Перевод: с исландского на все языки

со всех языков на исландский

to+consider+oneself+to+be

  • 1 HALDA

    * * *
    (held; hélt, héldum; haldinn), v.
    I. with dat.
    1) to hold fast (Gunnarr var kyrr svá at honum hélt einn maðr);
    to keep back, restrain (Hrafn fekk eigi haldit henni heima);
    2) to withhold (héldu bœndrgjaldinu);
    3) to keep, retain (þú skalt jafhan þessu sæti halda);
    to preserve (halda virðingu sinni, lífi ok limum);
    halda vöku sinni, to keep oneself awake;
    4) to hold, keep one’s stock;
    also ellipt. (vetr var illr ok héldu menn illa);
    5) phrases, halda njósnum, to keep watch, to spy (= halda njósnum til um e-t);
    halda (hendi) fyrir auga, to hold (the hand) before the eyes, shade the eyes;
    halda hendi yfir e-m, to protect one;
    6) to hold, stand, steer, ellipt., þeir héldu aptr (held back again) um haustit;
    þeir héldu út eptir fírði, they stood out the firth;
    halda heim, to steer homewards;
    7) to graze, put in the field (halda fé til haga);
    8) impers. to continue, last (hélt því lengi um vetrinn);
    II. with acc.
    1) to hold in possession, a fief, land, estate (þeir héldu alla hina beztu staði með sjónum);
    2) to hold, keep, observe, a feast, holiday (í hvers minning heldr þú þenna. dag?);
    3) to keep (halda orð sín, eið, sættir, frið);
    to observe (halda guðs lög ok landsins);
    4) to uphold, maintain, support (halda vini sína, halda e-n til ríkis);
    5) halda sik, to comport oneself (kunna halda sik með hófi);
    halda sik ríkmannliga, to fare sumptuously;
    halda sik aptr af e-u, to abstain from;
    6) to hold, consider, deem (hón hélt engan hans jafningja);
    7) to hold, keep up;
    halda varnir, to keep up a defence;
    halda vörð, to keep watch;
    8) to hold, compel, bind (heldr mik þá ekki til útanferðar);
    þó heldr þik várkunn til at leita á, thou hast some excuse for trying;
    III. with preps.:
    halda á e-u, to hold, wield in the hand (halda á sverði);
    to hold to a thing, go on with it, be busy about (halda á drykkju, á ferð sinni, á sýslu);
    halda e-t af e-m, to hold (land, office) from or of one (þeir er höfðu haldið land af Danakonungi);
    halda mikit af e-m, to make much of one;
    halda eptir e-m, to pursue one;
    halda e-u eptir, to keep back;
    halda sik frá e-u, to keep oneself back from, refrain from;
    halda e-u fram, to uphold, support;
    halda e-u fyrir e-u, to withhold from one;
    to protect against (héldu engar grindr fénu fyrir birninum);
    halda e-n fyrir e-t, to hold, consider one to be so and so (síðan hélt konungr Erling fyrir tryggvan vin);
    halda í e-t, to hold fast, grasp (þú skalt halda í hurðarhringinn);
    halda til e-s, to be the cause of, be conducive to;
    heldr þar margt til þess, there are many reasons for this;
    hélt til þess (conduced to it) góðgirni hans;
    halda til e-s, to be bent on, fond of (halda mjök til skarts, til gleði);
    halda til jafns við e-n, to bear up against one, to be a match for one;
    halda um e-t, to grasp with the hand (= halda hendi um e-t);
    halda barni undir skírn, to hold at baptism;
    halda e-u upp, to hold aloft, lift (halda upp höndum);
    halda upp árum, to hold up the oars, cease pulling;
    to uphold, maintain, support (halda upp hofum, kristninni);
    to keep going (halda upp bardaga);
    to discharge (halda upp kostnaði, bótum);
    halda upp bœnum fyrir e-m, to pray for one;
    halda e-u við, to maintain a thing;
    halda við e-m, to stand against (hvar sem harm kom fram, hélt ekki við honum);
    hélt þá við atgöngu (acc.), they were near coming to fight;
    heldr nú við hót, it is little short of threats;
    IV. refl., haldast.
    * * *
    pret. hélt (= Goth. haihald), 2nd pérs. hélt, mod. hélzt, pl. héldum; pres. held, pl. höldum; pret. subj. héldi; part. haldinn; imperat. hald and haltú: [Ulf. haldan = βόσκειν, ποιμαίνειν, whereas he renders to keep, hold by other words; Hel. haldan = alere, fovere, colere, which thus seems to be the primitive sense of the word, and to be akin to Lat. cŏlo; again, A. S. healdan, Engl. hold, O. H. G. haltan, Germ. halten, Swed. hålla, halda, Dan. holde, are all of them used in a more general sense]:—to hold.
    A. WITH DAT. to hold to:
    I. to hold fast by; with the notion of restraint or force, tók Gizurr förunaut Ögmundar ok hélt honum, Sturl. i. 150; Gunnarr var kyrr svá at honum hélt einn maðr, Nj. 92; ef maðr heldr manni …, varðar fjörbaugs-garð, Grág. ii. 110; h. e-m undir drep, 17; h. skipum ( to grapple the ships) með stafnljám, Fms. ii. 315: to keep back, Hrafn fékk eigi haldit henni heima þar, Ísl. ii. 249; ok halda þeim veðr í enni sömu höfn, Grág. i. 92; h. (sér) í e-t, to hold oneself fast by, grasp, þú skalt h. í hurðar-hringinn, Dropl. 29; heldr sér í faxit, Sd. 177.
    β. so in the phrases, halda barni (manni) undir skírn, vatn, primsignan, biskups hönd, eccl. to hold a bairn ( man) at baptism, prima signatio, confirmation, Grág. i. 29; h. vatni (tárum), to hold one’s tears, 623. 56, Fms. viii. 232, vi. (in a verse); halda munni, to hold one’s tongue, be silent, vii. 227; halda tungu sinni, Þórð.
    2. to withhold; þá megu þeir h. tíundum hans í móti, K. Þ. K. 62; h. vætti, Grág. i. 42; h. gögnum, 56; ef goði heldr tylftar-kvið, er hann heldr kviðnum, 58; halda matinum fyrir honum, 47; h. sköttum fyrir e-m, Nj. 8; h. skógar-manni fyrir e-m, Finnb. 334; um þat er hann hefir konunni haldit, Grág. i. 313; héldu bændr gjaldinu, Fms. vii. 302; hélt ek því (i. e. the money) fyrir honum, i. e. paid it not, Ísl. ii. 244.
    II. to hold, of a rope or the like; sá maðr hugði h. mundu er festi, … ok h. mundu í slíku veðri, Grág. ii. 361; reip þau tíu er tveggja manna afli haldi hvert, id.; skal hann svá göra at haldi fyrir fyrnsku, 268.
    β. to hold, hold out, last; optast halda þar íllviðri litla hríð, Sks. 212; sunnudags-helgi ríss upp á laugardegi, ok heldr ( lasts) til mánadags, N. G. L. i. 138.
    III. to keep, retain, Germ. behalten; fá-ein skip héldu seglum sinum, Fms. x. 143; þú skalt jafnan þessu sæti h., Nj. 6; h. bústað sínum, Ld. 26; h. ríki sínu, Al. 58, Fms. i. 13; h. öllum Noregi, viii. 155; h. frelsi ok eignum, vi. 40; h. hlut sínum, to uphold one’s right, Eg. passim; halt sömum vinum sem ek hefi haft, Fas. i. 375; h. hreinleik sínum, Al. 58.
