Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

momento+(

  • 1 momentum

    mōmentum, i, n. [*mo(vi)mentum, movere] [st1]1 [-] mouvement, impulsion.    - arbores levi momento impulsae, Liv. 23, 24, 7: les arbres recevant une légère poussée.    - astra sua momenta sustentant, Cic. Nat. 2, 117: les astres maintiennent leurs impulsions propres, se maintiennent en équilibre. --- cf. Cic. Tusc. 1, 40.    - fig. perleve momentum fortunae, Cic. Agr. 2, 80: une très légère impulsion de la fortune.    - omnia ex altera parte collocata vix minimi momenti instar habent, Cic. Off. 1, 11: tous les biens placés dans l'autre plateau de la balance n'exercent pas la plus petite poussée.    - animus nutat momentaque sumit utroque, Ov. M. 10, 375: son esprit chancelle et forme tantôt un dessein, tantôt un autre. [st1]2 [-] [d'où] influence, poids, importance.    - ad rem momentum habere, Cic. Fin. 4, 47: avoir de l'importance pour qqch.    - sunt in plerisque contrariarum rationum paria momenta, Cic. Ac. 2, 124: dans la plupart des cas des raisons opposées ont un poids égal.    - nihil habere momenti, Cic. Fin. 2, 38: n'avoir point d'importance.    - cf. Cic. Verr. 5, 3; Mur. 62 ; 90.    - res nullius momenti putatur, Cic. Vat. 1: cette chose est considérée comme sans importance.    - praebe nostrae momenta saluti, Ov. P. 4, 13, 49: emploie tout ton pouvoir pour nous sauver.    - ne minimi quidem momenti esse ad... Cic. Fin. 4, 47: n'avoir pas même la plus petite importance pour.    - apud te, cujus nullum in re publica momentum umquam fuit, Cic. Verr. 5, 153: auprès de toi qui n'as jamais eu qu'un rôle insignifiant dans l'état.    - esse nullius momenti apud exercitum, Nep.: être sans influence sur l’armée, n'avoir aucune autorité dans l'armée.    - magnum afferre momentum alicui ad salutem, Caes. BC. 1, 51, 6: être de grande importance pour assurer le salut de qqn.    - parvae res magnum in utramque partem momentum habuerunt, Caes. BC. 3, 70: de petites circonstances furent, pour chaque parti, d'une grande importance.    - nullum momentum in dando regno facere, Liv. 1, 47, 7: n'exercer aucune influence sur l'attribution du trône.    - magnae rei momentum facere, Liv. 25, 18, 3: donner l'impulsion à (provoquer) un grand événement.    - momenti aliquid apud Magnetas ad repetendam societatem Romanam facere, Liv. 35, 39, 3: avoir passablement d'influence sur les Magnètes pour une reprise de l'alliance avec Rome.    - levi momento aestimare aliquid, Caes. BG. 7, 39, 3: estimer de peu d'importance qqch.    - momenta officiorum perpendere, Cic. Mur. 3: peser les valeurs respectives des devoirs.    - momentum argumentorum, Cic. Or. 47: la valeur des arguments.    - omnia verborum momentis, non rerum ponderibus examinare, Cic. Rep. 3, 12: examiner tout d'après la force des mots et non d'après le poids des idées. [st1]3 [-] influence, raison déterminante.    - alieni momentis animi circumagi, Liv. 39, 5, 3: se laisser ballotter au gré d'une volonté étrangère. [st1]4 [-] espace pendant lequel se produit un mouvement.    - parvo momento antecedere, Caes. BG. 2, 6, 4: devancer d'une faible longueur.    - momenta currentis (stellae), Sen. Nat. 1, 14, 4: les points successifs de la course.    - sol cotidie ex alio caeli momento, quam pridie, oritur, Plin. 18, 34, 77, § 333: le soleil selève chaque jour à un autre point du ciel que la veille. [st1]5 [-] durée d'un mouvement, moment, instant.    - momento ou momento temporis, Liv. 21, 14, 3 ; 21, 33, 10: en un instant, en un clin d'oeil.    - horae momento, Hor. S. 1, 1, 7; Liv. 5, 7, 3: dans l'espace d'une heure.    - momento fit cinis, diu silva, Sen. Q. N. 3, 27, 3: ce qui était forêt depuis longtemps, en un moment est réduit en cendres. [st1]6 [-] ce qui peut donner un mouvement à la balance, petite partie, un peu.    - cum murrae momento, Plin. 30, 27: avec un peu de myrrhe.    - addito resinae momento, Plin. 30, 19: avec un peu de résine.    - quibus (regnis) pro ignobili momento erat accessura Macedonia, Just. 7, 3, 1: (royaumes) auxquels viendrait s'ajouter la Macédoine, tenue pour d'importance négligeable. [st1]7 [-] moments, points d'un discours.    - Quint. 5, 10, 71.
    * * *
    mōmentum, i, n. [*mo(vi)mentum, movere] [st1]1 [-] mouvement, impulsion.    - arbores levi momento impulsae, Liv. 23, 24, 7: les arbres recevant une légère poussée.    - astra sua momenta sustentant, Cic. Nat. 2, 117: les astres maintiennent leurs impulsions propres, se maintiennent en équilibre. --- cf. Cic. Tusc. 1, 40.    - fig. perleve momentum fortunae, Cic. Agr. 2, 80: une très légère impulsion de la fortune.    - omnia ex altera parte collocata vix minimi momenti instar habent, Cic. Off. 1, 11: tous les biens placés dans l'autre plateau de la balance n'exercent pas la plus petite poussée.    - animus nutat momentaque sumit utroque, Ov. M. 10, 375: son esprit chancelle et forme tantôt un dessein, tantôt un autre. [st1]2 [-] [d'où] influence, poids, importance.    - ad rem momentum habere, Cic. Fin. 4, 47: avoir de l'importance pour qqch.    - sunt in plerisque contrariarum rationum paria momenta, Cic. Ac. 2, 124: dans la plupart des cas des raisons opposées ont un poids égal.    - nihil habere momenti, Cic. Fin. 2, 38: n'avoir point d'importance.    - cf. Cic. Verr. 5, 3; Mur. 62 ; 90.    - res nullius momenti putatur, Cic. Vat. 1: cette chose est considérée comme sans importance.    - praebe nostrae momenta saluti, Ov. P. 4, 13, 49: emploie tout ton pouvoir pour nous sauver.    - ne minimi quidem momenti esse ad... Cic. Fin. 4, 47: n'avoir pas même la plus petite importance pour.    - apud te, cujus nullum in re publica momentum umquam fuit, Cic. Verr. 5, 153: auprès de toi qui n'as jamais eu qu'un rôle insignifiant dans l'état.    - esse nullius momenti apud exercitum, Nep.: être sans influence sur l’armée, n'avoir aucune autorité dans l'armée.    - magnum afferre momentum alicui ad salutem, Caes. BC. 1, 51, 6: être de grande importance pour assurer le salut de qqn.    - parvae res magnum in utramque partem momentum habuerunt, Caes. BC. 3, 70: de petites circonstances furent, pour chaque parti, d'une grande importance.    - nullum momentum in dando regno facere, Liv. 1, 47, 7: n'exercer aucune influence sur l'attribution du trône.    - magnae rei momentum facere, Liv. 25, 18, 3: donner l'impulsion à (provoquer) un grand événement.    - momenti aliquid apud Magnetas ad repetendam societatem Romanam facere, Liv. 35, 39, 3: avoir passablement d'influence sur les Magnètes pour une reprise de l'alliance avec Rome.    - levi momento aestimare aliquid, Caes. BG. 7, 39, 3: estimer de peu d'importance qqch.    - momenta officiorum perpendere, Cic. Mur. 3: peser les valeurs respectives des devoirs.    - momentum argumentorum, Cic. Or. 47: la valeur des arguments.    - omnia verborum momentis, non rerum ponderibus examinare, Cic. Rep. 3, 12: examiner tout d'après la force des mots et non d'après le poids des idées. [st1]3 [-] influence, raison déterminante.    - alieni momentis animi circumagi, Liv. 39, 5, 3: se laisser ballotter au gré d'une volonté étrangère. [st1]4 [-] espace pendant lequel se produit un mouvement.    - parvo momento antecedere, Caes. BG. 2, 6, 4: devancer d'une faible longueur.    - momenta currentis (stellae), Sen. Nat. 1, 14, 4: les points successifs de la course.    - sol cotidie ex alio caeli momento, quam pridie, oritur, Plin. 18, 34, 77, § 333: le soleil selève chaque jour à un autre point du ciel que la veille. [st1]5 [-] durée d'un mouvement, moment, instant.    - momento ou momento temporis, Liv. 21, 14, 3 ; 21, 33, 10: en un instant, en un clin d'oeil.    - horae momento, Hor. S. 1, 1, 7; Liv. 5, 7, 3: dans l'espace d'une heure.    - momento fit cinis, diu silva, Sen. Q. N. 3, 27, 3: ce qui était forêt depuis longtemps, en un moment est réduit en cendres. [st1]6 [-] ce qui peut donner un mouvement à la balance, petite partie, un peu.    - cum murrae momento, Plin. 30, 27: avec un peu de myrrhe.    - addito resinae momento, Plin. 30, 19: avec un peu de résine.    - quibus (regnis) pro ignobili momento erat accessura Macedonia, Just. 7, 3, 1: (royaumes) auxquels viendrait s'ajouter la Macédoine, tenue pour d'importance négligeable. [st1]7 [-] moments, points d'un discours.    - Quint. 5, 10, 71.
    * * *
        Momentum, momenti. Cic. Un moment, grand ou petit, Espace de temps, Poix.
    \
        Momento, Ablatiuus vice aduerbii. Liu. Tout incontinent, En moins de rien, En un moment, En un instant.
    \
        Momento horae arsura omnia. Liu. En une heure.
    \
        Momentum, Le moins du monde, ou si peu que vous vouldrez de quelque chose que ce soit. Plin. Cinis earum bibatur in vino, addito resinae momento.
    \
        Rege superato, nullum momentum in solis per se Gallorum copiis fore. Liu. Le roy surmonté, le demeurant ne pourra rien.
    \
        In his sunt ad bene viuendum momenta maxima. Cic. Ils emportent grand poix et grande consequence à bien vivre, Sont de grande importance, Aident bien à, etc. Peuvent beaucoup à, etc. Sont de grande efficace à, etc.
    \
        Minimis momentis, maximae inclinationes temporum fiunt. Cic. En moins de rien.
    \
        Ne minimi quidem momenti ad summum bonum adipiscendum. Cicero. Il n'ha nulle vertu du monde, ou n'ayde grain du monde.
    \
        Nec vllo minimo momento plus ei vitae tribuo, quam Stoici. Cic. Je ne la prise d'un neant.
    \
        Nullius momenti putatur eius testimonium. Cic. On n'estime rien son tesmoignage, N'ha nul poix.
    \
        Nullius in medicina momenti. Plin. Qui n'ha nulle vertu, Qui ne vault rien à faire medecines.
    \
        Pari momento sors. Cicero. De pareil poix et de pareille consequence.
    \
        Perleui saepe momento fortunae. Cic. Au moindre changement et mutation de fortune qui soit.
    \
        Permagni momenti est in Repub. ratio atque inclinatio temporum. Cic. Sert et aide beaucoup.
    \
        Plus ad miseram vitam affert momenti. Cic. Il aide plus à, etc.
    \
        Momento atque iudicio disponere inuenta. Cicero. Selon leur poix.
    \
        Facere momentum in dando adimendoque regno. Liu. Povoir beaucoup à oster ou donner un royaulme.
    \
        Haec res nullum habet momentum ad beatam vitam. Cic. Ne sert et n'aide nullement à avoir la vie heureuse.
    \
        Caue quicquam habeat momenti gratia. Cic. Garde que credit et faveur n'ait lieu, Garde de faire chose quelconque par faveur.
    \
        Vt sua authoritas aliquid apud vestros animos momenti habuisse videatur. Cic. Qu'on voye que son authorité a eu poix, et a servi de quelque chose envers vous.
    \
        Plurimum ad omnia momenti est in hoc positum. Quintil. Cela fait et emporte beaucoup en toutes choses.
    \
        Rem aliquam ponderare momento suo. Cic. L'estimer et peser d'un poix qui luy appartient.

