Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

tractim

  • 1 tractim

    tractim, adv. [st2]1 [-] en traînant, d'une façon prolongée, lentement, doucement. [st2]2 [-] de suite, sans interruption, successivement.
    * * *
    tractim, adv. [st2]1 [-] en traînant, d'une façon prolongée, lentement, doucement. [st2]2 [-] de suite, sans interruption, successivement.
    * * *
        Tractim, Aduerbium. Virgil. Tout d'une tire, Continuellement.

    Dictionarium latinogallicum > tractim

  • 2 tractim

    tractim, adv. [tractus], by drawing along, i. e. little by little, by degress; in a drawling way, at length, slowly ( poet. and in post-Aug. prose), Enn. ap. Macr. S. 6, 4 (Ann. v. 418 Vahl.):

    quid, si ego illum tractim tangam, ut dormiat?

    i. e. should stroke him, Plaut. Am. 1, 1, 157:

    ire,

    Lucr. 3, 530; 6, 118:

    susurrant,

    Verg. G. 4, 260; so,

    sonat jucundo hiatu,

    Gell. 7, 20, 3: tractim pronuntiata littera i, i. e. pronounced long, id. 4, 6, 6; cf.

    also, dicere (opp. festinanter),

    slowly, Sen. Ep. 40, 9.

    Lewis & Short latin dictionary > tractim

  • 3 tractim

    tractim, Adv. (traho; vgl. Diom. 407, 5), I) ziehend, zugweise, a) übh.: quid, si ego illum tractim tangam (eins aufstreiche = eine Ohrfeige ziehe), ut dormiat? Plaut. Amph. 313. – b) nach und nach, ire, Lucr. 3, 528. – II) gezogen, gedehnt, langsam, susurrare, Verg.: dicere, Arell. bei Sen. u. Gell.: littera i scilicet tr. pronuntiata, Gell.

    lateinisch-deutsches > tractim

  • 4 tractim

    tractim, Adv. (traho; vgl. Diom. 407, 5), I) ziehend, zugweise, a) übh.: quid, si ego illum tractim tangam (eins aufstreiche = eine Ohrfeige ziehe), ut dormiat? Plaut. Amph. 313. – b) nach und nach, ire, Lucr. 3, 528. – II) gezogen, gedehnt, langsam, susurrare, Verg.: dicere, Arell. bei Sen. u. Gell.: littera i scilicet tr. pronuntiata, Gell.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > tractim

  • 5 tractim

        tractim adv.    [tractus], at length: susurrant, in a continuous murmur, V.
    * * *

    Latin-English dictionary > tractim

  • 6 tractim

    [ traho ]
    1) непрерывно, медленно, постепенно ( ire Lcr)
    2) растянуто, протяжно ( littĕram proauntiare AG)
    t. tangĕre aliquem Pl — погладить кого-л., ирон. легонько потормошить

    Латинско-русский словарь > tractim

  • 7 pronuntio

    prō-nūntio, āvī, ātum, āre
    1) объявлять, уведомлять, обнародовать ( aliquid per praeconem Su); оглашать, зачитывать (sententiam C, Cs; magnā voce nomina C); провозглашать ( aliquem praetorem L); воен. приказывать, отдавать распоряжение, назначать ( proelium in posterum diem L)
    2) формально обещать (alicui aliquid L, Sen, Su)
    3) повествовать, рассказывать ( quae gesta sunt Cs)
    4) выносить приговор (de aliquo Sen; contra aliquem и pro aliquo AG)
    6) читать, декламировать (aliquid memoriter C); произносить (litteram tractim AG)
    sententiam alicujus p. Cs — ставить чьё-л. предложение на голосование

    Латинско-русский словарь > pronuntio

  • 8 dormio

    dormio, īvī od. iī, ītum, īre (altind. drdormioti, schläft, griech.-homer. εδραδον, schlief), schlafen, I) eig.: A) im allg. (Ggstz. vigilare), ire dormitum, Komik. u.a.: dormitum abire, Plaut., vadere, Ps. Apul. herb. u. Marc. Emp.: se dormitum conferre, Cic.: ad dormiendum proficisci, Cic.: dormitum dimitti, Hor.: dormientem excitare, Cic.: d. sub divo noctu, Cels.: in centunculo (v. Sklaven), Sen.: in cubiculo, Phaedr.: in tabernaculo, Plaut.: cum alqo, cum alqa, bei jmd. schlafen (v. Manne u.v. der Frau), Cic., Ov. u. Iuven.: in lucem, in den Tag hinein, Hor.: in lucem arte et graviter dormire, Cic.: in medios dies, Hor.: in quintam horam, Fronto: bene, assidue, Cels.: innumerabilia saecula dormisse, Cic.: ex lassitudine artius, Cic.: altum (tief), Iuven.: dormire non posse, schlaflos sein, Cael. Aur.: etiam dormiens (im Schlafe) vigilo pro alqo, Suet. – im Passiv v. der Zeit, verschlafen werden, tota mihi dormitur hiems, Mart. 13, 59, 1: nox est perpetua una dormienda, Catull. 5, 5: nec a me totae (noctes) dormiuntur, Augustin. epist. 13, 1. – unpers., minimum dormitur in illo (lecto), Iuven. 6, 269. – Sprichw., non omnibus dormio, ich übe nicht gegen alle gleiche Nachsicht (s. das Nähere b. Fest. 173, 5), Cic. ep. 7, 24, 1: d. in aurem utramvis od. in aurem dextram, schlafen wie Hans ohne Sorgen, fest schlafen = unbesorgt sein (επ᾽ ἀμφοτέραν καθεύδειν), Ter. heaut. 342. Plin. ep. 4, 29, 1. – B) prägn., vom Todesschlafe: quid, si illum tractim tangam, ut dormiat, eins aufstriche zum Einschlafen, Plaut. Amph. 313: u. so Corp. inscr. Lat. 6, 10106. – II) übtr., schlafen = A) untätig sein, beneficia dormientibus deferuntur, im Schlafe (d.i. ohne ihr Zutun), Cic.: dormiet Venus, Prop.: ferulae dormiant, Mart. – B) unbekümmert sein, Ter. u. Cael. in Cic. ep. – / Archaist. Fut. dormibo, Plaut. trin. 726: dormibit, Cato r.r. 5, 5.

