Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

spem

  • 61 infero

    infĕro, ferre, intŭli, illātum (inlātum) - tr. - [st1]1 [-] porter, jeter dans, vers, sur, contre.    - inferre in ignem aliquid, Caes. BG. 6, 19, 4: jeter qqch au feu.    - in equum aliquem inferre, Caes. BG. 6, 30, 4: jeter qqn sur un cheval.    - inferre scalas ad moenia, Liv. 32, 24, 5: appliquer des échelles contre les murs.    - aggeri ignem inferre, Caes. BG. 7, 22, 4: mettre le feu à la terrasse. --- cf. Cic. Cat. 3, 22.    - inferre fontes urbi, Tac An. 11, 13: amener des eaux de source dans la ville.    - inferre aerario, Plin. Ep. 2, 11, 20: verser au trésor.    - ne naves terrae inferrentur, Liv. 29, 27, 11: pour éviter que les navires ne fussent jetés à la côte. [st1]2 [-] porter au tombeau, ensevelir.    - Cic. Leg. 2, 64. [st1]3 [-] porter sur la table, servir.    - Plin. 9, 120. [st1]4 [-] produire des comptes (rationes).    - Cic. Flac. 20. [st1]5 [-] porter, inscrire sur des comptes (rationibus).    - Col. 1, 7, 7. [st1]6 [-] imputer.    - inferre sumptum civibus, Cic. Flac. 45: porter une dépense au compte des citoyens.    - inmodicas possedit opes, sed plura retentis intulit, Luc. 9, 197: il posséda des richesses excessives, mais il en porta plus au compte (du trésor) qu'il n'en garda pour lui. [st1]7 [-] verser une contribution, payer.    - Plin. Pan. 39, 6 ; Col. 1, 1, 11. [st1]8 [-] porter (la main), attaquer.    - inferre manus alicui, in aliquem ; vim alicui: porter les mains sur qqn, faire violence à qqn.    - inferre signa in hostem: porter les enseignes contre l'ennemi, attaquer l'ennemi. --- Caes. BG. 2, 26, 1, etc.    - inferre signa patriae, Cic. Flac. 5: attaquer sa patrie.    - inferre bellum alicui, Cic. Pis. 84 ; Italiae, Cic. Att. 9, 1, 3 ; contra patriam, Phil. 2, 53: porter, faire la guerre contre qqn, contre l'Italie, contre la patrie.    - de bello in provinciam Syriam illato, Cic. Fam. 15, 2, 1: au sujet de la guerre portée dans la province de Syrie.    - cf. Nep. Ham. 4, 2 ; Liv. 9, 25, 1.    - inferre arma Liv. 1, 30, 8: commencer les hostilités.    - alias bellum inferre alias illatum defendere, Caes. BG. 2: tantôt faire une guerre offensive, tantôt faire une guerre défensive.    - gradum inferre: marcher, aller de l'avant, attaquer. --- Liv. 10, 33, 4 ; Liv. 35, 1, 9.    - mais pedem inferre: porter le pied, poser le pied qq part, aller qq part. --- Cic. Caec. 39.    - se inferre ou inferri: se porter (se jeter) sur, dans, contre; se diriger.    - lucus quo se inferebat, Liv. 1, 21, 3: bois, où il se retirait. --- cf. Cic. Sull. 53.    - se inferre in mediam contionem, Liv. 5, 43, 8: se porter au milieu de l'assemblée. --- cf. Liv. 4, 33, 7; 7, 17, 5, etc.    - Galli in Fonteium inferuntur, Cic. Font. 44: les Gaulois se jettent contre Fontéius.    - lucustarum nubes in Apuliam inlatae sunt, Liv. 42, 10, 7: des nuées de sauterelles se jetèrent en Apulie.    - magnifice inferre sese, Plaut. Ps. 4, 1, 7: marcher fièrement.    - se inferre concilio, Liv. 33, 16, 8: se présenter dans l'assemblée.    - Tiberis illatus urbi, Liv. 35, 21, 5: le Tibre s'étant jeté (ayant débordé) dans la ville.    - mais se inferre: se mettre en avant, se faire valoir. --- Plaut. Mil. 1045; Cic. Caec. 13.    - fig. se inferre in periculum, Cic. Balb. 25: se jeter dans le danger.    - inferre eversionem, vastitatem tectis atque agris, Cic. Har. 3: porter le ravage, la dévastation dans les maisons et les propriétés.    - alicui proditionis crimen inferre, Cic. Verr. 5, 106: porter contre qqn l'accusation de trahison. [st1]9 [-] mettre en avant, produire.    - in re severa delicatum inferre sermonem, Cic. Off. 1, 144: dans une circonstance grave tenir des propos légers.    - mentio inlata, Liv. 4, 1, 2: la mention la proposition] mise en avant.    - causa illata, Caes. BG. 1, 39, 3: un prétexte étant mis en avant.    - inferre: mettre en avant (un raisonnement, une conclusion). --- Cic. Inv. 1, 73 ; 1, 89 ; Quint. 5, 11, 27.    - inferre aliquid ex alio, Cic.: conclure une chose d'une autre. [st1]10 [-] inspirer, causer, susciter.    - alicui terrorem, spem inferre, Caes. BG. 7, 8, 3; 2, 25, inspirer à qqn de la terreur, lui donner de l'espoir.    - alicui periculum inferre, Cic. Sest. 2: susciter à qqn des dangers.    - alicui rei moram inferre, Cic. Inv. 1, 12: apporter du retard à qqch.    - maestitiam alicui inferre: causer de la tristesse à qqn.
    * * *
    infĕro, ferre, intŭli, illātum (inlātum) - tr. - [st1]1 [-] porter, jeter dans, vers, sur, contre.    - inferre in ignem aliquid, Caes. BG. 6, 19, 4: jeter qqch au feu.    - in equum aliquem inferre, Caes. BG. 6, 30, 4: jeter qqn sur un cheval.    - inferre scalas ad moenia, Liv. 32, 24, 5: appliquer des échelles contre les murs.    - aggeri ignem inferre, Caes. BG. 7, 22, 4: mettre le feu à la terrasse. --- cf. Cic. Cat. 3, 22.    - inferre fontes urbi, Tac An. 11, 13: amener des eaux de source dans la ville.    - inferre aerario, Plin. Ep. 2, 11, 20: verser au trésor.    - ne naves terrae inferrentur, Liv. 29, 27, 11: pour éviter que les navires ne fussent jetés à la côte. [st1]2 [-] porter au tombeau, ensevelir.    - Cic. Leg. 2, 64. [st1]3 [-] porter sur la table, servir.    - Plin. 9, 120. [st1]4 [-] produire des comptes (rationes).    - Cic. Flac. 20. [st1]5 [-] porter, inscrire sur des comptes (rationibus).    - Col. 1, 7, 7. [st1]6 [-] imputer.    - inferre sumptum civibus, Cic. Flac. 45: porter une dépense au compte des citoyens.    - inmodicas possedit opes, sed plura retentis intulit, Luc. 9, 197: il posséda des richesses excessives, mais il en porta plus au compte (du trésor) qu'il n'en garda pour lui. [st1]7 [-] verser une contribution, payer.    - Plin. Pan. 39, 6 ; Col. 1, 1, 11. [st1]8 [-] porter (la main), attaquer.    - inferre manus alicui, in aliquem ; vim alicui: porter les mains sur qqn, faire violence à qqn.    - inferre signa in hostem: porter les enseignes contre l'ennemi, attaquer l'ennemi. --- Caes. BG. 2, 26, 1, etc.    - inferre signa patriae, Cic. Flac. 5: attaquer sa patrie.    - inferre bellum alicui, Cic. Pis. 84 ; Italiae, Cic. Att. 9, 1, 3 ; contra patriam, Phil. 2, 53: porter, faire la guerre contre qqn, contre l'Italie, contre la patrie.    - de bello in provinciam Syriam illato, Cic. Fam. 15, 2, 1: au sujet de la guerre portée dans la province de Syrie.    - cf. Nep. Ham. 4, 2 ; Liv. 9, 25, 1.    - inferre arma Liv. 1, 30, 8: commencer les hostilités.    - alias bellum inferre alias illatum defendere, Caes. BG. 2: tantôt faire une guerre offensive, tantôt faire une guerre défensive.    - gradum inferre: marcher, aller de l'avant, attaquer. --- Liv. 10, 33, 4 ; Liv. 35, 1, 9.    - mais pedem inferre: porter le pied, poser le pied qq part, aller qq part. --- Cic. Caec. 39.    - se inferre ou inferri: se porter (se jeter) sur, dans, contre; se diriger.    - lucus quo se inferebat, Liv. 1, 21, 3: bois, où il se retirait. --- cf. Cic. Sull. 53.    - se inferre in mediam contionem, Liv. 5, 43, 8: se porter au milieu de l'assemblée. --- cf. Liv. 4, 33, 7; 7, 17, 5, etc.    - Galli in Fonteium inferuntur, Cic. Font. 44: les Gaulois se jettent contre Fontéius.    - lucustarum nubes in Apuliam inlatae sunt, Liv. 42, 10, 7: des nuées de sauterelles se jetèrent en Apulie.    - magnifice inferre sese, Plaut. Ps. 4, 1, 7: marcher fièrement.    - se inferre concilio, Liv. 33, 16, 8: se présenter dans l'assemblée.    - Tiberis illatus urbi, Liv. 35, 21, 5: le Tibre s'étant jeté (ayant débordé) dans la ville.    - mais se inferre: se mettre en avant, se faire valoir. --- Plaut. Mil. 1045; Cic. Caec. 13.    - fig. se inferre in periculum, Cic. Balb. 25: se jeter dans le danger.    - inferre eversionem, vastitatem tectis atque agris, Cic. Har. 3: porter le ravage, la dévastation dans les maisons et les propriétés.    - alicui proditionis crimen inferre, Cic. Verr. 5, 106: porter contre qqn l'accusation de trahison. [st1]9 [-] mettre en avant, produire.    - in re severa delicatum inferre sermonem, Cic. Off. 1, 144: dans une circonstance grave tenir des propos légers.    - mentio inlata, Liv. 4, 1, 2: la mention la proposition] mise en avant.    - causa illata, Caes. BG. 1, 39, 3: un prétexte étant mis en avant.    - inferre: mettre en avant (un raisonnement, une conclusion). --- Cic. Inv. 1, 73 ; 1, 89 ; Quint. 5, 11, 27.    - inferre aliquid ex alio, Cic.: conclure une chose d'une autre. [st1]10 [-] inspirer, causer, susciter.    - alicui terrorem, spem inferre, Caes. BG. 7, 8, 3; 2, 25, inspirer à qqn de la terreur, lui donner de l'espoir.    - alicui periculum inferre, Cic. Sest. 2: susciter à qqn des dangers.    - alicui rei moram inferre, Cic. Inv. 1, 12: apporter du retard à qqch.    - maestitiam alicui inferre: causer de la tristesse à qqn.
    * * *
        Infero, pen. cor. infers, intuli, pen. cor. illatum. pen. prod. inferre. Plin. Porter ou mettre dedens.
    \
        Meretrix miserum sua blanditia intulit in pauperiem. Plau. L'a mis ou mené à povreté.
    \
        Inferre se in templum, vel In vrbem. Cic. Entrer dedens le temple.
    \
        Inferre se. Liu. Se jecter ou ruer dedens, Se fourrer dedens bien avant.
    \
        Inferre se. Plaut. Se marcher.
    \
        Inferre et intrudere se. Cic. Se ingerer.
    \
        Inferre, de mortuis dicitur. Cic. Enterrer.
    \
        Inferre. Paulus. Payer.
    \
        Inferre abortum. Plin. Faire avorter.
    \
        Actionem inferre cum aliquo. Plaut. Avoir action contre aucun, Agir contre luy en jugement, Le faire convenir.
    \
        Inferre arma. Liu. Faire guerre.
    \
        Caecitatem. Plin. Faire aveugle, Aveugler.
    \
        Calamitatem ciuitati. Caesar. Estre cause de la destruction d'une ville.
    \
        Caritatem annonae. Plin. Faire la cherté des vivres, Faire encherir.
    \
        Causam. Caes. Bailler une excuse, Alleguer raison pourquoy.
    \
        Causam alicui. Hirt. Luy donner occasion.
    \
        Certamen alicui, vt aliquid fiat. Liu. Prendre debat contre luy.
    \
        Cladem. Liu. Faire desconfiture des gens de guerre, Desconfire.
    \
        Crimen alicui. Cice. Luy imposer et mettre à sus d'avoir faict quelque cas.
    \
        Detrimentum. Caesar. Faire dommage, Porter dommage, Endommager.
    \
        Dolorem. Plin. Faire doleur.
    \
        Faces tectis. Cic. Mettre le feu dedens les maisons.
    \
        Famem ciuibus. Cic. Leur apporter famine, Estre cause de leur famine, Affamer.
    \
        Fraudem. Liu. Faire une tromperie.
    \
        Gradum. Liu. S'advancer de marcher, Poulser plus avant.
    \
        Ignominiam. Liu. Faire honte.
    \
        In periculum capitis se inferre. Cic. Se mettre en danger de perdre la vie.
    \
        Iniuriam sociis. Caes. Leur faire quelque desplaisir.
    \
        Litem capitis in aliquem. Cic. Intenter accusation à l'encontre d'aucun concernant l'estat ou la vie.
    \
        Mala. Plin. Faire maulx.
    \
        Manus alicui. Cic. Mettre la main sur luy, Le batre.
    \
        Memoriam sempiternam in domum suam inferre. Cic. Acquerir bruit et loz perpetuel à sa famille.
    \
        Mentionem. Liu. Faire mention, Mentionner.
    \
        Metum. Liu. Faire paour, Espovanter.
    \
        Moestitiam. Cic. Donner tristesse et ennuy, Contrister, Ennuyer.
    \
        Moram. Caes. Tarder, Retarder.
    \
        Morsus alicui. Ouid. Le mordre.
    \
        Mortem. Plin. Tuer. \ Necem. Plin. Faire mourir.
    \
        Oculos in curiam inferre. Cic. Regarder dedens, etc. Jecter les yeulx dedens.
    \
        Pedem. Cic. Mettre le pied en quelque lieu, Entrer.
    \
        Inferunt pedem, vrgentque, et impulsos semel terrore eodem agunt quo coeperunt. Liu. Entrent.
    \
        Periculum. Cic. Mettre en danger, et peril.
    \
        Praelium in castra. Liu. Aller donner le combat dedens le parc, ou le fort de l'ennemi.
    \
        Rationibus inferre. Colu. Mettre ou coucher parmi les comptes.
    \
        In re seuera conuiuio dignum aut delicatum inferre sermonem. Cic. Entremesler parolle legiere parmi choses graves.
    \
        Sermonem de re aliqua. Cic. Mettre en avant un propos, etc.
    \
        Signa. Caesar, Proximos colles capere vniuersos, atque eo inferri signa iubet. Il commanda et ordonna que les guidons et enseignes tournassent en icelle part.
    \
        Signa patriae. Cic. Venir à enseignes desployees à l'encontre de son pays, et luy faire la guerre.
    \
        Spem. Caes. Donner esperance.
    \
        Sumptum ciuibus. Cic. Faire coustange à ses citoyens, Les mettre en fraiz.
    \
        Supplicia vrbibus hostium. Cic. Punir, Destruire.
    \
        Suspicionem. Caes. Mettre en souspecon.
    \
        Terrorem. Cic. Espovanter.
    \
        Tributum studio alterius. Colum. Aider les estudes d'aucun.
    \
        Vestigia aliquo. Lucret. Aller en quelque lieu.
    \
        Vim et manus alicui. Cic. Luy faire violence et l'oultrager.
    \
        Vulnera alicui. Caesar. Luy bailler force coups et playes, Le navrer.

    Dictionarium latinogallicum > infero

  • 62 inflo

    inflo, āre, āvi, ātum    - tr. et qqf. intr. [st2]1 [-] souffler dans, remplir de vent, gonfler, enfler. [st2]2 [-] sonner, jouer (d’un instrument à vent). [st2]3 [-] enfler (d'orgueil), donner de l'orgueil. [st2]4 [-] élever (le style). [st2]5 [-] élever, augmenter (le prix).    - inflare bucinam: sonner du clairon.    - simul inflavit tibicen, Cic.: dès que le flûtiste a commencé à jouer.    - classica inflantur, Virg.: les trompettes retentissent.    - inflare animos ad insolentiam: gonfler le coeur d'orgueil.    - inflare orationem, Cic.: enfler son style.    - regis spem inflare, Liv. 35, 42: augmenter les espoirs du roi.
    * * *
    inflo, āre, āvi, ātum    - tr. et qqf. intr. [st2]1 [-] souffler dans, remplir de vent, gonfler, enfler. [st2]2 [-] sonner, jouer (d’un instrument à vent). [st2]3 [-] enfler (d'orgueil), donner de l'orgueil. [st2]4 [-] élever (le style). [st2]5 [-] élever, augmenter (le prix).    - inflare bucinam: sonner du clairon.    - simul inflavit tibicen, Cic.: dès que le flûtiste a commencé à jouer.    - classica inflantur, Virg.: les trompettes retentissent.    - inflare animos ad insolentiam: gonfler le coeur d'orgueil.    - inflare orationem, Cic.: enfler son style.    - regis spem inflare, Liv. 35, 42: augmenter les espoirs du roi.
    * * *
        Inflo, inflas, inflare, Enfler. Buccinam inflare. Varro. Souffler dedens.
    \
        Inflare. Cato. Mettre ou jecter, ou faire entrer dedens en soufflant.
    \
        Inflare ambas buccas. Horat. Enfler.
    \
        Inflare sonum. Cic. Souffler, ou donner petit ou grand vent à un instrument.
    \
        Inflat animos rumor. Cic. Enfle et enorgueillist, Enfelonnist.
    \
        Inflare spem alicuius. Liu. Accroistre.
    \
        Inflatum esse. Liu. Avoir le coeur enflé, ou felon, Estre enfelonni.
    \
        Inflatus animus. Cic. Gros coeur et felon.
    \
        Inflatus et tumens animus. Cic. Fier, Orgueilleux, Felon.

    Dictionarium latinogallicum > inflo

  • 63 ostendo

    ostendo, ĕre, tendi, tentum (ostensum) [obs + tendo = tendre en avant] - tr. - [st2]1 [-] étendre devant, exposer. [st2]2 [-] présenter, montrer, faire voir, exhiber, mettre en évidence, manifester, annoncer, exposer, dire, signifier.    - manus ostendere: tendre les mains en avant.    - aliquid in spem ostendere: montrer en perspective qqch d'heureux, laisser entrevoir qqch d'heureux.    - alicui se ostendere: se montrer aux regards de qqn.    - ostendere + prop. inf.: montrer que.    - aciem ostendere: déployer l'armée.    - ut ostendimus supra, Nep. Ages. 1, 5: comme nous l'avons montré ci-dessus.
    * * *
    ostendo, ĕre, tendi, tentum (ostensum) [obs + tendo = tendre en avant] - tr. - [st2]1 [-] étendre devant, exposer. [st2]2 [-] présenter, montrer, faire voir, exhiber, mettre en évidence, manifester, annoncer, exposer, dire, signifier.    - manus ostendere: tendre les mains en avant.    - aliquid in spem ostendere: montrer en perspective qqch d'heureux, laisser entrevoir qqch d'heureux.    - alicui se ostendere: se montrer aux regards de qqn.    - ostendere + prop. inf.: montrer que.    - aciem ostendere: déployer l'armée.    - ut ostendimus supra, Nep. Ages. 1, 5: comme nous l'avons montré ci-dessus.
    * * *
        Ostendo, ostendis, ostendi, ostensum et ostentum, ostendere, Ab os et tendo compositum est. Plaut. Monstrer à aucun ce qu'il cerche.
    \
        Digitis ostendere. Ouid. Monstrer au doigt.
    \
        Bellum ostendere. Liu. Manifester, Declarer, Denoncer.
    \
        Metum ostendere. Cic. Menacer quelcun de quelque chose dont il ait paour, Faire paour, Intimider.
    \
        Tot peccata in hac re ostendis. Terent. Tant de faultes tu fais en ceci.
    \
        Qui simus ostendamus. Cic. Monstrons qui nous sommes.
    \
        Se, siue animum suum ostendere. Plaut. Declarer son courage, Se bailler à congnoistre.
    \
        Se optime ostendere. Cic. Se monstrer homme de bien.
    \
        Se virum ostendere. Terent. Se monstrer homme.
    \
        Se aegre pati ostendere. Terent. Donner à congnoistre qu'on est mal content.
    \
        Spem ostendere. Terent. Bailler esperance, Mettre en esperance.

