-
1 mucro
mucro, ōnis, m., a sharp point or edge; esp., the point of a sword, the sword's point (class.; cf.: acies, cuspis).I.Lit.:B.mucro falcis,
Col. 4, 25, 1:dentis,
Plin. 8, 3, 4, § 8:folii,
id. 16, 10, 16, § 38:crystalli,
id. 37, 2, 9, §26: cultri,
edge, Juv. 14, 216:medio jugulaberis ensis,
sword's point, Ov. M. 12, 484:coruscus,
Verg. A. 2, 333.—Transf.1. 2.A point, extremity, end ( poet. and in post-Aug. prose), Lucr. 2, 520:II.faucium,
Plin. 6, 13, 15, § 38.—Trop., edge, point, sharpness:censorii stili,
Cic. Clu. 44, 123:tribunicius,
id. Leg. 3, 9, 21:defensionis tuae,
id. Caecin. 29, 84:ingenii,
sharpness, Quint. 10, 5, 16. -
2 mucrō
mucrō ōnis, m a sharp point, edge, sword's point: Ferreus, V.: cultri, edge, Iu.: hebes, O.— A sword: cruentus: mortalis, V.—Fig., edge, point, sharpness: censorii stili: tribunicius.* * *sword, sword point, sharp point -
3 mucro
a sharp point, edge, dagger point. -
4 dissiliō
dissiliō uī, —, īre [dis- + salio], to leap asunder, fly apart, burst, break up, split: mucro ictu dissiluit, V.: aera (sc. frigore), V.: Haec loca convolsa ruinā Dissiluisse ferunt, V.: Caput dissilire neniā, H.—Fig., to be broken, be dissolved: Gratia fratrum geminorum dissiluit, H.* * *dissilire, dissilui, - Vfly/leap/burst apart; break up; be broken up; burst; split -
5 īn-tepēscō
īn-tepēscō puī, —, ere, inch, to become lukewarm, be warmed: strata membris tuis, O.— Poet.: Ut semel intepuit mucro, felt blood, V. -
6 latus
latus eris, n [PLAT-], the side, flank: cuius latus mucro petebat: lateri adcommodat ensem, V.: si tetigit latus acrior, nudged, Iu.: lateris dolore consumptus, pleurisy: lateris vigili cum febre dolor, Iu.: utne tegam Damae latus, walk beside, H.: servi claudit latus, gives the wall to, Iu.: negotia circa saliunt latus, encompass, H.: a senis latere numquam discedere, never leave his side.—The side, body, person: latere tecto abscedere, unharmed, T.: Penna latus vestit, tenet, O.: fessum longā militiā, H.—Of speakers, the lungs: nobilitatus ex lateribus et lacertis tuis: legem bonis lateribus suadere.—Of things, the side, flank, lateral surface: terra angusta verticibus, lateribus latior: latus unum castrorum, Cs.: Illyricum, coast, Iu.: castelli, S.: tum prora avertit et undis Dat latus, the ship's side, V.: ubi pulsarunt acres latera ardua fluctūs, O.: Nudum remigio, H.—Of an army, the flank, wing, side: equites ad latera disponit, on the wings, Cs.: latere tecto abscedere, with flank protected, i. e. safely, T.: latere aperto, the flank exposed, Cs.: ne in frontem simul et latera pugnaretur, Ta.: latere inde sinistro petit, farther to the left, O.: a tergo, a fronte, a lateribus tenebitur, on the sides: ab utroque latere, Cs.: ab latere adgredi, L.: ex lateribus ceteros adgreditur, S.—Fig., the person, life: regi latus cingebant, attached themselves closely, L.: lateri adhaerere gravem dominum, was pressing upon them, L.: addit eos ab latere tyranni, the intimates, L.* * *Ilata -um, latior -or -us, latissimus -a -um ADJwide, broad; spacious, extensiveIIside; flank -
7 mortālis
mortālis e, adj. [mors], subject to death, destined to die, mortal: quid in his mortale et caducum sit.— Temporary, transient: inimicitiae: leges, L.— Of a mortal, human, mortal: mucro, of human workmanship, V.: condicio vitae: opera, L.: pectora, O.: volnus, from the hand of a mortal, V.: cura, of man, V.: Nec mortale sonans, like a human voice, V.: Nil mortale loquar, i. e. uninspired, H.—As subst m. and f a man, mortal, human being: neque mortali cuiquam credere, S.: ego, quantum mortalis deum possum, te sequar, L.: indignatus ab umbris Mortalem surgere, V.: diu magnum inter mortalīs certamen fuit, etc., S.: de quo omnes mortales iudicaverunt.— Plur n. as subst, human affairs, V.* * *mortalis, mortale ADJmortal, transient; human, of human origin -
8 petō
petō īvī and iī (perf. petīt, V., O; petīstī, C., V.; petīsse, C., O.; petīssem, C., L, O.), petītus, ere [PET-], to strive for, seek, aim at, repair to, make for, travel to: summum locum, Cs.: maris oras: navīs, take refuge in, N.: Troia peteretur classibus, V.: caelum pennis, fly to, O.: Grais Phasi petite viris, visited by the Greeks, O.: ille Reginam petit, turns to, V.: campum petit amnis, V.: mons petit astra, rises to, O.— To fall upon, rush at, attack, assault, assail, fly at, aim at, thrust at: Indutiomarum, aim at, Cs.: cuius latus mucro ille petebat: non latus, sed caput, aim at: Tarquinium spiculo infeste, L.: Mālo me, throw an apple at, V.: cui petit ungue genas, O.: Vos turba saxis petens, stoning, H.—Fig., to attack, assail: me epistulā: uter ab utro petitus insidiis esset, L.— To demand, exact, require: ex iis tantum, quantum res petet, hauriemus: poenas ab optimo quoque sui doloris, i. e. exact satisfaction.—To demand at law, sue for, claim: unde petitur... qui petit, the defendant... the plaintiff, T.: qui per se litem contestatur, sibi soli petit: alienos fundos.— To beg, beseech, ask, request, desire, entreat: flentes pacem petere, Cs.: Curtio tribunatum a Caesare, ask for Curtius: a te pro Ligario, intercede with you for: reus ut absolvatur: a te, ut, etc.—Of office, to solicit, be a candidate: nemo est ex iis, qui nunc petunt, qui, etc.: ambitiose regnum, L.— To woo, court, solicit: ut viros saepius peteret quam peteretur, S.: illam, O.: virgo ad libidinem petita, L.— To pursue, seek, strive after, aim at: fugā salutem, Cs.: praedam pedibus, O.: gloriam, S.: eloquentiae principatum: bene vivere, H.: conubiis natam sociare Latinis, V.: ex hostium ducibus victoriam, over, L.: imperium ex victis hostibus, L.— To fetch, bring, elicit, obtain, wrest, draw: E flammā cibum, T.: custodem in vincula, V.: a litteris doloris oblivionem: latere petitus imo spiritus, H.: gemitūs alto de corde petiti, O.— To take, betake oneself to, repair to: alium cursum, take another route: aliam in partem fugam, betake themselves to flight, Cs.— To refer to, relate to: Troianos haec monstra petunt, V.* * *petere, petivi, petitus Vattack; aim at; desire; beg, entreat, ask (for); reach towards, make for -
9 teres
teres etis, adj. [1 TER-], rounded off, rounded, well-turned, round, smooth: stipites, Cs.: oliva, V.: fusus, O.: hastile, L.: mucro, V.: cervix, rounded, V.: puer, a graceful figure, H.: plagae, tightly twisted, H.: zona, neat, O.: gemma, becoming, V.—Fig., finished, complete, smooth, polished: (sapiens) in se ipso totus teres atque rotundus, H.: Atticorum aures: oratio, polished.* * *(gen.), teretis ADJsmooth; tapering -
