Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

urbs

  • 101 servo

    servo, āvi, ātum, 1 (old fut. perf. servasso, Plaut. Most. 1, 3, 71: servassis, an old formula in Cato, R. R. 141, 3:

    servassit,

    Plaut. Cist. 4, 2, 76:

    servassint,

    id. As. 3, 3, 64; id. Cas. 2, 5, 16; id. Ps. 1, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 1; id. Trin. 2, 2, 103), v. a. [cf. salus].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., to save, deliver, keep unharmed, preserve, protect, etc. (very freq. and class.; syn. salvo): Ph. Perdis me tuis dictis. Cu. Immo servo et servatum volo, Plaut. Curc. 2, 3, 56; cf.:

    qui ceteros servavi, ut nos periremus,

    Cic. Fam. 14, 2, 2:

    pol me occidistis, amici, Non servastis,

    Hor. Ep. 2, 2, 139:

    aliquem ex periculo,

    Caes. B. C. 2, 41 fin.:

    aliquem ex judicio,

    Cic. Verr. 2, 3, 57, § 131:

    vita ex hostium telis servata,

    id. Rep. 1, 3, 5:

    urbs ex belli ore et faucibus erepta atque servata,

    id. Arch. 9, 21.—With ab and abl. (mostly post - Aug. and rare):

    si tamen servari a furibus possunt,

    Pall. 5, 8, 7 fin.:

    super omnia Capitolium summamque rem in eo solus a Gallis servaverat,

    Plin. 7, 28, 29, § 103.—Mars pater, te precor, pastores pecuaque salva servassis duisque bonam salutem mihi, etc., an old formula of prayer, Cato, R. R. 141, 3:

    di te servassint semper,

    Plaut. As. 3, 3, 64:

    di te servassint mihi,

    id. Cas. 2, 5, 16; id. Ps. 1, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 1; id. Trin. 2, 2, 103:

    ita me servet Juppiter,

    Ter. Phorm. 5, 3, 24:

    serva, quod in te est, filium et me et familiam,

    id. Heaut. 4, 8, 4: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratiā. Enn. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69 (Trag. v. 316 Vahl.):

    invitum qui servat idem facit occidenti,

    Hor. A. P. 467:

    Graeciae portus per se (i. e. Themistoclem) servatos,

    Cic. Rep. 1, 3, 5: [p. 1684] servare rem publicam, id. Sest. 22, 49:

    quoniam me unā vobiscum servare non possum, vestrae quidem certe vitae prospiciam, etc.,

    Caes. B. G. 7, 50:

    impedimenta cohortesque,

    id. B. C. 1, 70:

    urbem insulamque Caesari,

    id. ib. 2, 20:

    sua,

    Cato, R. R. 5, 1:

    rem suam,

    Hor. A. P. 329:

    servabit odorem Testa,

    id. Ep. 1, 2, 69:

    Sabinus Vitisator, curvam servans sub imagine falcem,

    keeping, retaining, Verg. A. 7, 179 et saep.:

    urbem et cives integros incolumesque,

    Cic. Cat. 3, 10, 25:

    pudicitiam liberorum ab eorum libidine tutam,

    id. Verr. 2, 1, 27, § 68:

    se integros castosque,

    id. Tusc. 1, 30, 72: omnia mihi integra, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17, 1.— Poet. with inf.:

    infecta sanguine tela Conjugibus servant parvisque ostendere natis,

    Stat. Th. 9, 188.— Absol.: So. Perii, pugnos ponderat. Me. Quid si ego illum tractim tangam ut dormiat? So. Servaveris:

    Nam continuas has tres noctes pervigilavi,

    you would save me, Plaut. Am. 1, 1, 157.—
    (β).
    With abl. or ab or ex and abl. of the danger or evil:

    si respublica populi Romani Quiritium ad quinquennium proximum salva servata erit hisce duellis, datum donum duit, etc., an ancient votive formula,

    Liv. 22, 10, 2:

    Q. SERVILIVS VVLNERE SERVATVS,

    Inscr. Grut. 48, 5:

    omnes quattuor amissis servatae a peste carinae,

    Verg. A. 5, 699.—Usu. with ex:

    quo ex judicio te ulla salus servare posset,

    Cic. Verr. 2, 3, 57, § 131:

    urbs ex omni impetu regio servata,

    id. Arch. 9, 21:

    ex eo periculo,

    Caes. B. C. 2, 41:

    navem ex hieme marique,

    Nep. Att. 10, 6.—
    b.
    With abstract objects: navorum imperium servare est induperantum, Enn. ap. Fest. p. 169 Müll. (Trag. v. 413 Vahl.):

    imperium probe,

    Plaut. Ps. 2, 4, 7:

    ordines,

    Caes. B. G. 4, 26; id. B. C. 1, 44; 2, 41; cf. id. B. G. 7, 23:

    ordinem laboris quietisque,

    Liv. 26, 51:

    praesidia indiligentius,

    Caes. B. G. 2, 33:

    vigilias,

    Liv. 34, 9:

    custodias neglegenter,

    id. 33, 4:

    discrimina rerum,

    id. 5, 46:

    concentum (fides),

    Cic. Fin. 4, 27, 75:

    cursus,

    id. Rep. 1, 14, 22; id. Tusc. 1, 28, 68:

    intervallum,

    Caes. B. G. 7, 23:

    tenorem pugnae,

    Liv. 30, 18:

    modum,

    Plin. 7, 53, 54, § 180 et saep.:

    fidem,

    Plaut. Rud. 5, 2, 63:

    fidem cum aliquo,

    id. Curc. 1, 2, 49; id. Merc. 3, 1, 33; Ter. And. 1, 5, 45:

    fides juris jurandi saepe cum hoste servanda,

    Cic. Off. 3, 29, 107; cf.:

    fidem de numero dierum,

    Caes. B. G. 6, 36:

    promissum,

    Plaut. Am. 5, 3, 1:

    promissa,

    Cic. Off. 1, 10, 23:

    officia,

    id. ib. 1, 11, 33:

    justitiam,

    id. ib. 1, 13, 41; cf.:

    aequabilitatem juris,

    id. Rep. 1, 34, 53:

    aequitatem,

    id. Off. 1, 19, 64:

    jura induciarum,

    Caes. B. C. 1, 85:

    institutum militare,

    id. ib. 3, 75; cf. id. ib. 3, 84;

    3, 89: rectum animi, Hor S. 2, 3, 201: consulta patrum, leges juraque,

    id. Ep. 1, 16, 41;

    legem,

    Cic. Fam. 2, 17, 2:

    consuetudinem,

    id. Clu. 32, 89:

    illud quod deceat,

    id. Off. 1, 28, 97:

    dignitatem,

    id. de Or. 2, 54, 221:

    fidem cum aliquo,

    id. Phil. 7, 8, 22:

    amicitiam summā fide,

    id. Lael. 7, 25:

    Platonis verecundiam,

    id. Fam. 9, 22, 5:

    aequam mentem,

    Hor. C. 2, 3, 2:

    nati amorem,

    Verg. A. 2, 789:

    conubia alicujus,

    id. ib. 3, 319:

    foedera,

    Ov. F. 2, 159.—
    B.
    In partic., to keep, lay up, preserve, reserve for the future or for some purpose (syn. reservare):

    si voles servare (vinum) in vetustatem, ad alvum movendam servato,

    Cato, R. R. 114, 2; Col. 12, 28, 4:

    lectum Massicum,

    Hor. C. 3, 21, 6; Col. 12, 28, 4; cf.:

    Caecuba centum clavibus,

    Hor. C. 2, 14, 26:

    lapis chernites mitior est servandis corporibus nec absumendis,

    Plin. 36, 17, 28, § 132:

    vermes in melle,

    id. 30, 13, 39, § 115:

    se temporibus aliis,

    Cic. Planc. 5, 13:

    eo me servavi,

    id. Att. 5, 17, 1:

    Valerius, in parvis rebus neglegens ultor gravem se ad majora vindicem servabat,

    Liv. 2, 11, 4; 10, 28, 5.—With dat.:

    placet esse quasdam res servatas judicio voluntatique multitudinis,

    Cic. Rep. 1, 45, 69:

    in aliquod tempus quam integerrimas vires militi servare,

    Liv. 10, 28:

    Jovis auribus ista (carmina) Servas,

    Hor. Ep. 1, 19, 44:

    causa integra Caesari servaretur, Auct. B. Alex. 35, 1: durate et vosmet rebus servate secundis,

    Verg. A. 1, 207.— Poet. with ad:

    ad Herculeos servaberis arcus,

    Ov. M. 12, 309.—
    II.
    Transf. (from the idea of the attention being turned to any thing).
    A.
    To give heed to, pay attention to; to watch, observe any thing (syn. observo).
    1.
    In gen.
    (α).
    With acc.: uxor scelesta me omnibus servat modis, Ne, etc., Plaut. Rud. 4, 1, 5:

    vestimenta sua,

    id. ib. 2, 3, 52:

    iter alicujus,

    Caes. B. G. 5, 19:

    Palinurus dum sidera servat,

    Verg. A. 6, 338:

    nubem locumque,

    Ov. M. 5, 631:

    nutricis limen servantis alumnae,

    keeping watch over, guarding, id. ib. 10, 383:

    pascentes haedos,

    Verg. E. 5, 12:

    vestibulum,

    id. A. 6, 556:

    servaturis vigili Capitolia voce Cederet anseribus,

    Ov. M. 2, 538; cf.:

    pomaria dederat servanda draconi,

    id. ib. 4, 646.—
    (β).
    With rel.-clause or final: quid servas, quo eam, quid agam? Lucil. ap. Non. 387, 26:

    tuus servus servet, Venerine eas (coronas) det, an viro,

    Plaut. As. 4, 1, 60:

    cum decemviri servassent, ut unus fasces haberet,

    Liv. 3, 36, 3:

    servandum in eo ante omnia, ut, etc.,

    Plin. 17, 17, 28, § 124:

    ut (triumviri) servarent, ne qui nocturni coetus fierent,

    Liv. 39, 14 fin.; Col. 8, 5, 13.—
    (γ).
    Absol., to stay, keep watch, or guard: Eu. Intus serva. Sl. Quippini Ego intus servem? an, ne quis aedes auferat? Plaut. Aul. 1, 2, 3 sq.; cf.:

    nemo in aedibus Servat,

    id. Most. 2, 2, 22:

    solus Sannio servat domi,

    Ter. Eun. 4, 7, 10; Ov. M. 1, 627.— Imper.:

    serva!

    take care! look out! beware! Plaut. Pers. 5, 2, 29; Ter. And. 2, 5, 5; id. Ad. 2, 1, 18; Hor. S. 2, 3, 59.—
    2.
    In partic., in relig. lang., to observe an omen: secundam avem servat... servat genus altivolantum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 83 and 84 Vahl.):

    de caelo servare,

    Cic. Phil. 2, 32, 81; id. Div. 2, 35, 74;

    so of the augurs: de caelo,

    id. Vatin. 6, 15; id. Sest. 61, 129; id. Prov. Cons. 19, 45; id. Att. 2, 16, 2; 4, 3, 3:

    caelum servare,

    Lucr. 5, 395:

    fulgura caeli,

    id. 6, 429.—
    B.
    To keep to, remain in a place (i. e. to keep watch there); to dwell in, inhabit (ante-class. and poet.):

    nunc te amabo, ut hanc hoc triduum solum sinas Esse hic et servare apud me,

    Plaut. Cist. 1, 1, 107:

    tu nidum servas,

    Hor. Ep. 1, 10, 6:

    atria servantem postico falle clientem,

    id. ib. 1, 5, 31:

    nymphae sorores, Centum quae silvas, centum quae flumina servant,

    Verg. G. 4, 383:

    immanem hydrum Servantem ripas,

    id. ib. 4, 459:

    sola domum et tantas servabat filia sedes,

    id. A. 7, 52:

    DOMVM SERVAVIT, LANAM FECIT,

    Inscr. Orell. 3848.—
    C.
    In late jurid. Lat.:

    servare aliquid (pecuniam) ab aliquo,

    to get, obtain, receive, Dig. 17, 1, 45 fin.; so ib. 25, 5, 2; 26, 7, 61.—Hence, * servans, antis, P.a., keeping, observant; with gen.:

    Rhipeus servantissimus aequi,

    Verg. A. 2, 427.

    Lewis & Short latin dictionary > servo

  • 102 sto

    sto, stĕti, stătum, 1 (scanned stĕtĕrunt, Verg. A. 2, 774; 3, 48; Ov. H. 7, 166; Prop. 2, 8, 10), v. n. [root sta-; Sanscr. sthā, sthalam, locus; Gr. sta-, histêmi, to set, place; statêr, weight; O. H. Germ. stām; Goth. standa; Engl. stand], to stand, in opposition to sitting, walking, or lying prostrate, to stand still, remain standing, stand upright.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    hos quos videtis stare hic captivos duos, Illi qui astant, hi stant ambo, non sedent,

    Plaut. Capt. prol. 1 sq.; cf.:

    cum virgo staret et Caecilia in sellā sederet,

    Cic. Div. 1, 46, 104:

    si iste ibit, ito: stabit, astato simul,

    Plaut. Ps. 3, 2, 74:

    abi intro, noli stare,

    id. Mil. 4, 3, 36; so (opp. ire) id. Merc. 3, 3, 21; id. Mil. 4, 2, 95; 4, 9, 10; id. Pers. 3, 3, 43; 4, 4, 50; Ter. Eun. 3, 2, 6; 3, 2, 12:

    i: quid stas, lapis?