    Dictionarium latinogallicum > ostendo

  • 64 repono

    rĕpōno, ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. -    - parf. arch. reposivi -- part. sync. repostus. [st1]1 [-] ramener en arrière, replier, renverser (la tête).    - cervicem reponere, Quint. 4: pencher la tête en arrière.    - tereti cervice repostā, Lucr. 1: sa nuque ronde rejetée en arrière.    - pullus altius ingreditur et mollia crura reponit, Virg. G. 3: le poulain s'avance la tête haute et a des jarrets souples. [st1]2 [-] remettre à sa place, replacer, rétablir, remettre en état, réparer; servir une seconde fois; remettre en scène, rejouer.    - caenam reponere, Mart.: resservir le dîner.    - Achillem reponere, Hor.: remettre Achille en scène (après Homère).    - reponere aliquem (in sceptra): rétablir qqn sur le trône.    - capillum reponere, Quint.: rajuster ses cheveux.    - in memoriam reponi, Quint.: retrouver ses souvenirs.    - fabula quae vult reponi, Hor.: pièce qui demande à être rejouée. [st1]3 [-] mettre à la place, substituer, remplacer par; riposter, répliquer; rendre, restituer.    - non puto te meas epistulas delere, ut reponas tuas, Cic. Fam. 7: je ne pense pas que tu effaces mes lettres pour écrire les tiennes par-dessus.    - Aristophanem pro Eupoli reponere, Cic.: mettre Aristophane à la place d'Eupolis, remplacer Eupolis par Aristophane.    - reponere donata, Hor. Ep. 1: rendre ce qu'on a reçu.    - reponere injuriam, Sen.: rendre l'injustice.    - tibi ego idem repono, Cic.: je te rends la pareille.    - nunquamne reponam? Juv. 1, 1: ne répliquerai-je jamais?    - ne tibi ego idem reponam, Cic.: de peur que je ne t'adresse la même question.    - reponere scelus pro scelere, Cic.: répondre à un crime par un crime.    - (nummos) quos tibi reponam hoc triduo aut quadriduo, Plaut. Pers. 1: (écus) que je te rendrai dans trois ou quatre jours.    - quantum carpent armenta exigua tantum gelidus ros nocte reponet, Virg. G. 2: toute l'herbe que ton gros troupeau aura broutée, la fraîche rosée d'une courte nuit te la rendra. [st1]4 [-] mettre en réserve, mettre de côté, mettre en lieu sûr, placer en dépôt, garder, serrer; cacher, dissimuler.    - reponere mella in vetustatem, Col.: serrer le miel pour le conserver.    - fructus reponere, Cic.: mettre des fruits de côté.    - reponere aliquid hiemi, Virg. (in hiemem, Quint.): mettre qqch de côté pour l'hiver.    - reponere Caecubum ad festas dapes, Hor. Epod. 9: mettre de côté du Cécube pour les repas de jours de fête.    - reponere colla in plumis, Ov. M. 10: cacher la tête dans ses plumes. [st1]5 [-] poser, replacer, ranger, remettre (dans, in + abl.); mettre (au nombre de).    - insigne regium, quod ille de suo capite abjecerat, reposuit, Cic. Sest. 27: l'insigne royal, qu'il avait enlevé de sa tête, il l'y remit.    - grues in tergo praevolantium colla et capita reponunt, Cic.: les grues appuient leur tête et leur cou sur celles qui volent devant elles.    - suos hortatur ut spem omnem in virtute reponant, Caes.: il exhorte ses soldats à mettre tout leur espoir dans leur valeur.    - reponere sidera in deorum numero, Cic. Nat. 2: ranger les astres parmi les dieux.    - homines morte deletos in deos reponere, Cic. Nat. 1: mettre les défunts au nombre des dieux.    - in deorum numerum reponere, Cic. Nat. 3: mettre au nombre des dieux.    - reponere in suis, Anton. ad Cic.: compter au nombre de ses amis.    - reponi cum Jove, Sen.: être placé sur le même rang que Jupiter. [st1]6 [-] quitter, laisser, abandonner, déposer, mettre bas, renoncer à, cesser de.    - reponere fugam, Stat.: cesser de fuir.    - caestus artemque repono, Virg.: je renonce à mon habileté dans le ceste.    - jam falcem arbusta reponunt, Virg.: maintenant les arbustes laissent reposer la serpe. [st1]7 [-] faire dépendre de, reposer sur, consister en (in + abl.); compter sur (qqn).    - reponere in aliquem omnia, V. Fl.: se reposer de tout sur qqn.    - reponere plus in duce quam in exercitu, Tac. G. 30: compter sur le général plus que sur l'armée.    - in te repositam esse rem publicam, Cic.: que les affaires de l'Etat repose sur toi..
    * * *
    rĕpōno, ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. -    - parf. arch. reposivi -- part. sync. repostus. [st1]1 [-] ramener en arrière, replier, renverser (la tête).    - cervicem reponere, Quint. 4: pencher la tête en arrière.    - tereti cervice repostā, Lucr. 1: sa nuque ronde rejetée en arrière.    - pullus altius ingreditur et mollia crura reponit, Virg. G. 3: le poulain s'avance la tête haute et a des jarrets souples. [st1]2 [-] remettre à sa place, replacer, rétablir, remettre en état, réparer; servir une seconde fois; remettre en scène, rejouer.    - caenam reponere, Mart.: resservir le dîner.    - Achillem reponere, Hor.: remettre Achille en scène (après Homère).    - reponere aliquem (in sceptra): rétablir qqn sur le trône.    - capillum reponere, Quint.: rajuster ses cheveux.    - in memoriam reponi, Quint.: retrouver ses souvenirs.    - fabula quae vult reponi, Hor.: pièce qui demande à être rejouée. [st1]3 [-] mettre à la place, substituer, remplacer par; riposter, répliquer; rendre, restituer.    - non puto te meas epistulas delere, ut reponas tuas, Cic. Fam. 7: je ne pense pas que tu effaces mes lettres pour écrire les tiennes par-dessus.    - Aristophanem pro Eupoli reponere, Cic.: mettre Aristophane à la place d'Eupolis, remplacer Eupolis par Aristophane.    - reponere donata, Hor. Ep. 1: rendre ce qu'on a reçu.    - reponere injuriam, Sen.: rendre l'injustice.    - tibi ego idem repono, Cic.: je te rends la pareille.    - nunquamne reponam? Juv. 1, 1: ne répliquerai-je jamais?    - ne tibi ego idem reponam, Cic.: de peur que je ne t'adresse la même question.    - reponere scelus pro scelere, Cic.: répondre à un crime par un crime.    - (nummos) quos tibi reponam hoc triduo aut quadriduo, Plaut. Pers. 1: (écus) que je te rendrai dans trois ou quatre jours.    - quantum carpent armenta exigua tantum gelidus ros nocte reponet, Virg. G. 2: toute l'herbe que ton gros troupeau aura broutée, la fraîche rosée d'une courte nuit te la rendra. [st1]4 [-] mettre en réserve, mettre de côté, mettre en lieu sûr, placer en dépôt, garder, serrer; cacher, dissimuler.    - reponere mella in vetustatem, Col.: serrer le miel pour le conserver.    - fructus reponere, Cic.: mettre des fruits de côté.    - reponere aliquid hiemi, Virg. (in hiemem, Quint.): mettre qqch de côté pour l'hiver.    - reponere Caecubum ad festas dapes, Hor. Epod. 9: mettre de côté du Cécube pour les repas de jours de fête.    - reponere colla in plumis, Ov. M. 10: cacher la tête dans ses plumes. [st1]5 [-] poser, replacer, ranger, remettre (dans, in + abl.); mettre (au nombre de).    - insigne regium, quod ille de suo capite abjecerat, reposuit, Cic. Sest. 27: l'insigne royal, qu'il avait enlevé de sa tête, il l'y remit.    - grues in tergo praevolantium colla et capita reponunt, Cic.: les grues appuient leur tête et leur cou sur celles qui volent devant elles.    - suos hortatur ut spem omnem in virtute reponant, Caes.: il exhorte ses soldats à mettre tout leur espoir dans leur valeur.    - reponere sidera in deorum numero, Cic. Nat. 2: ranger les astres parmi les dieux.    - homines morte deletos in deos reponere, Cic. Nat. 1: mettre les défunts au nombre des dieux.    - in deorum numerum reponere, Cic. Nat. 3: mettre au nombre des dieux.    - reponere in suis, Anton. ad Cic.: compter au nombre de ses amis.    - reponi cum Jove, Sen.: être placé sur le même rang que Jupiter. [st1]6 [-] quitter, laisser, abandonner, déposer, mettre bas, renoncer à, cesser de.    - reponere fugam, Stat.: cesser de fuir.    - caestus artemque repono, Virg.: je renonce à mon habileté dans le ceste.    - jam falcem arbusta reponunt, Virg.: maintenant les arbustes laissent reposer la serpe. [st1]7 [-] faire dépendre de, reposer sur, consister en (in + abl.); compter sur (qqn).    - reponere in aliquem omnia, V. Fl.: se reposer de tout sur qqn.    - reponere plus in duce quam in exercitu, Tac. G. 30: compter sur le général plus que sur l'armée.    - in te repositam esse rem publicam, Cic.: que les affaires de l'Etat repose sur toi..
    * * *
        Repono, reponis, pen. prod. reposui, repositum, pen. corr. reponere. Cic. Remettre.
    \
        Grues in tergo praeuolantium capita reponunt. Cic. Reposent leurs testes sur, etc.
    \
        Ligna large reponere super foco. Horat. Mettre.
    \
        Reponere. Virgil. Serrer et mettre en quelque lieu pour garder, Mettre en reserve.
    \
        Seorsum reponere. Columel. Mettre à part.
    \
        Hyemi reponere aliquid. Virgil. Reserver pour l'hyver.
    \
        Reponere omnia in aliquo. Liuius. Remettre tout en luy, Se fier du tout en luy, Avoir toute son esperance en luy.
    \
        Catullo et Lucullo alibi reponemus. Cic. Nous leur rendrons une fois ce que nous leur avons osté.
    \
        Peto a te, vt id a me ne requiras, ne tibi idem reponam quum veneris. Cic. Que je ne te face le pareil, Que je ne te demande comme tu l'as demandé.
    \
        Reponere iniuriam. Seneca. Rendre l'injure et le tort qu'on nous a faict.
    \
        Semper ego auditor tantum? nunquamne reponam? Iuuenal. N'escriray je point ma fois?
    \
        Capillum reponere. Quintil. Adjancer, Accoustrer les cheveulx.
    \
        Ceruicem reponere. Quintil. Tordre le col et pancher la teste d'une part et d'autre.
    \
        Causam reponere in mansuetudine iudicum. Cic. S'en rapporter à la bonté des juges, La mettre en leur main.
    \
        In causa eadem reponere aliquem. Cic. Le louer aussi bien qu'un autre pour un mesme faict.
    \
        Coenam reponere. Mart. Rebailler à soupper à celuy qui nous en avoit baillé.
    \
        In coronamenta reponitur. Plin. On en fait des bouquets et chappeaulx de fleurs.
    \
        In deos reponere aliquem. Cicero. Luy porter honneur comme à Dieu.
    \
        Donata reponere. Horat. Rendre ce qu'on nous a donné.
    \
        Fabulas et scripta sua reponere poetae dicuntur. Horat. Reciter de rechef, et jouer devant le peuple.
    \
        In gradum reponi. Quintil. Estre remis en sa place, ou en son train.
    \
        In gremio reponere aliquid. Liu. Mettre en son giron.
    \
        Lachrymas reponere. Stat. Reserver.
    \
        In medium quaesita reponunt. Virgilius. Les mousches à miel mettent et gardent en commun ce qu'elles ont amassé.
    \
        Membra reponunt stratis. Virgil. Ils se couchent.
    \
        Mentem reponere. Valer. Flac. Rendre bon courage.
    \
        Reponere in numero eloquentium. Cicero. Compter aucun parmi les eloquents, L'estimer eloquent.
    \
        In numero deorum reponere. Cic. Estimer autant que dieux.
    \
        In numerum fabularum reponere aliquid. Cic. Ne l'estimer non plus qu'une fable.
    \
        Nummos reponere. Plaut. Rendre l'argent qu'on nous a presté.
    \
        Odium reponere. Tacit. Garder sa haine pour une autresfois, et n'en faire point de semblant pour le present, La cacher.
    \
        Mens reponit onus. Catull. Delaisse tout soing et soulci.
    \
        Remum reponere. Plaut. Ne gascher ou ramer plus.
    \
        In silentio reponere recte facta alterius. Plinius iunior. S'en taire, N'en dire mot.
    \
        Spem suam in aliquo reponere. Liuius. Mettre son esperance en aucun.
    \
        In optima spe repositus puer. Antonius Ciceroni. De qui on ha grande esperance.
    \
        In suis aliquem reponere. Antonius Ciceroni. L'estimer de ses amis, Le mettre au compte et nombre de ses amis.
    \
        In thesauris reposita pecunia. Liu. Qu'on a mis en thresor.
    \
        In vetustatem reponere aliquid. Columel. Reserver quelque chose pour le temps advenir.

