Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

tertĭae

  • 1 tertiae

    tertĭus, a, um, num. ord. adj. [ter], the third.
    I.
    Adj.:

    vos duo eritis, atque amica tua erit tecum tertia,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 66:

    tres video sententias ferri: unam, etc.... alteram, etc.... tertiam ut, etc.,

    Cic. Lael. 16, 56; cf. Caes. B. G. 1, 1; Varr. R. R. 1, 2, 26:

    sic disserunt: si quod sit in obscenitate flagitium, id aut in re esse aut in verbo: nihil esse tertium,

    Cic. Fam. 9, 22, 1; cf. id. Phil. 2, 13, 31:

    annus,

    id. Rep. 2, 37, 62:

    tertio illo anno,

    id. ib. 3, 32, 44:

    mancipia venibant Saturnalibus tertiis,

    i.e. on the third day of the Saturnalia, id. Att. 5, 20, 5:

    ab Jove tertius Ajax,

    the third in descent, greatgrandson of Jupiter, Ov. M. 13, 28:

    per tertia numina juro,

    i.e. by the infernal gods, id. Tr. 2, 53:

    regna,

    the infernal regions, id. F. 4, 584:

    tertius e nobis,

    i.e. one of us three, id. M. 14, 237:

    tertios creari (censores),

    Liv. 6, 27, 5:

    tertius dies est,

    it is two days since, Plin. Ep. 4, 27, 1:

    syllaba ab eā tertia,

    Quint. 1, 5, 30:

    diebus tertiis,

    every three days, Gell. 9, 4, 7. —
    II.
    Substt.
    A.
    tertĭae, ārum, f. (sc. partes).
    1.
    A third part:

    miscentur argento tertiae aeris Cyprii,

    Plin. 33, 9, 46, § 131; 34, 5, 11, § 20:

    cum ad tertias subsederit coctura,

    Col. 12, 20, 4; 12, 35; Plin. 21, 18, 71, § 119:

    duae tertiae partes,

    two thirds, Col. 5, 2, 11.—
    * 2.
    The third part in a play:

    Spinther secundarum, tertiarumque Pamphilus,

    Plin. 7, 12, 10, § 54. —
    B.
    Tertĭus, ii, m., and Tertĭa, ae, f., proper names. The latter in a sarcastic pun: Tertiā deductā ( after a third was deducted, or after Tertia was seduced), Cic. ap. Macr. S. 2, 2; Suet. Caes. 50.— Adv.
    A. 1.
    For the third time:

    non hercle veniam tertio,

    Ter. Eun. 3, 3, 24:

    ille iterum, ille tertio pecuniam dedit,

    Cic. Deiot. 5, 14:

    sanguis mittendus est iterum tertioque,

    Cels. 4, 4, fin.:

    cui ter proditae patriae: semel cum, etc.... iterum cum, etc.... tertio hodie, etc.,

    Liv. 23, 9, 11; tertio consules esse, Plin. Pan. 60, 5; cf. Gell. 10, 1.—
    * 2.
    In the third place, thirdly:

    haec spectans, etc.... simul, ut, etc.... tertio, ut, etc.,

    Caes. B. C. 3, 43.—
    3.
    Three times (post-class.):

    parietes tertio obducere,

    Pall. 1, 11, 2; Treb. Gall. 17. —
    B.
    tertĭum, for the third time:

    nemo est quin saepe jactans Venerium jaciat aliquando, non numquam etiam iterum ac tertium,

    Cic. Div. 2, 59, 121: veniunt iterum atque tertium, Cato ap. Charis. p. 196 P.:

    idque iterum tertiumque,

    Plin. 14, 22, 28, § 139:

    consules creati Q. Fabius Vibulanus tertium et L. Cornelius Maluginensis,

    Liv. 3, 22, 1; 6, 27, 2:

    mori consulem tertium oportuit,

    id. 3, 67, 3; Front. Aquaed. 10; cf. Gell. 10, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > tertiae

  • 2 Tertius

    tertĭus, a, um, num. ord. adj. [ter], the third.
    I.
    Adj.:

    vos duo eritis, atque amica tua erit tecum tertia,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 66:

    tres video sententias ferri: unam, etc.... alteram, etc.... tertiam ut, etc.,

    Cic. Lael. 16, 56; cf. Caes. B. G. 1, 1; Varr. R. R. 1, 2, 26:

    sic disserunt: si quod sit in obscenitate flagitium, id aut in re esse aut in verbo: nihil esse tertium,

    Cic. Fam. 9, 22, 1; cf. id. Phil. 2, 13, 31:

    annus,

    id. Rep. 2, 37, 62:

    tertio illo anno,

    id. ib. 3, 32, 44:

    mancipia venibant Saturnalibus tertiis,

    i.e. on the third day of the Saturnalia, id. Att. 5, 20, 5:

    ab Jove tertius Ajax,

    the third in descent, greatgrandson of Jupiter, Ov. M. 13, 28:

    per tertia numina juro,

    i.e. by the infernal gods, id. Tr. 2, 53:

    regna,

    the infernal regions, id. F. 4, 584:

    tertius e nobis,

    i.e. one of us three, id. M. 14, 237:

    tertios creari (censores),

    Liv. 6, 27, 5:

    tertius dies est,

    it is two days since, Plin. Ep. 4, 27, 1:

    syllaba ab eā tertia,

    Quint. 1, 5, 30:

    diebus tertiis,

    every three days, Gell. 9, 4, 7. —
    II.
    Substt.
    A.
    tertĭae, ārum, f. (sc. partes).
    1.
    A third part:

    miscentur argento tertiae aeris Cyprii,

    Plin. 33, 9, 46, § 131; 34, 5, 11, § 20:

    cum ad tertias subsederit coctura,

    Col. 12, 20, 4; 12, 35; Plin. 21, 18, 71, § 119:

    duae tertiae partes,

    two thirds, Col. 5, 2, 11.—
    * 2.
    The third part in a play:

    Spinther secundarum, tertiarumque Pamphilus,

    Plin. 7, 12, 10, § 54. —
    B.
    Tertĭus, ii, m., and Tertĭa, ae, f., proper names. The latter in a sarcastic pun: Tertiā deductā ( after a third was deducted, or after Tertia was seduced), Cic. ap. Macr. S. 2, 2; Suet. Caes. 50.— Adv.
    A. 1.
    For the third time:

    non hercle veniam tertio,

    Ter. Eun. 3, 3, 24:

    ille iterum, ille tertio pecuniam dedit,

    Cic. Deiot. 5, 14:

    sanguis mittendus est iterum tertioque,

    Cels. 4, 4, fin.:

    cui ter proditae patriae: semel cum, etc.... iterum cum, etc.... tertio hodie, etc.,

    Liv. 23, 9, 11; tertio consules esse, Plin. Pan. 60, 5; cf. Gell. 10, 1.—
    * 2.
    In the third place, thirdly:

    haec spectans, etc.... simul, ut, etc.... tertio, ut, etc.,

    Caes. B. C. 3, 43.—
    3.
    Three times (post-class.):

    parietes tertio obducere,

    Pall. 1, 11, 2; Treb. Gall. 17. —
    B.
    tertĭum, for the third time:

    nemo est quin saepe jactans Venerium jaciat aliquando, non numquam etiam iterum ac tertium,

    Cic. Div. 2, 59, 121: veniunt iterum atque tertium, Cato ap. Charis. p. 196 P.:

    idque iterum tertiumque,

    Plin. 14, 22, 28, § 139:

    consules creati Q. Fabius Vibulanus tertium et L. Cornelius Maluginensis,

    Liv. 3, 22, 1; 6, 27, 2:

    mori consulem tertium oportuit,

    id. 3, 67, 3; Front. Aquaed. 10; cf. Gell. 10, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > Tertius

  • 3 tertius

    tertĭus, a, um, num. ord. adj. [ter], the third.
    I.
    Adj.:

    vos duo eritis, atque amica tua erit tecum tertia,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 66:

    tres video sententias ferri: unam, etc.... alteram, etc.... tertiam ut, etc.,

    Cic. Lael. 16, 56; cf. Caes. B. G. 1, 1; Varr. R. R. 1, 2, 26:

    sic disserunt: si quod sit in obscenitate flagitium, id aut in re esse aut in verbo: nihil esse tertium,

    Cic. Fam. 9, 22, 1; cf. id. Phil. 2, 13, 31:

    annus,

    id. Rep. 2, 37, 62:

    tertio illo anno,

    id. ib. 3, 32, 44:

    mancipia venibant Saturnalibus tertiis,

    i.e. on the third day of the Saturnalia, id. Att. 5, 20, 5:

    ab Jove tertius Ajax,

    the third in descent, greatgrandson of Jupiter, Ov. M. 13, 28:

    per tertia numina juro,

    i.e. by the infernal gods, id. Tr. 2, 53:

    regna,

    the infernal regions, id. F. 4, 584:

    tertius e nobis,

    i.e. one of us three, id. M. 14, 237:

    tertios creari (censores),

    Liv. 6, 27, 5:

    tertius dies est,

    it is two days since, Plin. Ep. 4, 27, 1:

    syllaba ab eā tertia,

    Quint. 1, 5, 30:

    diebus tertiis,

    every three days, Gell. 9, 4, 7. —
    II.
    Substt.
    A.
    tertĭae, ārum, f. (sc. partes).
    1.
    A third part:

    miscentur argento tertiae aeris Cyprii,

    Plin. 33, 9, 46, § 131; 34, 5, 11, § 20:

    cum ad tertias subsederit coctura,

    Col. 12, 20, 4; 12, 35; Plin. 21, 18, 71, § 119:

    duae tertiae partes,

    two thirds, Col. 5, 2, 11.—
    * 2.
    The third part in a play:

    Spinther secundarum, tertiarumque Pamphilus,

    Plin. 7, 12, 10, § 54. —
    B.
    Tertĭus, ii, m., and Tertĭa, ae, f., proper names. The latter in a sarcastic pun: Tertiā deductā ( after a third was deducted, or after Tertia was seduced), Cic. ap. Macr. S. 2, 2; Suet. Caes. 50.— Adv.
    A. 1.
    For the third time:

    non hercle veniam tertio,

    Ter. Eun. 3, 3, 24:

    ille iterum, ille tertio pecuniam dedit,

    Cic. Deiot. 5, 14:

    sanguis mittendus est iterum tertioque,

    Cels. 4, 4, fin.:

    cui ter proditae patriae: semel cum, etc.... iterum cum, etc.... tertio hodie, etc.,

    Liv. 23, 9, 11; tertio consules esse, Plin. Pan. 60, 5; cf. Gell. 10, 1.—
    * 2.
    In the third place, thirdly:

    haec spectans, etc.... simul, ut, etc.... tertio, ut, etc.,

    Caes. B. C. 3, 43.—
    3.
    Three times (post-class.):

    parietes tertio obducere,

    Pall. 1, 11, 2; Treb. Gall. 17. —
    B.
    tertĭum, for the third time:

    nemo est quin saepe jactans Venerium jaciat aliquando, non numquam etiam iterum ac tertium,

    Cic. Div. 2, 59, 121: veniunt iterum atque tertium, Cato ap. Charis. p. 196 P.:

    idque iterum tertiumque,

    Plin. 14, 22, 28, § 139:

    consules creati Q. Fabius Vibulanus tertium et L. Cornelius Maluginensis,

    Liv. 3, 22, 1; 6, 27, 2:

    mori consulem tertium oportuit,

    id. 3, 67, 3; Front. Aquaed. 10; cf. Gell. 10, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > tertius