    Dictionarium latinogallicum > momentum

  • 2 momentum

    mōmentum, ī, n. (aus *movimentum, zu moveo), die Bewegung, als innewohnende Kraft (während motio die Bewegung als Handlung, motus als vollbrachte Tat), I) die Bewegung als Kraft, sich selbst zu bewegen, A) eig. u. übtr.: 1) eig.: ut (quattuor omnia gignentia corpora) quasi partita habeant inter se ac divisa momenta, Bewegungsgesetze, Richtungen, Cic.: astra formā ipsā figurāque sua momenta (immerwährende B.) sustentant, Cic. – 2) übtr.: a) die Bewegungslänge im Raume, die Strecke, parvo momento antecedere, Caes. b. c. 2, 6, 4: visus nostri tarditas non subsequitur momenta currentis (ignis), Sen. nat. qu. 1, 14, 4. – b) die Bewegungsdauer, α) in der Zeit, gew. mit der Begriffsprägnanz der Kürze, der Verlauf, Umlauf, der Augenblick, ein kurzes Weilchen, in occasionis momento (des günstigen Augenblicks), Liv.: tam brevi horarum momento, in so k. V. der St. = in so wenigen St., Iustin. – dah. αα) ein Zeitabschnitt, innerhalb dessen eine Zeitbewegung vor sich geht, od. innerhalb dessen die Entwickelung eines Zustandes fortgeht, der Abschnitt, der Zeitraum, die Periode, certis momentis, Hor.: certis dimensisque momentis, Plin. ep.: paribus momentis, Manil.: momenta deficientis nuntiata, Tac.: medicus venarum pulsum et momenta captat, Apul.: si quis trium temporum momenta consideret, Flor. – ββ) prägn., der kürzeste Zeitabschnitt einer Stunde, der Augenblick, die Minute, hora momentumque temporis, Sen.: horarum momenta, Suet.: horae et momenta, Suet.: per omnia horarum momenta, Firm.: momento unius horae, Liv. u. Curt.: momento horae, Liv. u. Hor.: momento temporis, im Aug., im Nu, Liv.: u. so bl. momento, Liv., Cels. u.a. (vgl. Fabri u. Wölfflin Liv. 21, 14, 3): Ggstz., momento fit cinis, diu silva, Sen. nat. qu. 3, 27, 2. – β) im Gange der Rede; dah. der Abschnitt, die Abteilung der Rede, in der der Stoff in gleicher Bewegung u. Gestaltung fortgeht, um dann im nächsten Abschnitt verändert zu erscheinen, ut sunt tria tempora, ita ordo rerum tribus momentis consertus est, Quint. 5, 10, 71. – c) der Bewegungspunkt im Raume, der Ausgangspunkt, sol cotidie ex alio caeli momento, quam pridie, oritur, Plin. 18, 333.

    B) bildl., 1) im allg., die Bewegung bald nach der einen, bald nach der anderen Seite, die Schwankung, animus nutat huc levis atque illuc momentaque sumit utroque, Ov.: sine momento rerum partisque ruina, Lucr. – 2) insbes., die Bewegung nach der einen Seite, der Ausschlag, die Entscheidung, Entwickelung, Veränderung, momentum facere annonae, Liv.: nullum in dando adimendoque regno m. facere, Liv.: ne quid momenti gratiā faceret, Liv. – ex parvis saepe magnarum rerum momenta pendent, Liv.: puncto temporis saepe magnarum rerum momenta verti, Liv.

    II) die Bewegung als Kraft, ein anderes zu bewegen, die Bewegkraft, der bewegende Druck, -Stoß, -Ruck, A) eig.: 1) im allg.: ut (arbores) levi momento impulsae occĭderent, Liv.: levi caudae in utrumque momento, Sen.: ut leves tactus momentaque parva sequantur, Ov. – 2) insbes., der Bewegungsdruck, -einfluß am Wagebalken, am Hebel, der nach einer oder der anderen Seite den Ausschlag gibt, der Ausschlagsdruck, die Ausschlagskraft, momenta ponderum nutusque trutinarum, Pacat. pan.: aequis ac paribus suspenso statere momentis, Cod. Theod.: imbecillior aequipondii brevitas vim ponderis momento deducens, Vitr.: nullo paene momento ponderis aquis inter se distantibus, um fast keinen Au. des G., d.i. fast gar nicht, Plin.: paribus momentis aequā lance perpendĕre, Augustin. – dah. meton., das den Ausschlagsdruck enthaltende Gewichtsteilchen, ein Granchen, ein Bißchen, cum murrae momento, Plin.: addito resinae momento, Plin.

    B) bildl., gleichs. der Bewegungsdruck, der Bewegungseinfluß, 1) der bewegende Anstoß, die Einwirkung, der einwirkende Anlaß, bewegende, wirksame Einflüsse, dum in dubio est animus, paulo momento huc atque illuc impellitur, Ter.: parva momenta in spem metumque animum impellere, Liv. – dah. abstr.: a) der Bewegungsgrund, Bestimmungsgrund, diligentissime perpendĕre momenta officiorum omnium, Cic.: adicis huic animo momenta potentia, clarum nomen etc., Ov.: gnarus summa favoris annonā momenta trahi, Lucan. – b) das Beförderungsmittel, praebe nostrae momenta saluti, Ov. ex Pont. 4, 13, 49. – 2) die Ausschlagskraft, a) mit vorherrsch. Begr. der Kraft, Aufwand an Kraft, -von Hilfe, -von Mitteln (vgl. Weißenb. Liv. 5, 49, 5. H. Müller Liv. 24, 34, 2), quidquid hostes ingenti mole agerent, ipse perlevi momento ludificaretur, Liv.: primo concursu haud maiore momento fusi Galli sunt, quam ad Alliam vicerant, Liv.: incliti populi regesque perlevi momento victi sunt, Liv. – parvo momento si adiuvissent, mit einer geringen Nachhilfe, Liv.: nullo morbo minori momento succurritur, Cels. – meton., v. dem, was Kraftaufwand erfordert, quibus pro ignobili momento (als unbedeutende Eroberung) erat accessura Macedonia, Iustin. – b) m. vorherrsch. Begr. des Ausschlags, der Entscheidung, als Entscheidungskraft, Veränderungskraft, α) im Kampfe, parvo momento superior Romana res fuit, Liv.: pugnare paribus momentis, Amm.: neutrubi inclinato momento proelium atrox... protractum, Amm. – β) in Verhältnissen aller Art, entscheidender Einfluß, Gewicht, Wichtigkeit, Geltung, Bedeutung, Wert, sowohl einer Sache, omnia verborum momentis, non rerum ponderibus examinare, Cic.: si quid habeat momenti commendatio mea, Cic.: vix minimi momenti instar habere, Cic.: magnum in utramque partem m. habere, Caes.: plus aut ad beatam aut ad miseram vitam afferre momenti, mehr Einfluß haben auf usw., Cic.: magno ad persuadendum momento esse, Cic.: pari propemodum momento sortis esse, Cic.: esse maximi momenti et ponderis, Cic.: alqd nullius momenti putare, Cic.: alcis salutem levi momento aestimare, gering sch., Caes., levioris momenti consultatio, unwichtigere, Liv. – als einer Pers., se nullius momenti apud exercitum futurum, Nep.: Rhodii maximi ad omnia momenti habebantur, Liv. – dah. γ) meton., eine Sache od. Pers., die die Ausschlagskraft, Entscheidungskraft enthält, argumentorum momenta, entscheidende Beweise (Beweisgründe), Cic.: eos ipsos, quantumcumque virium momentum addiderint (noch so geringe Kraft zum Ausschlage einlegten), rem omnem inclinaturos, Liv.: haud parvum et ipsi tuendae Africae m. (Beihilfe von großem Ausschlage für die V. v. A.) adiecerunt, societatem Syphacis regis, Liv.: triginta quinque rostratae naves, haud parvum m. ad opem ferendam sociis, ein nicht unwesentlicher Faktor, Liv.: u. so haud parvum momentum ad animum eius moliendum adventus Hannibalis fecit, Liv. – ut pater in se minimum m. ad favorem conciliandum esset, einflußreiche Empfehlung, Liv.: iuvenis egregius..., maximum m. rerum eius civitatis, in quamcumque venisset, ein Mann von entscheidendem Einfluß auf die Macht des St. usw., Liv.

    lateinisch-deutsches > momentum

  • 3 momentum

    mōmentum, ī, n. (aus *movimentum, zu moveo), die Bewegung, als innewohnende Kraft (während motio die Bewegung als Handlung, motus als vollbrachte Tat), I) die Bewegung als Kraft, sich selbst zu bewegen, A) eig. u. übtr.: 1) eig.: ut (quattuor omnia gignentia corpora) quasi partita habeant inter se ac divisa momenta, Bewegungsgesetze, Richtungen, Cic.: astra formā ipsā figurāque sua momenta (immerwährende B.) sustentant, Cic. – 2) übtr.: a) die Bewegungslänge im Raume, die Strecke, parvo momento antecedere, Caes. b. c. 2, 6, 4: visus nostri tarditas non subsequitur momenta currentis (ignis), Sen. nat. qu. 1, 14, 4. – b) die Bewegungsdauer, α) in der Zeit, gew. mit der Begriffsprägnanz der Kürze, der Verlauf, Umlauf, der Augenblick, ein kurzes Weilchen, in occasionis momento (des günstigen Augenblicks), Liv.: tam brevi horarum momento, in so k. V. der St. = in so wenigen St., Iustin. – dah. αα) ein Zeitabschnitt, innerhalb dessen eine Zeitbewegung vor sich geht, od. innerhalb dessen die Entwickelung eines Zustandes fortgeht, der Abschnitt, der Zeitraum, die Periode, certis momentis, Hor.: certis dimensisque momentis, Plin. ep.: paribus momentis, Manil.: momenta deficientis nuntiata, Tac.: medicus venarum pulsum et momenta captat, Apul.: si quis trium temporum momenta consideret, Flor. – ββ)
    ————
    prägn., der kürzeste Zeitabschnitt einer Stunde, der Augenblick, die Minute, hora momentumque temporis, Sen.: horarum momenta, Suet.: horae et momenta, Suet.: per omnia horarum momenta, Firm.: momento unius horae, Liv. u. Curt.: momento horae, Liv. u. Hor.: momento temporis, im Aug., im Nu, Liv.: u. so bl. momento, Liv., Cels. u.a. (vgl. Fabri u. Wölfflin Liv. 21, 14, 3): Ggstz., momento fit cinis, diu silva, Sen. nat. qu. 3, 27, 2. – β) im Gange der Rede; dah. der Abschnitt, die Abteilung der Rede, in der der Stoff in gleicher Bewegung u. Gestaltung fortgeht, um dann im nächsten Abschnitt verändert zu erscheinen, ut sunt tria tempora, ita ordo rerum tribus momentis consertus est, Quint. 5, 10, 71. – c) der Bewegungspunkt im Raume, der Ausgangspunkt, sol cotidie ex alio caeli momento, quam pridie, oritur, Plin. 18, 333.
    B) bildl., 1) im allg., die Bewegung bald nach der einen, bald nach der anderen Seite, die Schwankung, animus nutat huc levis atque illuc momentaque sumit utroque, Ov.: sine momento rerum partisque ruina, Lucr. – 2) insbes., die Bewegung nach der einen Seite, der Ausschlag, die Entscheidung, Entwickelung, Veränderung, momentum facere annonae, Liv.: nullum in dando adimendoque regno m. facere, Liv.: ne quid momenti gratiā faceret, Liv. – ex parvis saepe magnarum rerum momenta pendent,
    ————
    Liv.: puncto temporis saepe magnarum rerum momenta verti, Liv.
    II) die Bewegung als Kraft, ein anderes zu bewegen, die Bewegkraft, der bewegende Druck, -Stoß, - Ruck, A) eig.: 1) im allg.: ut (arbores) levi momento impulsae occĭderent, Liv.: levi caudae in utrumque momento, Sen.: ut leves tactus momentaque parva sequantur, Ov. – 2) insbes., der Bewegungsdruck, -einfluß am Wagebalken, am Hebel, der nach einer oder der anderen Seite den Ausschlag gibt, der Ausschlagsdruck, die Ausschlagskraft, momenta ponderum nutusque trutinarum, Pacat. pan.: aequis ac paribus suspenso statere momentis, Cod. Theod.: imbecillior aequipondii brevitas vim ponderis momento deducens, Vitr.: nullo paene momento ponderis aquis inter se distantibus, um fast keinen Au. des G., d.i. fast gar nicht, Plin.: paribus momentis aequā lance perpendĕre, Augustin. – dah. meton., das den Ausschlagsdruck enthaltende Gewichtsteilchen, ein Granchen, ein Bißchen, cum murrae momento, Plin.: addito resinae momento, Plin.
    B) bildl., gleichs. der Bewegungsdruck, der Bewegungseinfluß, 1) der bewegende Anstoß, die Einwirkung, der einwirkende Anlaß, bewegende, wirksame Einflüsse, dum in dubio est animus, paulo momento huc atque illuc impellitur, Ter.: parva momenta in spem metumque animum impellere, Liv. – dah.
    ————
    abstr.: a) der Bewegungsgrund, Bestimmungsgrund, diligentissime perpendĕre momenta officiorum omnium, Cic.: adicis huic animo momenta potentia, clarum nomen etc., Ov.: gnarus summa favoris annonā momenta trahi, Lucan. – b) das Beförderungsmittel, praebe nostrae momenta saluti, Ov. ex Pont. 4, 13, 49. – 2) die Ausschlagskraft, a) mit vorherrsch. Begr. der Kraft, Aufwand an Kraft, -von Hilfe, -von Mitteln (vgl. Weißenb. Liv. 5, 49, 5. H. Müller Liv. 24, 34, 2), quidquid hostes ingenti mole agerent, ipse perlevi momento ludificaretur, Liv.: primo concursu haud maiore momento fusi Galli sunt, quam ad Alliam vicerant, Liv.: incliti populi regesque perlevi momento victi sunt, Liv. – parvo momento si adiuvissent, mit einer geringen Nachhilfe, Liv.: nullo morbo minori momento succurritur, Cels. – meton., v. dem, was Kraftaufwand erfordert, quibus pro ignobili momento (als unbedeutende Eroberung) erat accessura Macedonia, Iustin. – b) m. vorherrsch. Begr. des Ausschlags, der Entscheidung, als Entscheidungskraft, Veränderungskraft, α) im Kampfe, parvo momento superior Romana res fuit, Liv.: pugnare paribus momentis, Amm.: neutrubi inclinato momento proelium atrox... protractum, Amm. – β) in Verhältnissen aller Art, entscheidender Einfluß, Gewicht, Wichtigkeit, Geltung, Bedeutung, Wert, sowohl einer Sache, omnia verborum momentis, non rerum
    ————
    ponderibus examinare, Cic.: si quid habeat momenti commendatio mea, Cic.: vix minimi momenti instar habere, Cic.: magnum in utramque partem m. habere, Caes.: plus aut ad beatam aut ad miseram vitam afferre momenti, mehr Einfluß haben auf usw., Cic.: magno ad persuadendum momento esse, Cic.: pari propemodum momento sortis esse, Cic.: esse maximi momenti et ponderis, Cic.: alqd nullius momenti putare, Cic.: alcis salutem levi momento aestimare, gering sch., Caes., levioris momenti consultatio, unwichtigere, Liv. – als einer Pers., se nullius momenti apud exercitum futurum, Nep.: Rhodii maximi ad omnia momenti habebantur, Liv. – dah. γ) meton., eine Sache od. Pers., die die Ausschlagskraft, Entscheidungskraft enthält, argumentorum momenta, entscheidende Beweise (Beweisgründe), Cic.: eos ipsos, quantumcumque virium momentum addiderint (noch so geringe Kraft zum Ausschlage einlegten), rem omnem inclinaturos, Liv.: haud parvum et ipsi tuendae Africae m. (Beihilfe von großem Ausschlage für die V. v. A.) adiecerunt, societatem Syphacis regis, Liv.: triginta quinque rostratae naves, haud parvum m. ad opem ferendam sociis, ein nicht unwesentlicher Faktor, Liv.: u. so haud parvum momentum ad animum eius moliendum adventus Hannibalis fecit, Liv. – ut pater in se minimum m. ad favorem conciliandum esset, einflußreiche Empfehlung, Liv.: iuve-
    ————
    nis egregius..., maximum m. rerum eius civitatis, in quamcumque venisset, ein Mann von entscheidendem Einfluß auf die Macht des St. usw., Liv.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > momentum