    Dictionarium latinogallicum > repono

  • 65 respondeo

    respondĕo, ēre, spondi, sponsum - tr. et intr. - [st1]1 [-] répondre (verbalement ou par écrit); donner une réponse, promettre (en parl. des devins).    - alicui respondere: répondre à qqn.    - alicui rei (ad rem, adversus rem, contra rem) respondere: répondre à qqch.    - nec tibi de versibus plura respondebo, Cic.: et sur tes vers je ne te répondrai pas davantage.    - respondere adversus haec in hanc sententiam, Liv.: riposter à ces paroles en ces termes.    - tibi non rescribere, sed respondere, Sen.: te répondre non par écrit mais de vive voix.    - respondere + prop. inf.: répondre que.    - respondere ut: répondre (en demandant) de.    - Pythia respondit ut moenibus ligneis se munirent, Nep. Them. 2, 6: la Pythie leur répondit de se défendre avec des murailles de bois.    - respondere gratias alicui, Apul.: témoigner à qqn sa reconnaissance. [st1]2 [-] répondre (à un appel, à une citation en justice, à une convocation), comparaître (en justice).    - respondere ad nomina, Liv.: répondre à l'appel de son nom, se présenter au recrutement.    - profectus in exilium Tubulus statim nec respondere ausus; erat enim res aperta, Cic. Fin. 2: Tubulus s'en alla aussitôt en exil, sans oser comparaître en justice: le délit était évident.    - nemo Epaminondam responsurum putabat, Nep. Epam. 8: personne ne pensait qu'Épaminondas répondît à l'assignation. [st1]3 [-] donner un avis (comme jurisconsulte).    - jus (de jure) alicui respondere: donner des consultations juridiques à qqn. [st1]4 [-] répondre aux engagements, payer, s'acquitter.    - respondere ad tempus, Cic.: payer à la date fixée.    - respondere quieti, Tac.: payer sa dette au repos.    - respondere nominibus, Sen.: faire honneur à sa signature, acquitter ses dettes.    - par pari (dat.) ou paria paribus respondere, Cic.: s'acquitter exactement; rendre la pareille.    - par pari respondeatur, Cic.: qu'on rende la pareille.    - par pari respondes dicto, Plaut.: tu me réponds en employant les mêmes que les miens. [st1]5 [-] reproduire, réfléchir.    - saxa et solitudines voci respondent, Cic. Arch. 8, 19: les rochers et les déserts font écho à la voix.    - respondent flebile ripae, Ov. M. 11: les rives répètent ces gémissements.    - respondentia tympana, Stat.: tambourins sonores.    - sidera respondent in aqua, Lucr.: les astres se réflètent dans l'eau.    - res ibi respondent simili forma atque colore, Lucr.: les objets s'y reflètent exactement avec leur forme et leur couleur. [st1]6 [-] répondre (à l'attente, aux efforts...); venir bien, réussir.    - fructu non respondente labori, Ov. F. 4: le profit ne répondant pas à la peine.    - haudquaquam ad spem eventus respondit, Liv. 28: le résultat ne répondit nullement à l'attente.    - quod saepius respondeat, Cels.: un remède qui soit assez souvent efficace.    - quicquid non ex voluntate respondet iram evocat, Sen.: tout ce qui ne répond pas à notre volonté éveille notre colère. [st1]7 [-] correspondre, faire pendant à; cadrer avec, s'accorder avec; être proportionné à, être égal à, être conforme à; répondre à, être à la hauteur de.    - honoribus majorum respondere non potuit, Cic. Br.: il ne put s'élever aussi haut que ses ancêtres dans la carrière des honneurs.    - is mensis Junio respondit, Curt.: ce mois correspond au mois de juin.    - respondere ad parentum speciem, Varr.: ressembler à ses parents.    - Graecorum gloriae respondere, Cic.: égaler la gloire des Grecs.    - dictis respondent cetera patris, Virg. En. 1: tout le reste cadre avec les paroles de la vénérable divinité.    - ad perpendiculum respondere, Vitr. Plin.: être d'aplomb.    - ad normam respondere, Vitr.: être droit. [st1]8 [-] qqf. résister à.    - invidiae respondere, Ov.: résister à l'envie. [st1]9 [-] Dig. appartenir à, dépendre de.    - respondere ablativo casui, Prob.: se construire avec l'ablatif.
    * * *
    respondĕo, ēre, spondi, sponsum - tr. et intr. - [st1]1 [-] répondre (verbalement ou par écrit); donner une réponse, promettre (en parl. des devins).    - alicui respondere: répondre à qqn.    - alicui rei (ad rem, adversus rem, contra rem) respondere: répondre à qqch.    - nec tibi de versibus plura respondebo, Cic.: et sur tes vers je ne te répondrai pas davantage.    - respondere adversus haec in hanc sententiam, Liv.: riposter à ces paroles en ces termes.    - tibi non rescribere, sed respondere, Sen.: te répondre non par écrit mais de vive voix.    - respondere + prop. inf.: répondre que.    - respondere ut: répondre (en demandant) de.    - Pythia respondit ut moenibus ligneis se munirent, Nep. Them. 2, 6: la Pythie leur répondit de se défendre avec des murailles de bois.    - respondere gratias alicui, Apul.: témoigner à qqn sa reconnaissance. [st1]2 [-] répondre (à un appel, à une citation en justice, à une convocation), comparaître (en justice).    - respondere ad nomina, Liv.: répondre à l'appel de son nom, se présenter au recrutement.    - profectus in exilium Tubulus statim nec respondere ausus; erat enim res aperta, Cic. Fin. 2: Tubulus s'en alla aussitôt en exil, sans oser comparaître en justice: le délit était évident.    - nemo Epaminondam responsurum putabat, Nep. Epam. 8: personne ne pensait qu'Épaminondas répondît à l'assignation. [st1]3 [-] donner un avis (comme jurisconsulte).    - jus (de jure) alicui respondere: donner des consultations juridiques à qqn. [st1]4 [-] répondre aux engagements, payer, s'acquitter.    - respondere ad tempus, Cic.: payer à la date fixée.    - respondere quieti, Tac.: payer sa dette au repos.    - respondere nominibus, Sen.: faire honneur à sa signature, acquitter ses dettes.    - par pari (dat.) ou paria paribus respondere, Cic.: s'acquitter exactement; rendre la pareille.    - par pari respondeatur, Cic.: qu'on rende la pareille.    - par pari respondes dicto, Plaut.: tu me réponds en employant les mêmes que les miens. [st1]5 [-] reproduire, réfléchir.    - saxa et solitudines voci respondent, Cic. Arch. 8, 19: les rochers et les déserts font écho à la voix.    - respondent flebile ripae, Ov. M. 11: les rives répètent ces gémissements.    - respondentia tympana, Stat.: tambourins sonores.    - sidera respondent in aqua, Lucr.: les astres se réflètent dans l'eau.    - res ibi respondent simili forma atque colore, Lucr.: les objets s'y reflètent exactement avec leur forme et leur couleur. [st1]6 [-] répondre (à l'attente, aux efforts...); venir bien, réussir.    - fructu non respondente labori, Ov. F. 4: le profit ne répondant pas à la peine.    - haudquaquam ad spem eventus respondit, Liv. 28: le résultat ne répondit nullement à l'attente.    - quod saepius respondeat, Cels.: un remède qui soit assez souvent efficace.    - quicquid non ex voluntate respondet iram evocat, Sen.: tout ce qui ne répond pas à notre volonté éveille notre colère. [st1]7 [-] correspondre, faire pendant à; cadrer avec, s'accorder avec; être proportionné à, être égal à, être conforme à; répondre à, être à la hauteur de.    - honoribus majorum respondere non potuit, Cic. Br.: il ne put s'élever aussi haut que ses ancêtres dans la carrière des honneurs.    - is mensis Junio respondit, Curt.: ce mois correspond au mois de juin.    - respondere ad parentum speciem, Varr.: ressembler à ses parents.    - Graecorum gloriae respondere, Cic.: égaler la gloire des Grecs.    - dictis respondent cetera patris, Virg. En. 1: tout le reste cadre avec les paroles de la vénérable divinité.    - ad perpendiculum respondere, Vitr. Plin.: être d'aplomb.    - ad normam respondere, Vitr.: être droit. [st1]8 [-] qqf. résister à.    - invidiae respondere, Ov.: résister à l'envie. [st1]9 [-] Dig. appartenir à, dépendre de.    - respondere ablativo casui, Prob.: se construire avec l'ablatif.
    * * *
        Respondeo, respondes, respondi, responsum, respondere. Terent. Respondre.
    \
        Responde quod rogo. Plaut. Respons à ce que je te demande.
    \
        De iure respondere. Cic. Donner conseil et resolution des difficultez de droict à ceulx qui viennent consulter.
    \
        Ius ciuile publice respondere. Plin. iunior. Consulter et donner conseil à touts venants sur les poincts de droict.
    \
        Respondere criminibus. Mattius ad Ciceronem. Se purger d'aucun cas qu'on nous met à sus.
    \
        Ad nomina respondere. Liu. Comparoir au jour de la monstre.
    \
        Non respondere. Cic. Faire default, Ne comparoir point.
    \
        Ad tempus respondere vel ad diem, debitor dicitur. Cic. Payer ou satisfaire au jour nommé.
    \
        Dictis respondent caetera matris. Virgil. Conviennent et se rapportent, ou s'accordent au parolles de ma mere.
    \
        Ad normam respondet. Pli. Est juste à l'esquierre et à la reigle.
    \
        Quarta chorda ad septimam respondet. Varro. Convient et s'accorde à la septiesme.
    \
        Haudquaquam ad spem euentus respondet. Liu. La chose ne vient pas comme on esperoit.
    \
        Fructus non respondens labori. Ouid. Qui n'est point correspondant ne pareil.
    \
        Laudibus respondere Graecorum. Cicero. Valoir autant que eulx, Paragonner.
    \
        Fauor non respondet meritis. Horat. La faveur ne respond point aux merites et desertes, On n'est point favorisé comme on a merité et deservi.
    \
        Tua virtus opinioni hominum non respondet. Cic. Tu n'es point si vertueux que les hommes pensent et estiment.
    \
        Voto alicuius respondere. Pli. iun. Faire ce qu'il soubhaite.
    \
        Si bonitas tua responderit iudicio meo. Cic. Si tu es de telle bonté que je t'estime.
    \
        Amore, vel in amore respondere alicui. Cic. L'aimer autant qu'il nous aime.
    \
        In omnibus tuis rebus meis optatis fortuna respondit. Cicero. La fortune a esté telle que je desiroye, Il est advenu comme je desiroye.
    \
        Respondere patri. Cic. Suyvre les meurs de son pere, Estre semblable à luy, Resembler.
    \
        Mari respondet Gnosia tellus. Virgil. Estre vis à vis.
    \
        Vbi aliquid non respondit. Celsus. Quand on voira que la medecine qu'on a baillé n'aura point prouffité comme on pensoit.
    \
        Responsu breue. Cic. Brief à respondre.

    Dictionarium latinogallicum > respondeo

  • 66 seco

    [st1]1 [-] sĕco, āre, sĕcŭi, sectum: - tr. -    - parf. sĕcāvi (lat. vulgaire) -- Col. 5, 9, 2. part. fut. sĕcātūrus. a - couper, découper, mettre en tranches, en morceaux.    - pabulum secare, Caes. BG. 7, 14, 4: couper le fourrage.    - alicui collum secare, Q. Cic. Pet. 10: couper la tête à qqn.    - dona secto elephanto, Virg. En. 3, 464: des présents en ivoire découpé, façonné. b - couper, amputer.    - Cic. Phil. 8, 15; Tusc. 2, 35.    - cum varices secabantur Mario, dolebat; cum aestu magno ducebat agmen, laborabat, Cic. Tusc. 2: quand on l'opérait des varices, Marius souffrait; quand sous la grande chaleur il marchait à la tête de son armée, il se fatiguait.    - secare, Mart. 5, 41, 3 ; 9, 6, 4: mutiler, châtrer.    - au n. plur. secta, Plin. 31, 126: parties du corps opérées. c - entamer, déchirer, écorcher.    - hirsuti secuerunt corpora vepres, Virg. G. 3, 444: les buissons épineux ont écorché leur peau.    - cf. Hor. Ep 1, 19, 47; Ov. F. 6, 148.    - sectus flagellis, Hor. Epo. 4, 11: déchiré de coups de fouet.    - podagra secari, Mart. 9, 92, 9: être déchiré, tourmenté par la goutte.    - cf. Catul. 71, 2.    - secare, Pers. 1, 114: déchirer (dans des écrits). d - fendre, couper, passer à travers, fendre (la mer, l'air).    - Virg. En. 9, 103, etc. ; G. 1, 406.    - viam secare, Virg. En. 6, 899: se frayer un chemin.    - cf. Quint. 3, 1, 14.    - medium agmen secare, Virg. En. 10, 440: fendre le milieu des troupes. e - séparer, diviser.    - Virg. En. 7, 717; Plin. Ep. 5, 6, 12.    - sectus orbis, Hor. O. 3, 27, 75: une partie du monde. g - diviser, partager, morceler.    - secare causas in plura genera, Cic. de Or. 2, 117: établir trop de divisions dans les causes.    - cf. Quint. 8, 6, 13; 12, 2, 13.    - secare, Hor. Ep. 1, 16, 42; S. 1, 10, 15 ; trancher (un différend).    - spem secare, Virg. En. 10, 107, (cf. secare viam) s'ouvrir, se ménager une espérance, poursuivre une espérance. [st1]2 [-] sĕco, ĕre (arch.): c. sequo, sequor.    - multa secuntur incommoda huic deditos curae, Sen. Ep. 2: beaucoup d'ennuis atteignent ceux qui sont tout entiers à ce soin ( = se consacrent tout entier à ce soin (du corps).
    * * *
    [st1]1 [-] sĕco, āre, sĕcŭi, sectum: - tr. -    - parf. sĕcāvi (lat. vulgaire) -- Col. 5, 9, 2. part. fut. sĕcātūrus. a - couper, découper, mettre en tranches, en morceaux.    - pabulum secare, Caes. BG. 7, 14, 4: couper le fourrage.    - alicui collum secare, Q. Cic. Pet. 10: couper la tête à qqn.    - dona secto elephanto, Virg. En. 3, 464: des présents en ivoire découpé, façonné. b - couper, amputer.    - Cic. Phil. 8, 15; Tusc. 2, 35.    - cum varices secabantur Mario, dolebat; cum aestu magno ducebat agmen, laborabat, Cic. Tusc. 2: quand on l'opérait des varices, Marius souffrait; quand sous la grande chaleur il marchait à la tête de son armée, il se fatiguait.    - secare, Mart. 5, 41, 3 ; 9, 6, 4: mutiler, châtrer.    - au n. plur. secta, Plin. 31, 126: parties du corps opérées. c - entamer, déchirer, écorcher.    - hirsuti secuerunt corpora vepres, Virg. G. 3, 444: les buissons épineux ont écorché leur peau.    - cf. Hor. Ep 1, 19, 47; Ov. F. 6, 148.    - sectus flagellis, Hor. Epo. 4, 11: déchiré de coups de fouet.    - podagra secari, Mart. 9, 92, 9: être déchiré, tourmenté par la goutte.    - cf. Catul. 71, 2.    - secare, Pers. 1, 114: déchirer (dans des écrits). d - fendre, couper, passer à travers, fendre (la mer, l'air).    - Virg. En. 9, 103, etc. ; G. 1, 406.    - viam secare, Virg. En. 6, 899: se frayer un chemin.    - cf. Quint. 3, 1, 14.    - medium agmen secare, Virg. En. 10, 440: fendre le milieu des troupes. e - séparer, diviser.    - Virg. En. 7, 717; Plin. Ep. 5, 6, 12.    - sectus orbis, Hor. O. 3, 27, 75: une partie du monde. g - diviser, partager, morceler.    - secare causas in plura genera, Cic. de Or. 2, 117: établir trop de divisions dans les causes.    - cf. Quint. 8, 6, 13; 12, 2, 13.    - secare, Hor. Ep. 1, 16, 42; S. 1, 10, 15 ; trancher (un différend).    - spem secare, Virg. En. 10, 107, (cf. secare viam) s'ouvrir, se ménager une espérance, poursuivre une espérance. [st1]2 [-] sĕco, ĕre (arch.): c. sequo, sequor.    - multa secuntur incommoda huic deditos curae, Sen. Ep. 2: beaucoup d'ennuis atteignent ceux qui sont tout entiers à ce soin ( = se consacrent tout entier à ce soin (du corps).
    * * *
        Seco, secas, secui, sectum, secare. Columel. Couper, Trencher, Tailler, Scier.
    \
        Hirsuti vepres secant corpora. Virgil. Deschirement.
    \
        Membra alicuius secare. Ouid. Le chastrer, Luy couper, etc.
    \
        Pabulum secare. Caes. Faucher du foin.
    \
        AEthera pennis secare. Virgil. Fendre l'air, Voler en l'air.
    \
        Ventos secare. Virgil. Fendre le vent en volant.
    \
        Spem secare. Virgil. Suyvre une esperance, Avoir espoir.
    \
        Magnae lites secantur bono viro iudice. Horat. Sont departies et rompues.

    Dictionarium latinogallicum > seco

  • 67 adimo

    ad-imo, ēmī, emptum, ere (ad u. emo), ab-, wegnehmen: a) übh.: si qui adhaeserant pediculi, adimuntur, Col. 12, 51, 1. – b) etwas Lästiges jmdm. abnehmen, alci compedes (Ggstz. dare), Plaut.: vincula canibus, Ov. – u. jmdm. ein Übel benehmen, ihn davon befreien, curas, metum, Ter.: dolores, Hor. – c) ein Besitztum, Gut usw. jmdm. (ab)nehmen, es ihm entziehen, rauben (Ggstz. dare, donare, addere, reddere, tribuere), alci regnum, vitam, pecuniam, Cic.: alci ordinem (Kompanie), regna, Cic.: munus, Liv.: alci civitatem (Bürgerrecht), Sall. fr.: alci sensus, absprechen (Ggstz. reddere [einräumen] assensionem), Cic.: alci somnum, Cic.: undique fugam, Dict.: spem, Ter.: alci spem deditionis, Cic.: perpetuā virginitate alci spem partus, Liv.: m. ab u. Abl., cum iste a Syracusanis, quae ille calamitosus dies reliquerat, ademisset, Cic. Verr. 4, 151. – poet. m. folg. Infin., benehmen = wehren, verbieten, Hor. ep. 1, 19, 9. Ov. ex Pont. 1, 7, 47. – absol., Ter. Phorm. 276. – d) eine Pers. jmdm. entreißen, alqm (alci), Cic.: puellam leto, Hor. – bes. v. Tode, entreißen, hinraffen, alqm alci, Plaut. u. Ter., dah. poet., ademptus, hingerafft, gestorben, Hor. u. Ov. – adempsit = ademerit, Plaut. Epid. 363.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > adimo

