-
1 treg
mercato -
2 market
treg; tregtoj; shes; -
3 cash
cash I [kæsh] n.,v. -n 1. para të thata, para në dorë; sell for cash only shes vetëm me para në dorë; in cash me para në dorë; cash on delivery/down me para në dorë; be out of cash s'kam para; be rolling in cash notoj në para-vt 1. arkëtoj, marr paratë. 2. thyej, kthej në para (çekun); cash in a) thyej (çekun), tërheq paratë; b) zhrg. cof; cash in on a) përfitoj, nxjerrfitim; b) shfrytëzoj (dikë).cash II [kæsh] n. pl. cash grosh, qindarkë● cash advance [kæsh ëd 'væns] n. fin. gjendje e arkës● cash-and-carry [kæshën'kæri] adj. me pare në dorë dhe pa shërbim dorëzimi në shtëpi (dyqan)● cash bar [kæsh ba:] n. amer. bar/banak me pagesë (në një pritje)● cashbook ['kæshbuk] n. fin. regjistër/libër i arkës● cashbox ['kæshboks] n. fin. arkë● cash crop [kæsh krop] n. bujq. kulturë për treg● cash dealings [kæsh 'di:ling] n. shitje-blerje me pare në dorë● cashew ['kæshu:, kæ'shu:] n. bot. shqeme● cash deficit ['kæsh'defisit] n. fin. deficit● cash desk ['kæshdesk] n. arkë● cash dispenser ['kæshdis'pensë:] n. Br.fin. automat kartmonedhash● cash economy ['kæshi:'konëmi] n. fin. ekonomi monetare● cash flow ['kæshflo:] n. fin. marzh/mundësi vetëfinancimi● cash holdings ['kæsh'houlding] n. fin. gjendje në arkë, para gjendje● cash income ['kæsh'inkam] n. fin. të ardhura në para● cash in hand ['kæshinhænd] n. pare në dorë, para të thata● cash offer ['kæsh'ofë:] n. treg. ofertë për blerje me para në dorë● cash on delivery [kæsh on di'livëri/daun] n. treg. pagesë pas dorëzimit të mallit● cash on shipment ['kæshon'shipmënt] n. treg. pagesë pas nisjes së mallit● cash payment ['kæsh'peimënt] n. treg. pagesë me para në dorë● cash price ['kæshprais] n. treg. çmim blerjeje me para në dorë● cash receipts ['kæshri'si:ts] n. fin. të hyra në arkë● cash reduction ['kæshri'dakshën] n. treg. ulje çmimi gjatë blerjes me para në dorë● cash register ['kæsh'rexhistë:] n. arkë, makinë llogaritëse● cash squeeze ['kæshskwi:z] n. fin. kufizim kredie● cash terms ['kæshtë:mz] n. treg. kushte pagimi me para në dorë● cash transactions ['kæshtræn'sækshën] n. veprime me para në dorë● cashier I [kæ'shië:] n. arkëtar● cashier II [kë'shië:] vt. usht. shkarkoj me turp, heq nga ushtria, zhvesh● cashier's check [kæ'shië:z çek] n. fin. çek banke me firmën e arkëtarit* * *monedha; para në dorë -
4 break
[breik] v. ( broke; broken) 1. thyej; këpus; copëtoj. 2. thyhet. 3. thyej para. 4. prish, dëmtoj. 5. mjek. thyej (kockën). 6. shkel (ligjin). 7. arratisem; to break jail arratisem nga burgu. 8. shpërthej,çaj; futem dhunshëm; to break into a house futem me dhunë në një shtëpi. 9. nis, shpërthen (stuhia). 10. ndalet papritur, resht(shiu). 11. zbus, amortizoj (goditjen, përplasjen. 12. fig. këputet (shpirti), copëtohet (zemra). 13. shfaqet, gdhin (dita). 14. ndërpres (agjërimin). 15. degradoj (një ushtarak). 16. shkatërroj (financiarisht). 17. thyej, tejkaloj (një rekord). 18. bëj të njohur, njoftoj; to break the bad news gently e jap lajmin e keq me delikatesë. 19. hap qarkun, stakoj (korentin). 20. stërvis; shtroj (kalin).● break even dal me të miat; break trail dal në krye, hap udhën (në dëborë).-n 1. thyerje; këputje; çarje. 2. dalje me force, arratisje. 3. ndryshim i beftë. 4. ndërprerje (stërvitjeje, korenti). 5. gj.fol. vërejtje e trashë; sjellje pa vend. 6. gj.fol. shans, mundësi.● get a break / the breaks më ecën; kam shans; give sb a break i jap dikujt mundësi (për të ndrequr një gabim); a lucky break fat i mirë; give me a break! a) prit, njëherë!; mos u ngut, të lutem! b) më lërtë qetë!● break away ['breik ë'wei] a) iki befas, ua mbath; b) nisem para se të jepet sinjali● break down ['breik daun] a) ngec, ndalon, nuk punon; b) ia shkrep të qarit; c) bie (shëndeti); d) zbërthej (llogarinë); e) analizoj● break-down ['breikdaun] n 1. dobësim, rënie e fuqive (shëndetit). 2. shkatërrim. 3. tek avari. 4. zbërthim. 