10 Asper
1.asper, ĕra, ĕrum, adj. (aspra = aspera, Enn. ap. App. Mag. p. 299, but Vahl. ad Enn. p. 166 reads spissa instead of aspra:I.aspris = asperis,
Verg. A. 2, 379;aspro = aspero,
Pall. Insit. 67) [etym. dub.; Doed. foll. by Hinter connects it with aspairô, to struggle, to resist; Corssen, Ausspr. II. p. 593, regards asper (i. e. ab spe) as the proper opposite of prosper (i. e. pro spe); thus asper originally meant hopeless, desperate; v. also id. ib. II. p. 870; cf. the use of res asperae as the opposite of res prosperae]; as affecting the sense of touch, rough, uneven (opp. lēvis or lenis; syn.: scaber, acutus, insuavis, acerbus, amarus, mordax, durus).1.. Lit.:2.lingua aspera tactu,
Lucr. 6, 1150; cf. Verg. G. 3, 508; Ov. M. 7, 556; Luc. 4, 325:mixta aspera levibus,
Lucr. 2, 471:in locis (spectatur) plani an montuosi, leves an asperi,
Cic. Part. Or. 10, 36: Quid judicant sensus? dulce, amarum;lene, asperum,
id. Fin. 2, 12, 36:tumulus asperi (sc. saxibus) soli,
Liv. 25, 36: saxa, Enn. ap. Cic. Pis. 19; Cic. Tusc. 1, 16, 37; Pac. ap. Mar. Vict. p. 2522 P.; Att. ap. Cic. Tusc. 2, 10, 23; Lucr. 4, 147; Ov. M. 6, 76; cf.Leucas,
Luc. 1, 42:loca,
Caes. B. C. 3, 42, and Vulg. Act. 27, 29:viae asperae,
ib. Bar. 4, 26:vallis aspera,
ib. Deut. 21, 4 et saep.: unda, Enn. ap. Macr. S. 6, 2:glacies,
Verg. E. 10, 49:hiems,
Ov. M. 11, 490; Claud. ap. Prob. Cons. 270: Phasis, i. e. frozen, ice-bound, Prob. ap. Rufin. I. 375;and of climate: aspera caelo Germania,
harsh, severe, Tac. G. 2: arteria. the windpipe (v. arteria), Cic. N. D. 2, 54, 136; Cels. 4, 1.—Of raised work (i. e. bas-relief, etc., as being rough), as in Gr. trachus (cf. exaspero):aspera signis Pocula,
Verg. A. 9, 263:Cymbiaque argento perfecta atque aspera signis,
id. ib. 5, 267:signis exstantibus asper Antiquus crater,
Ov. M. 12, 235 (cf.:stantem extra pocula caprum,
Juv. 1, 76):Summus inaurato crater erat asper acantho,
Ov. M. 13, 701:aspera pocula,
Prop. 2, 6, 17:ebur,
Sen. Hippol. 899:balteus,
Val. Fl. 5, 578:cingula bacis,
Claud. Laud. Stil. 2, 89; cf. Drak. ad Sil. 11, 279:nummus,
not worn smooth, new, Suet. Ner. 44; cf. Sen. Ep. 19:mare,
agitated by a storm, rough, tempestuous, Liv. 37, 16.—Of things that have a rough, thorny, prickly exterior:barba,
Tib. 1, 8, 32:sentes,
Verg. A. 2, 379:rubus,
id. E. 3, 89:mucro,
Luc. 7, 139 (cf. Tac. A. 15, 54: pugionem vetustate obtusum asperari saxo jussit; v. aspero).—Meton., of food: He. Asper meus victus sanest. Er. Sentisne essitas? He. My fare is very rough. Er. Do you feed on brambles? Plaut. Capt. 1, 2, 85; cf. id. ib. 3, 1, 37; also of a cough producing hoarseness:3.quas (fauces) aspera vexat Assidue tussis,
Mart. 11, 86, 1.—Subst.: aspĕrum, i, n., an uneven, rough place:II.latens in asperis radix,
Hor. Epod. 5, 67:aspera maris,
Tac. A. 4, 6:propter aspera et confragosa,
Plin. 3, 5, 9, § 53:per aspera et devia,
Suet. Tib. 60:erunt aspera in vias planas,
Vulg. Isa. 40, 4; ib. Luc. 3, 5.—Also in the sup. absol.:asperrimo hiemis Ticinum usque progressus,
Tac. A. 3, 5.—Transf.1.Of taste, rough, harsh, sour, bitter, brackish, acrid, pungent:2.asperum, Pater, hoc (vinum) est: aliud lenius, sodes, vide,
Ter. Heaut. 3, 1, 49:asper sapor maris,
Plin. 2, 100, 104, § 222: allium asperi saporis;quo plures nuclei fuere, hoc est asperius,
id. 19, 6, 34, § 111:asperrimum piper,
id. 12, 7, 14, § 27:acetum quam asperrimum,
id. 20, 9, 39, § 97.—Of sound, rough, harsh, grating, etc.:3. III.(pronuntiationis genus) lene, asperum,
Cic. de Or. 3, 57, 216.—Hence a poet. epithet of the letter R ( also called littera canina), Ov. F. 5, 481.—In rhetoric, rough, rugged, irregular: quidam praefractam et asperam compositionem probant;virilem putant et fortem, quae aurem inaequalitate percutiat,
Sen. Ep. 114; cf. Cic. Or. 16, 53:duram potius atque asperam compositionem malim esse quam effeminatam et enervem,
Quint. 9, 4, 142. And in gram., spiritus asper, the h sound, the aspirate, Prisc. p. 572 P.—Trop.A.a.. Of moral qualities, rough, harsh, hard, violent, unkind, rude (cf.: acerbus, acer, and Wagner ad Verg. A. 1, 14):b.quos naturā putes asperos atque omnibus iniquos,
Cic. Planc. 16, 40:orator truculentus, asper, maledicus,
id. Brut. 34, 129:aspera Juno,
Verg. A. 1, 279:juvenis monitoribus asper,
Hor. A. P. 163:patres vestros, asperrimos illos ad condicionem pacis,
Liv. 22, 59; cf. id. 2, 27:rebus non asper egenis,
Verg. A. 8, 365:cladibus asper,
exasperated, Ov. M. 14, 485:asperaque est illi difficilisque Venus,
unfriendly, Tib. 1, 9, 20; cf. id. 1, 6, 2:(Galatea) acrior igni, Asperior tribulis, fetā truculentior ursā,
Ov. M. 13, 803:Quam aspera est nimium sapientia indoctis hominibus,
Vulg. Eccli. 6, 21:asper contemptor divom Mezentius,
Verg. A. 7, 647:aspera Pholoe,
coy, Hor. C. 1, 33, 6.—Of a harsh, austere, rigid view of life, or manner of living:accessit istuc doctrina (sc. Stoicorum) non moderata nec mitis, sed paulo asperior et durior quam aut veritas aut natura patiatur,
Cic. Mur. 29:(Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores et oratione et verbis,
id. Fin. 4, 28, 78 (v. asperitas, II. A.):(Cato) asperi animi et linguae acerbae et immodice liberae fuit, sed rigidae innocentiae,
Liv. 39, 40:(Karthago) studiis asperrima belli,
Verg. A. 1, 14, ubi v. Wagner:Camilla aspera,
id. ib. 11, 664; cf.:gens laboribus et bellis asperrima,
Just. 2, 3:virgo aspera,
i. e. Diana, Sen. Med. 87.—Of animals, wild, savage, fierce:B.(anguis) asper siti atque exterritus aestu,
Verg. G. 3, 434:bos aspera cornu, i. e. minax,
id. ib. 3, 57; cf. Hor. Epod. 6, 11:ille (lupus) asper Saevit,
Verg. A. 9, 62:lupus dulcedine sanguinis asper,
Ov. M. 11, 402:ille (leo) asper retro redit,
Verg. A. 9, 794:tigris aspera,
Hor. C. 1, 23, 9; 3, 2, 10:(equus) asper frena pati,
Sil. 3, 387.—Of things, rough, harsh, troublesome, adverse, calamitous, cruel, etc. (most freq. in the poets):a.in periculis et asperis temporibus,
Cic. Balb. 9: qui labores, pericula, dubias atque asperas res facile toleraverant, Sall. C. 10, 2: mala res, spes multo asperior, ( our) circumstances are bad, ( our) prospects still worse, id. ib. 20, 13:venatus,
Verg. A. 8, 318:bellum,
Sall. J. 48, 1; Hor. Ep. 2, 1, 7:pugna,
Verg. A. 11, 635; 12, 124:fata,
id. ib. 6, 882:odia,
id. ib. 2, 96.— Absol.:multa aspera,
Prop. 1, 18, 13; Hor. Ep. 1, 2, 21 al.—Of discourse, severe, abusive:asperioribus facetiis perstringere aliquem,
Cic. Planc. 14; Tac. A. 15, 68:verba,