  • 68 colloco

    col-loco, āvī, ātum, āre (con u. loco), einem Ggstde. seinen Platz geben, seinen Platz anweisen, I) im allg., wo Platz nehmen lassen, wo ausstellen, niederstellen, niedersetzen, niederlegen, wo hinstellen, hinsetzen, hinlegen, im Zshg. auch bl. stellen, jetzen, legen, 1) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: saxa atque materiam disponere collocareque, Quint. 7. praef. § 1: armamenta, an den Mastbaum hängen, Liv. 33, 48, 8: sidera (am Himmel), Cic. Tim. 30: lecticas, Cic. Phil. 5, 18. – m. dopp. Acc., eam materiam conversam ad hostem collocabat, Caes. b. G. 3, 29, 1. – m. Advv. wie? columnas neque recte neque e regione, Cic. ad Q. fr. 3, 1, 1. § 2: tabulas et signa propalam, Cic. de or. 1, 160: sellam curulem perverse, Suet. Galb. 18, 3. – m. Advv. wo? ubi tigna collocentur, Caes. b. c. 2, 10, 3. – m. in u. Akk.: in tabernam vasa et servos, Plaut. Men. 986. – m. in u. Abl., suo quidque in loco, Cic. de or. 1, 162: magni ponderis saxa et praeacutas trabes in muro, Caes. b. G. 2, 29, 3: trabes directas in solo, ibid. 7, 23, 1: tabulas bene pictas in bono lumine, Cic. Brut. 261: u. (im Bilde) benefacta in luce, nicht unter den Scheffel stellen, Cic. Tusc. 2, 64: alqd in conspectu quodam modo, Quint. 7, 1, 4. – m. a. Praepp., alqd ad ignem, Vitr. 1, 6, 2: onerarias naves ordine duplice ad ancoras, Suet. Cal. 19, 1: simulacrum Victoriae ante ipsam Minervam, Caes.
    ————
    b. c. 3, 105, 2: fasces stramentorum ac virgultorum ante aciem, Hirt. b. G. 8, 15, 5: epistulam inter tuniculam ac strofium, Turpil. com. 197: lecticam pro tribunali, Suet. Aug. 33, 1: alqd iuxta sedentem hominem, Cels. 6, 9: super genua sua coxas alcis, Cels. 7, 26. no. 2: totas tunicas extra scrotum, Cels. 7, 21. no. 2: testiculum super ventrem cum duabus suis tunicis, Cels. 7, 19. – m. bl. Abl., oculos pennis, auf das Gefieder fetzen, Ov. met. 1, 723: similes notas quinto quoque loco, Cornif. rhet. 3, 31. – β) leb. Objj., sowohl aufstellen, eos (sie = ihre Statuen) in illo loco atque in rostris, Cic. Sest. 83. – als setzen, stellen, legen, sich setzen (legen, lagern) lassen, sitzen (liegen) lassen, puellulam, Catull. 61, 188: iubeo hominem tolli et conlocari et confoveri, Afran. com. 143 sq. – m. dopp. Acc., alqm aut pronum aut supinum, Cels. 8, 20. § 20. – m. in u. Akk. od. Abl., se in arborem, Plaut. aul. 706: alqm in ventrem, in latus, Cels. 7, 27; 8, 20: se in locum celsum, Acc. tr. 437: se in sedes regias, Liv. Andr. tr. 10: alqm in lectum, Ter. eun. 593 (gegen cod. B mit den übrigen Hdschrn.): alqm in lecto, Cels. 5, 26. no. 25: alqm in lecto suo, Cic. de rep. 1, 17: alqm in medio lecto, in imo lecto, Sen. de const. sap. 10, 2: alqm in conclavi, Cels. 7, 29: alqm in cubili, Cic. Tusc. 2, 39: hominem od. corpus in sedili, Cels. 8, 12 u. 15: alqm in loco tepido, Cels. 8, 4: alqm suis manibus in curru, Cic. Rosc.
    ————
    Am. 98: cuius et parentis sui manibus in navi tuta ac fideli collocatus (gebracht), Cic. Planc. 97: corpus (Augusti) in vestibulo domus, niedersetzen (ausstellen), Suet. Aug. 100, 2: u. so reliquias eius in hortis Domitiae, Capit. Anton. Pius 5, 1. – m. a. Praepp., alqm super se, Suet. Aug. 43, 4: alqm super pulpitum, Suet. Cal. 54, 2: alqm infra se, Suet. Cal. 24, 1: alqm iuxta se latere dextro, Suet. Ner. 13, 2: alqm iuxta se in sella, Eutr. 4, 7: alqos circa se, Suet. Tit. 9, 2: u. (zugl. m. dopp. Acc.) alqm resupinum super subsellium aut lectum, Cels. 7, 26: alqm super id scamnum aut pronum aut supinum aut in latus, Cels. 8, 20. – m. bl. Abl. wo? hominem loco calido, Cels. 5, 27. no. 3: homo collocatur alto sedili, medicus autem humiliore adversus, Cels. 8, 10, 2. – m. Abl. wie? corpus alio quo modo collocatum est, Cels. 7, 18: tum is super duorum genua eodem modo collocatur, Cels. 7, 26. no. 2: collocari quoque membrum quod ictum est ratione certā debet, Cels. 5, 26. no. 28. – b) als milit. t. t., aufstellen, α) lebl. Objj.: impedimenta, Liv. 44, 37, 1: currus ita, ut etc., Caes. b. G. 4, 33, 2: impedimenta in tumulo quodam, Caes. b. G. 6, 8, 3: post eas (legiones) totius exercitus impedimenta, Caes. b. G. 2, 19, 3: naves Rhodias in dextro cornu, Auct. b. Alex. 14, 1: tormenta quibusdam locis contra facillimos descensus, aufpflanzen, Hirt. b. G. 8, 40, 4: u. so ballistas scorpionesque ante frontem
    ————
    castrorum contra oppidum, Auct. b. Afr. 56, 2. – β) leb. Objj.: certa subsidia, Caes. b. G. 2, 22, 1: praesidia, Sall. Cat. 45, 2: aciem triplicem, Auct. b. Afr. 81, 1. – m. in u. Abl., praesidia in litore, Nep. Hann. 11, 4, od. in angustiis, Caes. b. c. 1, 65, 4: duas legiones et omnia auxilia in summo iugo, Caes. b. G. 1, 24, 2: equitem in utroque cornu, Frontin. 2, 3, 20: milites in muro custodiae causā, Caes. b. c. 1, 28, 3: insidias bipertito in silvis, Caes. b. G. 5, 32, 1: pedestres copias in convalle in insidiis, Caes. b. G. 3, 20, 4: in cella Concordiae armatos, latrones, sicarios, Cic. Phil. 5, 18. – m. a. Praepp., equitatum omnem ab lateribus extra fossam, Auct. b. Alex. 38, 3: alci insidias ante fundum suum, Cic. Mil. 27: in prima acie ante signa elephantos, Liv. 27, 48, 5: certos apud latera, Sall. hist. fr. inc. 53 (19): legionem in occulto citra flumen, Frontin. 1, 6, 2: copias in statione pro castris, Caes. b. G. 5, 15, 3: pro vallo legiones instructas, Hirt. b. G. 8, 15, 3: post terga peditum equitatum, Frontin. 2, 5, 37: legiones propius Armeniam, Tac. ann. 13, 7. – m. bl. Abl., eos eodem loco in acie (in Schl.), Caes. b. c. 2, 33, 4: armatos in praesidiis (auf milit. Posten) multis locis (an v. O.), Cic. Phil. 1, 25: certis locis cum ferro homines, Cic. Caecin. 41: quod quo loco collocati fuerant, non potuissent videre, Cic. Cael. 65. – m. Ang. gegen wen? cohortes legionarias quattuor advorsum pedites hostium, Sall.
    ————
    Iug. 51, 3. – m. Ang. wozu? alqm ad hanc rem, Cic. Cael. 64: alqm ad Cn. Pompeium interimendum, Cic. Pis. 28; vgl. Cic. Mil. 18.
    2) übtr.: a) übh. wohin stellen, setzen, legen, multa in pectore suo conlocare oportet, er muß viele Dinge im Kopfe haben, Plaut. Pers. 8: vide, causam illorum superiore collocarit ne loco, Lucil. sat. 16, 97: res eae, quae agentur aut dicentur, suo loco collocandae, Cic. de off. 1, 142: in animis ego vestris omnes triumphos meos, omnia ornamenta honoris condi et collocari volo, wünsche ich treu bewahrt zu wissen, Cic. Cat. 3, 26: omnium longitudinum et brevitatum in sonis sicut acutarum graviumque vocum iudicium ipsa natura in auribus nostris collocavit, Cic. or. 173. – b) in einen Zustand, Verhältnis, in eine Lage bringen, versetzen, se in opus, Plaut. Vid. fr. 2, 20 St.: in otium, Plaut. merc. 553: alqm in soporem (in den Todesschlaf), Plaut. Amph. 304: rem alcis in tuto, sicher stellen, Ter. heaut. 689 u. 695: famam in tuto, Quint. 12, 11, 7: alqm in tuto, Cic. har. resp. 53. – c) etw. in etw. od. jmd. setzen, auf etw. od. jmd. bauen, beruhen lassen, non modo in causa, verum in aliquo honesto praesidio aut in alicuius eloquentia aut gratia spem aliquam, Cic. I. Verr. 9: in alqo magnam spem dignitatis suae, Cic. de or. 1, 25: spem salutis in fuga, Auct. b. Alex. 29, 5: omnes bene vivendi rationes in virtute, Cornif. rhet. 4, 24: omnia sunt colloca-
    ————
    ta in usu cotidiano, in congressione hominum atque in foro, alles beruht auf usw., Cic. de or. 1, 192. – d) eine Zeit od. eine Tätigkeit auf etwas verwenden, gerichtet sein lassen, adulescentiam suam in amore atque in voluptatibus, Cic. Cael. 39: omne suum studium in doctrina et sapientia, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 29. – refl. se coll. in alqa re, sich auf etw. legen, einer Sache sich hingeben, totum se coll. in alqa re, sich in etw. vertiefen, palam sese in meretricia vita, Cic. Cael. 49: totum se in cognitione et scientia, Cic. de off. 1, 158: totum se in optimo vitae statu exquirendo, Cic. Tusc. 5, 2. – e) schriftl. anbringen, beibringen, de cuius moderatione atque sapientia in prioribus libris satis collocavi, Tac. ann. 6, 27.
    II) insbes.: 1) eig.: a) lebl. Objj.: α) in einer gewissen Ordnung aufstellen, aufrichten, errichten, anlegen, aufschlagen, statuam, Quint. 7. pr. § 2: signum (lovis), Cic. Cat. 3, 21: tu (Libertam deam) domi meae conlocasti, Cic. de domo 102: aedificia, Hermog. dig. 1, 1, 5: moenia, Vitr. 1, 5, 1: sedes ac domicilium, Cic. Verr. 2, 6. – m. Adv. (wo?), illa pars litoris, ubi iste castra luxuriae collocarat, Cic. Verr. 5, 96. – m. in u. Abl., tabernaculum sibi in campo Martio, Cic. Pis. 61: in ipso aditu atque ore portus tabernacula carbaseis velis intenta, Cic. Verr. 5, 30 u. (im Bilde) in una philosophia quasi tabernaculum vitae suae, Cic. de or. 3, 77. – m. a. Praepp.,
    ————
    oppidum ad eius regionem et partem castrorum collocatum (gelegen), Auct. b. Afr. 68, 1: tribunal suum iuxta C. Trebonii, praetoris urbani, sellam, Caes. b. c. 3, 20, 1. – m. bl. Abl., castella locis idoneis, Auct. b. Alex. 61, 5. – β) eine Kleidung zurechtlegen, ordnen, chlamydem, ut pendeat apte, Ov. met. 2, 734. – γ) ein Glied einrichten, coxam parum apte, Plin. ep. 2, 1, 5: maxillam in sedem suam, Cels. 8, 7. – b) leb. Wesen: α) eine Pers. irgendwo einsetzen, einlegen, unterbringen, einquartieren, ihren Sitz (Wohnsitz) nehmen lassen od. anweisen, ansiedeln, wohin verlegen, versetzen, stationieren, comites eius apud ceteros hospites, Cic. II. Verr. 1, 63: se Athenis, sich niederlassen, Cic. de fin. 5, 2, 4: regem Ptolemaide aut aliquo propinquo loco, Cic. ep. 1, 7, 4: in eius tetrarchia unum ex Graecis comitibus suis, Cic. Phil. 2, 94: Herculem in concilio caelestium, Cic. de off. 3, 5, 25: alqm inter astra, Schol. Bern. ad Verg. georg. 1, 33. p. 848: inter sidera, Hyg. astr. 2, 4 u. 2, 13. Serv. Verg. Aen. 1, 28: inter astra caprae figurā memoriae causā, Hyg. astr. 2, 13: scherzh., strumae ab ore improbo demigrarunt et aliis iam se locis collocarunt (haben sich einlogiert, festgesetzt), Cic. Vat. 39. – Boios ibi, Caes. b. G. 7, 9, 6: Boios in finibus suis, Caes. b. G. 1, 28, 5: gentem Allobrogum in vestigiis huius urbis atque in cinere deflagrati imperii, Cic. Cat. 4, 12: Suebos in proximis Rheno agris, Suet.
    ————
    Aug. 21: colonias idoneis in locis, Cic. agr. 2, 73: multitudinem in agris, Nep. Milt. 2, 1: Ubios super ipsam Rheni ripam, Tac. Germ. 28 extr.: quo bello XL captivorum milia ex Germania transtulit et supra Rhenum in Gallia collocavit, Eutr. 7, 9: veteranos municipalibus agris, Suet. Aug. 13, 3: im Bilde, Socrates philosophiam devocavit e caelo et in urbibus collocavit, Cic. Tusc. 5, 10. – als milit. t. t., wo stationieren, hinlegen, einquartieren, Quartier nehmen lassen, ibi praesidium, Caes. b. G. 1, 38, 7: ibi legiones XIV et VI, Hirt. b. G. 8, 4, 3: exercitum in provinciam, quae proxima est Numidiae hiemandi causā, Sall. Iug. 61, 2: quattuor legiones in Belgio, Hirt. b. G. 8, 46, 4: exercitum in hibernis, Caes. b. G. 5, 24, 1: exercitum in (bei) Aulercis Lexoviisque in hibernis, Caes. b. G. 3, 29, 3: legionem non longe a finibus Aeduorum in finibus Biturigum, Hirt. b. G. 8, 2, 1: Gaium Fabium legatum et L. Minucium Basilum cum legionibus duabus in Remis, Caes. b. G. 7, 70, 5: singulas cohortes Puteolis et Ostiae, Suet. Claud. 25, 2: classem Miseni, Suet. Aug. 49, 1. – β) jmd. in ein Besitztum einsetzen, einweisen, alqm in aedibus suis, Cic. de dom. 100: alqm in patrimonio suo, Cic. Phil. 13, 12: familiam suam in possessione praediorum eius, seine F. von ihren Gütern Besitz ergreifen lassen, Cic. Flacc. 72: alqm in maiorum suorum regno, Cic. de or. 3, 126. – 2) übtr.: a) in irgend eine
    ————
    Stellung einsetzen, setzen, unter eine Klasse u. dgl. versetzen, alqm in amplissimo statu, Cornif. rhet. 4, 23: alqm hoc in gradu (dignitatis), Cic. Acad. 2, 16: alqm in amplissimo consilio et in altissimo gradu dignitatis, Cic. post red. in sen. 2: alqm in sede ac domo atque in re publica, jmdm. Haus u. Hof u. eine Stellung im Staate geben, Cic. parad. 3, 25: in quibus tuas virtutes consecratas et in deorum numero collocatas vides, in denen du deine Verdienste ganz vergöttert siehst, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 31: m. dopp. Acc., quos centuriones pugnaces et lacer tosos (als streitsüchtige u. handfeste Z.) inter militorum et mimarum greges collocavit, Cic. Phil. 8, 26. – b) ein Mädchen als Frau, in den Ehestand einsetzen, anbringen, verheiraten, alqam in matrimonium, Cic. de div. 1, 104. Marc. dig. 23, 2, 19: alqam alci in matrimonium, Gaius inst. 2. § 235 u. 238: alqam in matrimonio, Scaevol. dig. 26, 1, 77 (79). § 1: alqam in matrimonio stabili et certo, Cic. Phil. 2, 44: virgines in amplissimarum familiarum matrimoniis, Cic. de rep. 1, 12: alqam nuptui, Hyg. fab. 257: alqam in dignam se condicionem, Plaut. trin. 159: alqam sine dote nuptum, Plaut. trin. 735: alqam nuptum intra legitimum tempus, Ulp. dig. 3, 2, 11. § 1: alqam alci nuptum, Paul. dig. 23, 2, 59: sororem ex matre et propinquas suas nuptum in alias civitates, Caes. b. G. 1, 18, 7: filiam minorem nuptum (al. nuptui) in dimidia parte re-
    ————
    liqui agri, Col. 4, 3, 6: u. bl. coll. alcis filio filiam suam, Cic. Brut. 98: alci virginem filiam, Nep. Att. 19, 4: alci filiam, Tac. Agr. 9: alci uxorem suam, Suet. Caes. 21: matrem in Biturigibus homini nobilissimo, Caes. b. G. 1, 18, 6: u. bl. coll. filiam, Tac. ann. 4, 39. Iustin. 9, 6, 2; u. im Passiv, cum virgo amici nubilis propter paupertatem collocari non posset, Nep. Epam. 3, 5: ut filiae eius de communi aerario dotibus datis collocarentur, Nep. Arist. 3, 3. – c) lebl. Objj.: α) ( als t. t., der Geschäftsspr.) Geld usw. auf etw. (bes. auf Ländereien) anlegen, anbringen, unterbringen, in etw. stecken, dotem in eo fundo, Cic. Caecin. 11: duas patrimonii partes in solo, Suet. Tib. 48, 1: duas fenoris partes in agris per Italiam, Tac. ann. 6, 17: pecuniam in praediis c., Cic. Caecin. 16: pecunias levioribus usuris mutuatum graviore fenore c., Suet. Aug. 39: pecunias suas in emptiones praediorum, Gaius dig. 17, 1, 2. § 6: pecuniam idoneis nominibus, Marc. dig. 35, 2, 89: pecunias magnas collocatas habere in ea provincia (in dieser Pr.), Cic. de imp. Pomp. 18: nusquam posse eam (pecuniam) melius collocari, Cic. Caecin. 5, 15: u. bl. coll. pecuniam, Cic. de off. 2, 87: pecunias, Cic. de off. 2, 12, 42: pecunias publicas, Trai. in Plin. ep. 10, 55 (63). – dah. im weitern Sinne übh. auf etw. anlegen, verwenden, für etw. verbrauchen, miliens sestertium in munificentia (zu freigebigen Zwecken), Tac. ann. 6,
    ————
    45: patrimonium in rei publicae salute, Cic. Phil. 3, 2, 3: bene apud alqm tam multa pretia ac munera, Cic. Verr. 5, 56: melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, Cic. de off. 2, 70: male c. bonas horas, Mart. 1, 113, 3: in me recipio, te ea, quae fecisti Mescinii causā quaeque feceris, ita bene collocaturum, ut ipse iudices etc., Cic. ep. 13, 28, 3: aedilitas recte collocata, an den rechten Mann gebracht, Cic. Verr. 5, 37. – β) in die gehörige Stellung, Verbindung bringen, so u. so stellen, zusammenstellen, verbinden, anordnen, αα) als rhet. t. t. Worte, verba apte, Quint. 8. prooem. § 26: verba opportune proprieque aut secus, Quint. 10, 2, 13: fortius vero quî incompositum potest esse quam vinctum et bene collocatum? Quint. 9, 4, 6: male collocatum κακοσύνθετον vocant, Quint. 8, 3, 59: propria verba et ordine collocata, Quint. 9, 1, 7: verba diligenter collocata, Cic. or. 227: non modo ut sint ordine collocati (census), sed ut inter se iuncti etc., Quint. 7, 10, 16: est et in nominibus ex diverso collocatis sua gratia, Quint. 9, 3, 86: verba et eligendi et collocandi ratio, Quint. 10, 1, 4: ratio collocandi, Cic. part. or. 11: varii sunt ordines collocandi, Cic. part. or. 12: C. F. Quid sequitur igitur? CP. Cum inveneris, collocare, Cic. part. or. 9: verba collocata, die Worte in ihrer Verbindung zu Sätzen (Ggstz. verba singula), Cic. or. 81 u. 134. – ββ) bürgerl. u. polit. Zustände einrich-
    ————
    ten, anordnen, Anordnungen treffen für usw., nuptias, Poëta com. bei Cic. de or. 3, 319: res, Caes. b. G. 3, 4, 1. Auct. b. Alex. 33, 6: rem militarem, Cic. ep. 2, 13, 3: civitatis statum, Cic. ep. ad Brut. 1, 15, 12.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > colloco