5. dekompozim● break forth a) del, shpërthen (ujët etj); b) nis (tufani, kënga)● break in ['breikin] a) stërvis; b) hyj në një profesion, aktivitet● break-in ['breikin] n. vjedhje me thyerje, grabitje● break into ['breikintu] a) futem me dhunë/me thyerje; b) nis, hap (një paketë të re cigaresh etj); c) treg. çaj (në një treg); d) nis, filloj (nga shpjegimet)● break off ['breikof] a) ndalem; lë(punën); b) prishem (me një mik); c) këputet, thyhet; d) thyej; këpus; e) prish, shkëpus (marrëdhëniet)● break out ['breikaut] a) plas, shpërthen, ia nis befas (lufta etj); b) arratisem (nga burgu)● breakout ['breikaut] n. arratisje (nga burgu)● breakthrough ['breikthru:] a) çaj, depërtoj; b) del (dielli)● break up ['breikap] a) shpërndahet (mjegulla); b) ndërpres, i jap fund; c) shqetësoj, trazoj; d) shkërmoq (dheun); e) prishem (me dike); f) amer. gj.fol. ia plas gazit; shqyej gazit (dike)● breakup ['breikap] n 1. thyerje; shkatërrim (i anijes). 2. prishje (miqësie). 3. rënie (e një perandorie). 4. shpërbërje (e një partie)● break with ['breikuith] prishem (me dikë)● break-even point n. treg. kufi i rentabilitetit* * *thyej; ndërprej; pushim -
5 write
[rait] v. ( wrote; written) 1. shkruaj; how is it written? si shkruhet kjo (fjalë)? 2. let. shkruaj (libër etj); hartoj, bëj (fjalor); he writes for 'The Guardian' ai shkruan për gazetën 'The Guardian'. 3. muz. kompozoj. 4. ( for) shkruaj letër (për të kërkuar diçka); we had written for a form patëm kërkuar me letër të na dërgonin një formular.● write away for [rait ë'wei fo:] treg. etj. porosis me letër, dërgoj porosi me shkrim (për një mall, formular)● write back [rait bæk] kthej përgjigje● write down [rait daun] a) shkruaj; b) shënoj, mbaj shënim; c) fig. quaj, konsideroj; d) treg. i ul çmimin● write in [rait in] a) përfshij, fus, shtoj (në listë); b) amer. pol. shënoj emrin e një kandidati (që nuk figuron në fletën e votimit); c) dërgoj (letër) për një ankesë, kërkesë, sugjerim)● write-in ['raitin] adj.,n. amer. pol. -adj. i shtuar në fletën e votimit./-n. kandidat i shtuar në fletën e votimit (nga vetë votuesi)● write off [rait of] a) porosis me letër; kërkoj me letër; b) shkruaj shpejt-e-shpejt; c) fin. shlyej, i heq vizë, kaloj në humbjet (një borxh); d) fig. e quaj të humbur, i heq vizë; e) gj.fol. shpartalloj, bëj rrangallë (makinën etj. në një aksident)● write-off [raitof] n 1. treg. humbje, para të humbura; b) fin. zbritje nga taksat; c) rrangallë; d) fig. humbje kohe: the whole day was a write-off e gjithë dita shkoi dëm● write out [rait aut] a) shkruaj (emrin, adresën, faturën); b) mbush (çekun); c) kopjoj, hedh në të pastër● write up [rait ap] a) kërkoj/porosis me letër; b) freskoj, azhurnoj (shënimet); c) bëj relacion, relatoj; d) bëj një shkrim lavdërues● write-up ['raitap] n 1. përshkrim. 2. raport, relacion. 3. reçensë, shkrim kritik; the film got a good write-up u botua një shkrim vlerësues për filmin● writer ['raitë:] n 1. autor; shkrimtar. 2. letërshkrues. 3. artikullshkrues.● be a good writer a) jam shkrimtar i mirë; b) kam shkrim të mirë● writing [raiting] n.,adj. -n 1. shkrim; I couldn't read your writing s'ta mora dot vesh shkrimin; put something in writing hedh në letër diçka; get sb's permission in writing ia marr me shkrim lejën dikujt. 2. shënim, shkrim (në mur etj). 3. shkrime; punë shkrimtari; earn a lot from writing fitoj mjaft nga shkrimet. 4. shkrime, vepra; the writings of Barletti veprat e Barletit. 5. të shkruar, shkrim (i një libri etj)./-adj. shkrimi● writing case [raiting] n. Br. takëm shkrimi● writing desk [raiting desk] n. tryezë shkrimi, tavolinë pune● writing pad [raiting pæd] n. bllok shënimesh● writing paper [raiting 'peipë:(r)] n. letër shkrimi● writing table [raiting teibël] n. tryezë shkrimi, tavolinë pune● written exam ['ritën ig'zæm] n. provim me shkrim● written evidence ['ritën 'evidëns] n. prova, dokumente* * *shkruaj -
6 premium