Tib. 4, 4, 14; Ov. P. 2, 6, 8; Vulg. Psa. 90, 3:vox,
Curt. 7, 1.— Adv.Old form asperĭter, roughly, harshly: cubare, Naev. ap. Non. p. 513, 21; Plaut. ap. Prisc. p. 1010 P.—b. 1.Transf.:2.loqui,
Cic. de Or. 3, 12, 45; Quint. 6, 5, 5:dicere,
id. 2, 8, 15:syllabae aspere coëuntes,
id. 1, 1, 37.—Trop.:2.aspere accipere aliquid,
Tac. A. 4, 31:aspere et acerbe accusare aliquem,
Cic. Fam. 1, 5, 6:aspere agere aliquid,
Liv. 3, 50:aspere et ferociter et libere dicta,
Cic. Planc. 13, 33; Quint. 6, 3, 28:aspere et vehementer loqui,
Cic. de Or. 1, 53, 227: ne quid aspere loquaris, * Vulg. Gen. 31, 24.— Comp.:asperius loqui aliquid,
Cic. de Or. 1, 53, 227:asperius scribere de aliquo,
id. Att. 9, 15.— Sup.:asperrime loqui in aliquem,
Cic. Att. 2, 22, 5:asperrime pati aliquid,
Sen. Ira, 3, 37, 1:asperrime saevire in aliquem,
Vell. 2, 7.Asper, eri, m.I.A cognomen of L. Trebonius:II.L. Trebonius... insectandis patribus, unde Aspero etiam inditum est cognomen, tribunatum gessit,
Liv. 3, 65, 4. —Asper, Aspri (Prob. p. 201 Keil), m., a Latin grammarian, two of whose treatises have come down to us; v. Teuffel, Rom. Lit. § 474, 4. -
11 asper
1.asper, ĕra, ĕrum, adj. (aspra = aspera, Enn. ap. App. Mag. p. 299, but Vahl. ad Enn. p. 166 reads spissa instead of aspra:I.aspris = asperis,
Verg. A. 2, 379;aspro = aspero,
Pall. Insit. 67) [etym. dub.; Doed. foll. by Hinter connects it with aspairô, to struggle, to resist; Corssen, Ausspr. II. p. 593, regards asper (i. e. ab spe) as the proper opposite of prosper (i. e. pro spe); thus asper originally meant hopeless, desperate; v. also id. ib. II. p. 870; cf. the use of res asperae as the opposite of res prosperae]; as affecting the sense of touch, rough, uneven (opp. lēvis or lenis; syn.: scaber, acutus, insuavis, acerbus, amarus, mordax, durus).1.. Lit.:2.lingua aspera tactu,
Lucr. 6, 1150; cf. Verg. G. 3, 508; Ov. M. 7, 556; Luc. 4, 325:mixta aspera levibus,
Lucr. 2, 471:in locis (spectatur) plani an montuosi, leves an asperi,
Cic. Part. Or. 10, 36: Quid judicant sensus? dulce, amarum;lene, asperum,
id. Fin. 2, 12, 36:tumulus asperi (sc. saxibus) soli,
Liv. 25, 36: saxa, Enn. ap. Cic. Pis. 19; Cic. Tusc. 1, 16, 37; Pac. ap. Mar. Vict. p. 2522 P.; Att. ap. Cic. Tusc. 2, 10, 23; Lucr. 4, 147; Ov. M. 6, 76; cf.Leucas,
Luc. 1, 42:loca,
Caes. B. C. 3, 42, and Vulg. Act. 27, 29:viae asperae,
ib. Bar. 4, 26:vallis aspera,
ib. Deut. 21, 4 et saep.: unda, Enn. ap. Macr. S. 6, 2:glacies,
Verg. E. 10, 49:hiems,
Ov. M. 11, 490; Claud. ap. Prob. Cons. 270: Phasis, i. e. frozen, ice-bound, Prob. ap. Rufin. I. 375;and of climate: aspera caelo Germania,
harsh, severe, Tac. G. 2: arteria. the windpipe (v. arteria), Cic. N. D. 2, 54, 136; Cels. 4, 1.—Of raised work (i. e. bas-relief, etc., as being rough), as in Gr. trachus (cf. exaspero):aspera signis Pocula,
Verg. A. 9, 263:Cymbiaque argento perfecta atque aspera signis,
id. ib. 5, 267:signis exstantibus asper Antiquus crater,
Ov. M. 12, 235 (cf.:stantem extra pocula caprum,
Juv. 1, 76):Summus inaurato crater erat asper acantho,
Ov. M. 13, 701:aspera pocula,
Prop. 2, 6, 17:ebur,
Sen. Hippol. 899:balteus,
Val. Fl. 5, 578:cingula bacis,
Claud. Laud. Stil. 2, 89; cf. Drak. ad Sil. 11, 279:nummus,
not worn smooth, new, Suet. Ner. 44; cf. Sen. Ep. 19:mare,
agitated by a storm, rough, tempestuous, Liv. 37, 16.—Of things that have a rough, thorny, prickly exterior:barba,
Tib. 1, 8, 32:sentes,
Verg. A. 2, 379:rubus,
id. E. 3, 89:mucro,
Luc. 7, 139 (cf. Tac. A. 15, 54: pugionem vetustate obtusum asperari saxo jussit; v. aspero).—Meton., of food: He. Asper meus victus sanest. Er. Sentisne essitas? He. My fare is very rough. Er. Do you feed on brambles? Plaut. Capt. 1, 2, 85; cf. id. ib. 3, 1, 37; also of a cough producing hoarseness:3.quas (fauces) aspera vexat Assidue tussis,
Mart. 11, 86, 1.—Subst.: aspĕrum, i, n., an uneven, rough place:II.latens in asperis radix,
Hor. Epod. 5, 67:aspera maris,
Tac. A. 4, 6:propter aspera et confragosa,
Plin. 3, 5, 9, § 53:per aspera et devia,
Suet. Tib. 60:erunt aspera in vias planas,
Vulg. Isa. 40, 4; ib. Luc. 3, 5.—Also in the sup. absol.:asperrimo hiemis Ticinum usque progressus,
Tac. A. 3, 5.—Transf.1.Of taste, rough, harsh, sour, bitter, brackish, acrid, pungent:2.asperum, Pater, hoc (vinum) est: aliud lenius, sodes, vide,
Ter. Heaut. 3, 1, 49:asper sapor maris,
Plin. 2, 100, 104, § 222: allium asperi saporis;quo plures nuclei fuere, hoc est asperius,
id. 19, 6, 34, § 111:asperrimum piper,
id. 12, 7, 14, § 27:acetum quam asperrimum,
id. 20, 9, 39, § 97.—Of sound, rough, harsh, grating, etc.:3. III.(pronuntiationis genus) lene, asperum,
Cic. de Or. 3, 57, 216.—Hence a poet. epithet of the letter R ( also called littera canina), Ov. F. 5, 481.—In rhetoric, rough, rugged, irregular: quidam praefractam et asperam compositionem probant;virilem putant et fortem, quae aurem inaequalitate percutiat,
Sen. Ep. 114; cf. Cic. Or. 16, 53:duram potius atque asperam compositionem malim esse quam effeminatam et enervem,
Quint. 9, 4, 142. And in gram., spiritus asper, the h sound, the aspirate, Prisc. p. 572 P.—Trop.A.a.. Of moral qualities, rough, harsh, hard, violent, unkind, rude (cf.: acerbus, acer, and Wagner ad Verg. A. 1, 14):b.quos naturā putes asperos atque omnibus iniquos,
Cic. Planc. 16, 40:orator truculentus, asper, maledicus,
id. Brut. 34, 129:aspera Juno,
Verg. A. 1, 279:juvenis monitoribus asper,
Hor. A. P. 163:patres vestros, asperrimos illos ad condicionem pacis,
Liv. 22, 59; cf. id. 2, 27:rebus non asper egenis,
Verg. A. 8, 365:cladibus asper,
exasperated, Ov. M. 14, 485:asperaque est illi difficilisque Venus,
unfriendly, Tib. 1, 9, 20; cf. id. 1, 6, 2:(Galatea) acrior igni, Asperior tribulis, fetā truculentior ursā,
Ov. M. 13, 803:Quam aspera est nimium sapientia indoctis hominibus,
Vulg. Eccli. 6, 21:asper contemptor divom Mezentius,
Verg. A. 7, 647:aspera Pholoe,
coy, Hor. C. 1, 33, 6.—Of a harsh, austere, rigid view of life, or manner of living:accessit istuc doctrina (sc. Stoicorum) non moderata nec mitis, sed paulo asperior et durior quam aut veritas aut natura patiatur,
Cic. Mur. 29:(Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores et oratione et verbis,
id. Fin. 4, 28, 78 (v. asperitas, II. A.):(Cato) asperi animi et linguae acerbae et immodice liberae fuit, sed rigidae innocentiae,
Liv. 39, 40:(Karthago) studiis asperrima belli,
Verg. A. 1, 14, ubi v. Wagner:Camilla aspera,
id. ib. 11, 664; cf.:gens laboribus et bellis asperrima,
Just. 2, 3:virgo aspera,