    β. to hold, keep safe, preserve; h. hlut sínum, Ld. 54; h. heilsu, Grág. i. 145; h. virðingu sinni, Ld. 16; þá heldr hann kosti sínum, Grág. ii. 209; h. tíma ( honour) sínum, Al. 59; h. lífi ok limum, Eg. 89; h. lífinu, Nj. 111; h. trúnaði sínum, 109; vináttu sinni, Ld. 200; einorð sinni, Fb. ii. 265; h. sér réttum, to keep oneself right, Ld. 158; h. e-m heilum, Odd. 30; h. ríki fyrir e-m, Fms. v. 279; h. manna-forræði fyrir e-m, Hrafn. 19; h. réttu máli fyrir e-m, Fms. vii. 64.
    2. to continue to keep, keep all along; h. teknum hætti, Fms. iv. 254; h. vöku, to keep oneself awake, Ld. 152; but h. vöku fyrir e-m, to keep another awake; halda sýslu sinni, Fs. 36; h. högum, to keep grazing, Eb. 104, Ld. 148.
    3. to hold, keep one’s stock; ellipt., vetr var íllr ok héldu menn ílla, the winter was cold and it was ill to keep live stock, Sturl. ii. 143, (cp. fjár-höld); hann hélt vel svá at nær lifði hvat-vetna, Hrafn. 22: metaph., ílla hefir þinn faðir þá haldit, Fms. xi. 144; öld hefir ílla haldit, the people have had a sad loss, vi. (in a verse); h. fangi, and also ellipt. halda, of sheep and cattle, opp. to ‘to go back.’
    4. phrases, halda njósnum, to keep watch, to spy, Fms. viii. 146, Nj. 113; hann hélt njósnum til Önundar, Landn. 287; hélt konungr njósnum til, ef …, Fms. vii. 128; hann skyldi h. njósnum til ok gera orð konungi, i. 54; h. njósnum til um e-t, iv. 119, Nj. 93; halda njósn (sing.) um skip þat, Eg. 74; þér haldit njósnum nær færi gefr á Arnkatli, Eb. 186; hann lét h. njósnum uppi á landi, Fms. vii. 316; hann hélt fréttum til, ef …, iv. 349.
    β. halda (hendi) fyrir auga, to hold ( the hand) before the eyes, shade the eyes, Nj. 132, Fms. v. 196; h. fyrir munn e-m, to hold ( the hand) over one’s mouth; h. hendi yfir e-m, to hold the hand over one, protect one, Nj. 266, Fbr. 22, Korm.; h. hendi um háls e-m, to clasp the hands around one’s neck, Fms. i. 9; h. skildi fyrir e-n, to hold the shield for one as a second in a duel, Ísl. ii. 257, passim; h. e-m til náms, to hold one to the book, make one study, K. Þ. K. 56; h. e-m til virðingar, Ld. 98.
    IV. ellipt. (liði, skipi, för, stefnu, etc. understood), to hold, stand in a certain direction, esp. as a naut. term; þeir héldu aptr ( stood back again) um haustið, Eg. 69; treystisk hann eigi á haf at halda, Eb. 6; héldu þeir vestr um haf, id.; stigu þeir á skip sín, ok héldu út ( stood out) eptir firði, Fms. i. 63; þeir héldu þat sama sumar til Íslands, Ld. 6; hann hélt upp eptir hinni eystri kvísl, Fms. vii. 55; h. heim, to hold one’s course, stand homewards, Odd. 30; h. á braut, Grág. i. 92; Hrútr hélt suðr til Eyrar-sunds, Nj. 8; h. eptir e-m, to pursue one, 7; h. undan, to fly, Fms. x. 396, Nj. 98 (on land); kom móti þeim sunnan-veðr með myrkri, ok urðu þeir fyrir at h., to lay one’s course for the wind, A. A. 271; h. útleið, to stand on the outer tack, Eg. 78; h. til, to turn against, attack (on sea), Fms. xi. 72; hélt hann liði sínu suðr á Mæri, i. 62; þeir héldu liði sínu norðr til Þrándheims, id.; Haraldr konungr hélt norðan liði sínu, Eg. 32; héldu þeir skipi því suðr með landi, 69; skipi því lét hann halda vestr til Englands, id.; Unnr hélt skipinu í Orkneyjar, eptir þat hélt Unnr skipi sínu til Færeyja, Ld. 8.
    β. to graze, put in the field, of sheep, cattle; þykkir mér þat miklu skipta at þeim sé vel til haga haldit, Eg. 714; hvert Steinarr hafði látið nautum sínum halda, 715; ok bað hann h. nautunum annan veg, 716.
    γ. phrases, halda kyrru fyrir, to hold still, remain quiet, Ld. 216, Þórð. 30 new Ed., Nj. 223, 258; Hallr heldr nú til fangs ( went fishing) sem áðr, Ld. 38.
    V. with prep.; halda á e-u, to hold, wield in the hand, freq. in mod. usage, h. á bók, penna, fjöðr, hníf, skærum, nál, etc.; hafði hverr þat er hélt á, Nj. 279; h. á sverði, Fb. i. 33; hann tók við öxinni ok hélt (viz. á), ok sá á, Eg. 180: to hold fast, heldr nú maðr á manni, Fas. i. 12; eigi máttu helvítis byrgi h. á honum, 656 C. 6; ef hann heldr á fénu ( withholds it), Grág. i. 427.
    β. [Germ. anhalten], to hold to a thing, go on with, be busy about; h. á sýslu, to be busy, Rm. 14; h. á keri, qs. halda á drykkju, to go on drinking, carousing, Hm. 18: h. á hinni sömu bæn, Stj. 417; h. á fyrirsátrum við e-n, Þórð. 51 new Ed.; h. á búnaði sínum, Ld. 164; hélt hann þá á búnaði sínum sem skjótligast, Fms. ix. 215, x. 119, Sturl. ii. 245; þogar á bak Jólum hélt Ólafr konungr á búningi, Fms. v. 41; hann heldr nú á málinu, Nj. 259; nú heldr Þórðr á málinu ok verðr Oddný honum gipt, Bjarn. 11, Konr. (Fr.); h. á tilkalli, Fms. i. 84; h. á þessum sið, xi. 41; h. á för, to go on with one’s journey, Sighvat; gengu síðan brott ok héldu á ferð sinni, and went on their journey, Sturl.;—whence the mod. phrase, halda áfram, to go on, which seems not to occur in old writers.
    2. halda e-u fram, to hold up, make much of; bróðir minn mun mér mjök hafa fram haldit fyrir ástar sakir, Nj. 3.
    β. to hold on doing, (hence fram-hald, continuation); halda fram upp-teknu efni, Fms. i. 263; slíku hélt hann fram meðan hann lifði, iv. 254; hélt hann (fram) teknum hætti um veizlurnar, id., Grett. 14.
    3. halda saman, to hold together, Eluc. 6, Fms. vii. 140, Rb. 340.
    4. halda e-u upp, to hold aloft, Yngvarr hélt upp vísu þeirri, Eg. 152; steinninn heldr upp annarr öðrum, Rb. 390; h. upp árum, to hold up the oars, cease pulling, Fas. ii. 517, N. G. L. i. 65.
    β. to uphold, maintain, support; halda upp hofi, Landn. 64, Eb. 24; h. upp hofum ok efla blót, Fms. i. 91; h. upp kirkju, K. Þ. K. 52; h. upp Kristninni, Fms. i. 32: to keep going, h. upp bardaga, orrostu, xi. 66, 188, 340.
    γ. to discharge; h. upp féráns-dómi, Grág. i. 120; h. upp lögskilum, 145; h. upp svörum, Ó. H. 174; h. upp kostnaði, Eg. 77; h. upp gjaldi, Grág. i. 384; gjöldum, Fms. i. 81; h. upp bót, Grág. ii. 182; bótum, Eb. 100, 162, N. G. L. i. 311; ef hann heldr upp yfirbót ( penance) þeirri, Hom. 70; h. upp bænum fyrir e-m, to pray for one, Fms. xi. 271; hélt hann því vel upp sem vera átti, discharged it well, x. 93.
    δ. halda sér vel upp, to hold oneself well up, Sturl.
