steypast

см. steypa

vdep. слаб. -ia-

(imp):

[sd̥εi:pʰa]

I f steypu, steypur

1) литьё

2) бетон; бетонная масса

3) ливень

II v steypti [sd̥εiftɪ]

1. vt

1) (D) валить, сваливать, опрокидывать; перен. свергать

2) (D) переворачивать, опрокидывать

3) (D) бросать, кидать

4) (A) лить, отливать

steypa undan

steypast yfir

2. steypa sér (тж. steypa sér til sunds)

3. steypast

1) бросаться; ринуться

2) пикировать

steypast út

4. pp steyptur

1) литой; бетонный

2) наклонный ( о косовище)

1) board, plank;

2) the side of a ship (hlóðu skipin sem borð báru);

borð á stjórn = stjórnborði;

hlaupa (steypast, detta) fyrir borð, overboard;

mikill borði, prop. = borðhár, borðmikill, of a ship floating high out of the sea, fig., proud of mind (= skapstórr);

bera e-n (hlut e-s, mál e-s) fyrir borð, to neglect, slight one;

verða (allr) fyrir borð borinn, verða allr fyrir borði, to be (quite) thrown overboard, i. e. slighted;

ganga at borði við e-n, to submit, yield to, to come to terms with one;

e-n brestr á borði, one fails, is beaten;

á annat borð, on the other hand; otherwise, else;

þykkir vera harðr á annat borð, a hard one to pull against;

3) the inner margin of a vessel between the rim and the liquid (er nú gott berandi borð á horninu);

4) board, table (used for meals);

fara, ganga, koma til borðs or undir borð, to go, come to table;

setjast yfir borð, undir borð, to sit down at table;

sitja yfir borð or borðum, to sit at table;

rísa (standa upp) frá borði, to rise from table;

ryðja borð, to clear the table;

þjóna fyrir borðum, to wait at table;

setja e-m borð, to set a table before one;

borð eru uppi or upp tekin, the tables are set up; but ‘borð eru upp tekin’ may also mean the tables are removed, = borð eru ofan;

5) board, food, maintenance at table (veita, halda e-m borð);

6) chessboard;

bjóða e-m undir borð, to invite one to play at chess.

* * *

n. [Ulf. baurd, in fotubaurd = υποπόδιον; Hel. bord = margo; A. S. borð; Engl. board].

1. a board, plank, Lat. tabula; tók hann þá borð ok lausa viðu, ok rak um þvera stofuna, Grett. 140, N. G. L. i. 100.

β. of a ship, the side (cp. starboard, larboard); höggr hann þá tveim höndum borð ( sides) skútunnar, ok gengu í sundr borðin ( the planks) um tvau rúm, Nj. 19; þeir Erlingr hjuggu raufar í drómundinum, sumar í kafi niðri, en sumar uppi á borðunum, Fms. vii. 232, Nj. 42; hence the nautical phrases, á borð, on each side; á tvau borð, á bæði borð, on both sides, Eg. 171; með endilöngum borðum, Fms. ii. 273, Eg. 122; leggja borð við borð = síbyrða, to lay a ship alongside of another, so as to board, Fas. ii. 534; bera skip borði, to make the bulwarks rise, Fms. ii. 218; fyrir borð, overboard, Eg. 124, Fms. xi. 140; á borði, on land, Jb. 327; borð 4 stjórn = stjórn-borði, the starboard side, Gþl. 518. The planks in a ship’s side have different names, e. g. aur-borð, skaut-borð, sól-borð.

2. metaph. phrases, at vera mikill (lítill, nokkur) borði, to be of a high (or lowly) bearing, metaphor from a ship floating high out of, or deep in, the sea, Eg. 8, Sturl. iii. 196: verða (allr) fyrir borð borinn, to be (quite) thrown overboard, i. e. ill-used, Eb. 126, Fær. 234; verða allr fyrir borði, id., Ölk. 35; hans hlutr mundi eigi fyrir borð vera borinn, id., Rd. 239; e-n brestr á borði, to fail, be beaten (metaphor from rowing), Fms. ix. 507; taka skamt frá borði, to fall short, Lv. 45; ganga at borði við e-n, to come to terms, yield, submit, Bs. i. 889; gékk Egill tregt at borð um þetta mál, E. was hard, unyielding, 696; hverigum skyldi úhætt, nema þeir gengi at borði við hann, unless they came to terms with him, 727, 778; á annað borð, on the other hand; harðr maðr á annat borð, a hard one to pull against, Fms. xi. 39: but also on the other hand, otherwise, else; hann vildi með engu móti kalla á Þormóð sér til bjargar, þó at hann félli ofan á annað borð, though he was sure to tumble down otherwise (i. e. unless he called), Fbr. 88; hence freq. in mod. usage, e. g. ef eg á annað borð göri það, i. e. if I do it at all: navig., ganga til borðs, á borð, to go to one’s business, Fagrsk. 167, Bárð. 166.

3. [A. S. bord = labrum], the margin between the rim of a vessel and the liquid; er nú gott berandi borð á horninu, Edda 32; hence, fjöru-borð, the shore between high and low water, vide 33, 34; cp. the saying, fullt skal frömum bera, þó skal borð á vera, i. e. it is clownish to bring a cup full to the brim, and, fullt skal föntum bera og ekkert borð á vera.