i. e. Diana, Sen. Med. 87.—Of animals, wild, savage, fierce:B.(anguis) asper siti atque exterritus aestu,
Verg. G. 3, 434:bos aspera cornu, i. e. minax,
id. ib. 3, 57; cf. Hor. Epod. 6, 11:ille (lupus) asper Saevit,
Verg. A. 9, 62:lupus dulcedine sanguinis asper,
Ov. M. 11, 402:ille (leo) asper retro redit,
Verg. A. 9, 794:tigris aspera,
Hor. C. 1, 23, 9; 3, 2, 10:(equus) asper frena pati,
Sil. 3, 387.—Of things, rough, harsh, troublesome, adverse, calamitous, cruel, etc. (most freq. in the poets):a.in periculis et asperis temporibus,
Cic. Balb. 9: qui labores, pericula, dubias atque asperas res facile toleraverant, Sall. C. 10, 2: mala res, spes multo asperior, ( our) circumstances are bad, ( our) prospects still worse, id. ib. 20, 13:venatus,
Verg. A. 8, 318:bellum,
Sall. J. 48, 1; Hor. Ep. 2, 1, 7:pugna,
Verg. A. 11, 635; 12, 124:fata,
id. ib. 6, 882:odia,
id. ib. 2, 96.— Absol.:multa aspera,
Prop. 1, 18, 13; Hor. Ep. 1, 2, 21 al.—Of discourse, severe, abusive:asperioribus facetiis perstringere aliquem,
Cic. Planc. 14; Tac. A. 15, 68:verba,
Tib. 4, 4, 14; Ov. P. 2, 6, 8; Vulg. Psa. 90, 3:vox,
Curt. 7, 1.— Adv.Old form asperĭter, roughly, harshly: cubare, Naev. ap. Non. p. 513, 21; Plaut. ap. Prisc. p. 1010 P.—b. 1.Transf.:2.loqui,
Cic. de Or. 3, 12, 45; Quint. 6, 5, 5:dicere,
id. 2, 8, 15:syllabae aspere coëuntes,
id. 1, 1, 37.—Trop.:2.aspere accipere aliquid,
Tac. A. 4, 31:aspere et acerbe accusare aliquem,
Cic. Fam. 1, 5, 6:aspere agere aliquid,
Liv. 3, 50:aspere et ferociter et libere dicta,
Cic. Planc. 13, 33; Quint. 6, 3, 28:aspere et vehementer loqui,
Cic. de Or. 1, 53, 227: ne quid aspere loquaris, * Vulg. Gen. 31, 24.— Comp.:asperius loqui aliquid,
Cic. de Or. 1, 53, 227:asperius scribere de aliquo,
id. Att. 9, 15.— Sup.:asperrime loqui in aliquem,
Cic. Att. 2, 22, 5:asperrime pati aliquid,
Sen. Ira, 3, 37, 1:asperrime saevire in aliquem,
Vell. 2, 7.Asper, eri, m.I.A cognomen of L. Trebonius:II.L. Trebonius... insectandis patribus, unde Aspero etiam inditum est cognomen, tribunatum gessit,
Liv. 3, 65, 4. —Asper, Aspri (Prob. p. 201 Keil), m., a Latin grammarian, two of whose treatises have come down to us; v. Teuffel, Rom. Lit. § 474, 4. -
12 aspero
aspĕro ( aspro, Sid. Ep. 4, 8; id. Carm. 2, 418), āvi, ātum, 1, v. a. [asper], to make rough, uneven.I.A.. Lit. (very freq. in the poets and Tac., but not found in Cic.):B.asserculi asperantur, ne sint advolantibus lubrici,
Col. 8, 3, 6:tum enim (apes) propter laborem asperantur ac macescunt,
become rough, Varr. R. R. 3, 16, 20:cum torpent apes, nec caloribus asperantur,
Pall. 7, 7, 2:(vinum myrtites) limum dysentericae passionis medicabiliter asperare, i. e. excrementa solidiora reddere,
id. 3, 31, 2:Et glacialis hiemps aquilonibus asperat undas,
throws into commotion, Verg. A. 3, 285; so Luc. 8, 195; Val. Fl. 2, 435: Minervae pectus asperare hydris, Prud. peri steph. 14, 275.—Transf., to furnish with a rough, wounding exterior (cf. 1. asper, I.):II.sagittas inopiā ferri ossibus asperant,
to point, Tac. G. 46.—Hence, also, to whet, to sharpen:pugionem vetustate obtusum asperari saxo jussit,
Tac. A. 15, 54:abruptaque saxa asperat,
Luc. 6, 801 (cf. id. 7, 139: nisi cautibus asper Exarsit mucro, and exaspero).—Trop., to make fierce, to rouse up, excite, exasperate:indomitos praeceps discordia fratres asperat,
Stat. Th. 1, 137:hunc quoque asperavere carmina in saevitiam,
Tac. A. 1, 72 fin.; 3, 12:ubi asperatum Vitellium satis patuit iis, qui etc.,
id. H. 3, 38:ne lenire neve asperare crimina videretur,
to make more severe, to aggravate, heighten, id. A. 2, 29:iram victoris,
id. H. 2, 48. -
13 asperum
1.asper, ĕra, ĕrum, adj. (aspra = aspera, Enn. ap. App. Mag. p. 299, but Vahl. ad Enn. p. 166 reads spissa instead of aspra:I.aspris = asperis,
Verg. A. 2, 379;aspro = aspero,
Pall. Insit. 67) [etym. dub.; Doed. foll. by Hinter connects it with aspairô, to struggle, to resist; Corssen, Ausspr. II. p. 593, regards asper (i. e. ab spe) as the proper opposite of prosper (i. e. pro spe); thus asper originally meant hopeless, desperate; v. also id. ib. II. p. 870; cf. the use of res asperae as the opposite of res prosperae]; as affecting the sense of touch, rough, uneven (opp. lēvis or lenis; syn.: scaber, acutus, insuavis, acerbus, amarus, mordax, durus).1.. Lit.:2.lingua aspera tactu,
Lucr. 6, 1150; cf. Verg. G. 3, 508; Ov. M. 7, 556; Luc. 4, 325:mixta aspera levibus,
Lucr. 2, 471:in locis (spectatur) plani an montuosi, leves an asperi,
Cic. Part. Or. 10, 36: Quid judicant sensus? dulce, amarum;lene, asperum,
id. Fin. 2, 12, 36:tumulus asperi (sc. saxibus) soli,
Liv. 25, 36: saxa, Enn. ap. Cic. Pis. 19; Cic. Tusc. 1, 16, 37; Pac. ap. Mar. Vict. p. 2522 P.; Att. ap. Cic. Tusc. 2, 10, 23; Lucr. 4, 147; Ov. M. 6, 76; cf.Leucas,
Luc. 1, 42:loca,
Caes. B. C. 3, 42, and Vulg. Act. 27, 29:viae asperae,
ib. Bar. 4, 26:vallis aspera,
ib. Deut. 21, 4 et saep.: unda, Enn. ap. Macr. S. 6, 2:glacies,
Verg. E. 10, 49:hiems,
Ov. M. 11, 490; Claud. ap. Prob. Cons. 270: Phasis, i. e. frozen, ice-bound, Prob. ap. Rufin. I. 375;and of climate: aspera caelo Germania,
harsh, severe, Tac. G. 2: arteria. the windpipe (v. arteria), Cic. N. D. 2, 54, 136; Cels. 4, 1.—Of raised work (i. e. bas-relief, etc., as being rough), as in Gr. trachus (cf. exaspero):aspera signis Pocula,
Verg. A. 9, 263:Cymbiaque argento perfecta atque aspera signis,
id. ib. 5, 267:signis exstantibus asper Antiquus crater,
Ov. M. 12, 235 (cf.:stantem extra pocula caprum,
Juv. 1, 76):Summus inaurato crater erat asper acantho,
Ov. M. 13, 701:aspera pocula,
Prop. 2, 6, 17:ebur,
Sen. Hippol. 899:balteus,
Val. Fl. 5, 578:cingula bacis,
Claud. Laud. Stil. 2, 89; cf. Drak. ad Sil. 11, 279:nummus,
not worn smooth, new, Suet. Ner. 44; cf. Sen. Ep. 19:mare,
agitated by a storm, rough, tempestuous, Liv. 37, 16.—Of things that have a rough, thorny, prickly exterior:barba,
Tib. 1, 8, 32:sentes,
Verg. A. 2, 379:rubus,
id. E. 3, 89:mucro,
Luc. 7, 139 (cf. Tac. A. 15, 54: pugionem vetustate obtusum asperari saxo jussit; v. aspero).—Meton., of food: He. Asper meus victus sanest. Er. Sentisne essitas? He. My fare is very rough. Er. Do you feed on brambles? Plaut. Capt. 1, 2, 85; cf. id. ib. 3, 1, 37; also of a cough producing hoarseness:3.quas (fauces) aspera vexat Assidue tussis,
Mart. 11, 86, 1.—Subst.: aspĕrum, i, n., an uneven, rough place:II.latens in asperis radix,
Hor. Epod. 5, 67:aspera maris,
Tac. A. 4, 6:propter aspera et confragosa,
Plin. 3, 5, 9, § 53:per aspera et devia,