['pri:miëm] n., adj. -n 1. shpërblim; çmim; give premiums to sales representatives u jap shpërblim agjentëve të shitjes. 2. fin. ngritje, shtesë (çmimi, page); sell something at a premium shes me ngritje; pay a premium to get first quality goods paguaj një shtesë për të marrë mall të cilësisë së parë. 3. fin. prim, këst sigurimi. 4. treg. dhuratë; mall me çmim të ulur (që i jepet klientit). 5. fin. prim, mbivlerë, vlerë suplementare (mbi vlerën nominale); sell at a premium shes (shiten) me fitim/ mbi vlerën nominale (aksione). 6. amer. benzinë super.● be at a premium treg., fig. është shumë i kërkuar; set/put a premium on ( a person, an event) i jap shumë rëndësi (dikujt, një ngjarje) (pl. premia, premiums)./- adj. i cilësisë së lartë; i shkallës së lartë.● premium bond ['pri:miëm bong] n.,Br. bono llotarie, obligacion (shtetëror) që të lejon të marrësh pjesë në një llotari● premium fuel ['pri:miëm 'fju:ël] Br., premium gasoline ['pri:miëm gæsëlin] amer . n. benzinë super● premium price ['pri:miëm prais] n. çmim tepër i lartë -
7 warrant
['worënt] n.,v. -n 1. përligjje, justifikim; e drejtë; they have no warrant for saying that ata s'kanë asnjë bazë për të thënë një gjë të tillë. 2.drejt. urdhër, mandat (arrestimi etj). 3. miratim; autorizim. 4. garanci. 5. treg. dëftesë; faturë. 6. usht. dokument emërimi i adjutantit /-vt 1. përligj, justifikoj; the crisis warranted immediate action kriza e justifikonte ndërhyrjen e menjëhershme. 2. siguroj, garantoj; I'll warranty he won't do it again! të siguroj se nuk e bën më! 3. drejt. autorizoj (arrestimin e dikujt).● warrantable ['worëntëbël] adj. i justifikueshëm● warrantee [worën'tii] n. i autorizuar● warranter, -tor [wo:rëntë:] n 1. autorizues, lëshues autorizimi. 2. garantues, garant, dorëzanë● warrant officer ['worënt 'ofisër] n. nënoficeri me gradë më të lartë; kapter i parë; mareshall* * *autorizim; justifikim; garantoj -
8 break into
['breikintu] a) futem me dhunë/me thyerje; b) nis, hap (një paketë të re cigaresh etj); c) treg. çaj (në një treg); d) nis, filloj (nga shpjegimet) -
9 flea
[fli:] n. plesht; flea in one's ear a) sharje; telendi; b) aluzion, vërejtje therëse; send somebody away with a flea in his ear i jap duart dikujt, e heq qafe dikë.● flea-bitten ['fli:bitën] adj 1. i pickuar nga pleshtat. 2. pullali (kalë). 3. gj.fol. i rrëgjuar; rrangallë; vjetërsirë● flea market ['fli:'ma:kit] n. treg vjetërsirash; treg antikash; pazar gjërash të lira -
10 flea market
['fli:'ma:kit] n. treg vjetërsirash; treg antikash; pazar gjërash të lira -
11 quotable
['kwoutëbël] adj. i citueshëm; që vlen të citohet● quotation [kwou'teishën] n 1. citim. 2. citat. 3. fin. kurs. 4. / treg. vlerësim, caktim çmimi; çmim● quotation marks [kwou'teishën ma:k] n. gram. thonjëza; open/close the quotation marks hap/mbyll thonjëzat● quote [kwout] v.,n. -v 1. citoj; quote from the Bible citoj nga Bibla. 2. përmend; tregoj; i referohem; quote sb as an example sjell dikë si shembull; don't cite me mos më përmend mua, mos thuaj që ta thashë unë. 3. treg. vë çmimin, caktoj një çmim; quote a price on a home caktoj një çmim për një shtëpi. 4. vë në thonjëza /-n 1. citat. 2. koment, deklaratë (për shtypin). 3. pl. thonjëza -
12 respire
[ri'spajë:] v. marr frymë; bis. mbushem me frymë● respirable [,respërëbl] adj. (ajër) i përshtatshëm; i mirë; the air was not respirable ajri të zinte frymën.● vjet. që mund të marrë frymë● respirometric [,respirou'metrik] adj. respirometrik; i respirometrisë● respiratory [ri'spaiërëtëri] adj. frymëmarrës, (organ, sistem, mjet) i frymëmarrjes● respiratory disease [ri'spaiërëtëri di'zi:z] n. sëmundje të (sistemit të) frymëmarrjes● respiratory quotient [ri'spaiërëtëri 'kwoushënt] n. kapacitet i frymëmarrjes● respite 1 ['resp(a)it] n. pushim; ndërprerje; çlodhje; to give s.p. no respite s'e lë të marrë frymë dikë; to work without respite punoj pa marrë frymë (pa pushim, pa ndërprerje); without respite pa pushim, pa ndërprerje; they gave us no respite ata nuk na lanë as të marrim frymë.● drejt. pezullim, pezullim i përkohshëm (i vendimit), shtyrje; to get a respite arrij pezullimin e përkohshëm të një vendimi; përmënoj një vendim.● treg. shtyrje e afatit (të pagesës); to grant a respite for payment ia shtyj afatin e pagesës● respite 2 ['resp(a)it] v. lehtësoj (mundimitr); lë të marrë frymë (dikë).● drejt. pezulloj përkohësisht (një vendim).● treg. shtyj (afatin e pagesës) -
13 respite