II. a board, table, Lat. mensa; rísa frá borði, to rise from the board, from table, Rm. 17, or simply and ellipt. rísa, 30; borð is freq. used in pl., as in the old halls small tables were set at meal time, and removed after the meal; hence phrases, borð (pl.) ofan (upp) tekin, the tables being removed, cp. Virgil’s mensisque remotis, Nj. 176, Fms. i. 41, iv. 265, v. 126, Bs. i. 854, Eg. 408; til þess er borð fóru brott, 551; setjast undir borð (pl.), to sit down; sitja undir borðum, to be at table, Nj. 68, Eb. 306; ganga undir drykkju borð, Fms. iii. 93; koma undir borð (acc. pl.), 96; ganga til borða, iv. 114, 129; koma til borðs (sing.), 202, cp. Ó. H. 86, Fms. iv. 246; sitja yfir borðum, iii. 155, iv. 113; sitja yfir matborði, v. 126, viii. 212; sitja yfir borð (acc. pl.), id., Bs. i. 843: the rhyming phrase, vera þar at orði, sem hann er ekki at borði, vide Safn i. 91. It was the custom for kings or princes to give audience or receive poets whilst sitting at table, Fms. vi. 195, Eg. ch. 63.

β. maintenance at table (cp. Engl. board and lodging); vera á borði með e-m, B. K. 124, D. N. (Fr.): of a chess-board, Bs. i. 635.

COMPDS: borðamunr, borðavíti, borðstilgangr.

(-ta, -tr), v.

1) to throw (hurl) down (hann steypir sér þá út af þekjunni);

2) to overthrow (þat mun guð vilja, at vér steypinn honum);

3) to cast on or off a garment (s. af sér brynjunni, s. á sik grári kápu); hann hafði loðkápu yzt ok steypt hettinum, had let the hood sink over the face;

4) to pour out, with dat. (s. soði á leiði hans); hann lát s. þar á gullinu, he poured the gold out into it; hann tók övarnar ok steypir þeim niðr fyrir sik, and throws them down before him;

5) to cast, found, with acc. (var taflit allt steypt af silfri);

6) refl., steypast, to tumble down, fall stooping (steyptist hann dauðr á gólfit); s. fyrir borð, to plung overboard; s. í kaf, to plunge into water and dive.

* * *

ð and t, [a causal answering to stúpa, staup]:—to ‘make stoop,’ cast down, overthrow (Germ. stürzen), with dat.; at vér steypim hánum, Fms. vii. 261; s. þínum úvinum, viii. 220; at eigi mætti ofsi lögum s., x. 120, Hkr. i. 72; s. niðr e-u, to throw down, Barl. 152; s. hjálminum þeim inum gullroðna, Fms. vii. 242; þeir steyptu fimm konungum í eina keldu, Ó. H. 69; hann steypir sér fram, stooped down, Karl. 161.

2. to let sink down, put on (or off) a smock-formed garment; hann tók selbelgi ok steypti yfir höfuð þeim, Fms. i. 10; s. kyrtli yfir e-n, Blas. 46; hann steypti á sik grárri kápu, Fms. vii. 289; s. af sér brynjunni, kyrtli (= Lat. exuere), i. 43, vi. 421, Fb. ii. 214: of a hood, hann hafði loðkápa yzt ok steypt hettinum, he let the hood sink over the face, Fms. ii. 149.

II. to pour out, with dat.; steypa soði á leiði hans, Fms. vii. 251; steypa viðsmjörvi í vár hjörtu, Mar.; hann lét s. þar á gullinu, poured the gold out into it, Hkr. iii. 80; hann tók byttu eina fulla af drykk, ok steypti yfir dokkuna, ok kældi svá eldinn, Fms. x. 54; s. vatni í munnlaug, Mar.; þá er sínu blóði hafa út steypt, 671. 4; tekr örvarnar ok steypir þeim niðr fyrir sik, Nj. 107; s. heitu vaxi á andlit sér, Fms. vi. 153, vii. 30, 225: s. út, to pour out; s. út geislum, Sks. 48: s. niðr, to pour down: s. yfir e-n, to pour out over one, Fms. i. 97.

III. reflex. to tumble down, fall stooping, Germ. stü;rzen; steypðisk hann dauðr á gólfit, Fms. iii. 193; Þorkell steyptisk yfir hann, Fagrsk. 52; jarl steyptisk fram á gólfit, Orkn. 48; hón steyptisk í gljúfrin, Grett. 141; iðrin steyptusk ór honum ofan í ána, id.; steypask yfir borð, to plunge overboard, Fms. i. 178, Hkr. i. 239; þá steypumk á þá ofan fyrir brekkuna. let us plunge upon them, like a stream, Fms. vii. 297: of a waterfall, forsinn steypisk fram af berginu.

2. part., in the phrase, með steyptum kertum, with candles reversed in the ceremony of excommunication, H. E. i. 146, Stat. 283, Sturl. iii.

B. With acc. [staup; Dan. stöbe], to cast, found; steypa skurðgoð, guða af málmi, Barl. 139, Stj. 188, 583; steyptr kálfi, Sks. 574; steypt af kopar ok málmi, Fms, vii, 97, passim in old and mod. usage: svelli var steypt í gilit, lumps of ice, Mar.: metaph., rendering of Lat. fundere, s. fram bæn = fundere preces, id.

adv. overboard (steypast útanborðs).