Suet. Tib. 60:erunt aspera in vias planas,
Vulg. Isa. 40, 4; ib. Luc. 3, 5.—Also in the sup. absol.:asperrimo hiemis Ticinum usque progressus,
Tac. A. 3, 5.—Transf.1.Of taste, rough, harsh, sour, bitter, brackish, acrid, pungent:2.asperum, Pater, hoc (vinum) est: aliud lenius, sodes, vide,
Ter. Heaut. 3, 1, 49:asper sapor maris,
Plin. 2, 100, 104, § 222: allium asperi saporis;quo plures nuclei fuere, hoc est asperius,
id. 19, 6, 34, § 111:asperrimum piper,
id. 12, 7, 14, § 27:acetum quam asperrimum,
id. 20, 9, 39, § 97.—Of sound, rough, harsh, grating, etc.:3. III.(pronuntiationis genus) lene, asperum,
Cic. de Or. 3, 57, 216.—Hence a poet. epithet of the letter R ( also called littera canina), Ov. F. 5, 481.—In rhetoric, rough, rugged, irregular: quidam praefractam et asperam compositionem probant;virilem putant et fortem, quae aurem inaequalitate percutiat,
Sen. Ep. 114; cf. Cic. Or. 16, 53:duram potius atque asperam compositionem malim esse quam effeminatam et enervem,
Quint. 9, 4, 142. And in gram., spiritus asper, the h sound, the aspirate, Prisc. p. 572 P.—Trop.A.a.. Of moral qualities, rough, harsh, hard, violent, unkind, rude (cf.: acerbus, acer, and Wagner ad Verg. A. 1, 14):b.quos naturā putes asperos atque omnibus iniquos,
Cic. Planc. 16, 40:orator truculentus, asper, maledicus,
id. Brut. 34, 129:aspera Juno,
Verg. A. 1, 279:juvenis monitoribus asper,
Hor. A. P. 163:patres vestros, asperrimos illos ad condicionem pacis,
Liv. 22, 59; cf. id. 2, 27:rebus non asper egenis,
Verg. A. 8, 365:cladibus asper,
exasperated, Ov. M. 14, 485:asperaque est illi difficilisque Venus,
unfriendly, Tib. 1, 9, 20; cf. id. 1, 6, 2:(Galatea) acrior igni, Asperior tribulis, fetā truculentior ursā,
Ov. M. 13, 803:Quam aspera est nimium sapientia indoctis hominibus,
Vulg. Eccli. 6, 21:asper contemptor divom Mezentius,
Verg. A. 7, 647:aspera Pholoe,
coy, Hor. C. 1, 33, 6.—Of a harsh, austere, rigid view of life, or manner of living:accessit istuc doctrina (sc. Stoicorum) non moderata nec mitis, sed paulo asperior et durior quam aut veritas aut natura patiatur,
Cic. Mur. 29:(Stoici) horridiores evadunt, asperiores, duriores et oratione et verbis,
id. Fin. 4, 28, 78 (v. asperitas, II. A.):(Cato) asperi animi et linguae acerbae et immodice liberae fuit, sed rigidae innocentiae,
Liv. 39, 40:(Karthago) studiis asperrima belli,
Verg. A. 1, 14, ubi v. Wagner:Camilla aspera,
id. ib. 11, 664; cf.:gens laboribus et bellis asperrima,
Just. 2, 3:virgo aspera,
i. e. Diana, Sen. Med. 87.—Of animals, wild, savage, fierce:B.(anguis) asper siti atque exterritus aestu,
Verg. G. 3, 434:bos aspera cornu, i. e. minax,
id. ib. 3, 57; cf. Hor. Epod. 6, 11:ille (lupus) asper Saevit,
Verg. A. 9, 62:lupus dulcedine sanguinis asper,
Ov. M. 11, 402:ille (leo) asper retro redit,
Verg. A. 9, 794:tigris aspera,
Hor. C. 1, 23, 9; 3, 2, 10:(equus) asper frena pati,
Sil. 3, 387.—Of things, rough, harsh, troublesome, adverse, calamitous, cruel, etc. (most freq. in the poets):a.in periculis et asperis temporibus,
Cic. Balb. 9: qui labores, pericula, dubias atque asperas res facile toleraverant, Sall. C. 10, 2: mala res, spes multo asperior, ( our) circumstances are bad, ( our) prospects still worse, id. ib. 20, 13:venatus,
Verg. A. 8, 318:bellum,
Sall. J. 48, 1; Hor. Ep. 2, 1, 7:pugna,
Verg. A. 11, 635; 12, 124:fata,
id. ib. 6, 882:odia,
id. ib. 2, 96.— Absol.:multa aspera,
Prop. 1, 18, 13; Hor. Ep. 1, 2, 21 al.—Of discourse, severe, abusive:asperioribus facetiis perstringere aliquem,
Cic. Planc. 14; Tac. A. 15, 68:verba,
Tib. 4, 4, 14; Ov. P. 2, 6, 8; Vulg. Psa. 90, 3:vox,
Curt. 7, 1.— Adv.Old form asperĭter, roughly, harshly: cubare, Naev. ap. Non. p. 513, 21; Plaut. ap. Prisc. p. 1010 P.—b. 1.Transf.:2.loqui,
Cic. de Or. 3, 12, 45; Quint. 6, 5, 5:dicere,
id. 2, 8, 15:syllabae aspere coëuntes,
id. 1, 1, 37.—Trop.:2.aspere accipere aliquid,
Tac. A. 4, 31:aspere et acerbe accusare aliquem,
Cic. Fam. 1, 5, 6:aspere agere aliquid,
Liv. 3, 50:aspere et ferociter et libere dicta,
Cic. Planc. 13, 33; Quint. 6, 3, 28:aspere et vehementer loqui,
Cic. de Or. 1, 53, 227: ne quid aspere loquaris, * Vulg. Gen. 31, 24.— Comp.:asperius loqui aliquid,
Cic. de Or. 1, 53, 227:asperius scribere de aliquo,
id. Att. 9, 15.— Sup.:asperrime loqui in aliquem,
Cic. Att. 2, 22, 5:asperrime pati aliquid,
Sen. Ira, 3, 37, 1:asperrime saevire in aliquem,
Vell. 2, 7.Asper, eri, m.I.A cognomen of L. Trebonius:II.L. Trebonius... insectandis patribus, unde Aspero etiam inditum est cognomen, tribunatum gessit,
Liv. 3, 65, 4. —Asper, Aspri (Prob. p. 201 Keil), m., a Latin grammarian, two of whose treatises have come down to us; v. Teuffel, Rom. Lit. § 474, 4. -
14 aspro
aspĕro ( aspro, Sid. Ep. 4, 8; id. Carm. 2, 418), āvi, ātum, 1, v. a. [asper], to make rough, uneven.I.A.. Lit. (very freq. in the poets and Tac., but not found in Cic.):B.asserculi asperantur, ne sint advolantibus lubrici,
Col. 8, 3, 6:tum enim (apes) propter laborem asperantur ac macescunt,
become rough, Varr. R. R. 3, 16, 20:cum torpent apes, nec caloribus asperantur,
Pall. 7, 7, 2:(vinum myrtites) limum dysentericae passionis medicabiliter asperare, i. e. excrementa solidiora reddere,
id. 3, 31, 2:Et glacialis hiemps aquilonibus asperat undas,
throws into commotion, Verg. A. 3, 285; so Luc. 8, 195; Val. Fl. 2, 435: Minervae pectus asperare hydris, Prud. peri steph. 14, 275.—Transf., to furnish with a rough, wounding exterior (cf. 1. asper, I.):II.sagittas inopiā ferri ossibus asperant,
to point, Tac. G. 46.—Hence, also, to whet, to sharpen:pugionem vetustate obtusum asperari saxo jussit,
Tac. A. 15, 54:abruptaque saxa asperat,
Luc. 6, 801 (cf. id. 7, 139: nisi cautibus asper Exarsit mucro, and exaspero).—Trop., to make fierce, to rouse up, excite, exasperate:indomitos praeceps discordia fratres asperat,
Stat. Th. 1, 137:hunc quoque asperavere carmina in saevitiam,
Tac. A. 1, 72 fin.; 3, 12:ubi asperatum Vitellium satis patuit iis, qui etc.,
id. H. 3, 38:ne lenire neve asperare crimina videretur,
to make more severe, to aggravate, heighten, id. A. 2, 29:iram victoris,
id. H. 2, 48. -
15 dissilio
I.Lit. ( poet. and in post-Aug. prose):B.duo de concursu corpora lata si cita dissiliant,
Lucr. 1, 385; cf. id. 1, 391; 2, 87:dissiliunt ferventi saxa vapore,
id. 1, 491; so,silex igni,
Plin. 36, 18, 29, § 135; cf.:mucro ictu dissiluit,
Verg. A. 12, 740:aera (sc. frigore),
id. G. 3, 363:uva pressa pede,
Ov. Tr. 4, 6, 20:haec loca vi quondam et vasta convolsa ruina Dissiluisse ferunt,