    lateinisch-deutsches > dormio

  • 9 pronuntio

    prō-nūntio, āvī, ātum, āre, hermelden, hersagen, I) im allg., laut melden, -rufen, berichten, angeben, aussagen, aussprechen, alius capta iam castra pronuntiat, schreit, Caes.: dolore prohibeor pronuntiare quae gesta sunt, Caes.: eadem, quae Litavicus pronuntiaverat, multitudini exponunt, Caes.: ut ipse in cohortandis militibus pronuntiaverat, ausgesprochen hatte, Caes. – II) insbes.: A) als publiz. u. milit. t. t., öffentlich ausrufen, verkündigen, abkündigen, proklamieren, durch Ausruf usw. bekanntmachen, ankündigen, ansagen, a) in öffentlichen Versammlungen, im Lager usw., v. Präko (Ausrufer, Herold) od. v. Vorsitzenden, v. Befehlshaber, der durch den Präko etw. ausrufen läßt, bei gymnastischen Spielen, victorum nomina magnā voce, Cic. – in den Komitien usw., leges, quas ipse vobis inspectantibus recitavit, pronuntiavit, tulit, Cic.: gewählte Magistrate, qui (praeco) te totiens seniorum iuniorumque centuriis illo honore affici pronuntiavit, Cic.: pr. alqm praetorem, Liv.: alqm destinatum perperam non consulem ad populum sed imperatorem, Suet. – per praeconem senatus consultum, verlesen lassen, Suet. – einen Befehl usw. im Lager, signum, Hirt. b. G.: iter, Liv.: proelium in posterum diem, Liv.: m. folg. ut od. ne u. Konj., iusserunt pronuntiare, ut impedimenta relinquerent, Caes.: Ambiorix pronuntiari iubet, ut procul tela coniciant, Caes.: duces eorum totā acie pronuntiare iusserunt, ne quis ab loco discederet, Caes.: pronuntiatum, ne quis violaretur, Liv.: m. folg. Acc. u. Infin., pronuntiatur primā luce ituros, Caes.: zugl. m. ut u. Konj., pronuntiat occupare se in Lucanis proximam urbem velle, ut ad iter parati omnes essent, Liv. – ebenso dem Volke in den Komitien usw., den Soldaten etwas versprechen, nummos in tribus, Cic., od. tribubus vocatis, Sen.: nummos de suo per centurias, Suet.: pecuniam pro reo, Cic.: populo munus, Suet.: vocatis ad contionem (militibus) certa praemia, Liv.: militibus donativum, Suet.: praedam, Curt. – b) v. Konsul, die im Senate abgegebenen Meinungen und die Namen ihrer Urheber nochmals einzeln der Reihe nach verkündigen, um dann darüber abstimmen zu lassen, cum sententia prima Bibuli pronuntiata esset, ut tres legati regem reducerent: secunda Hortensii, ut etc., Cic.: Lentulus (consul) sententiam Calidii pronuntiaturum se omnino negavit, Caes. – B) als jurist. t. t.: a) v. Richter, Schiedsrichter usw.: α) = aussprechen, graviorem sententiam, Caes. b. G. 6, 44, 2. – β) = den Ausspruch tun, das Urteil aussprechen, -fällen, erkennen, entscheiden (vgl. Bünem. Lact. 3, 1, 11. Haverk. Tert. apol. 2. Hildebr. Apul. apol. 2), de tribunali pronuntiavit sese recepturum, Cic.: rex cognitā causā pronuntiavit ab accusatoribus unum et id maximum crimen esse praeteritum, Curt.: iudex (Schiedsrichter) ita pronuntiavit, Cic.: pr. de causa, Quint., de calumnia, Plin. ep.: pr. ad arbitrium alcis de reo, Sen. rhet.: pr. secundum alqm, Plin. ep., Ggstz. contra, adversus alqm, ICt.: sive contra alqm sive pro alqo, Gell.: pr. recte, Ggstz. perperam, ICt.: pr. pro libertate, ICt.: pronuntiari ad bestias, verurteilt werden zu usw., Tert.: im Pass. pers., m. folg. Infin., protectores pronuntiati vertere solum exsilio, über die das Verbannungsurteil ausgesprochen worden war, Amm. 15, 3, 11. – γ) durch Richterspruch jmd. od. etw. erklären für usw., uxorem ingenuam et civem Romanam recuperatorio iudicio pronuntiatam, Suet.: si quis praeiudicio pronuntietur esse libertus, ICt.: testamentum pronuntiatum falsum, ICt. – b) etwas durch Vertrag, letzten Willen aussprechen, festsetzen, condicionem, ICt. – u. als letzten Willen ernennen, plures heredes, ICt. – c) beim Verkaufe die am Kaufobjekte haftenden Fehler, die auf dem K. lastenden Servituten usw. angeben, anzeigen, cum in vendendo rem eam scisset et non pronuntiasset, Cic.: qui mancipia vendunt, certiores faciant emptores, quid morbi vitiive cuique sit etc.; eaque omnia, cum mancipia veneunt, palam recte pronuntianto, Edict. aedil. b. Ulp. dig. – C) als rhet. t. t.: a) etw. mit besonderer Betonung hersagen, aussprechen, vortragen, vorlesen, summā voce versus multos uno spiritu, Cic.: multa memoriter, Cic.: ea graviter et venuste, Cornif. rhet.: poëmata Graece et Latine sic, ut etc., Nep.: quaedam perperam, Plin. ep.: verba corrupte, Gell. – absol., acriter, sapienter, apte, decenter etiam, Plin. ep.: intente instanterque, Plin. ep.: recte, Quint. – v. Schauspieler, vortragen, mit Stimme u. Gebärden agieren, Varro LL., Plin. u.a.; vgl. qui artis ludicrae pronuntiandive causā in scaenam prodierit, als Vortrag u. Menenspiel beherrschender Schauspieler aufgetreten ist, Edict. praetor. b. Iulian. dig.: v. Theaterstücken, si Amphitryon fuerit actus pronuntiatusque Plautinus, Arnob. 7, 33. – b) als gramm. t. t., einzelne Silben od. Buchstaben mit dem Akzent aussprechen, betonen, syllabam productius latiusque, Gell.: litteram i tractim, Gell.: ›ebrium‹ et ›sobrium‹ insolentius quidem paulo, sed rectius per i litteram, non per e, in eodem casu (nämlich im Vokativ) pronuntiandum (esse), Gell.