    ε. metaph., skal-at hann lögvillr verða, svá at honum haldi þat uppi (i. e. went unpunished), Grág. i. 316; ok heldr honum þat uppi ( that will save him), ef hann er rétt-hafi at orðinn, ii. 242.
    5. halda e-u við, to maintain a thing, Hkr. i. 195.
    VI. impers.,
    1. to continue, last; hélt því nokkura stund dags, Fms. x. 125: hélt því lengi um vetrinn, Ld. 288; regni hélt haustnótt gegnum, Fms. vi. 83.
    2. with prep. við, to be on the brink of; hélt þá við atgöngu, they were within a hair’s breadth of coming to fight, Hkr. i. 143; hélt þá við vandræði, Fms. ix. 434; heldr við bardaga, vi. 8; heldr nú við hót, it is little short of a threat, i. 305; hélt við blót, x. 106; ok hélt við flótta, i. 174; hélt við meiðingar, Nj. 21, Sd. 143; henni hélt við, at hón mundi drepa hana, Nj. 118; þeim hélt við váða sjálfan, Ó. H. 168; konungi hélt við, hvárt hann mundi standask eðr eigi, Mag. 100; honum hélt við kafnan, Bs. i. 18; hélt þó við at þeir mundi berjask, Fs. 53.
    B. WITH ACC. to hold:
    I. to hold in possession, a fief, land, estate, office, or the like; þeir héldu alla hina beztu staði með sjónum, Fms. xi. 131; þeir er áðr höfðu haldit land af Dana-konungi, i. 232; Eirekr skyldi h. land af Aðalsteini konungi, 23; Vemundr hélt Firða-fylki, Eg. 12; hélt hann þat ríki undir Knút konungi, Ísl. ii. 242; í þeirri borg héldu þeir langfeðgar fimmtán konungdóma, Ver. 37; h. land sem leigu-land, Grág. ii. 278; konungrinn heldr af Guði nafnit, Sks. 599 B; prestar er kirkjur halda, H. E. i. 486; sá prestr er heldr Pétrs-kirkju, N. G. L. i. 312; presta þeirra er kirkju halda, 346; skal sá maðr ráða er kirkju heldr, K. Þ. K. 60; Ólafs kirkju þá er Væringjar halda (the parish church of W.), Hkr. iii. 408.
    2. halda ábyrgju, ábyrgð á e-n, to have the responsibility of a thing, Grág. ii. 399, K. Þ. K. 66; h. grip, to be in the possession of, Grág. i. 438, ii. 190; h. skóla, to keep a school, Mar.; h. fylgð, to perform, Fms. ix. 279; eiga vandræði at h., to be in a strait, difficulty, Eb. 108.
    II. to hold, keep, observe, a feast, holiday, or the like; halda kirkju-dag, K. Þ. K. 42; í hvers minning heldr þú þenna dag? Nj. 157; h. helgan þvátt-dag hvern, Pr. 437; h. helga daga, Sl.; h. Jóla-dag, Páska, Hvíta-sunnu, Rb. 134; minnstú að h. helgan hvíldar-daginn Drottins Guðs þíns (the Fourth Commandment in the Icel. version); h. heilagt, to keep holiday, Dipl. ii. 14; í dag þá hátíð höldum vér til himna sté vor Herra, Hólabók 54; er Júdar héldu hátíðligt, Stj. 110; (hence forn-haldinn, time-honoured): of the day-marks (vide dagr, p. 95), er þaðan haldinn miðr-morgin, Hrafn. 9.
    2. to keep; halda orð sín, to keep one’s word, Fms. x. 95; höldum öll einka-mál vár, vii. 305; h. sættir, Nj. 57; gerðú svá vel, félagi, at þú halt vel sætt þessa, 111, Sturl. iii. 153, Fs. 65, Gullþ. 20; hann kvaðsk vilja hafa svardaga af þeim ok festu, at halda, Nj. 164; h. eið, Sturl. iii. 153; h. frið, to keep peace, Greg. 7; ef þú vilt nokkura hluti eigi h. þá er ek hefi á lagt við þik, Eg. 738: to observe faith, law, rite, etc., halda átrúnað, Fms. i. 34, x. 277; h. Guðs lög ok landsins, vii. 305; h. lands lög, viii. 155; h. ein lög, 625. 52; hafa ok halda þau lög, Fms. i. 34; h. Kristilega trú, K. Á. 74; h. mál (orð) e-s, Greg. 17; h. alla hluti með athugasamlegu minni, Sks. 439.
    3. to keep, tend; halda geitr, Hkv. 2. 20 (exactly as in Gothic).
    III. to uphold, maintain, support; þykkir mér þér sé nú ísjár-vert, hvárt þú munt fá haldit þik eðr eigi, Nj. 155; munu vér þó ekki einhlitir at h. oss eptir þessi verk, Háv. 50; at hón mætti með valdi h. sik ok menn sína, Fas. i. 375; þat væri nokkurr várkunn, at þú héldir frænda þinn eðr fóstbróður, en þetta er alls engi (at) halda útlaga konungs, Ó. H. 145; enda ætla ek lítinn viljann til at h. vini þína, Fms. vii. 244; því at Eysteinn konungr kenndi Inga konungi, at hann héldi þá menn, 248; ef þú heldr hann ( upholdest him) til þess at ganga á vini mína, Eg. 339; viljum vér allir fylgja þér ok þik til konungs halda, Fms. i. 34; Stephanus skyldi h. hann til laga ok réttinda, Sks. 653; h. e-n til ríkis, Fb. i. 236; vinsæld föður hans hélt hann mest til alþýðu vináttu, Fms. vii. 175; þeir sem upp h. ( sustain) þenna líkama, Anecd. 4.
    β. phrases, halda e-m kost, borð, to keep at board, entertain, Fms. ix. 220, x. 105, 146, Nj. 6; or, halda e-n at klæðum ok drykk, Ó. H. 69; h. stríð, bellum gerere (not class.), Fms. x. 51; h. úfrið, Fas. ii. 539.
    2. halda sik, to comfort oneself, Sks. 281, Hom. 29; kunna sik með hófi at h., Sturl. iii. 108; h. sik ríkmannliga, to fare sumptuously, Ld. 234; hann hélt betr húskarla sína en aðrir, Fms. vii. 242; h. mjök til skarts, to dress fine, Ld. 196; þar var Hrefna ok hélt allmjök til skarts, id.; hann var hægr hvers-dagliga, ok hélt mjök til gleði, Sturl. iii. 123; hélt hann hér mjök til vinsælda ok virðinga, he enjoyed much popularity and fame, Ld. 298.
    β. ellipt. (sik understood), at h. til jafns við e-n, to bear up against one, to be a match for one, Ld. 40; ef þér hefir eigi til þess hug eðr afl at h. til jafns við e-n húskarl Þorsteins, Eg. 714; h. til fullnaðar, to stand on one’s full rights; ef þær taka eigi fullrétti, eðr h. eigi til fullnaðar, Grág. ii. 109; h. fullara, to hold one above other men, Ó. H. (in a verse); lét konungr þá h. mjök til ( make great preparations) at syngja messu hátíðliga, Hkr. i. 287.
    3. to hold forth, put forward; at þeim inyiidi þungbýlt vera í nánd honum, ef þeir héldi nokkurn annan fyrir betra mann en hann, Ld. 26; síðan hélt konungr Erling fyrir tryggvan mann, Fms. ix. 399.
    β. to hold, deem, be of opinion; the old writers seem not to use the word exactly in this sense, but near to it come such phrases as, hón hélt engan hans jafningja innan hirðar hvárki í orðum né öðrum hlutum, i. e. she held him to be above all men, Ld. 60; halda menn hann fyrir konung, Fb. i. 216; still closer, halda menn at Oddný sé nú betr gipt, Bjarn. 12 (but only preserved in a paper MS.): this sense is very freq. in mod. usage, to hold, mean, eg held það; eg held ekki, I think not; (hence hald, opinion.)
    γ. phrases, halda mikit upp á e-n, to hold one in much esteem, love, Stj. 33; halda af e-m, id., Fas. i. 458, ii. 63, 200, iii. 520, esp. freq. in mod. usage, (upp-á-hald, af-hald, esteem.)
