-
1 безбрежный
прил. æгæрон, æнæкæрон, тыгъдбезбрежный как море – денджызау æгæрон
безбрежные равнины – тыгъд быдыртæ
-
2 открытый
прил.1. (раскрытый) гомоткрытая дверь – гом дуар
2. (о море, равнине) тыгъдоткрытая степь – тыгъд быдыр
3. (прямой, искренний) æргомприблизился ко мне с видом открытым (Пушкин) – æргом æнгасимæ мæм æрбахæстæг и
открытая вражда – æргом фыдæх
-
3 развернутый
прич. в знач. прил. райхæлд, тыгъдразвернутая программа работ – куыстыты тыгъд программæ
-
4 безграничный
прил. æнарæн, æнæарæн, æгæрон, тыгъдбезграничные просторы степей – быдыры æнарæн фæтæнтæ
-
5 край
муж.на краю села – хъæуы кæрон
кругом открытая степь без края – нæ алфæмбылай тыгъд быдыр æнæ кæрон
2. (утеса; крыши; стола) был, тигъна краю утеса – айнæджы был
я край оставила родной (Пушкин) – мæ райгуырæн бæстæ ныууахтон
-
6 необозримый
прил. цæст кæуыл не 'ххæссы, æгæрон, тыгъдчей это конь неутомимый бежит в степи необозримой? (Пушкин) – уый кæй æвæллайгæ бæх уайы, цæст кæуыл не 'ххæссы, уыцы быдыры?
-
7 обширный
прил. прям., перен. уæрæх, фæтæн, парахат, тыгъдобширные знакомства – парахат (бирæ) зонгæтæ
-
8 пастись
несовер. хизынв чистом поле пасутся кони (Пушкин) – тыгъд быдыры хизынц бæхтæ
-
9 простираться
несовер. æххæссын, тыгъд уынвпереди простиралось море – нæ разы айтыгъди денджыз
-
10 раскидываться
несовер. тындзын, фæйнæрдæм тыгъд уын -
11 расстилаться
несовер. тыгъд уын, адаргъ уын -
12 убитый
в чистом поле под ракитой богатырь лежит убитый (Пушкин) – тыгъд быдыры хæрисы бын хуыссы мард нæртон
См. также в других словарях:
тыгъд — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
тыгъдæг — з.б.п … Орфографический словарь осетинского языка
æнæтыгъд — з.б.п., дтытæ, мин … Орфографический словарь осетинского языка
тындзын — I тындз ын стремиться; спешить ↓ атындзын, батындзын, æртындзын, ратындзын, ныттындзын I, стындзын I, фæтындзын I … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
фæтындзын — I долго стремиться; поспешать, поторапливаться ↑ тындзын I Хуымæтæг, аразгæ, æдзæугæ мивдисæг. Æххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: фæтындзынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: фæтындзæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы: фæтындзæнтæ йедтæ Ифтындзæг … Словарь словообразований и парадигм осетинского языка
АВДÆН — Дзырд авдæн дæр арæзт у нымæцон авдæй, ома, авд сывæллонæн. Авд сывæллоны бæрц кæмæн уыд нæ фыдæлтæй, уыдон нымад уыдысты æххæст бинонтыл. Æвдæм сывæллоныл та арæх æвæрдтой (уæлдайдæр та дыгурмæ) ном Авдан Æвдæм. Нæ фыдæлты тыххæй хъæуа нæ хъæуа… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
АМРАН — Даредзанты таурæгъты сæйраг архайæг Амран у ирон адæмы уарзондæр таурæгъон хъæбатыртæй иу. Нарты Батрадзимæ сæ æрæвæрæн ис фæрсæй фæрстæм. Батрадзау Амран дæр у рæстыл тохгæнæг, æгъдауджын, æнæуæлдай ми, йæхи уæлдæр не вæры, хистæртæн,… … Словарь по этнографии и мифологии осетин
НАРТÆ — Нарты кадджыты сæйраг архайджытæ, хъæбатыр, зондджын, зонынджын æмæ æгъдауджын адæмы хатт. Ирон адæм сæ хонынц сæ таурæгъон фыдæлтæ. Хуыцау сæ сфæлдыста уæйгуыты фæстæ. Иу кадæг нын Нарты равзæрды тыххæй афтæ дзуры: – Хуыцау дунейы куы сфæлдыста … Словарь по этнографии и мифологии осетин
БЫЦЪЫНÆГ СКЪУЫНЫН — Исты саразынмæ тынг тырнын, тынг тыгъд кæнын, тынг змæлын. Надрывать силы. To sap (all) one s strength; to knock oneself up. Иу наци йæхицæн сæрмагонд паддзахад аразынмæ йæ быцъынæг скъуына, иннæ та æнæном, æбарæй цæра. (ИГ.1991, 6.) Йæ синтæ… … Фразеологический словарь иронского диалекта
СЫНДЗÆХГÆД ДУÆРТТÆ — Æдзæрæг. Дуæрттæ сындзæхгæд кæй сты, афтæмæй мæнæ уый та тыгъдæй лæууы, уый у... хъуыдыйаг... (Булкъаты М. Нарты Сосланы æвдæм балц.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