    lateinisch-deutsches > pronuntio

  • 10 dormio

    dormio, īvī od. iī, ītum, īre (altind. drti, schläft, griech.-homer. εδραδον, schlief), schlafen, I) eig.: A) im allg. (Ggstz. vigilare), ire dormitum, Komik. u.a.: dormitum abire, Plaut., vadere, Ps. Apul. herb. u. Marc. Emp.: se dormitum conferre, Cic.: ad dormiendum proficisci, Cic.: dormitum dimitti, Hor.: dormientem excitare, Cic.: d. sub divo noctu, Cels.: in centunculo (v. Sklaven), Sen.: in cubiculo, Phaedr.: in tabernaculo, Plaut.: cum alqo, cum alqa, bei jmd. schlafen (v. Manne u.v. der Frau), Cic., Ov. u. Iuven.: in lucem, in den Tag hinein, Hor.: in lucem arte et graviter dormire, Cic.: in medios dies, Hor.: in quintam horam, Fronto: bene, assidue, Cels.: innumerabilia saecula dormisse, Cic.: ex lassitudine artius, Cic.: altum (tief), Iuven.: dormire non posse, schlaflos sein, Cael. Aur.: etiam dormiens (im Schlafe) vigilo pro alqo, Suet. – im Passiv v. der Zeit, verschlafen werden, tota mihi dormitur hiems, Mart. 13, 59, 1: nox est perpetua una dormienda, Catull. 5, 5: nec a me totae (noctes) dormiuntur, Augustin. epist. 13, 1. – unpers., minimum dormitur in illo (lecto), Iuven. 6, 269. – Sprichw., non omnibus dormio, ich übe nicht gegen alle gleiche Nachsicht (s. das Nähere b. Fest. 173, 5), Cic. ep. 7, 24, 1: d. in aurem utramvis od. in aurem dextram, schlafen wie Hans ohne Sorgen, fest schlafen = unbesorgt sein (επ᾽ ἀμφοτέραν
    ————
    καθεύδειν), Ter. heaut. 342. Plin. ep. 4, 29, 1. – B) prägn., vom Todesschlafe: quid, si illum tractim tangam, ut dormiat, eins aufstriche zum Einschlafen, Plaut. Amph. 313: u. so Corp. inscr. Lat. 6, 10106. – II) übtr., schlafen = A) untätig sein, beneficia dormientibus deferuntur, im Schlafe (d.i. ohne ihr Zutun), Cic.: dormiet Venus, Prop.: ferulae dormiant, Mart. – B) unbekümmert sein, Ter. u. Cael. in Cic. ep. – Archaist. Fut. dormibo, Plaut. trin. 726: dormibit, Cato r.r. 5, 5.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > dormio