respite 1 ['resp(a)it] n. pushim; ndërprerje; çlodhje; to give s.p. no respite s'e lë të marrë frymë dikë; to work without respite punoj pa marrë frymë (pa pushim, pa ndërprerje); without respite pa pushim, pa ndërprerje; they gave us no respite ata nuk na lanë as të marrim frymë.● drejt. pezullim, pezullim i përkohshëm (i vendimit), shtyrje; to get a respite arrij pezullimin e përkohshëm të një vendimi; përmënoj një vendim.● treg. shtyrje e afatit (të pagesës); to grant a respite for payment ia shtyj afatin e pagesësrespite 2 ['resp(a)it] v. lehtësoj (mundimitr); lë të marrë frymë (dikë).● drejt. pezulloj përkohësisht (një vendim).● treg. shtyj (afatin e pagesës) -
14 back
2. shpinë (e dorës, karriges, shtëpisë, librit); mbështetëse3. fund; at the very back në fund fare (të oborrit); at the back of beyond në fund të botës4. sport. mbrojtës● at the back of sb, at sb's back në mbështetje të dikujt● do/say sth behind sb's back them diçka pas shpine● get off sb's back i hiqem qafe dikujt● glad to see the back of sb i kënaqur që më hiqet sysh dikush● with one's back to the wall me shpatulla pas murit● be on one's back jam i sëmurë, kam zënë shtratin● put one's back into sth i futem një pune me gjithë shpirt● turn one's back on sb i kthej shpinën/krahët dikujt● you scratch my back and I'll scratch yours me bëj, të të bëj-adj 1. i prapëm, i pasëm; back yard oborr i prapmë2. i prapambetur; i papaguar; back debts borxhe të prapambetura3. i kaluar; the back numbers of a newspaper numrat e kaluar të një gazete-adv 1. prapa; pas; back and forth poshtë e lart2. prap; be back kthehem; call him back thirre prap3. mbrapsht; answer back kthej fjalë4. më parë; some years back disa vjet më parë● go back (up) on/from one's word e ha fjalën● have/get one's own back (on sb) i marr hakun (dikujt)-v 1. zmbrapsem2. zmbraps; back the car into the garage fus makinën mbrapsht në garazh3. mbështes, përkrah; ndihmoj; back a loser a) fig. mbroj një çështje të humbur; b) treg. i vë paratë me humbje4. vë bast për5. nënshkruaj; back a bill /note nënshkruaj një dëftesë, e vërtetoj me firmë6. forcoj, përforcoj (një mur); i ngjis/i forcoj kapakun (librit)7. fin. financoj; garantoj8. kthen në drejtim të kundërt (era)9. vesh, mvesh; backed with sheet iron i veshur me llamarinë● back and fill [bæk ænd, ënd fill] a) ecën parambrapa (makina); b) gj.fol. ngurroj; ndryshoj mendje● back water [bæk 'wotë:] a) i jap mbrapsht (varkës); b) ndërroj drejtim; ndërroj mendim; tërhiqem● back away [bæk ë'wei] zmbrapsem; tërhiqem● back off [bækof] nuk ngul këmbë;tërhiqem● back up [bæk ap] a) ecën mbrapsht (makina); b) prapset, tërhiqet (ujët); c) mbështes, përkrah; d) i jap mbrapsht (makinës); e) kmp. krijoj një kopje rezervë● back issue [bæk 'ishu:] n. numër i kaluar/i vjetër (reviste etj)● back number [bæk 'nambë:] n. numër i kaluar/i vjetër (reviste)● back passage [bæk 'pæsixh] n. Br. zorrë e trashë● back pay [bæk pei] n. pagë e prapambetur-adj 1. i dorës së dytë; a back street cafe bar i kategorisë së fundit. 2. i fshehtë, klandestin* * *mbrapa -
15 charge
[ça:xh] v.,n. -v 1. kërkoj (si pagesë). 2. shënoj si borxh, kreditoj. 3. mbush (pushkën). 4. ngarkoj (baterinë). 5. ngarkoj me, i vë si detyrë. 6. porosis; urdhëroj. 7. drejt. padis, akuzoj. 8. sulmoj, mësyj.-n 1.çmim; pagesë (për një punë të bërë). 2. borxh, detyrim; tatim. 3. mbushje (me barut). 4. el. ngarkesë. 5. detyrë; përgjegjësi. 6. padi, akuzë; admit the charge pranoj akuzën; face a charge (of sth) fajësohem/akuzohem (për diçka); lay sth to sb's charge padis dikë për diçka. 7. porosi. 8. usht. sulm, mësymje.● in charge përgjegjës, shef; in charge of i ngarkuar me; që përgjigjet për (një çështje); in the charge of në ngarkim të, në ruajtje nga (polici)● charge off [ça:xhof] a) zbres nga shuma si humbje; b) atribuoj, ia ngarkoj● charge up [ça:xhap] atribuoj, ia ngarkoj; this mistake must be charged up to experience ky gabim duhet t'i atribuohet përvojës● charge account [ça:xh ë'kaunt] n. treg. llogari● charge card [ça:xh ka:d] n. fin. kartë krediti● charge hand [ça:xh hænd] n. Br. zëvendësshef ekipi● charge nurse [ça:xh në:s] n. Br. kryeinfermier● charge sheet [ça:xh shi:t] n. procesverbal (i policisë)● chargé d'affaires [sha:'zheidæ'feë:] n. dip. i ngarkuar me punë* * *detyrë; akuzë; akuzoj -
16 computer
