(чаму-небудзь)

вера в себя — вера ў сябе

вера в бога — вера ў бога

не давать веры кому-либо, чему-либо — не даваць веры каму-небудзь, чаму-небудзь, знявервацца ў кім-небудзь

служить верой и правдой — служыць верай і праўдай

дать на веру — даць напавер

смотреть на небо — глядзець (пазіраць) на неба

смотреть пьесу — глядзець п'есу

он смотрит на это как на нарушение закона — ён глядзіць на гэта як на парушэнне закона

смотреть больного — аглядаць хворага

смотреть за порядком — глядзець (наглядаць) за парадкам

смотреть за детьми — глядзець за дзецьмі, даглядаць (глядзець) дзяцей

окна смотрят в сад — вокны выходзяць у сад

из-за туч смотрело солнце — з-за хмар глядзела (выглядвала) сонца

он смотрит героем — ён выглядае героем

ничего вы, смотрю я, не понимаете — нічога вы, бачу я, не разумееце

смотри, не упади — глядзі, не паваліся

смотри ты, какой сердитый! — бач ты, які злосны!

смотреть в оба —

а) глядзець ва усе вочы

б) (быть настороже) быць пільным

смотреть сквозь пальцы — глядзець праз пальцы

смотреть в глаза, в лицо чему-либо — глядзець у твар чаму-небудзь

смотреть чьими-либо глазами на что-либо — глядзець чыімі-небудзь вачамі на што-небудзь

смотреть в корень — глядзець у корань

смотря по обстоятельствам — у залежнасці ад абставін

смотри у меня — глядзі ў мяне

смотреть большими глазами — глядзець вялікімі вачамі, дзівіцца

смотреть в гроб (в могилу) — глядзець у дамавіну

смотреть в зубы кому — глядзець у зубы каму

смотреть в рот кому — глядзець у рот кому

смотреть с чьих рук — глядзець з чыіх рук

смотреть на кого сверху вниз — глядзець на каго зверху ўніз

смотреть не на что — няма на што глядзець

смотреть с надеждой — глядзець з надзеяй

смотреть сквозь розовые очки — глядзець праз ружовыя акуляры

смотреть смерти в глаза — глядзець смерці ў вочы

смотреть правде в глаза — глядзець праўдзе ў вочы

смотря как (где, когда, какой и т.п.) — гледзячы як (дзе, калі, які и т.п.)

глаза бы мои не смотрели — вочы б мае не глядзелі

того и смотри — так і чакай

как (словно, будто) в воду смотрел — як у ваду глядзеў

забрать в голову — убіць (набраць) у галаву

сколько голов, столько умов погов. — што галава, то розум

голова идёт кругом — галава круціцца, галава ідзе кругам

повесить голову — звесіць (апусціць) галаву

быть головой выше — быць на галаву вышэй

голову дать на отсечение — галаву даць на адсячэнне

закружилось в голове — закруцілася галава

вскружить голову — закруціць галаву

как снег на голову — як снег на галаву

с больной головы на здоровую — з хворай галавы на здаровую

в первую голову — у першую чаргу

быть о двух головах — не шкадаваць галавы

выдать с головой — выдаць з галавой

сломя голову, очертя голову — на злом галавы (карку)

ломать голову над чем-либо — ламаць галаву над чым-небудзь

уйти с головой во что-либо — цалкам аддацца чаму-небудзь

без головы — без галавы

в головах (в изголовье) — у галавах

выбросить из головы — выкінуць з галавы

заплатить головой — заплаціць галавой

на голове ходить — на галаве хадзіць

намылить голову кому — намыліць галаву кому

на свежую голову (делать что) — на свежую галаву (рабіць што)

на свою голову — на сваю галаву

не выходить из головы — не выходзіць з галавы

отвечать головой за кого-что — адказваць галавой за каго-што

сам себе голова — сам сабе галава

с головы (с каждого) — з галавы

с головы до ног, с ног до головы, с (от) головы до пят — з галавы да ног, з ног да галавы, з (ад) галавы да пят

сложить голову — злажыць галаву

ударять (ударить) в голову — даваць (даць) у галаву

через голову чью (кого) — цераз галаву чыю (каго)

мякинная голова — мякіна ў галаве

дать (найти) исход чему-либо (для чего-либо) — даць (знайсці) выйсце (выхад) чаму-небудзь (для чаго-небудзь)