  • 11 pronuntio

    prō-nūntio, āvī, ātum, āre, hermelden, hersagen, I) im allg., laut melden, -rufen, berichten, angeben, aussagen, aussprechen, alius capta iam castra pronuntiat, schreit, Caes.: dolore prohibeor pronuntiare quae gesta sunt, Caes.: eadem, quae Litavicus pronuntiaverat, multitudini exponunt, Caes.: ut ipse in cohortandis militibus pronuntiaverat, ausgesprochen hatte, Caes. – II) insbes.: A) als publiz. u. milit. t. t., öffentlich ausrufen, verkündigen, abkündigen, proklamieren, durch Ausruf usw. bekanntmachen, ankündigen, ansagen, a) in öffentlichen Versammlungen, im Lager usw., v. Präko (Ausrufer, Herold) od. v. Vorsitzenden, v. Befehlshaber, der durch den Präko etw. ausrufen läßt, bei gymnastischen Spielen, victorum nomina magnā voce, Cic. – in den Komitien usw., leges, quas ipse vobis inspectantibus recitavit, pronuntiavit, tulit, Cic.: gewählte Magistrate, qui (praeco) te totiens seniorum iuniorumque centuriis illo honore affici pronuntiavit, Cic.: pr. alqm praetorem, Liv.: alqm destinatum perperam non consulem ad populum sed imperatorem, Suet. – per praeconem senatus consultum, verlesen lassen, Suet. – einen Befehl usw. im Lager, signum, Hirt. b. G.: iter, Liv.: proelium in posterum diem, Liv.: m. folg. ut od. ne u. Konj., iusserunt pronuntiare, ut impedimenta relinquerent, Caes.: Ambiorix pronuntiari iubet, ut procul
    ————
    tela coniciant, Caes.: duces eorum totā acie pronuntiare iusserunt, ne quis ab loco discederet, Caes.: pronuntiatum, ne quis violaretur, Liv.: m. folg. Acc. u. Infin., pronuntiatur primā luce ituros, Caes.: zugl. m. ut u. Konj., pronuntiat occupare se in Lucanis proximam urbem velle, ut ad iter parati omnes essent, Liv. – ebenso dem Volke in den Komitien usw., den Soldaten etwas versprechen, nummos in tribus, Cic., od. tribubus vocatis, Sen.: nummos de suo per centurias, Suet.: pecuniam pro reo, Cic.: populo munus, Suet.: vocatis ad contionem (militibus) certa praemia, Liv.: militibus donativum, Suet.: praedam, Curt. – b) v. Konsul, die im Senate abgegebenen Meinungen und die Namen ihrer Urheber nochmals einzeln der Reihe nach verkündigen, um dann darüber abstimmen zu lassen, cum sententia prima Bibuli pronuntiata esset, ut tres legati regem reducerent: secunda Hortensii, ut etc., Cic.: Lentulus (consul) sententiam Calidii pronuntiaturum se omnino negavit, Caes. – B) als jurist. t. t.: a) v. Richter, Schiedsrichter usw.: α) = aussprechen, graviorem sententiam, Caes. b. G. 6, 44, 2. – β) = den Ausspruch tun, das Urteil aussprechen, -fällen, erkennen, entscheiden (vgl. Bünem. Lact. 3, 1, 11. Haverk. Tert. apol. 2. Hildebr. Apul. apol. 2), de tribunali pronuntiavit sese recepturum, Cic.: rex cognitā causā pronuntiavit ab accusatoribus unum et id maximum crimen esse praeteritum,
    ————
    Curt.: iudex (Schiedsrichter) ita pronuntiavit, Cic.: pr. de causa, Quint., de calumnia, Plin. ep.: pr. ad arbitrium alcis de reo, Sen. rhet.: pr. secundum alqm, Plin. ep., Ggstz. contra, adversus alqm, ICt.: sive contra alqm sive pro alqo, Gell.: pr. recte, Ggstz. perperam, ICt.: pr. pro libertate, ICt.: pronuntiari ad bestias, verurteilt werden zu usw., Tert.: im Pass. pers., m. folg. Infin., protectores pronuntiati vertere solum exsilio, über die das Verbannungsurteil ausgesprochen worden war, Amm. 15, 3, 11. – γ) durch Richterspruch jmd. od. etw. erklären für usw., uxorem ingenuam et civem Romanam recuperatorio iudicio pronuntiatam, Suet.: si quis praeiudicio pronuntietur esse libertus, ICt.: testamentum pronuntiatum falsum, ICt. – b) etwas durch Vertrag, letzten Willen aussprechen, festsetzen, condicionem, ICt. – u. als letzten Willen ernennen, plures heredes, ICt. – c) beim Verkaufe die am Kaufobjekte haftenden Fehler, die auf dem K. lastenden Servituten usw. angeben, anzeigen, cum in vendendo rem eam scisset et non pronuntiasset, Cic.: qui mancipia vendunt, certiores faciant emptores, quid morbi vitiive cuique sit etc.; eaque omnia, cum mancipia veneunt, palam recte pronuntianto, Edict. aedil. b. Ulp. dig. – C) als rhet. t. t.: a) etw. mit besonderer Betonung hersagen, aussprechen, vortragen, vorlesen, summā voce versus multos uno spiritu, Cic.: multa memoriter, Cic.: ea gravi-
    ————
    ter et venuste, Cornif. rhet.: poëmata Graece et Latine sic, ut etc., Nep.: quaedam perperam, Plin. ep.: verba corrupte, Gell. – absol., acriter, sapienter, apte, decenter etiam, Plin. ep.: intente instanterque, Plin. ep.: recte, Quint. – v. Schauspieler, vortragen, mit Stimme u. Gebärden agieren, Varro LL., Plin. u.a.; vgl. qui artis ludicrae pronuntiandive causā in scaenam prodierit, als Vortrag u. Menenspiel beherrschender Schauspieler aufgetreten ist, Edict. praetor. b. Iulian. dig.: v. Theaterstücken, si Amphitryon fuerit actus pronuntiatusque Plautinus, Arnob. 7, 33. – b) als gramm. t. t., einzelne Silben od. Buchstaben mit dem Akzent aussprechen, betonen, syllabam productius latiusque, Gell.: litteram i tractim, Gell.: ›ebrium‹ et ›sobrium‹ insolentius quidem paulo, sed rectius per i litteram, non per e, in eodem casu (nämlich im Vokativ) pronuntiandum (esse), Gell.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > pronuntio

  • 12 dormio

    dormĭo, īvi or ii, ītum, 4 ( futur. dormibo, Plaut. Trin. 3, 2, 100:

    dormibit,

    Cato R. R. 5, 5), v. n. [Sanscr. R. drā-, drayami, I sleep; Gr. darthanô], to sleep (cf.: dormito, sopio, sterto).
    I.
    Lit., sup.: Quin tu is dormitum? Ph. Dormio, ne occlamites, Plaut. Curc. 1, 3, 27; cf.:

    ire dormitum,

    id. Most. 3, 2, 4; 16; id. Ps. 2, 2, 70; Hor. S. 1, 5, 48; 1, 6, 119 et saep.; cf.