[këm'pju:të:] n 1. makinë llogaritëse; kompjuter, ordinator. 2. llogaritës, njehsues (person)- Kompjuteri është pajisje elektronike shumë e ndërlikuar që shërben për regjistrimin, transmetimin dhe përpunimin e informatave që mund të manifestohen si llogaritje, udhëheqje të proceseve, përpunim i tekstit, të dhënave të ndryshme si dhe për përdorime më të përgjithëshme. Kompjuteri, marrë në kuptimin e gjerë, përbëhet prej dy komponentëve të quajtura: harduer ( hardware - pjesë fizike e tij) dhe softuer ( software - programet dhe udhëzimet për punë). Me fjalë tjera, softueri është pjesa programore e hardueri pjesa mekanika e kompjuterit.● Hardueri përmban komponentet fizike të kompjuterit siç janë: tastiera ( Keyboard), monitori, shtypësi ( Printer), miu ( Mouse), disku i ngurtë ( Hard Disk), njësia e diskut, disketa ( Floppy Disk), njësia e disketës, CD-ROM-i ( CD ROM), njësia e CD-ROM-it, vizatuesi, modemi, lexuesi ( Scanner), kamera digjitale etj.● Softueri përmbanë programet dhe të dhënat të cilat e udhëzojnë kompjuterin në punën e tij, literatura, dokumentacioni dhe udhëzimet në lidhje me kompjuterin. Hardueri mund të krahasohet me gramafonin e disqet, ndërsa softueri me muzikën e inçizuar në disqe.)Zhvillimi historik i kompjuterit- Njeriu gjithmon ka tentuar të zgjidhë edhe problemet monotone, të vështira dhe të papërshtatshme. Gjatë zgjidhjeve të këtyre problemeve ka hasur në punë të vështira fizike, prandaj, çdo here ka tentuar që të liroj veten nga këta punë duke menduar makina të lloj-llojshme. Një makinë e këtyllë për lehtësimin e llogaritjeve aritmetike është makina e quajtur Abacus për të cilën dihet se është në përdorim prej para 5000 vjetëve. Kjo makinë i ngjanë numratores së sotme të cilën e përdorin nxënësit në klasë të pare dhe njihet si zanafilla e kompjuterëve të sotëm. Prej kohës së zbulimit të Abacusit e deri në shekullin 17 historia e zhvillimit të kompjuterëve nuk posedon të dhëna për ndonjë lëvizje në rrugën e zhvillimit të kompjuterëve.- Gjatë shekullit 17, respektivisht në vitin 1614 matematikani skocez J. Napier zbulon logaritmet dhe në vtin 1622 W. Oughtred ndërton kompjuterin (makinën) logaritmik cirkular për llogaritjen e logaritmeve.- Në vitin 1649 Blaise Pascal ndërton makinën mekanike për kryerjen e operacioneve aritmetike. Makina e Pascalit është e ndërtuar prej disa dhëmbëzorëve të cilët në lëvizje vendohen mekanikisht (me dorë). Ideja e konstruktimit të një makine-kalkulatori (kalkulator quhet makina e cila kryen operacionet aritmetike) ka qenë lehtësimi i punës së të atit të tij i cili ka qenë puntor i tatimeve (mbledhës i tatimeve) dhe ka patur nevojë për shumë llogaritje.- Në vitin 1672 G.W. Laibniz në Pariz projekton kalkulatorin mekanik më të përsosur nga dy të parët i cili me sukse do t'i kryej katër operacionet elementare aritmetike. Kufizimi në realizimin konkret të këtij kalkulatori ka qenë teknologjia e dobët e asaj kohe prandaj ky projekt ka ngelur i pa realizuar. Është interesant të përmendet se Laibnitz ka qenë pioneri i parë në hulumtimin e sistemit binar i cili përdoret në ndërtimin e kompjuterëve të sotëm. Gjatë 150viteve në vazhdim të gjithë tentimet për zhvillimin e kalkulatorëve kanë qenë të inspiruar nga kalkulatori i Laibnitzit.- Në vitin 1822 Anglezi Charles Babbage paraqet projekt të një kalkulatori krejtësisht të ndryshëm i dedikuar për llogaritjen e tabelave për funksione të caktuara. Projekti i këtillë do të finansoheshe nga qeveria Angleze e asaj kohe dhe do të përdoreshe për llogaritjen e tabelave për navigacionin detar. Për shkak të kompleksitetit dhe kushteve financiare e teknologjike ky projekt nuk u krye, në vitin 1842 definitivisht projekti u ndërpre. Makinën e këtillë Babbage e quajti makina diferenciale. Projektin e makinës diferenciale me sukse e realizuan Suedezët në vitin 1854 nën udhëheqen e P. G. Scheutza (duke i zbatuar sqarimet dhe vërejtjet e dhëna nga Babbage në 7000 faqe të shkruara) dhe makina e fituar nën pogon mekanik me sukse i llogariti tabelat (për 80 orë ka logarit 10000 logaritme).