найти исход в чём — знайсці выхад (выйсце) у чым

не было другого исхода как — не было іншага выйсця (выхаду) як…

нет исхода из этого положения — няма выхаду (выйсця) з гэтага становішча

быть на исходе (кончаться) — канчацца, (о времени — ещё) мінаць, (реже) быць на схіле

исход болезни — канец хваробы

на исходе (закате) дней — на схіле дзён

исход соревнования — вынік (зыход) спаборніцтва

исход войны — вынік (канец) вайны

быть на исходе — падыходзіць к канцу (канчацца), быць на зыходзе

лето на исходе — лета канчаецца (падыходзіць к канцу), лета на зыходзе

патроны на исходе — патроны канчаюцца, патроны на зыходзе

в исходе книжн. — пад канец

в исходе дня — пад канец дня

я полагаю, что сделаю работу в срок — я мяркую (думаю, лічу), што зраблю работу ў тэрмін

как вы полагаете? — як вы мяркуеце (думаеце, лічыце)?

полагать кого-либо больным офиц. — лічыць каго-небудзь хворым

полагать своим долгом уст. — лічыць сваім абавязкам

не полагал я в нём такой прыти! — не думаў я, што ў яго такі спрыт!

надо полагать вводн. сл. — трэба думаць

полагать начало чему-либо уст. — класці пачатак чаму-небудзь

светлый фон — светлы фон

выделяться на фоне — вылучацца на фоне

служить фоном чему-либо, кому-либо — служыць фонам чаму-небудзь, каму-небудзь

без конца — без канца, без краю

в конец, до конца — дарэшты, дашчэнту

в конце концов — урэшце рэшт, урэшце, нарэшце

и дело с концом — і канец

на худой конец — на благі канец

хоронить концы — хаваць канцы

и концы в воду — і канцы ў ваду

на тот конец — на такі (на той) выпадак

палка о двух концах — палка з двума канцамі

из конца в конец — з канца ў канец, з краю ў край

конца-краю нет — канца краю няма

со всех концов — з усіх канцоў

сводить концы с концами — зводзіць канцы з канцамі

в оба конца — у абодва канцы

и конов не найти — і канцоў не знайсці

не с того конца начинать (делать) — не з таго канца пачынаць (рабіць)

отдавить концы — аддаваць канцы

тут ему и конец пришёл — тут яму і канцы прыйшлі

конец — делу венец погов. — канец — справе вянец

положить конец чему-либо — палажыць канец чаму-небудзь

под конец — пад канец

здоровая пища — здаровая ежа

лёгкая пища — лёгкая ежа

мясная пища — мясная ежа, мясны харч

пища животных — корм жывёл

горячая пища — гарачая страва

пища и питьё — яда і піццё

пригодный для пищи — прыгодны для яды

употреблять в пищу — есці, ужываць як ежу (для яды)

пища растений — пажытак раслін

духовная пища — духоўны пажытак

пища для ума — пажытак для розуму

давать пищу чему-либо перен. — даваць пажыву чаму-небудзь

на пище святого Антония шутл. — на харчах святога Антонія, святым духам

положить все силы на служение родине — палажыць усе сілы на служэнне радзіме

положите приборы на стол — пакладзіце прыборы на стол

положить больного в больницу — палажыць хворага ў бальніцу

они положили между собой — яны вырашылі (згаварыліся) паміж сабой

положить ему хорошую плату — назначыць (даць) яму добрую плату

положить за правило — узяць за правіла

положа руку на сердце — палажыўшы руку на сэрца

положить на обе лопатки — палажыць на абедзве лапаткі

вынь да положь — зараз жа і дай, вымі ды палажы

положить гнев на милость — павярнуць гнеў на міласць

положить душу за кого-что — палажыць душу за каго-што

положить жизнь за кого-что — палажыць (аддаць) жыццё за каго-што

положить конец (начало) чему-либо — палажыць канец (пачатак) чаму-небудзь

положить в карман — палажыць у кішэнь

положить на месте — палажыць на месцы

разжевать и в рот положить — разжаваць і ў рот палажыць

как бог на душу положит — як бог на душу паложыць

пресекать сообщение вражеской армии с тылом — перарываць зносіны варожай арміі з тылам

пресекать разговоры — спыняць размовы

пресекать злоупотребления — класці канец злоўжыванням, спыняць злоўжыванні

пресечь в корне — выкараніць, (искоренить) выкараніць

прокладывать дорогу через горы — пракладаць (пракладваць) дарогу праз горы

прокладывать яблоки соломой — пракладаць (перакладаць, перакладваць) яблыкі саломай