  • 69 concipio

    con-cipio, cēpī, ceptum, ere (con u. capio), zusammenfassen, aufnehmen, auffassen, auffangen, I) im allg.: 1) eig., vermittelst eines Gefäßes u. dgl., a) übh.: nuces vix sesquimodio, Varr.: aquam trulleo, Varr. LL.: multum ignem trullis ferreis, Liv.: ingrediendo ventum veste, Quint.: auras (verst. ex tibiis), Ov.: in quibus aura illa concipitur, Quint.: quorum nomina nostro ore concipi nequeant, nicht in unsern Mund genommen, d.i. nicht ausgesprochen werden können, Mela. – b) Wasser in eine Röhre fassen (t.t.), Alsietinam aquam, Frontin. aqu. 11; u. so ibid. 5 sqq. – Partiz. subst., concepta commentariorum, die in den Kommentarien verzeichneten Fassungsmaße, Frontin. aqu. 67 u. 73. – c) Pass. concipī, α) sich ansammeln, v. Flüssigkeiten übh., ut quisque (umor) ibi (in den Ställen) conceptus fuerit, quam celerrime dilabatur, Col. 1, 6, 5. – β) sich fangen, entspringen, v. Flüssen, torrens velut ex alio fonte conceptus, Curt.: Ganges multis fontibus conceptus, Mela: Indus conceptam pluribus alveis undam trahit, Mela: torrens imbribus conceptus, ein Gießbach, Col. – γ) sich ansammelnd entstehen, sich bilden, in ea parte nivem concipi, Sen. nat. qu. 4, 12, 1. – bes. v. phys. Übeln, is morbus aestate plerumque concipitur, Col. 7, 5, 14: si ex calore et aestu concepta pestis invasit, Col. 7, 5, 2.
    ————
    2) übtr., Worte in eine (bestimmte, gesetzliche, feierliche) Formel bringen, die Formel von etw. abfassen, -aufsetzen (als t.t.): a) übh.: verba (iurisiurandi), iusiurandum, Liv.: conceptis verbis iurare, einen förmlichen (feierlichen) Eid schwören, Plaut. u. Liv. (vgl. quod EX ANIMl SENTENTIA iuraris, sicut concipitur more nostro, wie es in der bei uns üblichen Formel heißt, Cic.): verbis conceptissimis iurare, den förmlichsten (feierlichsten) Eid schwören, Petr. 113, 13: conceptis verbis peierare, einen förmlichen Meineid schwören, Cic.: dass. conceptis verbis deierare, Nep. fr. X II, 2 Stav.: verbis conceptis affirmare m. folg. Akk. u. Infin., Sen. apoc. 1, 3. – c. vadimonium, Cic.: edictum, obligationem, ICt. – dah. prägn., α) etw. in feierlicher Formel aus- od. nachsprechen (vgl. Bach Ov. met. 7, 594. Ruperti Tac. hist. 4, 31, 3), preces, Ov.: vota, Ov.: Q. Marcio Philippo praeeunte in foro votum (v. Volke), Liv.: c. cetera iurisiurandi verba, Tac.: sic verba concipito, sprich folgende Gebetsformel aus, Cato r.r. 139, 1 u. 141, 4: verba iurationis concipit (er schwört) m. folg. Akk. u. Infin., Macr. sat. 1, 6, 30. – β) in feierlicher (offizieller) Formel schließen, ankündigen, bestimmen, anordnen, foedus, Verg.: iustum bellum, Varr. LL.: Latinas (ferias) sacrumque in monte Albano rite, Liv.: nova atque integra auspicia, Liv. – b) eine Summe in Zahlen fassen, anschlagen, berechnen,
    ————
    bestimmen, c. summas (der Gefallenen), Liv. 3, 5, 12.
    II) insbes., an od. in sich nehmen, annehmen, in sich aufnehmen, 1) eig.: a) als jurist. t.t., eine Sache bei jmd. abfangen, abfassen, penes quem res concepta et inventa est, Paul. sent. 2, 31, 5. – insbes., c. furtum, einen Diebstahl in Gegenwart von Zeugen bei jmd. feststellen, Gell. 11, 18, 9 sqq. Gaius inst. 3, 186. – b) eine Flüssigkeit in sich aufnehmen, an sich ziehen, einsaugen, concipit Iris aquas, Ov.: vinea omnes imbres limumque concipit, Col.: concipiunt (nubes) multum marinum umorem, Lucr.: madefacta terra caducas concepit lacrimas ac venis perbibit imis, Ov.: ne (frumentum) concepto umore vitietur, Sen.: patere (laß zu) medicamentum concipi venis, Curt. – c) Feuer, α) v. Gebäuden u.a. brennbaren Ggstdn., c. ignem od. flammam, Feuer fangen, angehen (s. Oudend. Caes. b.c. 2, 14, 2), zB. materies, quae nisi admoto igni ignem concipere possit, Cic.: turris concipit ignem od. flammam, Curt. u. Caes.: stuppa iacit flammam concepto protinus igni, Lucr.: herba, cuius radix e longinquo concipit ignes, Plin.: conceptum ignem late od. latius fundere, Curt.: ne sacer tot ab ignibus aether conciperet flammas, Ov.: caedatur omnis silva et Oetaeum nemus concipiat ignes, Sen. poët.: ignitis lapidibus igne concepto, Vulg. 2. Mach. 10, 3. – u. im Bilde v. Verlieb-
    ————
    ten, quem mens mea concipit ignem? welch Feuer der Liebe ergreift meinen Sinn? Ov.: concipit interea validos Aeëtias ignes, es erfaßt die Ä. heftige Glut, Ov.: cuncto concepit pectore flammam, Catull.: excute virgineo conceptas pectore flammas, Ov. – β) v. Kalk beim Löschen, c. ignem, sich erhitzen, Ov. met. 7, 108. – d) Luft aufnehmen, fangen, einziehen, cum magnam vim venti vela conciperent, Curt.: bucina concepit aëra, Ov.: pars (animae) concipitur cordis parte quādam, quem ventriculum cordis appellant, Cic. – e) in od. an den Körper aufnehmen, α) übh.: praecordiis conceptam mortem continere, Cic. Tusc. 1, 96. – β) befruchtenden Samen in sich aufnehmen, v. der Erde u. dgl., omnia quae terra concipiat semina, Cic.: censes, ante coronam herbae exstitisse, quam conceptum esse semen? Cic.: inde occultas vires et pabula terrae pinguia concipiant, Verg. – γ) v. weibl. Wesen, empfangen = schwanger-, trächtig werden, absol., ubi concepit aliqua, Cels.: cum concepit mula, Cic. – m. Acc., ut id quod conceperat servaret, Cic.: phoenix se ipsa concipit, Mela: concepta crimina (die durch Verbrechen empfangene Leibesfrucht, das Sündenkind) portat, Ov.: ita fit ut sola piscium et animal pariant et ova concipiant, Plin. – u. (im Bilde) hoc quod conceptum res publica periculum parturit (mit der der Staat gleichs. schwanger geht), Cic. – mit ex od. (selten) m. de od. ab u. Abl., od. m.
    ————
    Adv. (woher?), ex illo concipit ales, Ov.: quod erat ex fratre conceptum, Cic.: Tiberius ut ex adulterio conceptus, Suet.: u. (mehr im Bilde) funestum illud animal ex nefariis stupris, ex civili cruore conceptum, Cic.: de lupo concepta Nape, Ov.: conceptus a captiva servus, Ov.: Apis bos divinitus conceptus, Mela. – m. Abl. womit? partum od. alqm conceptum utero habere, Val. Max. – m. Abl. wodurch? quem pluvio Danaë conceperat auro, Ov.: anguis immanis concubitu conceptus, Cic.: puer furto conceptus, ein Kind von geheimer (unehelicher) Geburt, ein Bastard, Ov.: phoenix non coitu concipitur, Mela. – m. usque in u. Akk. der Zeit, feminae (canes) concipiunt usque in annos novem, Col. – dah. prägn., concipe = heirate, Ov. met. 11, 222. – u. Partiz. Perf. subst., conceptum, ī, n., die Leibesfrucht, ne praegnanti medicamentum, quo conceptum excutitur, detur, Scrib. ep. ad C. Iul. Callist. p. 3 R.: coacta conceptum a se abigere, Suet. Dom. 22: u. so timeo ne (ova) iam concepti (sc. pulli) sint, schon Junge sind (wir: schon besessen sind), Petr. 33, 5. – f) eine Frucht usw. an sich erzeugen, ansetzen, spicam (v. Halme), Plin.: radicem (v. Baume), ICt. – g) eine physische Eigenschaft od. Beschaffenheit annehmen, bekommen, v. Lebl., alias aliasque vires (v. Flüssen u. Seen), Ov. met. 15, 336. – c. acorem, amaritudinem, sauer, bitter werden, Col.: saporem salis, Pallad.: teporem, lauwarm
    ————
    werden, Pallad. – od. ein phys. Gut od. Übel bekommen, sich zuziehen, v. leb. Wesen, eo sapore cupidinem bibendi pascendique (v. Schafen), Col.: veram noxam (Schaden am Leibe), Col.: aes alienum, Schulden machen, ICt. – h) mit den Augen auffassen = wahrnehmen, qui haec tanta oculis bona (so viel Schönes) concipio? Plaut. Poen. 277.
    2) übtr., a) übh. an sich od. in sich aufnehmen, ein moral. Übel sich zuziehen, auf sich laden, dedecus (Schande), Cic.: vitia, Cic.: dolor a se ipso conceptus, von selbst entstandener (Ggstz. a deo immissus), Cic.: illa macula Mithridatico bello superiore concepta, Cic.: aliquot iam per annos concepta huic ordini turpitudo atque infamia, anhaftende, Cic. – m. ex u. Abl., maculam ex paterno sanguine, Cic.: furorem ex maleficiis, Cic. – b) etw. Straffälliges auf sich laden, begehen, tantum scelus, Cic.: malum aut scelus, Cic. – m. in u. Akk., non istum (Verres) maius in sese (gegen das röm. Volk) scelus concepisse, Cic. – m. cum u. Abl., quod flagitium Lentulus non cum Autronio concepit? Cic. – m. Abl. (durch), violandā re publicā fraudes inexpiabiles, Cic. Vgl. Benecke Cic. Cat. 2, 7. – c) (m.u. ohne animo, mente u. dgl.) etw. in die Seele, in die Gedanken, in das Gefühl aufnehmen = etw. in sich entstehen od. aufkommen lassen, ihm Raum geben, Eingang finden lassen, in sich nähren, im Busen hegen, empfin-
    ————
    den, fühlen, tanta flagitia (schmähliche Behauptungen) animo, Cic.: iram intimo animo et corde, Cic.: animo ingentes iras, Ov.: c. mente vaticinos furores (Begeisterung), Ov.: pectore robur, Kraft im Busen fühlen, Verg.: tantum robur intra pectora pro facto spemque metumque suo, Ov.: corde metus, Stat.: auribus tantam cupiditatem, Cic.: pectora concipiunt alios motus, das Herz wird von andern Regungen ergriffen, Verg. – ohne animo u. dgl., spem regni, Liv.: spem suae mortis, Ov.: spem ostentis, Suet.: tantam od. ingentem iram, Curt. u. Iustin.: odium in alqm, Cic.: inimicitiae privatae ex praetura conceptae, Caes.: furor incredibilis biennio ante conceptus, der unbegreifliche u. wahnsinnige Gedanke, der zwei Jahre vorher unter m.K. gefaßt war, Cic.: c. curam ducis, die Führung (das Kommando) übernehmen, Verg. – bene concepti affectus, tief empfundene Gefühle, Quint. – dah. (mit [u. poet. ohne] spe, mente) der Hoffnung auf etw., dem Gedanken an etw. Raum geben, auf etw. hoffen, nach etw. streben, trachten, auf etw. sinnen, scelus, Cic.: hoc spe concipere, audacis animi esse, Liv.: concipit aethera mente, Ov.: c. thalamos alieni orbis, Ov. – non servili animo c. m. folg. Infin. = den nicht sklavischen Entschluß fassen, zu usw., Tac. ann. 2, 39. – d) etw. in die Phantasie aufnehmen = etw. sich vorstellen (von etw. sich eine Vorstellung machen), sich einbilden,
    ————
    (sich) denken, gew. m. Abl. animo, mente (s. Drak. Liv. 9, 18, 8), α) übh.: agedum inaugura, fierine possit, quod nunc ego mente concipio, Liv.: quantalibet magnitudo hominis concipiatur animo, unius tamen ea magnitudo hominis erit, Liv.: quid mirum si in auspiciis... imbecilli animi superstitiosa ista concipiant? Cic.: opulentia (Reichtum), quantam qui oculis non subiecere, animis concipere non possunt, von dessen Größe sich diejenigen, die ihn nicht mit Augen gesehen, keine Vorstellung machen können, Curt.: protinus concepit ›Italiam‹ et ›arma virumque‹, dachte sich J. usw. (= kam auf den Gedanken, die Äneide zu dichten), v. Vergil, Mart. 8, 56, 19. – m. folg. Acc. u. Infin., concepit, (Germanos) esse homines, qui etc., Vell. 2, 117, 3: forsitan et lucos illic urbesque deorum concipias animo esse, Ov. met. 2, 77. – m. folg. indir. Fragesatz, concipere animo potes, quam simus fatigati, Plin. ep. 3, 9, 24. – Partiz. Perf. im Plur. subst., mente concepta, ōrum, n., das Vorgestellte, Gedachte, die Gedanken, Einbildungen, Quint. 5, 10. § 1 u. 4: mente concepta sensus vocamus, Quint. 8, 5, 2. – β) = etw. ahnen, argwöhnen, nec nutrix etiamnum concipit ullum mente nefas, Ov.: nec tantos mente furores concipit, ihr kam in die Seele kein Gedanke von solcher Wut, Verg. – e) in die Erkenntnis, in das Bewußtsein aufnehmen, auffassen, erkennen, begreifen, principio rerum omnium quasi adumbratas
    ————
    intellegentias animo ac mente c., Cic.: habere bene cognitam voluptatem et satis firme conceptam animo atque comprehensam, wohlverstanden u. ziemlich bestimmt aufgefaßt u. begriffen haben, Cic.: si qua divinae opis auguria mente concipi possent, Curt. – m. folg. Acc. u. Infin., quod enim ita iuratum est, ut mens conciperet fieri oportere, id servandum est, jeden Eid, den man mit dem Bewußtsein geschworen hat, man sei zu seiner Erfüllung verpflichtet, muß man halten, Cic. de off. 3, 107. – arch. Infin. Präs. Pass. concipei, Corp. inscr. Lat. 1, 205. col. I, 45 u. 48.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > concipio

  • 70 inflo

    īn-flo, flāvī, flātum, āre, I) hineinblasen, A) einblasen, aquam in os, Cato r. r. 90: inflatus ventus, Vitr. 8, 3, 2. – B) in ein Instrument blasen, a) ein Instr. blasen, bucinam, Varro LL.: tibias, Cic.: ebur, Verg.: calamos leves, Verg.: tubam inscienter, Liv.: absol., simul inflavit tibicen, a perito carmen agnoscitur, Cic. Acad. 2, 86: u. (übtr.) paulo inflavit vehementius, schlug einen vollern Ton (in seiner Darstellung) an, Cic. de legg. 1, 6. – b) einen Ton blasen, eum sonum, qui etc., Cic. de or. 3, 225: classica inflantur, der Ton der Tuba erschallt, die Kriegstrompeten schmettern, Verg. georg. 2, 539: übtr., etw. ausposaunen, ad vicem bellorum civilium inflabant litui quaedam colorata laesae crimina maiestatis, die Lärmtrompete ließ verlauten von usw., Amm. 19, 12, 1: quae (medicamenta) non tam ad utilitatem curandi quam ob caritatem emendi mulomedicorum cupiditas inflaverat, Veget. mul. 6, 7, 4. – II) aufblasen, 1) eig.: a) aufblasen, aufschwellen machen, aufblähen, im Passiv auch = aufschwellen, aufbauschen, ambas buccas, Hor.: utrem, Hor.: rugosam pellem (v. Frosche), Phaedr.: u. so (v. Frosche) se u. se validius, Hor. u. Phaedr.: carbasus (Segel) inflatur austro, Verg.: collum inflatum, vesicae inflatae, Cic.: capilli inflati, aufgebauschte, Ov.: amnis inflatus (aquis), Liv. – b) als mediz. t. t., α) an- od. aufschwellen (trans.), auf-
    ————
    dunsen (trans.), im Passiv an- od. aufschwellen (intrans.), aufbunsen (intrans.), u. insbes. aufblähen, absol. = blähen (intrans.), cutem, Cels.: corpus, Scrib. Larg., corpora, Pers. (wie bei Wassersüchtigen); aber auch corpora = aufblähen (v. den Bohnen), Ov.: ventrem (v. Bohnen), Cic.: absol., inflant omnia legumina, Cels.: Partiz. subst., omnia inflantia, alles Blähende, Cels. – β) entzünden, partes, quas attigerit, Cael. Aur. de morb. acut. 3, 4, 46. – c) einen Ton, Laut mit vollen Backen hervorblasen, hervorschnauben, aliquid extenuatur, inflatur, es wird bald ein Piano, bald ein Forte angebracht, Cic. de or. 3, 102: nolo (exire) inflata verba, schnaubende, Cic. de or. 3, 41. – 2) übtr.: a) im allg.: inflatus et tumens animus, eine (von einer Leidenschaft) aufgewühlte und erregte Seele, Cic. Tusc. 3, 19. – b) insbes., α) jmd. = jmds. Zuversicht (Selbstvertrauen) schwellen machen, -erhöhen, -steigern, dah. auch im guten Sinne = jmd. erheben u. ermutigen, anfeuern, im üblen Sinne = jmd. aufblasen, aufgeblasen od. stolz machen, alqm, Hor. u. Quint. (im Bilde, inflari aurā superbiae, Cassiod. var. 2, 3, 4): animos, Liv.: animos impios, Curt.: animos spe falsā, Liv.: Aetolos vanā spe, Liv.: eorom animos ad intolerabilem insolentiam, Liv.: u. oft inflatus m. Abl. (voll Zuversicht, -Selbstvertrauen, angefeuert, im üblen Sinne = aufgeblasen, stolz, übermütig), tanto errore,
    ————
    Cic.: falso nuntio, Liv.: opinionibus, Liv.: laetitiā, spe, Cic.: iactatione, Liv. – β) einen Affekt steigern, spem alcis, jmd. in seiner H. bestärken, zB. îsdem mendaciis et regis spem, Liv. 35, 42, 5: solitā vanitate spem eius, Curt. 3, 2 (5), 10.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > inflo

  • 71 ostendo

    ostendo, tendī, tentum u. später tēnsum, ere (obs u. tendo), entgegenstrecken, -halten, I) eig.: A) im allg.: ostendo manus, Plaut. Epid. 683. – B) insbes.: 1) aussetzen, supinatas aquiloni glaebas, Verg.: lucos Phoebo, Stat.: catulos canesque maritas tepido soli, Nemes.: im Passiv, ager, qui soli ostentus erit, Cato: locus ostentus soli, Cato. – 2) den Blicken darbieten, zeigen, sehen lassen, os suum populo, so alci, Cic.: dentem medico, Suet. – u. als milit. t. t. = um den Feind zu schrecken od. zu täuschen, Truppen usw. sehen lassen, zeigen, ad terrorem hostium aciem, Liv.: pedestres copias, Caes.: ab ea parte oppugnationem, einen Scheinangriff (auf die Stadt) machen, Liv.: u. refl., se, Caes., Sall. u.a. – 3) dem Gehör entgegenhalten, zeigen = vernehmen-, hören lassen, vocem, Phaedr. 1, 13, 9. – II) übtr.: A) im allg.: loci anquirentibus nobis ostendunt se et occurrunt, zeigen sich, bieten sich dar, Cic. – B) insbes.: 1) entgegenhalten, vorhalten, a) = vor Augen halten (als etwas zu Erwartendes), in Aussicht stellen, die Aussicht auf etwas zeigen, tum spem, tum metum, Cic.: laudem strenuis, solacium invalidis, exemplum omnibus ostendere, Tac.: spem auxilii, Vell.: alci spem falsam, vorspiegeln, Cic.: laboranti certum subsidium, Cic.: munus, Cic.: dah. ostenditur spes alcis rei, es zeigt sich die Aussicht, die Hoffnung auf etwas, Ter. u.a.:
    ————
    ebenso bl. ostenditur alqd (zB. victoria, triumphus), Liv. – b) einwendend entgegenhalten, entgegenstellen, quaedam mihi magnifica et praeclara eius defensio (Verteidigungsgrund) ostenditur, Cic. Verr. 5, 1. § 1. – 2) zeigen, an den Tag legen, -geben, a) offenbaren, se alci inimicum, Nep.: se acrem et severum ducem, Suet.: potestatem suam in alqm, Ter.: peccata in alqa re, Ter.: virtutem, Sall.: vires suas in alqo, Sen. rhet. – u. drohend, virum me natam vellem: ego ostenderem, wollte zeigen (was ich vermöchte u. dgl.), Ter. – b) zeigen, bemerkbar machen, darstellen, darlegen, eröffnen, veranschaulichen, erklären, zu verstehen geben, andeuten, kundtun, alci sententiam suam, Ter.: quod epistulis eius ostenditur, Suet.: ostendi hoc ex epigrammate, Gell. – m. dopp. Acc., alqm nocentem, Plin. ep. 3, 9, 12: im Passiv m. dopp. Nom., quibus verbis Philippus ostenditur non corporis dehonestamento laetus, sed etc., Tit. Castric. bei Gell. 2, 27, 5. – m. folg. Acc. u. Infin., te plura in hac re peccare ostendam, Ter.: nihil sibi gratius ostendit futurum (esse), Cic.: tanti eius apud se gratiam esse ostendit, uti (daß) etc., Caes.: ostendit se cum rege colloqui velle, Nep.: im Passiv m. folg. Nom. u. Infin., signum est, per quod ostenditur idonea perficiendi facultas esse quaesita, Cornif. rhet. 2, 6; u. so Cic. de inv. 2, 54. Caes. b. c. 3, 105, 5. Apul. apol. 102. – m. folg. indir. Fragesatz, quid sui consilii sit
    ————
    ostendit, Caes.: quid fieri velit (vellet) ostendit, er gibt (erteilt) Verhaltungsbefehle, Caes. (s. Kraner Caes. b. G. 5, 2, 3). – m. de u. Abl., de his partibus primum ostendendum est, wir müssen uns zuerst über diese Teile erklären, Cornif. rhet. 2, 23. – absol., sed aliter atque ostenderam facio, Cic.: uti supra ostendimus (als Parenthese), Nep.: ebenso ut ostendimus supra, Nep. – Fut. act. ostende = ostendam, Fest. 201, 23. – Partic. Fut. ostenturus, Cato orat. 52. fr. 2; später ostensurus, Apul. fr. b. Prisc. 10, 28: Partic. Perf. ostentus, Pacuv. tr. 238. Acc. tr. 253. Acc. tr. Brut. 34. Ter. Phorm. 825. Cato r. r. 6. § 2 u. 4. Varro r. r. 1, 24, 1 u. 25; später ostensus, Lucan. 2, 192. Stat. Ach. 2, 53 (1, 727). Apul. de mund. 3 u. apol. 44. Ulp. dig. 16, 3, 1. § 41 u. Spät.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > ostendo