    also: dormitum dimittitur,

    Hor. Ep. 1, 7, 73.— Pass. impers.:

    minimum dormitur in illo (lecto),

    Juv. 6, 269.—Prov.:

    non omnibus dormio,

    Cic. Fam. 7, 24, 1; cf.: proverbium videtur natum a Cipio quodam, qui Pararhenchon dictus est, quod simularet dormientem, quo impunitius uxor ejus moecharetur;

    ejus meminit Lucilius,

    Fest. p. 173, 5 sq. Müll.: in utramvis aurem dormire, v. auris, I.—
    2.
    Poet., in the pass., of time, to be slept through, spent in sleep:

    nox est perpetua una dormienda,

    Cat. 5, 6:

    tota mihi dormitur hiems,

    Mart. 13, 59.—
    B.
    Pregn., of the sleep of death:

    quid si ego illum tractim tangam ut dormiat?

    Plaut. Am. 1, 1, 157; cf. ib. 142, and the preceding passage from Cat. 5, 6; Inscr. Orell. 4760; 4808; Vulg. 1 Cor. 15, 6, 18 al.—
    3.
    Praegn.:

    dormire cum aliquo, of sexual intercourse,

    Juv. 6, 34; 376; Ov. H. 19, 57; Vulg. Gen. 19, 32 et saep.—
    II.
    Trop.
    A.
    To rest, be at ease, inactive:

    hoc vide ut dormiunt pessuli pessumi,

    Plaut. Curc. 1, 2, 67; Ter. Ad. 4, 5, 59; Cic. Verr. 2, 5, 70; Prop. 3, 6, 34 (4, 5, 34 M.); Juv. 2, 37; Mart. 10, 62.—
    B.
    To be careless, unconcerned:

    uxorem duxit... et inde filiam Suscepit jam unam, dum tu dormis,

    Ter. Ph. 5, 8, 18; so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 17, and in eccl. Lat., to be careless in spiritual things, unawakened, Vulg. 1 Cor. 11, 30 al.

    Lewis & Short latin dictionary > dormio

  • 13 obruo

    ob-rŭo, ŭi, ŭtum, 3 ( inf. pres. pass. OBRI for obrui, Inscr. Marin. Fratr. Arv. p. 341; v. in the foll. I. B. 1.), v. a. (n. Lucr. 3, 775; v. infra), to overwhelm, overthrow, strike down; to cover, cover over with any thing; also to hide in the ground, bury by heaping over (class.; cf.: opprimo, subruo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    aliquem caestu,

    Stat. Achill. 1, 191:

    concidit, et totis fratrem gravis obruit armis,

    id. Th. 11, 573; Verg. A. 5, 692:

    confossus undique obruitur,

    Curt. 8, 11:

    ranae marinae dicuntur obruere sese harenā solere,

    bury themselves in the sand, Cic. N. D. 2, 49, 125:

    thesaurum,

    to bury, id. Sen. 7, 21:

    ova,

    to hide in the earth, id. N. D. 2, 52, 129:

    aegros veste,

    to cover, Plin. 26, 3, 8, § 16: oceanum rubra tractim obruit aethra, covered, Enn. ap. Macr. S. 6, 4 (Ann. v. 418 Vahl.); so,

    terram nox obruit umbris,

    Lucr. 6, 864.—
    B.
    In partic., to bury, inter a dead body (perh. only post-Aug.), Tac. A. 1, 29 fin.:

    cadaver levi caespite obrutum est,

    Suet. Calig. 59: cujus ossa in Vulcanali obruta sunt, Paul. ex Fest. s. v. statua, p. 290 Müll.: QVOD SE VOLVIT OBRI. Inscr. Marin. Fratr. Arv. p. 341.—
    2.
    To sink in the sea, cover with water:

    puppes,

    Verg. A. 1, 69:

    quos Obruit Auster,

    overwhelmed, sunk, id. ib. 6, 336:

    navem,

    Dig. 9, 2, 29:

    obrutus adulter aquis,

    Ov. Her. 1, 6:

    obruerit cum tot deus aequoris undis,

    id. P. 3, 6, 29:

    vultus,

    id. Tr. 1, 2, 34:

    Aegyptum Nilus,

    Cic. N. D. 2, 52.—
    C.
    To sow seed; cover with earth:

    semina terrā,

    Ov. R. Am. 173:

    milium,

    Col. 11, 2, 72:

    lupinum,

    id. 11, 2, 81:

    betam,

    id. 11, 3, 42.—
    D.
    To overload, surfeit with any thing:

    se vino,

    Cic. Deiot. 9. —
    II.
    Trop.
    A.
    To overwhelm, bury, conceal, put out of sight, abolish, consign to oblivion:

    ut adversā quasi perpetuā oblivione obruamus,

    Cic. Fin. 1, 17, 57; cf.:

    ea quae umquam vetustas obruet aut quae tanta delebit oblivio?

    id. Deiot. 13, 37; and:

    (sermo) nec umquam de ullo perennis fuit, et obruitur hominum interitu,

    id. Rep. 6, 23, 25:

    talis viri interitu sex suos obruere consulatus,

    to dim, cloud, destroy the glory of six consulships, id. Tusc. 5, 19, 56.—
    2.
    Neutr.:

    et domus aetatis spatio ne fessa vetusto obruat,

    i. e. fall to ruin, Lucr. 3, 775.—
    B.
    To overwhelm, overload, weigh down, oppress with any thing:

    criminibus obrutus atque oppressus,

    Cic. Verr. 2, 1, 7, § 20; so,

    copiā sententiarum atque verborum,

    id. Tusc. 2, 1, 3:

    ambitione, et foro,

    id. de Or. 1, 21, 94:

    aere alieno,

    id. Att. 2, 1, 11; cf.

    faenore,

    Liv. 6, 14; 35, 7:

    magnitudine negotii,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 1, § 4.—
    C.
    To overcome, overpower, surpass, eclipse, obscure:

    famam alicujus,

    Tac. Agr. 17:

    obruimur numero,

    are outnumbered, Verg. A. 2, 424:

    obruit Idaeam quantum tuba Martia buxum,

    Val. Fl. 1, 320:

    M. Brutus Vatinium dignatione obruerat,

    Vell. 2, 69:

    Venus Nymphas obruit,

    Stat. Achill. 1, 293.