    id. Heaut. 4, 7, 3:

    ante aedes,

    Plaut. Am. 2, 1, 56; 1, 1, 250; 2, 2, 35; id. Truc. 2, 3, 14:

    ante ostium,

    Ter. Eun. 5, 2, 4; id. And. 3, 1, 17; id. Hec. 3, 4, 14; 5, 4, 14:

    ante oculos,

    Ov. Am. 1, 5, 17:

    ad januam,

    Cic. de Or. 2, 86, 353:

    ad undam,

    Verg. G. 4, 356:

    orantem juxta,

    Stat. Th. 11, 618:

    hic foris,

    Plaut. Men. 2, 3, 12:

    hinc procul,

    Ter. Hec. 4, 3, 1:

    propter in occulto,

    Cic. Clu. 28, 78; cf.:

    qui proximi steterant,

    Caes. B. G. 5, 35, 3:

    propius,

    Hor. A. P. 361:

    sta ilico,

    Ter. Phorm. 1, 4, 18:

    qui frequentissimi in gradibus concordiae steterunt,

    Cic. Phil. 7, 8, 21:

    stans pede in uno,

    Hor. S. 1, 4, 10 et saep.—Of things:

    ita statim stant signa,

    Plaut. Am. 1, 1, 120:

    quorum statuae steterunt in Rostris,

    Cic. Phil. 9, 2, 4:

    statua,

    id. Div. 1, 34, 75:

    signa ad impluvium, ad valvas Junonis,

    id. Verr. 2, 1, 23, § 61:

    stabat acuta silex,

    Verg. A. 8, 233:

    columna,

    Hor. C. 1, 35, 14:

    cerea effigies,

    id. S. 1, 8, 32; cf. poet.:

    aeneus ut stes,

    id. ib. 2, 3, 183.— Pass. impers.: Ps. Statur hic ad hunc modum. Sim. Statum vide hominis, Plaut. Ps. 1, 5, 44: Gn. Quid agitur? Pa. Statur, Ter. Eun. 2, 2, 40:

    confecto munerum cursu moriar stando,

    Amm. 24, 3, 7.—Prov.:

    inter sacrum saxumque sto, nec quid faciam scio,

    i.e. I am in a pinch, Plaut. Capt. 3, 4, 84; v. sacrum.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., to stand firm or immovable; to last, remain, continue: cui nec arae patriae domi stant; fractae et disjectae jacent, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 115 Vahl.):

    nec domus ulla nec urbs stare poterit,

    Cic. Lael. 7, 23:

    stantibus Hierosolymis,

    id. Fl. 28, 69:

    ut praeter spem stare muros viderunt,

    Liv. 38, 5:

    urbem innoxiam stare incolumem pati,

    id. 31, 31, 15:

    hasta, quae radice novā, non ferro stabat adacto,

    stuck fast, remained fixed, Ov. M. 15, 562:

    missum stetit inguine ferrum,

    id. ib. 5, 132; cf. id. ib. 5, 34;

    8, 415: stat glacies iners,

    Hor. C. 2, 9, 5:

    aquae,

    Ov. M. 4, 732:

    longā stare senectā,

    Sil. 3, 94:

    cornus stetit inter tempora frontis,

    id. 4, 142.—
    2.
    To remain, tarry, linger any where (cf. moror):

    paulisper stetimus in illā ganearum tuarum nidore atque fumo,

    Cic. Pis. 6, 13:

    hos quos video volitare in foro, quos stare ad curiam,

    id. Cat. 2, 3, 5: cur non aut stantem comprehenderint, aut fugientem consecuti sint, remaining in the city, id. Cael, 28, 67;

    so (opp. fugio),

    id. Tusc. 2, 23, 54:

    cum gladiis in conspectu senatus,

    id. Phil. 2, 4, 8:

    qui domi stare non poterant,

    id. Fl. 6, 13:

    (meretrix) olente in fornice stans,

    Hor. S. 1, 2, 30; cf. Ov. Am. 1, 10, 21; Juv. 10, 239; cf.

    of minerals not attracted by the magnet: pondere enim fretae partim stant, quod genus aurum,

    Lucr. 6, 1058. —
    3.
    In milit. lang.
    a.
    To stand in the ranks or under arms, to fight:

    quisque uti steterat, jacet obtinetque ordinem,

    Plaut. Am. 1, 1, 86: ut sustinere corpora plerique nequeuntes arma sua quisque stantes incumberet, Sall. ap. Serv. Verg. A. 9, 229 (H. 3, 72 Dietsch):

    cum milites a mane diei jejuni sub armis stetissent defatigati, Auct. B. Afr. 42, 3: primo haud impari stetere acie,

    Liv. 26, 44:

    in Asia totius Asiae steterunt vires,

    id. 37, 58: in acie, Auct. B. Hisp. 28 fin.:

    pars acie stabat, Auct. B. Afr. 51, 6: stetit acies in armis,

    Sen. Phoen. 389; cf.:

    stetit ordine certo Infelix acies,

    Luc. 7, 2, 16.—
    b.
    Pregn., to stand firm in fight, stand one's ground, maintain the contest (opp. abjecto scuto fugere), Cic. Tusc. 2, 23, 54; cf.:

    in acie stare ac pugnare (opp. in castra refugere),

    Liv. 22, 60, 25:

    Tarquiniensis, novus hostis non stetit solum, sed etiam ab suā parte Romanum pepulit,

    id. 2, 6, 11:

    comminus,

    Caes. B. C. 1, 47:

    inque gradu stetimus, certi non cedere,

    Ov. M. 9, 43; cf.:

    contra leonem,

    Spart. Carac. 5.—
    c.
    Transf., of a battle, to last, hold out, continue (a favorite expression of Livy):

    ibi aliquamdiu atrox pugna stetit,

    Liv. 29, 2:

    diu pugna neutro inclinata stetit,

    id. 27, 2:

    ita anceps dicitur certamen stetisse,

    id. 8, 38:

    primo stetit ambiguā spe pugna,

    id. 7, 7.—
    4.
    Nautical t. t., to lie, to lie or ride at anchor:

    ante hostium portus in salo stare,

    Liv. 37, 16;

