Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

uno+tempore

  • 21 secunda

    1.
    sĕcundus, a, um, adj. [sequor], following.
    A.
    (Acc. to sequor, I. B. 2.)
    1.
    Prop., the following in time or order, the next to the first, the second (cf.: alter, proximus); absol.: si te secundo lumine hic offendero, the next morning, Enn. ap. Cic. Att. 7, 26, 1: de tribus unum esset optandum...optimum est facere; secundum, nec facere nec pati;

    miserrimum digladiari semper, etc.,

    the next best, Cic. Rep. 3, 14, 23; cf.:

    id secundum erat de tribus,

    id. Or. 15, 50:

    aliquem obligare secundo sacramento, priore amisso, etc.,

    id. Off. 1, 11, 36; cf.:

    prioribus equitum partibus secundis additis,

    id. Rep. 2, 20, 36:

    Roma condita est secundo anno Olympiadis septimae,

    id. ib. 2, 10, 18:

    Olympias secunda et sexagesima,

    id. ib. 2, 15, 28:

    oriens incendium belli Punici secundi,

    id. ib. 1, 1, 1: aliquem secundum heredem instituere, the second or substituted heir, if the first-named die or refuse the inheritance, id. Fam. 13, 61; so,

    heres,

    Hor. S. 2, 5, 48; Inscr. Orell. 3416:

    mensa,

    the second course, dessert, Cic. Att. 14, 6, 2; 14, 21, 4; Cels. 1, 2 fin.; Plin. 9, 35, 58, § 120; 19, 8, 53, § 167; Verg. G. 2, 101; Hor. S. 2, 2, 121:

    Germania,

    Lower Germany, Amm. 15, 8, 19.— Subst.: sĕcundae, ārum, f. (sc. membranae), the after-birth, secundines:

    partus,

    Cels. 7, 29 fin.:

    non magis pertinere quam secundas ad editum infantem,

    Sen. Ep. 92, 34; Col. 7, 7, 4; Plin. 27, 4, 13, § 30; 30, 14, 43, § 123:

    secundae partūs,

    id. 9, 13, 15, § 41; 20, 6, 23, § 51; 20, 11, 44, § 115.—
    2.
    Trop.
    a.
    Following, next, second in rank, value, etc.; with ad:

    quorum ordo proxime accedit, ut secundus sit ad regium principatum,

    Cic. Fin. 3, 16, 52.—With ab:

    potentiā secundus a rege,

    Hirt. B. Alex. 66;

    with which cf.: secundus a Romulo conditor urbis Romanae,

    Liv. 7, 1 fin.; and:

    Ajax, heros ab Achille secundus,

    Hor. S. 2, 3, 193:

    qui honos secundus a rege erat,

    Just. 18, 4, 5.— Absol.: nil majus generatur ipso (Jove), Nec viget quicquam simile aut secundum, Hor. C. 1, 12, 18:

    tu (Juppiter) secundo Caesare regnes,

    id. ib. 1, 12, 51; corresp. to maxime:

    maxime vellem...secundo autem loco, etc.,

    Cic. Phil. 8, 10, 31; cf.:

    me maxime consolatur spes, etc....facile secundo loco me consolatur recordatio, etc.,

    id. Fam. 1, 6, 1 sq.:

    cotes Creticae diu maximam laudem habuere, secundam Laconicae,

    Plin. 36, 22, 47, § 164.—With dat.:

    nulli Campanorum secundus vinctus ad mortem rapior,

    Liv. 23, 10, 7 Weissenb. ad loc.:

    regio spatio locorum nulli earum gentium secunda,

    Curt. 5, 10, 3; Vell. 2, 76, 1:

    secundus sibi, non par,

    Just. 11, 12, 14:

    secunda nobilitas Falerno agro,

    id. 14, 6, 8, § 62:

    bonitas amomo pallido,

    id. 12, 13, 28, § 48.—With abl., Hirt. B. Alex. 66; cf. supra.—
    b.
    With the prevailing idea of subjection or inferiority, secondary, subordinate, inferior; absol.:

    secundae sortis ingenium,

    only of the second grade, Sen. Ep. 52, 3:

    moneri velle ac posse secunda virtus est,

    id. Ben. 5, 25, 4; cf.:

    (servi) quasi secundum hominum genus sunt,

    Flor. 3, 20, 1:

    vivit siliquis et pane secundo (i. e. secundario),

    Hor. Ep. 2, 1, 123 (cf.:

    secundarius panis,

    Plin. 18, 10, 20, § 89; Suet. Aug. 76):

    tenue argentum venaeque secundae,

    Juv. 9, 31:

    haec fuit altera persona Thebis, sed tamen secunda ita, ut proxima esset Epaminondae,

    Nep. Pel. 4, 3. —With abl.:

    haud ulli veterum virtute secundus,

    inferior, Verg. A. 11, 441.—With inf.:

    nec vertere cuiquam Frena secundus Halys,

    Stat. Th. 2, 574.—Esp., in phrase partes secundae, second parts, inferior parts:

    in actoribus Graecis, ille qui est secundarum aut tertiarum partium,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 48:

    ut credas partis mimum tractare secundas,

    Hor. Ep. 1, 18, 14.—With ab:

    hic erit a mensis fine secunda dies,

    the last day but one of the month, Ov. F. 1, 710. —As subst.: sĕcundae, ārum, f. (sc. partes), the second or inferior parts:

    Spinther secundarum tertiarum Pamphilus,

    Plin. 7, 12, 10, § 54; Inscr. Orell. 2644:

    Q. Arrius, qui fuit M. Crassi quasi secundarum,

    Cic. Brut. 69, 242; so,

    secundas sortiri,

    Sen. Ben. 2, 29, 3:

    ferre,

    Hor. S. 1, 9, 46:

    deferre alicui,

    Quint. 10, 1, 53:

    agere,

    Sen. Ira, 3, 8, 6.—
    B.
    (Acc. to sequor, II.)
    1.
    Prop., naut. t. t., of currents of water, etc., favorable, fair (as following the course of the vessel):

    secundo flumine ad Lutetiam iter facere coepit,

    i. e. down the stream, Caes. B. G. 7, 58; so,

    Tiberi,

    Liv. 5, 46:

    amni,

    Verg. G. 3, 447:

    fluvio,

    id. A. 7, 494:

    aqua,

    Liv. 21, 28; cf.:

    totā rate in secundam aquam labente,

    with the current, id. 21, 47:

    et ventum et aestum uno tempore nactus secundum,

    Caes. B. G. 4, 23 fin.; so,

    aestu,

    Liv. 23, 41:

    mari,

    id. 29, 7; and, poet.:

    (Neptunus) curru secundo,

    speeding along, Verg. A. 1, 156:

    secundo amne,

    Curt. 4, 7, 9:

    navigatio,

    Tac. A. 2, 8.—Esp., of winds:

    in portum vento secundo, velo passo pervenit,

    Plaut. Stich. 2, 2, 45; cf.:

    cum videam navem secundis ventis cursum tenentem suum,

    Cic. Planc. 39, 94; so,

    ventus,

    Caes. B. G. 4, 23 fin.; Hor. C. 2, 10, 23; id. Ep. 2, 1, 102; cf.

    aquilo,

    id. ib. 2, 2, 201.— Sup.:

    cum secundissimo vento cursum teneret,

    Cic. N. D. 3, 34, 83.—Of sails (trop.):

    des ingenio vela secunda meo,

    Ov. F. 3, 790.—
    2.
    Transf., with, according to any thing: austri anniversarii secundo sole flant, i. e. according to the course of the sun, Nigid. ap. Gell. 2, 22, 31: squama secunda (opp. adversa), as we say, with the grain, i. e. so as to offer no resistance to the hand when it is passed from the head to the tail, id. ap. Macr. S. 2, 12.—
    3.
    Trop., favorable, propitious, fortunate (opp. adversus); absol.:

    secundo populo aliquid facere,

    with the consent of the people, Cic. Tusc. 2, 1, 4; so,

    concio,

    id. Agr. 2, 37, 101; cf.:

    voluntas concionis,

    id. Att. 1, 19, 4:

    admurmurationes cuncti senatūs,

    id. Q. Fr. 2, 1, 3: rumor, Enn. ap. Non. 385, 17 (Ann. v. 260 Vahl.); Hor. Ep. 1, 10, 9:

    clamor,

    Verg. A. 5, 491:

    aures,

    Liv. 6, 40; 33, 46; 42, 28:

    praesentibus ac secundis diis,

    id. 7, 26; so,

    dis auspicibus et Junone secundā,

    Verg. A. 4, 45; and:

    secundo Marte ruat,

    id. ib. 10, 21:

    adi pede sacra secundo,

    id. ib. 8, 302;

    10, 255: auspicia,

    Cic. Div. 1, 15, 27; cf. avis, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 82 Vahl.); and in poet. hypallage:

    haruspex,

    Verg. A. 11, 739: scitus, secunda loquens in tempore, Enn. ap. Gell. 12, 4, 3 (Ann. v. 251 Vahl.): res (opp. adversae), Cic. Off. 1, 26, 90;

    so,

    id. Lael. 5, 17; 6, 22; id. Att. 4, 2, 1; Hor. S. 2, 8, 74; cf.

    fortunae (opp. adversae),

    Cic. Sull. 23, 66;

    and tempora (opp. adversi casus),

    Auct. Her. 4, 17, 24; so, res, Enn. ap. Fest. p. 257 Müll. (Ann. v. 357 Vahl.); Ter. Heaut. 2, 2, 1; Cic. N. D. 3, 36, 88 (with prosperitates); Verg. A. 10, 502; Hor. Ep. 1, 10, 30: fortunae, Cato ap. Fest. s. v. parsi, p. 242 Müll.; Plaut. Stich. 2, 1, 28:

    proelia,

    Caes. B. G. 3, 1:

    motus Galliae,

    successful, id. ib. 7, 59; and:

    belli exitus,

    Hor. C. 4, 14, 38:

    consilium,

    Caes. B. C. 3, 42:

    labores,

    Hor. C. 4, 4, 45.— Comp.:

    reliqua militia secundiore famā fuit,

    Suet. Caes. 2.— Sup.:

    secundissima proelia,

    Caes. B. G. 7, 62.— With dat.:

    secunda (sc. verba) irae,

    i. e. increasing, promoting it, Liv. 2, 38.— Comp.:

    secundiore equitum proelio nostris,

    Caes. B. G. 2, 9.— Sup.:

    tres leges secundissimas plebei, adversas nobilitati tulit,

    Liv. 8, 12: omnia secundissima nobis, adversissima illis accidisse videntur, Caes. ap. Cic. Att. 10, 8, B.—As subst.: sĕcunda, ōrum, n., favorable circumstances, good fortune:

    sperat infestis, metuit secundis Alteram sortem,

    Hor. C. 2, 10, 13:

    age, me in tuis secundis respice,

    Ter. And. 5, 6, 11:

    omnium secundorum adversorumque causes in deos vertere,

    Liv. 28, 11, 1:

    in secundis sapere et consulere,

    id. 30, 42, 16:

    nimius homo inter secunda,

    Tac. H. 2, 59; 1, 10; Curt. 4, 6, 31:

    nemo confidat nimium secundis,

    Sen. Thyest. 615:

    poscunt fidem secunda,

    id. Agam. 934:

    secunda non habent unquam modum,

    id. Oedip. 694.
    2.
    Sĕcundus, i, m.; Sĕcunda, ae, f. [1. secundus], a Roman proper name.
    I.
    C. Plinius Secundus, the writer on natural history.
    II.
    C. Plinius Caecilius Secundus, his nephew:

    OCTAVIA Q. F. SECVNDA,

    Inscr. Grut. 445, 2; cf. Varr. L. L. 9, § 60 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > secunda

  • 22 secundae

    1.
    sĕcundus, a, um, adj. [sequor], following.
    A.
    (Acc. to sequor, I. B. 2.)
    1.
    Prop., the following in time or order, the next to the first, the second (cf.: alter, proximus); absol.: si te secundo lumine hic offendero, the next morning, Enn. ap. Cic. Att. 7, 26, 1: de tribus unum esset optandum...optimum est facere; secundum, nec facere nec pati;

    miserrimum digladiari semper, etc.,

    the next best, Cic. Rep. 3, 14, 23; cf.:

    id secundum erat de tribus,

    id. Or. 15, 50:

    aliquem obligare secundo sacramento, priore amisso, etc.,

    id. Off. 1, 11, 36; cf.:

    prioribus equitum partibus secundis additis,

    id. Rep. 2, 20, 36:

    Roma condita est secundo anno Olympiadis septimae,

    id. ib. 2, 10, 18:

    Olympias secunda et sexagesima,

    id. ib. 2, 15, 28:

    oriens incendium belli Punici secundi,

    id. ib. 1, 1, 1: aliquem secundum heredem instituere, the second or substituted heir, if the first-named die or refuse the inheritance, id. Fam. 13, 61; so,

    heres,

    Hor. S. 2, 5, 48; Inscr. Orell. 3416:

    mensa,

    the second course, dessert, Cic. Att. 14, 6, 2; 14, 21, 4; Cels. 1, 2 fin.; Plin. 9, 35, 58, § 120; 19, 8, 53, § 167; Verg. G. 2, 101; Hor. S. 2, 2, 121:

    Germania,

    Lower Germany, Amm. 15, 8, 19.— Subst.: sĕcundae, ārum, f. (sc. membranae), the after-birth, secundines:

    partus,

    Cels. 7, 29 fin.:

    non magis pertinere quam secundas ad editum infantem,

    Sen. Ep. 92, 34; Col. 7, 7, 4; Plin. 27, 4, 13, § 30; 30, 14, 43, § 123:

    secundae partūs,

    id. 9, 13, 15, § 41; 20, 6, 23, § 51; 20, 11, 44, § 115.—
    2.
    Trop.
    a.
    Following, next, second in rank, value, etc.; with ad:

    quorum ordo proxime accedit, ut secundus sit ad regium principatum,

    Cic. Fin. 3, 16, 52.—With ab:

    potentiā secundus a rege,

    Hirt. B. Alex. 66;

    with which cf.: secundus a Romulo conditor urbis Romanae,

    Liv. 7, 1 fin.; and:

    Ajax, heros ab Achille secundus,

    Hor. S. 2, 3, 193:

    qui honos secundus a rege erat,

    Just. 18, 4, 5.— Absol.: nil majus generatur ipso (Jove), Nec viget quicquam simile aut secundum, Hor. C. 1, 12, 18:

    tu (Juppiter) secundo Caesare regnes,

    id. ib. 1, 12, 51; corresp. to maxime:

    maxime vellem...secundo autem loco, etc.,

    Cic. Phil. 8, 10, 31; cf.:

    me maxime consolatur spes, etc....facile secundo loco me consolatur recordatio, etc.,

    id. Fam. 1, 6, 1 sq.:

    cotes Creticae diu maximam laudem habuere, secundam Laconicae,

    Plin. 36, 22, 47, § 164.—With dat.:

    nulli Campanorum secundus vinctus ad mortem rapior,

    Liv. 23, 10, 7 Weissenb. ad loc.:

    regio spatio locorum nulli earum gentium secunda,

    Curt. 5, 10, 3; Vell. 2, 76, 1:

    secundus sibi, non par,

    Just. 11, 12, 14:

    secunda nobilitas Falerno agro,

    id. 14, 6, 8, § 62:

    bonitas amomo pallido,

    id. 12, 13, 28, § 48.—With abl., Hirt. B. Alex. 66; cf. supra.—
    b.
    With the prevailing idea of subjection or inferiority, secondary, subordinate, inferior; absol.:

    secundae sortis ingenium,

    only of the second grade, Sen. Ep. 52, 3:

    moneri velle ac posse secunda virtus est,

    id. Ben. 5, 25, 4; cf.:

    (servi) quasi secundum hominum genus sunt,

    Flor. 3, 20, 1:

    vivit siliquis et pane secundo (i. e. secundario),

    Hor. Ep. 2, 1, 123 (cf.:

    secundarius panis,

    Plin. 18, 10, 20, § 89; Suet. Aug. 76):

    tenue argentum venaeque secundae,

    Juv. 9, 31:

    haec fuit altera persona Thebis, sed tamen secunda ita, ut proxima esset Epaminondae,