  • 72 pax

    1. pāx, pācis, f. (zu paciscor, pango, πήγνυμι), der zwischen zwei feindlichen, streitenden, bes. zwischen zwei Krieg führenden Parteien geschlossene Vergleich, der Friede, I) eig.: pax aeterna, Verg. u. Flor.: bona, Liv.: civilis, nach einem Bürgerkriege, Suet.: cruenta, Tac.: fida, Nep.: incruenta, Tac.: inhonesta, Tac.: iniquissima, Cic.: iniusta, Cic.: longa, Curt.: maritima (zur See), Cic.: perpetua, Sall. fr. u. Liv.: pax similis belli, Sen.: summa (tiefste), Cic. u. Tac.: tuta, Cic. u. Liv. – pacis cupidus, Sall.: in pacis artes promptior, Flor. – pacis artes, Curt. u. Flor.: pacis bona (Segnungen), Liv.: ebenso pacis commoda, Cic., u. pacis emolumenta, Tac.: condiciones pacis, Caes. u.a. (s. condicio no. B. 1, Bd. 1. S. 1421): pacis consilia, Liv.: pacis foedus, Vell.: pacis leges (Bedingungen), Liv.: pacis initia (Präliminarien), Varro: merces pacis, Sall. fr.: pacis ornamenta (Bedürfnisse), Cic.: intimus sinus pacis, Plin. pan.: pacis spes, Sall. u. Liv.: summa tranquillitas pacis atque otii, Cic.: pacis auctor, Friedensapostel, Cic. u. Liv.: pacis semper auctor, pacis semper laudator, Cic.: internuntius pacis, Curt.: pacis eius interpres, Liv.: interpres pacis et concordiae, Cic.: pacis bellique moderator, Flor.: pacis nuntius, Cic.: nata filia quasi futurae pacis obses, Sen. rhet.: pacis petendae oratores, Friedensgesandte, Liv.: oratrices pacis et
    ————
    foederis (v. den Sabinerinnen), Liv.: pignora pacis, v. Geiseln, Liv.: reconciliator pacis, Friedensstifter, Liv.: ruptores pacis, Tac.: auctores sponsoresque pacis, Liv.: forum, quod mihi templum quoddam pacis videtur, Ps. Quint. decl. – m. Ang. mit wem? durch cum m. Abl., zB. cum iis, Cic. u. Liv.; oder durch Genet., zB. patris, mit dem V., Ter.: pax Pyrrhi, mit P., Cic.: ebenso Ariovisti, Caes. – Abl. pace, im Frieden, Liv. u.a.; u. Ggstz. bello, Sall. (dah. bei Liv. verb. pace belloque, pace ac bello u. dgl., s. M. Müller II. Anh. zu Liv. 2, 1, 1): velut multā pace, wie im tiefen Fr., Tac. (aber auch in multa pace, Tac. hist. 3, 71): quasi mediā pace, gleichsam mitten im Fr., Tac.: pacis temporibus, in Friedenszeiten, Iustin.: aber auch in pace, im Fr., Sall. u.a. (auch Ggstz. in bello): in pace et otie, Cic.: in media pace, mitten im Fr., Liv. u.a.: cum pace, im Frieden (unbehelligt), zB. alqm dimittere, Cic.: cum bona pace, in gutem Frieden, ohne Störung, unbehelligt, in Ruhe, friedlich, zB. exercitum per fines suos transmittere, Liv., alteri populo imperitare, Liv.: vgl. Fabri Liv. 21, 24, 5. – pacis caritate, aus Liebe zum Fr. (Ggstz. belli amore), Tac. hist. 2, 37. – abnuere pacem (Ggstz. polliceri), Sall.: abnuere has pacis leges, Liv.: accipere pacem, Liv.: accipere pacem quāvis tutā condicione (unter jeder leidlichen B.), Cic.: alqm auctoritate adducere ad pacem, Cic.: adhortari alqm ad
    ————
    pacem, Cic.: agere (halten) pacem, Sall. fr.: agere tranquillam pacem, in Ruhe u. Frieden leben, Liv.: laetos agitare pacem, im frohen Genusse des Fr. leben, Sall. (vgl. quaesitum ab eo, pacem an bellum agitaturus foret, ob er Fr. od. Kr. haben wollte, Sall.): amittere spem pacis, Iustin., spem in perpetuum cum iis pacis, Liv.: aspernari pacem, Liv.: avertere alqm a consiliis pacis, Liv.: docebo ne coagmentari quidem posse pacem, Cic.: colere cum fide pacem, Liv.: componere pacem his condicionibus, Liv.: componere pacem cum Philippo, Liv.: componere qualemcumque pacem, um jeden Preis Fr. schließen, Aur. Vict.: conciliare pacem, Caes., pacem inter cives, Cic., pacem inter se, Enn. fr.: conficere pacem maritimam summā virtute atque incredibili celeritate (v. Pompejus), Cic.: confirmare cum proximis civitatibus pacem et amicitiam, Caes.: continere Galliam in pace, Hirt. b. G.: pax convenit, Sall., pax convenit cum alqo, Liv.: convenit mihi cum alqo de pace, Iustin.: cupere pacem, Sall. u. Flor.: dare pacem, Sall. u. Liv., alci pacem, Liv.: dare alci pacem summam, Cic.: dare alci pacis leges, Liv.: decernere pacem, concordiam et alia huiuscemodi, Sall. fr.: deferre (antragen) pacem hostibus, Liv.: dicere alci pacis leges, Liv.: dimittere pacis condiciones, Caes.: dirimere pacem, Liv., pacem Pyrrhi, Cic.: disturbare pacem et concordiam palam, Sall. fr.: emere pacem pretio, Liv.:
    ————
    eripere alci pacem, Cic.: cum Antoniis (mit Leuten wie Antonius) pax potest esse? Cic.: ulterior Hispania eo anno in pace fuit, Liv.: ubi pax evenerat (erfolgt war) aequitate, Sall.: exercere aeternam pacem, Verg.: exposcere pacem Teucris, Verg.: haec nova iniuria exturbavit (machte zunichte) omnem spem pacis, Liv.: facere pacem, Caes. u.a., pacem cum alqo, Cic. u.a.: ut pax fieret cum Carthaginiensibus, Liv.: pacem facere velle talibus condicionibus, Nep.: pax erat facta per obsidem puerum nobilem, Cic.: pacem facere (stiften) inter Thrasybulum et eos, qui urbem tenebant, his condicionibus, Nep.: firmare cum alqo perpetuam pacem amicitiamque, Liv.: florere (in vollem Maße genießen) bonā pace, Liv.: pacem an bellum gerens, im Friedens- od. Kriegsstande, Sall.: habere pacem (Ggstz. bellum gerere), Cic. u. Sall.: in quadraginta annos tutam pacem habere, Liv.: equidem ad pacem hortari non desino, Cic.: imminuere Bocchi pacem, Sall.: impetrare pacem, Liv.: cum sententia senatus inclinaret ad pacem foedusque faciendum, Liv.: inclinantur ad pacem omnium animi, Liv.: inire pacem cum alqo circa Misenum, Vell.: tanta barbaria est, ut nec intellegant pacem, daß sie vom Fr. keinen Begriff haben, Flor.: eam pacem irritam facere, Liv.: iungere pacem, Nep. u. Liv.: felicior pax est numquam lacessita, quam multo reparata sanguine, Sen.: loqui de pace, Liv.: malle pacem quam bellum od.
    ————
    bellum quam pacem, Sall.: mittere ad Caesarem legatos de pace, Caes.: mittere utroque legatos de pace, Liv.: mutare pace bellum, Sall.: pacem optare magis quam defendere, Sall. fr.: orare pacem, Sall.: dare vere pacem, non tantum ostendere (nicht bloß von ferne zeigen), Liv.: pangere pacem cum alqo, Liv.: paritur pax bello, Nep.: parare pacem, Liv.: parare alci pacem in perpetuum, Liv.: neque bellum neque pacem pati posse, Liv.: petere pacem, Caes. u.a.: pacem petere ab alqo, Nep.: polliceri pacem, Sall.: postulare pacem, Sall.: praestare (aufrecht erhalten) pacem, Sall. fr.: pacem ratam (gesichert) velle, Sall.: reconciliare pacem, Nep.: recuperare pacem, Sall.: redimere pacem obsidibus datis, Caes.: reparare pacem multo sanguine, Sen.: repetere pacem, Sall. fr.: repudiare pacem, Cic. u. Liv.: revocare senatum iam inclinatum a Pyrrhi pace, Cic.: rumpere pacem, Verg.: servare pacem, Vell., pacem cum alqo, Cic.: servire paci, auf den Fr. hinarbeiten, den Fr. anbahnen, Nep.: simulare pacem, Cic. u. Sall.: sollicitare omnium pacem, Liv.: inter duos reges statuitur pax, Iustin.: suadere pacem, Sall. fr.: coepisse suadere pacem, Cic.: turbare pacem, Liv., pacem Italiae, Tac.: uti pace, Fr. haben, Cic.: eo die pace sunt usi, ruhten die Feindseligkeiten, Caes.: velle pacem, Cic. – Plur. paces, Friedensverträge, Friedensschlüsse, Friedenszustände, bella atque paces, Sall. Iug. 31, 20:
    ————
    bella et paces, Hor. ep. 1, 3, 8: bonae paces, glückliche Fr., Segnungen des Fr., Hor. ep. 2, 1, 102: paces perficere, Plaut. Pers. 753: animadvertendum primum, quibus de causis aut quem ad modum constituerint paces, secundum, quā fide et iustitiā eas coluerint, Varro de vit. P. R. 3. fr. 7 (bei Non. 149, 15). – Personif., Pax, die Friedensgöttin, a) der Römer, der Augustus zuerst einen Altar auf dem Marsfelde weihte, an dem dreimal im Jahre (am 30. Jan., am 30. März u. am 4. Juli) geopfert wurde, Suet. Vesp. 9, 1. Ov. fast. 1, 709. Hor. carm. saec. 57. Petron. 124. v. 249. Vgl. Preller Röm. Mythol.3 Bd. 2. S. 250 f. – b) der Griechen = Εἰρήνη, Nep. Timoth. 2, 2.
    II) übtr.: 1) der Friede, die Ruhe, a) lebl. Ggstde., des Meeres, pax ipsa tumet, Stat. Theb. 7, 87: sensim infusā tranquilla per aequora pace, Sil. 7, 258: eines Flusses, flumen cum pace delabens Etruscum in mare, Hor. carm. 3, 29, 35: ubi pax fluminis rediit, Flor. 4, 2, 28: der Winde, ventorum paces, Lucr. 5, 1228. – b) der Mienen, des Gemütes, pacem vultus habet, Ov. met. 2, 858. – pax animi (v. Schlaf), Ov. met. 11, 624: pacem mentis habere volunt (carmina), Ov. trist. 5, 12, 4: temperantia pacem affert animis, Cic. de fin. 1, 47: semper in animo sapientis est placidissima pax, Cic. Tusc. 5, 48: pacem demus animo, Sen. de ira 3, 41, 2. – So auch die parenthet. Verbindungen, pace
    ————
    quod fiat tuā, sei nicht ungehalten oder böse darüber, Ter. eun. 466: u. pace tuā dixerim, sei darüber nicht ungehalten od. böse, nimm es mir nicht übel! verzeihe mir meine Worte! (wenn man eine abweichende Ansicht od. tadelnde Bemerkung vorbringt), Cic. Tusc. 5, 12 u.a. (s. Wyttenbach Cic. de legg. 3, 29. p. 438): ebenso pace horum dixerim, Cic. de or. 1, 76: pace loquar Veneris, V. sei darüber nicht böse, Ov. am. 3, 2, 50: pace vel Quirini vel Romuli dixerim, Quirinus oder Romulus mag mir das Wort verzeihen, Cic. de off. 3, 41: pace diligentiae Catonis dixerim, ohne der Gründlichkeit des K. zu nahe treten zu wollen, Vell. 1, 7, 4: pace P. Cassii Scipionisque et Laelii dixerim, Vell. 1, 17, 3: pace maiestatis eius dixerim, seine Majestät möge mir den Ausdruck verzeihen, Vell. 2, 129, 3. – c) die Ruhe, der Friede der Seele im Grabe, excepit illum magna et aeterna pax, er ging zum ewigen Fr. (= zur ewigen Ruhe) ein, Sen. ad Marc. 19, 6: u. auf Grabschriften, hic requiescit in pace N. N., s. Corp. inscr. Lat. 10, 3303 u. ö. – 2) die Gnade, Gunst, der Beistand der Götter, pacem ab Aesculapio petas, Plaut.: ab Iove ceterisque dis pacem ac veniam (Gnade u. Huld) peto, Cic.: pacem veniamque precata deorum, Liv.: iussi pacem deûm exposcere, Liv.: pacem deorum sanguine eorum exposcentes, Iustin.: caesis de more iuvencis exorat pacem divûm, Verg.: occupandam manium ac deae
    ————
    pacem rati, Iustin.: diu non impetrata pax deûm, Liv.: si pax veniaque ab diis impetrata esset, Liv. – 3) die friedliche (röm.) Herrschaft, pax Romana, Sen. de prov. 4, 14; ad Polyb. 15 (34), 1; de clem. 1, 4, 2. Plin. 27, 3. – 4) die wiederhergestellte Ruhe in der Kirche, Ruhe und Friede, Eccl. (s. Bünem. Lact. 5, 13, 10 u. 5, 21, 4). – Der Abl. paci ist Varro sat. Men. 397 (bei Non. 213, 14) falsche Lesart (Riese u. Bücheler nach Ribbecks Vorschlag patris).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > pax