  • 4 momentum

    mōmentum, i, n. [for movimentum, from moveo], a movement, motion (as an indwelling force; cf.: motio, motus; class.).
    I.
    Lit.:

    astra forma ipsa figuraque sua momenta sustentant,

    Cic. N. D. 2, 46, 117:

    pisces levi caudae in utrumque momento velocitatem suam flectunt,

    Sen. Ep. 90, 24:

    utque leves tactus momentaque parva sequantur,

    Ov. M. 4, 180.—
    II.
    Transf.
    A.
    An alteration, change, disturbance, movement, revolution:

    cetera populi Romani vectigalia, perlevi saepe momento fortunae, inclinatione temporis pendere,

    Cic. Agr. 2, 29, 80:

    nullum momentum annonae facere,

    to effect no alteration in the price of corn, Liv. 4, 12:

    animi,

    id. 39, 5:

    provincias magnis momentis concusserat,

    Vell. 2, 78, 1:

    sine momento rerum, partisque ruinā cadere,

    Luc. 7, 118.—
    B.
    A particle sufficient to turn the scales:

    momentum staterae,

    Vulg. Isa. 40, 15; id. Sap. 11, 23; hence, a particle, a part, a point:

    myrrhae momentum,

    Plin. 30, 10, 27, § 87:

    quibus (regnis) pro ignobili momento erat accessura Macedonia,

    a make-weight, Just. 7, 3, 1:

    sol cotidie ex alio caeli momento, quam pridie, oritur,

    a point, part, Plin. 18, 34, 77, § 333:

    corpus orationis in parva momenta diducendo consumere,

    Quint. 3, 11, 23; to lose the main subject in minute divisions:

    ordo rerum tribus momentis consertus est,

    id. 5, 10, 71:

    officiorum,

    parts, Cic. Mur. 2, 3. —
    b.
    In partic.
    (α).
    Of time, a short time, brief space, moment (syn. punctum):

    parvis momentis multa natura affingit,

    instants, moments, Cic. Div. 1, 52, 118:

    momentis certis dimensis,

    at certain fixed times, Plin. Ep. 4, 30, 3:

    non cunctandum ratus Hannibal, totis viribus adgressus urbem momento cepit,

    Liv. 21, 14, 3:

    momento temporis,

    in a moment, id. 21, 33; 35, 11, 13:

    momento horae,

    in quick lapse of time, Hor. S. 1, 1, 7; cf.:

    momento unius horae,

    Curt. 9, 6, 21:

    horae momento,

    Liv. 5, 7, 3; 9, 16:

    Maecenati triennio supremo nullo horae momento contigit somnus,

    could not sleep a single hour, Plin. 7, 51, 52, § 172:

    brevi horarum momento,

    in a few hours, Just. 2, 14, 9:

    ut momentum horae pereat,

    that a short hour be lost, Phaedr. 3 prol. 5:

    momento fit cinis diu silva,

    in a moment, Sen. Q. N. 3, 27, 3:

    in momento, in ictu oculi,

    Vulg. 1 Cor. 15, 52:

    in momento indignationis,

    id. Isa. 54, 8:

    pruna stomacho non utilissima, sed brevi momento,

    are hurtful, but only for a short time, Plin. 23, 7, 66, § 132:

    quantum quoquo momento temporis adiciatur,

    Gai. Inst. 2, 70:

    hoc fit dicis gratia uno momento,

    id. ib. 1, 141.—
    (β).
    Transf., of space, distance, a little way:

    parvo momento antecedere,

    Caes. B. C. 2, 6:

    visūs nostri tarditas non subsequitur momenta currentis (sc. stellae), sed videt simul et unde exsilierit et quo pervenerit,

    does not trace the successive points of its course, but sees the whole at once, Sen. Q. N. 1, 14, 4.—
    2.
    Trop., a cause, a circumstance; weight, influence, importance, moment:

    minimis momentis maximae inclinationes temporum fiunt,

    from the slightest causes spring the greatest changes, Cic. Phil. 5, 10, 26:

    momenta omnia observare,

    all the circumstances, id. Fam. 6, 10, 5:

    unamquamque rem momento suo ponderare,

    according to its importance, id. Font. 6, 21; cf.:

    ut omnia verborum momentis, non rerum ponderibus examinet,

    id. Rep. 3, 8, 12:

    ita parvae res magnum in utramque partem momentum habuerunt,

    influence, Caes. B. C. 3, 70:

    quorum adventus hoc tamen momenti fecit, ut Scipio abscederet inde, etc.,

    Liv. 29, 35:

    nullum momentum in dando adimendoque regno habere,

    no decisive influence, id. 1, 47, 6:

    momenti aliquid apud Magnetas ad repetendam societatem Romanam facere,

    id. 35, 39, 3:

    cave quidquam habeat momenti gratia,

    weight, influence, Cic. Mur. 30, 62:

    magno ad persuadendum momento esse,

    id. Inv. 2, 26, 77:

    potentia,

    motives, Ov. M. 11, 285:

    Leonis (sideris),

    influence, Hor. Ep. 1, 10, 16:

    praebe nostrae momenta saluti,

    promote, Ov. P. 4, 13, 49:

    erant octo cohortes... tum discordiā temporum a legione digressae, prout inclinassent, grande momentum sociae aut adversae,

    Tac. H. 1, 59:

    levi momento aestimare aliquid,

    to consider of little moment, to prize lightly, Caes. B. G. 7, 39:

    nullius momenti aliquid putare,

    of no moment, unimportant, Cic. Vatin. 1, 1: nullius momenti apud exercitum futurum, Nep. Alcib. 8, 4:

    quod (oppidum) per se parvum magni momenti locum obtinuit,

    Tac. H. 3, 8:

    id est maximi momenti et ponderis,

    of the greatest moment, Cic. Vatin. 4, 19:

    exponunt, se tentāsse etiam haud magni momenti finitimarum gentium auxilia,

    Liv. 10, 16, 5:

    sed in bello nihil tam leve est, quod non magnae interdum rei momentum faciat,

    id. 25, 18, 3; 28, 17, 10; 27, 45, 5:

    inpensam in rem maximi ad omnia momenti facere,

    id. 43, 23, 8:

    nullā in re nisi in virtute propensionem ne minimi quidem momenti esse ad, etc.,

    Cic. Fin. 4, 17, 47:

    omnino nihil habere momenti,

    id. ib. 2, 12, 38.

    Lewis & Short latin dictionary > momentum

  • 5 momentum

    mōmentum, ī n. [из *. mŏvĭmentum от moveo ]
    1) движущая сила, толчок (lĕvi momento impulsa occĭdit, sc. arbor L); напор, натиск ( hostes haud magno momento fusi sunt L)
    2) повод, побудительное начало, причина, обстоятельство ( parva momenta animum in spem impellunt L); стимул (ad aliquid C)
    3) содействие, помощь (saluti alicujus m. praebere O)
    4) вес, важность, значение, влияние (magni momenti esse ad aliquam rem C; nullius momenti esse apud aliquem Nep; res aliquid momenti habet C)
    m. habere (afferre) ad aliquid C, Cs — иметь большое (решающее) значение для чего-л.
    magnum m. addere (adjicere) alicui rei L — оказывать решающее влияние на что-л.
    m. facere ad aliquid (in aliqua re) L — оказывать влияние на что-л. (пользоваться влиянием в чём-л.)
    quorum adventus hoc momenti fecit, ut... L — их приход привёл к тому, что...
    6) влиятельное лицо (maximum m. rerum civitatis esse L)
    8)
    а) смена, бег, течение (m. horarum Just; tempora certis momentis decedentia H)
    б) круговорот, оборот
    9) решение, исход
    10) изменение, перемена (nullum m. annonae facere L; lĕvia fortunae momenta L)
    11) отрезок времени или пространства, промежуток ( natura parvis momentis multa mutat C)
    12) мгновение, момент
    momento fit cinis, diu silva Sen впоследствии погов. — лес растёт долго, а превратить его в пепел — дело мгновения
    13) раздел, часть, пункт (officiorum C; orationis Q); исходная точка (sol cotidie ex alio caeli, momento orĭtur PM)

    Латинско-русский словарь > momentum

  • 6 mōmentum

        mōmentum ī, n    [1 MV-], a movement, motion: astra figurā suā momenta sustentant: momenta parva sequi, O.: animus momenta sumit utroque, i. e. fluctuates, O.— An alteration, change, disturbance, movement, revolution: perleve fortunae: annonae, alteration in the price of corn, L. — A make-weight, over-weight, that which turns the scales: eo (bello) quantumcumque virium momentum addiderint, rem omnem inclinaturos, L.— An expenditure of strength, decisive effort, exertion: haud maiore momento fusi Galli sunt, quam, etc., L.— A short time, brief space, moment, instant: parvis momentis multa natura adfingit: momento temporis, in a moment, L.: horae momento, on the instant, H.: momento unius horae, L.: momentum ut horae pereat, that a short hour be lost, Ph.— A little way: parvo momento antecedere, Cs.—Fig., a cause, circumstance, weight, influence, importance, moment: saepe in bello parvis momentis magni casūs intercederent, by trifling circumstances, Cs.: momenta omnia observare, all the circumstances: unam quamque rem momento suo ponderare, according to its importance: magnum in utramque partem momentum habere, influence, Cs.: nullum momentum in dando regno facere, decisive influence, L.: magnum attulit nostris ad salutem momentum, contributed largely, Cs.: cave quicquam habeat momenti gratia, influence: perpendens momenta officiorum, motives: parva momenta in spem metumque inpellere animos, trifling occasions, L.: momenta potentia, motives, O.: praebe nostrae momenta saluti, promote, O.: levi momento aestimare, prize lightly, Cs.: nullius momenti apud exercitum futurum, N.: levioris momenti consultatio, unimportant, L.: res maximi ad omnia momenti, L.: iuvenis, maximum momentum rerum civitatis, a power in the state, L.
    * * *
    moment, importance, influence; motion, movement; impulse, effort

    Latin-English dictionary > mōmentum

  • 7 in extremis

       en los últimos momentos de la vida; en el momento de morir; en el último momento; en el momento más crítico; en una situación peligrosa y comprometida
       ◘ El médico que lo atendió en urgencias lo operó y consiguió salvarlo in extremis.
       Loc. lat. que significa 'en el último momento': " Se salvó in extremis" (Scorza Tumba [Perú 1988]); " Washington protestó de estas veleidades de alianza in extremis"(FdzSuárez Pesimismo [Esp. 1983]). [RAE: Diccionario panhispánico de dudas. Madrid: Santillana, 2005, p. 361]
       Actualmente suele utilizarse esta expresión con frecuencia en el lenguaje futbolístico y también en el político con el sentido de 'en el último momento':
       El escaño aún en disputa, el logrado in extremis por EA en Álava por tan solo ocho votos, podría cambiar de manos e incorporarse a los 24 cosechados por los socialistas vascos en los comicios del 1 de marzo.