  • 4 prīnceps

        prīnceps cipis, adj.    [primus+CAP-], first in order, foremost: se principes ex omnibus bellum facturos pollicentur, Cs.: in fugā postremus, in periculo princeps: princeps Horatius ibat, in front, L.: principes pecuniae pollicendae fuerunt, took the lead in: princeps in haec verba iurat, Cs.: ut principes talem nuntium attulisse viderentur, might be the first, Cs.: matri Qui dederit princeps oscula, O.: Princeps ante omnīs agebat Agmen, first of all, V.: qualitatum aliae sunt principes, original: addere principi Limo particulam, H.— The first, chief, most eminent, most noble: longe omnium gravitate princeps Plato: terrarum populus, L.— Prov.: Principibus placuisse viris non ultima laus est, H.—As subst m., the first man, first person: senatūs, first on the roll, S.: principes sententiarum consulares, who were first asked for their opinion, L.— The first, chief, leader, foremost man: in re p. principes esse: iuventutis, one of the noblest of the Roman knights: trecenti principes iuventutis Romanae, i. e. patrician youths, L.: (pueri) aequalium principes, first among their fellows. —A chief, head, author, founder, originator, leader, contriver: Zeno eorum (Stoicorum): Argonautarum, i. e. Jason: principes inferendi belli, Cs.: sententiae in senatu: eius consili principes, Cs.: equitum, at the head of, Iu.: familiae suae, founder, L.— A prince, ruler, sovereign, emperor: hic ames dici pater atque princeps, H.: principis uxor, Iu.—In the army, plur., orig., the foremost line ; hence, the heavy-armed, second line of soldiers ; cf. totidem princeps habebat Corpora (poet. for principes), O.— A company of the principes: primi principis signum, of the first company of the heavyarmed, L.: octavum principem duxit, was centurion of the eighth maniple.—A centurion of the principes: princeps prior, first captain of the principes, Cs.: tertiae legionis, L.— The office of centurion of the principes, captaincy of the principes: mihi primus princeps prioris centuriae est adsignatus, i. e. centurion of the first century of the first maniple, L.
    * * *
    I
    (gen.), principis ADJ
    first, foremost, leading, chief, front; earliest, original; most necessary
    II
    leader/chief, first/leading member/citizen/man; master/expert; founder/proposer; Princeps (non-military title of Roman Emperor); senior Senator; leader of pack

    Latin-English dictionary > prīnceps

  • 5 ars

    ars, artis, f. [v. arma], skill in joining something, combining, working it, etc., with the advancement of Roman culture, carried entirely beyond the sphere of the common pursuits of life, into that of artistic and scientific action, just as, on the other hand, in mental cultivation, skill is applied to morals, designating character, manner of thinking, so far as it is made known by external actions (syn.: doctrina, sollertia, calliditas, prudentia, virtus, industria, ratio, via, dolus).
    I. A.
    Lit.:

    Zeno censet artis proprium esse creare et gignere,

    Cic. N. D. 2, 22, 57:

    quarum (artium) omne opus est in faciendo atque agendo,

    id. Ac. 2, 7, 22; id. Off. 2, 3, 12 sq.—
    B.
    Transf.
    1.
    With the idea extended, any physical or mental activity, so far as it is practically exhibited; a profession, art ( music, poetry, medicine, etc.); acc. to Roman notions, the arts were either liberales or ingenuae artes, arts of freemen, the liberal arts; or artes illiberales or sordidae, the arts, employments, of slaves or the lower classes.
    a.
    In gen.:

    Eleus Hippias gloriatus est nihil esse ullā in arte rerum omnium, quod ipse nesciret: nec solum has artes, quibus liberales doctrinae atque ingenuae continerentur, geometriam, musicam, litterarum cognitionem et poëtarum, atque illa, quae de naturis rerum, quae de hominum moribus, quae de rebus publicis dicerentur, sed anulum, quem haberet, pallium, quo amictus, soccos, quibus indutus esset, se suā manu confecisse,

    Cic. de Or. 3, 32, 127:

    Jam de artificiis et quaestibus, qui liberales habendi, qui sordidi sint, haec fere accepimus. Primum improbantur ii quaestus, qui in odia hominum incurrunt, ut portitorum, ut feneratorum. Illiberales autem et sordidi quaestus mercenariorum omniumque, quorum operae, non artes emuntur: est enim in illis ipsa merces auctoramentum servitutis... Opificesque omnes in sordidā arte versantur... Quibus autem artibus aut prudentia major inest aut non mediocris utilitas quaeritur, ut medicina, ut architectura, ut doctrina rerum honestarum, hae sunt iis, quorum ordini conveniunt, honestae,

    Cic. Off. 1, 42, 150 sq.; cf. id. Fam. 4, 3:

    artes elegantes,

    id. Fin. 3, 2, 4:

    laudatae,

    id. de Or. 1, 3, 9:

    bonae,

    Ov. Tr. 3, 7, 32:

    optimae,

    Cic. Fin. 2, 34, 111:

    magnae,

    id. Or. 1, 4:

    maximae,

    id. de Or. 1, 2, 6:

    gravissimae,

    id. Fin. 2, 34, 112:

    leviores artes,

    id. Brut. 1, 3:

    mediocres,

    id. de Or. 1, 2, 6:

    omnis artifex omnis artis,

    Vulg. Apoc. 18, 22:

    artifices omnium artium,

    ib. 1 Par. 22, 15.—
    b.
    Esp., of a single art, and,
    (α).
    With an adj. designating it:

    ars gymnastica,

    gymnastics, Plaut. Most. 1, 2, 73:

    ars duellica,

    the art of war, id. Ep. 3, 4, 14:

    ars imperatoria,

    generalship, Quint. 2, 17, 34:

    (artes) militares et imperatoriae,

    Liv. 25, 9, 12:

    artes civiles,

    politics, Tac. Agr. 29:

    artes urbanae,

    i. e. jurisprudence and eloquence, Liv. 9, 42:

    ars grammatica,

    grammar, Plin. 7, 39, 40, § 128:

    rhetorica,

    Quint. 2, 17, 4:

    musica,

    poetry, Ter. Hec. prol. 23:

    musica,

    music, Plin. 2, 25, 23, § 93:

    medicae artes,

    the healing art, medicine, Ov. H. 5, 145; so,

    ars Apollinea,

    id. Tr. 3, 3, 10:

    magica,

    Verg. A. 4, 493, and Vulg. Sap. 17, 7; so,

    maleficis artibus inserviebat,

    he used witchcraft, ib. 2 Par. 33, 6 al.—
    (β).
    With a gen. designating it:

    ars disserendi,

    dialectics, Cic. de Or. 2, 38, 157:

    ars dicendi,

    the art of speaking, id. ib. 1, 23, 107, and Quint. 2, 17, 17; so,

    ars eloquentiae,

    id. 2, 11, 4:

    ars medendi,

    Ov. A. A. 2, 735:

    ars medentium,

    Stat. S. 5, 1, 158:

    medicorum ars,

    Vulg. 1 Par. 16, 12:

    pigmentariorum ars,

    the art of unguents, ib. 2 Par. 16, 4:

    ars armorum,

    the art of war, Quint. 2, 17, 33:

    ars pugnae,

    Vulg. Judith, 5, 27; so in plur.:

    belli artes,

    Liv. 25, 40, 5:

    ars gubernandi,

    navigation, Cic. Div. 1, 14, 24; Quint. 2, 17, 33; so,

    ars gubernatoris,

    Cic. Fin. 1, 13, 42.—Sometimes the kind of art may be distinguished by the connection, so that ars is used absol. of a particular art:

    instruere Atriden num potes arte meā? i. e. arte sagittandi,

    Ov. H. 16, 364:

    tunc ego sim Inachio notior arte Lino, i. e. arte canendi,

    Prop. 3, 4, 8:

    fert ingens a puppe Notus: nunc arte (sc. navigandi) relictā Ingemit,

    Stat. Th. 3, 29; so Luc. 7, 126; Sil. 4, 715:

    imus ad insignes Urbis ab arte (sc. rhetoricā) viros,

    Ov. Tr. 4, 10, 16:

    ejusdem erat artis, i. e. artis scaenofactoriae,

    Vulg. Act. 18, 3.—
    2.
    Science, knowledge:

    quis ignorat, ii, qui mathematici vocantur, quantā in obscuritate rerum et quam reconditā in arte et multiplici subtilique versentur,

    Cic. de Or. 1, 3, 10:

    nam si ars ita definitur, ex rebus penitus perspectis planeque cognitis atque ab opinionis arbitrio sejunctis, scientiāque comprehensis, non mihi videtur ars oratoris esse ulla,

    id. ib. 1, 23, 108: nihil est quod ad artem redigi possit, nisi ille prius, qui illa tenet. quorum artem instituere vult, habeat illam scientiam (sc. dialecticam), ut ex iis rebus, quarum ars nondum sit, artem efficere possit, id. ib. 1, 41, 186:

    ars juris civilis,

    id. ib. 1, 42, 190:

    (Antiochus) negabat ullam esse artem, quae ipsa a se proficisceretur. Etenim semper illud extra est, quod arte comprehenditur... Est enim perspicuum nullam artem ipsam in se versari, sed esse aliud artem ipsam, aliud, quod propositum sit arti,

    id. Fin. 5, 6, 16; id. ad Q. Fr. 1, 1, 9; id. Cael. 30, 72; id. Or. 1, 4:

    vir bonus optimisque artibus eruditus,

    Nep. Att. 12, 4: ingenium docile, come, ap-tum ad artes optimas, id. Dion, 1, 2 al.—
    C. 1.
    The theory of any art or science: ars est praeceptio, quae dat certam viam rationemque faciendi aliquid, Auct. ad Her. 1, 1;

    Asper, p. 1725 P.: non omnia, quaecumque loquimur, mihi videntur ad artem et ad praecepta esse revocanda,

    not every thing is to be traced back to theory and rules, Cic. de Or. 2, 11, 44: res mihi videtur esse facultate ( in practice) praeclara, arte ( in theory) mediocris;

    ars enim earum rerum est, quae sciuntur: oratoris autem omnis actio opinionibus, non scientiā continetur,

    id. ib. 2, 7, 30; id. Ac. 2, 7, 22.—In later Lat. ars is used,
    a.
    Absol. for grammatical analysis, grammar:

    curru non, ut quidam putant, pro currui posuit, nec est apocope: sed ratio artis antiquae, etc.,

    Serv. ad Verg. A. 1, 156; 1, 95: et hoc est artis, ut (vulgus) masculino utamur, quia omnia Latina nomina in us exeuntia, si neutra fuerint, tertiae sunt declinationis, etc., id. ad eund. ib. 1, 149: secundum artem dicamus honor, arbor, lepor: plerumque poëtae r in s mutant, id. ad eund. ib. 1, 153 al.—Hence also,
    b.
    As a title of books in which such theories are discussed, for rhetorical and, at a later period, for grammatical treatises.
    (α).
    Rhetorical:

    quam multa non solum praecepta in artibus, sed etiam exempla in orationibus bene dicendi reliquerunt!