Verg. A. 3, 416; Sil. 5, 616:omne solum,
Ov. M. 2, 260:lamina,
id. ib. 5, 173; 12, 488 al.: boves degustatā bupresti, burst open, = dirumpere, Plin. 22, 22, 36, § 78; id. 29, 4, 27, § 89:risu,
Sen. Ep. 113 fin.:(vox) ubi Dissiluit semel in multas,
has broken up into many, Lucr. 4, 605 (preceded by: partis in cunctas dividitur vox).—To leap:II.in Jordanem,
Vulg. 1 Macc. 9, 48.—Trop.:gratia fratrum geminorum dissiluit,
was dissolved, Hor. Ep. 1, 18, 42. -
16 ensis
I.Prop. (almost exclusively in the poets; synon. with gladius, acc. to Quint. 10, 1, 11; cf.II.also spatha, acinaces, sica, mucro, pugio),
Lucr. 5, 1293; Cic. poët. ap. Gell. 15, 6, 3; and id. N. D. 2, 63 fin.; Tib. 1, 3, 47; 1, 10, 1:ensem haesurum jugulo puto,
Ov. Tr. 1, 1, 484; Verg. A. 2, 393; 553 et saep.; Liv. 7, 10, 9.—Meton.A.War, Sil. 7, 167; Stat. S. 4, 7, 45; cf.:B.lateque vagatur ensis, i. e. slaughter,
Luc. 2, 102.—For defensor:C.MARCELLO ROMANORVM ENSI,
Inscr. Momms. 1984.—Royal sway, Luc. 5, 61.—D.Ensis, the constellation Orion, Val. Fl. 2, 68; cf. ensifer. [p. 648] -
17 hiulcus
I.Lit. (only poet.):* B. II.ubi hiulca siti findit Canis aestifer arva,
Verg. G. 2, 353:Aegyptus,
Stat. Th. 4, 708:venae fluminis,
id. ib. 9, 450:juga montis Tauri,
Sol. 38 fin.:nubes, Claud. Cons. Prob. et Olybr. 206: nimbi,
id. Rapt. Pros. 2, 230:vulnus,
Sid. Ep. 6, 7:ova,
Claud. III. Cons. Hon. 4 praef.: mucro, i. e. ungues ferrei, Prud. steph. 10, 452:ictus,
id. ib. 5, 113.—Trop.A.Of speech, gaping, not well connected, forming a hiatus (class.):* B.struere verba sic, ut neve asper eorum concursus neve hiulcus sit, sed quodammodo coagmentatus et levis,
Cic. de Or. 3, 43, 171; cf.:hiulcae voces,
id. Or. 44, 150:nonnumquam hiulca etiam decent,
Quint. 9, 4, 36.—* Adv.: hiulcē (acc. to II. A.), of speech, in a gaping manner, with a hiatus:non aspere, non vaste, non rustice, non hiulce, sed presse et aequabiliter et leniter (loqui),
Cic. de Or. 3, 12, 45. -
18 latus
1.lātus, a, um, adj. [old Lat. stlātus, Paul. ex Fest. p. 313; Sanscr. root star-, strnāmi = sterno; Gr. stor- in stornumi, stratos; Lat. sterno, stratus, torus; cf. strāges, struo; not connected with platus, nor with 3. lātus = tlêtos], broad, wide.I.Lit.:B.fossa,
Cic. Tusc. 5, 20, 59:mare,
id. Verr. 2, 4, 46, § 103:via,
id. ib. 2, 4, 53, §119: agri,
id. Rep. 5, 2, 3:clavus,
Quint. 11, 3, 138 (v. clavus):umeri,
Verg. A. 9, 725; cf.:artus barbarorum,
Tac. A. 2, 21:lati et lacertosi viri,
broad-shouldered, Col. 1, 9, 4; Cic. Rep. 6, 20, 21:rana bove latior,
Phaedr. 1, 24, 5:palus non latior pedibus quinquaginta,
Caes. B. G. 7, 19:latissimum flumen,
id. ib. 2, 27:latissimae solitudines,
id. ib. 6, 22:comesse panem tris pedes latum,
Plaut. Bacch. 4, 1, 8:fossae quindecim pedes latae,
Caes. B. G. 7, 72:areas latas pedum denum facito,
Col. 2, 10, 26:populi,
Verg. A. 1, 225:moenia lata videt,
id. ib. 6, 549:latis otia fundis,
id. G. 2, 468: ne latos fines parare studeant. Caes. B. G. 6, 21:ager,
Liv. 23, 46:orbis,
Hor. C. 1, 12, 57:terrae,
Ov. M. 2, 307:lata Polyphemi acies,
wide eye, Juv. 9, 64.— Neutr. absol.:crescere in latum,
to increase in width, widen, Ov. M. 1, 336.— Absol.:per latum,
Vulg. Ezech. 46, 22:in lato pedum centum,
Lampr. Alex. Sev. 26, 7.—Transf., poet., for proud, swelling (cf. Eng. vulg. spreading):II.latus ut in circo spatiere,
that you may stalk along largely, proudly, Hor. S. 2, 3, 183:lati incesserunt et cothurnati (histriones),
Sen. Ep. 76, 31. —Trop.A.In gen., broad, wide, wide-spread, extended (mostly post-Aug.):B.vox,
Quint. 11, 3, 82; cf.:verba,
pronounced broadly, Cic. de Or. 3, 12, 46:gloria,
widespread, Plin. Ep. 4, 12, 7:lato Murrus caligat in hoste,
Sil. 1, 499:interpretatio,
broad, not strict, lenient, Dig. 22, 1, 1:culpa,
great, ib. 50, 16, 213; 11, 6, 1 fin.:fuga,
a kind of banishment, whereby all places are forbidden to the exile but one, ib. 48, 22, 5.—In partic., of style, diffuse, detailed, copious, prolix:1.oratio Academicorum liberior et latior (opp. Stoicorum oratio astrictior et contractior),
Cic. Brut. 31, 120:latum atque fusum,
Quint. 11, 3, 50:latiore varioque tractatu,
id. 7, 3, 16:latiore quadam comprehensione,
id. 2, 5, 14:genus orandi latum et sonans,
Tac. H. 1, 90:Aeschines his latior et audentior,
Quint. 12, 10, 23.— Hence, adv.: lātē, broadly, widely, extensively; with longe, on all sides, far and wide, everywhere.Lit.:2.late longeque diffusus,
Cic. Leg. 1, 12, 34:omnibus longe lateque aedificiis incensis,
Caes. B. G. 4, 35:minus late vagari,
id. ib. 1, 2:regnare,
Just. 13, 7:populus late rex,
Verg. A. 1, 21; cf.:diu Lateque victrix,
Hor. C. 4, 4, 23:cladem inferre,
Tac. H. 3, 23.— Comp.:latius demum operaest pretium ivisse,
Plaut. Most. 3, 2, 156:itaque latius quam caedebatur ruebat (murus),
Liv. 21, 11:possidere (agros),
Ov. M. 5, 131:metui,
Tac. A. 12, 43. — Sup.:ager latissime continuatus,
Cic. Agr. 2, 26, 70:quam latissime possint, ignes faciant,
Nep. Eum. 9, 3.—Trop.: ars late patet, widely. Cic. de Or. 1, 55, 235:2.Phrygiae late refer primordia gentis,
Ov. H. 17, 57.— Comp.:latius loquuntur rhetores, dialectici compressius,
Cic. Fin. 2, 6, 17: quod [p. 1042] pateat latius, of rather extensive application, Cic. Off. 3, 4, 19:latius perscribere,
Caes. B. C. 2, 17:uti opibus,
more lavishly, Hor. S. 2, 2, 113.— Sup.:fidei bonae nomen latissime manat,
Cic. Off. 3, 17, 70:latissime patere,
id. ib. 3, 17, 69.lătus, ĕris, n. [cf. Gr. platus; Lat. lăter, Latium, plautus or plotus], the side, flank of men or animals.I.Lit.:2.ego vostra faciam latera lorea,
Plaut. Mil. 2, 1, 2: quid conminatu's mihi? Con. Istud male factum arbitror, quia non latus fodi, id. Aul. 3, 2, 4:occidisse ex equo dicitur, et latus offendisse vehementer,
Cic. Clu. 62, 175:cujus latus ille mucro petebat,
id. Lig. 3, 9:laterique accommodat ensem,
Verg. A. 2, 393; Quint. 2, 13, 12; 11, 3, 69; 118:laterum inclinatione forti ac virili,
id. 1, 11, 18: vellere latus digitis, to twitch one by the side (in order to attract attention), Ov. A. A. 1, 606; cf.:si tetigit latus acrior,
Juv. 7, 109:tum latus ei dicenti condoluisse... dieque septimo est lateris dolore consumptus,
pleurisy, Cic. de Or. 3, 2, 6; so,lateris dolor,
Cato, R. R. 125; Cels. 2, 7; 8; Plin. 21, 21, 89, § 155:lateris vigili cum febre dolor,
Juv. 13, 229; cf.:laterum dolor aut tussis,
Hor. S. 1, 9, 32: artifices lateris, i. e. those who make skilful side movements or evolutions, ballet-dancers, Ov. A. A. 3, 351:latus tegere alicui,