    Lewis & Short latin dictionary > obruo

  • 14 servo

    servo, āvi, ātum, 1 (old fut. perf. servasso, Plaut. Most. 1, 3, 71: servassis, an old formula in Cato, R. R. 141, 3:

    servassit,

    Plaut. Cist. 4, 2, 76:

    servassint,

    id. As. 3, 3, 64; id. Cas. 2, 5, 16; id. Ps. 1, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 1; id. Trin. 2, 2, 103), v. a. [cf. salus].
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., to save, deliver, keep unharmed, preserve, protect, etc. (very freq. and class.; syn. salvo): Ph. Perdis me tuis dictis. Cu. Immo servo et servatum volo, Plaut. Curc. 2, 3, 56; cf.:

    qui ceteros servavi, ut nos periremus,

    Cic. Fam. 14, 2, 2:

    pol me occidistis, amici, Non servastis,

    Hor. Ep. 2, 2, 139:

    aliquem ex periculo,

    Caes. B. C. 2, 41 fin.:

    aliquem ex judicio,

    Cic. Verr. 2, 3, 57, § 131:

    vita ex hostium telis servata,

    id. Rep. 1, 3, 5:

    urbs ex belli ore et faucibus erepta atque servata,

    id. Arch. 9, 21.—With ab and abl. (mostly post - Aug. and rare):

    si tamen servari a furibus possunt,

    Pall. 5, 8, 7 fin.:

    super omnia Capitolium summamque rem in eo solus a Gallis servaverat,

    Plin. 7, 28, 29, § 103.—Mars pater, te precor, pastores pecuaque salva servassis duisque bonam salutem mihi, etc., an old formula of prayer, Cato, R. R. 141, 3:

    di te servassint semper,

    Plaut. As. 3, 3, 64:

    di te servassint mihi,

    id. Cas. 2, 5, 16; id. Ps. 1, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 1; id. Trin. 2, 2, 103:

    ita me servet Juppiter,

    Ter. Phorm. 5, 3, 24:

    serva, quod in te est, filium et me et familiam,

    id. Heaut. 4, 8, 4: tu me amoris magis quam honoris servavisti gratiā. Enn. ap. Cic. Tusc. 4, 32, 69 (Trag. v. 316 Vahl.):

    invitum qui servat idem facit occidenti,

    Hor. A. P. 467:

    Graeciae portus per se (i. e. Themistoclem) servatos,

    Cic. Rep. 1, 3, 5: [p. 1684] servare rem publicam, id. Sest. 22, 49:

    quoniam me unā vobiscum servare non possum, vestrae quidem certe vitae prospiciam, etc.,

    Caes. B. G. 7, 50:

    impedimenta cohortesque,

    id. B. C. 1, 70:

    urbem insulamque Caesari,

    id. ib. 2, 20:

    sua,

    Cato, R. R. 5, 1:

    rem suam,

    Hor. A. P. 329:

    servabit odorem Testa,

    id. Ep. 1, 2, 69:

    Sabinus Vitisator, curvam servans sub imagine falcem,

    keeping, retaining, Verg. A. 7, 179 et saep.:

    urbem et cives integros incolumesque,

    Cic. Cat. 3, 10, 25:

    pudicitiam liberorum ab eorum libidine tutam,

    id. Verr. 2, 1, 27, § 68:

    se integros castosque,

    id. Tusc. 1, 30, 72: omnia mihi integra, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 17, 1.— Poet. with inf.:

    infecta sanguine tela Conjugibus servant parvisque ostendere natis,

    Stat. Th. 9, 188.— Absol.: So. Perii, pugnos ponderat. Me. Quid si ego illum tractim tangam ut dormiat? So. Servaveris:

    Nam continuas has tres noctes pervigilavi,

    you would save me, Plaut. Am. 1, 1, 157.—
    (β).
    With abl. or ab or ex and abl. of the danger or evil:

    si respublica populi Romani Quiritium ad quinquennium proximum salva servata erit hisce duellis, datum donum duit, etc., an ancient votive formula,

    Liv. 22, 10, 2:

    Q. SERVILIVS VVLNERE SERVATVS,

    Inscr. Grut. 48, 5:

    omnes quattuor amissis servatae a peste carinae,

    Verg. A. 5, 699.—Usu. with ex:

    quo ex judicio te ulla salus servare posset,

    Cic. Verr. 2, 3, 57, § 131:

    urbs ex omni impetu regio servata,

    id. Arch. 9, 21:

    ex eo periculo,

    Caes. B. C. 2, 41:

    navem ex hieme marique,

    Nep. Att. 10, 6.—
    b.
    With abstract objects: navorum imperium servare est induperantum, Enn. ap. Fest. p. 169 Müll. (Trag. v. 413 Vahl.):

    imperium probe,

    Plaut. Ps. 2, 4, 7:

    ordines,

    Caes. B. G. 4, 26; id. B. C. 1, 44; 2, 41; cf. id. B. G. 7, 23:

    ordinem laboris quietisque,

    Liv. 26, 51:

    praesidia indiligentius,

    Caes. B. G. 2, 33:

    vigilias,

    Liv. 34, 9:

    custodias neglegenter,

    id. 33, 4:

    discrimina rerum,

    id. 5, 46:

    concentum (fides),

    Cic. Fin. 4, 27, 75:

    cursus,

    id. Rep. 1, 14, 22; id. Tusc. 1, 28, 68:

    intervallum,

    Caes. B. G. 7, 23:

    tenorem pugnae,

    Liv. 30, 18:

    modum,

    Plin. 7, 53, 54, § 180 et saep.:

    fidem,

    Plaut. Rud. 5, 2, 63:

    fidem cum aliquo,

    id. Curc. 1, 2, 49; id. Merc. 3, 1, 33; Ter. And. 1, 5, 45:

    fides juris jurandi saepe cum hoste servanda,

    Cic. Off. 3, 29, 107; cf.:

    fidem de numero dierum,

    Caes. B. G. 6, 36:

    promissum,

    Plaut. Am. 5, 3, 1:

    promissa,

    Cic. Off. 1, 10, 23:

    officia,

    id. ib. 1, 11, 33:

    justitiam,

    id. ib. 1, 13, 41; cf.:

    aequabilitatem juris,

    id. Rep. 1, 34, 53:

    aequitatem,

    id. Off. 1, 19, 64:

    jura induciarum,

    Caes. B. C. 1, 85:

    institutum militare,

    id. ib. 3, 75; cf. id. ib. 3, 84;

    3, 89: rectum animi, Hor S. 2, 3, 201: consulta patrum, leges juraque,

    id. Ep. 1, 16, 41;

    legem,

    Cic. Fam. 2, 17, 2:

    consuetudinem,

    id. Clu. 32, 89:

    illud quod deceat,

    id. Off. 1, 28, 97:

    dignitatem,

    id. de Or. 2, 54, 221:

    fidem cum aliquo,

    id. Phil. 7, 8, 22:

    amicitiam summā fide,

    id. Lael. 7, 25:

    Platonis verecundiam,

    id. Fam. 9, 22, 5:

    aequam mentem,

    Hor. C. 2, 3, 2:

    nati amorem,

    Verg. A. 2, 789:

    conubia alicujus,

    id. ib. 3, 319:

    foedera,

    Ov. F. 2, 159.—
    B.
    In partic., to keep, lay up, preserve, reserve for the future or for some purpose (syn. reservare):

    si voles servare (vinum) in vetustatem, ad alvum movendam servato,

    Cato, R. R. 114, 2; Col. 12, 28, 4:

    lectum Massicum,

    Hor. C. 3, 21, 6; Col. 12, 28, 4; cf.:

    Caecuba centum clavibus,

    Hor. C. 2, 14, 26:

    lapis chernites mitior est servandis corporibus nec absumendis,

    Plin. 36, 17, 28, § 132:

    vermes in melle,

    id. 30, 13, 39, § 115:

    se temporibus aliis,

    Cic. Planc. 5, 13:

    eo me servavi,

    id. Att. 5, 17, 1:

    Valerius, in parvis rebus neglegens ultor gravem se ad majora vindicem servabat,

    Liv. 2, 11, 4; 10, 28, 5.—With dat.:

    placet esse quasdam res servatas judicio voluntatique multitudinis,

    Cic. Rep. 1, 45, 69:

    in aliquod tempus quam integerrimas vires militi servare,

    Liv. 10, 28:

    Jovis auribus ista (carmina) Servas,

    Hor. Ep. 1, 19, 44:

    causa integra Caesari servaretur, Auct. B. Alex. 35, 1: durate et vosmet rebus servate secundis,

    Verg. A. 1, 207.— Poet. with ad:

    ad Herculeos servaberis arcus,

    Ov. M. 12, 309.—
    II.
    Transf. (from the idea of the attention being turned to any thing).
    A.
    To give heed to, pay attention to; to watch, observe any thing (syn. observo).
    1.
    In gen.
    (α).
    With acc.: uxor scelesta me omnibus servat modis, Ne, etc., Plaut. Rud. 4, 1, 5:

    vestimenta sua,

    id. ib. 2, 3, 52:

    iter alicujus,

    Caes. B. G. 5, 19:

    Palinurus dum sidera servat,

    Verg. A. 6, 338:

    nubem locumque,

    Ov. M. 5, 631:

    nutricis limen servantis alumnae,

    keeping watch over, guarding, id. ib. 10, 383:

    pascentes haedos,

    Verg. E. 5, 12:

    vestibulum,

    id. A. 6, 556:

    servaturis vigili Capitolia voce Cederet anseribus,

    Ov. M. 2, 538; cf.:

    pomaria dederat servanda draconi,

    id. ib. 4, 646.—
    (β).
    With rel.-clause or final: quid servas, quo eam, quid agam? Lucil. ap. Non. 387, 26:

    tuus servus servet, Venerine eas (coronas) det, an viro,

    Plaut. As. 4, 1, 60:

    cum decemviri servassent, ut unus fasces haberet,

    Liv. 3, 36, 3:

    servandum in eo ante omnia, ut, etc.,

    Plin. 17, 17, 28, § 124:

    ut (triumviri) servarent, ne qui nocturni coetus fierent,

    Liv. 39, 14 fin.; Col. 8, 5, 13.—
    (γ).
    Absol., to stay, keep watch, or guard: Eu. Intus serva. Sl. Quippini Ego intus servem? an, ne quis aedes auferat? Plaut. Aul. 1, 2, 3 sq.; cf.:

    nemo in aedibus Servat,

    id. Most. 2, 2, 22:

    solus Sannio servat domi,

    Ter. Eun. 4, 7, 10; Ov. M. 1, 627.— Imper.:

    serva!