    Locuciones latinas > in extremis

  • 8 in fraganti

       en flagrante; sorprender a alguien en flagrante delito; coger a alguien en el momento que está cometiendo el delito: „agarrar a alguien con con las manos en la masa" [corrupción lingüística de la expresión latina in flagranti: 'sorprendido en el momento de cometerse el delito, sin que el autor haya podido huir' - no debe emplearse, escríbase 'en flagrante']
       ◘ Locución originada por deformación de la expresión jurídica latina in flagranti ( delicto), que significa 'en el mismo momento en que se comete un delito o, por extensión, cualquier acción censurable': " Se había instalado aquí cerca [...] con objeto de espiar a su mujer y sorprenderla in fraganti" (Landero Juegos [Esp. 1989]). Se usa con preferencia a las locuciones de sentido análogo en flagrante y en fragante. No son correctas las formas * en fraganti, * in fragante ni * in fragranti. A partir de la locución, se ha creado el adverbio simple infraganti, cuyo uso se considera válido: " Yo los había sorprendido infraganti" (CInfante Habana [Cuba 1986]). [RAE: Diccionario panhispánico de dudas. Madrid: Santillana, 2005, p. 363]

    Locuciones latinas > in fraganti

  • 9 pendeo

    pendĕo, ēre, pependi - intr. - [st2]1 [-] pendre, être suspendu, être pendu, être pendant, tenir à. [st2]2 [-] être attaché, être affiché, être mis en vente. [st2]3 [-] peser. [st2]4 [-] être suspendu, être attentif. [st2]1 [-] être suspendu, être pendant, être en instance. [st2]5 [-] être en balance, être en suspens, être flottant, être indécis, être irrésolu, être inquiet. [st2]6 [-] dépendre de, reposer sur, être soumis à.    - pendere (ab) re: être suspendu à qqch.    - pependit in arbore, Cic. Verr. 2.3.23.§ 57: il resta suspendu à l'arbre.    - sagittae pendebant ab umero, Cic. Verr. 2, 4, 34, § 74: le carquois pendait à son épaule.    - videtis pendere alios ex arbore..., Cic. Verr. 2, 3, 26, § 66: vous voyez certains suspendus à un arbre...    - pendebant super ora capilli, Ov. P. 3, 3, 17: ses cheveux tombaient sur son visage.    - pendere super, Ov., Hor.: pendre au-dessus de, être suspendu au-dessus de.    - pendebat in aere pennis, Ov.: il planait dans les airs.    - chlamys apte pendet, Ov.: la chlamyde flotte avec grâce.    - tu jam pendebis, Ter.: tu vas être pendu.    - venalis pependit Claudius, Suet.: les biens de Claude furent affichés.    - pendere ad lanium, Phaedr.: être exposé en vente à l'étal d'un boucher.    - pendes in limine, Virg.: tu es arrêté sur le seuil.    - cyathus pendet drachmas decem, Plin. 21, 34, 109, § 185: un cyathe pèse dix drachmes.    - pendere ab ore alicujus: écouter qqn très attentivement, être suspendu aux lèvres de qqn.    - de aliquo pendere: être en suspens, être incertain au sujet de qqn.    - pendere exspectatione: être dans l'attente.    - pendere animi (animo): être indécis, être inquiet.    - ne diutius pendeas, Cic.: pour abréger ton incertitude.    - pendemus in animis, Cic. Tusc. 1, 96: nous sommes dans l'anxiété.    - ego tecum potius quam animi pendeam, cum a te absim, et de te et de me, Cic. Tusc. 4, 16, 12: moi, je préfère être avec toi que d'être loin de toi anxieux et sur ton sort et sur le mien.    - pendere (tenui) filo: *pendre à un fil (ténu)*, être en grand danger, dépendre de peu de chose.    - ad senatum remissus diu pependit, tandem absolutus vindicatusque, Plin. Ep. 4, 9, 1: renvoyé devant le sénat, il demeura longtemps dans l'indécision; finalement il fut absous et reconnu innocent.    - pendere + inter. ind.: se demander avec anxiété.    - tam levi momento mea apud vos fama pendet? Liv. 2, 7, 10: ma renommée pèse si peu à vos yeux?    - reos, qui ante quinquennium proximum apud aerarium pependissent, universos discrimine liberavit, Suet. Dom. 9: les accusés qui avaient leur nom affiché depuis plus de cinq ans sur le mur de l'Aerarium (de Saturne), il les mit tous hors de cause.    - res aliquo pendet: l'affaire dépend de qqn.    - pendere ex arbitrio alicujus, Liv.: être à la merci de qqn.    - non aliunde pendere, Cic.: ne dépendre de personne, être indépendant.    - pendere ex errore vulgi, Cic.: être esclave des préjugés du vulgaire.    - voir pendens
    * * *
    pendĕo, ēre, pependi - intr. - [st2]1 [-] pendre, être suspendu, être pendu, être pendant, tenir à. [st2]2 [-] être attaché, être affiché, être mis en vente. [st2]3 [-] peser. [st2]4 [-] être suspendu, être attentif. [st2]1 [-] être suspendu, être pendant, être en instance. [st2]5 [-] être en balance, être en suspens, être flottant, être indécis, être irrésolu, être inquiet. [st2]6 [-] dépendre de, reposer sur, être soumis à.    - pendere (ab) re: être suspendu à qqch.    - pependit in arbore, Cic. Verr. 2.3.23.§ 57: il resta suspendu à l'arbre.    - sagittae pendebant ab umero, Cic. Verr. 2, 4, 34, § 74: le carquois pendait à son épaule.    - videtis pendere alios ex arbore..., Cic. Verr. 2, 3, 26, § 66: vous voyez certains suspendus à un arbre...    - pendebant super ora capilli, Ov. P. 3, 3, 17: ses cheveux tombaient sur son visage.    - pendere super, Ov., Hor.: pendre au-dessus de, être suspendu au-dessus de.    - pendebat in aere pennis, Ov.: il planait dans les airs.    - chlamys apte pendet, Ov.: la chlamyde flotte avec grâce.    - tu jam pendebis, Ter.: tu vas être pendu.    - venalis pependit Claudius, Suet.: les biens de Claude furent affichés.    - pendere ad lanium, Phaedr.: être exposé en vente à l'étal d'un boucher.    - pendes in limine, Virg.: tu es arrêté sur le seuil.    - cyathus pendet drachmas decem, Plin. 21, 34, 109, § 185: un cyathe pèse dix drachmes.    - pendere ab ore alicujus: écouter qqn très attentivement, être suspendu aux lèvres de qqn.    - de aliquo pendere: être en suspens, être incertain au sujet de qqn.    - pendere exspectatione: être dans l'attente.    - pendere animi (animo): être indécis, être inquiet.    - ne diutius pendeas, Cic.: pour abréger ton incertitude.    - pendemus in animis, Cic. Tusc. 1, 96: nous sommes dans l'anxiété.    - ego tecum potius quam animi pendeam, cum a te absim, et de te et de me, Cic. Tusc. 4, 16, 12: moi, je préfère être avec toi que d'être loin de toi anxieux et sur ton sort et sur le mien.    - pendere (tenui) filo: *pendre à un fil (ténu)*, être en grand danger, dépendre de peu de chose.    - ad senatum remissus diu pependit, tandem absolutus vindicatusque, Plin. Ep. 4, 9, 1: renvoyé devant le sénat, il demeura longtemps dans l'indécision; finalement il fut absous et reconnu innocent.    - pendere + inter. ind.: se demander avec anxiété.    - tam levi momento mea apud vos fama pendet? Liv. 2, 7, 10: ma renommée pèse si peu à vos yeux?    - reos, qui ante quinquennium proximum apud aerarium pependissent, universos discrimine liberavit, Suet. Dom. 9: les accusés qui avaient leur nom affiché depuis plus de cinq ans sur le mur de l'Aerarium (de Saturne), il les mit tous hors de cause.    - res aliquo pendet: l'affaire dépend de qqn.    - pendere ex arbitrio alicujus, Liv.: être à la merci de qqn.    - non aliunde pendere, Cic.: ne dépendre de personne, être indépendant.    - pendere ex errore vulgi, Cic.: être esclave des préjugés du vulgaire.    - voir pendens
    * * *
        Pendeo, pendes, pependi, pensum, pendere, penult. prod. Terent. Estre pendu.
    \
        Fistula pendet de collo. Virg. Est pendue au col.
    \
        Pendet et a vestra nostra salute salus. Ouid. Nostre salut depend du vostre.
    \
        Respublica pendet e Bruto. Cic. Depend de Brutus.
    \
        Pendere ex arbitrio alterius. Liu. Estre subject à la fantasie, ou volunté d'aultruy.
    \
        Pendere ex errore imperitae multitudinis. Cic. Suyvre l'opinion, etc.
    \
        Cui spes omnis et ratio, et cogitatio pendet ex fortuna. Cic. Qui s'attend à fortune, Qui ha toute son esperance en fortune.
    \
        Pendere ex laude. Quintil. Ne cercher que louange.
    \
        Non quaero rationes eas, quae ex coniectura pendent. Cic. Qui dependent de conjecture.
    \
        Pendere promissis. Cic. S'attendre aux promesses d'aucun.
    \
        Pendere spe caeca, atque expectatione obscura. Cic. Estre en une incertaine esperance et attente.
    \
        Pendere spe extrema dicitur salus alicuius. Cic. Quand elle ne tient qu'à un filet.
    \
        Cyathus pendet per se drachmas decem. Plin. Il poise dix drachmes.
    \
        Narrantis coniunx pendet ab ore viri. Ouid. Ha les yeulx fichez au visage de son mari, L'escoute soigneusement.
    \
        Pendere. Plaut. Estre suspens et en doubte.
    \
        Animus tibi pendet. Terent. Tu es en doubte ou crainte, Tu ne scais que faire.
    \
        Pendere animi, pro animo, more antiquo: Id est Dubium esse. Terent. Estre en grand doubte et crainte.
    \
        Pendent opera interrupta. Virgil. Demeurent imparfaicts jusques à un temps.
    \
        Pendere rei dicuntur. Sueton. Qui demeurent long temps sans estre despeschez.

    Dictionarium latinogallicum > pendeo

  • 10 perleuis

        Perleuis, et hoc perleue, pen. cor. Cic. Fort legier et soubdain.
    \
        Perleui saepe momento fortunae. Cic. Au moindre changement de fortune qui soit.
    \
        Perleui momento victi sunt. Liu. Par la moindre chose du monde.