- Në vitin 1835 Babbage erdhi në idenë e konstruktimit të një makine programabile me funksionet që i kanë kompjuterët e tanishëm (me njësinë aritmetike-logjike, memorjen, etj.). Makinën e këtillë e quajti makina analitike. Për shkak të krizave finaciare dhe të vështirësive teknologjike kjo makinë ngeli vetëm në fazën e projektimit në letër por dha një inpuls të fuqishëm në zhvillimin e kompjuterëve të mëtutjeshëm.- Koha moderne fillon me përdorimin e energjisë elektrike në makinat për llogaritje. Në vitin 1884 emigranti gjerman në Amerikë Herman Holerith patenton makinën e pare elektrike e cila do të mund të rendit (sortoj) kartelat e shpuara me të dhënat për banorët e Amerikës. Makina e Holerithit në lëvizje vendoheshte me ndihmën e baterive. Qëllimi i kësaj makine ishte renditja e kartelave me të dhënat e banorëve të Amerikës të regjistruar në vitin 1890. Holerithi ishte inzhenier dhe punonte në institutin e statistikës, problem në atë kohë ishte përpunimi statistikor i të dhënave. Kështu regjistrimi statistikor në teren zgjatë disa muaj ndërsa përpunimi zgjate disa vjetë por bile edhe dhjetra vjetë dhe kur të dhënat përpunoheshin rezultatet e fituara ishin të vjetëruara (sepse regjistrimi statistikor zakonisht bëhet çdo 10 vjetë). Qeveria e asaj kohe shpall konkurs për përpunimin automatik të të dhënave me qëllim të përshpejtimit të përpunimit. Holerithi pasi punonte në institutin ku bëheshte përpunimi i të dhënave të këtylla, e njihte problemin dhe për këtë qëllim patentoi makinën e tij. Kështu me ndihmën e 56 makinave të Holerithit u aritë që të dhënat statistikore për popullsinë e Amerikës të përpunohen vetëm për gjashtë javë (në atë regjistrim Amerika doli me 62 622 250 banorë).- Pas këtij suksesi Holerithi themeloi kompaninë për prodhimin dhe huazimin e këtyre makinave (makina quheshe Tabulating Machine) me emrin Tabulating Machine Company e cila në vitin 1924 u bashkua me disa kompani të tjera dhe ndëroi emrin në IBM (International Business Machines), e njohur edhe sot.- Në vitin 1936 gjermani K. Zuse në Berlin arrinë të konstruktoj kalkulatorin programabil i cili do të mund të zgjidhë barazimet lineare. Zuse ariti të konstruktoj makinën e pare e cila shfrytëzonte sistemin binar, këtë makinë e konstriktoi në katër modele të njëpasnjëshëm Z1, Z2, Z3 dhe Z4, por modeli Z4 ngeli vetëm si ide interesante.- Me fillimin e luftës së dytë botërore interesimi për makina llogaritëse (kompjuterë) u zvoglua dhe gjithnjë mendohej në përmirësimin e armatimit. Mirëpo për prodhimin e armëve të reja artilerike nevoitej një hulumtin më i thellë dhe llogaritje të vështira, për hulumtime dhe llogaritje të thella nevoiteshe kohë e cila mungonte. Në vitin 1942 Fakulteti Moore School of Electrical Engineering nga Universiteti i Pensilvanisë bashkë me institutin Ballistic Research Laboratory nga armata Amerikane filloi hulumtimet për një makinë-kompjuter i cili do t'u lehtësonte punën puntorëve në industrinë ushtarake për prodhimin e armatimit artilerik respektivisht do të llogaritë tabelat balistike. Projekti deri në 1943 ishte në fshehtësi. Në vitin 1943 filloi ndërtimin nën udhëheqjen e udhëheqësve të projektit John W. Mauchly dhe J. Presper Eckert. Kompjuteri i menduar u quajt ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer) dhe në përdorim u lëshua më 15 Shkurt 1946. Kompjuteri ENIAC meret si kompjuteri i parë i formës dhe me funksionet e kompjuterëve të sotëm. Me konstruktimin e ENIAC-ut fillon edhe gjenerata e parë e zhvillimit të kompjuterëve. Vlenë të përmendet se idenë për ndërtimin e kompjuterit të këtillë (në vitin 1930) e dha matematicienti John V. Atanasoff i cili në atë kohë punonte me kompjuterët analog për zgjidhjen e barazimeve lineare në lëminë e kërkimeve operacionale si dhe matematikani i shekullit 20 John von Neuman i cili ariti që teoretikisht ta përpunojë idenë dhe të bëjë sistematizimin e idesë.- Kompjuteri ENIAC përmbante afër 18000 llëmba elektronike, peshonte afër 30 tonë, zënte sipërfaqe prej 150 m2.- Kompjuterët e prodhuar prej vitit 1946 deri 1953 (kompjuterët EDVAC, ILLIAC, MANIAC etj.), njihen si gjenerata e parë dhe karakterizohen me llëmbat elektronike.