    take care! look out! beware! Plaut. Pers. 5, 2, 29; Ter. And. 2, 5, 5; id. Ad. 2, 1, 18; Hor. S. 2, 3, 59.—
    2.
    In partic., in relig. lang., to observe an omen: secundam avem servat... servat genus altivolantum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 48, 107 (Ann. v. 83 and 84 Vahl.):

    de caelo servare,

    Cic. Phil. 2, 32, 81; id. Div. 2, 35, 74;

    so of the augurs: de caelo,

    id. Vatin. 6, 15; id. Sest. 61, 129; id. Prov. Cons. 19, 45; id. Att. 2, 16, 2; 4, 3, 3:

    caelum servare,

    Lucr. 5, 395:

    fulgura caeli,

    id. 6, 429.—
    B.
    To keep to, remain in a place (i. e. to keep watch there); to dwell in, inhabit (ante-class. and poet.):

    nunc te amabo, ut hanc hoc triduum solum sinas Esse hic et servare apud me,

    Plaut. Cist. 1, 1, 107:

    tu nidum servas,

    Hor. Ep. 1, 10, 6:

    atria servantem postico falle clientem,

    id. ib. 1, 5, 31:

    nymphae sorores, Centum quae silvas, centum quae flumina servant,

    Verg. G. 4, 383:

    immanem hydrum Servantem ripas,

    id. ib. 4, 459:

    sola domum et tantas servabat filia sedes,

    id. A. 7, 52:

    DOMVM SERVAVIT, LANAM FECIT,

    Inscr. Orell. 3848.—
    C.
    In late jurid. Lat.:

    servare aliquid (pecuniam) ab aliquo,

    to get, obtain, receive, Dig. 17, 1, 45 fin.; so ib. 25, 5, 2; 26, 7, 61.—Hence, * servans, antis, P.a., keeping, observant; with gen.:

    Rhipeus servantissimus aequi,

    Verg. A. 2, 427.

    Lewis & Short latin dictionary > servo

См. также в других словарях:

  • Tract — Tract, n. [L. tractus a drawing, train, track, course, tract of land, from trahere tractum, to draw. Senses 4 and 5 are perhaps due to confusion with track. See {Trace},v., and cf. {Tratt}.] 1. Something drawn out or extended; expanse. The deep… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Трактус —         тракт (лат. tractus, букв. волочение, протяжение), часть missa proprium (см. Месса), вводимая в нек рых случаях (напр., в реквиеме) в качестве скорбного, покаянного песнопения, обычно вместо радостной аллилуйя. Т. относится к древнейшему… …   Музыкальная энциклопедия

  • Тракт (жанр) — У этого термина существуют и другие значения, см. Тракт (значения). Тракт, реже трактус (лат. tractus, от глагола trahere в знач. растягивать, вытягивать; по др. этимологии от tractim непрерывно, протяжно), текстомузыкальная форма и жанр в… …   Википедия

  • ALABASTRUM proprie idem est — quod φορεῖον vel φόρετρον, vas vel instrumentum alicui rei gerendae aptum, Attice ἀλάβαςτρον, pro ἀνάβαςτρον. Unde et ἀλάβαςτρο??? perticae vel fustes gerendis oneribus accommodae; et ἀλάβαςτρο : vasa quoque unguentaria et inde lapis Alabastrites …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ALNATEF, aut NATEF — Arabibus est bdellium qurum aut margaritum purum. Proprie enim Natef apud eos nomen est turundae vel coptarii longioris et rotundi, ad instar da ctyli vel phoenicobalani; hinc bdellium, Alnatef, quia ex ganere gummium est, quae dum guttatim ex… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • HIRMOLOGIUM — liber Eccl. apud Graecos, Εἱρμολόγιον dictus quod εἱρμοὺς contineat omnes Octoechi herilium et Deiparae sollennitatum ac totius anni. Est autem iis Hirmus seu Εἱρμὸς hymnus seu troparium, a quo reliquorum tropariorum, quae in ea Ode canerentur,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PUNCTA — apud Iustinianum, Cod de advocat. divers. Iud. com moda sunt ac salaria militiae, quae et iam solatia appellant Imperatores in Cod. Unde Dispunctores, donatores in veterib. Glossis, et adpunctari hodieque apud Gallos dicitur, cui salarium… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • STALAGMIUM — pro Inauribus apud Veteres reperitur, et quidem iis. in quibus bacca, quae in hoc genere pendula erat, ςταλαγμοῦ sive guttae haeberet figuram. Ita enim Caecilius, antiquus apud Festum Poeta, Ex aure eius Stalagmium domi habeo. Quae Inaurium notio …   Hofmann J. Lexicon universale

  • TRACTUS — in Ord. Romano, Si fuerit tempus, ut dicatur Alleluia, bene: sin autem, Tractus: species est in Communione illa Ecclesiastici cantus, cui nomen, quia trahendo, i. e. tractim canitur. Honor. Augustodun. l. 1. c. 96. an, quia sancti suspirantes ab… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • heardlic — adj stern, severe, harsh, terrible; bold, warlike; excessive; adv heardliclíce harshly, resolutely, severely, sternly; stoutly, bravely; excessively; hardly (paulatim, tractim) …   Old to modern English dictionary

  • continuellement — Continuellement, Assidue, Indesinenter, Iugiter, Perenne, Perpetim, Perpetuum, Perpetuo, Tractim. Continuellement faire guerre, Bellum continenter gerere …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»