    Dictionarium latinogallicum > perleuis

  • 11 turbo

    [st1]1 [-] turbo, āre, āvi, ātum: - tr. -    - arch. fut. ant. passif turbassitur, Tab. d. Cic. Leg. 3, 4, 11. a - troubler, mettre le désordre dans, agiter, bouleverser, confondre, brouiller, désorganiser, déranger de sa position, renverser.    - undique totis usque adeo turbatur agris, Virg.: tant est grand le trouble qui règne partout dans toute la campagne.    - aciem peditum turbare, Liv.: semer le désordre dans l'armée des fantassins.    - capillos turbare, Ov. M. 8, 859: mettre les cheveux en désordre.    - turbata cera, Quint. 12, 8, 13: cachet de cire endommagé (non intact).    - ordines turbare, Liv. 3, 0, 8: jeter la confusion dans les rangs.    - aciem peditum turbare, Liv. 30, 18, 10: jeter la confusion dans la ligne des fantassins.    - contiones turbare, Liv. 3, 66, 2: troubler les assemblées.    - auspiciorum jure turbato, Cic. Phil. 2, 102: en bouleversant le droit augural.    - abs. equites primo impetu turbavere, Liv. 38: dès le premier assaut, les cavaliers jetèrent le désordre.    - avec acc. de rel. c. en grec turbatus capillos, Ov.: échevelé. b - rendre trouble (un liquide).    - turbare aquam limo, Hor.: troubler l'eau en agitant la vase. c - troubler (l'esprit), déconcerter, mettre en émoi, alarmer, égarer.    - Aristoteles multa turbat, Cic. Nat. 1, 33: Aristote brouille beaucoup d'idées.    - animum turbare (mentem turbare): troubler l'esprit, mettre en émoi. d - agiter par des séditions, exciter des troubles; troubler le repos, occasionner du désordre.    - ne quid ille turbet vide, Cic. Q. Fr. 3: prends garde qu'il ne fasse quelque sottise.    - si in Hispania turbatum esset, Cic. Sull. 20: s'il y avait eu des troubles en Espagne.    - turbatum est domi, Ter.: le trouble règne chez nous.    - turbare turbas, Plaut. Bac. 1076: faire des sottises, se livrer à des désordres. e - mal administrer (qqch), dissiper (sa fortune).    - omnibus in rebus turbarat, Cael. ap. Cic.: il avait dissipé toute sa fortune.    - turbare rem (censum): faire banqueroute. [st1]2 [-] turbo, ĭnis, m.: a - tourbillon (dans l'air), trombe; tournoiement (de fumée, d'eau...).    - pulvis collectus turbine, Hor. S. 1, 4, 31: poussière soulevée par un tourbillon.    - exoritur ventes turbo, Plaut. Curc. 647: un vent s'élève en tourbillon, il s'élève un tourbillon de vent. b - au fig. tourbillon, tourmente, désordre, confusion, orage, tempête; coups (de la fortune).    - in maximis turbinibus ac fluctibus rei publicae, Cic. Pis. 20, quand se déchaînaient la tourmente et les flots sur l'océan politique. c - toupie, sabot (jouet d'enfant).    - Cic. Fat. 42; Virg. En. 4, 378, etc. d - forme ronde, forme circulaire.    - in latum turbine crescit ab imo (bucina), Ov. M. 1, 336: la trompe va s'élargissant à son extrémité arrondie (= se termine par un pavillon évasé). e - toute espèce d'objets de forme circulaire: bobine, fuseau dans les opérations magiques.    - Hor. Epo. 17. 7.    - peson du fuseau: Catul. 64, 314. g - mouvement circulaire, tourbillon circulaire.    - Lucr. 5, 624; 5, 632; 6, 640.    - poét. ingentis turbine saxi, Virg. En. 12, 531: au moyen d'une énorme pierre lancée en tournoyant.    - momento turbinis, Pers. 5, 78: dans l'espace d'une simple pirouette (pour affranchir un esclave, le maître le faisait tourner sur lui-même).    - au fig. militiae turbo, Ov. Am. 3, 15, 6: le cercle des grades militaires.    - vulgi turbo, Claud. Stil. 200: les remous d'une foule. [st1]3 [-] Turbo, ōnis, m.: Hor. Turbon (nom d'homme).
    * * *
    [st1]1 [-] turbo, āre, āvi, ātum: - tr. -    - arch. fut. ant. passif turbassitur, Tab. d. Cic. Leg. 3, 4, 11. a - troubler, mettre le désordre dans, agiter, bouleverser, confondre, brouiller, désorganiser, déranger de sa position, renverser.    - undique totis usque adeo turbatur agris, Virg.: tant est grand le trouble qui règne partout dans toute la campagne.    - aciem peditum turbare, Liv.: semer le désordre dans l'armée des fantassins.    - capillos turbare, Ov. M. 8, 859: mettre les cheveux en désordre.    - turbata cera, Quint. 12, 8, 13: cachet de cire endommagé (non intact).    - ordines turbare, Liv. 3, 0, 8: jeter la confusion dans les rangs.    - aciem peditum turbare, Liv. 30, 18, 10: jeter la confusion dans la ligne des fantassins.    - contiones turbare, Liv. 3, 66, 2: troubler les assemblées.    - auspiciorum jure turbato, Cic. Phil. 2, 102: en bouleversant le droit augural.    - abs. equites primo impetu turbavere, Liv. 38: dès le premier assaut, les cavaliers jetèrent le désordre.    - avec acc. de rel. c. en grec turbatus capillos, Ov.: échevelé. b - rendre trouble (un liquide).    - turbare aquam limo, Hor.: troubler l'eau en agitant la vase. c - troubler (l'esprit), déconcerter, mettre en émoi, alarmer, égarer.    - Aristoteles multa turbat, Cic. Nat. 1, 33: Aristote brouille beaucoup d'idées.    - animum turbare (mentem turbare): troubler l'esprit, mettre en émoi. d - agiter par des séditions, exciter des troubles; troubler le repos, occasionner du désordre.    - ne quid ille turbet vide, Cic. Q. Fr. 3: prends garde qu'il ne fasse quelque sottise.    - si in Hispania turbatum esset, Cic. Sull. 20: s'il y avait eu des troubles en Espagne.    - turbatum est domi, Ter.: le trouble règne chez nous.    - turbare turbas, Plaut. Bac. 1076: faire des sottises, se livrer à des désordres. e - mal administrer (qqch), dissiper (sa fortune).    - omnibus in rebus turbarat, Cael. ap. Cic.: il avait dissipé toute sa fortune.    - turbare rem (censum): faire banqueroute. [st1]2 [-] turbo, ĭnis, m.: a - tourbillon (dans l'air), trombe; tournoiement (de fumée, d'eau...).    - pulvis collectus turbine, Hor. S. 1, 4, 31: poussière soulevée par un tourbillon.    - exoritur ventes turbo, Plaut. Curc. 647: un vent s'élève en tourbillon, il s'élève un tourbillon de vent. b - au fig. tourbillon, tourmente, désordre, confusion, orage, tempête; coups (de la fortune).    - in maximis turbinibus ac fluctibus rei publicae, Cic. Pis. 20, quand se déchaînaient la tourmente et les flots sur l'océan politique. c - toupie, sabot (jouet d'enfant).    - Cic. Fat. 42; Virg. En. 4, 378, etc. d - forme ronde, forme circulaire.    - in latum turbine crescit ab imo (bucina), Ov. M. 1, 336: la trompe va s'élargissant à son extrémité arrondie (= se termine par un pavillon évasé). e - toute espèce d'objets de forme circulaire: bobine, fuseau dans les opérations magiques.    - Hor. Epo. 17. 7.    - peson du fuseau: Catul. 64, 314. g - mouvement circulaire, tourbillon circulaire.    - Lucr. 5, 624; 5, 632; 6, 640.    - poét. ingentis turbine saxi, Virg. En. 12, 531: au moyen d'une énorme pierre lancée en tournoyant.    - momento turbinis, Pers. 5, 78: dans l'espace d'une simple pirouette (pour affranchir un esclave, le maître le faisait tourner sur lui-même).    - au fig. militiae turbo, Ov. Am. 3, 15, 6: le cercle des grades militaires.    - vulgi turbo, Claud. Stil. 200: les remous d'une foule. [st1]3 [-] Turbo, ōnis, m.: Hor. Turbon (nom d'homme).
    * * *
    I.
        Turbo, turbas, turbare. Liu. Troubler, Mesler, Brouiller.
    \
        Aciem turbare. Liu. Mettre en desordre, ou desarroy.
    \
        Capillos turbare. Martial. Mesler, Troubler, Mettre en desordre.
    \
        Delectum ciuium turbare. Cic. Troubler et empescher.
    \
        Fortunas turbare timore. Lucret. Troubler la felicité et bien fortuné cours de vie, etc.
    \
        Turbor, Passiuum. Cic. Estre troublé, ou esmeu.
    \
        Turbatum est, Impersonale. Terent. Nescio quid profecto absente nobis turbatum est domi. Quel trouble est advenu en la maison.
    \
        Turbatum, Absolute. Tacit. Postquam turbatum in castris accepere. Apres qu'ils entendirent qu'il y avoit eu trouble et esmeute ou sedition, etc.
    II.
        Turbo, turbinis, pen. cor. m. g. Virgil. Tourbillon de vent.
    \
        Turbo lethi. Catul. Le tourbillon ou tempeste et dangier de mort.
    \
        Turbo. Stat. Une eaue qui va en tournoyant: comme on voit és lieux creux et gouffres d'une riviere.
    \
        Turbo. Sil. Tournoyement et entortillement d'un serpent, ou revolution impetueuse.
    \
        Saxi turbo. Virg. Roulement, ou impetuosité d'une pierre qu'on jecte.
    \
        Libratum tereti versabat turbine fusum. Catull. Elle faisoit tourner son fuseau, Elle filoit.
    \
        Turbo. Tibul. Un sabot, Toupie, ou trompe dequoy se jouent les enfants.
    \
        Turbo. Plin. Toute chose estroicte et ague par le fond, et large par le hault.

    Dictionarium latinogallicum > turbo

  • 12 impello

    impello ( inp-), pŭli, pulsum, 3 (archaic inf. pres. pass. inpellier, Lucr. 6, 1060), v. a. [in-pello], to push, drive, or strike against a thing; to strike, reach.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (mostly poet.):

    cavum conversa cuspide montem Impulit in latus,

    Verg. A. 1, 82:

    vocales impellere pollice chordas,

    to strike, Tib. 2, 5, 3; cf. Ov. M. 10, 145:

    aequora remis,

    id. ib. 3, 657; cf.:

    infidum remis marmor,

    Verg. G. 1, 254:

    impellunt animae lintea Thraciae,

    swell, Hor. C. 4, 12, 2:

    auras mugitibus,

    Ov. M. 3, 21; cf.:

    maternas aures Luctus,

    Verg. G. 4, 349:

    sensus,

    Lucr. 1, 303:

    colles canoris plausibus, Claud. Cons. Prob. et Olybr. 175: cui patuere Alpes saxa impellentia caelum,

    Sil. 11, 217: cum fretum non impulit Ister, does not strike, i. e. does not empty into, Luc. 5, 437:

    impulsum ab eo dextri pedis pollice,

    Suet. Calig. 57:

    subitus antennas impulit ignis,

    Juv. 12, 19.—
    B.
    In partic., with the access. idea of motion, to drive forward, set in motion, urge on, impel (class.):

    biremes subjectis scutulis impulsas vectibus in interiorem partem transduxit,

    Caes. B. C. 3, 40, 4:

    (navem) triplici versu (remorum),

    Verg. A. 5, 119:

    puppim remis velisque,

    Sil. 1, 568:

    ratem (levis aura),

    Ov. M. 15, 697:

    currum,

    Val. Fl. 6, 6:

    equum calce,

    Sil. 7, 697; cf.:

    cornipedem planta,

    id. 2, 71:

    Zephyris primum impellentibus undas,

    Verg. G. 4, 305:

    fluctus (ventus),

    Petr. 114:

    aequor velis,

    Tac. A. 2, 23:

    praemissus eques postremos ac latera impulit,

    id. ib. 2, 17: utque impulit arma, i. e. brandished, flourished, Verg. A. 8, 3:

    remos,

    id. ib. 4, 594:

    sagittam nervo,

    to shoot, discharge, Ov. M. 11, 325:

    semen vehementius urinam impellit,

    drives down, promotes the discharge of, Plin. 24, 19, 118, § 180:

    praecipitantem igitur impellamus et perditum prosternamus,

    give a push to, Cic. Clu. 26, 70; Tac. A. 4, 22:

    procumbunt orni, nodosa impellitur ilex,

    is overthrown, thrown down, Luc. 3, 440:

    impulit aciem,

    forced to give way, broke, Liv. 9, 40, 9; cf.:

    hostem primo impetu impulit,

    id. 9, 27, 9:

    impulsis hostibus castra cepit,

    Vell. 2, 70, 1:

    impulit Vitellianos modica caede,

    Tac. H. 3, 16:

    quem (hostem) si inpellere maturasset,

    id. ib. 4, 34;

    78 al.— Designating the limit: in fugam atque in latebras impellere,

    Cic. Rab. Perd. 8, 22:

    se in vulnus,

    Vell. 2, 70 fin.:

    inque meos ferrum flammasque Penates Impulit,

    Ov. M. 12, 552:

    ferrum capulo tenus,

    Sil. 9, 382:

    (Aufidus) in aequora fluctus,

    id. 7, 482; 14, 429:

    jamque diem ad metas defessis Phoebus Olympo Impellebat equis,

    id. 11, 270.
    II.
    Trop.
    A.
    To move to a thing; to impel, incite, urge; esp., to instigate, stimulate, persuade (the predom. signif. in good prose); constr. usu. with aliquem in or ad aliquid and ut; less freq. with a terminal adverb, the inf., the simple acc., or absol.
    (α).
    Aliquem in aliquid:

    nisi eum di immortales in eam mentem impulissent, ut, etc.,

    Cic. Mil. 33, 89:

    hic in fraudem homines impulit,

    id. Pis. 1, 1; id. Lael. 24, 89; and:

    in fraudem impulsus,

    id. Deiot. 12, 32:

    in sermonem,

    id. de Or. 2, 89, 363:

    in plurimas animum audientium species impellere,

    Quint. 12, 10, 43.—
    (β).
    Aliquem ad aliquid (so most freq.):

    ad quam quemque artem putabat esse aptum, ad eam impellere atque hortari solebat,

    Cic. de Or. 1, 28, 126:

    ad veterum annalium memoriam comprehendendam impulsi atque incensi,

    id. Brut. 5, 19:

    facile ad credendum,

    id. Rep. 2, 10:

    aliquos ad omne facinus,

    id. ib. 6, 1:

    ad maleficium,

    Auct. Her. 2, 21, 34:

    ad injuriam faciendam,

    Cic. Fl. 34, 85:

    ad scelus,

    id. Rosc. Am. 14, 39:

    ad bellum,

    id. Sull. 13, 36:

    ad crudelitatem,

    Quint. 8, 3, 85:

    ad metum, cupiditatem, odium, conciliationem,

    id. 3, 8, 12 et saep.—
    (γ).
    With ut:

    quae causa nos impulerit, ut haec tam sero litteris mandaremus,

    Cic. N. D. 1, 4, 7; cf. id. de Sen. 21, 77:

    Germanos tam facile impelli, ut in Galliam venirent,

    Caes. B. G. 4, 16, 1; Cic. N. D. 2, 66, 166; id. Rep. 3, 2; id. Fin. 3, 20, 65; Hor. Ep. 2, 2, 51 et saep.—
    (δ).
    With a terminal adv.:

    dum in dubio est animus, paulo momento huc illuc impellitur,

    Ter. And. 1, 5, 31:

    impulit huc animos,

    Luc. 8, 454:

    voluntates impellere quo velit,

    Cic. de Or. 1, 8, 30.—
    (ε).
    With inf.:

    fuerunt quos pavor nando capessere fugam impulerit,

    Liv. 22, 6, 7:

    quae mens tam dira Impulit his cingi telis?