    Nep. Pel. 4, 3. —With abl.:

    haud ulli veterum virtute secundus,

    inferior, Verg. A. 11, 441.—With inf.:

    nec vertere cuiquam Frena secundus Halys,

    Stat. Th. 2, 574.—Esp., in phrase partes secundae, second parts, inferior parts:

    in actoribus Graecis, ille qui est secundarum aut tertiarum partium,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 48:

    ut credas partis mimum tractare secundas,

    Hor. Ep. 1, 18, 14.—With ab:

    hic erit a mensis fine secunda dies,

    the last day but one of the month, Ov. F. 1, 710. —As subst.: sĕcundae, ārum, f. (sc. partes), the second or inferior parts:

    Spinther secundarum tertiarum Pamphilus,

    Plin. 7, 12, 10, § 54; Inscr. Orell. 2644:

    Q. Arrius, qui fuit M. Crassi quasi secundarum,

    Cic. Brut. 69, 242; so,

    secundas sortiri,

    Sen. Ben. 2, 29, 3:

    ferre,

    Hor. S. 1, 9, 46:

    deferre alicui,

    Quint. 10, 1, 53:

    agere,

    Sen. Ira, 3, 8, 6.—
    B.
    (Acc. to sequor, II.)
    1.
    Prop., naut. t. t., of currents of water, etc., favorable, fair (as following the course of the vessel):

    secundo flumine ad Lutetiam iter facere coepit,

    i. e. down the stream, Caes. B. G. 7, 58; so,

    Tiberi,

    Liv. 5, 46:

    amni,

    Verg. G. 3, 447:

    fluvio,

    id. A. 7, 494:

    aqua,

    Liv. 21, 28; cf.:

    totā rate in secundam aquam labente,

    with the current, id. 21, 47:

    et ventum et aestum uno tempore nactus secundum,

    Caes. B. G. 4, 23 fin.; so,

    aestu,

    Liv. 23, 41:

    mari,

    id. 29, 7; and, poet.:

    (Neptunus) curru secundo,

    speeding along, Verg. A. 1, 156:

    secundo amne,

    Curt. 4, 7, 9:

    navigatio,

    Tac. A. 2, 8.—Esp., of winds:

    in portum vento secundo, velo passo pervenit,

    Plaut. Stich. 2, 2, 45; cf.:

    cum videam navem secundis ventis cursum tenentem suum,

    Cic. Planc. 39, 94; so,

    ventus,

    Caes. B. G. 4, 23 fin.; Hor. C. 2, 10, 23; id. Ep. 2, 1, 102; cf.

    aquilo,

    id. ib. 2, 2, 201.— Sup.:

    cum secundissimo vento cursum teneret,

    Cic. N. D. 3, 34, 83.—Of sails (trop.):

    des ingenio vela secunda meo,

    Ov. F. 3, 790.—
    2.
    Transf., with, according to any thing: austri anniversarii secundo sole flant, i. e. according to the course of the sun, Nigid. ap. Gell. 2, 22, 31: squama secunda (opp. adversa), as we say, with the grain, i. e. so as to offer no resistance to the hand when it is passed from the head to the tail, id. ap. Macr. S. 2, 12.—
    3.
    Trop., favorable, propitious, fortunate (opp. adversus); absol.:

    secundo populo aliquid facere,

    with the consent of the people, Cic. Tusc. 2, 1, 4; so,

    concio,

    id. Agr. 2, 37, 101; cf.:

    voluntas concionis,

    id. Att. 1, 19, 4:

    admurmurationes cuncti senatūs,

    id. Q. Fr. 2, 1, 3: rumor, Enn. ap. Non. 385, 17 (Ann. v. 260 Vahl.); Hor. Ep. 1, 10, 9:

    clamor,

    Verg. A. 5, 491:

    aures,

    Liv. 6, 40; 33, 46; 42, 28:

    praesentibus ac secundis diis,

    id. 7, 26; so,

    dis auspicibus et Junone secundā,

    Verg. A. 4, 45; and:

    secundo Marte ruat,

    id. ib. 10, 21:

    adi pede sacra secundo,

    id. ib. 8, 302;

    10, 255: auspicia,

    Cic. Div. 1, 15, 27; cf. avis, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 82 Vahl.); and in poet. hypallage:

    haruspex,

    Verg. A. 11, 739: scitus, secunda loquens in tempore, Enn. ap. Gell. 12, 4, 3 (Ann. v. 251 Vahl.): res (opp. adversae), Cic. Off. 1, 26, 90;

    so,

    id. Lael. 5, 17; 6, 22; id. Att. 4, 2, 1; Hor. S. 2, 8, 74; cf.

    fortunae (opp. adversae),

    Cic. Sull. 23, 66;

    and tempora (opp. adversi casus),

    Auct. Her. 4, 17, 24; so, res, Enn. ap. Fest. p. 257 Müll. (Ann. v. 357 Vahl.); Ter. Heaut. 2, 2, 1; Cic. N. D. 3, 36, 88 (with prosperitates); Verg. A. 10, 502; Hor. Ep. 1, 10, 30: fortunae, Cato ap. Fest. s. v. parsi, p. 242 Müll.; Plaut. Stich. 2, 1, 28:

    proelia,

    Caes. B. G. 3, 1:

    motus Galliae,

    successful, id. ib. 7, 59; and:

    belli exitus,

    Hor. C. 4, 14, 38:

    consilium,

    Caes. B. C. 3, 42:

    labores,

    Hor. C. 4, 4, 45.— Comp.:

    reliqua militia secundiore famā fuit,

    Suet. Caes. 2.— Sup.:

    secundissima proelia,

    Caes. B. G. 7, 62.— With dat.:

    secunda (sc. verba) irae,

    i. e. increasing, promoting it, Liv. 2, 38.— Comp.:

    secundiore equitum proelio nostris,

    Caes. B. G. 2, 9.— Sup.:

    tres leges secundissimas plebei, adversas nobilitati tulit,

    Liv. 8, 12: omnia secundissima nobis, adversissima illis accidisse videntur, Caes. ap. Cic. Att. 10, 8, B.—As subst.: sĕcunda, ōrum, n., favorable circumstances, good fortune:

    sperat infestis, metuit secundis Alteram sortem,

    Hor. C. 2, 10, 13:

    age, me in tuis secundis respice,

    Ter. And. 5, 6, 11:

    omnium secundorum adversorumque causes in deos vertere,

    Liv. 28, 11, 1:

    in secundis sapere et consulere,

    id. 30, 42, 16:

    nimius homo inter secunda,

    Tac. H. 2, 59; 1, 10; Curt. 4, 6, 31:

    nemo confidat nimium secundis,

    Sen. Thyest. 615:

    poscunt fidem secunda,

    id. Agam. 934:

    secunda non habent unquam modum,

    id. Oedip. 694.
    2.
    Sĕcundus, i, m.; Sĕcunda, ae, f. [1. secundus], a Roman proper name.
    I.
    C. Plinius Secundus, the writer on natural history.
    II.
    C. Plinius Caecilius Secundus, his nephew:

    OCTAVIA Q. F. SECVNDA,

    Inscr. Grut. 445, 2; cf. Varr. L. L. 9, § 60 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > secundae

  • 23 Secundus

    1.
    sĕcundus, a, um, adj. [sequor], following.
    A.
    (Acc. to sequor, I. B. 2.)
    1.
    Prop., the following in time or order, the next to the first, the second (cf.: alter, proximus); absol.: si te secundo lumine hic offendero, the next morning, Enn. ap. Cic. Att. 7, 26, 1: de tribus unum esset optandum...optimum est facere; secundum, nec facere nec pati;

    miserrimum digladiari semper, etc.,

    the next best, Cic. Rep. 3, 14, 23; cf.:

    id secundum erat de tribus,

    id. Or. 15, 50:

    aliquem obligare secundo sacramento, priore amisso, etc.,

    id. Off. 1, 11, 36; cf.:

    prioribus equitum partibus secundis additis,

    id. Rep. 2, 20, 36:

    Roma condita est secundo anno Olympiadis septimae,

    id. ib. 2, 10, 18:

    Olympias secunda et sexagesima,

    id. ib. 2, 15, 28:

    oriens incendium belli Punici secundi,

    id. ib. 1, 1, 1: aliquem secundum heredem instituere, the second or substituted heir, if the first-named die or refuse the inheritance, id. Fam. 13, 61; so,

    heres,

    Hor. S. 2, 5, 48; Inscr. Orell. 3416:

    mensa,

    the second course, dessert, Cic. Att. 14, 6, 2; 14, 21, 4; Cels. 1, 2 fin.; Plin. 9, 35, 58, § 120; 19, 8, 53, § 167; Verg. G. 2, 101; Hor. S. 2, 2, 121:

    Germania,

    Lower Germany, Amm. 15, 8, 19.— Subst.: sĕcundae, ārum, f. (sc. membranae), the after-birth, secundines:

    partus,

    Cels. 7, 29 fin.:

    non magis pertinere quam secundas ad editum infantem,

    Sen. Ep. 92, 34; Col. 7, 7, 4; Plin. 27, 4, 13, § 30; 30, 14, 43, § 123:

    secundae partūs,

    id. 9, 13, 15, § 41; 20, 6, 23, § 51; 20, 11, 44, § 115.—
    2.
    Trop.
    a.
    Following, next, second in rank, value, etc.; with ad:

    quorum ordo proxime accedit, ut secundus sit ad regium principatum,

    Cic. Fin. 3, 16, 52.—With ab:

    potentiā secundus a rege,

    Hirt. B. Alex. 66;

    with which cf.: secundus a Romulo conditor urbis Romanae,

    Liv. 7, 1 fin.; and:

    Ajax, heros ab Achille secundus,

    Hor. S. 2, 3, 193:

    qui honos secundus a rege erat,

    Just. 18, 4, 5.— Absol.: nil majus generatur ipso (Jove), Nec viget quicquam simile aut secundum, Hor. C. 1, 12, 18:

    tu (Juppiter) secundo Caesare regnes,

    id. ib. 1, 12, 51; corresp. to maxime:

    maxime vellem...secundo autem loco, etc.,

    Cic. Phil. 8, 10, 31; cf.:

    me maxime consolatur spes, etc....facile secundo loco me consolatur recordatio, etc.,

    id. Fam. 1, 6, 1 sq.:

    cotes Creticae diu maximam laudem habuere, secundam Laconicae,

    Plin. 36, 22, 47, § 164.—With dat.:

    nulli Campanorum secundus vinctus ad mortem rapior,

    Liv. 23, 10, 7 Weissenb. ad loc.:

    regio spatio locorum nulli earum gentium secunda,

    Curt. 5, 10, 3; Vell. 2, 76, 1:

    secundus sibi, non par,

    Just. 11, 12, 14:

    secunda nobilitas Falerno agro,

    id. 14, 6, 8, § 62:

    bonitas amomo pallido,

    id. 12, 13, 28, § 48.—With abl., Hirt. B. Alex. 66; cf. supra.—
    b.
    With the prevailing idea of subjection or inferiority, secondary, subordinate, inferior; absol.:

    secundae sortis ingenium,

    only of the second grade, Sen. Ep. 52, 3:

    moneri velle ac posse secunda virtus est,

    id. Ben. 5, 25, 4; cf.:

    (servi) quasi secundum hominum genus sunt,

    Flor. 3, 20, 1:

    vivit siliquis et pane secundo (i. e. secundario),

    Hor. Ep. 2, 1, 123 (cf.:

    secundarius panis,

    Plin. 18, 10, 20, § 89; Suet. Aug. 76):

    tenue argentum venaeque secundae,

    Juv. 9, 31:

    haec fuit altera persona Thebis, sed tamen secunda ita, ut proxima esset Epaminondae,

    Nep. Pel. 4, 3. —With abl.:

    haud ulli veterum virtute secundus,

    inferior, Verg. A. 11, 441.—With inf.:

    nec vertere cuiquam Frena secundus Halys,

    Stat. Th. 2, 574.—Esp., in phrase partes secundae, second parts, inferior parts:

    in actoribus Graecis, ille qui est secundarum aut tertiarum partium,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 48:

    ut credas partis mimum tractare secundas,

    Hor. Ep. 1, 18, 14.—With ab:

    hic erit a mensis fine secunda dies,

    the last day but one of the month, Ov. F. 1, 710. —As subst.: sĕcundae, ārum, f. (sc. partes), the second or inferior parts:

    Spinther secundarum tertiarum Pamphilus,

    Plin. 7, 12, 10, § 54; Inscr. Orell. 2644:

    Q. Arrius, qui fuit M. Crassi quasi secundarum,

    Cic. Brut. 69, 242; so,

    secundas sortiri,

    Sen. Ben. 2, 29, 3:

    ferre,

    Hor. S. 1, 9, 46:

    deferre alicui,

    Quint. 10, 1, 53:

    agere,

    Sen. Ira, 3, 8, 6.—
    B.
    (Acc. to sequor, II.)
    1.
    Prop., naut. t. t., of currents of water, etc., favorable, fair (as following the course of the vessel):

    secundo flumine ad Lutetiam iter facere coepit,

    i. e. down the stream, Caes. B. G. 7, 58; so,

    Tiberi,

    Liv. 5, 46:

    amni,

    Verg. G. 3, 447:

    fluvio,

    id. A. 7, 494:

    aqua,

    Liv. 21, 28; cf.:

    totā rate in secundam aquam labente,

    with the current, id. 21, 47:

    et ventum et aestum uno tempore nactus secundum,

    Caes. B. G. 4, 23 fin.; so,

    aestu,

    Liv. 23, 41:

    mari,

    id. 29, 7; and, poet.:

    (Neptunus) curru secundo,

    speeding along, Verg. A. 1, 156:

    secundo amne,

    Curt. 4, 7, 9:

    navigatio,

    Tac. A. 2, 8.—Esp., of winds:

    in portum vento secundo, velo passo pervenit,

    Plaut. Stich. 2, 2, 45; cf.:

    cum videam navem secundis ventis cursum tenentem suum,

    Cic. Planc. 39, 94; so,

    ventus,

    Caes. B. G. 4, 23 fin.; Hor. C. 2, 10, 23; id. Ep. 2, 1, 102; cf.

    aquilo,

    id. ib. 2, 2, 201.— Sup.:

    cum secundissimo vento cursum teneret,

    Cic. N. D. 3, 34, 83.—Of sails (trop.):

    des ingenio vela secunda meo,

    Ov. F. 3, 790.—
    2.
    Transf., with, according to any thing: austri anniversarii secundo sole flant, i. e. according to the course of the sun, Nigid. ap. Gell. 2, 22, 31: squama secunda (opp. adversa), as we say, with the grain, i. e. so as to offer no resistance to the hand when it is passed from the head to the tail, id. ap. Macr. S. 2, 12.—
    3.
    Trop., favorable, propitious, fortunate (opp. adversus); absol.:

    secundo populo aliquid facere,

    with the consent of the people, Cic. Tusc. 2, 1, 4; so,

    concio,

    id. Agr. 2, 37, 101; cf.:

    voluntas concionis,

    id. Att. 1, 19, 4:

    admurmurationes cuncti senatūs,

    id. Q. Fr. 2, 1, 3: rumor, Enn. ap. Non. 385, 17 (Ann. v. 260 Vahl.); Hor. Ep. 1, 10, 9:

    clamor,

    Verg. A. 5, 491:

    aures,

    Liv. 6, 40; 33, 46; 42, 28:

    praesentibus ac secundis diis,

    id. 7, 26; so,

    dis auspicibus et Junone secundā,

    Verg. A. 4, 45; and:

    secundo Marte ruat,

    id. ib. 10, 21:

    adi pede sacra secundo,

    id. ib. 8, 302;

    10, 255: auspicia,

    Cic. Div. 1, 15, 27; cf. avis, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 82 Vahl.); and in poet. hypallage:

    haruspex,

    Verg. A. 11, 739: scitus, secunda loquens in tempore, Enn. ap. Gell. 12, 4, 3 (Ann. v. 251 Vahl.): res (opp. adversae), Cic. Off. 1, 26, 90;

    so,

    id. Lael. 5, 17; 6, 22; id. Att. 4, 2, 1; Hor. S. 2, 8, 74; cf.