    Cic. Fin. 4, 3, 5:

    ipsae rhetorum artes, quae sunt totae forenses atque populares,

    id. ib. 3, 1, 4: neque eo dico, quod ejus (Hermagorae) ars mihi mendosissime scripta videatur; nam satis in eā videtur ex antiquis artibus ( from the ancient works on rhetoric) ingeniose et diligenter electas res collocāsse, id. Inv. 1, 6 fin.:

    illi verbis et artibus aluerunt naturae principia, hi autem institutis et legibus,

    id. Rep. 3, 4, 7:

    artem scindens Theodori,

    Juv. 7, 177.—
    (β).
    Grammar:

    in artibus legimus superlativum gradum non nisi genitivo plurali jungi,

    Serv. ad Verg. A. 1, 96: ut in artibus lectum est, id. ad eund. ib. 1, 535.—So Ars, as the title of the later Lat. grammars: Donati Ars Grammatica, Cledonii Ars, Marii Victorini Ars, etc.; v. the grammarians in Gothofred., Putsch., Lindem., Keil.—
    2.
    The knowledge, art, skill, workmanship, employed in effecting or working upon an object (Fr. adresse):

    majore quādam opus est vel arte vel diligentiā,

    Cic. Ac. 2, 14 fin.:

    et tripodas septem pondere et arte pares,

    Ov. H. 3, 32: qui canit arte, canat;

    qui bibit arte, bibat,

    id. A. A. 2, 506:

    arte laboratae vestes,

    Verg. A. 1, 639:

    plausus tunc arte carebat,

    was void of art, was natural, unaffected, Ov. A. A. 1, 113.—
    3.
    (Concr.) The object artistically formed, a work of art:

    clipeum efferri jussit Didymaonis artis,

    Verg. A. 5, 359:

    divite me scilicet artium, Quas aut Parrhasius protulit aut Scopas,

    Hor. C. 4, 8, 5; id. Ep. 1, 6, 17.—
    4.
    Artes (personified), the Muses:

    artium chorus,

    Phaedr. 3, prol. 19.—
    II.
    Transf. from mind to morals, the moral character of a man, so far as it is made known by actions, conduct, manner of acting, habit, practice, whether good or bad:

    si in te aegrotant artes antiquae tuae,

    your former manner of life, conduct, Plaut. Trin. 1, 2, 35; cf. Hor. C. 4, 15, 12; Plaut. Trin. 2, 1, 6 Lind.:

    nempe tuā arte viginti minae Pro psaltriā periere,

    Ter. Ad. 4, 7, 24:

    quid est, Quod tibi mea ars efficere hoc possit amplius?

    my assiduity, id. And. 1, 1, 4:

    Hac arte (i. e. constantiā, perseverantiā) Pollux et vagus Hercules Enisus arces attigit igneas,

    Hor. C. 3, 3, 9:

    multae sunt artes (i. e. virtutes) eximiae, hujus administrae comitesque virtutis (sc. imperatoris),

    Cic. Imp. Pomp. 13; id. Fin. 2, 34, 115; id. Verr. 2, 4, 37 Zumpt:

    nam imperium facile his artibus retinetur, quibus initio partum est,

    Sall. C. 2, 4 Kritz; so id. ib. 5, 7:

    cultusque artesque virorum,

    Ov. M. 7, 58:

    mores quoque confer et artes,

    id. R. Am. 713: praeclari facinoris aut artis [p. 167] bonae famam quaerere, Sall. C. 2, 9; so id. ib. 10, 4:

    animus insolens malarum artium,

    id. ib. 3, 4; so Tac. A. 14, 57.—Hence also, absol. in mal. part. as in Gr. technê for cunning, artifice, fraud, stratagem:

    haec arte tractabat virum,

    Ter. Heaut. 2, 3, 125 (cf. Ov. H. 17, 142):

    capti eādem arte sunt, quā ceperant Fabios,

    Liv. 2, 51; 3, 35:

    at Cytherea novas artes, nova pectore versat Consilia,

    Verg. A. 1, 657; so id. ib. 7, 477:

    ille dolis instructus et arte Pelasgā,

    id. ib. 2, 152:

    talibus insidiis perjurique arte Sinonis Credita res, etc.,

    id. ib. 2, 195:

    fraudes innectere ponto Antiquā parat arte,

    Luc. 4, 449:

    tantum illi vel ingenii vel artis vel fortunae superfuit,

    Suet. Tit. 1:

    fugam arte simulantes,

    Vulg. Jud. 20, 32: regem summis artibus pellexit, pasêi mêchanêi, Suet. Vit. 2.

    Lewis & Short latin dictionary > ars

  • 6 bes

    bes, bessis, m. (nom. bessis, Paul. ex Fest. p. 33 Müll.; Prisc. Ponder. p. 1348 P.) [be-is = binae partes assis].
    I.
    Two thirds of a unit (the as); eight unciae, or twelfths (cf. as): bessis octo sunt unciae (8/12 = 2/3), triens quattuor, Paul. ex Fest. l. l.
    A.
    As a coin: fenus ex triente Idib. Quint. factum erat bessibus, i. e. instead of the previous monthly interest of 1/3 %, 2/3 % was now reckoned; thus, acc. to the present mode of calculating, for the year, the interest advanced from 4 % (12X1/3) to 8 % (12X2/3), * Cic. Att. 4, 15, 7.—
    B.
    In gen., two thirds of any whole.
    1.
    Of shares in a partnership:

    Nerva constituit, ut tu ex triente socius esses, ego ex besse,

    Dig. 17, 2, 76.—
    2.
    Of a sum of money:

    exsolvere bessem pretii,

    Dig. 17, 1, 12.—
    3.
    Of a tract of land:

    emere bessem fundi,

    Dig. 16, 21, 2, § 39: bisque novem, Nemeaee, dabis, bessemque (i. e. eight months) sub illis, Manil. 3, 367.—
    4.
    Of a jugerum:

    partes duae tertiae pedes decem novem milia et ducentos, hoc est bes, in quo sunt scripula CXCII.,

    Col. 5, 1, 11.—
    5.
    Of a measure of capacity:

    bes sextarii,

    Scrib. Comp. 126.—
    6.
    Of a pound, = 8 ounces:

    in binos semodios farinae satis esse bessem fermenti,

    Plin. 18, 11, 26, § 102; Scrib. Comp. 157.—
    7.
    Of an inheritance:

    heres ex besse,

    Plin. Ep. 7, 24, 2.—
    C.
    Meton. for eight: quincunces et sex cyathos bessemque bibamus, Caïus ut fiat Julius et Proculus (i. e. so many letters were comprised in these names; cf. 1. bibo, 2. e.), Mart. 11, 36, 7 and 8.—
    D.
    Bes alter = (12+8)/12 = 1 2/3, Fest. s. v. triens, p. 363 Müll.—
    II.
    In mathematics, where the cardinal number is six (cf. as
    ), bes = 4, Gr.
    dimoiros, Vitr. 3, 1, p. 61 Rod. and bes alter = (6+4)/6 = 1 2/3, Gr. epidimoiros, id. ib.

    Lewis & Short latin dictionary > bes

  • 7 demum

    dēmum (also demus, like prorsus, quorsus, rursus, deorsus, Liv. Andr. ap. Paul. ex Fest. p. 70, 8 Müll.; Plaut. Trin. 3, 3, 51 Ritschl and Brix), adv. [a sup. form from de, downmost; cf.: sub, summus], used to give prominence to an idea in opposition to or restriction of another, at length, at last, not till then; just, precisely; only, etc.
    I.
    In Latin of every period and description of writing (for syn. cf.: tandem, denique, postremum, primo).
    A.
    Enclitically with pronouns, like adeo (but less freq.), just, precisely, especially, exactly, indeed; also translated by an emphasis of the pronoun:

    id demum lepidumst,

    Plaut. Pers. 2, 3, 14; cf.:

    sic sentio, id demum aut potius id solum esse miserum, quod turpe sit,

    Cic. Att. 8, 8 init.:

    idem velle atque idem nolle, ea demum firma amicitia est,

    Sall. C. 20, 4; cf. id. ib. 12 fin.:

    relinquere aculeum in audientium animis is demum potest, qui, etc.,

    Plin. Ep. 1, 20, 18:

    tamquam ad eam linguam demum natus esset,

    Quint. 6 prooem. §

    11: me fortuna hac demum voluit consistere terra,

    Verg. A. 1, 629; cf. id. ib. 2, 743 al.:

    ille demum antiquis est adulescens moribus,

    Plaut. Capt. 1, 2, 20:

    per quaedam parva sane, si ipsa demum aestimes, ducunt,

    Quint. 1, 10, 5:

    vos demum, ut video, legem antiquastis sine tabella. Sed ego, etc.,

    Cic. Leg. 3, 17, 38 (but Bait. vos quidem):

    quae demum causae secundam valetudinem praestent, Cels. praef.: jam vero exsilium, si rerum naturam, non ignominiam nominis quaerimus, quantum demum a perpetua peregrinatione differt?

    Cic. Tusc. 5, 37, 107:

    sciscitando eo demum pervenit, ut haud procul esset, quin Remum agnosceret,

    Liv. 1, 5 fin.
    (β).
    Strengthened by a preceding verum enim vero, or a following profecto:

    verum enim vero id demum juvat, si quem, etc.,

    Ter. Ad. 2, 3, 2; Sall. C. 2, 9; cf. Liv. 4, 4:

    is demum profecto vitam aequa lance pensitabit, etc.,

    Plin. 7, 7, 5.—
    (γ).
    Separated from the pronoun:

    hoc est demum quod percrucior,

    Plaut. Bac. 5, 1, 13:

    illa seges demum,

    Verg. G. 1, 47.—
    B.
    Enclitically with the adverbs nunc, tum, or tunc, post, modo, jam, ibi, sic, etc.; just, precisely, not till; also freq. expressed by more strongly accenting those particles.—
    a.
    Nunc demum, Gr. nun dê, now, now at length, at last (cf.: nunc adeo, under 2. adeo, no. B. 2. c.):

    nunc demum ego cum illa fabulabor libere,

    Plaut. Poen. 5, 3, 40;

    so with scio,

    id. Epid. 3, 4, 22; id. Mil. 2, 6, 62;

    with intellego,

    Ter. Heaut. 2, 3, 12; cf.:

    nunc demum rescribo iis litteris, quas, etc.,

    Cic. Att. 16, 3; and:

    undevicesimo aetatis anno dicere in foro coepi et nunc demum, quid praestare debeat orator, adhuc tamen per caliginem video,

    yet it is only now that I am at length beginning to see, Plin. Ep. 5, 8, 8 et saep.—
    (β).
    In Plautus with following conjunctions, cum, quoniam, etc.:

    nunc demum a me insipienter factum esse arbitror, Cum rem cognosco,

    Plaut. Mil. 2, 6, 80; cf. id. Rud. 4, 4, 78.—
    (γ).
    Separated by pol, edepol, or other words:

    nunc pol demum ego sum liber,

    Plaut. Cas. 4, 4, 14:

    nunc edepol demum in memoriam regredior, cum cogito, etc.,

    id. Capt. 5, 4; 25; id. Cas. 4, 4, 14; id. Aul. 1, 2, 1:

    heu, nunc misero mihi demum Exsilium infelix!