    Verg. A. 2, 520; Tac. A. 6, 45; 13, 10:

    quendam impulit servilem ei amorem obicere,

    id. ib. 14, 60; Hor. C. 3, 7, 14; Stat. Th. 10, 737; Just. 3, 1, 3; 5, 1, 4; 29, 4, 5.—
    (ζ).
    With the simple acc.:

    ut forte legentem Aut tacitum impellat quovis sermone,

    to arouse, address, Hor. S. 1, 3, 65; Val. Fl. 4, 486:

    cum praetor lictorem impellat,

    Juv. 3, 128:

    quis modo casus impulit hos,

    id. 15, 120:

    vernacula multitudo, lasciviae sueta, impellere ceterorum rudes animos,

    to instigate, stimulate, Tac. A. 1, 31 Ritter. (Nipperd. implere).—In pass.:

    (ut) qui audiunt aut impellantur aut reflectantur,

    Cic. de Or. 2, 77, 312:

    Bellovacos impulsos ab suis principibus ab Aeduis defecisse,

    Caes. B. G. 2, 14, 3:

    vel iratum vel impulsum ab aliis,

    Quint. 11, 1, 71:

    hac fama impulsus Chremes ultro ad me venit,

    Ter. And. 1, 1, 72:

    impulsus irā... Quibus iris impulsus,

    id. Hec. 3, 5, 35:

    furore atque amentia impulsus,

    Caes. B. G. 1, 40, 4:

    hac impulsi occasione,

    id. ib. 7, 1, 3:

    Induciomari nuntiis impulsi,

    id. ib. 5, 26, 2:

    Cassandrae impulsus furiis,

    Verg. A. 10, 68 et saep.:

    quia et initio movendus sit judex et summo impellendus,

    Quint. 7, 1, 10:

    cum simul terra, simul mari bellum impelleretur,

    Tac. Agr. 25; cf.:

    impulsum bellum,

    Luc. 7, 5; 7, 330.—
    (η).
    Absol.: cui (daimoniôi) sempel ipse paruerit, numquam impellenti, saepe revocanti, Cic. Div. 1, 54, 122:

    qui nullo impellente fallebant,

    id. Fl. 8, 20:

    uno ictu frequenter impellunt (sententiae),

    Quint. 12, 10, 48.—
    B.
    To overthrow, subdue, destroy (rare): praecipitantem igitur impellamus, et perditum prosternamus, Cic. Clu. 26, 70:

    miseri post fata Sychaei... Solus hic (Aeneas) inflexit sensus animumque labantem Impulit,

    i. e. has completely subdued, Verg. A. 4, 23:

    impellere ruentem,

    to destroy completely, Tac. H. 2, 63 fin.:

    inpulsas Vitellii res audietis,

    id. ib. 3, 2:

    inmenso Achaicae victoriae momento ad impellendos mores,

    Plin. 33, 11, 53, § 149:

    impulsum bellum,

    i. e. brought near to a close, Luc. 5, 330:

    impellens quidquid sibi, summa petenti, obstaret,

    id. 1, 149:

    tum leviter est temptatum,... et nunc maximo temporum nostrorum auctore prope inpulsum,

    Quint. 3, 4, 2 Spald. N. cr.

    Lewis & Short latin dictionary > impello

  • 13 inpello

    impello ( inp-), pŭli, pulsum, 3 (archaic inf. pres. pass. inpellier, Lucr. 6, 1060), v. a. [in-pello], to push, drive, or strike against a thing; to strike, reach.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen. (mostly poet.):

    cavum conversa cuspide montem Impulit in latus,

    Verg. A. 1, 82:

    vocales impellere pollice chordas,

    to strike, Tib. 2, 5, 3; cf. Ov. M. 10, 145:

    aequora remis,

    id. ib. 3, 657; cf.:

    infidum remis marmor,

    Verg. G. 1, 254:

    impellunt animae lintea Thraciae,

    swell, Hor. C. 4, 12, 2:

    auras mugitibus,

    Ov. M. 3, 21; cf.:

    maternas aures Luctus,

    Verg. G. 4, 349:

    sensus,

    Lucr. 1, 303:

    colles canoris plausibus, Claud. Cons. Prob. et Olybr. 175: cui patuere Alpes saxa impellentia caelum,

    Sil. 11, 217: cum fretum non impulit Ister, does not strike, i. e. does not empty into, Luc. 5, 437:

    impulsum ab eo dextri pedis pollice,

    Suet. Calig. 57:

    subitus antennas impulit ignis,

    Juv. 12, 19.—
    B.
    In partic., with the access. idea of motion, to drive forward, set in motion, urge on, impel (class.):

    biremes subjectis scutulis impulsas vectibus in interiorem partem transduxit,

    Caes. B. C. 3, 40, 4:

    (navem) triplici versu (remorum),

    Verg. A. 5, 119:

    puppim remis velisque,

    Sil. 1, 568:

    ratem (levis aura),

    Ov. M. 15, 697:

    currum,

    Val. Fl. 6, 6:

    equum calce,

    Sil. 7, 697; cf.:

    cornipedem planta,

    id. 2, 71:

    Zephyris primum impellentibus undas,

    Verg. G. 4, 305:

    fluctus (ventus),

    Petr. 114:

    aequor velis,

    Tac. A. 2, 23:

    praemissus eques postremos ac latera impulit,

    id. ib. 2, 17: utque impulit arma, i. e. brandished, flourished, Verg. A. 8, 3:

    remos,

    id. ib. 4, 594:

    sagittam nervo,

    to shoot, discharge, Ov. M. 11, 325:

    semen vehementius urinam impellit,

    drives down, promotes the discharge of, Plin. 24, 19, 118, § 180:

    praecipitantem igitur impellamus et perditum prosternamus,

    give a push to, Cic. Clu. 26, 70; Tac. A. 4, 22:

    procumbunt orni, nodosa impellitur ilex,

    is overthrown, thrown down, Luc. 3, 440:

    impulit aciem,

    forced to give way, broke, Liv. 9, 40, 9; cf.:

    hostem primo impetu impulit,

    id. 9, 27, 9:

    impulsis hostibus castra cepit,

    Vell. 2, 70, 1:

    impulit Vitellianos modica caede,

    Tac. H. 3, 16:

    quem (hostem) si inpellere maturasset,

    id. ib. 4, 34;

    78 al.— Designating the limit: in fugam atque in latebras impellere,

    Cic. Rab. Perd. 8, 22:

    se in vulnus,

    Vell. 2, 70 fin.:

    inque meos ferrum flammasque Penates Impulit,

    Ov. M. 12, 552:

    ferrum capulo tenus,

    Sil. 9, 382:

    (Aufidus) in aequora fluctus,

    id. 7, 482; 14, 429:

    jamque diem ad metas defessis Phoebus Olympo Impellebat equis,

    id. 11, 270.
    II.
    Trop.
    A.
    To move to a thing; to impel, incite, urge; esp., to instigate, stimulate, persuade (the predom. signif. in good prose); constr. usu. with aliquem in or ad aliquid and ut; less freq. with a terminal adverb, the inf., the simple acc., or absol.
    (α).
    Aliquem in aliquid:

    nisi eum di immortales in eam mentem impulissent, ut, etc.,

    Cic. Mil. 33, 89:

    hic in fraudem homines impulit,

    id. Pis. 1, 1; id. Lael. 24, 89; and:

    in fraudem impulsus,

    id. Deiot. 12, 32:

    in sermonem,

    id. de Or. 2, 89, 363:

    in plurimas animum audientium species impellere,

    Quint. 12, 10, 43.—
    (β).
    Aliquem ad aliquid (so most freq.):

    ad quam quemque artem putabat esse aptum, ad eam impellere atque hortari solebat,

    Cic. de Or. 1, 28, 126:

    ad veterum annalium memoriam comprehendendam impulsi atque incensi,

    id. Brut. 5, 19:

    facile ad credendum,

    id. Rep. 2, 10:

    aliquos ad omne facinus,

    id. ib. 6, 1:

    ad maleficium,

    Auct. Her. 2, 21, 34:

    ad injuriam faciendam,

    Cic. Fl. 34, 85:

    ad scelus,

    id. Rosc. Am. 14, 39:

    ad bellum,

    id. Sull. 13, 36:

    ad crudelitatem,

    Quint. 8, 3, 85:

    ad metum, cupiditatem, odium, conciliationem,

    id. 3, 8, 12 et saep.—
    (γ).
    With ut:

    quae causa nos impulerit, ut haec tam sero litteris mandaremus,

    Cic. N. D. 1, 4, 7; cf. id. de Sen. 21, 77:

    Germanos tam facile impelli, ut in Galliam venirent,

    Caes. B. G. 4, 16, 1; Cic. N. D. 2, 66, 166; id. Rep. 3, 2; id. Fin. 3, 20, 65; Hor. Ep. 2, 2, 51 et saep.—
    (δ).
    With a terminal adv.:

    dum in dubio est animus, paulo momento huc illuc impellitur,

    Ter. And. 1, 5, 31:

    impulit huc animos,

    Luc. 8, 454:

    voluntates impellere quo velit,

    Cic. de Or. 1, 8, 30.—
    (ε).
    With inf.:

    fuerunt quos pavor nando capessere fugam impulerit,

    Liv. 22, 6, 7:

    quae mens tam dira Impulit his cingi telis?

    Verg. A. 2, 520; Tac. A. 6, 45; 13, 10:

    quendam impulit servilem ei amorem obicere,

    id. ib. 14, 60; Hor. C. 3, 7, 14; Stat. Th. 10, 737; Just. 3, 1, 3; 5, 1, 4; 29, 4, 5.—
    (ζ).
    With the simple acc.:

    ut forte legentem Aut tacitum impellat quovis sermone,

    to arouse, address, Hor. S. 1, 3, 65; Val. Fl. 4, 486:

    cum praetor lictorem impellat,

    Juv. 3, 128:

    quis modo casus impulit hos,

    id. 15, 120:

    vernacula multitudo, lasciviae sueta, impellere ceterorum rudes animos,

    to instigate, stimulate, Tac. A. 1, 31 Ritter. (Nipperd. implere).—In pass.:

    (ut) qui audiunt aut impellantur aut reflectantur,

    Cic. de Or. 2, 77, 312:

    Bellovacos impulsos ab suis principibus ab Aeduis defecisse,

    Caes. B. G. 2, 14, 3:

    vel iratum vel impulsum ab aliis,

    Quint. 11, 1, 71:

    hac fama impulsus Chremes ultro ad me venit,

    Ter. And. 1, 1, 72:

    impulsus irā... Quibus iris impulsus,

    id. Hec. 3, 5, 35:

    furore atque amentia impulsus,

    Caes. B. G. 1, 40, 4:

    hac impulsi occasione,

    id. ib. 7, 1, 3:

    Induciomari nuntiis impulsi,

    id. ib. 5, 26, 2:

    Cassandrae impulsus furiis,

    Verg. A. 10, 68 et saep.:

    quia et initio movendus sit judex et summo impellendus,

    Quint. 7, 1, 10:

    cum simul terra, simul mari bellum impelleretur,

    Tac. Agr. 25; cf.:

    impulsum bellum,

    Luc. 7, 5; 7, 330.—
    (η).
    Absol.: cui (daimoniôi) sempel ipse paruerit, numquam impellenti, saepe revocanti, Cic. Div. 1, 54, 122:

    qui nullo impellente fallebant,

    id. Fl. 8, 20:

    uno ictu frequenter impellunt (sententiae),

    Quint. 12, 10, 48.—
    B.
    To overthrow, subdue, destroy (rare): praecipitantem igitur impellamus, et perditum prosternamus, Cic. Clu. 26, 70:

    miseri post fata Sychaei... Solus hic (Aeneas) inflexit sensus animumque labantem Impulit,

    i. e. has completely subdued, Verg. A. 4, 23:

    impellere ruentem,

    to destroy completely, Tac. H. 2, 63 fin.:

    inpulsas Vitellii res audietis,

    id. ib. 3, 2:

    inmenso Achaicae victoriae momento ad impellendos mores,

    Plin. 33, 11, 53, § 149:

    impulsum bellum,

    i. e. brought near to a close, Luc. 5, 330:

    impellens quidquid sibi, summa petenti, obstaret,

    id. 1, 149:

    tum leviter est temptatum,... et nunc maximo temporum nostrorum auctore prope inpulsum,

    Quint. 3, 4, 2 Spald. N. cr.