    Auct. B. Afr. 62: naves regiae in sinu Maliaco,

    Liv. 36, 20:

    classis instructa in portu,

    id. 37, 11:

    classis in salo ad Leptim, Auct. B. Afr. 62, 4: litore puppes,

    Verg. A. 6, 901.—
    5.
    Of servants, to stand, wait, attend (very rare): neque pueri eximiā facie stabant, C. Gracch. ap. Gell. 15, 12, 2:

    sto exspectans, si quid mihi imperent,

    Ter. Eun. 3, 5, 46:

    ad cyathum et vinum,

    Suet. Caes. 49; cf.:

    ad pedes,

    id. Galb. 22.—
    6.
    Of buildings, cities, etc., to stand finished, be erected (mostly poet.):

    intra annum nova urbs stetit,

    Liv. 6, 4, 6:

    jam stabant Thebae,

    Ov. M. 3, 131:

    moenia jam stabant,

    id. F. 3, 181:

    stet Capitolium Fulgens,

    Hor. C. 3, 3, 42:

    aedificant muros... Stabat opus,

    Ov. M. 11, 205:

    jam stare ratem,

    Val. Fl. 1, 96.—
    7.
    Of the countenance, to be unmoved, to be at rest ( poet.):

    stat num quam facies,

    Luc. 5, 214:

    stant ora metu,

    are rigid, Val. Fl. 4, 639; cf.:

    cur ad patrios non stant tua lumina vultus,

    Stat. Th. 10, 693.—
    8.
    To stand up, stand upright, stand on end; to bristle up, stiffen, etc. ( poet. and in post-Aug. prose): papillae, Lucil. ap. Non. 391, 26:

    mammae,

    Plin. 28, 19, 77, § 249:

    steterunt comae,

    Verg. A. 2, 774; 3, 48; Ov. M. 7, 631; cf. id. ib. 10, 425:

    crines fulvi pulvere,

    Stat. Th. 3, 326:

    setae,

    Ov. M. 8, 286:

    in vertice cristae,

    id. ib. 6, 672:

    aristae,

    id. ib. 10, 655:

    stantes oculi,

    prominent, Ov. F. 6, 133:

    oculis rigentibus et genis stantibus,

    fixed, Plin. 23, 1, 24, § 49. —In mal. part., Mart. 3, 73, 2; App. M. 2, p. 117, 39; Auct. Priap. 75, 2.—Rarely of fluids, to coagulate, stiffen:

    sanguis stetit,

    Sen. Oedip. 585.—
    9.
    With abl., to stand out with, be thick with, full of any thing (mostly poet.): stant pulvere campi, Enn. ap. Porphyr. ad Hor. C. 1, 9, 1 (Ann. v. 592 Vahl.): cupressi Stant rectis foliis, id. ap. Philarg. ad Verg. G. 2, 444 (Ann. v. 268 ib.): stat sentibu' fundus, Lucil. ap. Don. Ter. And. 4, 2, 16; Titin. ap. Non. 391, 21; so,

    ager sentibus,

    Caecil. ib. 391, 23:

    vides ut altā stet nive candidum Soracte,

    Hor. C. 1, 9, 1: caelum caligine stat, Sisenn. ap. Non. 392, 8:

    pulvere caelum,

    Verg. A. 12, 408:

    pulvereo globo astra,

    Stat. Th. 7, 124:

    stant lumina (Charontis) flammā,

    Verg. A. 6, 300:

    stant pulvere Syrtes,

    Claud. Laud. Stil. 1, 257.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to stand: mentes, rectae quae stare solebant, Enn. ap. Cic. Sen. 6, 16 (Ann. v. 208 Vahl.):

    stetisse ipsum in fastigio eloquentiae,

    Quint. 12, 1, 20.—
    B.
    In partic.
    1.
    Pregn., to stand one's ground, stand firm or unshaken; to endure, persevere, persist, abide, continue:

    moribus antiquis res stat Romana virisque, Enn. ap. Aug. Civ. Dei, 2, 21 (Ann. v. 492 Vahl.): disciplinam militarem, quā stetit ad hanc diem Romana res, solvisti,

    Liv. 8, 7:

    res publica staret,

    Cic. Phil. 2, 10, 24; cf. id. Cat. 2, 10, 21:

    stante urbe et curiā,

    id. Planc. 29, 71:

    ut eo neglecto civitas stare non possit,

    id. Cael. 1, 1:

    utinam res publica stetisset, quo coeperat statu,

    id. Off. 2, 1, 3:

    qui illam (rem publicam) cadere posse stante me non putārant,

    id. Fam. 6, 6, 2:

    ut stante re publicā facere solebamus,

    id. Off. 2, 1, 3:

    neque enim aliter stare possemus,

    id. Sest. 45, 97:

    per quos homines ordinesque steterim, quibusque munitus fuerim, non ignoras,

    id. Fam. 13, 29, 7; cf.:

    eorum auxilio, qui me stante stare non poterant,

    id. ib. 7, 2, 3:

    respublica stetit virtute tuā,

    Liv. 4, 40:

    stetit regnum puero,

    id. 1, 3:

    dum stetimus,

    Ov. Tr. 1, 9, 17:

    stamus animis,

    Cic. Att. 5, 18, 2:

    stas animo,

    Hor. S. 2, 3, 213:

    Gabinium sine provinciā stare non posse,

    could not hold out, subsist, Cic. Pis. 6, 12; cf. id. Fl. 6, 14; Suet. Oth. 5:

    nedum sermonum stet honos,

    Hor. A. P. 69.—Hence, nearly—esse, tantā stat praedita culpā (natura), Lucr. 5, 199:

    pausam stare fragori,

    id. 1, 747.—
    b.
    (Acc. to its use as a milit. t. t., v. supra, I. B. 3.) To maintain the contest:

    cum in senatu pulcherrime staremus,

    Cic. Fam. 1, 4, 1.—
    c.
    Stare in aliquā re, simply aliquā re, and post-class. also alicui rei, to stand firm, persist, persevere; to rest, abide, adhere to, continue in a thing.
    (α).
    In aliquā re:

    si in fide non stetit,

    Cic. Rab. Perd. 10, 28:

    sin in eo non stat,

    id. Att. 2, 4, 1:

    stare oportet in eo, quod sit judicatum,

    id. Fin. 1, 14, 47:

    in sententiā,

    Liv. 4, 44.—
    (β).
    With abl.:

    eā omnes stant sententiā,

    Plaut. Curc. 2, 1, 35:

    suis stare judiciis,

    Cic. Tusc. 5, 28, 81:

    censoris opinione,

    id. Clu. 47, 132:

    alicujus decreto,

    Caes. B. G. 6, 13:

    stare conditionibus,

    Cic. Att. 7, 15, 2:

    stare conventis,

    id. Off. 3, 25, 95:

    stare jurejurando,

    Quint. 5, 6, 4:

    nihil quo stat loco stabit, omnia sternet abducetque vetustas,

    Sen. ad Marc. 26, 4.— Pass. impers.:

    stabitur consilio,

    Liv. 7, 35:

    etsi priore foedere staretur,

    id. 21, 19:

    famā rerum standum est,

    id. 7, 6.—
    (γ).
    With dat.:

    arbitri sententiae stare,

    Dig. 4, 7, 23 fin.:

    voluntati patris,

    ib. 26, 7, 3; 36, 3, 6:

    rei judicatae,

    ib. 42, 1, 32:

    emptioni,

    ib. 19, 1, 13; ib. 4, 8, 27 (five times) et saep.—
    (δ).
    Stat sententia, aliquid, or, impersonally, stat ( alicui), the determination stands or holds good; I ( thou, he, etc.) am determined: Pa. Vide quid agas. Ph. Stat sententia, Ter. Eun. 2, 1, 18:

    Hannibal, postquam ipsi sententia stetit, pergere ire,

    Liv. 21, 30:

    stat sententia tradere mecum Dotalem patriam,

    Ov. M. 8, 67:

    modo nobis stet illud, unā vivere in studiis nostris,

    Cic. Fam. 9, 2, 5:

    stat pectore fixum, Aeetae sociare manus,

    Val. Fl. 5, 289:

    nos in Asiam convertemus: neque adhuc stabat, quo potissimum,

    Cic. Att. 3, 14, 2:

    mihi stat alere morbum,

    Nep. Att. 21, 6:

    quos ut seponi stetit,

    Sil. 3, 68:

    stat, casus renovare omnes,

    Verg. A. 2, 750. —
    d.
    In aliquā re, or simply aliquā re, to rest on, be fixed on, depend upon, etc.:

    omnis in Ascanio stat cura parentis,

    Verg. A. 1, 646:

    regnum fraternā stare concordiā,

    Liv. 45, 19:

    quā (disciplinā) stetit Romana res,

    id. 8, 7:

    hac arte (i.e. bello) in patriā steti,

    id. 5, 44, 2; Val. Fl. 3, 673; Verg. A. 2, 163:

    magis famā quam vi stare res suas,

    Tac. A. 6, 30:

    apud quos virtute quam pecuniā res Romana melius stetit,

    id. H. 2, 69 fin.:

    famā bella stare,

    Curt. 3, 8, 7.—
    2.
    In theatr. lang., of plays and actors, to stand, i.e. to please, take, succeed:

    quod si intellegeret, cum stetit olim nova (fabula), Actoris operā magis stetisse quam suā,

    Ter. Phorm. prol. 9 sq.:

    partim vix steti, id. Hec. prol. alt. 7: securus, cadat an recto stat fabula talo,

    Hor. Ep. 2, 1, 176:

    illi, scripta quibus comoedia prisca viris est, Hoc stabant, hoc sunt imitandi,

    id. S. 1, 10, 17.—
    3.
    Stare, ab, cum, or pro aliquo, or aliquā re, or with adv. loci, to stand by, on the side of, adhere to a person or thing, take the part of:

    ut nemo contra civium perditorum dementiam a senatu et a bonorum causā steterit constantius,

    Cic. Brut. 79, 273:

    a se potius quam ab adversariis,

    id. Inv. 1, 43, 81:

    a mendacio contra verum,

    id. ib. 1, 3, 4:

    a contrariā ratione,

    Auct. Her. 4, 2, 4:

    cum di prope ipsi cum Hannibale starent,

    Liv. 26, 41, 17; 5, 38:

    stabat cum eo senatus majestas,

    id. 8, 34, 1:

    nobiscum adversus bar, baros,

    Nep. Ages. 5, 4:

    si pro meā patriā ista virtus staret,

    Liv. 2, 12:

    pro jure gentium,

    id. 38, 25:

    pro vobis adversus reges stetimus,

    id. 45, 22, 10; 23, 8, 3 Fabri ad loc.:

    pro Jubā atque Afris,

    Quint. 11, 1, 80:

    pro signis,

    Ov. A. A. 1, 200:

    quamvis duces non essent praesentes, staret tamen pro partibus invicta fortuna ultoris,

    Flor. 4, 7, 10:

    hic primo pro Pompei partibus, mox simulatione contra Pompeium stetit,

    Vell. 2, 48, 4:

    voluptas pro iisdem partibus standi,

    Sen. Vit. Beat. 4, 1; cf.:

    et dii quoque pro meliore stant causā,

    Curt. 4, 1, 13:

    hinc stas, illinc causam dicis,

    Plaut. Men. 4, 2, 48:

    unde stetisset, eo se victoria transferret,

    Just. 5, 4, 12: non semper vostra evortet: nunc Juppiter hac stat, stands at your side, stands by you, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565.—So with in:

    Graeci, qui in Darei partibus steterant,

    Curt. 3, 11, 18.—
    4.
    Stare per aliquem, to stand to one's account, be chargeable or owing to one; to lie at one's door, be one's fault; followed by a negative consequence or effect, expressed by quin, [p. 1763] quominus, or ne.
    (α).
    With quin:

    quoniam per eum non stetisset, quin praestaretur, etc.,

    Liv. 2, 31, 11 Weissenb.ad loc.—
    (β).
    With quominus (freq.):

    si poterit fieri, ut ne pater per me stetisse credat, Quominus haec fierent nuptiae, volo: sed si id non poterit, Id faciam in proclivi quod est, per me stetisse, ut credat,

    Ter. And. 4, 2, 16 sq.:

    Caesar ubi cognovit per Afranium stare, quominus proelio dimicaretur,

    Caes. B. C. 1, 41:

    graviter eam rem tulerunt, quod stetisse per Trebonium, quominus oppido potirentur, videbatur,

    id. ib. 2, 13; so,

    nec, quominus perpetua cum eis amicitia esset, per populum Romanum stetisse,

    Liv. 8, 2, 2; 9, 14, 1; 6, 33, 2; 44, 14, 12.—
    (γ).
    With ne:

    ne praestaremus per vos stetit, qui, etc.,

    Liv. 45, 23, 6:

    non per milites stetisse, ne vincerent,

    id. 3, 61, 2:

    quasi per ipsum staret, ne redderetur,

    Suet. Aug. 28.—Rarely without the negation; so with ut:

    per quam (ignorantiam) stetit, ut tibi obligarer,

    Plin. Ep. 10, 6 (22), 2; cf. Ter. And. 4, 2, 17 supra; absol.:

    id est, non per me stetit, sed per illud,

    Quint. 3, 6, 78; with subj.-clause:

    si per eum non stetit, parere defuncti voluntati,

    Dig. 32, 1, 36.—
    5.
    Of price, to stand one in, to come to, to cost (mostly post-Aug.):

    Periclum vitae meae tuo stat periculo,

    Plaut. Capt. 3, 5, 82:

    Polybius scribit, centum talentis eam rem Achaeis stetisse,

    Liv. 34, 50; cf.:

    sit argumento tibi gratis stare navem,

    Cic. Verr. 2, 5, 19, § 48:

    haud illi stabunt Aeneia parvo Hospitia,

    Verg. A. 10, 494:

    quae neque magno Stet pretio,

    Hor. S. 1, 2, 122:

    multo sanguine ac vulneribus ea Poenis victoria stetit,

    Liv. 23, 30:

    haud scio an magno detrimento certamen staturum fuerit,

    id. 3, 60:

    utrique vindicta libertatis morte stetit,

    Vell. 2, 64, 3:

    heu quanto regnis nox stetit una tuis?

