit formé par les préceptes des vieux philosophes.
    * * *
        Instituo, instituis, institui, institutum, pen. prod. instituere, Ex IN et STATVO compositum. Terent. Proposer et deliberer.
    \
        Instituere accusationem. Vlpian. Dresser et encommencer ou apprester son accusation, baillant son libelle accusatoire, et gardant les autres solennitez accoustumees.
    \
        Aueo scire quarum rerum actionem instituat. Cic. Que c'est qu'il pense de faire.
    \
        Instituere. Terent. Commencer.
    \
        Instituere animum ad cogitandum. Terent. Dresser et appliquer son esprit et se mettre à penser.
    \
        Argumenta in corde instituere. Plaut. Amasser force raisons en son coeur.
    \
        Astutiam. Plaut. Controuver et inventer une tromperie.
    \
        Sibi certamen cum aliquo instituere. Cic. Prendre debat avec aucun.
    \
        Collegium. Plin. iunior. Fonder un college, Instituer.
    \
        Consuetudinem. Cic. Prendre familiarité avec aucun.
    \
        Cursum. Terent. Commencer sa course.
    \
        Delectum militum. Caesar. Commencer à lever gents de guerre.
    \
        Exemplum. Plin. iunior. Faire le patron et exemple aux autres.
    \
        Haeredem. Cic. Faire, Instituer, Ordonner son heritier.
    \
        Instituere in animo. Terent. Proposer en soymesme, Deliberer.
    \
        Iter instituere. Cato. Ciceroni. Commencer.
    \
        Mercatum instituere. Cic. Lever un marché, ou le mettre sus.
    \
        Naues instituere. Caesar. Accoustrer, ou edifier.
    \
        Quinqueremem instituit Nesichthon Salaminius. Plin. Il fut le premier qui feit, ou inventa les galees à cinq rames pour banc.
    \
        Negotium. Plaut. Commencer.
    \
        Officinam alicubi instituere. Cic. Lever un ouvroir. Sic, Tabernam instituere. Lever boutique.
    \
        Sibi quaestum. Cic. Commencer, ou prendre une maniere et train de gaigner.
    \
        Instituere regnum. Plaut. Commencer.
    \
        Instituere sermonem. Caesar. Commencer et tenir propos avec aucun.
    \
        Textrinam alicubi instituere. Ci. Lever un ouvroir de tisserand.
    \
        Vestigia retro instituit. Lucret. Il recule.
    \
        Sapienter vitam instituere. Terent. Ordonner sagement sa maniere de vivre.
    \
        Vitem instituere. Sueton. Planter une vigne.
    \
        Instituere. Cic. Enseigner et apprendre, Instruire, Endoctriner.