    4. to hold on, keep up; halda varnir, to keep up a defence, Sks. 583; halda vörð, to keep watch, Eg. 120, Grág. i. 32, 264; halda njósn, Eg. 72, 74, Fms. xi. 46; halda tal af e-m, to speak, communicate with one, ii. 88.
    5. to hold, be valid, be in force, a law term; á sú sekt öll at halda, Grág. i. 89; á þat at h. allt er þeir urðu á sáttir, 86; enda á þat at h. með þeim síðan, ii. 336.
    IV. to hold, compel, bind (with the notion of obligation or duty); heldr mik þá ekki til utan-ferðar, Nj. 112; þó heldr þik várkunn til at leita á, i. e. thou art excused, thou hast some excuse in trying, 21; var auðsætt hvat til hélt um sættir, Bjarn. 70; þik heldr eigi hér svá mart, at þú megir eigi vel bægja héraðs-vist þinni, Eb. 252; þar mælir þú þar, er þik heldr várkunn til at mæla, Nj. 227; ek mun vera vinr hans, ok alla þá, er at mínum orðum láta, halda til vináttu við hann, i. e. I will be his friend, and all those who lend ear to my words I will hold to friendship with him, Eg. 18.
    2. halda sik frá e-u, to keep oneself from, to refrain from a thing, Sks. 276 B; h. sik frá munaðlífi, Post. 656 A. ii. 16, Hom. 53, 135; h. sik aptr af e-u, to abstain from, Hkr. i. 512.
    V. absol. to be the cause of, be conducive to a thing; heldr þar margt til þess, there are many reasons for this, Nj. 192; vildim vér vita hvat til heldr, Fms. vii. 106; en hann vissi eigi hvat til hafði haldit, er hann kom eigi, xi. 11; margir hlutir héldu til þess, Eg. 38; þat hélt til þess, at …, Al. 94; hélt til þess ( conduced to it) góðgirnd hans, stórmennska ok vitsmunir, Fs. 29; hefir þat mjök til haldit, er ek hefi svá lengi dvalizt, at ek ætlaða, Ld. 32; hann lét bæði til h. vingan ok mágsemd, Fs. 24; heldr þat mest til at þá var komit útfall sjávar, Ld. 56; hélt þat mest til þess, at hann gafsk bezt í öllum mannraunum, 60; þat eitt hélt til, at þeir fóru eigi málum á hendr Þórði, at þeir höfðu eigi styrk til, 138.
    VI. to hold, comprise; sólar-öld heldr tuttugu ok átta ár, Rb. 510; h. skor (of weight), Grág. i. 500.
    ☞ In some instances the use of dat. and acc. wavers, e. g. halda húsum, to keep up the houses, Grág. ii. 278, 335; h. hliði, to keep the gate in repair, 265; but halda hlið (acc.), 332: to keep, observe, h. lögum, griðum, boðorðum, Glúm. 333, Grág. i. 357, ii. 166, 623. 28; hélt hann þessu sumu, Fms. x. 416 (Ágrip); halda ílla orðum, vii. (in a verse); þeir er því þingi áttu at h., Glúm. 386; h. sáttum, St. 17; h. eiðum, Bkv. 18; Gizuri þótti biskup h. ríkt ( protect strongly) brennu-mönnum, Sturl. i. 201 C; Guð er sínum skepnum heldr (keeps, protects) ok geymir, Mar.; þá hélt engi kirkju mönnum, … kept no man safe, Fms. ix. 508; h. njósn (acc.) um e-t, Eg. 74; h. til njósn, 72; njósnir, Fms. xi. 46. In most of these instances the acc. is the correct case, and the dat. is due either to careless transcribers or incorrect speaking: in some instances an enclitic um has been taken for a dative inflexion, thus e. g. sáttum haldi in Stor. l. c. is to be restored to sátt um haldi; eiðum haldit in Bkv. l. c. to eið (for eiða) um haldit; in others the prep. um has caused the confusion, as ‘halda njósn um at’ has been changed into halda njósnum at. But in the main the distinction between the use of dat. and acc. is fixed even at the present time: the acc. seems to represent the more primitive usage of this verb, the dat. the secondary.
    C. REFLEX.:
    I. to hold oneself, to stay; héldusk þeir þá ekki fyrir norðan Stað, Fms. i. 63; mátti hann eigi þar haldask, Landn. 246; h. á baki, to keep oneself on horseback, keep one’s seat, Grág. ii. 95; munu þeir skamma stund hér við haldask, Nj. 247: to be kept, remain, þá skal hann h. með Helju, Edda 39: to resist, megu vér ekki við h. fyrir ofreflis-mönnum þessum, Nj. 254; hélzk þá ekki við honum, Eg. 289; mann er svá hefir haldisk við höfuð-syndum, Hom. 157.
    β. to hold out, last, continue; ok hélzk ferillinn, Eg. 579; hélzk undr þetta allt til dags, Nj. 272 (twice); hélzk konungdómr í kyni hans, Rb. 394; lengi síðan hélzk bruna-öld með Svíum, Yngl. S.; lengi hélzk þat í ætt þeirri, at …, Eg. 770; hélzk vinátta með þeim, Nj. 66; þat hefir enn haldizk í ætt hans, Fms. iv. 8; ok hefir þat haldizk ( it has continued to be so) síðan er ek hefi hann séð, Ld. 174; honum haldisk (imperat.) sigr ok langt líf, Ver. 57; betr þætti mér, at hún héldisk þér, that it (the luck) would hold out for thee, Fb. ii. 74; ef hann helzk í útrú sinni, if he perseveres in his untruth, 623. 26.
    γ. to be kept safe and sound; menn allir héldusk ( all bands were saved) ok svá fé, Ld. 8, Fs. 143; þar héldusk menn allir ok mestr hluti fjár, Eg. 405; hafði fé vel haldizk, has been well kept, done well, Ld. 34.
    δ. to be valid, stand; eigu þau handsöl hennar at haldask, Grág. i. 334; engi má haldask dómr hans, Edda 15; skyldu þau (the truce) haldask um þingit, Nj. 348.
    2. impers., mér helzk, e-m helzk vel, ílla, á e-u, to have a good hold, have luck with a thing; mér helzk lítt á sauða-mönnum, Grett. 110 A.
    3. recipr., haldask á, to hold or pull one against another, wrestle, (hence á-höld); var sagt Magnúsi, at þeir héldisk á úti, that they were fighting outside, Sturl. ii. 44.
    II. part. pass. haldinn, [Dan. holden], so ‘holden,’ in such and such a state; vel haldinn, in good condition, faring well, well to do, Eg. 20, 234; hugðusk þar ok haldnir ( safe) mundu vera, Ver. 34; þungliga h., very sick, Eg. 565, Hkr. ii. 199; vel haldinn, doing well; tak heldr annat fé, svá mikit, at þú þykisk vel haldinn af, i. e. fully satisfied, having got full redress, Boll. 350; Sveinn sagði, at hann vill hafa tvá hluti fjárins, Hrani sagðisk ekki af því haldinn ( satisfied) vera, Fms. iv. 31: in the phrase, heilu ok höldnu, safe and sound, Bs. i. 191, Fms. xi. 376, Hkr. i. 319; með höldnu hljóði, preserving the sound, Skálda 175.
    2. ok mun þykkja sér misboðit ef þú ert haldinn (kept, protected), Finnb. 344.
    β. kept, observed, Fms. xi. 99.
    γ. held in custody, in prison, Bs. i. 419, Sturl. i. 151.
    III. gerund., haldandi, holding good, valid; sá dómr er eigi haldandi, is not valid, K. Á. 304; af öllu afli er friðr haldandi, Hom. 5.
    2. part. act., með upp haldandi höndum, with uplifted hands, Bs. i. 684.