    Lewis & Short latin dictionary > inpello

  • 14 pendeo

    pendĕo, pĕpendi, 2, v. n. [ intr. of pendo, q. v.], to hang, hang down, be suspended.
    I.
    Lit., constr. with ab, ex, or in and abl.; also ( poet.), with abl. alone, or with de: pendent peniculamenta, Enn. ap. Non. 149, 32 (Ann. v. 363 Vahl.): in candelabro pendet strigilis, Varr. ap. Non. 223, 7:

    in arbore,

    Cic. Verr. 2, 3, 23, § 57:

    sagittae pende, bant ab umero,

    id. ib. 2, 4, 34, §

    74: ex arbore,

    id. ib. 2, 3, 26, §

    66: ubera circum (pueri),

    Verg. A. 8, 632:

    horrida pendebant molles super ora capilli,

    Ov. P. 3, 3, 17:

    capiti patiar sacros pendere corymbos,

    Prop. 2, 23, 35 (3, 28, 39):

    telum... summo clipei nequiquam umbone pependit,

    Verg. A. 2, 544:

    deque viri collo dulce pependit onus,

    Ov. F. 2, 760.—Of garments:

    chlamydemque ut pendeat apte, Collocat,

    Ov. M. 2, 733:

    tigridis exuviae per dorsum a vertice pendent,

    Verg. A. 11, 577.—Of slaves, who were strung up to be flogged, Plaut. As. 3, 3, 27:

    quando pendes per pedes,

    id. ib. 2, 2, 35:

    ibi pendentem ferit,

    id. Trin. 2, 1, 19; id. Truc. 4, 3, 3; cf. id. Men. 5, 5, 48: quid me fiet nunciam? Theo. Verberibus caedere pendens, id. Most. 5, 2, 45:

    ego plectar pendens, nisi, etc.,

    Ter. Phorm. 1, 4, 43; id. Eun. 5, 6, 20.— Poet., of suspended votive offerings:

    omnibus heu portis pendent mea noxia vota,

    Prop. 4 (5), 3, 17; Tib. 1, 1, 16 (24):

    pendebatque vagi pastoris in arbore votum,

    id. 2, 5, 29:

    pendebit fistula pinu,

    Verg. E. 7, 24:

    multaque praeterea sacris in postibus arma, Captivi pendent currus, etc.,

    id. A. 7, 184.—Of one who hangs himself, Mart. 8, 61, 2:

    e trabe sublimi triste pependit onus,

    Ov. R. Am. 18:

    pendentem volo Zoilum videre,

    Mart. 4, 77, 5.—Of any thing hung up for public notice;

    of the names of persons accused,

    Suet. Dom. 9, Plin. Ep. 4, 9, 1;

    of goods hung up, exposed for sale,

    Phaedr. 3, 4, 1;

    transf., of a debtor whose goods are exposed for sale,

    Suet. Claud. 9 fin. —Prov.: pendere filo or tenui filo, to hang by a thread, i. e. to be in great danger: hac noctu filo pendebit Etruria tota, Enn. ap. Macr. S. 1, 4 (Ann. v. 153 Vahl.):

    omnia sunt hominum tenui pendentia filo,

    Ov. P. 4, 3, 35; Val. Max. 6, 4, 1.—
    B.
    Transf. (mostly poet.; cf. immineo).
    1.
    To hang in the air, be suspended, to float, hover, overhang: per speluncas saxis structas asperis, pendentibus, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37 (Trag. Rel. p. 245 Rib.);

    imitated,

    Lucr. 6, 195:

    hinc scopulus raucis pendet adesus aquis,

    Ov. H. 10, 26:

    dum siccā tellure licet, dum nubila pendent,

    Verg. G. 1, 214:

    hi summo in fluctu pendent,

    id. A. 1, 106:

    illisaque prora pependit,

    id. ib. 5, 206; Curt. 4, 2, 9:

    dumosā pendere procul de rupe videbo (capros),

    Verg. E. 1, 77:

    pendentes rupe capellae,

    Ov. P. 1, 8, 51.—So of birds, which float or hover in the air:

    olor niveis pendebat in aëra pennis,

    Ov. M. 7, 379; 8, 145:

    et supra vatem multa pependit avis,

    Mart. Spect. 21.—

    Of a rapid course: raraque non fracto vestigia pulvere pendent,

    Stat. Th. 6, 638.—
    2.
    To hang loosely together, be unstable, movable:

    opertum (litus) pendeat algā,

    Ov. M. 11, 233.—
    3.
    To hang about, loiter, tarry, linger anywhere:

    nostroque in limine pendes,

    Verg. A. 6, 151.—
    4.
    To hang down, be flabby or flaccid, weak, without strength:

    fluidos pendere lacertos,

    Ov. M. 15, 231:

    pendentesque genas et aniles aspice rugas,

    Juv. 10, 193.—
    5.
    To weigh:

    offula cum duabus costis quae penderet III. et XX. pondo,

    Varr. R. R. 2, 4, 11:

    cyathus pendet drachmas X., mna pendet drachmas Atticas centum,

    Plin. 21, 34, 109, § 185:

    Lucio Titio modios centum, qui singuli pondo centum pendeant, heres dato,

    Dig. 33, 6, 7.—
    II.
    Trop.
    A.
    To hang, rest, or depend upon a person or thing (class.); constr. with ex, in, ab, the simple abl., or de:

    tuorum, qui ex te pendent,

    Cic. Fam. 6, 22, 2:

    spes pendet ex fortunā,

    id. Par. 2, 17:

    ex quo verbo tota causa pendebat,

    id. de Or. 2, 25, 107; id. Fam. 5, 13, 1:

    hinc omnis pendet Lucilius,

    Hor. S. 1, 4, 6:

    an ignoratis. vectigalia perlevi saepe momento fortunae pendere?

    Cic. Agr. 2, 29, 80:

    salus nostra, quae spe exiguā extremāque pendet,

    Cic. Fl. 2, 4:

    tam levi momento mea apud vos fama pendet,

    Liv. 2, 7, 10:

    pendere ex alterius vultu ac nutu,

    id. 39, 5, 3:

    oblite, tuā nostram pendere salutem,

    Sil. 3, 109: in sententiis [p. 1328] omnium civium famam nostram fortunamque pendere, Cic. Pis. 41, 98:

    ex ancipiti temporum mutatione pendere,

    Curt. 4, 1, 27; Luc. 5, 686:

    deque tuis pendentia Dardana fatis,

    Sil. 13, 504; Hor. Ep. 1, 1, 105:

    tyrannus, cum quo fatum pendebat amici,

    Juv. 4, 88.—
    B.
    To hang upon a person's words, to gaze fixedly, listen attentively to ( poet. and in post-Aug. prose; cf.

    haereo): (Dido) pendet iterum narrantis ab ore,

    Verg. A. 4, 79:

    narrantis conjux pendet ab ore viri,

    Ov. H. 1, 30:

    ab imagine pendet,

    Sil. 8, 93; cf. Quint. 11, 3, 72:

    pervigil Arcadio Tiphys pendebat ab astro,

    Val. Fl. 1, 481:

    attentus et pendens,

    Plin. Ep. 1, 10, 7:

    ex vultu dicentis pendent omnium vultus,

    Sen. Contr. 9, 23, 5.— Poet., with a terminal clause:

    e summo pendent cupida agmina vallo, Noscere quisque suos,

    Stat. Th. 10, 457.—
    C.
    To be suspended, interrupted, discontinued ( poet. and in post-class. prose):

    pendent opera interrupta,

    Verg. A. 4, 88:

    mutui datio interdum pendet,

    Dig. 12, 1, 8:

    condictio pendet,

    ib. 7, 1, 12 fin.:

    actio negotiorum gestorum pendeat,

    ib. 3, 5, 8; 24, 1, 11:

    pendet jus liberorum, propter jus postliminii,

    Just. Inst. 1, 12, 5.—
    D.
    To hang suspended, be ready to fall:

    nec amicum pendentem corruere patitur,

    Cic. Rab. Post. 16, 43.—
    E.
    To be in suspense, to be uncertain, doubiful, irresolute, perplexed (cf. haesito):

    animus tibi pendet?

    Ter. Ad. 2, 2, 18:

    nolo suspensam et incertam plebem Romanam obscurā spe et caecā exspectatione pendere,

    Cic. Agr. 2, 25, 66:

    ne diutius pendeas,

    id. Att. 4, 15, 6:

    quia quam diu futurum hoc sit, non nimis pendeo,

    Sen. Ep. 61, 2:

    mortales pavidis cum pendent mentibus,

    Lucr. 6, 51.—Esp. freq.:

    pendere animi (locative case, v. Kühnast,

    Liv. Synt. p. 39):

    Clitipho cum spe pendebit animi,

    Ter. Heaut. 4, 4, 5:

    exanimatus pendet animi,

    Cic. Tusc. 4, 16, 35:

    pendeo animi exspectatione Corfiniensi,

    id. Att. 8, 5, 2:

    animi pendeo et de te et de me,

    id. ib. 16, 12.—With rel.-clause:

    ego animi pendeo, quid illud sit negotii,

    Plaut. Merc. 1, 2, 18:

    ostendis te pendere animi, quamnam rationem, etc.,

    Cic. Att. 11, 12, 1; id. Leg. 1, 3, 9.—Less freq.: pendere animo: atque animo noctu pendens eventa timebat, Cic. poët. ap. Non. 204, 8.—In plur.:

    animis: quodsi exspectando et desiderando pendemus animis, cruciamur, angimur,

    Cic. Tusc. 1, 40, 96:

    sollicitis ac pendentibus animis,

    Liv. 7, 30 fin. dub. (al. animi, v. Drak. ad loc.).—With cum:

    plebs innumera mentibus cum dimicationum curulium eventu pendentem,

    Amm. 14, 6, 26.—Law t. t., to be undetermined, to await decision:

    pendente condicione,

    Gai. Inst. 2, 200; 1, 186; 3, 179.—
    F.
    To have weight or value:

    bona vera idem pendent,

    Sen. Ep. 66, 30 (Haas; al. pendunt).—Hence, pendens, entis, P. a.
    A.
    Hanging; in econom. lang., of fruits not yet plucked or gathered:

    vinum,

    Cato, R. R. 147:

    vindemia,

    Dig. 19, 1, 25:

    olea,

    Cato, R. R. 146:

    fructus,

    Dig. 6, 1, 44. —
    B.
    Pending; hence, in jurid, Lat., in pendenti esse, to be pending, undecided, uncertain:

    quando in pendenti est, an, etc.,

    Dig. 38, 17, 10:

    in pendenti est posterior solutio ac prior,

    ib. 46, 3, 58; 7, 1, 25:

    in pendenti habere aliquid,

    to regard a thing as uncertain, doubtful, Dig. 49, 17, 19 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > pendeo

  • 15 ad calendas graecas

       indefinidamente; nunca; para nunca; para un tiempo que nunca llegará [pues los griegos no tenían calendas]; para las calendas griegas; por las calendas griegas; para un momento que no ha de llegar
       ◘ Máxima latina para expresar de forma irónica que un asunto, negocio, etc., no se realizará, pues los griegos no tenían calendas.
       Calenda (del lat. kalendae, -ārum) en el antiguo cómputo romano y en el eclesiástico, primer día de cada mes. Calendas griegas es una expresión irónica y significa 'tiempo que no ha de llegar', porque los griegos no tenían calendas como los romanos.
       Según Suetonio, el emperador Augusto, hablando de los deudores y morosos que no cumplían sus compromisos, decía que pagarían ad calendas graecas, es decir, nunca (o en español "mañana", un mañana que nunca llega).
       Loc. lat. (pron. [ad-kaléndas-grékas]) que significa literalmente 'para las calendas griegas', o sea, 'para un momento que no ha de llegar': " Hassan II, un maestro en el arte de ganar tiempo, retrasó ad calendas graecas la celebración del referéndum sobre el Sahara" (Leguineche Camino [Esp. 1995]). [RAE: Diccionario panhispánico de dudas. Madrid: Santillana, 2005, p. 19]

    Locuciones latinas > ad calendas graecas

  • 16 pendeo

    pependī, —, ēre
    1) висеть, свешиваться, свисать, повиснуть (in и ex arbore C; ab или ex umero C, O; de collo alicujus O)
    p. tenui filo погов. Oвисеть на волоске
    2) быть вывешенным, объявленным ( ко всеобщему сведению)
    4) (тж. laqueo p. Sen) быть повешенным, повеситься ( pendentem aliquem videre M)
    5) ниспадать (apte pendet chlamys O); быть опущенным ( lacerti pendent Pl)
    6) парить, порхать, носиться ( per aĕrias auras O)
    7)
    а) нависать (pendentia nubila O; scopulus pendet O)
    8) медлить, задерживаться, оставаться ( in limine alicujus V); льнуть
    ex (ab) alicujus ore p. Lcr, V, O — жадно слушать кого-л.
    9) останавливаться, быть прерванным, прекращаться ( pendent opera interrupta V)
    10) (тж. animo p. C, L) быть в нерешительности, колебаться, сомневаться (animi pendentes L, Sen, QC)
    11) быть неясным, неопределённым, недостоверным (pendet belli fortuna O)
    12) зависеть (ex vultu et nutu alicujus C; in sententiis civium C; lĕvi momento C)
    14) быть преданным (ex или de aliquo C, H etc.)
    15) точно следовать, рабски подражать