    fortunae (opp. adversae),

    Cic. Sull. 23, 66;

    and tempora (opp. adversi casus),

    Auct. Her. 4, 17, 24; so, res, Enn. ap. Fest. p. 257 Müll. (Ann. v. 357 Vahl.); Ter. Heaut. 2, 2, 1; Cic. N. D. 3, 36, 88 (with prosperitates); Verg. A. 10, 502; Hor. Ep. 1, 10, 30: fortunae, Cato ap. Fest. s. v. parsi, p. 242 Müll.; Plaut. Stich. 2, 1, 28:

    proelia,

    Caes. B. G. 3, 1:

    motus Galliae,

    successful, id. ib. 7, 59; and:

    belli exitus,

    Hor. C. 4, 14, 38:

    consilium,

    Caes. B. C. 3, 42:

    labores,

    Hor. C. 4, 4, 45.— Comp.:

    reliqua militia secundiore famā fuit,

    Suet. Caes. 2.— Sup.:

    secundissima proelia,

    Caes. B. G. 7, 62.— With dat.:

    secunda (sc. verba) irae,

    i. e. increasing, promoting it, Liv. 2, 38.— Comp.:

    secundiore equitum proelio nostris,

    Caes. B. G. 2, 9.— Sup.:

    tres leges secundissimas plebei, adversas nobilitati tulit,

    Liv. 8, 12: omnia secundissima nobis, adversissima illis accidisse videntur, Caes. ap. Cic. Att. 10, 8, B.—As subst.: sĕcunda, ōrum, n., favorable circumstances, good fortune:

    sperat infestis, metuit secundis Alteram sortem,

    Hor. C. 2, 10, 13:

    age, me in tuis secundis respice,

    Ter. And. 5, 6, 11:

    omnium secundorum adversorumque causes in deos vertere,

    Liv. 28, 11, 1:

    in secundis sapere et consulere,

    id. 30, 42, 16:

    nimius homo inter secunda,

    Tac. H. 2, 59; 1, 10; Curt. 4, 6, 31:

    nemo confidat nimium secundis,

    Sen. Thyest. 615:

    poscunt fidem secunda,

    id. Agam. 934:

    secunda non habent unquam modum,

    id. Oedip. 694.
    2.
    Sĕcundus, i, m.; Sĕcunda, ae, f. [1. secundus], a Roman proper name.
    I.
    C. Plinius Secundus, the writer on natural history.
    II.
    C. Plinius Caecilius Secundus, his nephew:

    OCTAVIA Q. F. SECVNDA,

    Inscr. Grut. 445, 2; cf. Varr. L. L. 9, § 60 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > Secundus

  • 24 secundus

    1.
    sĕcundus, a, um, adj. [sequor], following.
    A.
    (Acc. to sequor, I. B. 2.)
    1.
    Prop., the following in time or order, the next to the first, the second (cf.: alter, proximus); absol.: si te secundo lumine hic offendero, the next morning, Enn. ap. Cic. Att. 7, 26, 1: de tribus unum esset optandum...optimum est facere; secundum, nec facere nec pati;

    miserrimum digladiari semper, etc.,

    the next best, Cic. Rep. 3, 14, 23; cf.:

    id secundum erat de tribus,

    id. Or. 15, 50:

    aliquem obligare secundo sacramento, priore amisso, etc.,

    id. Off. 1, 11, 36; cf.:

    prioribus equitum partibus secundis additis,

    id. Rep. 2, 20, 36:

    Roma condita est secundo anno Olympiadis septimae,

    id. ib. 2, 10, 18:

    Olympias secunda et sexagesima,

    id. ib. 2, 15, 28:

    oriens incendium belli Punici secundi,

    id. ib. 1, 1, 1: aliquem secundum heredem instituere, the second or substituted heir, if the first-named die or refuse the inheritance, id. Fam. 13, 61; so,

    heres,

    Hor. S. 2, 5, 48; Inscr. Orell. 3416:

    mensa,

    the second course, dessert, Cic. Att. 14, 6, 2; 14, 21, 4; Cels. 1, 2 fin.; Plin. 9, 35, 58, § 120; 19, 8, 53, § 167; Verg. G. 2, 101; Hor. S. 2, 2, 121:

    Germania,

    Lower Germany, Amm. 15, 8, 19.— Subst.: sĕcundae, ārum, f. (sc. membranae), the after-birth, secundines:

    partus,

    Cels. 7, 29 fin.:

    non magis pertinere quam secundas ad editum infantem,

    Sen. Ep. 92, 34; Col. 7, 7, 4; Plin. 27, 4, 13, § 30; 30, 14, 43, § 123:

    secundae partūs,

    id. 9, 13, 15, § 41; 20, 6, 23, § 51; 20, 11, 44, § 115.—
    2.
    Trop.
    a.
    Following, next, second in rank, value, etc.; with ad:

    quorum ordo proxime accedit, ut secundus sit ad regium principatum,

    Cic. Fin. 3, 16, 52.—With ab:

    potentiā secundus a rege,

    Hirt. B. Alex. 66;

    with which cf.: secundus a Romulo conditor urbis Romanae,

    Liv. 7, 1 fin.; and:

    Ajax, heros ab Achille secundus,

    Hor. S. 2, 3, 193:

    qui honos secundus a rege erat,

    Just. 18, 4, 5.— Absol.: nil majus generatur ipso (Jove), Nec viget quicquam simile aut secundum, Hor. C. 1, 12, 18:

    tu (Juppiter) secundo Caesare regnes,

    id. ib. 1, 12, 51; corresp. to maxime:

    maxime vellem...secundo autem loco, etc.,

    Cic. Phil. 8, 10, 31; cf.:

    me maxime consolatur spes, etc....facile secundo loco me consolatur recordatio, etc.,

    id. Fam. 1, 6, 1 sq.:

    cotes Creticae diu maximam laudem habuere, secundam Laconicae,

    Plin. 36, 22, 47, § 164.—With dat.:

    nulli Campanorum secundus vinctus ad mortem rapior,

    Liv. 23, 10, 7 Weissenb. ad loc.:

    regio spatio locorum nulli earum gentium secunda,

    Curt. 5, 10, 3; Vell. 2, 76, 1:

    secundus sibi, non par,

    Just. 11, 12, 14:

    secunda nobilitas Falerno agro,

    id. 14, 6, 8, § 62:

    bonitas amomo pallido,

    id. 12, 13, 28, § 48.—With abl., Hirt. B. Alex. 66; cf. supra.—
    b.
    With the prevailing idea of subjection or inferiority, secondary, subordinate, inferior; absol.:

    secundae sortis ingenium,

    only of the second grade, Sen. Ep. 52, 3:

    moneri velle ac posse secunda virtus est,

    id. Ben. 5, 25, 4; cf.:

    (servi) quasi secundum hominum genus sunt,

    Flor. 3, 20, 1:

    vivit siliquis et pane secundo (i. e. secundario),

    Hor. Ep. 2, 1, 123 (cf.:

    secundarius panis,

    Plin. 18, 10, 20, § 89; Suet. Aug. 76):

    tenue argentum venaeque secundae,

    Juv. 9, 31:

    haec fuit altera persona Thebis, sed tamen secunda ita, ut proxima esset Epaminondae,

    Nep. Pel. 4, 3. —With abl.:

    haud ulli veterum virtute secundus,

    inferior, Verg. A. 11, 441.—With inf.:

    nec vertere cuiquam Frena secundus Halys,

    Stat. Th. 2, 574.—Esp., in phrase partes secundae, second parts, inferior parts:

    in actoribus Graecis, ille qui est secundarum aut tertiarum partium,

    Cic. Div. in Caecil. 15, 48:

    ut credas partis mimum tractare secundas,

    Hor. Ep. 1, 18, 14.—With ab:

    hic erit a mensis fine secunda dies,

    the last day but one of the month, Ov. F. 1, 710. —As subst.: sĕcundae, ārum, f. (sc. partes), the second or inferior parts:

    Spinther secundarum tertiarum Pamphilus,

    Plin. 7, 12, 10, § 54; Inscr. Orell. 2644:

    Q. Arrius, qui fuit M. Crassi quasi secundarum,

    Cic. Brut. 69, 242; so,

    secundas sortiri,

    Sen. Ben. 2, 29, 3:

    ferre,

    Hor. S. 1, 9, 46:

    deferre alicui,

    Quint. 10, 1, 53:

    agere,

    Sen. Ira, 3, 8, 6.—
    B.
    (Acc. to sequor, II.)
    1.
    Prop., naut. t. t., of currents of water, etc., favorable, fair (as following the course of the vessel):

    secundo flumine ad Lutetiam iter facere coepit,

    i. e. down the stream, Caes. B. G. 7, 58; so,

    Tiberi,

    Liv. 5, 46:

    amni,

    Verg. G. 3, 447:

    fluvio,

    id. A. 7, 494:

    aqua,

    Liv. 21, 28; cf.:

    totā rate in secundam aquam labente,

    with the current, id. 21, 47:

    et ventum et aestum uno tempore nactus secundum,

    Caes. B. G. 4, 23 fin.; so,

    aestu,

    Liv. 23, 41:

    mari,

    id. 29, 7; and, poet.:

    (Neptunus) curru secundo,

    speeding along, Verg. A. 1, 156:

    secundo amne,

    Curt. 4, 7, 9:

    navigatio,

    Tac. A. 2, 8.—Esp., of winds:

    in portum vento secundo, velo passo pervenit,

    Plaut. Stich. 2, 2, 45; cf.:

    cum videam navem secundis ventis cursum tenentem suum,

    Cic. Planc. 39, 94; so,

    ventus,

    Caes. B. G. 4, 23 fin.; Hor. C. 2, 10, 23; id. Ep. 2, 1, 102; cf.

    aquilo,

    id. ib. 2, 2, 201.— Sup.:

    cum secundissimo vento cursum teneret,

    Cic. N. D. 3, 34, 83.—Of sails (trop.):

    des ingenio vela secunda meo,

    Ov. F. 3, 790.—
    2.
    Transf., with, according to any thing: austri anniversarii secundo sole flant, i. e. according to the course of the sun, Nigid. ap. Gell. 2, 22, 31: squama secunda (opp. adversa), as we say, with the grain, i. e. so as to offer no resistance to the hand when it is passed from the head to the tail, id. ap. Macr. S. 2, 12.—
    3.
    Trop., favorable, propitious, fortunate (opp. adversus); absol.:

    secundo populo aliquid facere,

    with the consent of the people, Cic. Tusc. 2, 1, 4; so,

    concio,

    id. Agr. 2, 37, 101; cf.:

    voluntas concionis,

    id. Att. 1, 19, 4:

    admurmurationes cuncti senatūs,

    id. Q. Fr. 2, 1, 3: rumor, Enn. ap. Non. 385, 17 (Ann. v. 260 Vahl.); Hor. Ep. 1, 10, 9:

    clamor,

    Verg. A. 5, 491:

    aures,

    Liv. 6, 40; 33, 46; 42, 28:

    praesentibus ac secundis diis,

    id. 7, 26; so,

    dis auspicibus et Junone secundā,

    Verg. A. 4, 45; and:

    secundo Marte ruat,

    id. ib. 10, 21:

    adi pede sacra secundo,

    id. ib. 8, 302;

    10, 255: auspicia,

    Cic. Div. 1, 15, 27; cf. avis, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 82 Vahl.); and in poet. hypallage:

    haruspex,

    Verg. A. 11, 739: scitus, secunda loquens in tempore, Enn. ap. Gell. 12, 4, 3 (Ann. v. 251 Vahl.): res (opp. adversae), Cic. Off. 1, 26, 90;

    so,

    id. Lael. 5, 17; 6, 22; id. Att. 4, 2, 1; Hor. S. 2, 8, 74; cf.

    fortunae (opp. adversae),

    Cic. Sull. 23, 66;

    and tempora (opp. adversi casus),

    Auct. Her. 4, 17, 24; so, res, Enn. ap. Fest. p. 257 Müll. (Ann. v. 357 Vahl.); Ter. Heaut. 2, 2, 1; Cic. N. D. 3, 36, 88 (with prosperitates); Verg. A. 10, 502; Hor. Ep. 1, 10, 30: fortunae, Cato ap. Fest. s. v. parsi, p. 242 Müll.; Plaut. Stich. 2, 1, 28:

    proelia,

    Caes. B. G. 3, 1:

    motus Galliae,

    successful, id. ib. 7, 59; and:

    belli exitus,

    Hor. C. 4, 14, 38:

    consilium,

    Caes. B. C. 3, 42:

    labores,

    Hor. C. 4, 4, 45.— Comp.:

    reliqua militia secundiore famā fuit,

    Suet. Caes. 2.— Sup.:

    secundissima proelia,

    Caes. B. G. 7, 62.— With dat.:

    secunda (sc. verba) irae,

    i. e. increasing, promoting it, Liv. 2, 38.— Comp.:

    secundiore equitum proelio nostris,

    Caes. B. G. 2, 9.— Sup.:

    tres leges secundissimas plebei, adversas nobilitati tulit,

    Liv. 8, 12: omnia secundissima nobis, adversissima illis accidisse videntur, Caes. ap. Cic. Att. 10, 8, B.—As subst.: sĕcunda, ōrum, n., favorable circumstances, good fortune:

    sperat infestis, metuit secundis Alteram sortem,

    Hor. C. 2, 10, 13:

    age, me in tuis secundis respice,

    Ter. And. 5, 6, 11:

    omnium secundorum adversorumque causes in deos vertere,

    Liv. 28, 11, 1:

    in secundis sapere et consulere,

    id. 30, 42, 16:

    nimius homo inter secunda,

    Tac. H. 2, 59; 1, 10; Curt. 4, 6, 31:

    nemo confidat nimium secundis,

    Sen. Thyest. 615:

    poscunt fidem secunda,

    id. Agam. 934:

    secunda non habent unquam modum,

    id. Oedip. 694.
    2.
    Sĕcundus, i, m.; Sĕcunda, ae, f. [1. secundus], a Roman proper name.
    I.
    C. Plinius Secundus, the writer on natural history.
    II.
    C. Plinius Caecilius Secundus, his nephew:

    OCTAVIA Q. F. SECVNDA,

    Inscr. Grut. 445, 2; cf. Varr. L. L. 9, § 60 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > secundus

  • 25 unus

    ūnus, a, um (gen. īus, поэт. иногда ĭus и ī; dat. ī, редко ō, f. ae)
    1) один (u. miles Cs; u. de illis C; una castra Cs)
    u. e и de multis или u. multorum Cодин из многих
    uni... alii (alteri) C etc. — одни... другие
    u. et alter QC — один-другой, кое-кто
    u. vel (или aut) alter Cодин или два
    non u. Cне один
    in unum (sc. locum) — в одно место ( convenire Sl)
    2) только один, (один-)единственный, только (один) ( felicitas in unā virtute posita est C)
    nemo (nullus) u. Cs etc.ни один
    u. quisque C etc. — каждый, всякий
    3) для усиления superl. (u. doctissimus C; res una omnium difficillima C)
    4) (тж. u. et — или atque — idem) один и тот же, тот же самый ( unis moribus vivere C)
    5) какой-л., какой-нибудь (aliquem, ut judĭcem unum, vereri C)