    Ov. F. 2, 812 et saep.:

    nulla pestis humano generi pluris stetit,

    Sen. Ira, 1, 2, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > sto

  • 103 validus

    vălĭdus, a, um, adj. [valeo], strong, stout, able, powerful, robust, vigorous (mostly poet. and in post-Aug. prose; not in Cæs.; very rare in Cic.; cf. valens).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    quasi incudem me homines octo validi caedant,

    Plaut. Am. 1, 1, 7:

    quantus et quam validus est,

    id. ib. 1, 1, 143:

    lictores,

    id. As. 3, 2, 29:

    videmus ea, quae terra gignit, corticibus et radicibus valida servari,

    Cic. Fin. 5, 11, 33:

    legiones,

    Lucr. 5, 1228:

    leo,

    id. 5, 985; 5, 1310:

    tauri,

    Ov. M. 7, 538; 9, 186:

    lacerti,

    Lucr. 4, 829; Ov. M. 9, 223:

    vires,

    Verg. A. 2, 50:

    robur pectoris,

    Ov. Tr. 5, 12, 11:

    validissima forma,

    Quint. 12, 10, 5:

    ventus,

    Lucr. 6, 137; 3, 509:

    aestus,

    id. 1, 300:

    fulmen,

    id. 6, 228:

    flumen,

    id. 1, 291:

    pontes,

    id. 1, 285:

    turres,

    id. 5, 1440:

    tormenta,

    id. 6, 329:

    bipennis,

    Verg. G. 4, 331:

    urbs valida muris,

    Liv. 1, 15, 4:

    validiores munitiones,

    id. 36, 17, 4; 24, 37:

    praesidia,

    id. 44, 35:

    robustis apta materia validissima est,

    the strongest, most nourishing food, Cels. 2, 18 fin. (cf. valens, A.):

    ptisanae usus validissimus saluberrimusque,

    Plin. 18, 7, 15, § 74.—With inf.:

    pondus sustinere valida abies,

    Plin. 16, 42, 81, § 222:

    (canis) validus servare gregem,

    Claud. in Eutrop. 1, 34.—
    B.
    In partic.
    1.
    Well in body, in good health, sound, healthy:

    salvus atque validus,

    Ter. Hec. 3, 5, 7:

    jamne isti abierunt, Qui me vi cogunt, ut validus insaniam?

    of sound body, Plaut. Men. 5, 3, 2:

    si, ut spero, te validum videro,

    Cic. Fam. 16, 4, 3:

    validus male filius,

    i. e. sickly, Hor. S. 2, 5, 45:

    necdum ex morbo satis validus,

    Liv. 3, 13, 2:

    color validus,

    healthy complexion, Plin. 20, 5, 20, § 42.—
    2.
    Of medicines, strong, powerful, active, efficacious:

    medicamen,

    Ov. M. 15, 533; 7, 262:

    sucus,

    id. ib. 7, 316:

    venenum,

    id. ib. 7, 123; Tac. A. 13, 15 fin.:

    validissima faex aceti contra cerastas,

    Plin. 23, 2, 32, § 67.—
    II.
    Trop., strong, mighty, powerful, effective:

    Jovi opulento, incluto... valido viripotenti,

    Plaut. Pers. 2, 3, 1:

    aevi leges,

    Lucr. 5, 58:

    valida urbs et potens,

    Cic. Rep. 2, 2, 4:

    fama validissima,

    Tac. A. 13, 8:

    ducibus validiorem quam exercitu rem Romanam esse,

    Liv. 2, 39, 2:

    delecti, quibus corpus annis infirmum, ingenium sapientiā validum erat,

    Sall. C. 6, 6:

    mente minus validus quam corpore toto,

    Hor. Ep. 1, 8, 7:

    quam sit ingenio validus,

    Quint. 10, 1, 62:

    opibus, ingenio validus,

    Tac. H. 1, 57:

    vir gratiā et facundiā validus,

    Plin. Ep. 3, 9, 12:

    Tiberius spernendis rumoribus validus,

    Tac. A. 3, 10; 4, 37:

    auctor validissimus mittendi secretos nuntios,

    id. ib. 6, 31:

    ad Caesaris amicitiam validus,

    id. ib. 6, 8:

    adversus consentientis nec regem quemquam satis validum nec tyrannum fore,

    Liv. 34, 49, 9:

    cum validae tum breves vibrantesque sententiae,

    Quint. 10, 1, 60:

    validissimum genus (dicendi),

    id. 12, 10, 63. —With gen.:

    orandi validus,

    Tac. A. 4, 21:

    colonia virium et opum,

    id. H. 2, 19:

    aevi,

    Aur. Vict. Caes. 16 fin. —Hence, advv.
    A.
    vălĭdē, strongly, stoutly, vehemently, mightily, powerfully, exceedingly, very, etc. (not in Cic. or Cæs.):

    ut valide tonuit!

    Plaut. Am. 5, 1, 10:

    quam valide tonuit,

    id. ib. 5, 1, 78:

    fluctuat valide mare,

    id. Rud. 2, 1, 14:

    ne tua vox valide valet!

    id. Pers. 3, 3, 22:

    vostra latera loris faciam valide varia uti sint,

    id. Ps. 1, 2, 12:

    amare valide coepi hinc meretricem,

    id. Merc. prol. 42; [p. 1956] 48.— Comp.:

    validius clamare,

    Phaedr. 3, 16, 6:

    quo me validius cruciaret,

    Quint. 6, praef. §

    8: quanto validius bonos inhibet pudor quam metus,

    id. 9, 2, 76:

    utros peccare validius putem,

    id. 10, 3, 12:

    abrogant fidem validius,

    Plin. 28, 2, 4, § 20:

    poëtae sunt molesti validius,

    Phaedr. 4, epil. 9.— Sup.: validissime alicui favere, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 2, 1:

    cupere,

    Plin. Ep. 9, 35, 1; 3, 15, 2.—
    * 2.
    As a reply in the affirmative, certainly, by all means, to be sure: Ca. Legirupa. Ba. Valide. Ps. Pernicies adulescentum. Ba. Acerrime, etc., Plaut. Ps. 1, 3, 130; cf. v. 110.—
    B.
    In a contr. form, valdē, an intens. adv., strongly, vehemently, energetically, vigorously, intensely, very, very much, exceedingly (freq. and class.; cf.: graviter, multo, bene, magnopere, etc.).
    (α).
    With verbs: quidquid volt, valde volt, Caes. ap. Cic. Att. 14, 1, 2:

    nunc inhibere illud tuum, quod valde mihi arriserat, vehementer displicet,

    Cic. Att. 13, 21, 3:

    epistula tua, quae me valde levavit,

    id. ib. 4, 7, 1:

    de Vergilii parte valde probo,

    id. ib. 13, 26, 1:

    alicui valde interdicere, ut, etc.,

    id. Rep. 1, 39, 61:

    non valde moveri,

    id. ib.:

    hos sermones... lacessivi numquam, sed non valde repressi,

    id. Fam. 3, 8, 7:

    litteras tuas valde exspecto,

    id. ib. 16, 19:

    ille se profecisse sciat, cui Cicero valde placebit,

    Quint. 10, 1, 112.—Strengthened by nimis:

    tu vero eum nec nimis valde umquam nec nimis saepe laudaveris,

    Cic. Leg. 3, 1, 1.—By tam:

    hoc est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,

    Cic. Fin. 5, 11, 31:

    nil mihi tam valde placeat, quod, etc.,

    Cat. 68, 77:

    quem tam diu tamque valde timuissent,

    Nep. Eum. 11, 2:

    de remedio non tam valde laboro,

    Petr. 17.—By quam:

    vosmet videte, quam mihi valde placuerit,

    Plaut. Merc. prol. 103:

    quam valde universi admurmuraverint,

    Cic. Verr. 2, 5, 16, § 41: significare quam valde probetis ea, quae, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 7, C, 1.—
    (β).
    With adjectives:

    magistratus valde lenes et remissi,

    Cic. Rep. 1, 43, 66:

    aetas valde longa,

    id. ib. 1, 37, 58:

    exspectatio valde magna,

    id. Fam. 15, 17, 3:

    cui me praeripere desponsam laudem, valde est iniquum,

    id. Har. Resp. 3, 6:

    homo et acutus, ut Poenus, et valde studiosus ac diligens,

    id. Ac. 2, 31, 98:

    mala valde est Bestia,

    Cat. 69, 7:

    quoties verbum verbo aut non dissimile valde quaeritur,

    Quint. 9, 3, 75.—With tam:

    quasi vero quicquam sit tam valde, quam nihil sapere, vulgare,

    Cic. Div. 2, 39, 81.—With quam: nam suos valde quam paucos habet, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 3.—
    (γ).
    With adverbs: insanum valde uterque deamat, Plaut. Fragm. ap. Non. 127, 26:

    valde vehementer et libere dicere,

    Cic. Att. 14, 1, 2:

    illud valde graviter tulerunt,

    id. ib. 1, 17, 8:

    rem valde bene gerere,

    id. Fam. 1, 8, 7:

    valde multum,

    id. Q. Fr. 3, 9, 9.—
    b.
    Comp. (rare; cf.

    valide, supra): novit me valdius ipso,

    Hor. Ep. 1, 9, 6:

    valdius oblectat populum,

    id. A. P. 321.—
    c.
    Sup.:

    quos valdissime diligunt,

    Sen. Brev. Vit. 8, 4.—
    * 2.
    As a strongly confirmative reply, yes, certainly: Ca. Meam tu amicam vendidisti? Ba. Valde, viginti minis, Plaut. Ps. 1, 3, 110.

    Lewis & Short latin dictionary > validus

  • 104 absum

    ab-sum, āfuī (abfuī), (āfutūrūs), abesse
    1) не быть, не находиться (где-л.), отсутствовать (ab или ex urbe C; ab domo Pl, L; domo et foro C)
    poena metusque aberant O — (в золотом веке) не существовало ни наказаний, ни страха (перед ними)
    aliquem absentem rodere H — бранить кого-л. за глаза
    absit invidia verbo погов. L — не сочтите за обиду, не взыщите на слове или (никому) не в обиду будь сказано
    2) не участвовать, держаться в стороне, не заниматься (bello Cs; publicis consiliis L; a periculis Sl)
    3) недоставать, не хватать (hoc unum illi afuit C; abest quod avemus Lcr)
    a. alicui (ab aliquo) C — не помогать кому-л.
    longe iis fraternum nomen populi Romani afuturum (esse) Cs — (Ариовист заявил, что в таком случае) звание братьев римского народа им нисколько не поможет
    multum abest Pythagorae statuam esse Ap — совсем непохоже, чтобы это была статуя Пифагора
    4)
    а) тж. перен. отстоять, быть далеко, находиться на (большом) расстоянии ( a naturā ferarum C)
    id enimvero hinc nunc abest Terэто дело дальнее (т. е. теперь об этом нечего и думать)
    a. a reprehensione alicujus rei C — не заслуживать упрёка в чём-л.
    б) безл.
    istos tantum abest ut ornem, ut effici non possit, quia eos oderim C — я настолько далёк от того, чтобы их восхвалять, что (напротив) не в состоянии их не ненавидеть
    paulum (haud multum) afuit, quin hostes vincerentur Csнеприятели едва не были побеждены
    5) не быть свойственным, не подходить, быть чуждым
    quod certe abest a tua virtute Brutus ap. C — что, конечно, несовместимо с твоей доблестью
    nihil a me abest longius crudelitate C — нет свойства более мне чуждого, чем жестокость

    Латинско-русский словарь > absum

  • 105 Aeneas

    Aenēās, ae m.
    Эней, сын Анхиза и Венеры, легендарный царь дарданцев, после разрушения Троимуж дочери царя Латина, Лавинии, и «родоначальник » римск. народа V etc.

    Латинско-русский словарь > Aeneas

  • 106 aerisonus

    a, um [ aes + sono ]
    звенящий медью или как медь (antra VF, Sil); оглашаемый звоном кимвалов ( urbs Cld)

    Латинско-русский словарь > aerisonus

  • 107 aeternus

    a, um [из арх. aeviternus]
    1) вечный (materies Lcr; aevum O; pax V; tempus C); неувядаемый, нерушимый, незыблемый (amor Lcr, V); незабываемый (beneficium Sen; consilia H); бессмертный ( gloria Sl)
    in aeternum Lcr, O, L etc.навеки
    urbs aeterna Tib, ORoma
    res ab aeterno tempore fluentes in aeternum C — то, что течёт из бесконечного (прошлого) в бесконечное (будущее)

    Латинско-русский словарь > aeternus

  • 108 Agenor

    Agēnōr, oris m.
    Агенор, царь Сидона, отец Кадма и Европы, предок Дидоны V, O etc.