    Íslensk-ensk orðabók > HALDA

  • 2 VIRÐA

    (-rða, -rðr), v.
    1) to fix the worth of a thing, to tax, value (síðan vóru virð fé Haflgerðar);
    2) fig., to value, estimate (þat kann engi virða nema guð einn);
    with gen., virða e-t mikils, to rate highly, think much of;
    virða lítils, to think or make light of;
    virða e-t engis (einskis), to make nothing of;
    virða e-t með sjálfum sér, to bethink oneself of, consider;
    konungr virði mest skáld sín, he held his poets in the highest estimation;
    virði jarl hann vel, the earl showed him great honour;
    virða til, to pay heed to, regard;
    hann kveðst vilja virða til enn heilaga Jacobum postola, he said he would respect the sanctity of St. James;
    virða e-t til e-s, to consider (deem) as (virða e-t til útrúleika við e-n);
    virða e-t vel, illa fyrir e-m, to put it to his credit, discredit;
    3) refl., virðast vel, to be highly esteemed (hann virðist hvervetna vel);
    impers., virðist öllum mönnum vel til hans, everybody liked him;
    virðist oss svá, sem minnkaðist vár sœmd í því, it seems to us, we think that …;
    virðist hann konunginum afbragðsmaðr, the king thought him to be an exceptional man.
    * * *
    pret. virði, mod. virti; [cp. verð; this word and its derivatives are in mod. Norse proncd. and spelt with y, vyrda; Swed. vörda]:—to fix the worth of a thing, to tax, value; síðan vóru virð fé Hallgerðar, Nj. 24; búar skolu virða fúlgur ómagans tvennar, Grág. i. 259; þar skolu fylgja einn eyrir ok tuttugu, ok virða til friðs, D. I. i. 199; þrjár merkr ok virt til vaðmála, 203; búar skolu virða skip þat til vöru eðr til brends silfrs, Grág. (Kb.) ii. 68; virða e-t til smœrs, D. N. ii. 93.
    II. metaph., þat kann engi virða nema Guð einn, Fms. vii. 144: with gen. of the price, virða enskis, Blas. 44; virða mikils, to rate highly, Eg. 167; konungr virði hann mikils, Fms. vi. 132; virða e-t lítils, O. H. L. 76; úvinir hans höfðu grun á ok virðu til utrúleika við konung, Fms. ix. 428; er þat ílla virðanda fyrir þér, it is to be ill-esteemed, blamed, ii. 53; mun þat vera vel virt fyrir þér, Karl. 99; svá virðu vinir jarls sem Þorkell mundi þá bræðr sízt spara til deilu, Orkn. 180; vita ok virða, Stj. 145; virða e-t með sjálfum sér, to bethink oneself of, consider, 132; hygg at ok virð meðr þér sjálfum, 142; virð með sjálfum þér hvat haun mun mega með síns herra fulltingi, Karl. 542.
    2. with prepp.; virða at e-u, to give heed to a thing, consider it, Stj. 153; virða e-t fyrir sér, to count, consider; virða til, to pay heed to, regard; Rafn vildi eigi þat, þvíat hann kveðsk vilja virða til enn heilaga Jacobum postola, ok berjask eigi við Þorvald, i. e. Rafn said he would respect the holiness of St. James and not fight Th., Bs. i. 668; heldr skal hitt til virða, at hann vildi Kristni sinni í þyrma, Hom. 109; eg vil ekki virða mig til þess, not demean myself to that: virða um e-t = virða til, D. N. ii. 95: virða e-t við e-t, to value, count; virða við saur ok hégóma, Barl. 74: virð einskis við þá er þér göra í mein, take no account of it if they do thee wrong, Hom. (St.); virða sakar við annan, id.; Guð virði við hann ( may God reward him) undir hvílíkan þunga hann á at standa, Bs. i. 821; biðju vér at þér takit vára dvöl eigi til þrjózku, virðandi vid oss um leiðar-lengd ok harða veðráttu, we beg you not to account it for disobedience in us, but consider the length of the way, and the severe weather, D. N. iii. 80: also of gratitude, eg virði það við hann, að …, to regard past services.
    III. reflex., impers. to like; mér virðisk ekki skapferði hans, Ísl. ii. 217; virðisk þeim vel allt til konungs en eigi verr til dróttningar, Fb. ii. 120; hann virðisk þar hverjum manni vel, everybody liked him, Eg. 27, Nj. 46, Fms. i. 6l.
    2. to deem, think; virðisk oss svá, sem minnkaðisk vár sæmd í því heldr enn yxi, Fms. x. 7; virðisk konunginum hann af bragðs-maðr, Bjarn. 4: very freq. in mod. usage, mér virðist, methinks.
    3. to deign, vouchsafe; af hans ætt virðisk várr Drottinn Jesús at fæðask, Stj.; þú skapari minn virzk at miskunna mér, Barl. 92; þau miskunnar verk er hann virðisk at göra, 95; öll bréf þau er þeir virða sik (= virðask) við at taka, Róm. 248.

    Íslensk-ensk orðabók > VIRÐA

  • 3 halda

    * * *
    (held; hélt, héldum; haldinn), v.
    I. with dat.
    1) to hold fast (Gunnarr var kyrr svá at honum hélt einn maðr);
    to keep back, restrain (Hrafn fekk eigi haldit henni heima);
    2) to withhold (héldu bœndrgjaldinu);
    3) to keep, retain (þú skalt jafhan þessu sæti halda);
    to preserve (halda virðingu sinni, lífi ok limum);
    halda vöku sinni, to keep oneself awake;
    4) to hold, keep one’s stock;
    also ellipt. (vetr var illr ok héldu menn illa);
    5) phrases, halda njósnum, to keep watch, to spy (= halda njósnum til um e-t);
    halda (hendi) fyrir auga, to hold (the hand) before the eyes, shade the eyes;
    halda hendi yfir e-m, to protect one;
    6) to hold, stand, steer, ellipt., þeir héldu aptr (held back again) um haustit;
    þeir héldu út eptir fírði, they stood out the firth;
    halda heim, to steer homewards;
    7) to graze, put in the field (halda fé til haga);
    8) impers. to continue, last (hélt því lengi um vetrinn);
    II. with acc.
    1) to hold in possession, a fief, land, estate (þeir héldu alla hina beztu staði með sjónum);
    2) to hold, keep, observe, a feast, holiday (í hvers minning heldr þú þenna. dag?);
    3) to keep (halda orð sín, eið, sættir, frið);
    to observe (halda guðs lög ok landsins);
    4) to uphold, maintain, support (halda vini sína, halda e-n til ríkis);
    5) halda sik, to comport oneself (kunna halda sik með hófi);
    halda sik ríkmannliga, to fare sumptuously;
    halda sik aptr af e-u, to abstain from;
    6) to hold, consider, deem (hón hélt engan hans jafningja);
    7) to hold, keep up;
    halda varnir, to keep up a defence;
    halda vörð, to keep watch;
    8) to hold, compel, bind (heldr mik þá ekki til útanferðar);
    þó heldr þik várkunn til at leita á, thou hast some excuse for trying;
    III. with preps.:
    halda á e-u, to hold, wield in the hand (halda á sverði);
    to hold to a thing, go on with it, be busy about (halda á drykkju, á ferð sinni, á sýslu);
    halda e-t af e-m, to hold (land, office) from or of one (þeir er höfðu haldið land af Danakonungi);
    halda mikit af e-m, to make much of one;
    halda eptir e-m, to pursue one;
    halda e-u eptir, to keep back;
    halda sik frá e-u, to keep oneself back from, refrain from;
    halda e-u fram, to uphold, support;
    halda e-u fyrir e-u, to withhold from one;
    to protect against (héldu engar grindr fénu fyrir birninum);
    halda e-n fyrir e-t, to hold, consider one to be so and so (síðan hélt konungr Erling fyrir tryggvan vin);
    halda í e-t, to hold fast, grasp (þú skalt halda í hurðarhringinn);
    halda til e-s, to be the cause of, be conducive to;
    heldr þar margt til þess, there are many reasons for this;
    hélt til þess (conduced to it) góðgirni hans;
    halda til e-s, to be bent on, fond of (halda mjök til skarts, til gleði);
    halda til jafns við e-n, to bear up against one, to be a match for one;
    halda um e-t, to grasp with the hand (= halda hendi um e-t);
    halda barni undir skírn, to hold at baptism;
    halda e-u upp, to hold aloft, lift (halda upp höndum);
    halda upp árum, to hold up the oars, cease pulling;
    to uphold, maintain, support (halda upp hofum, kristninni);
    to keep going (halda upp bardaga);
    to discharge (halda upp kostnaði, bótum);
    halda upp bœnum fyrir e-m, to pray for one;
    halda e-u við, to maintain a thing;
    halda við e-m, to stand against (hvar sem harm kom fram, hélt ekki við honum);
    hélt þá við atgöngu (acc.), they were near coming to fight;
    heldr nú við hót, it is little short of threats;
    IV. refl., haldast.
    * * *
    u, f. = hadda, q. v.