    Латинско-русский словарь > unus

  • 26 confluo

    cōn-fluo, flūxī, ere, zusammenfließen, I) mit einem andern od. nach einem Orte zusammenfließen, zusammenströmen, 1) eig., v. Flüssigkeiten, a) v. Gewässern: in Macedonia duo rivi confluunt, Plin.: a confluente Rhodano castra movi, vom Zusammenfluß des Rh. (mit dem Arar), Lepid. in Cic. ep. – confluere quo possent undae, Lucr.: c. in unum, Liv., c. cito in unum, Cic.: e diverso in Phasim, Plin.: ad aquaeductus (v. Quellen), ICt.: nisi Lissus in Hebrum confluat, Ov. – ubi confluunt fluvii, Inscr.: in exitu coniungi et confluere (v. Wasser zweier Häfen), Cic. – c. infra Olbiam cum Borysthene, Plin. 4, 83. – Partic. Praes. subst., cōnfluēns, entis, m. u. Plur. cōnfluentēs, ium, m. der Zusammenfluß zweier Flüsse (s. Drak. Liv. 4, 17, 12 u. Liv. epit. 137), incipit (Moesia) a confluente supra dicto, Plin.: ubi Anienem transiit, ad confluentes collocat castra, Liv. – m. Genet, ad confluentem Mosae et Rheni pervenire, Caes.: ad confluentem Araris et Rhodani, Liv. epit.: confluentes Padi et Adduae fluminum petere, Tac. – dh. vorzugsw. Cōnfluentēs, tium, m., die am Einfluß der Mosel in den Rhein gelegene Stadt Coblenz, Suet. Cal. 8, 1. – b) v. andern flüssigen Massen, quo sucus confluat, Plin.: is (aër) porro quamvis confluat, Lucr.: si in ventrem sanguis confluxit, ibi in pus vertitur, Cels.: copia materiaï undique confluxit ad imum, Lucr.: umor omnis e tota arbore in ulcus confluit, Plin. – 2) übtr., zusammenströmen = zahlreich-, in Masse zusammenkommen od. sich einfinden, zahlreich-, in Masse sich wohin begeben, od. sich einem Ggstde. zuwenden, a) v. Pers.: multitudo sponte et ultro confluens, Suet. – c. ad omnia spectacula undique, Suet.: ad haec studia, Cic.: Neapolim, Suet.: et Athenas et in hanc urbem ex diversis locis, Cic.: ad alcis triremem, Nep.: ad alqm, Eutr.: ad alqm undique ex toto orbe terrarum, Vell.: ad alqm videndum, Val. Max.: ad commune exstinguendum incendium, Iustin. – b) v. Abstr.: tot prosperis confluentibus, Suet. – huc licet ex toto sollertia confluat orbe, Ov.: omnium dignissimi, quo cruciatus confluant, Plaut.: per urbem (Romam), quo cuncta undique atrocia aut pudenda confluunt celebranturque, Tac.: hinc ad ipsos laus, honos, dignitas confluit, strömt ihnen zu, Cic.: ut ad nos pleraeque causae (Rechtsfälle) confluant, bei mir zusammenströmen (= alle mir übertragen werden), Cic.: bella, quae velut conspiratione quādam ad opprimendam Macedoniam multarum gentium ex diversis locis uno tempore confluebant (hereinbrachen), Iustin.: et ut haec ab uno capite, ab recto casu, in duo obliquos discedunt, sic contra multa ab duobus capitibus recti casuum confluunt in obliquum unum, Varr. LL. 10, 50. – II) in sich zusammenfließen = zerfließen, flüssig werden, corpus confluere manifestum est, Cael. Aur. acut. 1, 17, 180. – / Archaist. Indicat. Praes. comfluont u. conflovont, Plaut. Epid. 528. Corp. inscr. Lat. 1, 199, 14 u. 23: synk. Coni. Plusqu. confluxet, Lucr. 1, 987.

    lateinisch-deutsches > confluo

  • 27 confluo

    cōn-fluo, flūxī, ere, zusammenfließen, I) mit einem andern od. nach einem Orte zusammenfließen, zusammenströmen, 1) eig., v. Flüssigkeiten, a) v. Gewässern: in Macedonia duo rivi confluunt, Plin.: a confluente Rhodano castra movi, vom Zusammenfluß des Rh. (mit dem Arar), Lepid. in Cic. ep. – confluere quo possent undae, Lucr.: c. in unum, Liv., c. cito in unum, Cic.: e diverso in Phasim, Plin.: ad aquaeductus (v. Quellen), ICt.: nisi Lissus in Hebrum confluat, Ov. – ubi confluunt fluvii, Inscr.: in exitu coniungi et confluere (v. Wasser zweier Häfen), Cic. – c. infra Olbiam cum Borysthene, Plin. 4, 83. – Partic. Praes. subst., cōnfluēns, entis, m. u. Plur. cōnfluentēs, ium, m. der Zusammenfluß zweier Flüsse (s. Drak. Liv. 4, 17, 12 u. Liv. epit. 137), incipit (Moesia) a confluente supra dicto, Plin.: ubi Anienem transiit, ad confluentes collocat castra, Liv. – m. Genet, ad confluentem Mosae et Rheni pervenire, Caes.: ad confluentem Araris et Rhodani, Liv. epit.: confluentes Padi et Adduae fluminum petere, Tac. – dh. vorzugsw. Cōnfluentēs, tium, m., die am Einfluß der Mosel in den Rhein gelegene Stadt Coblenz, Suet. Cal. 8, 1. – b) v. andern flüssigen Massen, quo sucus confluat, Plin.: is (aër) porro quamvis confluat, Lucr.: si in ventrem sanguis confluxit, ibi in pus vertitur, Cels.: copia materiaï undique confluxit ad imum, Lucr.:
    ————
    umor omnis e tota arbore in ulcus confluit, Plin. – 2) übtr., zusammenströmen = zahlreich-, in Masse zusammenkommen od. sich einfinden, zahlreich-, in Masse sich wohin begeben, od. sich einem Ggstde. zuwenden, a) v. Pers.: multitudo sponte et ultro confluens, Suet. – c. ad omnia spectacula undique, Suet.: ad haec studia, Cic.: Neapolim, Suet.: et Athenas et in hanc urbem ex diversis locis, Cic.: ad alcis triremem, Nep.: ad alqm, Eutr.: ad alqm undique ex toto orbe terrarum, Vell.: ad alqm videndum, Val. Max.: ad commune exstinguendum incendium, Iustin. – b) v. Abstr.: tot prosperis confluentibus, Suet. – huc licet ex toto sollertia confluat orbe, Ov.: omnium dignissimi, quo cruciatus confluant, Plaut.: per urbem (Romam), quo cuncta undique atrocia aut pudenda confluunt celebranturque, Tac.: hinc ad ipsos laus, honos, dignitas confluit, strömt ihnen zu, Cic.: ut ad nos pleraeque causae (Rechtsfälle) confluant, bei mir zusammenströmen (= alle mir übertragen werden), Cic.: bella, quae velut conspiratione quādam ad opprimendam Macedoniam multarum gentium ex diversis locis uno tempore confluebant (hereinbrachen), Iustin.: et ut haec ab uno capite, ab recto casu, in duo obliquos discedunt, sic contra multa ab duobus capitibus recti casuum confluunt in obliquum unum, Varr. LL. 10, 50. – II) in sich zusammenfließen = zerfließen, flüssig werden, corpus confluere manifestum est,
    ————
    Cael. Aur. acut. 1, 17, 180. – Archaist. Indicat. Praes. comfluont u. conflovont, Plaut. Epid. 528. Corp. inscr. Lat. 1, 199, 14 u. 23: synk. Coni. Plusqu. confluxet, Lucr. 1, 987.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > confluo

  • 28 florentes

    flōrĕo, ŭi, 2, v. n. [flos], to bloom, blossom, flower (class.; esp. freq. in the trop. sense; cf.: floresco, vigeo).
    I.
    Lit.:

    per terras frondent atque omnia florent,

    Lucr. 5, 214: florere omnia, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 28, 69:

    haec arbor una (lentiscus) ter floret,

    Cic. Div. 1, 9, 16:

    possetne uno tempore florere, deinde vicissim horrere terra?

    id. N. D. 2, 7, 19:

    imputata floret usque vinea,

    Hor. Epod. 16, 44:

    vinea, segetes,

    Ov. F. 5, 263 sq.:

    narcisso floreat alnus,

    Verg. E. 8, 52:

    florentes ferulae,

    id. ib. 10, 25.— Poet.:

    si bene floreat annus,

    Ov. F. 5, 327.—
    B.
    Transf.
    1.
    (Acc. to flos, I. B.) Of wine, to froth:

    si vinum florere incipiet,

    Col. 12, 30, 1:

    vina quoque in magnis operose condita cellis Florent,

    Ov. F. 5, 270.—
    2.
    To get the first downy beard:

    libat florentes haec tibi prima (dies) genas,

    Mart. 3, 6, 4.—
    3.
    To be filled with, to abound with any thing (ante-class. and poet.): mare velis florere videres, Cato ap. Charis. p. 185; cf.:

    mare velivolis florebat puppibus,

    Lucr. 5, 1442; cf.:

    hinc laetas urbes pueris florere videmus,

    id. 1, 255 Lachm.:

    Hybla multis thymis,

    Ov. P. 2, 7, 26:

    jam pridem regio... undat equis floretque viris,

    Val. Fl. 1, 547.—
    4.
    To bloom, i. e. to be bright with varied colors:

    pampineo gravidus autumno Floret ager, of the ripening fruits,

    Verg. G. 2, 6;

    of an army on the march: variis floret via discolor armis,

    Val. Fl. 5, 565; cf.:

    floret cristatus exercitus undique turmis,

    Claud. III. Cons. Hon. 133.—
    5.
    To be bright (cf. P. a. infra):

    lumina floruisse,

    Tert. Apol. 11:

    caelum luminibus floruisset,

    id. adv. Marc. 4, 42.—
    II. A.
    Of persons and animate things.
    (α).
    With abl.:

    in sua patria multis virtutibus ac beneficiis floruit princeps,

    Cic. Verr. 2, 5, 49, § 128:

    privatis officiis et ingenii laude floruit,

    id. de Or. 3, 2, 7:

    omni genere virtutis,

    id. Brut. 7, 28:

    cum acumine ingenii tum admirabili quodam lepore dicendi,

    id. Ac. 2, 6, 16:

    honoribus et rerum gestarum gloriā,

    id. de Or. 1, 1, 1:

    gratiā, auctoritate, gloriā,

    id. Fam. 4, 13, 2:

    laudibus,

    id. ib. 9, 14, 2:

    nobilitate discipulorum,

    id. de Or. 3, 35, 141:

    omnibus copiis (Crotoniatae),

    id. Inv. 2, 1, 1:

    tria genera dicendi, quibus quidam floruerunt,

    id. Or. 5, 20.—
    (β).
    With in and abl.:

    in re militari Epaminondas,

    Nep. Epam. 5:

    ille vir, qui in Curia, in Rostris, in re publica floruisset, etc.,

    Cic. Cael. 24, 59:

    in foro,

    id. Ac. 2, 1, 1:

    in sententis senatoriis et in omni actione atque administratione rei publicae,

    id. Fam. 1, 9, 2:

    in senectute,

    id. Lael. 1, 4.—
    (γ).
    Absol.:

    ergo in Graecia musici floruerunt,

    Cic. Tusc. 1, 2, 4; id. Ac. 2, 6, 16; cf.:

    floret Epicurus,

    id. Off. 3, 33, 116:

    qui inter illos florebas,

    id. Quint. 26, 80:

    cum multis simul floruit,

    Quint. 3, 1, 9:

    floruit circa Philippum,

    id. 12, 10. 6:

    circum tribus actis impiger annis Floret equus,

    is in his bloom, prime, Lucr. 5, 884.—
    B.
    Of inanim. and abstr. things.
    (α).
    With abl.:

    illa vetus (Graecia), quae quondam opibus, imperio, gloria floruit, hoc uno malo concidit,

    Cic. Fl. 7, 16: familia, quae postea viris fortissimis floruit. id. Phil. 9, 2, 4:

    doctissimorum hominum familiaritates, quibus semper domus nostra floruit,

    id. N. D. 1, 3, 6; id. Font. 14, 31:

    meus ad urbem accessus incredibili hominum multitudine et gratulatione florebat,

    id. Sest. 63, 131:

    aliquid floret laudibus,

    Lucr. 5, 1279.—
    (β).
    Absol.:

    quae (magna Graecia) nunc quidem deleta est, tunc florebat,

    Cic. Lael. 4, 13:

    quae familia admodum floruit,

    Suet. Ner. 6:

    quorum auctoritas maxime florebat,

    Cic. Rep. 2, 34:

    gloria generis floret,

    id. Fl. 11, 25:

    verborum vetus interit aetas, Et juvenum ritu florent modo nata vigentque,

    Hor. A. P. 62:

    aetherii dono cessere parentes Aeternum florere genas,

    to shine in perpetual bloom, perpetual youth, Stat. Th. 1, 705.—Hence, flō-rens, entis, P. a.
    A.
    Lit., shining, glistening, glittering, bright ( poet. and in postclass. prose):

    Ennius et Lucretius florere dicunt omne quod nitidum est,

    Serv. Verg. A. 7, 804:

    lucernarum florentia lumina flammis,

    Lucr. 4, 450; so,

    smaragdi arcano igne,

    Stat. Th. 2, 276:

    postes arcano lumine,

    id. ib. 1, 210:

    catervae aere,

    Verg. A. 7, 804:

    exercitus insignibus argenteis et aureis,

    Gell. 5, 5, 2.—
    2.
    Abounding in flowers:

    vertice de summo semper florentis Hymetti,

    Ov. M. 7, 702.— Subst.: florens, ntis, f., a garland:

    do hanc tibi florentem florenti,

    Plaut. Pers. 5, 1, 18 (cf. B. 1. b infra).—
    B.
    Trop. (acc. to II.), flourishing, prosperous, in the prime, in repute, fine, excellent.
    1.
    Of animate things.
    (α).
    With abl.:

    complecti hominem florentem aetate, opibus, honoribus, ingenio, liberis, propinquis, affinibus, amicis,

    Cic. Fam. 2, 13, 2:

    gratia atque hospitiis florens hominum nobilissimorum,

    id. Rosc. Am. 6, 15:

    regina Berenice florens aetate formaque,

    Tac. H. 2, 81; cf.:

    ambo florentes aetatibus,

    Verg. E. 7, 4.—
    (β).
    Absol.:

    qui te beatum, qui florentem putas,

    Cic. Par. 2, 18:

    quos ego florentis atque integros sine ferro viceram,

    id. Planc. 35, 86:

    oratores florentes et leviter ornati,

    id. Or. 6, 20:

    florens et illustris adolescens,

    Caes. B. G. 7, 32, 4: exorta semper florentis Homeri species, Enn. ap. Lucr. 1, 124.— Plur. as subst.: flōrentes, um, the prosperous (opp. afflicti), Nep. Att. 11, 4.—
    2.
    Of inanim. and abstr. things.
    (α).
    With abl.:

    florentes viribus anni,

    Sil. 1, 226; so,

    anni vigore,

    Petr. 132:

    animus vino,

    joyous, Gell. 6, 13, 4.—
    (β).
    Absol.:

    (majores nostri) ex minima tenuissimaque re publica maximam et florentissimam nobis reliquerunt,

    Cic. Rosc. Am. 18, 50; cf.:

    civitas (Ubiorum) ampla atque florens,

    Caes. B. G. 4, 3, 3:

    invidetur praestanti florentique fortunae,

    Cic. de Or. 2, 52, 210:

    florens amicitia (opp. afflicta),

    id. Quint. 30, 93:

    quod eo consilio florentissimis rebus domos suas Helvetii reliquissent, uti, etc.,

    Caes. B. G. 1, 30, 3; cf.:

    neu florentes res suas cum Jugurthae perditis misceret,

    Sall. J. 83, 1:

    florentes Etruscorum opes,

    Liv. 1, 2, 3:

    florentissima Samnitium castra,

    Cic. Div. 1, 33, 72:

    equus florenti aetate,

    Lucr. 5, 1074:

    aevo florente puellae,

    id. 3, 1008; cf.:

    adhuc florente juventa Fervidus,

    Hor. A. P. 115:

    florentissima ejus erat aetas,

    Liv. 30, 12, 17: nostrum opus tibi probari laetor: ex quo anthê ipsa posuisti, quae mihi florentiora sunt visa tuo judicio, Cic. Att. 16, 11, 1; cf.:

    modus nullus est florentior in singulis verbis (quam translatio),

    id. de Or. 3, 41, 166; id. Or. 27, 96:

    oratio florentissima,

    Gell. 15, 28, 5; cf.

    also: florentis facundiae homo,

    id. 19, 9, 2 — Adv.: flōrenter, flourishingly, famously (late Lat.): florentissime docet, i. e. with great repute, celebrity, Hier. Chron. Euseb. an. 358.