  • 73 pono

    pōno, posuī, positum, ere (zsgzg. aus po [= ἀπό] u. sino, dah. auch die Kürze des o im Perf. u. Sup.), niederlassen= legen, setzen, stellen, hinlegen, hinsetzen, hinstellen, aufstellen (griech. τίθημι), konstr. m. Advv. des Ortes, mit in u. Abl. (unklass. mit in u. Akk.), mit ad, ante, sub, super u.a. Praepp., poet. u. nachaug. m. bl. Abl., und absol. (d.h. ohne Angabe des Ortes), I) im allg.: 1) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: hic verbenas ponite, Hor. – litteras in sinu, in den B. stecken, Liv. fr.: anulum in sede regia, Curt.: speculum in cathedra, Phaedr.: sacra in mensa penatium ordine, Naev. fr.: coronam in caput, Gell.: oleas in solem biduum, Cato: stipitem in flammas, Ov.: in naves putidas commeatum, Cato fr.: cortinam plumbeam in lacum, Cato. – gladium ad caput (zu Häupten), Sen. – caput (Ciceronis) inter duas manus in rostris, Liv. fr.: caput alcis ante regis pedes, corpus ante ipsum, Curt. – ubicumque posuit vestigium, Cic.: vestigia in locuplete domo, Hor.; u. im Bilde, quācumque ingredimur, vestigium in aliqua historia ponimus, Cic. – pedem ubi ponat in suo (regno) non habet, Cic.; u. im Bilde, quod autem sapientia pedem ubi poneret non haberet, Cic. – p. genu, die Knie niederlassen, auf die K. fallen, niederknien, Ov., Sen. rhet., Curt. u.a. (s. Mützell Curt. 4, 6 [28], 28). – p. oscula in labellis, Prop., oscula genis, Stat. – p. sca-
    ————
    las, ansetzen, anlegen, Caes. – ne positis quidem, sed abiectis poculis, Curt. – hastā positā pro aede Iovis Statoris, aufgesteckt (bei einer Versteigerung), Cic. – β) persönl. Objj.: posito (sanft niedergesetzt) magis rege, quam effuso (abgeworfen), Curt. – in senatu sunt positi, Cic. fr.: positi vernae circa Lares, Hor. – p. sese in curulibus sellis, Flor. – b) ein Gerät setzen, hinstellen, aufstellen, mensam, Hor.: sellam iuxta, Sall.: in tabernaculo sellam auream, Nep.: mensas totis castris, Curt.: alci mensas exstructas dapibus, Ov.: mensam prandendi gratiā, Val. Max. – p. casses, Ov. – c) hinlagern, hinstrecken, artus in litore, Verg.: corpus in ripa, Ov.: se toro, Ov.: positus inter cervicalia minutissima, Petron.: Giton super pectus meum positus, Petron.: somno positae, im Schl. hingelagert, Verg.: sic positum (vitulum) in clauso linquunt, Verg. – und auf das Totenbett hinlegen, hinbetten, toro componar positaeque det oscula frater, Ov. met. 9, 504. – u. einen Leichnam, Gebeine beisetzen, corpus, Lucr. u. ICt.: alqm, Corp. inscr. Lat. 8, 434 u. 452: alqm patriā terrā, Verg.: ossa collecta in marmorea domo, Tibull.: ossa collata in urnam auream in foro quod aedificavit sub columna posita sunt, Eutr.; vgl. Goßrau Verg. Aen. 2, 644. – d) jmdm. zu Ehren eine Bildsäule usw. aufstellen, alci statuam, Nep.: columnam Duillio in foro, Quint.: imaginem tyrannicidae in gymnasio, Quint. – bes.
    ————
    (wie τιθέναι) einer Gottheit als Weihgeschenk aufstellen, niederlegen, weihen, donum ex auro in aede Iovis, Liv.: coronam auream in Capitolio donum, Liv.: ex praeda tripodem aureum Delphis, Nep.: serta, Ov.: sectos fratri capillos (als Totenopfer), Ov.: poet., vota, weihen, Prop. Vgl. die Auslgg. zu Hor. carm. 3, 26, 6. Prop. 2, 11, 27. – e) etw. beim Spiele, beim Wetten als Preis setzen, einsetzen, provocat me in aleam, ut ego ludam: pono pallium, ille suum anulum opposuit, Plaut.: p. pocula fagina, Verg. – u. etwas zum Pfande setzen, meam esse vitam hic pro te positam pigneri, verpfändet, Plaut. capt. 433. – übtr. = aussetzen, caput periculo, Plaut. capt. 688. – f) als t. t. der Rechenkunst: p. calculum, τών ψηφον τιθέναι, die Rechensteinchen aufs Brett setzen, einen Ansatz machen, eine Berechnung anstellen, ut diligens ratiocinator calculo posito videt, Colum.: ponatur calculus, adsint cum tabula pueri, Iuven. – dah. im Bilde, cum imperio c. p., sich berechnen, Rechnung ablegen, Plin. pan.: cum alqa re parem calculum ponere, etwas gleichmachen, Plin. ep.: bene calculum ponere, die Sache wohl in Betrachtung ziehen, reiflich überlegen, Petron.: ebenso omnes, quos ego movi, in utraque parte calculos pone etc., Plin. ep. – g) als milit. t. t., eine Mannschaft, einen Befehlshaber mit einer Mannschaft irgendwohin legen, irgendwo aufstellen, praesidium ibi, Caes.: duas legi-
    ————
    ones in Turonis ad fines Carnutum, Caes.: legionem tuendae orae maritimae causā, Caes.: insidias contra alqm, Cic.: centuriones in statione ad praetoriam portam, Caes.: custodias circa portas, Liv. – h) jmd. an einem entfernten Orte niedersetzen, wohin versetzen, pone me ubi etc., pone sub curru solis in terra etc., Hor.: p. in aethere, Ov.: alqm in caelo, Iustin., in astris, Hyg.: modo me Thebis modo ponit Athenis, Hor. – i) eine Bekanntmachung öffentlich aufstellen, anschlagen, erlassen, edictum, Tac. ann. 1, 7: positis propalam libellis, durch öffentliche Anschläge, ibid. 4, 27. – k) schriftlich hinsetzen, α) übh.: signa novis praeceptis, sich die n. L. anmerken, niederschreiben (ὑποσημειοῦσθαι), Hor. sat. 2, 4, 2. – β) anführen, verba eius haec posuit, Gell. 6 (7), 9, 12: et ipsos quidem versus in libro, quo dixi positos, legat, Gell. 6 (7), 16, 3: ex quibus unum (testimonium), quod prae manibus est, ponemus, Gell. 5, 13, 3. – l) im Partic. Perf. Pass. positus, a, um, α) hingelegt, hingefallen, p. nix, Hor.: positae pruinae, Prop.: p. ros, p. carbunculus, Plin. – β) v. Örtlichkeiten = situs, wo gelegen, liegend, befindlich, Roma in montibus posita, Cic.: Delos in Aegaeo mari p., Cic.: portus ex adverso urbi p., Liv.: tumulus opportune ad id p., Liv.
    2) übtr.: a) übh. legen, setzen, stellen, pone ante oculos laetitiam senatus, Cic.: alqd p. paene in cons-
    ————
    pectu, Cic.: alqd sub uno aspectu, Cic. – in ullo fortunae gradu positus, v. Pers., Curt.: haud multum infra magnitudinis tuae fastigium positus (Parmenio), Curt.: artes infra se positae, Hor. – caput suum p. periculo, in G. geben, Plaut. – ponendus est ille ambitus, non abiciendus, ihren ruhigen Gang bis zu Ende nehmen lassen, Cic. – b) jmd. od. etw. in irgendeinen Zustand setzen, bringen, alqm eodem ponere et parare, gleich daneben stellen u. vergleichen, Plaut.: alqm in crimen populo atque infamiam, jmdm. verleumderische Nachrede beim Volke zuziehen (v. einem Versprechen), Plaut.: alqm p. in gratia ( selten in gratiam) apud alqm, Cic.: alqm in culpa et suspicione, schuldig u. verdächtig machen, Cic.: in laude positum esse, im Besitze des Ruhmes sein, Cic. – c) etw, in etw. od. jmd. setzen, auf etw. bauen, -beruhenlassen, omnem spem salutis in virtute, Caes.: in Pompeio omnem spem otii, Cic.: unum communis salutis auxilium in celeritate, Caes. – sed quoniam tantum in ea arte ponitis (so viel gebt, so großes Gewicht legt), videte, ne etc., Cic.: u. so multum in suorum misericordia p., Curt. – dah. im Passiv, positum esse in alqa re = auf etw. beruhen, begründet sein, sich stützen, ankommen, in spe, Cic.: in alcis liberalitate, Cic. – d) eine Zeit od. eine Tätigkeit usw. auf etw. verwenden, totum diem in consideranda causa, Cic.: Quintilem (mensem) in reditu, Cic. – omnem
    ————
    curam in siderum cognitione, Cic.: totum animum atque omnem curam, operam diligentiamque suam in petitione, Cic.: se totum in contemplandis rebus, versenken, Cic. – e) etw. od. jmd. unter eine Klasse setzen, rechnen, zählen, alqd in vitiis, Nep.: mortem in malis, Cic.: alqm inter veteres, Hor.: inter quos me ipse dubia in re poni malim, Liv. 29, 25, 2: si medicus me inter eos, quos perambulat, ponit, mich unter seine Patienten rechnet, Sen. de ben. 6, 16, 6. – u. gleichs. in eine Rubrik setzen, etwas für das u. das ansehen, halten, alqd in laude, in magna laude, Cic.: alqd in beneficii loco, Cic.: Africam in tertia parte. Sall.: id C. Norbano in nefario crimine atque in fraude capitali, Cic.: hoc metuere, alterum in metu non p., für bedenklich halten, Poet. b. Cic. ad Att. 12, 51, 3; 14, 21, 3; top. 55: haud in magno discrimine ponere, kein großes Gewicht darauf legen, Liv.: ponere in dubio (in Zweifel stellen), utrum... an, Liv.: id ne pro certo ponerem (für gewiß annehmen), Piso effecit, Liv.: alqm alci in aequo ponere, jmdm. gleichstellen, Liv. – und wie θέσθαι m. dopp. Acc. u. im Passiv m. dopp. Nom. = jmd. od. etwas ansehen, halten für usw., p. alqm principem, Cic. u. Nep.: quae omnia infamia ponuntur, Nep.: nemo ei par ponitur, Nep. – f) etw. schriftl. setzen, hersetzen, hinsetzen, anführen, äußern, bemerken, sagen, ipsa enim (verba), sicut Messalae, posui, Suet.: quapropter tanta in re ipsius
    ————
    Heminae verba ponam, Plin.: de arrogatione me dixeram aliqua positurum, Vopisc.: cuius pauca exempla posui, Cic.: p. inter causas suffragationis suae, Suet.: ut paulo ante posui, Cic.: ponam in extremo quid sentiam, Cic.: hoc ipsum elegantius poni meliusque potuit, Cic.: quod nunc communiter in sepultis ponitur, ut humati dicantur, Cic.: cum in eis haec posuisset, Nep.: quam (epistulam) ipsam melius est ponere, quam de ea plurimum dicere, Vopisc.: ponere vocabulum malā significatione, Donat. – dah. ponor ad scribendum, man setzt mich (meinen Namen) bei Abfassung der Senatsbeschlüsse mit hin, Cic. ep. 9, 15, 4.
    II) prägn.: A) schaffend legen, setzen, hinsetzen, aufstellen, aufführen, errichten, anlegen, gründen, 1) eig.: a) v. Bau-, Werkmeister usw.: fundamenta, ICt.: tropaeum, Nep.: opus, Ov.: aras, templa, Verg.: moenia Troiae, Ov.: urbem, Verg.: castella, Tac.: Byzantium in extrema Europa, Tac.: in ipso cubiculo poni tabernaculum iussit, das Badezelt aufschlagen, Sen. – als milit. t. t., p. castra (ein Lager aufschlagen) in proximo colle, Caes., loco iniquo, Caes., sub radicibus montis, ad amnem, Curt. – p. munimenta manu, Curt. – b) v. Künstler (Bildhauer, Maler), setzen, anbringen, darstellen, Orphea in medio silvasque sequentes, Verg.: ponere totum nescire, ein Ganzes hinstellen, darstellen, Hor. – si Venerem Cous nusquam posuisset Apelles, Ov. – hic saxo, liquidis
    ————
    ille coloribus sollers nunc hominem ponere, nunc deum, Hor. – c) v. Dichter, hinstellen, darstellen, nec ponere lucum artifices, Pers. 1, 70; vgl. pone Tigellinum, führe (dem Zuhörer) naturgetreu vor, Iuven. 1, 155.
    2) übtr.: a) übh. legen, setzen, quorum omnium virtutum fundamenta in voluptate tamquam in aqua ponitis, Cic.: his fundamentis positis consulatus tui, Cic.: ponere initia male, Cic.: ponere spem, seine Hoffnung darauf setzen, m. folg. Acc. u. Infin., Plaut. capt. 957. – b) feststellen, aufstellen, bestimmen, leges in conviviis, Cic.: iura p. (griech. νομοθετειν), Prop.: festos laetosque ritus, Tac.; vgl. mores viris et moenia, Verg.: p. pretium, einen Preis bestimmen, auswerfen, Sen.: u. so huic signo milia centum, den Preis von 100000, Hor.: p. praemium, eine Belohnung aufstellen, auswerfen, verheißen, Sall., Liv. u.a. (s. Drak. Liv. 39, 17, 1): Olympiada, eine Ol. ansetzen, festsetzen, Cic. – p. alci od. alci rei nomen ( wie ονομα θειναί τινι), einen Namen gleichs. feststellen, beilegen, Cic. u.a. – p. rationem, Rechnung aufstellen, ablegen, Suet.; vgl. p. rationem cum Orco, Rechnung halten mit usw., Cic. – c) als feststehend aufstellen, annehmen, behaupten (nicht »voraussetzen«, s. Jordan Cic. Caecin. 32. p. 195), duo genera ponunt, deorum alterum, alterum hominum, Cic.: alii elementa novem posuerunt, Quint.: sed positum
    ————
    sit primum nosmet ipsos commendatos esse nobis, Cic. – m. dopp. Acc., als das u. das annehmen, vitae brevis signa raros dentes, Plin.: im Passiv m. dopp. Nom., si ponatur adulter caecus, aleator pauper, Quint. – d) ein Thema zur Besprechung stellen, aufstellen, bestimmen, quaestiunculam, Cic.: quaestionem, Phaedr. u. Sen.: p. aliquid, ad quod audiam, volo, Cic.: materia, in qua ponitur tibicen, qui etc., Quint. – u. absol. = eine oder die Frage stellen, ponere iubebam, de quo quis audire vellet, Cic.: p. an etc., Sen. – e) jmd. in ein Amt, in eine Würde, Stellung (als Aufseher, Richter, Kläger) setzen, aufstellen, einsetzen, anstellen, alci custodem, Caes.: alci accusatorem, Cael. in Cic. ep.: satis idoneum officii sui iudicem, Cic. – u. m. dopp. Acc., alqm custodem in frumento publico, Cic.: alqm imperatorem Numidis, Sall.: alqm principem in bello, Nep. – m. super u. Akk., super armamentarium positus, Curt. 6, 7 (27), 22: puer super hoc positus officium, Petron. 56, 8.
    B) zum Genießen eine Speise, ein Getränk auftragen, vorsetzen (klass. apponere), globos melle unguito, papaver infriato, ponito, Cato: p. pavonem, merulas, Hor.: p. unctum, einen Leckerbissen, Hor.: invitas ad aprum, ponis mihi porcum, Mart.: ceteris vilia et minuta ponebat, Plin. ep.: da Trebio, pone ad Trebium, Iuven. – vinum, Petron.: merum in gemma, Ov.: quis posuit secretam in auro dapem? Sen.: alci
    ————
    venenum cum cibo, Liv.: alci in patina liquidam sorbitionem, Phaedr.
    C) als t. t. des Landbaues: 1) pflanzend usw. setzen, einsetzen, stecken, piros, Verg.: arborem, Hor.: vitem, Colum.: vitem ordine, Ambros. – semina (Pflanzen), Verg.: panicum et milium, Colum. – 2) eine Frucht zur Aufbewahrung hinlegen, einlegen (klass. reponere), p. in horreis, Pallad.: sorba lecta duriora et posita, Pallad. D) als publiz. t. t., etw. irgendwo zur Verwahrung niederlegen, hinterlegen, tabulas testamenti in aerario, Caes. b. c. 3, 108, 4: compositio publicis bibliothecis posita, Scrib. Larg. 97: pecuniam apud tutorem, ICt.: apparatum sive impensam in publico, ICt.
    E) als t. t. der Geschäftssprache, ein Kapital auf Zinsen anlegen (vgl. die Auslgg. zu Hor. epod. 2, 70 u. zu Hor. ep. 1, 18, 111), pecuniam in praedio, Cic., apud alqm, Cic.: pecuniam kalendis, Hor.: dives positis in fenore nummis, Hor. – übtr., otia recte, Hor.: beneficium apud alqm, bene apud alqm, Cic.: munus bene apud alqm, Liv.
    F) als t. t. der Toilettensprache, das Haar legen, zurechtlegen, ordnen, p. comas in statione, Ov.: positi sine lege et sine arte capilli, Ov.: ponendis in mille modos perfecta capillis, Ov.
    G) eine Aufregung in der Natur sich legen machen (Ggstz. tollere), tollere seu ponere vult freta (v.
    ————
    Windgott Notus), Hor.: magnos cum ponunt aequora motus, Prop. – dah. refl., ponere, sich legen, v. Winden, Verg., Ov. u. Gell. (s. Goßrau Verg. Aen. 7, 27): u. so auch positi flatus, Min. Fel.
    H) niederlegen, von sich legen, fortlegen, ablegen, weglegen, ab-, wegwerfen (Ggstz. sumere), 1) eig.: a) übh.: velamina de tenero corpore, Ov.: e corpore pennas, Ov.: librum de manibus, Cic. – vestem, tunicam, Cic.: sarcinam, Petron.: barbam, Suet.: insignia morbi, fasciolas, cubital, focalia, Hor.: librum, aus der Hand legen, Cic.: semen, Verg.: coronam luctus gratiā, Cic.: nec sumit aut ponit secures arbitrio popularis aurae, Hor. – als milit. t. t., p. arma, die Waffen niederlegen, ablegen, Cic. u.a., u. (v. sich Unterwerfenden) = die W. strecken, Caes. u.a. (s. Drak. Liv. 6, 10, 5). – b) v. weibl. Wesen, die Leibesfrucht ablegen, v. Frauen, positum est uteri onus, Ov. – v. der Sau, werfen, fetum ad imam cavernam, Phaedr. – v. Vögeln, legen, p. pauca ova, Colum.: p. ova in saepibus, Ov.
    2) übtr., ablegen, von sich tun, entfernen, fahren lassen, aufgeben (Ggstz. sumere, suscipere), bellum, Sall. u.a.: vitam, Cic. u.a.: triumviri nomen, Tac. – vitia, Cic.: amores cum praetexta toga, Cic.: inimicitias, Cael. b. Cic.: discordias, Tac.: dolorem, Cic.: curam et aegritudinem, Cic.: curas externorum periculorum, Liv.: omnes aliarum rerum curas, Liv.: metum,
    ————
    Ov. u. Plin. ep.: animos feroces, Liv.: ferocia corda, Verg.: vitae mortisque consilium vel suscipere vel ponere, Plin. ep. – poet., moras, Verg. – als milit. t. t. u. übtr., p. tirocinium, rudimentum, zurücklegen, ablegen, Liv. u.a. – u. als publiz. t. t., eine Würde niederlegen (klass. deponere), posito magistratu (Ggstz. quamdiu in magistratu est), ICt.
    3) als naut. t. t., Anker werfen, ancoris positis terrae applicare naves, Liv. 28, 17, 13.
    Archaist. Perf. poseivei, Corp. inscr. Lat. 1, 551. lin. 3: posivi, Plaut. Pseud. 1281: posivit u. posibit, Act. fr. arv. a. 27, f.: posivt (so!), Corp. inscr. Lat. 3, 2208 u. 4367: possivit, ibid. 7, 579 u. 656: posivimus, Plaut. vidul. fr. 6 Stud. ( bei Prisc. 10, 37): posiverunt, Corp. inscr. Lat. 3, 6442. Cato r. r. praef. § 1. Cic. Tusc. 5, 83: posivere, Itin. Alex. 2 (3): posiveris, Plaut. trin. 145. Cato r. r. 4: posieit, Corp. inscr. Lat. 9, 3049 u. 3267: posiit, Corp. inscr. Lat. 5, 2575 u. 7, 574: posit od. posIt, Corp. inscr. Lat. 1, 1282. 1298. 1436 u.a.: possit, Corp. inscr. Lat. 2, 2712: poseit, ibid. 1, 1281 u. 1283: posierunt, ibid. 1, 1284. 3, 860: posiere, ibid. 5, 2714: posier(e), Corp. inscr. Lat. 13, 5282. Vgl. Georges Lexik. der lat. Wortf., S. 539. – Synkop. Partiz. Perf. postus, Lucr. 1, 1059; 3, 855 u.a. Sil. 13, 553. Ter. Maur. 2905.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > pono

  • 74 tempto

    tempto, āvī, ātum, āre, betasten, befühlen, berühren, angreifen, I) im allg.: 1) eig.: a) übh.: ut res prope dicam manu temptari possit, Cornif. rhet.: pectora manibus, Ov.: pullos, befühlen, Colum.: flumen pede, berühren, versuchen, Cic.: ficum rostro, berühren, hinein- hacken, Ov.: catenas morsibus u. morsibus et ore, in die K. beißen, Flor. – b) als mediz. t.t.: venas, den Puls fühlen, Suet. u. Quint.: venas pollice, Ov. = 2) übtr.: a) nach etw. hinreichen, streben, caelestia, den Himmel in Anspruch nehmen, Hor.: auxilium, erspähen, Verg. – b) untersuchen, prüfen, auf die Probe stellen, maris altitudinem, mit dem Senkblei untersuchen, peilen, Isid. orig.: alcis patientiam, Cic.: se, Cic.: tempta, Chrysogonus quanti doceat, Iuven.: temptat, quae sit fortuna facillima, Verg. – c) versuchen, probieren, oppugnationem eiusdam castelli, Liv.: vigilias et cetera militiae munia, sich versuchen in usw., Tac.: belli fortunam, Cic.: bella frustra, vergeblich die Gewalt der Waffen versuchen, Eutr.: spem pacis, versuchen, ob Hoffnung auf Frieden sei, Liv.: spem triumphi, versuchen, ob man einen Triumph hoffen könne, Liv.: Thetim ratibus, das Meer befahren, Verg.: viam, Verg. u. Liv.: dubiam spem armorum, das Waffenglück versuchen, Vell.: tempt. aliquid (Ggstz. quiescere), Plin. ep.: liberi adhuc dimidiata verba temptan-
    ————
    tes, die noch erst zu lallen versuchen, Min. Fel. – mit folg. Fragesatz, temptavi, quid in eo genere possem, Cic.: temptat, benignusne an bonae frugi sies, Plaut. m. folg. Infin., aquā hostem prohibere, Hirt. b.G.: persuadere, Nep.: irasci, Verg.: (vestis) frustra temptata revelli, Ov. – m. folg. ut u. Konj., cum ille Romuli senatus temptaret, ut ipse gereret rem publicam, Cic.: ut sibi daretur provincia, Suet. – absol., tempta qua lubet, Plaut.: ne temptando cautiorem faceret, Hirt. b.G. – II) feindlich bedrohen, angreifen, in seine Gewalt zu bringen suchen (s. Fabri Liv. 21, 25, 10), 1) eig.: Achaiam, Caes.: opera, castella, Caes.: castra, Liv. u. Sen.: urbem, munitiones, Liv.: moenia scalis, Caes.: munitiones testudinibus ac musculis, Auct. b. Alex. – abs., reges populique finitumi bello temptare (sc. populum Romanum), Sall. – v. Wein, vina temptant caput, Plin. – v. der Jahreszeit, gravis autumnus omnem exercitum valetudine temptaverat, Caes. – von Krankheiten, scabies temptat oves, Verg.: morbe temptari, Cic.: latus aut renes morbo temptantur acuto, Hor. – 2) übtr.: a) sich an etw. vergreifen, populi Romani ius maiestatemque, Auct. b. Alex. 34, 2. – b) mit List, Bitten, Bestechung usw. angehen, bearbeiten, ausforschen, zu gewinnen suchen, aufregen, beunruhigen, alqm per Drusum, Cic.: animum alcis, Curt.: animos spe et metu, Cic.: animos ad res novas, Suet.: iras alcis, Lucan.: tempta-
    ————
    tis, quos idoneos rebantur, Tac.: temptata cohors, Tac.: a multis temptatus, von vielen angefochten, Nep.: iudicium pecuniā, zu bestechen suchen, Cic.: Iunonem, versuchen = zu verführen suchen, Tibull.: nationes, aufregen, Cic.: m. folg. indir. Fragesatz, unde creditur Domitianus occultis ad Cerialem nuntiis fidem eius temptavisse (in Versuchung geführt haben), an praesenti sibi exercitum imperiumque traditurus foret, Tac. hist. 4, 86. – m. folg. ut u. Konj., nequiquam temptati (angegangen), ut tum denique desisterent impediendo bello, Liv. 4, 55, 5; vgl. 29, 2, 3.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > tempto

  • 75 Обнадёжить

    - ostendere spem; afferre, facere, dare spem; in spem adducere; lactare;