    Íslensk-ensk orðabók > halda

  • 4 HUGSA

    * * *
    (að), v. to think, think upon; hugsat hefi ek kostinn, I have thought over the terms; hugsa eptir um e-t, to consider; h. e-t fyrir sér, to ponder over, reflect upon; h. um e-t, to think about; h. sik um e-t, to take counsel with oneself about a thing, consider.
    * * *
    að, [early Dan. hugse, mod. huske = to remember; for the mod. Dan. tænke and also Icel. þenkja were borrowed from the German, and do not occur until the time of the Reformation]:—to think:
    I. absol. to think; því hefir oss þat gefit verit at hugsa, Dipl. ii. 14; þó at eigi megi auga sjá eðr eyra heyra né engi manns hugr hugsa, hversu …, Fms. i. 229; h. til Guðs, Stj. 138; þeir hugsuðu hví þat mundi gegna, Edda (pref.); ek vissa hvat Símon hugsaði, Post. 656 C. 28.
    II. with acc. to think out, Lat. excogitare; ek mun hugsa yðr konung, Stj. 441; hugsaðu vandliga hvar hann liggr, 424; hugsat hefi ek kostinn, Nj. 3: to intend, þér hugsuðut mér íllt, Stj. 239; sagði at hann hafi þat helzt hugsat, Fms. i. 83: h. sik, to bethink oneself, ii. 133, Karl. 15, Bs. ii. 121.
    2. with prepp.; h. sik um e-t, to take counsel with oneself (um-hugsan); h. sik fyrir, to have forethought, ponder over, Fms. xi. 442; h. fyrir sér, to ponder over, vii. 88, 289; h. um e-t, to think about a thing, Stj. 423, passim; h. eptir um e-t, Fms. x. 6.
    III. reflex., hugsaðisk honum svá til, at …, Fms. vii. 88; e-m hugsast e-t, a thing occurs to one’s mind.

    Íslensk-ensk orðabók > HUGSA

  • 5 HUGR

    (-ar, -ir), m.
    1) mind;
    í hug eða verki, in mind or act;
    vera í hug e-m, to be in one’s mind;
    koma e-m í hug, to come into one’s mind, occur to one;
    leiða e-t hugum, to consider;
    ganga (líða, hverfa) e-m ór hug, to pass out of one’s memory, to be forgotten;
    snúa hug sínum eptir (at, frá) e-u, to turn one’s mind after (to, from);
    mæla um hug sér, to feign, dissemble;
    orka tveggja huga um e-t, to be of two minds about a thing;
    orkast hugar á e-t, to resolve;
    ef þér lér nökkut tveggja huga um þetta, if thou be of two minds about the matter;
    2) mood, heart, temper, feeling;
    góðr hugr, kind heart;
    illr hugr, ill temper, spite;
    heill hugr, sincerity;
    reynast hugi við, to make close acquaintance;
    hugir þeirra fóru saman, they loved each other;
    3) desire, wish;
    leggja hug á e-t, to lay to heart, take interest in;
    leggja lítinn hug á e-t, to mind little, neglect;
    leggja hug á konu, to fall in love with a woman;
    mér leikr hugr á e-u, I long (wish) for a thing;
    e-m rennr hugr til e-s, to have affection for one;
    mér er engi hugr á at selja hann, I have no mind to sell him;
    svá segir mér hugr um, I forebode;
    hann kvað sér illa hug sagt hafa ( he had evil forebodings) um hennar gjaforð;
    mér býðr hugr um e-t, I anticipate (eptir gekk mér þat, er mér bauð hugr um);
    mér býðr e-t í hug, it enters my mind, I think;
    gøra sér í hug, to imagine;
    hugr ræðr hálfum sigri, a stout heart is half the battle;
    herða huginn (hug sinn), to take heart, exert oneself.
    * * *
    m., gen. hugar, dat. hugi and hug, pl. hugir; an older form hogr occurs in very old MSS., e. g. hog-gði, 655 xxv. 2, and still remains in the compds hog-vrr etc., see p. 280: [Ulf. hugs = νους, but only once, in Ephes. iv. 17, whereas he usually renders νους etc. by other words, as fraþi, aha, muns; A. S. hyge; Hel. hugi; O. H. G. hugu; Dan. hu; Swed. håg; hyggja, hugga, hyggð, -úð (q. v.) are all kindred words and point to a double final]:—mind, with the notion of thought, answering to Germ. gedanke; hugr er býr hjarta nær, Hm. 94; engi hugr má hyggja, Fms. v. 241; enn er eptir efi í hug mínum, 623. 26; í hug eða verki, in mind or act, Fms. vi. 9; koma e-m í hug, to come into one’s mind, to bethink one, iv. 117, Fb. ii. 120, 325; vera í hug e-m, to be in one’s mind; þat mun þér ekki í hug, thou art not in earnest, Nj. 46, Fms. iv. 143; hafa e-t í hug, to have a thing in mind, intend; renna hug sínum, to run in one’s mind, consider, vii. 19; renna hug or hugum til e-s, Hom. 114; koma hug á e-t, to call to mind, remember, 623. 16; leiða e-t hugum, to consider, Sks. 623; leiða at huga, Skv. 1; ganga, líða, hverfa e-m ór hug, to forget, Ó. H. 157, Fms. vi. 272; snúa hug sínum eptir (at, frá) e-u, to turn one’s mind after (to, from) a thing, iv. 87, Eb. 204; mæla um hug sér, to feign, dissimulate, Fær. 33 new Ed., Hkv. 2. 15, Am. 70; orka tveggja huga um e-t, to be of two minds about a thing, Þjal. 31; orkask hugar á e-t, to resolve, Grett. 207 new Ed.; ef þér lér nokkut tveggja huga um þetta mál, if thou be of two minds about the matter, Odd. 112 new Ed.; ok ljær mér þess hugar (thus emend.) at né einn fái fang af honum, I ween that none will be a match for him, Fms. xi. 96.