    Латинско-русский словарь > pendeo

  • 17 turbo

    I āvī, ātum, āre [ turba ]
    1) приводить в волнение, волновать ( mare ventorum vi C)
    2)
    а) приводить в замешательство, расстраивать (aciem peditum L)
    omnibus in rebus t. Caelius ap. C — совершенно расстроить все свои дела, разориться
    3) приводить в беспорядок, путать, растрёпывать ( comas Q)
    4) нарушать целость, повреждать ( ceram Q)
    5) рассеивать, распугивать ( apros latratu V); нарушать (pacem, sacra L)
    7) тревожить, беспокоить, смущать (aliquem O, bAl etc.; mentem QC, PM)
    t. turbas Pl — пошаливать, вести беспутную жизнь
    ne quid turbet vide C — смотри, не натворил бы он каких-л. глупостей
    8) волноваться, возмущаться ( civitas turbat T)
    turbatur impers. — происходят волнения, неспокойно ( in Hispaniā C). — см. тж. turbatus
    II turbo, inis m. [ turbo 1. ]
    1) (тж. ventus t. и t. venti Pl) вихрь, смерч (pulvis collectus turbĭne H)
    2) смятение, смута ( in turbinibus rei publicae C)
    3) круговое движение, круговращение (lunae, caeli Lcr)
    4)
    а) кружение, вращение ( turbine hastam torquēre V); извивающееся движение (letĭfer t. serpentis Sil)
    б) сутолока, давка ( densi vulgi Cld)
    t. militiae O — прохождение военной службы, военная карьера
    6) волчок, юла (volitans sub verbere t. V)
    7) конус, раструб (conus, quem turbinem vocant Boët)
    8) мотовило, катушка, (магическое) веретено H, Ctl
    9) нарушитель, помеха ( pacis C)

    Латинско-русский словарь > turbo

  • 18 aestimo

    aestimo (aestumo), āvi, ātum, āre (aes), den Wert (das Maß) einer Sache beurteilen, etw. abschätzen, anschlagen, einen Anschlag (eine Taxe) machen, taxieren (während taxare = den Wert einer Sache ermitteln u. bestimmen), I) im engern Sinne, nach Geldwert, -betrag: petiverunt ab eo civitates, ut aestimaret, Cic. – aest. frumentum (s. aestimātiofrumenti), Cic.: domum, Cic.: argentum, Cic.: signa, Cic.: depositarum rerum pretia oculis aestimantibus, Solin. 50, 4. – m. Abl. od. Genet. des Wertes, alqd ternis denariis, Cic.: alqd denis assibus, Tac.: alqd quinis modiis, Sall. fr.: prata et areas quasdam magno, Cic.: ista permagno, Cic.: permittite, ut liceat, quanti quisque velit, tanti aestimet, Cic.: uti ea (mancipia) quoque deciens tanto pluris, quam quanti essent, aestimarentur, Liv. – m. Adv., tenuissime, Cic. Verr. 4, 35. – m. ex u. Abl. od. m. bl. Abl. des Maßstabes, nach dem abgeschätzt wird, alqd ex artificio, Cic.: alqd pecuniā, nach Geldeswert, Cic.: illud nullis posse taxationibus aestimari, Solin. 1, 85. – m. adversus u. Acc., lac adversus patinam, je nach der Größe der Sch. nehmen, Apic. 7, 306. – m. folg. indir. Fragesatz, aest. secum (in Gedanken), quid in fronte paterent (lapides) singuli, Liv. 25, 23, 11. – u. bes. als gerichtl. t.t., litem alci od. alcis, das Streitobjekt (den angerichteten Schaden od. das widerrechtlich erworbene Gut) nebst den Prozeßkosten abschätzen, jmdm. die Strafsumme ansetzen, jmd. zur Geldbuße verurteilen, Cic. u.a.: litem alcis quattuor milibus HS, Vell.: pugnatum est, ut lis haec capitis aestimaretur, als Kapitalsache schätzen, zu einer Kapitalsache machen, Cic.: dah. voluntatis nostrae tacitae velut litem aestimari vestris inter vos sermonibus audio, gleichs. die Strafsumme ansetzen, zu Strafe verurteilen, -ziehen, Liv. 45, 24, 2. – II) im weitern Sinne: 1) etw. nach irgend einem Verhältnisse, nach seinem innern Werte abschätzen, anschlagen, in Anschlag bringen, abwägen, würdigen, ansehen, achten, um danach sein Urteil zu bestimmen (vgl. Nipperd. Tac. ann. 15, 2. Heräus Tac. hist. 2, 23, 16), Cic. u.a. – m. Abl. od. Genet. des Wertes, veris pretiis, Tac.: praedae loco, Sall. fr.: magno, nonnihilo, Cic.: se magno, Liv.: se parvo, Sen.: levi momento, sehr gering, Caes.: magni, Cic.: minoris, Nep.: unius assis, Catull.: nulli (für nichts), Apul. flor. 9. p. 11, 18 Kr. – m. Advv., carius, Cic.: illa multo gravius aest., Caes.: levius tempestatis quam classis periculum, Caes.: vitam mortemque iuxta, Sall.: u. iusiurandum perinde, Tac.: rem vere, Liv. (s. Weißenb. Liv. 3, 19, 6): optime fides aestimatur, Plin. ep.: simplicius famam in hoste quam in cive, Curt.: nec ultra aestimatur, darüber hinaus geht die Würdigung nicht, Tac.: ultra quam aestimari potest (über allen Begriff) laudis avidus, Aur. Vict. epit. – me esse mortuum nihil aestumo, Cic. poët. – m. ex u. Abl. od. bl. Abl. des Maßstabes, nach dem abgeschätzt wird, vulgus ex veritate pauca, ex opinione multa aestimat, Cic.: optime ex accusatione ipsa accusatoris fides aestimatur, Plin. ep.: quae pars ex tertia parte Galliae est aestimanda, etwa den dritten Teil ausmachen dürfte (nach einem Maßstab, der Gallien in drei Teile teilt), Caes.: ex te ceteros aestimant, Sen. rhet.: non ex re, sed ex commodo, Sall.: ex aequo, Liv.: Campanorum cladibus Samnitium virtutem, Liv.: virtutem annis, Hor.: civitatem viribus, Liv.: alqd vitā, nach dem Leben abschätzen, für so teuer wie das Leben halten, Curt. – m. dopp. Acc., quod carum aestimant, wert schätzen, Sall. Iug. 85, 41: se satis beatum, gl. schätzen, Mart. 11, 1, 7: im Passiv m. dopp. Nom., ideoque (tempus) res vilissima aestimatur, Sen. de brev. vit. 8, 2. – dah. oft aest. alqm, alqd, jmd. od. etw. nach seinem wahren Werte-, gehörig schätzen od. würdigen, gehörig schätzen od. würdigen lernen, ermessen u. anerkennen (s. Nipp. Tac. ann. 4, 39), nemo aestimat tempus, Sen.: est aliquis, qui se inspici, aestimari fastidiat, Liv.: electus, quem contubernio (Abl.) aestimaret, Tac.: modestiae fama quae... a dis aestimatur, gehörig in Anschlag gebracht wird, Tac.: satis aestimare (er wisse es hinlänglich zu schätzen), m. folg. Acc. u. Infin., Tac. ann. 4, 39. – 2) anschlagen, erwägen, ermessen, erkennen, erachten, ansehen, halten für usw., sicuti ego aestumo, Sall.: ut aestimabat, Amm. – mit folg. indir. Fragesatz, ut aestimare possitis, in quantum cotidie ingenia decrescant, Sen. rhet.: aestimant, quod breve illud spatium habeat, Quint.: aestimantibus, quanta etc., Tac.: aestimari a medicis iubet (ein Gutachten abgeben), an etc., Tac. – m. pro u. Abl., Aegyptios pro sociis, non pro hostibus, Curt. 4, 1 (5), 28. – m. folg. Acc. u. Infin., ridicule magis hoc dictum (esse) quam vere aestimo, Phaedr.: turpe aestimantes aliquid commissum a suis, Phaedr.: ut aestimaretur, si revertisset de Parthis, boves iam defuturos, Amm.

    lateinisch-deutsches > aestimo

  • 19 ambigue

    ambiguē, Adv. (ambiguus), I) zweideutig, doppelsinnig, loqui, dicere, scribere, Cic.: dicere, Hor.: respondere, Aur. Vict.: agere, Tac. – verbum ambigue positum, Cic. – II) schwankend, unentschieden, ut (hostis) et levi momento nec ambigue est victus, Liv. 8, 19, 8: equites ambigue certavere, Tac. ann. 2, 21.

    lateinisch-deutsches > ambigue

  • 20 dispenso

    dispēnso, āvī, ātum, āre (Intens. v. dispendo), eig. an verschiedene genau abwägen, dah. I) verhältnismäßig austeilen, -zuteilen, -mitteilen, -verteilen, ducentos nummos, Plaut.: oscula per natos, Ov.: sucum proli, Col.: fontem inter incolas, Plin. – m. abstr. Objj., laetitiam inter impotentes populi animos, Liv.: ea singula, die einzelnen Verordnungen an einzelne geben, Plin. pan.: cuius famam disp. et digerere, in mehrere Stücke verteilen, Plin. ep. – in der Rhetor., inventa non solum ordine, sed etiam momento quodam atque iudicio, nicht allein nach der äußerlichen Reihenfolge, sondern auch nach der Schwere ihres Gewichts und nach bestimmten Grundsätzen verteilen, Cic. de or. 1, 142. – II) gleichmäßig einteilen, sorgsam einrichten, regulieren, A) im allg.: annum intercalariis mensibus interponendis ita dispensavit, ut etc., Liv.: candelae filum, daß er nicht zu lang u. nicht zu kurz brennt, Iuven.: victoriam, die gehörigen Verfügungen hinsichtlich der Benutzung des S. treffen, Liv.: bella, Iustin. – B) insbes., die Einnahme u. Ausgabe einer Wirtschaft, einer Kasse usw. gleichmäßig einrichten, sie verwalten, bewirtschaften, res domesticas, Cic.: pecuniam, Nep.: fila mortalia (von den Parzen), unter den Händen haben, Ov. her. 12, 3: disp. recte, haushalten, wirtschaften, Hor. – / arch. depon. Nebenform dispensor, nach Prisc. 8, 24.

    lateinisch-deutsches > dispenso

См. также в других словарях:

  • momento — sustantivo masculino 1. Fracción muy breve de tiempo: Me basta un momento para acabar. Lo vi sólo un momento. Sinónimo: instante. 2. Punto determinado en el tiempo: Las líneas se cruzarán en un momento dado. 3. Tiempo de duración indeterminada:… …   Diccionario Salamanca de la Lengua Española

  • momento — (Del lat. momentum). 1. m. Porción de tiempo muy breve en relación con otra. Lo vi un momento esta tarde. 2. instante. Espera un momento. 3. Lapso de tiempo más o menos largo que se singulariza por cualquier circunstancia. Este fue el mejor… …   Diccionario de la lengua española

  • momento — /mo mento/ [dal lat. momentum, der. della radice di movēre muovere ; propr. movimento, impulso; piccolo peso che determina il movimento della bilancia , da cui i sign. di piccola divisione del tempo (momentum temporis ) e di efficacia, importanza …   Enciclopedia Italiana

  • Momento — «Momento» (o «momentos») puede referirse a: Contenido 1 Tiempo 2 Ciencias 2.1 Matemática 2.2 Física 2.3 …   Wikipedia Español

  • Momento ! — Momento ! est une société de production française et de distribution de films documentaires. Historique Momento ! est créée en 1994 par le réalisateur israélien Eyal Sivan (auteur réalisateur), le médecin et ancien président de Médecins …   Wikipédia en Français

  • momento — a misspelling, or perhaps variant, of MEMENTO (Cf. memento) …   Etymology dictionary

  • momento — s. m. 1. Espaço pequeníssimo (mas indeterminado) de tempo. 2. Curta duração. 3. Lance, ocasião. 4. Ocasião oportuna. 5.  [Mecânica] Produto de um braço de alavanca pelo peso que se lhe aplica perpendicularmente. 6. Produto de uma força por uma… …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • momento — is an erroneous variant of memento …   Modern English usage

  • momento — [mō men′tō, məmen′tō] n. disputed var. of MEMENTO …   English World dictionary

  • Momento — (Del lat. momentum.) ► sustantivo masculino 1 Espacio breve de tiempo: ■ entraré un momento para saludarle. SINÓNIMO instante 2 Espacio de tiempo indeterminado: ■ en su biografía, explica momentos felices. SINÓNIMO instante [período] 3 Espacio de …   Enciclopedia Universal

  • momento — mo·mén·to s.m. FO 1a. brevissimo spazio di tempo, istante, attimo: avere un momento di esitazione, non avere un momento libero, un momento da perdere, per un momento ho creduto che scherzassi | un momento: per invitare qcn. ad attendere: un… …   Dizionario italiano

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»