    Lewis & Short latin dictionary > florentes

  • 29 floreo

    flōrĕo, ŭi, 2, v. n. [flos], to bloom, blossom, flower (class.; esp. freq. in the trop. sense; cf.: floresco, vigeo).
    I.
    Lit.:

    per terras frondent atque omnia florent,

    Lucr. 5, 214: florere omnia, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 28, 69:

    haec arbor una (lentiscus) ter floret,

    Cic. Div. 1, 9, 16:

    possetne uno tempore florere, deinde vicissim horrere terra?

    id. N. D. 2, 7, 19:

    imputata floret usque vinea,

    Hor. Epod. 16, 44:

    vinea, segetes,

    Ov. F. 5, 263 sq.:

    narcisso floreat alnus,

    Verg. E. 8, 52:

    florentes ferulae,

    id. ib. 10, 25.— Poet.:

    si bene floreat annus,

    Ov. F. 5, 327.—
    B.
    Transf.
    1.
    (Acc. to flos, I. B.) Of wine, to froth:

    si vinum florere incipiet,

    Col. 12, 30, 1:

    vina quoque in magnis operose condita cellis Florent,

    Ov. F. 5, 270.—
    2.
    To get the first downy beard:

    libat florentes haec tibi prima (dies) genas,

    Mart. 3, 6, 4.—
    3.
    To be filled with, to abound with any thing (ante-class. and poet.): mare velis florere videres, Cato ap. Charis. p. 185; cf.:

    mare velivolis florebat puppibus,

    Lucr. 5, 1442; cf.:

    hinc laetas urbes pueris florere videmus,

    id. 1, 255 Lachm.:

    Hybla multis thymis,

    Ov. P. 2, 7, 26:

    jam pridem regio... undat equis floretque viris,

    Val. Fl. 1, 547.—
    4.
    To bloom, i. e. to be bright with varied colors:

    pampineo gravidus autumno Floret ager, of the ripening fruits,

    Verg. G. 2, 6;

    of an army on the march: variis floret via discolor armis,

    Val. Fl. 5, 565; cf.:

    floret cristatus exercitus undique turmis,

    Claud. III. Cons. Hon. 133.—
    5.
    To be bright (cf. P. a. infra):

    lumina floruisse,

    Tert. Apol. 11:

    caelum luminibus floruisset,

    id. adv. Marc. 4, 42.—
    II. A.
    Of persons and animate things.
    (α).
    With abl.:

    in sua patria multis virtutibus ac beneficiis floruit princeps,

    Cic. Verr. 2, 5, 49, § 128:

    privatis officiis et ingenii laude floruit,

    id. de Or. 3, 2, 7:

    omni genere virtutis,

    id. Brut. 7, 28:

    cum acumine ingenii tum admirabili quodam lepore dicendi,

    id. Ac. 2, 6, 16:

    honoribus et rerum gestarum gloriā,

    id. de Or. 1, 1, 1:

    gratiā, auctoritate, gloriā,

    id. Fam. 4, 13, 2:

    laudibus,

    id. ib. 9, 14, 2:

    nobilitate discipulorum,

    id. de Or. 3, 35, 141:

    omnibus copiis (Crotoniatae),

    id. Inv. 2, 1, 1:

    tria genera dicendi, quibus quidam floruerunt,

    id. Or. 5, 20.—
    (β).
    With in and abl.:

    in re militari Epaminondas,

    Nep. Epam. 5:

    ille vir, qui in Curia, in Rostris, in re publica floruisset, etc.,

    Cic. Cael. 24, 59:

    in foro,

    id. Ac. 2, 1, 1:

    in sententis senatoriis et in omni actione atque administratione rei publicae,

    id. Fam. 1, 9, 2:

    in senectute,

    id. Lael. 1, 4.—
    (γ).
    Absol.:

    ergo in Graecia musici floruerunt,

    Cic. Tusc. 1, 2, 4; id. Ac. 2, 6, 16; cf.:

    floret Epicurus,

    id. Off. 3, 33, 116:

    qui inter illos florebas,

    id. Quint. 26, 80:

    cum multis simul floruit,

    Quint. 3, 1, 9:

    floruit circa Philippum,

    id. 12, 10. 6:

    circum tribus actis impiger annis Floret equus,

    is in his bloom, prime, Lucr. 5, 884.—
    B.
    Of inanim. and abstr. things.
    (α).
    With abl.:

    illa vetus (Graecia), quae quondam opibus, imperio, gloria floruit, hoc uno malo concidit,

    Cic. Fl. 7, 16: familia, quae postea viris fortissimis floruit. id. Phil. 9, 2, 4:

    doctissimorum hominum familiaritates, quibus semper domus nostra floruit,

    id. N. D. 1, 3, 6; id. Font. 14, 31:

    meus ad urbem accessus incredibili hominum multitudine et gratulatione florebat,

    id. Sest. 63, 131:

    aliquid floret laudibus,

    Lucr. 5, 1279.—
    (β).
    Absol.:

    quae (magna Graecia) nunc quidem deleta est, tunc florebat,

    Cic. Lael. 4, 13:

    quae familia admodum floruit,

    Suet. Ner. 6:

    quorum auctoritas maxime florebat,

    Cic. Rep. 2, 34:

    gloria generis floret,

    id. Fl. 11, 25:

    verborum vetus interit aetas, Et juvenum ritu florent modo nata vigentque,

    Hor. A. P. 62:

    aetherii dono cessere parentes Aeternum florere genas,

    to shine in perpetual bloom, perpetual youth, Stat. Th. 1, 705.—Hence, flō-rens, entis, P. a.
    A.
    Lit., shining, glistening, glittering, bright ( poet. and in postclass. prose):

    Ennius et Lucretius florere dicunt omne quod nitidum est,

    Serv. Verg. A. 7, 804:

    lucernarum florentia lumina flammis,

    Lucr. 4, 450; so,

    smaragdi arcano igne,

    Stat. Th. 2, 276:

    postes arcano lumine,

    id. ib. 1, 210:

    catervae aere,

    Verg. A. 7, 804:

    exercitus insignibus argenteis et aureis,

    Gell. 5, 5, 2.—
    2.
    Abounding in flowers:

    vertice de summo semper florentis Hymetti,

    Ov. M. 7, 702.— Subst.: florens, ntis, f., a garland:

    do hanc tibi florentem florenti,

    Plaut. Pers. 5, 1, 18 (cf. B. 1. b infra).—
    B.
    Trop. (acc. to II.), flourishing, prosperous, in the prime, in repute, fine, excellent.
    1.
    Of animate things.
    (α).
    With abl.:

    complecti hominem florentem aetate, opibus, honoribus, ingenio, liberis, propinquis, affinibus, amicis,

    Cic. Fam. 2, 13, 2:

    gratia atque hospitiis florens hominum nobilissimorum,

    id. Rosc. Am. 6, 15:

    regina Berenice florens aetate formaque,

    Tac. H. 2, 81; cf.:

    ambo florentes aetatibus,

    Verg. E. 7, 4.—
    (β).
    Absol.:

    qui te beatum, qui florentem putas,

    Cic. Par. 2, 18:

    quos ego florentis atque integros sine ferro viceram,

    id. Planc. 35, 86:

    oratores florentes et leviter ornati,

    id. Or. 6, 20:

    florens et illustris adolescens,

    Caes. B. G. 7, 32, 4: exorta semper florentis Homeri species, Enn. ap. Lucr. 1, 124.— Plur. as subst.: flōrentes, um, the prosperous (opp. afflicti), Nep. Att. 11, 4.—
    2.
    Of inanim. and abstr. things.
    (α).
    With abl.:

    florentes viribus anni,

    Sil. 1, 226; so,

    anni vigore,

    Petr. 132:

    animus vino,

    joyous, Gell. 6, 13, 4.—
    (β).
    Absol.:

    (majores nostri) ex minima tenuissimaque re publica maximam et florentissimam nobis reliquerunt,

    Cic. Rosc. Am. 18, 50; cf.:

    civitas (Ubiorum) ampla atque florens,

    Caes. B. G. 4, 3, 3:

    invidetur praestanti florentique fortunae,

    Cic. de Or. 2, 52, 210:

    florens amicitia (opp. afflicta),

    id. Quint. 30, 93:

    quod eo consilio florentissimis rebus domos suas Helvetii reliquissent, uti, etc.,

    Caes. B. G. 1, 30, 3; cf.:

    neu florentes res suas cum Jugurthae perditis misceret,

    Sall. J. 83, 1:

    florentes Etruscorum opes,

    Liv. 1, 2, 3:

    florentissima Samnitium castra,

    Cic. Div. 1, 33, 72:

    equus florenti aetate,

    Lucr. 5, 1074:

    aevo florente puellae,

    id. 3, 1008; cf.:

    adhuc florente juventa Fervidus,

    Hor. A. P. 115:

    florentissima ejus erat aetas,

    Liv. 30, 12, 17: nostrum opus tibi probari laetor: ex quo anthê ipsa posuisti, quae mihi florentiora sunt visa tuo judicio, Cic. Att. 16, 11, 1; cf.:

    modus nullus est florentior in singulis verbis (quam translatio),

    id. de Or. 3, 41, 166; id. Or. 27, 96:

    oratio florentissima,

    Gell. 15, 28, 5; cf.

    also: florentis facundiae homo,

    id. 19, 9, 2 — Adv.: flōrenter, flourishingly, famously (late Lat.): florentissime docet, i. e. with great repute, celebrity, Hier. Chron. Euseb. an. 358.

    Lewis & Short latin dictionary > floreo

  • 30 accedo

    ac-cēdo, cessī, cessum, ere (ad u. cedo), herzu-, herantreten, -kommen, einem Ziele nahen, sich nähern, wo erscheinen (Ggstz. abscedere, decedere, recedere), I) eig.: A) im allg.: a) v. Pers., m. Ang. wohin? durch ad m. Akk., ad aedes, Plaut.: ad fores, Ter.: ad eandem mensam cum servo, sich setzen, Sen.: ex inferiore loco ad tribunal, Liv.: ad urbem noctu, Cic.: ad Aquinum, ad Syracusas, Cic.: ad ludos, Cic.: ad eam confabulatum, Ter.: ad hominem, Plaut.: intro ad eram, Ter.: alci ad aurem et dicere, sich nähern, um ihm ins Ohr zu sagen, Cic.: ad manum, s. 1. manus.. – durch in mit Akk. (bes. wenn die Annäherung ein »Eintreten« zur Folge hat), in aedes, Cic.: in Macedoniam, Cic.: in funus, dem Leichenzug sich anschließen, mit zum Begräbnis gehen, Cic. – durch bl. Acc. (vgl. Drak. Liv. 9, 40, 19. Burm. Phaedr. 1, 25, 6. Nipperd. Tac. ann. 2, 45 u. 12, 31), terram cum classi, Cael. Ant. fr.: Africam, Varr.: Ariminum, Cic.: scopulos, Verg. u. Ps. Quint. decl.: Iugurtham, Sall. – absol. = nahen, kommen, gehen, Komik., Cic. u.a.: obviam, Plaut. – b) v. Lebl.: febris accedit, stellt sich ein (Ggstz. decedit), Cic.: luna accedens, der zunehmende (Ggstz. abscedens), Plin.: accedit ad aures sermo, Ter.: nomen famaque ad nos accedit, gelangt zu uns, Liv.

    B) insbes.: 1) als Bittender od. Hilfe Suchender jmdm. nahen, bei jmd. erscheinen, sich an jmd. wenden, senatus supplex accedit ad Caesarem, Cic.: acc. ad eos, Cic.: ad ephoros, Nep.: quo accedam aut quos appellem? Sall. – 2) feindlich herannahen, anrücken, angreifen, absol. (Ggstz. se recipere), Cic.: quocumque accederent equitatus hostium, Sall.: propius, Caes.: propius Ambiorigem, propius Romanos, Caes.: propius muros, Nep.: ad oppidum, ad Britanniam, Caes.: usque ad castra, Caes.: ad moenia, Liv.: muris, Liv.: (ad) has XIV cohortes, Pomp. in Cic. ep.: ad manum, handgemein werden, Nep.: ad corpus eius, ihm auf den Leib rücken, Cic.: ad te comminus accessit, ist dir auf den Leib gerückt scherzh. = hat dich mit seinem Besuche behelligt, Cic. – m. bl. Acc. (s. Nipperd. Tac. ann. 12, 31), astu, Nep.: Lemnum, Nep.: cum V navibus Africam in finibus Cyrenaeorum, Nep.: loca hostiliter, Sall. – 3) als Bieter oder Steigerer bei Auktionen erscheinen, ad hastam, Nep. u. Liv.: u. so ad illud scelus sectionis, Cic. – 4) als Bewerber um den Triumph (v. aus dem Krieg zurückkehrenden Feldherrn), ad urbem, Cic.: uno tempore ad urbem (v. beiden Konsuln), Liv.

    II) übtr.: A) im allg.: a) v. Pers.: has naturae partes, ihnen zu nahen = sie zu erforschen, Verg.: ad amicitiam Philippi, zur Fr. des Ph. gelangen, die Fr. des Ph. gewinnen, Nep.: ad praeceps, am Abgrund wandeln, ans Kühne streifen (v. Redner), Plin. ep.: sed propius accedam (ich will der Sache näher treten), de his nostris testibus dicam, Cic.: ut quisque proxime accederet, je näher uns jemand angeht, Cic. – b) v. Lebl.: voluntas vostra accedit ad poëtam, wendet sich dem D. zu, Ter.: accedit manus extrema operibus, wird gelegt an usw., Cic.: fervor accedit capiti, die Weinglut steigt zu Kopfe, Hor.

    B) insbes.: 1) der Zeit nach herantreten, -kommen, sich nähern, accedunt anni (die Jahre = das Alter), Hor.: quo propius ad mortem accedam, Cic.: stat super caput fatum et pereuntes dies imputat propiusque ac propius accedit, kommt immer näher u. näher, Sen. – 2) zu einer Tätigkeit od. Teilnahme an derselben schreiten, sie übernehmen, mit ihr sich befassen, ad rem publicam, durch Bewerbung um öffentl. Ämter (zunächst um die Quästur) mit den Staatsangelegenheiten sich befassen, dem Staatsdienste sich zu widmen beginnen, Cic.: ad causam, eine Sache (vor Gericht), eine (gerichtliche) Verhandlung übernehmen (v. Verteidiger), Cic.: u. so huic causae, Cic.: ad causam publicam, sich der Sache des Staates annehmen, Cic.: ad vectigalia, sich mit dem Zollpacht befassen, Cic.: ebenso ad publica, Sen.: ad haec bona, sich an diese G. machen (um sie in Besitz zu nehmen), Cic.: ad periculum, an der Gefahr teilnehmen, Cic.: ad poenam, zur Strafe schreiten, Cic.: si quis expers veri et ignarus ad legendum accesserit, Lact. – 3) mit seiner Beistimmung, seinem Willen beitreten, beipflichten (Ggstz. abhorrere ab alqa re), ad sententiam alcis, Plaut.: ad condiciones, Cic.: ad hoc consilium, Nep.: Ciceroni in plerisque, Quint.: libenter his, qui haec prodiderunt, Vell.: alcis sententiae, Quint.: huic opinioni (Ggstz. dissentire), Quint. – societatem nostram, Tac. ann. 12, 31. – 4) als Zuwachs hinzukommen, zunehmen, wachsen (Ggstz. decedere, recedere, deminui, auferri), accessit ager, quem etc., Cato fr.: huc accedebat munificentia, Sall.: accedit eodem facies, Ov.: ad eas (naves) captivae Massiliensium accesserant VI, Caes.: nihil ad dignitatem accedit, Cic.: accedit ad causam novum crimen, Cic.: cum ad has suspiciones certissimae res accederent, Caes.: numerum accessit ad harum, gesellte sich ihnen zu, Ov.: quo plus aetatis ei accederet, je älter er würde, Cic.: accedit annus tertius desiderio nostro et labori tuo, Cic.: Remis studium accessit, Caes.: iis tantum fiduciae accessit, ut etc., ihre Z. stieg so sehr, Caes.: magis accessurum utrumque, werde noch mehr zunehmen, Liv.: volucres accedere silvis, als V. ein Zuwachs für den W. werden, Ov.: pretium accedit agris, der Preis der Ä. steigt, Plin. ep.: u. so plurimum pretio accedit, der Preis steigt sehr, Col. – accedet eo mons Gaurus, Cic.: huc accessit manus Ventidii, dazu kommt noch usw., Cic. – dah. die Verbdg. huc accedit od. eo accedit od. eodem accedit, zB. huc accedit summus timor, Cic.: eo accedebat hortator assiduus Sallustius, Cic.: accedit eodem vulgi voluntas, Cic.: u. so oft accedit huc (od. huc accedit), accedit eo (od. eo accedit), accedit etiam od. illud etiam, od. bl. accedit, quod m. Indikativ od. ut m. Konjunktiv, hierzu kommt noch, daß usw., Cic. u.a. (u. zwar ist accedit, quod = hierzu kommt noch der (faktische) Umstand, daß usw.; dagegen accedit, ut = dazu tritt noch der Fall ein, überdies geschieht es, daß usw.; vgl. Kühner Cic. Tusc. 1, 43 u. 5, 62. Sorof Cic. de or. 2, 198. Reisigs Vorll., neu bearb. v. Schmalz u. Landgraf, Bd. 3. S. 431 f.: nachaug. auch ad illa hoc quoque accessit, quod etc., Curt: his etiam illud accessit, quod etc., Lact: accedit his, quod etc., Plin. ep. (s. Krebs-Schmalz Antib. Bd. 1. S. 64. Aufl. 7. Lagergr. Plin. ep. p. 151). – m. folg. ne u. Konjunktiv, cum accessit id quoque, ne nisi rectā cervice spiritus trahatur, ὀρθόπνοια (appellatur), Cels. 4, 8 in. p. 130, 34 D. – 5) als Ereignis, das durch sein Eintreten äußerlich od. innerlich unsere Verhältnisse ändert, zuteil werden, zufallen, voluntas vostra si ad poëtam accesserit, Ter.: paululum vobis accessit pecuniae, Ter.: num tibi stultitia accessit aut superat superbia? bist du ein Narr geworden od. hast einen Sporn zu viel? Plaut.: alci animus accedit, es bekommt jmd. Mut, Cic.: plurimum consilii, animi, praesidii denique mihi accesserit, Cic. – Ggstz. discedo, zB. quorum adventu et Remis cum spe defensionis studium propugnandi accessit et hostibus eadem de causa spes potiundi oppidi discessit, Caes. – 6) bei Vergleichungen = nahe kommen, sich nähern, d. i. ähnlich sein, propius ad deos, Cic.: proxime deos, v. einer Pers., Cic.: prope ad similitudinem alcis rei, Cic.: sermone magis oratorio generi (v. Euripides), Quint.: Homero maxime (von einem Dichter), Quint. – / synk. Perf. accestis, Verg. Aen. 1, 201: synk. Plusquamperf. accesset, Turp. com. 59. – vulg. Perf. accedi, wovon accedisset, Itala (Rehd.) Marc. 6, 21.