    II. denoting mood, heart, temper, feeling, affection; góðr h., a good, kind heart, Hm. 118; íllr h., ill temper, spite, id.; heill h., sincerity, Sól. 4; horskr h., Hm. 90; í góðum hug, in a good mood, Fms. vi. 110, ix. 500 (v. l.), Stj. 453; in plur., vera í hugum góðum, Fas. i. 441 (in a verse); or simply, í hugum, ‘in one’s mind,’ cheerful, Hkm. 9, Hým. 11; bæði reiðr ok í hugum, both when angry and when glad, Post. 168; í reiðum hug, in angry mood, Fms. vi. 4; í hörðum hug, in hard ( sad) mood, distressed, 655 xii. 3; í íllum hug, in evil mood; af öllum hug, from all one’s heart, 686 B. 2 (Matth. xxii. 37), cp. Hm. 125: and adverb., alls hugar, from all one’s heart, Hom. 68; all hugar feginn, Hom. (St.): reynask hugi við, to try one another’s mind, make close acquaintance, Fb. iii. 446; því at hón vildi reynask hugum við hann ( examine him), Fs. 128; hugir þeirra fóru saman, their minds went together, they loved one another, 138.
    III. denoting desire, wish; leggja hug á e-t, to lay to heart, take interest in, Nj. 46; leggja mikinn hug á um e-t, Eg. 42; leggja allan hug á e-t, Ó. H. 44, 55; leggja lítinn hug á e-t, to mind little, Fms. x. 61; to neglect, 96; leggja hug á konu, to love a woman, Fs. 137, Fb. i. 303; leika hugr á e-u, to long, wish for a thing, hón er svá af konum at mér leikr helzt hugr á, Fms. vii. 103, Rd. 254; hugir þínir standa til þess mjök, Hom. 53; e-m rennr hugr til e-s, to have affection for one, Fb. i. 279; e-m er hugr á e-u, to have a mind for a thing, be eager for, have at heart; mér er engi hugr á at selja hann, I have no mind to sell him, Fms. i. 80, iv. 30, vii. 276; er þér nú jammikill hugr á at heyra draum minn sem í nótt? Dropl. 22, Nj. ii.
    2. in plur., personified, almost like fylgja or hamingja, q. v., a person’s ill-will or good-will being fancied as wandering abroad and pursuing their object; for this belief see the Sagas passim, esp. in dreams; þá vakti Torfi mik, ok veit ek víst, at þetta eru manna hugir, Háv. 55; þetta eru íllra manna hugir til þín, Þórð. 65; hvárt syfjar þik, Járnskjöldr faðir? Eigi er, Járndís dóttir, liggja á mér hugir stórra manna, art thou sleepy, father? Not so, daughter, but the minds of mighty men weigh upon me, Fb. i. 258: popular sayings referring to the travelling of the mind, e. g. fljótr sem hugr manns, swift as thought (Germ. gedankenschnell), cp. the tale of the race of Hugi and Thjalfi, Edda, and of Odin’s ravens Hugin and Munin.
    IV. with the notion of foreboding; svá segir mér hugr um, ‘so says my mind to me,’ I forebode, Fs. 127; kveðsk svá hugr um segja, sem konungr myndi úmjúklega taka því, Ó. H. 51; kvað sér ílla hug sagt hafa um hennar gjaforð, her wedlock had boded him evil, Ísl. ii. 19; en kvaðsk þó úvíst hugr um segja, hver …, i. e. he had little hope, how …, Fb. i. 360; e-m býðr e-t í hug, it bodes one, Ísl. ii. 32; bauð konungi þat helzt í hug, at …, Ó. H. 195, Eg. 21 (see bjóða IV); göra sér í hug, to imagine, Fms. viii. 338; telja sér í hug, id., Fb. ii. 322, Eb. 204.
    V. denoting courage; hugr ræðr hálfum sigri, a stout heart is half the battle, a saying, Fms. vi. 429 (in a verse); hugr ok áræði, Stj. 71; með hálfum hug, half-heartedly, faintly; með öruggum hug, fearlessly; herða huginn, Eg. 407, Ó. H. 241; engi er hugr í Dönum, Hkr. i. 338; treysta hug sínum, Odd. 112 new Ed.; hugar eigandi, bold, Fas. i. 522 (in a verse), Korm. 200; bregðask at hug, Þórð. 48; þat segi þér, at mér fylgi engi hugr, Fms. vii. 297; engi hugr mun í vera, Glúm. 356, passim.
    VI. COMPDS: hugarangr, hugarbeiskleikr, hugarbót, hugarburðr, hugarekki, hugarfar, hugarfýst, hugarglöggr, hugargóðr, hugarhræring, hugarhvarf, hugarkraptr, hugarlátliga, hugarlund, hugarótti, hugarreikan, hugarspeki, hugarstyrkr, hugarstyrkt, hugarválað, hugarvíl, hugaræði.
    B. COMPDS: hugást, hugblauðr, hugbleyði, hugblíðr, hugboð, hugboðit, hugborð, hugborg, hugbót, hugbrigðr, hugdirfð, hugdirfl, hugdjarfr, hugdyggr, hugfallast, hugfastliga, hugfastr, hugfár, hugfeldr, hugfesta, hugfróun, hugfró, hugfullr, huggóðr, huggæði, hughraustr, hughreysta, hughreysti, hughryggr, hughvarf, hughægr, hugkvæmi, hugkvæmiligr, hugkvæmr, huglauss, hugleggja, hugleiða, hugleiðing, huglétt, hugléttir, hugleikit, hugleysa, hugleysi, huglítill, hugljúfi, hugljúfr, hugmaðr, hugmannliga, hugmóðr, hugmynd, hugprúðr, hugprýði, hugrakkr, hugraun, hugreifr, hugrekki, hugrenning, hugreynandi, hugró, hugrúnar, hugsjó, hugsjón, hugsjúkr, hugskot, hugsnjallr, hugsótt, hugspakligr, hugspakr, hugspeki, hugspæi, hugsteinn, hugsterkr, hugstiginn, hugstoltr, hugstórr, hugstyrkr, hugstæðr, hugsvala, hugsvalan, hugsvinnr, Hugsvinnsmál, hugsýki, hugsýkja, hugtregi, hugtrúr, hugveikr, hugvekja, hugvit, hugvitr, hugvitsmaðr, hugværr, hugþekkliga, hugþekkr, hugþokkaðr, hugþokkan, hugþokki, hugþótti, hugþungt.
    II. in pl. in a few words, mostly poëtical: hugum-prúðr, adj. = hugprúðr; Hjálmarr inn h., a nickname, Fas. hugum-sterkr, -stórr, -strangr, adj. = hugstórr, etc., Hkv. 1. 1, Korm., Jd. 38, Fas. i. 418.