- Me zbulimin e tranzistorit fillon gjenerata e dytë, kjo gjenerat zgjat prej vitit 1953 deri 1964. Tek kompjuterët e gjeneratës së dytë fillon zbatimi i gjuhëve të larta programore (Fortran-i paraqitet në vitin 1957, Algol në vitin 1961, etj.)- Gjenerata e tretë e kompjuterëve fillon në vitin 1964 dhe vazhdon deri në vitin 1971, kompjuterat e konstruktuar në këtë periudhë karakterisohen me qarqet e integruara-çipat.- Gjenerata e katër e kompjuterëve fillon në vitin 1971, kompjuterët e kësaj gjenerate karakterizohen me qarqet integrale të dendësisë së madhe LSI dhe VLSI (V-very). Gjenerata e katër e kompjuterëve ende është e hapur, PC kompjuterët e sotëm i takojnë gjeneratës së katër.- Për dallim nga katër gjeneratat e para kompjuterët e të cilave bëjnë përpunimin e të dhënave, kompjuterët e gjeneratës pestë e cila fillon në vitin 1981 bëjnë përpunimin e njohurive. Në këtë gjeneratë bien makinat e quajtura Robot.- Kompjuterët e gjeneratës së gjashtë (njëherit gjenerata e fundit e kompjuterëve) e cila fillon në vitin 1986 merren me përpunimin e inteligjencës. Kompjuterët e kësaj gjenerate quhen Neurocomputers (Kompjuterët neural, Kompjuterët biologjik) të cilët në punën e tyre tentojnë të imitojnë trurin dhe sistemin nervorë të njeriut. Këta kompjuterë në fillim të jetës mësojnë (me metoda speciale eksperimentale) dhe pastaj janë në gjendje të veprojnë pa prezencën dhe ndikimin e njeriut.PJESA PROGRAMORE E KOMPJUTERIT-SOFTUERISistemi operativ- Programet, asemblerët dhe kompajlerët ekzekutohen në kompjuter, në praninë e një mjedisi të caktuar programues. Këtë mjedis programues e përcakton sistemi operativ. Sistemi operativ është një grumbull i programeve i cili manipulon me resurset dhe shërbimet e sistemit kompjuterik (harduerit), siç janë memoria qëndrore, njësitë hyrëse-dalëse, etj. Pra sistemi operativ e komandon (manipulon) me hardverin e sistemit kompjuterik. Programi, në mënyrë implicite apo eksplicite, vetëm përmes direktivave të sistemit operativ mund t'i shfrytëzojë resurset dhe shërbimet e sistemit kompjuterik. Pra programi e urdhëron apo kërkon nga sistemi operativ shfrytëzimin e resurseve kompjuterike.- Nga kjo që u tha më sipër shihet se programet të cilat i shkruajmë (programeve aplikative) në gjuhët larta programuese, nuk e komandojnë harduerin, por i dërgojnë komanda sistemit operativ, i cili më pastaj manipulon me harduer për të arritur te rezultatet e dëshiruara. Kjo do të thotë se sistemi operativ është një lloj ndërmjetësuesi (interfejs) në mes të programeve aplikative dhe harduerit kompjuterik.- Roli kryesor i sistemit operativ është të shërbej si ndërmjetësues në mes të shfrytëzuesit dhe hardverit kompjuterik, dhe në mes të programeve aplikative dhe hardverit kompjuterik.- Ekzistojnë sisteme të ndryshme operative, mirëpo më të njohurat në PC janë MS-DOS dhe MS WINDOWS 95.- MS-DOS ( MicroSoft Disk Operating System), që do të thotë sistemi operativ i diskut i majkrosoftit. Nga këndi i vështrimit të programerit MS-DOS është sistem operativ hierarkial, që përmbanë tri nivele (shtresa), të cilat e ndajnë shfrytëzuesin dhe programet aplikative prej hardverit kompjuterik. Këto shtresa janë BIOS ( Basic Input-Output System që do të thotë sistemi themelor për hyrje-dalje), kerneli i DOS-it, dhe interpretuesi i komandave. Shtresa më e ulët është BIOS-i. BIOS-i kryesisht manipulon me këto njësi hardverike:● Konzolla (tastatiera dhe ekrani);● Printed i përgjithshëm;● Portet serike;● Orën e taktit të kompjuterit;● Diskun startues.- Kerneli i DOS-it, përveq tjerash, ofron shërbimet për:● Manipulimin e folderëve dhe fajllave;● Manipulimin e memories qëndrore;● Kohën dhe datën;● Menagjmentin e programeve aplikative.- Interpretuesi i komandave ka për detyrë që të ekzekutojë komandat të cilat ia jep shfrytëzuesi, duke kyçur edhe leximin dhe ekzekutimin e programeve aplikative.- Edhe pse Windows është paraqitur në mes të viteve 1980, nuk pati ndonjë sukses të madh në treg. Mirëpo me lansimin e verzionit Windows 3.0 më 1990, e sidomos me Windows 3.1 një vit më vonë e gjithë kjo ndryshoi, dhe tani Windows është produkt softverik i dyti më i shituri i të gjitha kohrave, pas MS DOS-it (e sidomos me lajmërimin e Windows 95/98).Windows punon se bashku me DOS-in por sillet si sistem operativ në vehte. Duke i shtuar nivel softverik mbi DOS, Windows-i i shton zgjerime grafike DOS-it.