    lateinisch-deutsches > accedo

  • 31 cogito [1]

    1. cōgito, āvī, ātum, āre (eig. coigito, aus co = com u. agito), im Geiste (dah. auch mit dem Zusatz cum animo, in animo, secum) zusammenstellen, denken, I) im allg., etw. denken, s ich vorstellen, an etw. denken, auf etw. denken, sinnen, auf od. für etw. bedacht sein, etw. bedenken, berechnen, erwägen, über etwas nachdenken, a) absol. (Ggstz. facere, dicere): vis cogitandi, Quint.: cui vivere est cogitare, Cic.: qui cum cogitasset facere auderet et prius cogitare quam conari consuesset, Nep.: duas res non modo agere uno tempore, sed ne cogitando quidem explicare quisquam potest, Cic.: ita sum irritatus, animum ut nequeam ad cogitandum instituere, Ter.: alci (id) cogitandum dare, zu bedenken geben, Cic.: sprichw., non animo, sed auribus cogitant, Apul. de deo Socr. 19. – m. Ang. wie? durch Advv., c. acutissime, Cic.: callide, Nep.: stulte (Ggstz. stulte dicere), Quint.: si vere cogitare volumus (als Parenthese), die Sache richtig betrachtet, Cic. – u. sic cogitabam m. folg. Gedankenreihe in direkter Rede, s. Ter. Andr. 110: ebenso coepi egomet mecum sic cogitare, Sulpic. in Cic. ep. 4, 5, 4: u. sic cogitabam mit folg. indirekten Rede, Cic. Quint. 77: quo magis cogito cum meo animo m. direkter Rede ( si etc.), Plaut. most. 702. – b) m. Acc., u. zwar: α) m. Acc. rei: c. nihil abiectum, Cic.: nihil nisi triste, Cael. in Cic. ep.: diu omnia, Curt.: deus nihil aliud quam »Mihi pulchre est« cogitans, Cic.: si quid aliud attentius cogitet, Cic. – c. insulam Britanniam, Cic.: pacem, Cic.: beneficia alcis, Cic.: nihil his in locis nisi saxa et montes, Cic.: ultima, sich das Schrecklichste vormalen, Amm.: eam rem sibi cogitandam et suscipiendam esse, Caes. – hoc tu facito cum animo cogites, Ter.: id potestis cum animis vestris cogitare, Cic.: quae in animo cogitat irata, Ter.: haec si voles in animo vere cogitare, Ter.: id, quod muliebri cogitabat animo, Liv.: semper secum c. pericula, damna, uxoris mortem, Ter.: sive quid mecum ipse cogito, sive aliquid aut scribo aut lego, Cic.: cogito ad verbum (meditiere Wort für Wort) nunc pauciora, nunc plura, Plin. ep.: animal non videtur, sed cogitatur, wird bloß gedacht, besteht bloß in der Vorstellung, Sen. – Partiz. cogitatus prägn. = durchdacht, wohl erwogen, res multum et diu cogitatae, Cic.: sapientis hominis cogitata ratio, Cic. – neutr. Partic. subst., das Gedachte, quo neque acutius ullius imperatoris cogitatum neque celerius factum usquam legimus, Nep. Dat. 6, 8. – bes. im Plur., das Gedachte, die Gedanken, optime ab ipso cogitata (Ggstz. male facta collegarum), Vell.: cogitata praeclare eloqui, Cic.: cogitata proloqui non posse, Ter.: u. ex quo et ex ceteris dictis, factis cogitatisque quivis potest intellegere etc., Cic. – β) m. Acc. pers., teils = sich jmd. denken, Catonem tantum (nur) c., Tac. dial. 2: Regulum cogita, Plin. ep. 4, 2, 2: matrem, patrem, propinquos tantum cogitasti, Ps. Quint. decl. 6, 22 extr.: mit dopp. Acc., quem ultimae gentes castiorem, moderatiorem, sanctiorem non modo viderunt, sed aut sperando umquam aut optando cogitarunt? Cic. Balb. 9. – teils = an jmd. denken, te vero, M. Scaure, equidem video, video inquam, non cogito solum, Cic. Scaur. 49: c. Scipionem, Laelium, Cic. de fin. 5, 2: et maiores et posteros cogitate, Tac. Agr. 32, 7: si principem cogitares, Plin. ep. 6, 31, 31: cum Persas et Orientem cogitaret, Flor. 2, 8, 2: iuvenis te quietam semper nominatus cogitatusque (indem du oft ihn nennst u. an ihn denkst) faciat, Sen. ad Marc. 3, 4: o felicem illum, qui non praesens tantum, sed etiam cogitatus (wenn man nur an ihn denkt) emendat, Sen. ep. 11, 9. – c) m. Acc. u. Infin.: uxor te amare cogitat, Ter.: cogitat assidue beatum esse se, Cic.: homines ea sibi accĭdere posse non cogitant, Cic.: fac memineris et cum animo tuo cogites G. Caesarem atrocissimo bello Gallico cum alia multa militaria, tum etiam duos de analogia libros scrupulosissimos scripsisse, Fronto de bell. Parth. p. 221, 8 N. – mit vorhergeh. allg. Acc., denique illud cogita: quod offensae fuerit in ista cunctatione, te subisse, Cael. in Cic. ep. – d) m. de u. Abl., u. zwar teils zugl. m. allg. Acc., nihil posse de dis immortalibus cogitare, Cic.: non de pace, sed de me ipso et de meo officio ut aliquid cogitet, Cic.: eadem de profectione cogitans, quae ante senserat, Caes. – teils absol. = denken an usw., nachdenken über usw., de deo, Cic.: de te et de Ser. Sulpicio cogitans, Cic.: cum de tuis cogitas, Cic.: mihi de rationibus tuis cogitanti, Cic. – u. = an etw. denken, auf etw. bedacht sein, de Scapulanis hortis toto pectore cogitemus, Cic.: c. spe atque animo de se et gloria sua, Cic.: toto animo de te ac de tuis commodis c., Cic.: de salute, non de victoria c., Cic. – e) m. folg. indir. Fragesatz: quid agam cogito, Ter.: cogita, qui sis, quo loco sis, Cic.: fac cogites in quanta calamitate sis, Sall.: nec quibus rationibus superare possent, sed quemadmodum uti victoriā deberent, cogitabant, Caes.: si cogitaverimus, unde et quousque provecta sit orandi facultas, Quint. – Ciceronem secum cogitasse, utrumne Brutum an Cassium peteret, Sen. suas. 6, 19. – cogitate cum animis vestris, si quid vos per laborem recte feceritis, labor ille a vobis cito recedet, Cato oratt. 5. fr. 1. b. Gell. 16, 1, 4: itaque diebus noctibusque cogito, si quā me quoque possim tollere humo, Plin. ep. 5, 8, 3. – f) mit ad u. Akk.: ad haec igitur cogita, vel potius excogita, Cic. ep.: ut ne esset spatium cogitandi ad disturbandas nuptias, Ter.: quod ad perniciem suam fuerat cogitatum, id ad salutem convertit, Nep. – g) m. ut od. ne u. Konj., darauf denken = darauf od. dafür bedacht sein, das im Auge haben, neque iam, ut aliquid acquireret proelioque hostes lacesseret, sed ut incolumem exercitum Agedincum reduceret, cogitabat, Caes. b. G. 7, 59, 4 (u. so m. ut u. Konj. Cic. Tusc. 1, 32. Nep. Dion. 9, 2. Curt. 10, 6 [19], 8): ne quam occasionem rei bene gerendae dimitteret, cogitabat, Caes. b. G. 5, 57, 1. – h) m. pro u. Abl.: non minus pro adversa parte, quam pro mea cogitabam, Quint. 7, 1, 4. – i) elliptisch: ut (wie) saepe cogitavissent (verst. fieri), Caes. b. c. 3, 86, 5.

    II) insbes.: a) etw. ausdenken, quantum ille potuit cogitare commode (geschickt), Ter. heaut. prol. 14: et cogitavi plura quam reliquerat, Phaedr. 3. prol. 39: aliud agendum ac cogitandum, quo modo resistatur patribus, Liv. 2, 55, 2. – b) auf od. an etw. denken, auf etw. sinnen, etw. zu tun gedenken, = etw. beabsichtigen, vorhaben, im Sinne haben, Willens sein, α) m. Acc.: nihil cogitant nisi caedes, nisi incendia, Cic.: c. proscriptiones et dictaturas, Cic.: c. accusationem, Cic.: quod iam diu cogito, Cic. – m. Ang. mit wem? durch cum u. Abl., sunt qui mecum rem pulcherrimam cogitaverunt, Curt. 8, 7 (25), 9. – mit Ang. gegen wen? durch in od. adversus m. Akk., tantum nefas in alqm, Curt. 6, 7 (27), 30 u. 8, 6 (24), 3: si qua aut cogitarentur gravius adversus se aut dicerentur, Suet. Caes. 75, 4. – v. personif. lebl. Subjj., quid cogitet umidus auster, was der f. Au. im Schilde führe (Schlimmes bringe), Verg. georg. 1, 462. – dah. Partiz. cogitatus = beabsichtigt, gewollt, vorbedacht, facinus (Ggstz. facinus perfectum), Cic.: furores, Cic.: in noverca commissum stuprum et parricidium cogitatum, Val. Max.: utrum perturbatione aliqua animi, an consulto et cogitata fiat iniuria, Cic.: u. Partiz. n. pl. subst., das Gedachte = das Vorhaben, die Absichten, cogitata patefacere, Nep.: cogitata perficere, Cic. – β) m. Infin.: quid nunc facere cogitas? Ter.: qui nocere alteri cogitat, Cic.: impeditos in agmine adoriri cogitabant, Caes. – γ) m. de u. Abl.: magis de reliqua fuga quam de castrorum defensione, Caes.: de parricidio, de alcis interitu, Cic.: de reditu, Frontin.: de nuptiis, Apul.: de laqueo et suspendio, Val. Max.: de toto senatu trucidando, Sen.: cum de pernicie populi Romani et exitio huius urbis tam acerbe tamque crudeliter cogitarit, Cic. – v. personif. lebl. Subjj.: cum spiritus coepit de exitu cogitare, Sen. nat. qu. 6, 25, 1. – δ) elliptisch (im Briefstil), m. in od. ad u. Akk. od. m. bl. Acc. der Städtenamen = zu reisen, zu gehen gedenken (verst. iter facere, ire, proficisci), inde cogito in Tusculanum, deinde Arpinum, Romam ad Kal. Iun., Cic.: etiam Lepidus cras cogitabat, Cic.: inde ad Taurum cogitabam, Cic. – m. in u. Abl. = wo zu sein gedenken (verst. esse), eo die cogitabam in Anagnino, postero autem in Tusculano, Cic. – c) so u. so denken = so u. so gesinnt sein, m. Ang. wie? durch Advv., male c., Cic. u.a. – m. Ang. gegen wen? durch in u. Akk., si humaniter et sapienter et amabiliter in me cogitare vis, Cic. – m. Ang. in Betreff wessen? durch de m. Abl., male de alqo c., Cael. in Cic. ep.: si quid amice de Romanis cogitabis, Nep.

    lateinisch-deutsches > cogito [1]

  • 32 distineo

    dis-tineo, tinuī, tentum, ēre (dis u. teneo), I) auseinander-, getrennt halten, trennen, 1) eig.: tigna fibulis distinentur, Caes.: mare late terrarum distinet oras, Lucr.: ebenso duo freta distinent Isthmos, Ov.: legiones distinet magnum flumen, Caes.: quem Notus spatio longius annuo dulci distinet a domo, entfernt hält, Hor. – 2) übtr.: a) im allg.: duae senatum distinebant sententiae, Liv. 5, 20, 4; u. so Liv. 9, 16, 6: interim Galbam duae sententiae distinebant, ließen zu keinem Entschluß kommen, Tac. hist. 1, 32. – b) insbes., eine Sache nicht zustande kommen lassen, sie aufhalten, hinhalten, verzögern, pacem, rem, Cic.: victoriam, Caes. – II) jmd. an der Konzentrierung seiner physischen od. geistigen Kräfte hindern, A) als milit. t. t. = den Feind an der Konzentrierung seiner Streitkräfte hindern, seine Streitkräfte vereinzeln, auf mehrere Punkte zerstreuen (durch Einfälle, Angriffe von mehreren Punkten), manus, Caes.: Caesaris copias, Caes.: quacumque incessere late populati sunt tecta agrosque, ut distinerent Volscos, Liv.: d. regem (i.e. regis vires) ancipiti bello, Liv.: ne uno tempore duplici bello Romanae vires distinerentur, Iustin. – B) jmd. an der Konzentrierung seiner geistigen Kräfte, seiner Aufmerksamkeit und geistigen Tätigkeit hindern, jmds. Aufmerksamkeit u. Tätigkeit mehrseitig in Anspruch nehmen, ihn vielseitig be schäftigen, ihn zerstreuen, ex eo colligere poteris, quantā occupatione distinear, Cic.: maximis occupationibus distineri, Cic.: ebenso multitudine iudiciorum et novis legibus distineri, Cic.: distineor et divellor dolore, schmerzlich ist mir die Geteiltheit meiner Gefühle und die Zerrissenheit meines Gemüts, Cic. Planc. 79.

    lateinisch-deutsches > distineo

  • 33 diu [2]

    2. diū (verwandt m. dū-dum), Compar. diūtius, Superl. diūtissimē, 1) eine Weile, längere Zeit, in längerer Zeit, Ggstz. uno tempore, Cic.: Ggstz. momento, Sen.: Ggstz. semper, Cic.: Ggstz. saepius, Suet.: verb. satis diu, Cic. – 2) lange Zeit hindurch, eine geraume Zeit, lange, Komik., Cic. u.a.: tam diu, Ter. u. Cic.: verb. iam diu, schon eine geraume Zeit, schon lange, Plaut., Cic. u.a.: diu multumque, Cic.; od. multum et diu, Cic.: satis diuque, Auct. b. Afr.: parum diu, zu kurz, Cic.: diu post, non (neque) diu post, Gell.: diu postea, Amm.: multum diuque, Val. Max.: diu diuque, Apul. – diu mori, perire, lange d.i. langsam sterben, Sen. – altlat., quam dius, wie lange, Corp. inscr. Lat. 6, 13101. – 3) gew. verb. iam diu, schon seit langer Zeit, schon vor langer Zeit, Plaut., Cic. u.a.: neque enim diu huc commigrarunt, erst vor nicht langer Zeit, Ter.: nec diu hic fui, ich bin vor nicht langer Zeit erst hierher gekommen, Plaut.: iam diu factum est, cum od. postquam etc., Plaut.: haud sane diu est, cum etc., Plaut.: neque diu est, cum etc., Apul. apol. 22. – 4) der Compar. diūtius steht a) in der Vergleichung, länger (wo, wie im Deutschen, oft der Nachsatz: als ich sollte u. dgl., fehlt), Cic. u.a. – m. folg. quam, diutius quam duabus horis locutum esse constat, Sen. de clem. 1, 9, 11. – b) aber auch für diu, längere Zeit, allzulange, Cic. u.a.: paulo diutius abesse, Liv. – Superl. diūtissimē, Cic., Caes. u.a. – 5) übtr., im Raume, weit, weithin, Mela 1, 2, 3 (1. § 11) u.a. – / diūtius bei ältern Dichtern, diŭtius bei Phädrus, s.L. Müller de re metr. p. 348. Fléckeisen Jahrbb. 101, 69. Weinrich Philol. 30, 625. Dziatzko Rhein. Museum 23, 96.