    Латинско-русский словарь > Agenor

  • 109 Agyllinus

    Agyllīnus, a, um adj. к Agylla

    Латинско-русский словарь > Agyllinus

  • 110 alieno

    aliēno, āvī, ātum, āre [ alienus ]
    2) отчуждать, уступать, передавать или продавать (domum, vectigalia C)
    3) удалять, устранять ( oves rejiculae alienandae Vr)
    5) прятать, скрывать
    velut occisos a. Justскрывать как будто (т. е. выдавая за) убитых
    6)
    а) отталкивать, отпугивать, отклонять, отвращать, враждебно настраивать (aliquem alicui L; animum, mentem alicujus L, VP etc.)
    voluntates a. suorum C — оттолкнуть от себя, т. е. лишиться расположения своих друзей
    alienato erga aliquem animo T — недружелюбно настроенный по отношению к кому-л.
    б) pass. alienari отпасть, выйти из состава ( a senatu C)
    insulae alienatae ab aliquo Nep — острова, отложившиеся (отпавшие) от кого-л.
    7)
    а) (тж. a. mentem) лишать чувств, оглушать или сводить с ума, приводить в состояние безумия ( odor sulphuris alienat Sen)
    alienata mens Cs, Su — безумие, помешательство
    б) pass.
    alienari или alienari mente (sensibus) L — быть вне себя, помешаться, сойти с ума
    8) pass. alienari отмирать, становиться нечувствительным ( corpus alienatum Sen)

    Латинско-русский словарь > alieno

  • 111 alluo

    Латинско-русский словарь > alluo

  • 112 amburbium

    amb-urbium, ī n. [ urbs ]
    амбурбий (покаянный, умилостивительный обход вдоль городской черты) Vop

    Латинско-русский словарь > amburbium

  • 113 Apollineus

    a, um
    vates A. OOrpheus I, 1.
    ars Apollinea Oмузыка и врачевание

    Латинско-русский словарь > Apollineus

  • 114 applicatus

    1. applicātus, a, um
    part. pf. к applico
    2. adj.
    2) прилегающий, примыкающий, смежный (urbs colli applicata L, PM)

    Латинско-русский словарь > applicatus

  • 115 Arcadi(c)us

    Латинско-русский словарь > Arcadi(c)us

  • 116 Arcadi(c)us

    Латинско-русский словарь > Arcadi(c)us

  • 117 armatus

    I 1. armātus, a, um
    part. pf. к armo
    2. adj.
    1) вооружённый (cohors armata T; a. facibus L; перен. incredibili audaciā C)
    3) военный, боевой ( anni Sil)
    II armātus, ūs m. [ armo ] (тк. в abl. sg.)

    Латинско-русский словарь > armatus

  • 118 arx

    arcis f. [одного корня с arceo ]
    1) укреплённый замок, крепость, цитадель, акрополь, кремль ( munire arcem C)
    a. Romana Lримский кремль (вначале юго-зап. часть Капитолийского холма, впоследствии весь холм с крепостью и Капитолием)
    de arce capta Capitolioque occupato nuntii veniunt L — поступают сообщения о том, что крепость взята, а Капитолий занят
    arcem facere e cloacā погов. Cделать из клоаки цитадель (ср. «из мухи слона»)
    2) оплот, твердыня
    haec urbs, lux orbis terrarum atque a. omnium gentium C — этот город, светоч мира и оплот всех народов
    3) небесная твердь, заоблачные высоты, небо (a. siderea, arces aethereae O; arces igneae H; a. caeli VF)
    4) высота, вершина, тж. гора или холм ( Parnassi O)
    a. corporis SenTcaput
    5) убежище, прибежище, защита
    6) местопребывание, резиденция, центр, средоточие
    ubi Hannibal, ibi caput atque a. totius belli L — где Ганнибал, там руководство и центр всей войны
    7) высшая точка, верх, вершина ( eloquentiae T)

    Латинско-русский словарь > arx

  • 119 assideo

    as-sideo, sēdī, sessum, ēre [ sedeo ]
    1) сидеть подле, у или при (alicui, apud aliquem, редко aliquem и aliquid)
    a. aegro Sen и aegrotum Apсидеть у постели больного или ухаживать за больным
    assidens pullis avis H — птица, сидящая у (т. е. закрывшая своим телом) птенцов
    a. gubernaculis PJсидеть у государственного кормила (т. е. управлять государством)
    3) усиленно заниматься (totā vitā litteris a. PJ)
    4) помогать, соприсутствовать (на суде), заседать (в качестве асессора) (judiciis T; legibus CJ)
    5) находиться, проживать
    6) воен. стоять, осаждать ( alicui rei или aliquid)
    7) стоять на страже (ludis, theatro T)

    Латинско-русский словарь > assideo

  • 120 astu

    I n. (тк. в abl. и acc.) (греч.)
    город (преим. Афины, как лат. urbs = Рим) Ter, Nep, C etc.
    II astū adv. [ astus ]
    хитро, с лукавством, искусно ( astū ac dolo Su)

    Латинско-русский словарь > astu

См. также в других словарях:

  • URBS — index city Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 URBS Comp …   Law dictionary

  • Urbs — steht für Urvaste, estnische Gemeinde; lateinischer Ausdruck für „Stadt“, insbesondere die Stadt Rom; davon Urbi et orbi, päpstlicher Segen. Diese Seite ist eine Begriffsklärung zur …   Deutsch Wikipedia

  • Urbs — (lat.), 1) Stadt, u. zwar als der Sammelplatz eines Volksstammes; bes. 2) große od. Hauptstadt, wie denn auch bei den Römern, wenn von der Stadt (U.) im Allgemeinen die Rede war, Rom verstanden wurde …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Urbs — (lat.), Stadt, namentlich Hauptstadt; bei den Römern wurde unter U. schlechthin Rom verstanden …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • Urbs — (lat.), Stadt (bes. Rom) …   Kleines Konversations-Lexikon

  • urbs — Mot Monosíl·lab Nom femení …   Diccionari Català-Català

  • Urbs — Le terme urbs ( is, féminin) est un mot latin qui désigne une ville dans l Antiquité. Il est important de ne pas le confondre avec le mot polis, qui désigne une cité, c est à dire la ville et le territoire qui lui est associée. Lorsqu il est… …   Wikipédia en Français

  • URBS — I. URBS ordinata est plurium aedificiorum, pro recipienda civitate, series, murô cincta: Dicta an ab urbo i. e. curvaturâ aratri, quô futurae urbis magnitudinem olim adumbrabant? An ab orbe, quod in orbem, cum prima moenium fieret designatio,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • urbs — /arbz/ In Roman law, a city, or a walled town. Sometimes it is put for civitas, and denotes the inhabitants, or both the city and its inhabitants; i.e., the municipality or commonwealth. By way of special preeminence, urbs meant the city of Rome …   Black's law dictionary

  • Urbs Aquensis — ist ein im zwölften Jahrhundert entstandener, ursprünglich lateinischer Hymnus auf Karl den Großen. Inhaltsverzeichnis 1 Entstehung bis heute 2 Liedtext 3 Weblinks 4 …   Deutsch Wikipedia

  • Urbs beata Jerusalem dicta pacis visio — • The first line of a hymn of probably the seventh or eighth century, comprising eight stanzas together with a doxology Catholic Encyclopedia. Kevin Knight. 2006. Urbs Beata Jerusalem Dicta Pacis Visio     Urb …   Catholic encyclopedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»