- Popullariteti i Windows-it i ka shtyer shumë programerë dhe shtëpi softverike botuese që të zhvillojnë aplikacione të cilat janë vetëm për Windows. Të gjitha këto aplikacione kanë një pamje të përgjithshme të ngjashme. Nëse dini të drejtoni një strukturë të menysë në një aplikacion të Windows-it atëherë dini të bëni të njejtën gjë edhe në aplikacionet tjera.- Përparësitë kryesore të Windows-it janë:● Platformë multitasking, në të cilën shumë aplikacione mund të ekzekutohen në të njejtën kohë.● Pamje gjenerale e ngjashme e të gjitha aplikacioneve të shkruara për Windows.● Mjedis grafik, i cili manipulohet me ndihmën e miut (apo tastierës).● Mundësia e shkëmbimit të informatave - duke përfshirë fotografi, dokumente, etj. ndërmjet aplikacioneve të ndryshme.● Një numër të veglave ndihmëse, duke përfshirë editor të tekstit, program per vizatim, kalkulator, program komunikues për modem, etj. computer dating [këm'pju:të:deiting] n. takim (dy personash) me ndihmën e sistemit informatik telefonik computerese [këmpju:të'ri:z] n. gj.fol. zhargon i / gjuhë e informatikës● computer game [këm'pju:të:geim] n. lojë elektronike, lojë me kompjuter● computer aided design, computer assisted design [këm'pju:të: eidid di'zain/ ë'sistid] n. vizatim teknik me kompjuter● computerist [këm'pju:tërist] n. amer. informatikan● computerization [këmpju:tërai'zeishën] n 1. trajtim elektronik, kompjuterizim; automatizim. 2. hedhje (të dhënash etj) në kompjuter● computerize [këm'pju:tëraiz] vt 1. informatizoj, kompjuterizoj; përpunoj në kompjuter. 2. hedh në kompjuter● computer language [këm'pju:'længwixh] n. gjuhë programimi● computer literate [këm'pju:'litërit] adj. që ka njohuri në informatikë, që njeh kompjuterin● computer operator [këm'pju:'opëreitë:(r)] n. kompjuterist, person që punon në/me kompjuter● computer programmer [këm'pju:'prëugræmë:(r)] n. kmp. programist● computer science [këm'pju:'saiëns]n. informatikë● computer studies [këm'pju:'stadis] n. informatikë* * *kompjuter -
17 container
-
18 currency
['karënsi] n 1. monedhë; para. 2. përdorim; pass out of currency del nga përdorimi. 3. qarkullim● currency market ['karënsi 'ma:(r)kit] n. fin. treg financiar● currency note ['karënsi nout] n. kartëmonedhë● currency restrictions ['karënsi ri'strikshns] n. kontroll i shkëmbimeve (të valutave)● currency unit ['karënsi 'ju:nit] n. njësi monetare, monedhë* * *monedhë; qarkullim -
19 unavailable
-
20 warranty
Страницы
См. также в других словарях:
treg — treg·erg; treg·et·our; … English syllables
treg- — treg English meaning: to make an effort; force, battle; solid Deutsche Übersetzung: “alle Kräfte anstrengen; Kraft, Andrang, Kampf; standhaft, fest” Note: probably as ‘sich strecken, stemmen” to (s)terg , (s)treg “ stare “ (above… … Proto-Indo-European etymological dictionary
treg — variant of trig v.4, to fill full, cram … Useful english dictionary
Treg Brown — Tregoweth Edmond Treg Brown (November 4, 1899 ndash; April 28, 1984) was a motion picture sound editor who was responsible for the sound effects in Warner Bros. Looney Tunes and Merrie Melodies cartoons starting in 1940. He also won the 1965… … Wikipedia
Treg Brown — Tregoweth Edmond Brown dit Treg Brown (4 novembre 1899 – 28 avril 1984), est un monteur et ingénieur du son du cinéma. Il a été responsable des effets spéciaux sonores et des montages à partir de 1940 à la Warner Bros,… … Wikipédia en Français
Treg — T regulatory; see regulatory T cells, under cell … Medical dictionary
TReg. — Tarifregister EN rate register … Abkürzungen und Akronyme in der deutschsprachigen Presse Gebrauchtwagen
treg- — combining form see trega … Useful english dictionary
Treg cells — T regulatory cells regulatory T c s … Medical dictionary
Treg cell — see regulatory T cell … The new mediacal dictionary
treggea — treg·gè·a s.f. OB 1. con valore collettivo, confetti minuti, confetteria 2. munizione minuta di piombo {{line}} {{/line}} DATA: sec. XIV. ETIMO: dal provenz. ant. tragea, dragea, dal fr. ant. dragée, di orig. incerta … Dizionario italiano