    lateinisch-deutsches > diu [2]

  • 34 horreo

    horreo, uī, ēre (altind. hhorreošyati, starrt), eig. rauh sein, dah. I) von etwas starren, 1) eig.: α) mit Abl. des Teils, der an etw. emporstarrt: horret seges aristis, Verg.: phalanx horrens hastis, Liv.: ipsi tergis ferarum et ingentibus telis horrentes, Tac. hist. 2, 88: terga horrentia setis, Ov.: draco horrens squamis, Ov.: mare horret fluctibus, starrt von usw. = wogt auf von usw., Acc. fr. – poet., horrebant saevis verba minis, Ov. – β) absol.: horrentia suum terga, Verg.: u. vom Boden, von Örtl., von Frost starren, rauh-, kalt sein, terram uno tempore florere, deinde vicissim horrere, Cic.: u. vom Wetter, tempestas toto horret in anno, Ov. – 2) übtr.: emporstarren, von den Haaren = sich emporsträuben, hastae horrentes, Verg.: capilli, comae horrent, Tibull. u. Ov.: horrent ac subriguntur capilli, Sen.: promissā barbā, horrenti capillo, Plin. ep. 7, 27, 5: dah. Partiz. horrēns, stachelig, struppig, rubi, Verg.: capillus, Tac. u. Plin. ep.: v. Pers., vir bonus pulverulentus et horrens (Ggstz. nitidus et unctus), Sen. – I) v. lebenden Wesen, deren Haut bei Frost sich zusammenzieht, indem sie die sogenannte Gänsehaut überläuft, od. deren Haare bei Furcht usw. sich emporsträuben (vgl. Varro LL. 6, 49), A) vor Frost zusammenschauern, sich schütteln, zittern, Ov. u.a. Dichter: so auch draco horret, schüttelt sich (als er erwacht ist), Val. Flacc. – B) vor Furcht usw. zusammenfahren, schauern, schaudern, zittern, sich entsetzen, a) intr. v. Menschen u. Tieren, Ter., Ov. u.a.: horreo animo, Cic.: quae cum a te tractantur, horrere soleo, pflegt mich ein Schauer zu überlaufen, Cic.: m. folg. Fragesatz od. Finalsatz (mit ne), horreo (ich schaudere vor Angst), quemadmodum accepturi sitis, Cic.: ut, quorsus eruptura sit (ista dominatio), horreamus, Cic.: eo plus horreo, ne etc., Liv.: horret animus, ne quid inconsulte ac temere fiat, Liv. – b) tr. vor etw. schaudern = vor etw. zurückbeben, -sich scheuen, vor od. über etwas sich entsetzen, crudelitatem alcis, Caes.: crimen, Cic.: tela, Liv. (vgl. Schmid Hor. ep. 1, 17, 39. Fabri Liv. 21, 53, 2). – mit folg. Infin., horreo dicere, Liv.: horret animus referre, Liv.: non horreo in hunc locum progredi, Cic.: quamquam animus meminisse horret, sich vor der Erinnerung sträubt, Verg. – m. folg. Acc. u. Infin., sancti horruerunt coli se pro diis, Augustin.: pro vana imagine imperii, quod gererent, veram iustamque mox in se versuram potestatem horrebant, Liv.: m. folg. Acc. u. Infin. u. m. bl. Infin. zugl., non tam quia imminui agrum, quam quia accolas sibi quisque adiungere tam efferatae gentis homines horrebat, Liv. 10, 10, 11.

    lateinisch-deutsches > horreo

  • 35 multiiugus

    multiiugus, a, um u. multiiugis, e (multus u. iugum), vielspännig, I) eig. (Form -us): equi, Liv. 28, 9, 15: quadrigae semper (dicendae), etsi multiiugae non sunt, Gell. 19, 8, 11. – II) übtr., mannigfach, vielfach, vielfältig, litterae tuae, quas quidem multiiuges (einen ganzen Pack) accepi uno tempore a Vestorii liberto, Cic. ad Att. 14, 9, 1. – Form -us, spolia, Gell.: quaestio, Gell.: verba, Fronto: volumina Aristotelis, Apul.: paginae, Symm.: necessitates, Symm. – subst., multiiugum = πολυσύνδετον, die Häufung der Verbindungswörter in einem Satze (als rhet. Figur), Carm. de fig. 52. p. 65 H.

    lateinisch-deutsches > multiiugus

  • 36 nam

    nam, Coni. (Acc. sing. fem. zum Pronominalstamm *no-), meist zu Anfang des Satzes, nur selten nach einem od. mehreren Wörtern, denn, I) zur Angabe einer Erläuterung, denn, nämlich, is pagus appellabatur Tigurinus. Nam omnis civitas Helvetia in quattuor pagos divisa est, Caes. – neque solum colent inter se ac diligent, sed etiam verebuntur. Nam maximum ornamentum amicitiae tollit, qui etc., Cic. – Dah. bes.: a) um einen parenth. Zwischensatz einzuleiten, in insula, quae est in Tiberino (nam opinor illud alteri flumini nomen esse), sermoni demus operam, Cic. – b) um den durch einen parenth. Zwischensatz unterbrochenen Gedanken wieder aufzunehmen, duplex inde Hannibali gaudium fuit (neque enim quidquam eorum, quae apud hostes agerentur, eum fallebat): nam et liberam Minucii temeritatem se suo modo capturum et sollertiae Fabii dimidium virium decessisse, Liv. – c) um einen allgem. Ausspruch durch einzelne Beispiele zu erläutern, zum Beispiel, quin etiam easdem causas ut quisque egerit, utile erit scire. Nam de domo Ciceronis dixit Calidius et pro Milone orationem Brutus exercitationis gratiā scripsit, Quint. – u. mehrmals bei mehreren nacheinander angeführten Beispielen, vivo Catone minores natu multi uno tempore oratores floruerunt. Nam et A. Albinus et litteratus et disertus fuit; et tenuit cum hoc locum quemdam Serv. Fulvius. Nam Q. Metellus in primis est habitus eloquens, Cic. Brut. 81.

    II) zur Angabe einer Begründung, denn, celebratote illos dies cum coniugibus ac liberis vestris: nam multi saepe honores dis immortalibus iusti habiti sunt, sed profecto iustiores numquam, Cic. – häufig, um einen Gedanken anzufügen, durch den der Redende die Art seiner Darstellung rechtfertigen u. ihre Richtigkeit begründen will, Phoenices Hipponem, Hadrumetum, Leptim aliasque urbes in ora maritima condidere, haeque brevi auctae, pars originibus suis praesidio, aliae decori fuere. Nam de Carthagine tacere melius puto, quam parum dicere, Sall. – bes. wenn die Rechtfertigung durch eine Frage angeschlossen wird, numquam illum ne minimā quidem re offendi... una domus erat, idem victus isque communis; nam quid ego de studiis dicam? Cic. – bei minder strengem Satzzusammenhang u. mehr versichernd u. bestätigend, deutsch oft = ja, wenigstens, doch, eben, freilich, a) wenn ein Gedanke angefügt wird, der zur Unterstützung einer Behauptung dienen soll, huius (Sisennae) omnis facultas ex historia ipsius perspici potest; quae cum facile omnes vincat superiores, tum indicat tamen, quantum absit a summo quamque genus hoc scriptionis nondum sit satis Latinis litteris illustratum. Nam Q. Hortensii admodum adulescentis ingenium ut Phidiae signum simul adspectum et probatum est, wenigstens erwarb sich des jungen H. Talent gleich bei seinem Erscheinen Beifall, Cic. Brut. 228. – at prooemium aliquando ac narrationem dicet malus homo et argumenta, sic ut nihil sit in his requirendum. Nam et latro pugnabit acriter, virtus tamen erit fortitudo, freilich wird auch ein Räuber hartnäckig streiten, Quint. 2, 20, 10. – Wenn dem durch nam eingeleiteten Satze noch ne... quidem beigegeben ist, so wird dadurch angedeutet, daß sein Inhalt den Inhalt des zu begründenden Satzes überbietet u. sich die in diesem erwähnten Tatsachen aus den in jenem besprochenen leicht erklären lassen, in corpora ipsorum, in liberos, in coniuges infandae contumeliae editae. Nam avaritia ne sacrorum quidem spoliatione abstinuit, ist ja ihre Habsucht nicht einmal vor der Beraubung der Heiligtümer zurückgeschreckt, Liv. 29, 8, 8. – b) in Antworten, wenn der in der Frage ausgesprochene Gedanke aufgenommen u. weiter geführt wird, wo der mit nam eingeleitete Satz die Bestätigung zu der in der Frage angedeuteten Antwort angibt, de iis, credo, rebus, inquit Crassus, quibus sciam poteroque. Tum ille: nam quod tu non poteris aut nescies, quis tam impudens est, qui se scire aut posse postulet? wer wäre doch so unverschämt, Cic.: nos hunc Heracleensem de nostra civitate eiciemus? Nam si quis maiorem gloriae fructum putat ex Graecis versibus percipi quam ex Latinis, vehementer errat, wenigstens irrt der, der usw., Cic. – häufig noch mit einer versichernden Partikel verbunden, wie mit mehercle, hercle, edepol u.a., ja sicherlich u. dgl., Cic. u.a. – c) im Anruf, wenn der Redende sich selbst versichern will, daß er seine Bitte an die rechte Gottheit richte, Mercuri, nam te docilis magistro movit Amphion lapides canendo, hat ja doch, Hor.

    III) zur Angabe einer Folgerung, die aus einem wahrgenommenen Umstande od. aus einer vernommenen Äußerung gezogen wird, denn. Hier wird nam meist enklitisch gebraucht u. schließt sich einem Fragewort an, wie quisnam, ecquisnam, wer denn? quandonam, wann denn? ubinam, wo denn? Nicht selten ist nam auch von dem Fragewort getrennt, quis est nam ludus in undis? Verg.: quid cerussa opus nam? Plaut. – Jedoch steht nam, bes. bei Dichtern, auch vor dem Fragewort, zumal dann, wenn die Frage mit Verwunderung od. mit Unwillen ausgesprochen werden soll, nam quem ego adspicio, ei, wen seh' ich! Plaut.: nam quid ita, ei, wieso? Ter. – Seltener anderen Fragewörtern beigesellt, wie num nam bei Komik. u. Cic.: nam cur bei Komik. – Höchst selten ohne Fragepartikel, scis nam, tibi quae praecepi? Plaut.

    lateinisch-deutsches > nam

  • 37 ne [2]

    2. nē, die urspr. u. eig. latein. Verneinungspartikel, als Adv. = nicht, als Coniunction = daß nicht, damit nicht, und, mit Verkürzung des Vokals, , als enklitisches Fragewort = etwa nicht? doch nicht? ob etwa nicht? (s. 3. ne).

    I) , als Adv., nicht, A) als Verneinung eines Begriffes, der als sinnlich od. geistig wahrgenommen aufgefaßt wird. In dieser Weise findet sich ne nur in der älteren Zeit der Sprache gebraucht, während sonst gew. non zur Verneinung dient, nisi tu ne vis, Plaut.: operae ne parcunt, Plaut.: crescere ne possunt fruges, Lucr. – In der ausgebildeten Sprache hat es sich so erhalten in Zusammensetzungen, wie nefas, nemo (= ne-homo), ne-scio, ne-quaquam, nedum, ne-uter, nullus, numquam, nusquam, necopinus, necubi, negotium u.a.

    B) als Verneinung eines Begriffes, der als vorgestellt und daher nur als möglich aufgefaßt wird, 1) in der Verbindung ne... quidem (ne quidem ohne dazwischengesetztes Wort bei Gaius inst. 1, 67 u. 3, 93), die das Wort oder die Wortverbindung, die verneint werden soll, in die Mitte nimmt, nicht einmal, ne populus quidem, Cic.: ne in oppidis quidem, Cic.: ne cum esset factum quidem, Cic. – Sollen mehrere durch Partikeln verbundene Wortbegriffe verneint werden, so steht ne... quidem nur bei dem ersten, ne Aequi quidem ac Volsci, Liv.: ne a sententiis quidem aut verbis, Quint. – Ebenso wird bei verbundenen Sätzen ne... quidem nur im ersten gesetzt, ita ut ne efferendi quidem signa Romanis spatium nec ad explicandam aciem locus esset, Liv. – Durch ne... quidem wird der ganze Satz verneint, cum mendaci homini ne verum quidem dicenti credere soleamus, Cic. – Doch geht sehr häufig eine Negation voraus, non fugio ne hos quidem mores, Cic.: numquam illum ne minimā quidem re offendi, Cic. – Wenn daher zwei Satzglieder miteinander verbunden werden, von denen das eine den schwächeren Gedanken durch non modo (nicht eben, nicht gerade, nicht nur), das andere den stärkeren durch ne... quidem ausdrückt, so kann bei jenem non als seine eigene Negation gesetzt, aber auch weggelassen u. aus dem mit ne... quidem gebildeten Satze entnommen werden, jedoch nur dann, wenn beide Satzglieder einerlei Prädikat haben, mihi vero quidquid accĭderit ne recusanti quidem, non modo non repugnanti, Cic.: ne sues quidem id velint, non modo ipse, nicht bloß ich nicht, Cic.: duas res non modo agere uno tempore, sed ne cogitando quidem explicare potest, Cic. – Häufig bedeutet ne... quidem a) geschweige, viel weniger, wenn der Satz eine Steigerung enthält, nullum est fatum: ita ne divinatio quidem, Cic. – b) keineswegs, wenn ein anderer Satz mit sed (sondern), etiam (sogar), sed etiam (sondern sogar) entgegengesetzt wird, is utitur consilio ne suorum quidem, sed suo, Cic.: ergo illi ne causa quidem itineris, etiam manendi, Cic.: ne conivente quidem te, sed etiam hilarioribus oculis intuente, Cic. – c) natürlich nicht, gewiß nicht, wenn ein abgeleiteter Gedanke angeschlossen wird, carēre enim sentientis est: nec sensus in mortuo: ne carēre quidem igitur in mortuo est, Cic.: egone ut te interpellem? ne hoc quidem vellem, Cic. – 2) in der Verbindung ne... quoque = ne... quidem, auch nicht einmal, sese, inquit, ne id quoque, quod tum suaderet, facturum esse, Cl. Quadr. ann. 1. fr. 17 (bei Gell. 17, 2, 18): ceterum quando ne ea quoque temptata vis proficeret, consilio grassandum, Liv. 10, 14, 13: u. so auch Gell. 1, 2, 5 u. 20, 1, 15: in Verbindungen, wie ne quis, ne qui, ne quando u.a., iustitiae primum munus est, ut ne cui quis noceat, Cic.: ut ne qua scintilla relinquatur, Cic.: ut ne quando amare inciperemus, Cic.

    C) zur Verneinung eines Begriffes, der als gewollt u. übh. als von einer Willenstätigkeit abhängig aufgefaßt wird: AA) in unabhängigen Sätzen: 1) in Sätzen, die eine Bitte, eine Aufforderung, einen Befehl enthalten, nicht, a) neben dem Imperativ, ne crucia te, Ter.: ne nega, verred' es nicht! Ter.: ne time, Plaut.: ne metue, Sen. rhet.: fratrem ne desere, Verg.: ne gravare, Plin. ep.: ne timete, Liv.: ne repugnate vestro bono, Sen.: impius ne audeto placare donis iram deorum, Cic. – b) neben dem Konjunktiv (des Präsens od. Perfekts), ne me moneatis, Plaut.: ne forte pudori sit tibi Musa, Hor.: ne tot annorum felicitatem in unius horae dederis discrimen, Liv. – Häufig wird ein mit ne gebildeter Satz ohne Verbindungspartikel nach einer Einräumung gesetzt, sint sane liberales ex sociorum fortunis, misericordes in furibus aerarii, ne illi sanguinem nostrum largiantur, doch unser Blut sollen sie nicht vergeuden, Sall.: tu vero istam Romae legem rogato: nobis nostras ne ademeris, Cic. – Ebenso steht ein mit ne gebildeter Satz ohne Verbindungspartikel, wenn der in ihm enthaltene Gedanke aus einem anderen abgeleitet wird, nec nunc adulteria obiecturum ait, ne domum reposceret, noch weniger wolle er den Palast zurückverlangen, Tac. ann. 11, 30 (wo Halm nedum). – 2) in Sätzen, die eine Einräumung enthalten, gesetzt, daß nicht, zugegeben, daß nicht, ne sit sane summum malum dolor: malum certe est, Cic.: ne sit igitur sol, ne luna, ne stellae, Cic.: ne aequaveritis Hannibali Philippum, ne Carthaginiensibus Macedonas, Pyrrho certe aequabitis, Liv. – 3) in Sätzen, die einen Wunsch enthalten, nicht, doch nicht, ne id Iuppiter optimus maximus sirit, Liv. – bes. häufig utinam ne (wofür auch utinam non stehen kann), illud utinam ne vere scriberem, Cic. – Dah. wird ne auch bei Beteuerungen gesetzt, ne vivam, si scio, ich will des Todes sein, Cic.: ne sim salvus, si aliter scribo ac sentio, ich will nicht gesund sein, Cic.