    Dictionarium latinogallicum > instituo

  • 17 Gewohnheit

    Gewohnheit, consuetudo. – mos. institutum (Sitte, Herkommen). – eine üble G., consuetudo mala; mos pravus. – die G. zu sündigen, consuetudo peccandi. – nach meiner G., pro mea consuetudine; ex instituto meo; ut facere consuevi; ut institui: gegen od. wider (meine etc.) G., praeter od. contra consuetudinem; contra morem consuetudinemque; insuetus (ungewohnt, z.B. laboro): gegen (wider) jmds. G., praeter od. contra consuetudinem alcis: aus G., quod ita assueverat od. consueverat: aus verkehrter G., propter depravationem consuetudinis: es ist G. der Griechen etc., est consuetudo od. mos Graecorum, »zu etc.« od. »daß etc.«, m. Infin. od. mit ut u. Konj.; est Graecae consuetudinis od. moris Graeci, »daß etc.«, ut u. Konj.: es ist nicht meine G., zu etc., non est meae consuetudinis mit folg. Infin.: es ist bei uns G., est usu receptum; est institutum: wie es die G. mit sich bringt, ut consuetudo fert: die G. od. es in der G. haben, zu etc., mihi est mos m. folg. Genet. Gerundii (z.B. quibus peractis mos iis discedendi fuit); assuevisse (sich gewöhnt haben) od. solere (pflegen) mit folg. Infin.: die frühere, alte G. wieder annehmen, in pristinam consuetudinem redire: zur G. werden, in consuetudinem venire od. in morem venire: es wird mir etw. zur G., in consuetudinem alcis rei venio; mihi alqd in consuetudinem vertit: es wird jmdm. zur G., zu etc., alqs in eam consuetudinem venit od. alqsin eam se consuetudinem adducit, ut etc.: es ist mir zur G. geworden, mihi familiare est mit folg. Infin.: seine Gewohnheiten beibehalten, bei seinen G. bleiben, consuetudinem suam od. institutum suum tenere: von einer G. (Sitte) abgehen, a consuetudine recedere; instituto suo decedere; allmählich, consuetudinem sensim minuere: von seiner vorigen G. abgehen, a [1123] pristina consuetudine deflectere: jmd. von einer G. abbringen, alci consuetudinem alcis rei (z.B. obtrectandi) adimere, detrahere: eine alte G. wieder einführen, veterem consuetudinem referre. – eine Sache kommt aus der G., res obsolescit. – Sprichw., G. wird zur andern Natur, consuetudine quasi altera quaedam natura efficitur (Cic. de fin. 5. 74); vetus consuetudo naturae vim obtinet (nach Cic. de inv. 1, 3): die G., recht zu handeln, ist mir zur andern Natur geworden, mihi bene facere ex consuetudine in naturam vortit (Sall. Iug. 85, 9).

    deutsch-lateinisches > Gewohnheit

  • 18 instituo

    instĭtŭo, ŭi, ūtum (institivi, Plaut. Most. 1, 2, 2), 3, v. a. [in-statuo].
    I.
    To put or place into, to plant, fix, set (cf.: instruo, informo;

    class.): vestigia nuda sinistri Instituere pedis,

    Verg. A. 7, 690.— Trop.: argumenta in pectus multa institui, I have put, i. e. formed in my heart, Plaut. Most. 1, 2, 2: quemquamne hominem in animum instituere, aut parare, i. e. to set his heart on (al. in animo), Ter. Ad. 1, 1, 13.—
    2.
    To set up, erect, plant, establish, arrange:

    vestigia,

    Lucr. 4, 474:

    arborem,

    Suet. Galb. 1:

    pratum,

    Col. 2, 18, 3:

    jugera tercenta, ubi institui vineae possunt,

    Cic. Agr. 2, 25, 67:

    portorium vini,

    to lay on, impose, id. Font. 5:

    instituit officinam Syracusis in regia maximam,

    founded, erected, id. Verr. 2, 4, 24, § 54:

    mercatum,

    id. Phil. 3, 12:

    codicem et conscribere,

    id. Rosc. Com. 2:

    bibliothecam,

    Plin. 35, 2, 2, § 10. —
    B.
    In gen., to make, fabricate, construct:

    magnus muralium pilorum numerus instituitur,

    Caes. B. G. 5, 39:

    naves,

    to build, id. ib. 5, 11:

    pontem,

    to construct, id. ib. 4, 18:

    turres,

    id. ib. 5, 52:

    amphora coepit institui,

    Hor. A. P. 22:

    convivia,

    Suet. Tit. 7:

    longiorem sermonem,

    to hold, Caes. B. G. 5, 37:

    delectum,

    id. B. C. 1, 16:

    remiges ex provincia,

    to obtain, procure, id. B. G. 3, 9.—
    2.
    To prepare, furnish, provide (viands, food, a feast, etc.):

    dapes,

    Verg. A. 7, 109:

    convivium,

    Just. 12, 13, 6:

    convivia jucunda,

    Suet. Tit. 7.—
    II.
    Trop.
    A.
    To institute, found, establish, organize, set up (of institutions, governments, etc.); cf.:

    ibi regnum magnum institutum,

    Plaut. Rud. 4, 2, 30:

    quo in magistratu non institutum est a me regnum, sed repressum,

    Cic. Sull. 7, 21: so,

    magistratum,

    id. Att. 6, 1, 8:

    de civitatibus instituendis littera,

    id. de Or. 1, 19, 86:

    civitatis formam,

    Tac. H. 4, 8:

    is id regnum cum fratribus suis instituit,

    Lact. 1, 13, 14:

    ab instituta gente,

    Amm. 17, 13, 27:

    collegium figulorum,

    Plin. 35, 12, 46, § 159:

    aerarium militare,

    Suet. Aug. 49:

    stipendia,

    id. Claud. 5.—So of holidays, games, etc.:

    ferias diesque festos,

    Plin. 18, 29, 69, § 284:

    Saturnalia institutus festus dies,

    Liv. 2, 21, 2:

    sacros ludos,

    Ov. M. 1, 446.—
    B.
    To institute, appoint one, esp. as heir or to an office:

    qui me cum tutorem, tum etiam secundum heredem instituerit,

    Cic. Fam. 13, 61:

    Populum Romanum tutorem,

    id. de Or. 1, 53, 228:

    magistratum,

    id. Att. 6, 1; Suet. Caes. 83; id. Vitel. 6; id. Claud. 1; Just. 7, 2, 5; Plin. Ep. 5, 1, 9.—
    C.
    With ut, to ordain that: Arcesilas instituit, ut ii, qui, etc., Cic. Fin. 2, 1, 2:

    ut fierent quaestores),

    Liv. 4, 4; Cic. Tusc. 5, 20, 58.—With the simple subj.:

    instituit, quotannis subsortitio a praetore fieret,

    Suet. Caes. 41.—
    D.
    To take upon one ' s self, to undertake:

    ubi cenas hodie, si hanc rationem instituis?

    Plaut. Stich. 3, 1, 26:

    cum Zenone Arcesilas sibi omne certamen instituit,

    Cic. Ac. 1, 12.—
    E.
    To undertake, begin, commence:

    id negotium institutum est,

    Plaut. Poen. 4, 2, 103:

    si diligentiam, quam instituisti, adhibueris,

    id. ib. 16, 20:

    perge tenere istam viam, quam instituisti,

    Q. Cic. Petit. Cons. 14:

    ad hunc ipsum quaedam institui,

    Cic. Ac. 1, 1, 2:

    historia nec institui potest sine, etc.,

    id. Leg. 1, 3, 9:

    iter,

    Hor. C. 3, 27, 5.— With inf.:

    ut primum Velia navigare coepi, institui Topica conscribere,

    Cic. Fam. 7, 19 init.:

    flagitare,

    id. ib. 10, 16, 1:

    si quae non nupta mulier virorum alienissimorum conviviis uti instituerit,

    begun, made it a practice, id. Cael. 20, 49:

    recitare omnia,

    Suet. Aug. 84. —
    F.
    Of troops, to draw up, arrange:

    tu actionem instituis, ille aciem instruit,

    Cic. Mur. 9:

    quartae aciei quam instituerat, signum dedit,

    Caes. B. C. 3, 93, 5.—
    G.
    To provide, procure:

    quaestum,

    Cic. Quint. 3:

    aliquos sibi amicos,

    id. Verr. 2, 4, 9, § 21:

    animum ad cogitandum,

    apply, Ter. Phorm. 2, 1, 10. —
    H.
    To purpose, determine, resolve upon:

    in praesentia (Caesar) similem rationem operis instituit,

    Caes. B. C. 1, 42, 1. —With inf.:

    senex scribere historias instituit,

    Nep. Cat. 3:

    quaerere tempus ejus interficiendi,

    id. Alcib. 5:

    montanos oppugnare,

    Liv. 28, 46:

    habere secum,

    Caes. B. G. 7, 13, 1:

    coronas ad ipsum mittere,

    Suet. Ner. 22.— With object-clause:

    frumentum plebi dari,

    Vell. 2, 6, 3.—
    I.
    To order, govern, administer, regulate:

    sapienter vitam instituit,

    Ter. And. 1, 1, 40:

    libri de civitatibus instituendis,

    Cic. de Or. 1, 19, 86:

    mores,

    Quint. 1, 2, 2:

    familiam,

    id. 10, 3, 9.—
    K.
    To teach, instruct, train up, educate:

    sic tu instituis adulescentes?