to walk by the side of one, Hor. S. 2, 5, 18:claudere alicui,
Juv. 3, 131; and:mares inter se uxoresque contendunt, uter det latus illis (sc. pantomimis),
Sen. Q. N. 7, 32, 3.—Of animals:equorum,
Lucr. 5, 1324:cujus (equi aënei) in lateribus fores essent,
Cic. Off. 3, 9, 38.—Of orators, the lungs:3.lateribus aut clamore contendere,
Cic. de Or. 1, 60, 255:quae vox, quae latera, quae vires, etc.,
id. Verr. 2, 4, 30, § 67:ut lateris conatus sit ille, non capitis,
Quint. 1, 11, 8; cf.:lateris pectorisve firmitas an capitis etiam plus adjuvet,
id. 11, 3, 16; so id. 11, 3, 40:dum vox ac latus praeparetur,
id. 10, 7, 2; 11, 3, 13:voce, latere, firmitate (constat orator),
id. 12, 11, 2:neque enim ex te umquam es nobilitatus, sed ex lateribus et lacertis tuis,
Cic. de Sen. 9, 27:cum legem Voconiam voce magna et bonis lateribus suasissem,
id. ib. 5, 14:illa adhuc audaciora et majorum, ut Cicero existimat, laterum,
Quint. 9, 1, 29.—Poet., in mal. part., Lucil. ap. Non. 260, 30; Ov. H. 2, 58; 19, 138; Prop. 2, 2, 12:B.lateri parcere,
Juv. 6, 37.—Transf., in gen.1.The side, flank, lateral surface of a thing (opp. frons and tergum;b.v. h. vv.): collis ex utraque parte lateris dejectus habebat et in frontem leniter fastigatus paulatim ad planiciem redibat,
on each side, Caes. B. G. 2, 8; cf. Plin. 17, 23, 35, § 202:terra angusta verticibus, lateribus latior,
Cic. Rep. 6, 20, 21:latus unum castrorum,
Caes. B. G. 2, 5:insula, cujus unum latus est contra Galliam,
id. ib. 5, 13:et (Fibrenus) divisus aequaliter in duas partis latera haec (insulae) adluit,
Cic. Leg. 2, 3, 6.—Of a maritime country, the coast, seaboard:Illyricum,
Juv. 8, 117:castelli,
Sall. J. 93:tum prora avertit et undis Dat latus,
the ship's side, Verg. A. 1, 105:ubi pulsarunt acres latera ardua fluctus,
Ov. M. 11, 529:nudum remigio,
Hor. C. 1, 14, 4; id. Epod. 10, 3:dextrum (domus),
id. Ep. 1, 16, 6:mundi,
id. C. 1, 22, 19:crystallus sexangulis nascitur lateribus,
surfaces, Plin. 37, 2, 9, § 26.—Of an army, the flank, Tac. Agr. 35:reliquos equites ad latera disponit,
Caes. B. G. 6, 7:ex itinere nostros latere aperto aggressi,
id. ib. 1, 25; cf. id. ib. 2, 23 fin.:ad latus apertum hostium constitui,
id. ib. 4, 25:ne simul in frontem, simul in latera, pugnaretur,
Tac. Agr. 35.—So in fighting: latus dare, to expose one's side or flank to the adversary, Val. Fl. 4, 304 (v. II. A. infra).—Esp. freq.: a (ab) latere, on or at the side or flank; a or ab lateribus, on or at the sides or flanks (opp. a fronte, in front, before, and a tergo, at the back, behind):c.a tergo, a fronte, a lateribus tenebitur,
Cic. Phil. 3, 13, 32:a fronte atque ab utroque latere cratibus ac pluteis protegebat,
Caes. B. C. 1, 25 fin.; id. B. G. 2, 25:ab omni latere securus,
Amm. 16, 9, 3:ab latere aggredi,
Liv. 27, 48:disjectos ab tergo aut lateribus circumveniebant,
Sall. J. 50 fin.:ne quis inermibus militibus ab latere impetus fieri posset,
Caes. B. G. 3, 29:Sulla profligatis iis, quos advorsum ierat, rediens ab latere Mauris incurrit,
Sall. J. 101, 8: si ex hac causa unda prorumperet, a lateribus undae circumfunderentur, Sen. Q. N. 6, 6, 4:a lateribus, a fronte, quasi tria maria prospectat,
Plin. Ep. 2, 17, 5.—Less freq. with ex:d.latere ex utroque,
Lucr. 2, 1049:ex lateribus aggredi aliquem,
Sall. C. 60:tribus ex lateribus (locus) tegebatur,
Hirt. B. Alex. 28, 4:ex alio latere cubiculum est politissimum,
Plin. Ep. 2, 17, 10:omni ex latere armorum molibus urgeri,
Amm. 19, 7, 7.—With de:2.de latere ire,
Lucr. 6, 117.—Without prep.:alio latere,
Tac. A. 3, 74.—Poet. (pars pro toto), the body:II.penna latus vestit, tenet,
Ov. M. 2, 376:nunc latus in fulvis niveum deponit harenis,
id. ib. 2, 865; cf. id. ib. 3, 23;14, 710: forte,
Hor. Ep. 1, 7, 26:fessum longā militiā,
id. C. 2, 7, 18:credidit tauro latus,
id. ib. 3, 27, 26:liminis aut aquae Caelestis patiens latus,
id. ib. 3, 10, 20.—Trop.A.In gen.: in latera atque in terga incurrere, to attack the sides, i. e. the unguarded points, Quint. 9, 1, 20:B.aliena negotia centum Per caput et circa saliunt latus,
encompass on every side, Hor. S. 2, 6, 34:ut a sems latere numquam discederem,
never left his side, Cic. Lael. 1, 1; cf.: aliquem lateri alicujus adjungere, to attach to his side, i. e. to give him for a companion, Quint. 1, 2, 5; so,alicui latus dare, of a client,
Sen. Q. N. 7, 32, 3 (cf. B. 1. infra):lateri adhaerere gravem dominum,
hung about them, threatened them, Liv. 39, 25:Illyriorum rex, lateri ejus haerens, assiduis precibus promissa exigebat,
Just. 29, 4, 8; cf.:Agathocles regis lateri junctus, civitatem regebat,
id. 30, 2, 5:circumfusa turba lateri meo,
Liv. 6, 15.—Esp.:sacpe dabis nudum latus,
expose, Tib. 1, 4, 52:la. tus imperii nudum,
Flor. 3, 5, 4:nec adulatoribus latus praebeas,
expose yourself, lay yourself open to, Sen. Q. N. 4 praef.: latere tecto abscedere, i. e safe, unharmed, Ter. Heaut. 4, 2, 5:hic fugit omnes Insidias nullique malo latus obdit apertum,
Hor. S. 1, 3, 59:ex uno latere constat contractus,
on one side, Dig. 19, 1, 13 fin.; so ib. 3, 5, 5:nulla ex utroque latere nascitur actio,
ib. 3, 5, 6, § 4.—In partic.1.To express intimacy, attachment:2.latus alicui cingere,
to cling to, Liv. 32, 39, 8; esp. in the phrase: ab latere, at the side of, i. e. in intimate association with (rare, and perh. not ante-Aug.):ab latere tyranni: addit eos ab latere tyranni,
Liv. 24, 5, 13; Curt. 3, 5, 15; cf.:ille tuum, Castrice, dulce latus,
your constant associate, Mart. 6, 68, 4.—Relationship, kindred, esp. collateral relationship (post-Aug.):3.quibus (liberis) videor a meo tuoque latere pronum ad honores iter relicturus,
Plin. Ep. 8, 10, 3:sunt et ex lateribus cognati ut fratres sororesque,
Dig. 38, 10, 10, § 8:ex latere uxorem ducere,
ib. 23, 2, 68:latus omne divinae domus,
Stat. S. 5 praef.: omnes personae cognatorum aut supra numerantur, aut infra, aut ex transverso, sive a latere... a latere, fratres et sorores, liberique eorum; item parentium fratres et sorores liberique eorum, (Ulp.) de Grad. Cogn. 2 ap. Huschke, Jurisp. Antejust. p. 530.lātus, a, um, Part., v. fero. -
19 mortalia
mortālis, e, adj. [mors], subject to death, liable to die, mortal (class.).I.Lit.:II.quid in iis mortale et caducum, quid divinum aeternumque sit,
Cic. Leg. 1, 23, 61:animal,
id. N. D. 3, 13, 32.—Transf.A.Human, mortal:B.mucro,
of human workmanship, Verg. A. 12, 740:condicio vitae,
Cic. Phil. 14, 12, 33:opera,
Liv. 1, 2:acta,
Ov. Tr. 1, 2, 97:mortalin' decuit violari vulnere divum?