прокладывать курс мор. ав. — пракладаць (пракладваць) курс

прокладывать себе дорогу — пракладаць (пракладваць) сабе дарогу

прокладывать путь чему-либо — пракладаць (пракладваць) шлях чаму-небудзь

цена производства — цана вытворчасці

оптовая цена — аптовая цана

государственная розничная цена — дзяржаўная рознічная цана

фабричная цена — фабрычная цана

твёрдая цена — цвёрдая цана

заготовительная цена — нарыхтоўчая цана

продажная цена — прадажная цана

крайняя (низшая) цена — апошняя (ніжэйшая) цана

быть в цене — быць у цане

повышаться в цене — павышацца у цане

падать в цене — зніжацца у цане

повышение (рост) цен — павышэнне (рост) цэн

снижение цен — зніжэнне цэн

назначить цену — вызначыць цану

колебание цен — хістанне цэн

взвинчивать цены — наганяць (узнімаць) цэны

цена дружбы — цана (каштоўнасць) дружбы

в цене — у цане

красная цена — найбольшая цана, уся цана

грош цена — грош цана

дорогой ценой — дарагой цаной

знать цену кому, чему-либо — ведаць цану кому, чаму-небудзь

любой ценой — любой цаной

ценой жизни — цаной жыцця

цены нет — цаны няма

плыть по морю — плыць па моры

идти по дороге — ісці па дарозе

лазить по горам — лазіць па гарах

книги разложены по всему столу — кнігі разложаны па ўсім стале

по гладкому дну — па гладкім дне

по голому телу — па голым целе

ударить по спине — ударыць па спіне

идти по самому берегу — ісці ўздоўж (каля) самага берага

идти по улице — ісці па вуліцы (вуліцай)

дорога пролегала по болоту — дарога ішла балотам (па балоце)

по Северному Кавказу — па Паўночным Каўказе

ходить по комнате — хадзіць па пакоі

летать по воздуху — лятаць па паветры

приказ по второму полку — загад па другім палку

тепло расходится по всему организму — цяпло разыходзіцца па ўсім арганізме

рассадить всех по местам — рассадзіць усіх па месцах

идти по следу зверя — ісці па следу звера

плыть по течению — плыць па цячэнню

идти по солнцу — ісці па сонцу

по следам противника — па слядах праціўніка

корабль шёл по ветру — карабель ішоў з ветрам

по направлению к городу — у кірунку (напрамку) да горада

по всем направлениям — ва ўсіх кірунках (напрамках)

работать по профсоюзной линии — працаваць па прафсаюзнай лініі

кампания по выборам в Верховный Совет Беларуси — кампанія па выбарах у Вярхоўны Савет Беларусі

дебаты по законопроекту — дэбаты па законапраекту

комиссия по составлению резолюции — камісія па складанню рэзалюцыі

кружок по изучению истории партии — гурток па вывучэнню гісторыі партыі

мероприятия по повышению урожайности — мерапрыёмствы па павышэнню ўраджайнасці

речь по аграрному вопросу — прамова па аграрнаму пытанню

он врач по профессии — ён урач па прафесіі

соревнования по футболу, по лыжам, по шахматам — спаборніцтвы па футболу, па лыжах, па шахматах

по расписанию — па раскладу

по приказу командира — па загаду камандзіра

работать по плану — працаваць па плану

начинать работу по гудку — пачынаць працу па гудку

это нам принадлежит по праву — гэта нам належыць па праву

по выбору — па выбару

по желанию — па жаданню

узнать по голосу, по глазам — пазнаць па голасе (па голасу), па вачах

вызывать по фамилии — выклікаць па прозвішчу

по правилам игры — па правілах гульні

по сообщениям газет — паводле паведамленняў газет

по моему мнению — на маю думку, на мой погляд

по его зову все явились — па яго закліку (на яго заклік) усе з'явіліся

ехать пароходом и по железной дороге — ехаць параходам і па чыгунцы (і чыгункай)

послать по почте — паслаць па пошце (поштай)

сообщить по телеграфу — паведаміць па тэлеграфу (па тэлеграфе, тэлеграфам)

говорить по телефону — гаварыць па тэлефоне

сделать что-либо по ошибке — зрабіць што-небудзь па памылцы

по знакомству — па знаёмству

не явиться на работу по болезни — не з'явіцца на працу па хваробе (з прычыны хваробы)

по разным причинам — па розных прычынах

старший по возрасту — старэйшы па ўзросту

ранний по времени — ранні па часу

добрый по характеру — добры па характару (характарам)