    Cic. Cael. 17, 39: oratorem, Quint.1, 1, 21.—With inf.:

    Latine loqui,

    Col. 1, 1, 12:

    Pan primus calamos cerā conjungere plures Instituit,

    Verg. E. 2, 32; 5, 30; id. G. 1, 148:

    amphora fumum bibere instituta Consule Tullo,

    Hor. C. 3, 8, 11:

    cum tibiis canere voce instituit,

    Plin. 7, 56, 57, § 204.—With abl.:

    aliquem disciplinis Graecis,

    Quint. 1, 1, 12:

    lyrā,

    id. 1, 10, 13:

    disciplina Romana,

    Suet. Caes. 24.—With ad:

    aliquem ad dicendum,

    Cic. de Or. 2, 39, 162:

    aliquem artibus et moribus,

    Juv. 14, 74:

    filios instituere atque erudire ad majorum instituta,

    Cic. Verr. 2, 3, 69; § 161:

    ad lectionem,

    Quint. 1, 7, 17.— With ut or ne and subj.:

    quem tu a puero sic instituisses, ut nobili ne gladiatori quidem faveret,

    Cic. Quint. 21, 69:

    pueros, ut, etc.,

    Suet. Tib. 44; id. Aug. 64:

    nos, ne quem coleremus, etc.,

    Sall. J. 14, 18.—Of animals:

    boves,

    Col. 6, 2, 8 al.

    Lewis & Short latin dictionary > instituo

  • 19 Einrichtung

    Einrichtung, I) das Ordnen, Gestalten: institutio. constitutio. discriptio. dispositio. ordinatio (s. »einrichten« no. II, a die Begriffsbest. der Verba). – die Ei. des Staates, rei publicae constitutio: eine Ei. treffen mit etwas, s. (etwas) einrichten no. II. – II) bestehende Anordnung: instituta ratio, im Zshg. bl. ratio (z.B. vitae privatae). – ordo (Ordnung). – mos. consuetudo (Sitte, Gewohnheit); verb. instituta ratio et consuetudo (z.B. Romani exercitus). – institutum (herkömmlicher Gebrauch, herköm miiche Ei.); verb. mores et instituta (z.B. vitae). – lex (gesetzlich gültige Ei., Gesetz); verb. instituta et leges (im Staate). – consilium (getroffene Maßregel, Vorkehrung). – eine nützliche Ei., utilitas. – die ganze häusliche Ei., cultus, verb. victus et (atque) cultus, victus cultusque (die Einr. in der Lebensweise); apparatus (die Einr. in bezug auf Möbel etc., der Fuß, auf dem man lebt, z.B. apparatu regio uti); instrumentum et (ac) supellex (das Inventarium u. die Möbel): einfache häusliche Ei., parsimonia victus atque cultus; parsimonia instrumenti et supellectilis: ärmliche Ei., paupertas ac parsimonia: ein Haus mit der ganzen Ei., aedes instructae; domus instructa. – eine neue Ei. einführen, novam rem introducere: einige oder viele neue Ei. machen, treffen, quaedam nova od. multa nova instituere: neue Ei. treffen in etwas, in alqa re nova consilia sumere: einige nützliche Ei. treffen, quaedam utilia instituere; quasdam utilitates constituere: dem Staate [699] eine bessere Ei. geben, rem publicam melioribus temperare et institutis et legibus: diese Ei. sind vortrefflich, haec optime instituta od. instructa sunt: es ist eine wohltätige Ei. der Natur, daß etc., salubriter a natura institutum est, ut od. quod etc.: die Ei. war so, fiebat ita. – Zuw. wird auch unser »Einrichtung« bl. durch das Neutrum eines Pronomens oder Adjektivs angedeutet, z.B. diese (genannte) Ei., hoc; id u. (am Anfang einer neuen Periode) quod (s. z.B. Liv. 2, 1, 11. Cic. Rosc. Am. 24): es gibt viele herrliche Ei. in eurem Kollegium, multa in vestro collegio praeclara sunt (Cic. de sen. 64).