    BB) in abhängigen Sätzen: 1) in Sätzen aller Art neben einem Komparativ, nicht, ja nicht, ut hoc nostrum desiderium ne plus sit annuum, Cic.: muneris ergo in singulos dari ne minus dena milia aeris, Liv.: noluit quid statui nisi columellam tribus cubitis ne altiorem, Cic. – 2) in Sätzen zur Angabe der Absicht, nicht, ja nicht, nur nicht, te ulciscar, ut ne impune nos illuseris, Cic.: quid vis nobis dare, ut isti abs te ne auferantur, Cic. – 3) in Sätzen zur Angabe eines beabsichtigten Erfolges, nicht, ja nicht, nur nicht, iubeatis ut in civitate ne sit, Cic.: illud assequi possunt, ut ne dedeceat, Cic.: te obsecro, ut ne credas, Ter. – Auch da, wo der Erfolg ein rein faktischer zu sein scheint, liegt der Begriff der Absichtlichkeit des handelnden od. denkenden Subjekts zugrunde, tantum a vallo eius prima acies aberat, uti ne in eam telum adigi posset, daß es nicht möglich sein sollte, Caes.: ex quo efficitur, non ut voluptas ne sit, sed ut voluptas non sit summum bonum, nicht daß die Sinnenlust gar nicht vorhanden sein soll, sondern daß sie nicht das höchste Gut ist, Cic. – 4) in relativen Absichtssätzen, die mit quo (qui) od. quomodo gebildet sind, nicht, ja nicht, ego id agam, mihi qui ne detur, Ter.: quo ne per vacuum Romano incurreret hostis, Hor.: quaeritis maximis sumptibus faciendis quomodo ne tributa conferatis, Rutil. Lup. – 5) in restringierenden Sätzen in den Verbndgg. dum ne, modo ne, dummodo ne, tantum ne, wenn nur nicht, nur nicht, Komik., Cic. u.a.

    II) , als Coniunction, daß nicht, damit nicht, A) in Sätzen zur Angabe der Absicht, daß nicht, damit nicht, gallinae pennis fovent pullos, ne frigore laedantur, Cic.: dolorem saepe perpetiuntur, ne incĭdant in maiorem Cic.: ne vana urbis magnitudo esset, asylum aperit, Liv.: nemo prudens punit, quia peccatum est, sed ne peccetur, Sen. – Häufig bezieht sich ne auf ein die Absicht andeutendes Wort, wie ideo, idcirco, propter hoc u.a., an ideo aliquid scripsit, ne videretur? Cic.: idcirco capite et superciliis semper erat rasis, ne ullum pilum viri boni habere dicatur, Cic. – Zuw. steht ein mit ne gebildeter Satz vor einem anderen, der eine Behauptung od. Erzählung enthält, um die Absicht anzugeben, in der die Mitteilung gemacht wird. Zur Vervollständigung der Gedankenreihe müßte ein Satz wie »so behaupte, erwähne ich, daß« beigefügt sein, der aber im Lat., wie im Deutschen, oft ausgelassen wird, ne tamen ignores, quo sit Romana loco res, Cantaber Agrippae... virtute cecĭdit, Hor.: daher ne multa dicam, ne multa od. multis, kurz, Cic.

    B) in Sätzen zur Angabe eines beabsichtigten Erfolges, daß nicht, 1) nach Verben, die eine Willensäußerung bezeichnen, hoc te rogo, ne demittas animum, Cic.: toti exercitui imperavit, ne iniussu concurrerent, Caes.: malo, ne roges, Cic.: Macedonas monebat, ne moverentur, Iustin.: ne quis insepultus esset, rerum natura prospexit, Sen.: ne quam occasionem dimitteret, cogitabat, Caes. – 2) nach Ausdrücken, die eine Aussage enthalten, die eine Willenstätigkeit voraussetzt, quidam ne umquam riderent, consecuti sunt, Sen.: vestra interest, ne imperatorem pessimi faciant, Tac.: aegre retentis militibus est factum, ne proelio contenderetur, Caes.: potestis efficere, ut male moriar: ne moriar, non potestis, Plin. ep.: reliquum est, ne quid stulte, ne quid temere dicam aut faciam, Cic.

    / Als Eigentümlichkeit ist zu bemerken: 1) daß ne durch »daß« od. den bloßen Infinitiv wiedergegeben wird: a) nach den Verben »sich hüten (cavēre), verhindern (impedire, resistere), verbieten (interdicere, seltener vetare), sich weigern (recusare)«, weil der negative Begriff, der in diesen Verben enthalten ist, auch auf den abhängigen Satz übertragen wird, s. caveo, im-pedio, re-sisto usw. – Zuw. steht auch ne, wenn aus dem Verbum des Hauptsatzes der Begriff eines der angegebenen Verben herausgenommen werden kann, Decii corpus ne inveniretur, nox quaerentes oppressit, Liv. – b) nach allen Verben u. Ausdrücken, die den Begriff der Furcht u. Besorgnis haben (wie timere, metuere, vereri, horrere, pavere; terrere, conterrere; timor est, metus est, spes est, periculum est), weil in ihnen der Begriff eines vergeblichen Wunsches enthalten ist, s. timeo, metuo usw. – Wenn der abhängige Satz negativ ist, steht ne non, zB. timeo, ne non impetrem, Cic.: vereor, ne sufficere non possim, Curt.: non vereor, ne non scribendo te expleam, Cic.: non est periculum, ne idem facere non possit, Cic. – 2) daß ne nach den Verben »sehen, zusehen, untersuchen, erwägen« häufig statt durch daß nicht auch durch ob etwa übersetzt werden kann, cum circumspiceret, ne quid praeteriisset, Varro: singuli pulli tentandi, ne quid habeant in gutture, Colum.: videamus, ne beata vita effici possit, Cic.: qui, ne quod telum occultaretur, exquirerent, Cic.: ähnlich per aliquot dies ea consultatio tenuit, ne non reddita (bona Tarquinii) belli causa, reddita belli materia essent, es dauerte die Erwägung, ob die unterlassene Zurückgabe den Krieg veranlasse, Liv. – Dah. auch ne non = ob etwa nicht, credere omnia, vide, ne non sit necesse, Cic.: cogitandum sit, ne tutior non sit, Cic. – 3) daß ne durch geschweige daß wiedergegeben wird, wenn aus einer weitergreifenden Behauptung der Schluß gezogen werden soll, daß eine eingeschränktere nach dem Vorausgegangenen unzulässig erscheine, zB. vix incedo inanis, ne ire posse cum onere existumes, Plaut. Amph. 330: me vero nihil istorum ne iuvenem quidem movit umquam, ne nunc senem (sc. moveret), Cic. ep. 9, 26, 2: u. so Ter. Andr. 706. Cic. Planc. 27 u. Verr. 4, 52. Sall. Cat. 11, 8. Liv. 3, 52, 9. Tac. ann. 11, 30 N.

    lateinisch-deutsches > ne [2]

  • 38 optatus

    optātus, a, um, PAdi. (v. opto), erwünscht, ersehnt, willkommen, angenehm, rumor, Cic. labra, Prop.: mihi quaestor optatior nemo obtingere potuit, Cic.: optatissime frater, Cic.: optatissimum Ambiorigi beneficium, Caes. – mihi optatum illud est, in hoc reo finem accusandi facere, Cic.: quid enim est illis optatius, quam uno tempore nos circumvenire et vos nefario scelere obstringere? Caes.: mihi nihil fuit optatius, quam ut abs te quam gratissimus erga te esse cognoscerer, Cic.: nonne optatissimum sibi putant esse filios suos rei familiari maxime servire? Cic. – subst., optātum, ī, n., das Erwünschte, der Wunsch, praeter optatum meum, Cic.: optatum impetrare, Cic.: optatis meis fortuna respondit, Cic.: mihi in optatis est (ich wünsche), m. folg. Infin., Cic.: optata furiosorum, Träumereien, Luftschlösser, Cic. – optato (Abl.), s. bēs.

    lateinisch-deutsches > optatus

  • 39 propugno

    prō-pūgno, āvī, ātum, āre, I) intr., Gegenwehr (Widerstand) leisten, sich verteidigen, zur Verteidigung kämpfen, a) eig., uno tempore propugnare et munire, Caes.: honestior auriga, clientes (die Lehnsleute) propugnant, Tac.: studium propugnandi (zur Gegenwehr, zum Widerstande), Caes.: m. Ang. womit? telum, quo popugnare pariter et incessere possit (im Bilde), Tac. dial.: m. Ang. von wo aus? od. wo? hinc, Caes.: e loco (Posten), Caes.: ex silvis, Caes.: e muris, Curt.: pro (vor) vallo, Liv.: m. Ang. für wen? pro gallinis (v. Hahnc), Varro: pro suo partu (v. Tieren), Cic.: m. Dat., fratri, Apul.: saluti suae, Amm.: miseriis, abwehren, Amm.: alter propugnat nugis (für Kleinigkeiten) armatus (mit bewaffneter Hand = mit großer Heftigkeit), Hor. ep. 1, 18, 16. Partiz. subst., propugnantes, die Verteidiger, Caes., Curt. u.a. – b) übtr., für etw. kämpfen = etw. beschirmen, beschützen, pro fama alcis, Cic.: pro alcis salute acerrime, Cic.: Ggstz., ut non oppugnare commoda patriae, sed pro his propugnare possit, Cic. – II) tr. prägn. = Gegenwehr leistend verteidigen, a) eig.: munimenta, Tac.: casiam unguibus (v. Fledermäusen), Plin.: tribunus operā alitis propugnatus, Cl. Quadr. ann. 1. fr. 12 ( bei Gell. 9, 11, 8). – b) übtr.: absentiam alcis (jmd. in seiner A.), Suet. Caes. 23, 2: m. folg. Relativsatz, dum, quae libidine deliquerant, ambitu propugnant, durch G. zu decken suchen, Tac. ann. 13, 31 extr.

    lateinisch-deutsches > propugno

  • 40 Mal, mal [1]

    1. Mal, mal, gew. nur in Verbindung mit Zahlod. andern Beschaffenheitswörtern. Hier bilden die Lateiner, wenn es mit Kardinal- (Numeral-) Zahlen verbunden wird, besondere Multiplikative, z.B. einmal, zweimal, dreimal etc., semel, bis, ter etc., s. einmal (wo auch die Redensarten »schon einmal, noch einmal« u. dgl. sich finden), zweimal etc. – 6 mal 7 (6 siebenmal genommen) macht 42. septem sexies multiplicata [1636] fiunt duo et quadraginta: 8 mal 8 macht 64, octo in se multiplicata fiunt quat. tuor et sexaginta: 9 mal 12 macht 108, novies duodecim efficiunt centum octo. – Ebenso haben die Lateiner für »Mal« mit Ordinalzahlen in der Beziehung: zum ersten, zweiten (andern), dritten Male, od. das erste-, zweite-, drittemal, die Adverbia primum, iterum (selten secundum), tertium usw.: zum andern und dritten Male, iterum atque tertium: auch etiam atque etiam (= wiederholt): das war das erstemal, daß etc., tum primum factum est, ut etc. – zum letzten Male (zum letztenmal), postremum; ultimum (dah. auch = nur noch einmal, z.B. domos suas ultimum illud visuri pervagantur, um sie jetzt zum letzten Male, nur noch einmal zu sehen). – ein anderes Mal, s. andermal: dieses Mal, s. diesmal: viele Male (vielmals), saepius: unzählige Male, sescenties: zu verschiedenen Malen, non uno tempore. separatis temporibus (zu verschiedenen Zeiten); semel atque iterum. semel iterumve. iterum ac saepius (mehr als einmal, me hrere Male): ein für allemal, semel (z.B. ut semel dicam); semel in perpetuum, gew. bl. in perpetuum (einmal u. für immer, z.B. victum esse, non placere). – mit einem Male (mit einmal), auf ein Mal (auf einmal), s. einmal.

    deutsch-lateinisches > Mal, mal [1]

См. также в других словарях:

  • Presidencia Pro Tempore de Unasur — Saltar a navegación, búsqueda Michelle Bachelet fue la primera presidenta pro tempore de la Unasur La Presidencia pro tempore de Unasur es la oficina que representa a la Unión de Naciones Suramericanas (Unasur) en eventos internacionales y lle …   Wikipedia Español

  • NOMEN — inrantibus impositum, perectâ Circumcisione Iudaeis, aliis post lustrationem: Omnibus enim gentibus Nomma sua erant seu vocabula, aliis signa, praeter Atlantes, de quibus Pomp. Mela l. 1. c. 8. Ex his, qui ultra deserta esse memoraxtur, Atlantes… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CARCER Intimus — in versibus Varronis, apud Nonium, Nemini Fortuna currum carcere emissum intimo Labi inoffensum per aequor candidum ad calcem sinit: dictus est, qui alias intimum, ostium, quod primum primisque metis in Circo proximum erat. Vitam namque Varro com …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Konstantinbogen — Der Konstantinsbogen von der Via Triumphalis aus betrachtet Der Konstantinsbogen ist ein dreitoriger Triumphbogen in Rom. Er wurde zu Ehren des Kaisers Konstantin in Erinnerung an dessen Sieg bei der Milvischen Brücke (im Jahre 312) über seinen… …   Deutsch Wikipedia

  • Konstantinsbogen — Der Konstantinsbogen von der Via Triumphalis aus betrachtet Der Konstantinsbogen ist ein dreitoriger Triumphbogen in Rom. Er wurde zu Ehren des Kaisers Konstantin in Erinnerung an dessen Sieg bei der Milvischen Brücke (im Jahre 312) über seinen… …   Deutsch Wikipedia

  • PELLEX — antiquis proprie ea dicta est, quae uxorem habenti nupsit, Fest. ut Concubina, quae caelibi viro, sine nuptiis cohabitat, Freinshemius Not. ad Curtium l. 3. c. 3. Huic poenam constituit Numa, Lege hâc: Pellex. aram. Iunonis. ne tangito. si.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Талиесин — Факсимильная страница «Книги Талиесина», Folio 13 Талиесин (устаревшая русская передача  Тальесин; валл …   Википедия

  • NORTMANNI — Sigeberto eiusque saeculi scriptoribus omnes fere gentes Septentrionales dicuntur, ubi sunt Norvegiani, Sueci, coeterique quio Scandiam peninsulam in colunt. Valesio inter Septentrionales Europae nationes maxime olim eminuêre Dani, Suethidi atque …   Hofmann J. Lexicon universale

  • POLYGAMIA — apud Hebraeos olim multo in usu. Quamvis enim non defuêre, qui ex ipsa lege etiam binas uxores Ifraelitam simul retinere posse, fas non putarent; unde Rabbi Ammi, Gemar. Babyl. ad tit. Iabimoth, c. 6. fol. 65. Quisquis uxori uxorem superinduxerit …   Hofmann J. Lexicon universale

  • VERTICORDIA — cognomen Veneris, cuius Aedes Romae extra portam Collinam viâ Salariâ fuit. facta est autem haec aedes, cum tres Vestales unô tempore incestum comisissent, ut puellarum animos lascivos ad castitatem verteret, quemadmodum ait Iul. Obsequens, c. 79 …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CRUX — I. CRUX apud Russos, sollenni osculô tacta, fidei pignus in illa gente maxime sollenne habetur. Quemadmodum de Pelagio scribit Sigebertus, ad A. C. 552. illum insimulatum mortis Vigilii Episcopi Romani tenentem sancta Euangelia et Crucem, publice …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»