узнать по глазам — пазнаць па вачах

товарищ по университету — таварыш па універсітэту

брат по отцу — брат па бацьку

родственники по жёнам — сваякі па жонках

заниматься по часу в день — займацца па гадзіне ў дзень

по году не писал писем — па году не пісаў пісем

по выходным дням — у выхадныя дні (выхаднымі днямі)

по праздникам — у святы (святамі)

по утрам — раніцамі

я не видел его по целым неделям — я не бачыў яго цэлымі тыднямі

собираться по четвергам — збірацца па чацвяргах (чацвяргамі)

по весне — вясной, увесну

по осени — увосень, восенню

по рублю штука — па рублю штука

дать детям по яблоку — даць дзецям па яблыку

по разу — па разу

стрелять по противнику — страляць па праціўніку (у праціўніка)

стрелять по окопу, по блиндажам — страляць па акопе, па бліндажах

стучать по столу — стукаць па стале

плакать по мужу — плакаць па мужу

скучать по детям — сумаваць па дзецях (аб дзецях)

войти в воду по пояс — увайсці ў ваду па пояс

по сей день — па гэты дзень (да гэтага дня)

по сие время — да гэтага часу

по сегодня — да сённяшняга дня

он пошёл по воду — ён пайшоў па ваду

идти в лес по ягоды — ісці ў лес у ягады

по истечении срока — па сканчэнні тэрміну (пасля заканчэння тэрміну)

по одному человеку в ряд — па адным чалавеку ў рад

по два человека — па два чалавекі

по три рубля — па тры рублі

по четыре километра в час — па чатыры кіламетры ў гадзіну

по пяти, по семи, по десяти — па пяць, па сем, па дзесяць

по двадцати, по сорока, по пятидесяти, по сто — па дваццаць, па сорак, па пяцьдзесят, па сто

по пятисот, по семисот, по девятисот — па пяцьсот, па семсот, па дзевяцьсот

по двое, по трое — па двое, па трое

по полтора, по полторы — па паўтара, па паўтары

просить чьего-либо покровительства — прасіць чыйго-небудзь заступніцтва (чыёй-небудзь апекі)

взять кого-либо под своё покровительство — узяць каго-небудзь пад сваю апеку (абарону)

общество покровительства животным — таварыства абароны жывёлы

под покровительством законов — пад аховай (пад апекай) законаў

оказывать кому-либо покровительство — заступацца за каго-небудзь, апекавацца над кім-небудзь, пратэжыраваць, рабіць пратэкцыю каму-небудзь, (делать поблажку) патураць каму-небудзь

покровительство искусству — спрыянне мастацтву (развіццю мастацтва), апекаванне над мастацтвам

покровительство экспорту — спрыянне экспарту (развіццю экспарту), пратэкцыянізм у адносінах да экспарту

питать больного — карміць хворага

питать ребёнка — карміць дзіця

питать котёл водой — сілкаваць кацёл вадой (даваць катлу ваду)

каменный уголь питает промышленность — каменны вугаль дае прамысловасці энергію

питать город электроэнергией — забяспечваць горад электраэнергіяй (даваць гораду электраэнергію)

тающий снег питает горные реки — растаючы снег жывіць горныя рэкі (дае горным рэкам ваду)

питать дружбу к кому-либо — адчуваць дружбу да каго-небудзь

питать отвращение — адчуваць агіду

питать слабость к чему-либо — мець слабасць да чаго-небудзь

питать нежное чувство — мець пяшчотнае пачуццё, адчуваць пяшчотнасць

питать надежду — мець надзею, спадзявацца

питать уважение — адчуваць павагу, паважаць

питать ненависть — адчуваць нянавісць, ненавідзець

питать доверие — мець (адчуваць) давер'е, давяраць

питать уверенность — мець упэўненасць, быць упэўненым

питать расположение — мець (адчуваць) прыхільнасць, быць прыхільным

питать иллюзию — мець ілюзію, жывіць ілюзію

простите меня! — даруйце (прабачце, выбачце) мне!

простить долг — дараваць доўг

простить обиду — дараваць (прабачыць) крыўду

простить кого-либо за что-либо — дараваць каму-небудзь за што-небудзь

прости(те)! —

а) вводн. сл. даруй, даруйце (прабачай, прабачайце, выбачай, выбачайце)!

б) (прощай) бывай (бывайце)!

сказать последнее прости — сказаць апошняе бывай