    deutsch-lateinisches > Einrichtung

  • 20 Grundsatz

    Grundsatz, dogma (δόγμα) od. rein lat. decretum (der G., sofern er sich als Willensmeinung, als Prinzip eines Philosophen zeigt). – ratio (das Prinzip der Denk- und Handlungsweise, sowohl eines Philosophen, als übh. jedes Menschen). – consilium (eine auf Gründe gestützte Regel zu einer vernünftigen Handlungsweise). – praeceptum (die Vorschrift, insofern dadurch Handlungen bestimmt werden, Lehre, Regel, auch eines Philosophen). – institutum. institutio (das durch Gewohnheit zur Regel, zum Grundsatz Gewordene); verb. ratio et institutio mea; u. im Plur. praecepta institutaque philosophiae. – propositum (der Plan. den man in bezug auf seine Handlungsweise zu verfolgen sich vorgenommen hat). – sententia (die auf Gründe gestützte Meinung über etwas übh., auch die eines Philosophen). – iudicium, auch mit dem Zus., animi (die auf Urteil gegründete Ansicht od. Überzeugung). – lex (das Gesetz, die Regeln, wonach mansich zu richten hat, z.B. prima est historiae lex, ne etc.). – die Grundsätze für unser Verhalten im Leben, ratio vitae; ratio ac vita: feste, unwandelbare Grundsätze od. prägn. bl. »Grundsätze«, ratio stabilis, firma (festes, unwandelbares Verfahren); constantia (feste Haltung des Charakters): sittliche Grundsätze, honestas: ein Mann von (festen) Grundsätzen, homo constans: ein Mann von schwankenden Grundsätzen, ein Mann ohne (feste) Grundsätze, homo inconstans (ohne feste Haltung des Charakters); homo levis (gesinnungsloser, flüchtiger): ein Mann von strengen G., homo severus: ein Mann, der nach seinen Grundsätzen handelt, vir sui iudicii. – aus G., aus Grundsätzen, ratione (dem angenommenen Prinzip gemäß); naturā (dem angeborenen Charakter gemäß, z.B. liberalis); ratione stabili firmāque (infolge festen Verfahrens, z.B. ea contemnere); stabilitate ac constantiā (infolge der Festigkeit u. Konsequenz, z.B. iudicare); iudicio, animi quodam iudicio (auseiner gewissen Überzeugung); verb. iudicio meo ac voluntate (z.B. ad ea arma profectus sum). – an seinen G. festhalten, institutum tenere: immer seinen G. gemäß handeln, seinen G. folgen, seinen G. treu bleiben, rationem et institutionem suam conservare; sibi constare (seinem Charakter treu bleiben): seinem G. treu bleiben, obtinere eandem antiquam rationem (in Hinsicht des Verhaltens); in sua pristina sententia permanere (in Hinsicht seiner Meinung): seine G. ändern, animi iudicium mutare: jmds. G. annehmen, alcis rationem suscipere (auch eines Philosophen). – [1179] Grundsätze haben, sentire, mit einem Adverb., das die Beschaffenheit der Grundsätze angibt, z.B. recte (richtige), bene (gute), male (schlechte), humiliter demisseque (kleinliche), temere (keine festen). – ich habe es mir zum G. gemacht, zu etc., sie statui m. folg. Infin.; stat sententia od. stat mihi od. bl. stat m. folg. Infin. od. Akk. u. Infin.: im ganzen Leben gilt der G., daß etc., omnis vitae ratio sie constat, ut etc.: mein G. ist der, mea sie est ratio: ich habe es zu meinem G. erhoben, daß etc., decrevi m. folg. Akk. u. Infin. – sich von einem G. leiten lassen bei etwas, sequi aliquid od. non nihil in alqa re (s. Cic. de off. 1, 35; Rosc. Am. 8): die Stoiker stellen den G. auf (es ist ein G. der Stoiker), alle Vergehungen seien gleich, placet Stoicis omnia peccata esse paria. – / Im Zusammenhang wird »Grundsatz« mit einem Pronomen oft im Lat. bl. durch das Neutrum des Pronomens angedeutet, z.B. jene erwähnten Grundsätze, illa quae dixi: seinen bekannten G., nichts zuversichtlich zu behaupten, hält er bis zu seinem Lebensende fest, suum illud, nihil ut affirmet, tenet ad extremum.