    Verg. A. 10, 849.—
    b.
    Tum demum, then at length, then indeed (so most freq., esp. in the historians;

    in Caes. only in this connection): tum demum Liscus oratione Caesaris adductus, etc.,

    Caes. B. G. 1, 17; 1, 50, 2; 1, 51, 2; Liv. 2, 20; 3, 12; Plin. Ep. 6, 20, 6; Verg. A. 6, 330; 573; id. G. 3, 205; Ov. F. 4, 615 et saep.:

    utraque re satis experta tum demum consules,

    Liv. 2, 29.—
    (β).
    With foll. conjunct. ubi, si, cum, etc. (and in Plautus also separate; cf. above, no. 1. b. and c.):

    ubi expolivero, Magis hoc tum demum dices,

    Plaut. Poen. 1, 1, 61; Sall. J. 46; Cels. 7, 27 fin.:

    si id facies, tum demum scibis, etc.,

    Plaut. Mil. 4, 8, 56; id. Men. 2, 2, 71; Cic. Rep. 1, 24; cf. with quodsi, Att. ap. Cic. Att. 9, 10, 4:

    ac tum demum, cum medium tenuere, etc.,

    Plin. Ep. 8, 20, 7:

    tum tu igitur demum id adulescenti aurum dabis, Ubi, etc.,

    Plaut. Trin. 3, 3, 52.—Once in this connection demum alone:

    servata res est demum, si illam videro,

    Plaut. Merc. 5, 2, 68.—
    c.
    Tunc demum (cf. Drak. Liv. 41, 3, 5):

    tunc demum intelleges, etc.,

    Sen. Ep. 121; Suet. Calig. 9; Vulg. Gen. 41, 9; and with cum, Col. praef. fin.;

    with ubi,

    Cels. 3, 6, and 10.—
    d.
    Post demum, afterwards, not till after:

    post eum demum huc cras adducam,

    Plaut. As. 5, 2, 65:

    post igitur demum, etc.,

    id. Amph. 3, 1, 16.—With post as praep.: unas enim post idus Martias, Asin. Pollio ap. Cic. Fam. 10, 31, 4:

    post biduum demum,

    Suet. Aug. 10 fin.
    e.
    Modo demum, only now, now for the first time:

    modone id demum sensti,

    Ter. And. 5, 3, 11.—
    f.
    Jam demum, now at last, now (cf. dê... êdê, Eurip. Suppl. 980;

    Troad. 235),

    Ov. Tr. 2, 8.—
    g.
    Ibi demum, just there:

    illic ibi demum'st locus, ubi, etc.,

    Plaut. Capt. 5, 4, 3; Quint. 10, 3, 13:

    ibi demum morte quievit,

    Verg. A. 9, 445; cf. id. ib. 1, 629; Stat. Th. 2, 474; id. Silv. 2, 3, 14; cf.

    also ibi demum, of time,

    Ter. Hec. 1, 2, 53.—
    h.
    Sic demum:

    sic demum socios consumpta nocte reviso,

    Verg. A. 2, 795; 6, 154.—
    k.
    Ita demum, Vulg. 2 Mac. 6, 15.—
    2.
    With the abl. temp. or absol.:

    ego novus maritus anno demum quinto et sexagesimo fiam?

    Ter. Ad. 5, 8, 15:

    decimo demum pugnavimus anno,

    Ov. M. 13, 209:

    quarta vix demum exponimur hora,

    Hor. S. 1, 5, 23:

    hieme demum,

    Plin. Ep. 7, 2, 2:

    pontificatum maximum, quem numquam vivo Lepido auferre sustinuerat, mortuo demum suscepit,

    Suet. Aug. 31; cf.:

    appellato demum collegio obtinuit,

    id. Caes. 23:

    his demum exactis,

    Verg. A. 6, 637:

    noctu demum rex recessit,

    Curt. 7, 11, 20.—And once with the nominative of the part. perf.:

    damnatus demum, vi coactus reddidit Mille et ducentos Philippos,

    i. e. not until condemned, Plaut. Bac. 2, 4, 38.—
    C.
    To add emphasis to the idea contained in a proposition, in fact, in very truth, certainly, indeed (rare):

    ea sunt enim demum non ferenda in mendacio, quae, etc.,

    Cic. Rep. 2, 15:

    immemor est demum, nec frugum munere dignus, qui, etc.,

    Ov. M. 15, 122; Quint. 10, 6, 5;

    so to strengthen a comparative (cf.: adeo, etiam): latius demum ire,

    further yet, Plaut. Most. 3, 2, 156:

    num expositio haec longior demum esse debeat,

    Quint. 4, 2, 79.—
    II.
    In postAug. Latin.
    A.
    Only, solely, exclusively ( = duntaxat, tantum, solum, tantummodo, modo): ne vulgarem viam ingressus, alienis demum vestigiis insisterem, Quint. prooem. § 3; id. 2, 15, 1:

    adeo suis demum oculis credidit,

    id. 11, 3, 68: quaedam (verba) tertiae demum personae figura dicuntur, ut licet, piget, id. 1, 4, 29: [p. 545] qui (Cicero) non assecutus esset docendo judicem tantum et utiliter demum ac Latine perspicueque dicendo, ut, etc., id. 8, 3, 3 et saep.:

    nihil magis pro contione testatus est, quam id demum se habiturum, quod, etc.,

    but just that, Suet. Oth. 6 et saep.:

    ut non is demum sit veneficus, qui vitam abstulit data potione, sed etiam qui mentem,

    Quint. 9, 2, 105; cf.

    with the following verum etiam,

    id. 7 prooem. § 1.—
    b.
    Ita demum, only so; then or in that case only; not till then ( = tum demum);

    esp. freq. in conditional propositions: si plus humoris excernitur quam assumitur, ita demum secundae valetudinis spes est,

    Cels. 3, 21; Plin. Ep. 3, 3, 2; Suet. Claud. 25 al.—
    B.
    To point out something as taking place only after previous delay, at length, at last = tandem:

    quod oppidum Hispaniae frustra diu oppugnatum illitis demum galbano facibus succenderit,

    Suet. Galb. 3; cf. corresp. with tandem, id. Calig. 6.—
    * 2.
    For denique no. II. 2, finally, in fine:

    ex quibus alium Ciceroni, alium Caesari, singulis demum singulos opponeremus,

    Tac. Or. 26 fin. Cf. Hand Turs. II. p. 250-260; Zumpt ad Curt. 6, 39, 25; Mützell ad Curt. 3, 7, 8; 3, 22, 26.

    Lewis & Short latin dictionary > demum

  • 8 figura

    fĭgūra, ae, f. [v. fingo], a form, shape, figure (syn.: forma, species; tropus).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    corporis nostri partes totaque figura et forma et statura quam apta ad naturam sit, apparet,

    Cic. Fin. 5, 12, 35; cf.:

    hominum, vel etiam ceterarum animantium forma et figura,

    id. de Or. 3, 45, 179; and:

    quae figura, quae species humanā potest esse pulchrior?... Quod si omnium animantium formam vincit hominis figura, deus autem animans est: ea figura profecto est, quae pulcherrima sit omnium, etc.,

    id. N. D. 1, 18, 47 sq.;

    with this cf.: esse aliquem humana specie et figura, qui, etc.,

    id. Rosc. Am. 22, 63; Liv. 29, 17, 11:

    uri sunt specie et colore et figura tauri,

    Caes. B. G. 6, 28, 1:

    gemina tauri juvenisque,

    the Minotaur, Ov. M. 8, 169:

    Himera in muliebrem figuram habitumque formata,

    Cic. Verr. 2, 2, 35, § 87; cf.:

    figura et lineamenta hospitae,

    id. ib. 36, §

    89: conformatio quaedam et figura totius oris et corporis,

    id. de Or. 1, 25, 114:

    pulmonum vis et figura,

    id. Tusc. 1, 16, 37:

    formae figura,

    id. N. D. 1, 32, 90:

    formaï servare figuram,

    Lucr. 4, 69:

    navium figura (shortly before: navium species),

    Caes. B. G. 4, 25, 2:

    lapidis,

    Ov. M. 3, 399:

    dohorum,

    Plin. 2, 25, 22, § 90: lenticulae dimidiae, id. 27, 12, 98, § 124:

    quadriangula grani,

    id. 13, 22, 38, § 118:

    triquetra,

    id. 3, 16, 20, § 121:

    rotunditatis aut proceritatis,

    id. 13, 4, 9, § 49 et saep.—
    2.
    Concr., a sketch, figure, drawing (lat. Lat.): figurae quae schêmata vocant, Gell. 1, 20, 1; 2, 21, 10: kubos est figura ex omni latere quadrata, id. 1, 20, 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    In the lang. of the Epicurean philosophy applied to the atoms or molecular parts of bodies:

    caelestem fulminis ignem Subtilem magis e parvis constare figuris,

    Lucr. 2, 385; 2, 682 sq.; 778; 3, 190 al.; cf.:

    illas figuras Epicuri, quas e summis corporibus dicit effluere,

    Quint. 10, 2, 15 Spald.—
    2.
    Poet., a form, shade, phantom of the dead:

    in somnis, cum saepe figuras Contuimur miras simulacraque luce carentum,

    Lucr. 4, 34:

    morte obita quales fama est volitare figuras,

    Verg. A. 10, 641:

    CVM VITA FVNCTVS IVNGAR TIS (i. e. tuis) VMBRA FIGVRIS,

    Inscr. Orell. 4847.—
    II.
    Trop., quality, kind, form, species, nature, manner.
    A.
    In gen.:

    de figura vocis satis dictum est,

    Auct. Her. 3, 15, 25:

    majus et minus et aeque magnum ex vi et ex numero et ex figura negotii consideratur,

    Cic. Inv. 1, 28, 41:

    figura orationis plenioris et tenuioris,

    id. de Or. 3, 55, 212; cf.:

    suam quandam expressit quasi formam figuramque dicendi,

    id. ib. 2, 23, 98:

    occurrunt animo pereundi mille figurae,

    kinds, Ov. H. 10, 81:

    edidit innumeras species, partimque figuras rettulit antiquas, etc.,

    id. M. 1, 436; cf.:

    capiendi figurae (for which, shortly after: species capiendi),

    Dig. 39, 6, 31:

    condicionis,

    ib. 35, 2, 30. —
    B.
    In partic.
    1.
    Gram. t. t., form of a word, inflection:

    alia nomina, quod quinque habent figuras, habere quinque casus,

    Varr. L. L. 9, § 52; cf.:

    non debuisse ex singulis vocibus ternas vocabulorum figuras fieri, ut albus, alba, album,

    id. ib. 9, §

    55: quaedam (verba) tertiae demum personae figura dicuntur, ut licet, piget,

    Quint. 1, 4, 29; 8, 2, 15 Spald.—
    2.
    Rhet. t. t., a figure of speech, schêma, Cic. de Or. 3, 53 sq.; id. Or. 39 sq.; Quint. 9, 1 sq. et saep.—
    b.
    Esp., one which contains hints or allusions, Suet. Vesp. 13; id. Dom. 10; cf. Quint. 9, 2, 82.