from the hand of a mortal, Verg. A. 12, 797:haud tibi vultus Mortalis,
id. ib. 1, 328:nec mortale sonans,
like a human voice, id. ib. 6, 50:si mortalis idem nemo sciat,
Juv. 13, 76.— Comp.:aliquid ipso homine mortalius,
more perishable, Plin. 36, 15, 24, § 110.—Hence, subst.: mortālis, is, comm., a man, mortal, human being (in sing. mostly ante-class.):lepidus ecastor mortalis est Strabax,
Plaut. Truc. 5, 57:edepol, mortalis malos,
id. Bacch. 2, 3, 59; id. Truc. 2, 1, 36; id. Aul. 2, 4, 40:ego, quantum mortalis deum possum, te ac tua vestigia sequar,
Liv. 3, 17, 6.—Usually pīur.: mortales, like the Gr. thnêtoi, mortals, men, mankind:quod ad immortales attinet haec: deinceps quod ad mortales attinet, videamus,
Varr. L. L. 5, § 75 Müll.: est locus Hesperiam quam mortales perhibebant, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 23 Vahl.); cf.: omnes mortales sese laudarier optant, id. ap. Aug. de Trin. 13, 6 (Ann. v. 551 Vahl.):omnes mortales hunc aiebant Calliclem vivere, etc.,
Plaut. Trin. 1, 2, 175:diu magnum inter mortales certamen fuit, etc.,
Sall. C. 1, 5:omnes mortales omnium generum, aetatum, ordinum,
Cic. Pis. 40, 96:defendo multos mortales,
id. Div. in Caecil. 25:plus debuisse fortunae, quam solus omnium mortalium in potestate habuit (Alexander),
Curt. 10, 5, 35.— mortālĭa, ĭum, n., human affairs, Verg. A. 1, 462; Tac. A. 14, 54.—Temporary, transient (opp. immortalis, imperishable, eternal;v. immortalis): neque me vero paenitet, mortales inimicitias, sempiternas amicitias habere,
Cic. Rab. Post. 12, 32; Liv. 34, 6.— Hence, adv.: mortālĭter, mortally, in the manner of mortals (eccl. Lat.):mortaliter vivere,
Aug. Enchir. 64. -
20 mortalis
mortālis, e, adj. [mors], subject to death, liable to die, mortal (class.).I.Lit.:II.quid in iis mortale et caducum, quid divinum aeternumque sit,
Cic. Leg. 1, 23, 61:animal,
id. N. D. 3, 13, 32.—Transf.A.Human, mortal:B.mucro,
of human workmanship, Verg. A. 12, 740:condicio vitae,
Cic. Phil. 14, 12, 33:opera,
Liv. 1, 2:acta,
Ov. Tr. 1, 2, 97:mortalin' decuit violari vulnere divum?
from the hand of a mortal, Verg. A. 12, 797:haud tibi vultus Mortalis,
id. ib. 1, 328:nec mortale sonans,
like a human voice, id. ib. 6, 50:si mortalis idem nemo sciat,
Juv. 13, 76.— Comp.:aliquid ipso homine mortalius,
more perishable, Plin. 36, 15, 24, § 110.—Hence, subst.: mortālis, is, comm., a man, mortal, human being (in sing. mostly ante-class.):lepidus ecastor mortalis est Strabax,
Plaut. Truc. 5, 57:edepol, mortalis malos,
id. Bacch. 2, 3, 59; id. Truc. 2, 1, 36; id. Aul. 2, 4, 40:ego, quantum mortalis deum possum, te ac tua vestigia sequar,
Liv. 3, 17, 6.—Usually pīur.: mortales, like the Gr. thnêtoi, mortals, men, mankind:quod ad immortales attinet haec: deinceps quod ad mortales attinet, videamus,
Varr. L. L. 5, § 75 Müll.: est locus Hesperiam quam mortales perhibebant, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 23 Vahl.); cf.: omnes mortales sese laudarier optant, id. ap. Aug. de Trin. 13, 6 (Ann. v. 551 Vahl.):omnes mortales hunc aiebant Calliclem vivere, etc.,
Plaut. Trin. 1, 2, 175:diu magnum inter mortales certamen fuit, etc.,
Sall. C. 1, 5:omnes mortales omnium generum, aetatum, ordinum,
Cic. Pis. 40, 96:defendo multos mortales,
id. Div. in Caecil. 25:plus debuisse fortunae, quam solus omnium mortalium in potestate habuit (Alexander),
Curt. 10, 5, 35.— mortālĭa, ĭum, n., human affairs, Verg. A. 1, 462; Tac. A. 14, 54.—Temporary, transient (opp. immortalis, imperishable, eternal;v. immortalis): neque me vero paenitet, mortales inimicitias, sempiternas amicitias habere,
Cic. Rab. Post. 12, 32; Liv. 34, 6.— Hence, adv.: mortālĭter, mortally, in the manner of mortals (eccl. Lat.):mortaliter vivere,
Aug. Enchir. 64.
- 1
- 2
См. также в других словарях:
mucro — s. m. 1. [Anatomia] Extremidade xifoide do esterno. = MÚCRON 2. [Botânica] Ponta que termina certos órgãos vegetais. ‣ Etimologia: latim mucro, onis, ponta … Dicionário da Língua Portuguesa
Mucro — Mu cro, n. [L.] (Bot. & Zo[ o]l.) A minute abrupt point, as of a leaf; any small, sharp point or process, terminating a larger part or organ. [1913 Webster] … The Collaborative International Dictionary of English
Mucro — (lat.), 1) Spitze; 2) (Bot.), die Weich od. Stachelspitze, ein dünner, kurzer, bald weicherer, bald härterer Stachel an der Spitze u. den Lappen von Blättern, auch an Blüthentheilen u. Früchten … Pierer's Universal-Lexikon
mucro — [myo͞o′krō] n. pl. mucrones [myo͞o krō′nēz] [ModL < L, sharp point < IE base * meuk , to scratch > Gr amychē, a scratch] Biol. a short, sharp point, tip, or process projecting abruptly from certain parts and organs, as at the end of a… … English World dictionary
mucro — noun (plural mucrones) Etymology: New Latin mucron , mucro, from Latin, point, edge Date: 1646 an abrupt sharp terminal point or tip or process (as of a leaf) • mucronate adjective … New Collegiate Dictionary
mucro — n.; pl. mucrones [L. mucro, sharp point] A small pointed projection, or spine like ending on a terminus … Dictionary of invertebrate zoology
mucro — /myooh kroh/, n., pl. mucrones /myooh kroh neez/. Bot., Zool. a short point projecting abruptly, as at the end of a leaf. [1640 50; < NL, L mucro sharp point] * * * … Universalium
mucro — A term applied to the pointed extremity of a structure. [L. point, sword] m. cordis obsolete term for apex of heart. m. sterni SYN: xiphoid process. * * * mu·cro myü .krō n … Medical dictionary
mucro — mu•cro [[t]ˈmyu kroʊ[/t]] n. pl. mu•cro•nes [[t]myuˈkroʊ niz[/t]] pln zool. an abruptly projecting point, as at the end of a leaf or feather • Etymology: 1640–50; < NL, L mucrō point mu′cro•nate krə nɪt, ˌneɪt mu′cro•nat ed,adj … From formal English to slang
mucro — n. (pl. mucrones) Bot. & Zool. a sharp pointed part or organ. Derivatives: mucronate adj. Etymology: L mucro onis sharp point … Useful english dictionary
mucro — noun A pointed end, often sharp, abruptly terminating an organ. Examples include: A projection at the tip of a leaf; the posterior tip of a cuttlebone; the distal part of the furcula in Collembola … Wiktionary