    deutsch-lateinisches > Grundsatz

См. также в других словарях:

  • Institutum — Institutum, lat., die Errichtung, Einrichtung, Anstalt, besonders Institute od. Anstalten für pädagogische, wissenschaftliche oder künstlerische Zwecke …   Herders Conversations-Lexikon

  • INSTITUTUM JUDAICUM DELITZSCHIANUM — INSTITUTUM JUDAICUM DELITZSCHIANUM, institute for the study of Judaism and (in its original form) for missionary activity among the Jews. Connected with the faculties of Protestant theology at German universities, several such institutes came… …   Encyclopedia of Judaism

  • Institutum neronianum — L’Institutum Neronianum (« Institution de Néron ») désigne une prétendue loi contre les chrétiens émanant de l empereur Néron. L apologiste chrétien Tertullien, à la fin du IIe siècle ou au début du IIIe siècle, dans l Ad… …   Wikipédia en Français

  • Institutum Canarium — Das Institutum Canarium ( IC ) mit Sitz in Wien ist eine internationale interdisziplinäre Forschungsgesellschaft, die sich mit der Erforschung der Kulturgeschichte der Kanarischen Inseln und des benachbarten Mittelmeerraumes beschäftigt.… …   Deutsch Wikipedia

  • Institutum Judaicum et Muhammedicum — Das Institutum Judaicum et Muhammedicum in Halle (Saale) war von 1728 bis 1792 eine pietistisch geprägte Einrichtung zur Missionierung insbesondere der jüdischen Bevölkerung in Europa. Geschichte Das Institutum Judaicum et Muhammedicum wurde im… …   Deutsch Wikipedia

  • Institutum Judaicum — The Institutum Judaicum was a special academic course for Protestant theologians who desired to prepare themselves for missionary work among Jews.The first of its kind was founded at the University of Halle, by Professor Callenberg in 1724. The… …   Wikipedia

  • Institutum Patristicum Augustinianum — Das Päpstliche Patristische Institut Augustinianum (lat.: Institutum Patristicum Augustinianum, ital.: Istituto Patristico Augustinianum) ist ein Institut für die Geschichte der Alten Kirche (Patristik). Inhaltsverzeichnis 1 Geschichte 2… …   Deutsch Wikipedia

  • Institutum clericorum saecularium in communi viventium — An Institutum clericorum saecularium in communi viventium is a secular institute for priests who want to live an apostolic life in community. It is a form of association within the Roman Catholic Church.They were called Bartholomites. Two… …   Wikipedia

  • Institutum Beatae Mariae Virginis — Kloster der Congregatio Jesu in München Pasing Die Congregatio Jesu (CJ) ist ein Frauenorden mit dem ursprünglichen Zweck der Mädchenbildung, gegründet von Maria Ward (englisch: Mary Ward). Ursprünglich war der offizielle Name des Ordensinstituts …   Deutsch Wikipedia

  • Dominic Bezzina — Institutum Philosophicum (1823) of Dominic Bezzina Dominic Bezzina Born Malta …   Wikipedia

  • Институт Христа Царя и Архиерея — Institutum Christi Regis Summi Sacerdotis Институт Христа Царя и Архиерея …   Википедия

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»