    Lewis & Short latin dictionary > figura

  • 9 ocior

    ōcĭor, ōcĭus ( sup. ocissimus), adj. comp. [kindr. with Gr. ôkus, Sanscr. ācu, from the root ac, sharp; cf.: acer, acutus, akôkê], swifter, fleeter ( poet. and in post-Aug. prose).
    I.
    Lit.:

    et ventis, et fulminis ocior alis,

    Verg. A. 5, 319; 10, 248:

    ocior cervis, Ocior Euro,

    Hor. C. 2, 16, 23; 24:

    aurā,

    id. ib. 1, 2, 48;

    2, 20, 13: fugit ocior aurā,

    Ov. M. 1, 502:

    verbere,

    Luc. 1, 230:

    Tigris ocior remeat,

    Plin. 8, 18, 25, § 66:

    ociore ambitu,

    id. 2, 8, 6, § 39:

    ociore spatio,

    id. 2, 19, 17, § 81.—
    II.
    Transf., of time, quicker, sooner, earlier; sup.:

    ficorum ocissima senectus,

    Plin. 16, 31, 56, § 130:

    pira,

    the soonest ripe, id. 15, 15, 16, § 53:

    venenum,

    id. 27, 2, 2, § 4.—Hence, adv.: ōcĭ-ter; comp. ōcĭus; sup. ocissĭme (old collat. form oxime, Paul. ex Fest. p. 195 Müll.); quickly, swiftly, speedily (class. only in the comp. and sup.; cf.: ocius secundae collationis et deinde tertiae ocissime frequentata sunt, etc., Paul. ex Fest. p. 181 Müll.).
    A.
    Posit. (ante- and post-class.): ociter serva cives, Enn. ap. Non. 277, 21, acc. to Vahl. ad Enn. Trag. v. 1:

    profer ociter,

    App. M. 1, p. 113, 32; p. 125, 8.—
    B.
    Comp., more quickly or speedily, sooner, etc.:

    idque ocius faciet, si, etc.,

    Cic. Rep. 6, 26, 29:

    ut ocius ad tuum pervenias,

    id. Quint. 13, 43:

    recreantur ocius,

    id. Tusc. 4, 14, 32: omnium Versatur urna, serius ocius Sors exitura, sooner or later, Hor. C. 2, 3, 26:

    angulus iste feret piper et tus ocius uvā,

    sooner than, rather than, id. Ep. 1, 14, 23:

    ocius illud extorquebis,

    i. e. more easily, Juv. 6, 53.—
    2.
    Sometimes the comp. is used in gen. for quickly, speedily:

    sequere hac me ocius, Ter Heaut. 4, 7, 4: gladio occursat,

    Caes. B. G. 5, 43:

    nemon' oleum fert ocius?

    quickly, Hor. S. 2, 7, 34; Juv. 14, 252; Verg. A. 5, 828:

    heus Phaedrome, exi, exi, exi, inquam, ocius,

    Plaut. Curc. 2, 2, 26.—
    C.
    Sup., very quickly or speedily: ocissime nos liberi possumus fieri, Plaut. Fragm. ap. Paul. ex Fest. p. 181 Müll.:

    quam ocissume ad provinciam accedat,

    as speedily as possible, Sall. J. 25, 5:

    ferre,

    Plin. 17, 11, 16, § 87:

    sanant ulcera,

    id. 34, 10, 22, § 100.

    Lewis & Short latin dictionary > ocior

  • 10 ociter

    ōcĭor, ōcĭus ( sup. ocissimus), adj. comp. [kindr. with Gr. ôkus, Sanscr. ācu, from the root ac, sharp; cf.: acer, acutus, akôkê], swifter, fleeter ( poet. and in post-Aug. prose).
    I.
    Lit.:

    et ventis, et fulminis ocior alis,

    Verg. A. 5, 319; 10, 248:

    ocior cervis, Ocior Euro,

    Hor. C. 2, 16, 23; 24:

    aurā,

    id. ib. 1, 2, 48;

    2, 20, 13: fugit ocior aurā,

    Ov. M. 1, 502:

    verbere,

    Luc. 1, 230:

    Tigris ocior remeat,

    Plin. 8, 18, 25, § 66:

    ociore ambitu,

    id. 2, 8, 6, § 39:

    ociore spatio,

    id. 2, 19, 17, § 81.—
    II.
    Transf., of time, quicker, sooner, earlier; sup.:

    ficorum ocissima senectus,

    Plin. 16, 31, 56, § 130:

    pira,

    the soonest ripe, id. 15, 15, 16, § 53:

    venenum,

    id. 27, 2, 2, § 4.—Hence, adv.: ōcĭ-ter; comp. ōcĭus; sup. ocissĭme (old collat. form oxime, Paul. ex Fest. p. 195 Müll.); quickly, swiftly, speedily (class. only in the comp. and sup.; cf.: ocius secundae collationis et deinde tertiae ocissime frequentata sunt, etc., Paul. ex Fest. p. 181 Müll.).
    A.
    Posit. (ante- and post-class.): ociter serva cives, Enn. ap. Non. 277, 21, acc. to Vahl. ad Enn. Trag. v. 1:

    profer ociter,

    App. M. 1, p. 113, 32; p. 125, 8.—
    B.
    Comp., more quickly or speedily, sooner, etc.:

    idque ocius faciet, si, etc.,

    Cic. Rep. 6, 26, 29:

    ut ocius ad tuum pervenias,

    id. Quint. 13, 43:

    recreantur ocius,

    id. Tusc. 4, 14, 32: omnium Versatur urna, serius ocius Sors exitura, sooner or later, Hor. C. 2, 3, 26:

    angulus iste feret piper et tus ocius uvā,

    sooner than, rather than, id. Ep. 1, 14, 23:

    ocius illud extorquebis,

    i. e. more easily, Juv. 6, 53.—
    2.
    Sometimes the comp. is used in gen. for quickly, speedily:

    sequere hac me ocius, Ter Heaut. 4, 7, 4: gladio occursat,

    Caes. B. G. 5, 43:

    nemon' oleum fert ocius?

    quickly, Hor. S. 2, 7, 34; Juv. 14, 252; Verg. A. 5, 828:

    heus Phaedrome, exi, exi, exi, inquam, ocius,

    Plaut. Curc. 2, 2, 26.—
    C.
    Sup., very quickly or speedily: ocissime nos liberi possumus fieri, Plaut. Fragm. ap. Paul. ex Fest. p. 181 Müll.:

    quam ocissume ad provinciam accedat,

    as speedily as possible, Sall. J. 25, 5:

    ferre,

    Plin. 17, 11, 16, § 87:

    sanant ulcera,

    id. 34, 10, 22, § 100.

    Lewis & Short latin dictionary > ociter

  • 11 Princeps

    1.
    princeps, cĭpis, adj. and subst. comm. [primus-capio], first in time or order (syn. primus).— Lit., in gen.:

    ut quisque in fugā postremus, ita periculo princeps erat,

    Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:

    princeps in proelium ibat, ultimus conserto proelio excedebat,

    Liv. 21, 4:

    princeps Horatius ibat,

    first, in front, in advance, id. 1, 26 Weissenb. ad [p. 1445] loc.:

    princeps fuit ad conatum exercitus comparandi,

    Cic. Phil. 10, 11, 24:

    Firmani principes pecuniae pollicendae fuerunt,

    were the first to promise, id. ib. 7, 8, 23:

    princeps in agendo,

    id. Div. in Caecil. 15, 47; Caes. B. G. 7, 2:

    omnium nationum exterarum princeps Sicilia se ad amicitiam populi Romani applicuit,

    was the first that entered into friendship with the Roman people, Cic. Verr. 2, 2, 1, § 2:

    princeps et solus bellum his indixit,

    Nep. Thras. 1, 5:

    princeps in haec verba jurat,

    Caes. B. C. 1, 76:

    ut principes talem nuntium attulisse viderentur,

    to be the first, id. ib. 1, 53:

    qui Formiarum moenia dicitur Princeps tenuisse,

    Hor. C. 3, 17, 7:

    matri Qui dederit princeps oscula,

    Ov. F. 2, 714:

    princeps turmas inducit Asilas,

    Verg. A. 11, 620:

    princeps ante omnes,

    first of all, id. ib. 5, 833.—Of things:

    quoniam exordium princeps omnium esse debet,

    Cic. Inv. 1, 7, 19:

    qualitatum aliae sunt principes, aliae ex lis ortae,

    original, id. Ac. 1, 7, 26:

    mensis Romani anni,

    Col. 11, 2, 3:

    addere principi Limo particulam,

    Hor. C. 1, 16, 13:

    dies imperii princeps, vitae supremus,

    Tac. A. 1, 9.—
    B.
    The first, chief, the most eminent, distinguished, or noble (syn. primores):

    longe omnium gravitate princeps Plato,

    Cic. Or. 19, 62:

    Eudoxus in astrologiā facile princeps,

    id. Div. 2, 42, 87:

    quaedam principes feminae,

    certain noble ladies, Plin. 8, 32, 50, § 119:

    principe loco genitus,

    id. 37, 2, 11, § 40.—Prov.:

    principibus placuisse viris non ultima laus est,

    Hor. Ep. 1, 17, 35. —Rarely of things:

    gemma princeps Sardonychus,

    Juv. 13, 138.—
    II. B.
    Esp., the first, chief, principal, most distinguished person:

    quales in re publicā principes essent, talis reliquos solere esse civis,

    Cic. Fam. 1, 9, 12:

    juventutis,

    one of the noblest of the Roman knights, id. Vatin. 10, 24: trecenti conjuravimus principes juventutis Romanae, i. e. high-born or patrician youths, Liv. 2, 12, 15 (= proceres juventutis, id. 10, 28, 7); 42, 61, 5.—In the time of the emperors this was also a title of honor given to the prince, the heir to the empire, Tac. A. 1, 3:

    sacerdotum,

    the high-priest, Vulg. Act. 4, 6. —
    C.
    A chief, head, author, originator, leader, contriver, etc.:

    princeps atque architectus sceleris,

    Cic. Clu. 22, 60:

    Zeno eorum (Stoicorum) princeps non tam rerum inventor fuit, quam verborum novorum,

    id. Fin. 3, 2, 5:

    princeps Argonautarum,

    i. e. Jason, id. Tusc. 4, 32, 69:

    principes consilii publici, i. e. senatus,

    id. Sest. 45, 97:

    conjurationis,

    id. Cat. 1, 11, 27:

    eorum omnium hic dux est atque princeps,

    id. Har. Resp. 26, 57:

    regendae civitatis dux et sententiae princeps in senatu,

    id. de Or. 3, 17, 63:

    (pueri) aequalium principes,

    first among their playfellows, id. Fin. 5, 22, 61:

    gregis,

    i. e. of players, Suet. Calig. 58:

    principes sententiarum consulares,

    who were first asked for their opinion, Liv. 8, 21:

    hujus consilii principes,

    Caes. B. G. 2, 14:

    belli inferendi,

    first in commencing hostilities, id. ib. 5, 52:

    jam princeps equitum,

    at the head of, Juv. 4, 32.—Of ancestors:

    hinc Dardanus ortus Iasiusque pater, genus a quo principe nostrum,

    Verg. A. 3, 168 (cf., in this sense, principium, Sil. 15, 748; v. principium, II. B. 2.).—
    D.
    A chief, superior, director (ante- and post-class.):

    principes, qui utrique rei praeponuntur,

    Varr. R. R. 1, 2; Lampr. Alex. Sev. 32.—
    E.
    A prince, i. e. a ruler, sovereign, emperor ( poet. and post-Aug.):

    hic ames dici pater atque princeps,

    Hor. C. 1, 2, 50; Ov. P. 1, 2, 123; Tac. A. 1, 1:

    quae non faciet quod principis uxor,

    Juv. 6, 617; 8, 224.—
    F.
    In milit. lang.: princĭpes, um, m., the second line of soldiers, between the hastati and triarii, Liv. 8, 8; 22, 5; 30, 8; 37, 39; cf. Varr. L. L. 5, § 89; Veg. Mil. 1, 20; 2, 15; cf. Ov. F. 3, 129; and Becker, Antiq. 3, 2, p. 249 sq.; p. 269 sq.—Princeps also signifies,
    1.
    A company or division of the principes: signum primi principis, of the first company of the principes, Liv. 26, 6, 1:

    octavum principem duxit,

    was centurion of the eighth maniple, Cic. ad Brut. 1, 8, 2.—
    2.
    A centurion or captain of the principes: princeps prior, the first captain of the principes, Caes. B. C. 3, 64 fin.:

    princeps tertiae legionis,

    Liv. 25, 14; cf. id. 42, 34.—
    3.
    The office of centurion of the principes, the centurionship or captaincy of the principes: mihi primus princeps prioris centuriae est adsignatus, the first captaincy of the principes, Liv. 42, 34, 8.— Comp.:

    omnium priorum principum principiorem, si dici fas est,

    Cassiod. Hist. Eccl. 1, 1.
    2.
    Princeps, cĭpis, m., a celebrated flute-player, Phaedr. 5, 7, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > Princeps