    Íslensk-ensk orðabók > HUGR

  • 6 TELJA

    * * *
    (tel; talda; taliðr, taldr, talinn), v.
    1) to count, number (G. biskup hafði telja látit bœndr á Íslandi);
    telja kyn sitt til e-s, eiga til e-s at telja, to trace one’s descent from;
    þótt þú eigir frændsemi at telja við mik, though thou canst reckon thyself my kith and kin;
    2) to tell, say, set forth;
    hann taldi litla sína fýsi at róa lengra, he said that he had little mind for rowing farther;
    telja tölu, to make a speech, preach a sermon;
    3) to reckon, consider (H. telr sik nú hraustari mann en áðr var hann);
    telja sér e-t, to claim for oneself, reckon as one’s property (Þ. krókr taldi sér dalinn, ok kallaði hann þat sitt landnám);
    4) telja fyrir vindi, to go well before the wind, of a ship (skipin voru örskreið ok töldu vel fyrir vindinum);
    5) with preps., telja e-t af, to dissuade;
    telja e-t af fyrir e-m, to dissuade one from;
    telja at e-u, to blame, find fault with, object to (man ek ekki at telja, þó at þú trúir á þat goð, er þér líkar);
    telja á e-n, to rebuke, blame;
    telja e-t eptir e-m, to grudge one a thing (ekki tel ek mat eptir ykkr);
    telja fyrir e-m, to try to persuade one (S. boðaði Þangbrandi heiðni ok taldi lengi fyrir honum);
    telja trú fyrir e-m, to preach the gospel to one;
    telja e-t ofan, to dissuade from;
    telja til e-s, to claim (taldi hann til ríkis);
    telja e-t upp, to enumerate, reckon up (þá taldi Þ. upp konur þær, sem vóru í Borgarfirði úgiptar);
    6) refl., teljast undan e-u, to decline, refuse (telst hann undan förinni).
    * * *
    pres. tel, telr, tel, pl. teljum, telit, telja; pret. talði and taldi, pl. tölðu; subj. telði; imperat. tel, teldú; part. taliðr, taldr, and talinn; neut. older form talt, then talið: plur. neut. talið, Gh. 20; thus in Edda i. 401, v. l. 22, all forms occur, tolð, taulld, i. e. töld, talin, see also the references below: with pron. suff. tel-k, Stor. 22: neg. suff. telr-at, Grág. (Kb.) i. 178: [A. S. tellan, telian; Engl. tell; Dan. tælle; Germ. zählen.]
    B. To tell, count, number; árum at telja, Vsp. 6; nú hefi ek dverga talða, 12; meðan teljum hans ætt til goða, Ht., Vsp. 14; talði aura, Skv. 3. 37; t. fé í haga, skalat fyl telja, Grág. ii. 258; skalat úmögum fé t., K. Þ. K. 142; t. ætt e-s, Mar.; töldu margir kyn sitt til hans, Ld. 12; sá maðr talði frændsemi, telja knérunnum, … ef maðr telr rangt, Grág. i. 28; talðir til arfs, 172; talðir, Edda i. 482; þótt þú eigir frændsemi at t. við mik, Nj. 42: t. sér e-t, to claim; Þórarinn krókr taldi sér dalinn, Gullþ. 4; þá taldi hann til ríkis, Fb. ii. 70.
    II. to tell, say, mention; ef it betra telk, Stor.; fyr telja (Dan. fortælle) fornspjöll, Vsp. 1; telja böl af trega, … t. móðug spjöll, … trauðmál talið, … tregróf um talið, to tell a woful tale, Og. 12, Gh. 1, 9, 21; t. tíva fyr fyrða liði, to tell tales of the gods before men, Hm. 160: to call, say, þat tel ek undr, Yt.; hann talði litla sína fýsi at róa lengra, he said he had little mind for roving farther, Hým. 20; talði honum happ ef …, Am. 87; lífs tel ek ván önga, 88; as a law term in pleading in court, tel ek ( I declare) hann eiga at verða um sök þá sekan, Nj. 229; tel ek hann af sök þeirri sekjan fjörbaugs-mann, Grág. i. 365, 366; eigi síðarr enn nú er talið, told, 18; þá talði Þórðr Gellir tölu um at Lögbergi, … ok talði hvat honum varð fyrir, áðr …, then Thord Gellir spoke at length on the Law-hill, and told how much trouble it cost him, ere …, Jb. 8.
    2. to talk, speak; Skeggi kvað engan mann t. af sér þat er hann ætti, talk it from him, talk him out of his own property, Grett. 93 A; telr hann merkiliga tölu, preached a remarkable sermon, Bs. i. 465; fær Porus talt huginn í þá, he put courage into them by his speech, Al. 142; talði hann honum allt hversu hann kom þangat, Str. 10; Saulus talði á mót Gyðingum, spoke against the Jews, 656 C. 13; Gyðingar tölðu i gegn Páli, 15; Guð, sá er svá telr (tölr Cod.) ‘gefit allt’…, Blas. 43; tjá ok telja, Fms. ii. 157.
    III. with prepp.; telja af, to dissuade, Eg. 765: telja at e-u, to blame, find fault with, object to, Fms. i. 35, x. 38, Eg. 252, Nj. 66: t. á e-n, to charge (átölur); með því at hvárir-tveggi teli nökkut á aðra, Fms. x. 28; þeir þóttusk mikit eiga at telja á við Dani, 50, Nj. 26; er talið einlát á hendr honum, he is charged with ‘einlát, Grág. i. 178, Ld. 282: t. fram, to tell out, count out; t. kvið fram, Grág. i. 53; t. vætti fram, Nj. 233: t. eptir, to grudge. Fms. ii. 150 (eptir-tölur): t. ofan, to dissuade, xi. 11: t. upp, to tell up, enumerate, Nj. 22, Fms. i. 21, 80: t. fyr, to tell, narrate, record (Dan. fortælle), Vsp. 1; t. fyrir e-m, to persuade (for-tölur), Nj. 160; t. trú fyrir e-m, to preach the gospel for one, 623. 28, 656 C. 19: t. til, to claim, Eg. 338, Fms. xi. 388; t. til við e-n, to count, plead; á ek hvárki at t. til við þik mægðir né frændsemi, Nj. 213; skaltú til telja skatna marga, Hdl.: t. um e-t, langt es um þat at telja, ‘tis a long tale to tell, 655 xiii. A. 2; t. um fyrir e-m, to persuade, Fms. xi. 105: t. við, to speak against, Greg. 29.
    IV. the naut. term, telja fyrir vindi, to be going well through the water, of a ship, but only in the pret.; var byrr góðr ok tölðu (tolþo Cod.) snekkjurnar ekki lengi fyrir vindi, the wind was fair, and the smacks were making good way, Ó. H. 104; töldu snekkjurnar ekki lengi fjörðinn fyrir vindinum, Fms. iv. 237, l. c.; skipin vóru örskreið ok töldu vel fyrir vindinum, the ships were fast, and went well before the wind, i. 100; töldu snekkjurnar skjótt fyrir vindinum, Orkn. 412; the phrase is now obsolete, but an analogy is found in lesa (lesa …, esp. as in the phrase lesa hafit, Fs. 28).
    V. reflex., telsk saman frændsemi þeirra, they prove to be relations, N. G. L. i. 350; ekki var ek hér til með þjófum talin, Fms. vi. 106; em ek eigi ráðspakr taliðr, Skv. 1; þú munt taliðr ættar-spillir, Ísl. ii. (in a verse); teljask með dugandi mönnum, Fms. xi. 270; í Bjarka-málum eru tölð (tóð Kb. erroneously) mörg gulls heiti, Edda i. 400, v. l. 22; engi fær talt með tungu, Líkn.; nú hefi ek talt tíu landreka, Fb. ii. 524 (in a verse); er þat enn útalt ( untold) at …, Fms. vi. 222; svá mikit sem til telsk, in proportion (til-tala), Grág. i. 270; þat telsk svá til, it turns out, of accounts; teljask undan, to excuse oneself, decline, Fms. iii. 109, x. 99, Nj. 200.
    2. to say of oneself; teljumk ek nú aðili at sök þeirri, Grág. i. 365, 366; talðisk eigi vita sér ván verka-manna, told that he knew of none, Edda 48; telsk mér þat helzt í hug (Lat. animum inducere), Eg. 521; þat talðisk lengstum í huginn at hugsa, ef …, Ó. H. 195; þeir tölðusk ílla við komnir, 51.
    3. part., talið silfr, counted silver, i. e. the wadmal-standard, opp. to vegit, Grág. i. 500; ú-taldr, untold, uncounted; van-talið, of-talið.

    Íslensk-ensk orðabók > TELJA

  • 7 virða

    (-rða, -rðr), v.
    1) to fix the worth of a thing, to tax, value (síðan vóru virð fé Haflgerðar);
    2) fig., to value, estimate (þat kann engi virða nema guð einn);
    with gen., virða e-t mikils, to rate highly, think much of;
    virða lítils, to think or make light of;
    virða e-t engis (einskis), to make nothing of;
    virða e-t með sjálfum sér, to bethink oneself of, consider;
    konungr virði mest skáld sín, he held his poets in the highest estimation;
    virði jarl hann vel, the earl showed him great honour;
    virða til, to pay heed to, regard;
    hann kveðst vilja virða til enn heilaga Jacobum postola, he said he would respect the sanctity of St. James;
    virða e-t til e-s, to consider (deem) as (virða e-t til útrúleika við e-n);
    virða e-t vel, illa fyrir e-m, to put it to his credit, discredit;
    3) refl., virðast vel, to be highly esteemed (hann virðist hvervetna vel);
    impers., virðist öllum mönnum vel til hans, everybody liked him;
    virðist oss svá, sem minnkaðist vár sœmd í því, it seems to us, we think that …;
    virðist hann konunginum afbragðsmaðr, the king thought him to be an exceptional man.
    * * *
    u, f., in ú-virða, disregard.

    Íslensk-ensk orðabók > virða

  • 8 at-huga

    að, to heed, bethink oneself, pay attention to, consider; a. sik, to t a ke heed, Sturl. iv. 75 in a mod. MS.; cp. Bs. i. 744 (now freq.)

    Íslensk-ensk orðabók > at-huga

См. также в других словарях:

  • consider beneath oneself — index disdain Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • count oneself fortunate — consider oneself lucky …   English contemporary dictionary

  • put oneself in another's place — consider a situation from another s point of view. → place …   English new terms dictionary

  • put oneself in someone's place — consider a situation from someone s point of view …   Useful english dictionary

  • Kant’s moral and political philosophy — Don Becker Practical philosophy, for Kant, is concerned with how one ought to act. His first important work in practical philosophy, Foundations of the Metaphysics of Morals, provides Kant’s argument for the fundamental principle of how one ought …   History of philosophy

  • HEBREW LANGUAGE — This entry is arranged according to the following scheme: pre biblical biblical the dead sea scrolls mishnaic medieval modern period A detailed table of contents precedes each section. PRE BIBLICAL nature of the evidence the sources phonology… …   Encyclopedia of Judaism

  • Moral Theology — • Limited to those doctrines which discuss the relations of man and his free actions to God and his supernatural end, and propose the means instituted by God for the attainment of that end Catholic Encyclopedia. Kevin Knight. 2006. Moral Theology …   Catholic encyclopedia

  • feel — v. & n. v. (past and past part. felt) 1 tr. a examine or search by touch. b (absol.) have the sensation of touch (was unable to feel). 2 tr. perceive or ascertain by touch; have a sensation of (could feel the warmth; felt that it was cold). 3 tr …   Useful english dictionary

  • Tibbetibaba — Tibbetibaba(also known as Tibetan Baba or the Monk from Tibet),originally named Nabin Chandra,was a famous Bengali philosopher saint who lived till the third decade of the twentieth century.He was one of the few saints in India whose life was an… …   Wikipedia

  • congratulate — /kənˈgrætʃəleɪt / (say kuhn grachuhlayt), /kəŋ / (say kuhng ) verb (t) (congratulated, congratulating) 1. to express sympathetic joy to (a person), as on a happy occasion; compliment with expressions of sympathetic pleasure; felicitate. 2. to… …  

  • thank — /θæŋk / (say thangk) verb (t) 1. to give thanks to; express gratitude to. –phrase 2. have oneself to thank, to be oneself responsible or at fault: *you ve only yourself to thank for the fix you re in. –henry handel richardson, 1925. 3. have… …  

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»