  • 12 princeps

    1.
    princeps, cĭpis, adj. and subst. comm. [primus-capio], first in time or order (syn. primus).— Lit., in gen.:

    ut quisque in fugā postremus, ita periculo princeps erat,

    Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:

    princeps in proelium ibat, ultimus conserto proelio excedebat,

    Liv. 21, 4:

    princeps Horatius ibat,

    first, in front, in advance, id. 1, 26 Weissenb. ad [p. 1445] loc.:

    princeps fuit ad conatum exercitus comparandi,

    Cic. Phil. 10, 11, 24:

    Firmani principes pecuniae pollicendae fuerunt,

    were the first to promise, id. ib. 7, 8, 23:

    princeps in agendo,

    id. Div. in Caecil. 15, 47; Caes. B. G. 7, 2:

    omnium nationum exterarum princeps Sicilia se ad amicitiam populi Romani applicuit,

    was the first that entered into friendship with the Roman people, Cic. Verr. 2, 2, 1, § 2:

    princeps et solus bellum his indixit,

    Nep. Thras. 1, 5:

    princeps in haec verba jurat,

    Caes. B. C. 1, 76:

    ut principes talem nuntium attulisse viderentur,

    to be the first, id. ib. 1, 53:

    qui Formiarum moenia dicitur Princeps tenuisse,

    Hor. C. 3, 17, 7:

    matri Qui dederit princeps oscula,

    Ov. F. 2, 714:

    princeps turmas inducit Asilas,

    Verg. A. 11, 620:

    princeps ante omnes,

    first of all, id. ib. 5, 833.—Of things:

    quoniam exordium princeps omnium esse debet,

    Cic. Inv. 1, 7, 19:

    qualitatum aliae sunt principes, aliae ex lis ortae,

    original, id. Ac. 1, 7, 26:

    mensis Romani anni,

    Col. 11, 2, 3:

    addere principi Limo particulam,

    Hor. C. 1, 16, 13:

    dies imperii princeps, vitae supremus,

    Tac. A. 1, 9.—
    B.
    The first, chief, the most eminent, distinguished, or noble (syn. primores):

    longe omnium gravitate princeps Plato,

    Cic. Or. 19, 62:

    Eudoxus in astrologiā facile princeps,

    id. Div. 2, 42, 87:

    quaedam principes feminae,

    certain noble ladies, Plin. 8, 32, 50, § 119:

    principe loco genitus,

    id. 37, 2, 11, § 40.—Prov.:

    principibus placuisse viris non ultima laus est,

    Hor. Ep. 1, 17, 35. —Rarely of things:

    gemma princeps Sardonychus,

    Juv. 13, 138.—
    II. B.
    Esp., the first, chief, principal, most distinguished person:

    quales in re publicā principes essent, talis reliquos solere esse civis,

    Cic. Fam. 1, 9, 12:

    juventutis,

    one of the noblest of the Roman knights, id. Vatin. 10, 24: trecenti conjuravimus principes juventutis Romanae, i. e. high-born or patrician youths, Liv. 2, 12, 15 (= proceres juventutis, id. 10, 28, 7); 42, 61, 5.—In the time of the emperors this was also a title of honor given to the prince, the heir to the empire, Tac. A. 1, 3:

    sacerdotum,

    the high-priest, Vulg. Act. 4, 6. —
    C.
    A chief, head, author, originator, leader, contriver, etc.:

    princeps atque architectus sceleris,

    Cic. Clu. 22, 60:

    Zeno eorum (Stoicorum) princeps non tam rerum inventor fuit, quam verborum novorum,

    id. Fin. 3, 2, 5:

    princeps Argonautarum,

    i. e. Jason, id. Tusc. 4, 32, 69:

    principes consilii publici, i. e. senatus,

    id. Sest. 45, 97:

    conjurationis,

    id. Cat. 1, 11, 27:

    eorum omnium hic dux est atque princeps,

    id. Har. Resp. 26, 57:

    regendae civitatis dux et sententiae princeps in senatu,

    id. de Or. 3, 17, 63:

    (pueri) aequalium principes,

    first among their playfellows, id. Fin. 5, 22, 61:

    gregis,

    i. e. of players, Suet. Calig. 58:

    principes sententiarum consulares,

    who were first asked for their opinion, Liv. 8, 21:

    hujus consilii principes,

    Caes. B. G. 2, 14:

    belli inferendi,

    first in commencing hostilities, id. ib. 5, 52:

    jam princeps equitum,

    at the head of, Juv. 4, 32.—Of ancestors:

    hinc Dardanus ortus Iasiusque pater, genus a quo principe nostrum,

    Verg. A. 3, 168 (cf., in this sense, principium, Sil. 15, 748; v. principium, II. B. 2.).—
    D.
    A chief, superior, director (ante- and post-class.):

    principes, qui utrique rei praeponuntur,

    Varr. R. R. 1, 2; Lampr. Alex. Sev. 32.—
    E.
    A prince, i. e. a ruler, sovereign, emperor ( poet. and post-Aug.):

    hic ames dici pater atque princeps,

    Hor. C. 1, 2, 50; Ov. P. 1, 2, 123; Tac. A. 1, 1:

    quae non faciet quod principis uxor,

    Juv. 6, 617; 8, 224.—
    F.
    In milit. lang.: princĭpes, um, m., the second line of soldiers, between the hastati and triarii, Liv. 8, 8; 22, 5; 30, 8; 37, 39; cf. Varr. L. L. 5, § 89; Veg. Mil. 1, 20; 2, 15; cf. Ov. F. 3, 129; and Becker, Antiq. 3, 2, p. 249 sq.; p. 269 sq.—Princeps also signifies,
    1.
    A company or division of the principes: signum primi principis, of the first company of the principes, Liv. 26, 6, 1:

    octavum principem duxit,

    was centurion of the eighth maniple, Cic. ad Brut. 1, 8, 2.—
    2.
    A centurion or captain of the principes: princeps prior, the first captain of the principes, Caes. B. C. 3, 64 fin.:

    princeps tertiae legionis,

    Liv. 25, 14; cf. id. 42, 34.—
    3.
    The office of centurion of the principes, the centurionship or captaincy of the principes: mihi primus princeps prioris centuriae est adsignatus, the first captaincy of the principes, Liv. 42, 34, 8.— Comp.:

    omnium priorum principum principiorem, si dici fas est,

    Cassiod. Hist. Eccl. 1, 1.
    2.
    Princeps, cĭpis, m., a celebrated flute-player, Phaedr. 5, 7, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > princeps

  • 13 principes

    1.
    princeps, cĭpis, adj. and subst. comm. [primus-capio], first in time or order (syn. primus).— Lit., in gen.:

    ut quisque in fugā postremus, ita periculo princeps erat,

    Cic. Verr. 2, 5, 34, § 90:

    princeps in proelium ibat, ultimus conserto proelio excedebat,

    Liv. 21, 4:

    princeps Horatius ibat,

    first, in front, in advance, id. 1, 26 Weissenb. ad [p. 1445] loc.:

    princeps fuit ad conatum exercitus comparandi,

    Cic. Phil. 10, 11, 24:

    Firmani principes pecuniae pollicendae fuerunt,

    were the first to promise, id. ib. 7, 8, 23:

    princeps in agendo,

    id. Div. in Caecil. 15, 47; Caes. B. G. 7, 2:

    omnium nationum exterarum princeps Sicilia se ad amicitiam populi Romani applicuit,

    was the first that entered into friendship with the Roman people, Cic. Verr. 2, 2, 1, § 2:

    princeps et solus bellum his indixit,

    Nep. Thras. 1, 5:

    princeps in haec verba jurat,

    Caes. B. C. 1, 76:

    ut principes talem nuntium attulisse viderentur,

    to be the first, id. ib. 1, 53:

    qui Formiarum moenia dicitur Princeps tenuisse,

    Hor. C. 3, 17, 7:

    matri Qui dederit princeps oscula,

    Ov. F. 2, 714:

    princeps turmas inducit Asilas,

    Verg. A. 11, 620:

    princeps ante omnes,

    first of all, id. ib. 5, 833.—Of things:

    quoniam exordium princeps omnium esse debet,

    Cic. Inv. 1, 7, 19:

    qualitatum aliae sunt principes, aliae ex lis ortae,

    original, id. Ac. 1, 7, 26:

    mensis Romani anni,

    Col. 11, 2, 3:

    addere principi Limo particulam,

    Hor. C. 1, 16, 13:

    dies imperii princeps, vitae supremus,

    Tac. A. 1, 9.—
    B.
    The first, chief, the most eminent, distinguished, or noble (syn. primores):

    longe omnium gravitate princeps Plato,

    Cic. Or. 19, 62:

    Eudoxus in astrologiā facile princeps,

    id. Div. 2, 42, 87:

    quaedam principes feminae,

    certain noble ladies, Plin. 8, 32, 50, § 119:

    principe loco genitus,

    id. 37, 2, 11, § 40.—Prov.:

    principibus placuisse viris non ultima laus est,

    Hor. Ep. 1, 17, 35. —Rarely of things:

    gemma princeps Sardonychus,

    Juv. 13, 138.—
    II. B.
    Esp., the first, chief, principal, most distinguished person:

    quales in re publicā principes essent, talis reliquos solere esse civis,

    Cic. Fam. 1, 9, 12:

    juventutis,

    one of the noblest of the Roman knights, id. Vatin. 10, 24: trecenti conjuravimus principes juventutis Romanae, i. e. high-born or patrician youths, Liv. 2, 12, 15 (= proceres juventutis, id. 10, 28, 7); 42, 61, 5.—In the time of the emperors this was also a title of honor given to the prince, the heir to the empire, Tac. A. 1, 3:

    sacerdotum,

    the high-priest, Vulg. Act. 4, 6. —
    C.
    A chief, head, author, originator, leader, contriver, etc.:

    princeps atque architectus sceleris,

    Cic. Clu. 22, 60:

    Zeno eorum (Stoicorum) princeps non tam rerum inventor fuit, quam verborum novorum,

    id. Fin. 3, 2, 5:

    princeps Argonautarum,

    i. e. Jason, id. Tusc. 4, 32, 69:

    principes consilii publici, i. e. senatus,

    id. Sest. 45, 97:

    conjurationis,

    id. Cat. 1, 11, 27:

    eorum omnium hic dux est atque princeps,

    id. Har. Resp. 26, 57:

    regendae civitatis dux et sententiae princeps in senatu,

    id. de Or. 3, 17, 63:

    (pueri) aequalium principes,

    first among their playfellows, id. Fin. 5, 22, 61:

    gregis,

    i. e. of players, Suet. Calig. 58:

    principes sententiarum consulares,

    who were first asked for their opinion, Liv. 8, 21:

    hujus consilii principes,

    Caes. B. G. 2, 14:

    belli inferendi,

    first in commencing hostilities, id. ib. 5, 52:

    jam princeps equitum,

    at the head of, Juv. 4, 32.—Of ancestors:

    hinc Dardanus ortus Iasiusque pater, genus a quo principe nostrum,

    Verg. A. 3, 168 (cf., in this sense, principium, Sil. 15, 748; v. principium, II. B. 2.).—
    D.
    A chief, superior, director (ante- and post-class.):

    principes, qui utrique rei praeponuntur,

    Varr. R. R. 1, 2; Lampr. Alex. Sev. 32.—
    E.
    A prince, i. e. a ruler, sovereign, emperor ( poet. and post-Aug.):

    hic ames dici pater atque princeps,

    Hor. C. 1, 2, 50; Ov. P. 1, 2, 123; Tac. A. 1, 1:

    quae non faciet quod principis uxor,

    Juv. 6, 617; 8, 224.—
    F.
    In milit. lang.: princĭpes, um, m., the second line of soldiers, between the hastati and triarii, Liv. 8, 8; 22, 5; 30, 8; 37, 39; cf. Varr. L. L. 5, § 89; Veg. Mil. 1, 20; 2, 15; cf. Ov. F. 3, 129; and Becker, Antiq. 3, 2, p. 249 sq.; p. 269 sq.—Princeps also signifies,
    1.
    A company or division of the principes: signum primi principis, of the first company of the principes, Liv. 26, 6, 1:

    octavum principem duxit,

    was centurion of the eighth maniple, Cic. ad Brut. 1, 8, 2.—
    2.
    A centurion or captain of the principes: princeps prior, the first captain of the principes, Caes. B. C. 3, 64 fin.:

    princeps tertiae legionis,

    Liv. 25, 14; cf. id. 42, 34.—
    3.
    The office of centurion of the principes, the centurionship or captaincy of the principes: mihi primus princeps prioris centuriae est adsignatus, the first captaincy of the principes, Liv. 42, 34, 8.— Comp.:

    omnium priorum principum principiorem, si dici fas est,

    Cassiod. Hist. Eccl. 1, 1.
    2.
    Princeps, cĭpis, m., a celebrated flute-player, Phaedr. 5, 7, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > principes

  • 14 relatio

    rĕlātĭo, ōnis, f. [refero], a carrying back, bringing back. *
    I.
    Lit.: membranae ut juvant aciem, ita crebrā relatione, quoad intinguntur calami, morantur manum, through the frequent carrying of the [p. 1555] hand back to the inkstand, i.e. by often stopping to dip the pen in the ink, Quint. 10, 3, 31.—
    II.
    Trop.
    A.
    In law t. t., a throwing back, retorting:

    relatio criminis, est cum ideo jure factum dicitur, quod aliquis ante injuriā lacessierit,

    Cic. Inv. 1, 11, 15; so Dig. 48, 1, 5:

    jurisjurandi,

    ib. 12, 2, 34 fin.
    B.
    In partic.
    1.
    A returning, repaying:

    gratiae,

    Sen. Ben. 5, 11; id. Ep. 74, 13.—
    2.
    In publicists' lang., a report; a proposition, motion:

    ecquis audivit non modo actionem aliquam aut relationem, sed vocem omnino aut querellam tuam?

    Cic. Pis. 13, 29:

    relatio illa salutaris,

    id. ib. 7, 14; Liv. 3, 39:

    relationem approbare,

    id. 32, 22:

    incipere,

    Tac. A. 5, 4; 13, 26:

    mutare,

    id. ib. 14, 49:

    egredi,

    id. ib. 2, 38:

    postulare in aliquid,

    id. ib. 13, 49:

    relationi intercedere,

    id. ib. 1, 13 al.: jus quartae relationis, the right accorded to the emperor, without being consul, of making communications in the Senate (this right was simply jus relationis;

    tertiae, quartae, etc., denote the number of subjects he might introduce at each meeting, which varied at different periods),

    Capitol. Pert. 5; Vop. Prob. 12 fin. — Hence,
    b.
    Transf., in gen., a report, narration, relation (only post-Aug.):

    dictorum,

    Quint. 2, 7, 4; cf. id. 9, 2, 59:

    causarum,

    id. 6, 3, 77:

    meritorum,

    id. 4, 1, 13:

    rerum ab Scythis gestarum,

    Just. 2, 1, 1:

    gentium,

    Plin. 7, 1, 1, § 6.—

    Of military reports to the general-in-chief or emperor: addens quaedam relationibus supervacua, quas subinde dimittebat ad principem,

    Amm. 14, 7, 10; 20, 4, 7; 28, 1, 10. —
    3.
    A rhetorical figure mentioned by Cicero, of the nature of which Quintilian was ignorant, Cic. de Or. 3, 54, 207; Quint. 9, 3, 97: epanaphora est relatio; quotiens per singula membra eadem pars orationis repetitur, hoc modo: Verres calumniatores apponebat, Verres de causā cognoscebat;

    Verres pronunciabat?

    i. e. the repetition of a word for rhetorical effect, Mart. Cap. 5, § 534 init.; cf. Quint. 9, 1, 33. —
    4.
    In philos. and gram. lang., reference, regard, respect, relation:

    illud quoque est ex relatione ad aliquid,

    Quint. 8, 4, 21:

    relatione factā non ad id,

    Dig. 1, 1, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > relatio

  • 15 Rex

    1.
    rex, rēgis ( gen. plur regerum, Gell. ap. Charis p. 40 P.), m. [rego], a ruler of a country, a king.
    A.
    Lit.:

    omnis res publica, quae ut dixi populi res est, consilio quodam regenda est, ut diuturna sit. Id autem consilium aut uni tribuendum est aut delectis quibusdam, etc. Cum penes unum est omnium summa rerum, regem illum unum vocamus et regnum ejus rei publicae statum, etc.,

    Cic. Rep. 1, 26, 41; cf. id. ib. 2, 23, 43;

    1, 42, 65: simulatque se inflexit hic rex in dominatum injustiorem, fit continuo tyrannus,

    id. ib. 2, 26, 49: rex Albai Longaï, Enn. ap. Fortun. p. 2691 P. (Ann. v. 34 Vahl.); Cic. Rep. 2, 2, 4:

    regum sapientia,

    id. ib. 2, 6, 11:

    rex Ancus,

    id. ib. 2, 3, 5:

    Anco regi,

    id. ib. 2, 20, 35:

    regem deligere,

    id. ib. 2, 12, 24:

    creare,

    id. ib. 2, 17, 31:

    constituere,

    id. ib. 2, 18, 33;

    20: reges, nam in terris nomen imperi id primum fuit,

    Sall. C. 2, 1:

    regibus boni quam mali suspectiores sunt,

    id. ib. 7, 2:

    monumenta regis,

    Hor. C. 1, 2, 15:

    reges in ipsos imperium est Jovis,

    id. ib. 3, 1, 6:

    urbem Romanam a principio reges habuere,

    Tac. A. 1, 1:

    post reges exactos,

    Liv. 2, 8.— A very odious name in the time of the Republic, i. q. tyrant, despot:

    pulso Tarquinio nomen regis audire non poterat (populus Romanus),

    Cic. Rep. 2, 30, 53; cf.:

    hoc nomen (sc. tyranni) Graeci regis injusti esse voluerunt: nostri quidem omnes reges vocitaverunt, qui soli in populos perpetuam potestatem haberent. Itaque et Spurius Cassius et M. Manlius et Spurius Maelius regnum occupare voluisse dicti sunt, et modo (Ti. Gracchus),

    id. ib. 2, 27, 50 Mos.:

    rex populi Romani,

    i. e. Cæsar, id. Off. 3, 21, 83; cf. id. Fam. 12, 1, 1:

    decem reges aerarii,

    id. Agr. 2, 6, 14;

    v. also regnum, regno, and dominus, with tetrarcha,

    id. Mil. 28, 76; Hor. S. 1, 3, 12; Sall. C. 20, 7; v. Fabri ad h. l.— In ancient Rome the king had also priestly dignities and duties; hence, after the kings were expelled, the name rex (like basileus) continued to be given in relig. lang. to the priest who performed these duties; hence, rex sacrificulus, sacrificus, sacrorum; v. sacrificulus; and rex Nemorensis, i. e. priest of Diana Aricina, Suet. Calig. 35.—
    * (β).
    Poet., as adj., ruling, that rules or sways:

    populum late regem belloque superbum,

    Verg. A. 1, 21.—
    2.
    kat exochên, acc. to the Gr. basileus, the king of Persia, Ter. Heaut. 1, 1, 65; id. Eun. 3, 1, 7 and 11; Nep. Milt. 7, 5; id. Them. 3, 2; 4, 3; id. Paus. 1, 2 al.; cf of the king of the Parthi: regum rex (the Gr. basileus basileôn), Suet. Calig. 5; Amm. 17, 5, 3. —
    B.
    Transf.
    1.
    Of Jupiter, as king of gods and men:

    quem (sc. Jovem) unum omnium deorum et hominum regem esse omnes doctrinā expoliti consentiunt,

    Cic. Rep. 1, 36, 56; cf.

    of the same: summi deum regis,

    Naev. Bell. Pun. 3, 2; and:

    divom pater atque hominum rex,

    Verg. A. 1, 65; 2, 648; 10 2, 743 (with this cf.:

    o qui res hominumque deumque Aeternis regis imperiis,

    id. ib. 1, 229):

    Olympi magnus rex,

    id. ib. 5, 533; Hor. C. 4, 4, 2; id. Epod. 16, 56.—Sometimes also of other deities, as rulers of the realms assigned to them:

    aquarum,

    i. e. Neptune, Ov. M. 10, 606; so,

    aequoreus,

    id. ib. 8, 603:

    umbrarum,

    i.e. Pluto, id. ib. 7, 249; so,

    silentum,

    id. ib. 5, 356:

    rex infernus,

    Verg. A. 6, 106:

    tertiae sortis,

    Sen. Herc. Fur. 833:

    Stygius,

    Verg. A. 6, 252:

    antiqui poli, mundique prioris,

    i.e. Saturn, Mart. 12, 62.—Of Æolus, Verg. A. 1, 52 et saep.—
    2.
    In gen., head, chief, leader, master, etc. (mostly poet.); of Æneas, Verg. A. 1, 544; 575; 6, 55; 7, 220;

    of lions,

    Phaedr. 4, 13, 4;

    of the bull, as leader of the herd,

    Stat. Th. 5, 333; 11, 28;

    of the queen-bee,

    Verg. G. 4, 106;

    of the eagle,

    Plin. 10, 74, 95, § 203;

    of the Eridanus, as the first river of Italy,

    Verg. G. 1, 482;

    of Phanæan wine,

    id. ib. 2, 98 et saep.; also, of the master of a feast, like the Greek basileus:

    mensae,

    Macr. S. 2, 1; so absol. (sc. convivii), Prud. Cath. 9, 30 (cf. regnum and dominus); of a governor, preceptor of youth:

    actae pueritiae,

    Hor. C. 1, 36, 8; of the leader, king in children's games, Hor. Ep. 1, 1, 59:

    rex inter ludentes delectus,

    Just. 1, 5, 1; of the protector, patron of parasites, Plaut. As. 5, 2, 73; id. Capt. 1, 1, 24; id. Stich. 3, 2, 2; Ter. Phorm. 2, 2, 24:

    coram rege suā de paupertate tacentes,

    Hor. Ep. 1, 17, 43; Mart. 2, 18, 5; Juv. 1, 136 et saep.; of the son of a king or chieftain, a prince, Verg. A. 9, 223; Val. Fl. 1, 174, Stat. Achill. 1, 156; Flor. 4, 9, 7 Duk. (cf. regulus and regina); of a powerful, rich, or fortunate person, Plaut. Rud. 4, 2, 26; id. Poen. 3, 3, 58:

    sive reges Sive inopes,

    Hor. C. 2, 14, 11; 2, 18, 34:

    regibus hic mos est,

    id. S. 1, 2, 86; 2, 2, 45; id. A. P. 434. — Reges sometimes signifies the king and queen, Liv. 1, 39 init., 27, 4; sometimes the whole royal family, id. 2, 2, 11; 2, 3, 5; 45, 43, 9.— Poet., rex sometimes denotes the character, sentiments, or feelings of a king:

    rex patrem (i.e. paternum animum) vicit,

    Ov. M. 12, 30:

    in rege pater est,

    id. ib. 13, 187.
    2.
    Rex, rēgis, m., a surname in the gens Marcia, e. g. Q. Marcius Rex, consul A. U. C. 686, Sall. C. 30, 3:

    Q. (Marcius) Rex,

    brotherin-law of Clodius, Cic. Att. 1, 16, 10 (in a lusus verbb. with rex, a tyrant, despot); cf. Hor. S. 1, 7, 35:

    P. Marcius Rex,

    Liv. 43, 1 al.; cf. Suet. Caes. 6.

    Lewis & Short latin dictionary > Rex

  • 16 rex

    1.
    rex, rēgis ( gen. plur regerum, Gell. ap. Charis p. 40 P.), m. [rego], a ruler of a country, a king.
    A.
    Lit.:

    omnis res publica, quae ut dixi populi res est, consilio quodam regenda est, ut diuturna sit. Id autem consilium aut uni tribuendum est aut delectis quibusdam, etc. Cum penes unum est omnium summa rerum, regem illum unum vocamus et regnum ejus rei publicae statum, etc.,

    Cic. Rep. 1, 26, 41; cf. id. ib. 2, 23, 43;

    1, 42, 65: simulatque se inflexit hic rex in dominatum injustiorem, fit continuo tyrannus,

    id. ib. 2, 26, 49: rex Albai Longaï, Enn. ap. Fortun. p. 2691 P. (Ann. v. 34 Vahl.); Cic. Rep. 2, 2, 4:

    regum sapientia,

    id. ib. 2, 6, 11:

    rex Ancus,

    id. ib. 2, 3, 5:

    Anco regi,

    id. ib. 2, 20, 35:

    regem deligere,

    id. ib. 2, 12, 24:

    creare,

    id. ib. 2, 17, 31:

    constituere,

    id. ib. 2, 18, 33;

    20: reges, nam in terris nomen imperi id primum fuit,

    Sall. C. 2, 1:

    regibus boni quam mali suspectiores sunt,

    id. ib. 7, 2:

    monumenta regis,

    Hor. C. 1, 2, 15:

    reges in ipsos imperium est Jovis,

    id. ib. 3, 1, 6:

    urbem Romanam a principio reges habuere,

    Tac. A. 1, 1:

    post reges exactos,

    Liv. 2, 8.— A very odious name in the time of the Republic, i. q. tyrant, despot:

    pulso Tarquinio nomen regis audire non poterat (populus Romanus),

    Cic. Rep. 2, 30, 53; cf.:

    hoc nomen (sc. tyranni) Graeci regis injusti esse voluerunt: nostri quidem omnes reges vocitaverunt, qui soli in populos perpetuam potestatem haberent. Itaque et Spurius Cassius et M. Manlius et Spurius Maelius regnum occupare voluisse dicti sunt, et modo (Ti. Gracchus),

    id. ib. 2, 27, 50 Mos.:

    rex populi Romani,

    i. e. Cæsar, id. Off. 3, 21, 83; cf. id. Fam. 12, 1, 1:

    decem reges aerarii,

    id. Agr. 2, 6, 14;

    v. also regnum, regno, and dominus, with tetrarcha,

    id. Mil. 28, 76; Hor. S. 1, 3, 12; Sall. C. 20, 7; v. Fabri ad h. l.— In ancient Rome the king had also priestly dignities and duties; hence, after the kings were expelled, the name rex (like basileus) continued to be given in relig. lang. to the priest who performed these duties; hence, rex sacrificulus, sacrificus, sacrorum; v. sacrificulus; and rex Nemorensis, i. e. priest of Diana Aricina, Suet. Calig. 35.—
    * (β).
    Poet., as adj., ruling, that rules or sways:

    populum late regem belloque superbum,

    Verg. A. 1, 21.—
    2.
    kat exochên, acc. to the Gr. basileus, the king of Persia, Ter. Heaut. 1, 1, 65; id. Eun. 3, 1, 7 and 11; Nep. Milt. 7, 5; id. Them. 3, 2; 4, 3; id. Paus. 1, 2 al.; cf of the king of the Parthi: regum rex (the Gr. basileus basileôn), Suet. Calig. 5; Amm. 17, 5, 3. —
    B.
    Transf.
    1.
    Of Jupiter, as king of gods and men:

    quem (sc. Jovem) unum omnium deorum et hominum regem esse omnes doctrinā expoliti consentiunt,

    Cic. Rep. 1, 36, 56; cf.

    of the same: summi deum regis,

    Naev. Bell. Pun. 3, 2; and:

    divom pater atque hominum rex,

    Verg. A. 1, 65; 2, 648; 10 2, 743 (with this cf.:

    o qui res hominumque deumque Aeternis regis imperiis,

    id. ib. 1, 229):

    Olympi magnus rex,

    id. ib. 5, 533; Hor. C. 4, 4, 2; id. Epod. 16, 56.—Sometimes also of other deities, as rulers of the realms assigned to them:

    aquarum,

    i. e. Neptune, Ov. M. 10, 606; so,

    aequoreus,

    id. ib. 8, 603:

    umbrarum,

    i.e. Pluto, id. ib. 7, 249; so,

    silentum,

    id. ib. 5, 356:

    rex infernus,

    Verg. A. 6, 106:

    tertiae sortis,

    Sen. Herc. Fur. 833:

    Stygius,

    Verg. A. 6, 252:

    antiqui poli, mundique prioris,

    i.e. Saturn, Mart. 12, 62.—Of Æolus, Verg. A. 1, 52 et saep.—
    2.
    In gen., head, chief, leader, master, etc. (mostly poet.); of Æneas, Verg. A. 1, 544; 575; 6, 55; 7, 220;

    of lions,

    Phaedr. 4, 13, 4;

    of the bull, as leader of the herd,

    Stat. Th. 5, 333; 11, 28;

    of the queen-bee,

    Verg. G. 4, 106;

    of the eagle,

    Plin. 10, 74, 95, § 203;

    of the Eridanus, as the first river of Italy,

    Verg. G. 1, 482;

    of Phanæan wine,

    id. ib. 2, 98 et saep.; also, of the master of a feast, like the Greek basileus:

    mensae,

    Macr. S. 2, 1; so absol. (sc. convivii), Prud. Cath. 9, 30 (cf. regnum and dominus); of a governor, preceptor of youth:

    actae pueritiae,

    Hor. C. 1, 36, 8; of the leader, king in children's games, Hor. Ep. 1, 1, 59:

    rex inter ludentes delectus,

    Just. 1, 5, 1; of the protector, patron of parasites, Plaut. As. 5, 2, 73; id. Capt. 1, 1, 24; id. Stich. 3, 2, 2; Ter. Phorm. 2, 2, 24:

    coram rege suā de paupertate tacentes,

    Hor. Ep. 1, 17, 43; Mart. 2, 18, 5; Juv. 1, 136 et saep.; of the son of a king or chieftain, a prince, Verg. A. 9, 223; Val. Fl. 1, 174, Stat. Achill. 1, 156; Flor. 4, 9, 7 Duk. (cf. regulus and regina); of a powerful, rich, or fortunate person, Plaut. Rud. 4, 2, 26; id. Poen. 3, 3, 58:

    sive reges Sive inopes,

    Hor. C. 2, 14, 11; 2, 18, 34:

    regibus hic mos est,

    id. S. 1, 2, 86; 2, 2, 45; id. A. P. 434. — Reges sometimes signifies the king and queen, Liv. 1, 39 init., 27, 4; sometimes the whole royal family, id. 2, 2, 11; 2, 3, 5; 45, 43, 9.— Poet., rex sometimes denotes the character, sentiments, or feelings of a king:

    rex patrem (i.e. paternum animum) vicit,

    Ov. M. 12, 30:

    in rege pater est,

    id. ib. 13, 187.
    2.
    Rex, rēgis, m., a surname in the gens Marcia, e. g. Q. Marcius Rex, consul A. U. C. 686, Sall. C. 30, 3:

    Q. (Marcius) Rex,

    brotherin-law of Clodius, Cic. Att. 1, 16, 10 (in a lusus verbb. with rex, a tyrant, despot); cf. Hor. S. 1, 7, 35:

    P. Marcius Rex,

    Liv. 43, 1 al.; cf. Suet. Caes. 6.

    Lewis & Short latin dictionary > rex

См. также в других словарях:

  • Arteria palpebrae tertiae — trečiojo voko arterija statusas T sritis gyvūnų anatomija, gyvūnų morfologija atitikmenys: lot. Arteria palpebrae tertiae ryšiai: platesnis terminas – apatinio akies voko arterija …   Veterinarinės anatomijos, histologijos ir embriologijos terminai

  • Arteria palpebrae tertiae — trečiojo voko arterija statusas T sritis gyvūnų anatomija, gyvūnų morfologija atitikmenys: lot. Arteria palpebrae tertiae ryšiai: platesnis terminas – išorinė akies arterija …   Veterinarinės anatomijos, histologijos ir embriologijos terminai

  • Vena palpebrae tertiae — trečiojo voko vena statusas T sritis gyvūnų anatomija, gyvūnų morfologija atitikmenys: lot. Vena palpebrae tertiae ryšiai: platesnis terminas – apatinio voko vena …   Veterinarinės anatomijos, histologijos ir embriologijos terminai

  • actus inceptus, cujus perfectio pendet ex voluntate partium, revocari potest; si autem pendet ex voluntate tertiae persons, vel ex contingenti, revocari non potest — /Eektas inseptas, kyuwjas parfeksh(iy)ow pendat eks volanteytiy tarshiyiy parsowniy, vel eks kontinjentay, revakeray non powtast/ An act already begun, the completion of which depends on the will of the parties, may be revoked; but if it depend… …   Black's law dictionary

  • actus inceptus, cujus perfectio pendet ex voluntate partium, revocari potest; si autem pendet ex voluntate tertiae persons, vel ex contingenti, revocari non potest — /Eektas inseptas, kyuwjas parfeksh(iy)ow pendat eks volanteytiy tarshiyiy parsowniy, vel eks kontinjentay, revakeray non powtast/ An act already begun, the completion of which depends on the will of the parties, may be revoked; but if it depend… …   Black's law dictionary

  • TERTIA — Tertiae …   Abbreviations in Latin Inscriptions

  • TERTIE — tertiae …   Abbreviations in Latin Inscriptions

  • TERTIEAUGUSTE — tertiae Augustae …   Abbreviations in Latin Inscriptions

  • TPCONDPORTORI — tertiae partis conductoris portorii …   Abbreviations in Latin Inscriptions

  • HEBREW LANGUAGE — This entry is arranged according to the following scheme: pre biblical biblical the dead sea scrolls mishnaic medieval modern period A detailed table of contents precedes each section. PRE BIBLICAL nature of the evidence the sources phonology… …   Encyclopedia of Judaism

  • Donau-Iller-Rhein-Limes — Römische Provinzen im zentralen und nördlichen Alpenraum um 395 n. Chr …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»