    • обнадёживать пустыми обещаниями - frustrari;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Обнадёжить

  • 76 foveo

    fŏvĕo, fōvi, fōtum, 2, v. a. [Corss. assumes a root bhag-, to be hot; Gr. phôgein, to roast; O. H. Germ. bachan; Germ. backen; Engl. bake; hence, fovere for fog-vēre; favilla for fag-villa; and to this refers: favere, faustus, etc., Ausspr. 1, 142; 2, 1004; but cf. Curt. Gr. Etym. p. 188, and v. faveo], to warm, keep warm (class.; esp. freq. in the transf. and trop. signif.; syn.: calefacio: faveo, studeo, adjuvo, etc.).
    I.
    Lit.:

    nisi sol sua pro parte fovet tribuitque calorem,

    Lucr. 1, 807; cf. id. 1, 1033:

    ut et pennis (pullos) foveant, ne frigore laedantur,

    Cic. N. D. 2, 52, 129; cf.:

    pulli a matribus exclusi fotique,

    id. ib. 2, 48, 124:

    fetus rigentes apprimendo pectori,

    Plin. 8, 36, 54, § 127:

    laridum atque epulas foveri foculis ferventibus,

    Plaut. Capt. 4, 2, 67:

    quos sancta fovet ille manu, bene vivitis ignes,

    i. e. keeps up, Ov. F. 3, 427;

    for which, in a different construction: fovet ignibus aras,

    id. M. 7, 427:

    nomen in marmore lectum Perfudit lacrimis et aperto pectore fovit,

    warmed the name with her naked breast, id. ib. 2, 339.—
    II.
    Transf., to cherish, foster any thing.
    A.
    Physically. So of diseased parts of the body, to foment (whether with warm or cold remedies):

    dumque manet corpus, corpus refoventque foventque,

    Ov. M. 8, 536:

    nares exulceratas fovere oportet vapore aquae calidae,

    Cels. 6, 8:

    multa aqua prius calida, post egelida fovendum os caputque,

    id. 4, 2, 4:

    genua calido aceto,

    Col. 6, 12, 4:

    nervos cortice et foliis in vino decoctis,

    Plin. 24, 9, 37, § 58; 32, 9, 34, § 106:

    cutem lacte asinino,

    id. 28, 12, 50, § 183:

    os quoque multa frigida aqua fovendum est,

    Cels. 1, 5; 1, 3 init.:

    cutem frigida et ante et postea,

    Plin. 28, 12, 50, § 184:

    vulnus lymphă,

    Verg. A. 12, 420.— Poet., in gen. (a favorite word with Vergil): interdum gremio fovet inscia Dido (puerum), cherishes, holds in her lap, Verg. A. 1, 718:

    germanam sinu,

    id. ib. 4, 686:

    cunctantem lacertis amplexu molli,

    i. e. to embrace, enfold, id. ib. 8, 388:

    animas et olentia Medi ora fovent,

    id. G. 2, 135:

    ipse aeger, anhelans Colla fovet,

    i. e. leans against the tree, id. A. 10, 838: castra fovere, to remain in the camp (the figure being that of a bird brooding over its nest), id. ib. 9, 57:

    (coluber) fovit humum,

    id. G. 3, 420;

    and transf. to a period of time: nunc hiemem inter se luxu, quam longa, fovere, Regnorum immemores,

    sit the winter through, pass the winter, id. A. 4, 193.—
    B.
    Mentally, to cherish, caress, love, favor, support, assist, encourage:

    scribis de Caesaris summo in nos amore. Hunc et tu fovebis et nos quibuscumque poterimus rebus augebimus,

    Cic. Q. Fr. 3, 1, 3, § 9; cf.:

    inimicum meum sic fovebant, etc.,

    id. Fam. 1, 9, 10:

    Vettienum, ut scribis, et Faberium foveo,

    id. Att. 15, 13, 3:

    et eo puto per Pomponium fovendum tibi esse Hortensium,

    id. Q. Fr. 1, 3, 8; cf. also Quint. 1, 2, 16:

    (duo duces) pugnantes hortabantur et prope certa fovebant spe,

    encouraged, animated, Liv. 38, 6, 5:

    tribuni plebis in cooptandis collegis patrum voluntatem foverunt,

    id. 3, 65, 1; cf.:

    res alicujus,

    id. 24, 36, 9; 26, 36, 6:

    spem potentioris,

    id. 40, 5, 5:

    rex statuerat utram foveret partem,

    id. 42, 29, 11; cf. id. 5, 3, 9:

    consilia alicujus,

    Tac. H. 1, 46:

    spectator populus hos, rursus illos clamore et plausu fovebat,

    id. ib. 3, 83:

    tu mihi gubernacula rei publicae petas fovendis hominum sensibus et deleniendis animis et adhibendis voluptatibus?

    by pampering, Cic. Mur. 35, 74:

    partes alicujus,

    Tac. H. 1, 8; 1, 14:

    adolescentiam alicujus exhortationibus,

    Plin. Ep. 1, 14, 1; cf.:

    ut propria naturae bona doctrina foverent,

    Quint. 2, 8, 3:

    ingenia et artes,

    Suet. Vesp. 18:

    quam magis in pectore meo foveo, quas meus filius turbas turbet,

    i. e. dwell upon, think over, Plaut. Bacch. 4, 10, 1:

    vota animo,

    Ov. M. 7, 633:

    spem,

    Mart. 9, 49, 4:

    nequiquam eos perditam spem fovere,

    Liv. 22, 53, 4; cf. Tac. H. 1, 62; Val. Max. 6 praef. § 9; cf. conversely: ut spes vos foveat, may sustain you, Just. Inst. prooem. 7:

    hoc regnum dea gentibus esse, jam tum tenditque fovetque,

    cherishes, Verg. A. 1, 18: dum illud tractabam, de quo antea scripsi ad te, quasi fovebam dolores meos (the fig. being taken from the fomenting of diseased parts of the body;

    v. above, II. A.),

    Cic. Att. 12, 18, 1:

    pantomimos fovebat effusius,

    Plin. Ep. 7, 27, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > foveo

  • 77 habeo

    hăbĕo, ui, itum, 2 (archaic perf. subj. habessit, Cic. Leg. 2, 8, 19; inf. haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111), v. a. and n. [etym. dub.; cf. Gr. kôpê, handle; Lat. capio; Germ. haben, Haft; Engl. have], to have, in the widest sense of the word, to hold, keep, possess, cherish, entertain, occupy, enclose, contain (cf.: teneo, possideo, etc.).
    I.
    In gen.
    A.
    Of personal subjects.
    1.
    With persons or things as objects: SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Fragm. XII. Tab. ap. Ulp. Fragm. 26, 1: ex tui animi sententia tu uxorem habes? Cato ap. Cic. de Or. 2, 64, 260; cf.:

    aliquam habere in matrimonio, Cic. Scaur. § 8: ipsum ex Helvetiis uxorem habere,

    Caes. B. G. 1, 18, 6:

    si et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt,

    Cic. Rep. 1, 37 fin.:

    quae cum patrem clarissimum, amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet,

    id. Rosc. Am. 50, 147:

    cum ille haberet filium delicatiorem,

    id. de Or. 2, 64, 257:

    quod non ingenuous habeat clarosque parentes,

    Hor. S. 1, 6, 91:

    habebat saepe ducentos, saepe decem servos,

    id. ib. 1, 3, 11:

    fundum habere, Cic. Tull. § 14: cur pecuniam non habeat mulier?

    id. Rep. 3, 10:

    tantas divitias habet,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 99; so,

    aurum,

    id. ib. 2, 3, 35; and:

    vectigalia magna Divitiasque,

    Hor. S. 2, 2, 101:

    tantum opum,

    Cic. Rep. 1, 48:

    classes,

    id. Phil. 9, 2, 4:

    naves,

    id. Verr. 2, 5, 40, § 104:

    denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus, Pauperiem metuas minus,

    Hor. S. 1, 1, 92:

    tacitus pasci si posset corvus, haberet Plus dapis,

    id. Ep. 1, 17, 50:

    Dionysii equus quid attulit admirationis, quod habuit apes in juba?

    Cic. Div. 2, 31, 67: faenum habet in cornu;

    longe fuge,

    Hor. S. 1, 4, 34:

    leges in monumentis habere,

    Cic. Rep. 2, 14:

    hostis habet muros,

    Verg. A. 2, 290:

    hostis habet portus,

    Val. Fl. 3, 45 al.:

    quam vellem Panaetium nostrum nobiscum haberemus,

    Cic. Rep. 1, 10:

    Ciceronem secum,

    id. Att. 4, 9, 2; cf.:

    ea legione, quam secum habebat,

    Caes. B. G. 1, 8, 1:

    secum senatorem,

    Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77; cf.

    also: magnum numerum equitatus circum se,

    Caes. B. G. 1, 18, 5:

    haec si habeat aurum, quod illi renumeret, faciat lubens,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 12; cf.:

    quid non habuisti quod dares? Habuisse se dicet, Cic. Scaur. § 19: quod non desit, habentem,

    Hor. Ep. 2, 2, 52:

    qui in foro turbaque, quicum colloqui libeat, non habeant,

    Cic. Rep. 1, 17.—
    2.
    With abstr. objects: quid illos, bono genere gnatos, opinanimi animi habuisse atque habituros dum vivent? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    quod uno et eodem temporis puncto nati dissimiles et naturas et vitas et casus habent,

    Cic. Div. 2, 45, 95:

    febrim,

    id. Fam. 7, 26, 1:

    instrumenta animi,

    id. Rep. 3, 3:

    nec vero habere virtutem satis est, quasi artem aliquam, nisi utare,

    id. ib. 1, 2:

    in populos perpetuam potestatem,

    id. ib. 2, 27; cf.:

    in populum vitae necisque potestatem,

    id. ib. 3, 14; so,

    potestatem,

    id. ib. 2, 29; 32;

    36: eo plus auctoritatis,

    id. ib. 3, 16:

    ornamenta dicendi,

    id. de Or. 2, 28, 122; cf.:

    summam prudentiam summamque vim dicendi,

    id. ib. 1, 20, 89:

    Q. Lucilius Balbus tantos progressus habebat in Stoicis, ut, etc.,

    id. N. D. 1, 6, 15:

    neque quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, reperiri poterat,

    Caes. B. G. 4, 20 fin.:

    nonnullam invidiam ex eo, quod, etc.,

    Cic. de Or. 2, 70, 283: nimiam spem, Cato ap. Gell. 13, 17, 1:

    spem in fide alicujus,

    Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.:

    tantum spei ad vivendum,

    id. Att. 15, 20, 2; id. N. D. 3, 6, 14; cf.

    also: summam spem de aliquo,

    id. Lael. 3, 11:

    odium in equestrem ordinem,

    id. Clu. 55, 151:

    metum,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 6: consolationem [p. 834] semper in ore atque in animo, Cic. Fam. 5, 16, 2; cf. Varr. L. L. 6, § 56 Mull.:

    rogavi, ut diceret, quid haberet in animo,

    Cic. Att. 8, 10:

    neque modum neque modestiam victores habere,

    observe no bounds, Sall. C. 11, 4;

    v. modus: haec habebam fere, quae te scire vellem,

    Cic. Att. 1, 6; cf.:

    haec habui de amicitia quae dicerem,

    this is what I had to say, id. Lael. 27 fin.: fidem, gratiam, honorem, rationem; v. these nouns.—In a play on the word lumen: Arge, jaces; quodque in tot lumina lumen habebas Exstinctum est, the light for so many lights ( eyes), Ov. M. 1, 720.—
    (β).
    With inf. (analog. to the Gr. echô), to have something to do, be able to do something:

    habeo etiam dicere quem contra morem majorum dejecerit, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 35, 100:

    de re publica nihil habeo ad te scribere,

    id. Att. 2, 22, 6.—So with inf. or with the part. fut. pass. (ante-class. and post-Aug.), to have or be obliged to do something, I must do something:

    rogas, ut id mihi habeam curare,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    filius hominis, quod carne indui haberet in terra,

    Lact. 4, 12, 15:

    habemus humiliare eum in signo,

    id. 4, 18, 22:

    quod plurimae haereses haberent existere,

    id. 4, 30, 2:

    etiam Filius Dei mori habuit,

    Tert. Hab. Mul. 1:

    si inimicos jubemur diligere, quem habemus odisse?

    id. Apol. 37:

    de spatiis ordinum eatenus praecipiendum habemus, ut intelligant agricolae, etc.,

    Col. 5, 5, 3:

    praesertim cum enitendum haberemus, ut, etc.,

    Plin. Ep. 1, 8, 12:

    si nunc primum statuendum haberemus,

    Tac. A. 14, 44:

    cum respondendum haberent,

    id. Or. 36.—
    B.
    Of inanim. or abstr. subjects:

    prima classis LXXXVIII. centurias habeat,

    Cic. Rep. 2, 22:

    locus ille nihil habet religionis,

    id. Leg. 2, 22, 57:

    humani animi eam partem, quae sensum habeat,

    id. Div. 1, 32, 70:

    animus incorruptus agit atque habet cuncta, neque ipse habetur,

    Sall. J. 2, 3:

    divinus animus mortale nihil habuit, Cic. Scaur. § 50: habet statum res publica de tribus secundarium,

    id. Rep. 1, 42; cf.:

    nullum est genus illarum rerum publicarum, quod non habeat iter ad finitimum quoddam malum,

    id. ib. 1, 28:

    ipsa aequabilitas est iniqua, cum habeat nullos gradus dignitatis,

    id. ib. 1, 27:

    nulla alia in civitate...ullum domicilium libertas habet,

    id. ib. 1, 31:

    nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris,

    id. ib. 1, 4; cf.:

    viri excellentis ancipites variique casus habent admirationem,

    id. Fam. 5, 12, 5:

    habet etiam amoenitas ipsa illecebras multas cupiditatum,

    id. Rep. 2, 4:

    quid habet illius carminis simile haec oratio?

    id. ib. 1, 36:

    magnam habet vim disciplina verecundiae,

    id. ib. 4, 6 et saep.:

    quomodo habere dicimur febrem, cum illa nos habeat,

    Sen. Ep. 119 med.; cf.:

    animalia somnus habebat,

    Verg. A. 3, 147; Ov. M. 7, 329:

    me somno gravatum Infelix habuit thalamus,

    Verg. A. 6, 521; cf.:

    non me impia namque Tartara habent,

    id. ib. 5, 734:

    habentque Tartara Panthoiden,

    Hor. C. 1, 28, 9:

    qui (metus) major absentes habet,

    id. Epod. 1, 18; Sen. Const. Sap. 7:

    et habet mortalia casus,

    Luc. 2, 13:

    terror habet vates,

    Stat. Th. 3, 549.
    II.
    In partic.
    A.
    Pregn., to have or possess property (mostly absol.):

    miserum istuc verbum et pessumum'st, habuisse et nihil habere,

    Plaut. Rud. 5, 2, 34; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10: qui habet, ultro appetitur: qui est pauper, aspernatur, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.:

    habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis,

    Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199; so,

    in nummis,

    id. Att. 8, 10:

    in Salentinis aut in Brutiis,

    i. e. to have possessions, id. Rosc. Am. 46, 132; cf. id. Verr. 2, 5, 18, § 45: nos quod simus, quod habeamus, etc., Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 1:

    et belli rabies et amor successit habendi,

    Verg. A. 8, 327; cf.:

    amore senescit habendi,

    Hor. Ep. 1, 7, 85; Phaedr. 3 prol. 21; Juv. 14, 207: quid habentibus auri nunquam exstincta sitis? Sil. 5, 264; so, habentes = hoi echontes, the wealthy, Lact. 5, 8, 7. —
    2. (α).
    With an objectclause:

    de Alexandrina re tantum habeo polliceri, me tibi cumulate satisfacturum,

    Cic. Fam. 1, 5, 3:

    de re publica nihil habeo ad te scribere,

    id. Att. 2, 22, 6:

    haec fere dicere habui de natura deorum,

    this is the substance of what I had to say, id. N. D. 3, 39, 93; cf.:

    quid habes igitur dicere de Gaditano foedere?

    id. Balb. 14, 33:

    habeo etiam dicere, quem de ponte in Tiberim dejecerit,

    id. Rosc. Am. 35, 100:

    illud affirmare pro certo habeo, etc.,

    Liv. 44, 22, 4:

    sic placet, an melius quis habet suadere?

    Hor. Epod. 16, 23.—
    (β).
    With a relat.-clause (usually with a negative: non habeo, quid faciam;

    or: nihil habeo, quod faciam, dicam, etc.): de quibus habeo ipse, quid sentiam: non habeo autem, quid tibi assentiar,

    Cic. N. D. 3, 25, 64:

    de pueris quid agam, non habeo,

    id. Att. 7, 19:

    usque eo quid arguas non habes,

    id. Rosc. Am. 15, 45:

    quid huic responderet, non habebat,

    id. Mur. 12, 26:

    nec quid faceret habebat,

    id. Verr. 2, 4, 23, § 51; id. Off. 2, 2, 7:

    qui, quo se reciperent, non haberent,

    Caes. B. G. 4, 38, 2:

    nihil habeo, quod ad te scribam,

    Cic. Att. 7, 19:

    nil habeo, quod agam,

    Hor. S. 1, 9, 19; and:

    nihil habeo, quod cum amicitia Scipionis possim comparare,

    Cic. Lael. 27, 103.—
    B.
    To have in use, make use of, use (very rare, for the usual uti, opp. abuti):

    anulus in digito subter tenuatur habendo,

    i. e. by use, by wearing, Lucr. 1, 312; cf.:

    aera nitent usu: vestis bona quaerit haberi,

    Ov. Am. 1, 8, 51:

    quippe quas (divitias) honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant,

    Sall. C. 13, 2 Kritz; cf.:

    magnae opes innocenter paratae et modeste habitae,

    Tac. A. 4, 44.—Hence,
    2.
    To hold, use, wield, handle, manage:

    nec inmensa barbarorum scuta, enormis hastas, inter truncos arborum perinde haberi quam pila,

    Tac. A. 2, 14.— Trop.:

    quo modo rem publicam habuerint (majores), disserere,

    Sall. C. 5, 9; cf.:

    reipublicae partes,

    Tac. A. 4, 6 init.
    C.
    To hold or keep a person or thing in any condition; to have, hold, or regard in any light:

    aliquem in obsidione,

    Caes. B. C. 3, 31, 3:

    aliquem in liberis custodiis,

    Sall. C. 47, 3; so,

    aliquem in custodiis,

    id. ib. 52, 14:

    aliquem in vinculis,

    id. ib. 51 fin.;

    for which also: in custodiam habitus,

    i. e. put into prison and kept there, Liv. 22, 25; Tac. H. 1, 87; cf.:

    quo facilius omne Hadriaticum mare in potestatem haberet,

    Caes. B. C. 1, 25 Oud. N. cr. (al. in potestate):

    cum talem virum in potestatem habuisset,

    Sall. J. 112 fin. Kritz N. cr.:

    quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit,

    id. ib. 79, 3:

    alios in ea fortuna haberent, ut socii esse quam cives mallent,

    Liv. 26, 24:

    aegros in tenebris,

    Cels. 3, 18:

    aquam caelestem sub dio in sole,

    Col. 12, 12, 1:

    in otio militem,

    Liv. 39, 2, 6; cf.:

    legiones habebantur per otium,

    Tac. H. 1, 31:

    externa sine cura habebantur,

    id. A. 1, 79 init.:

    exercitus sine imperio et modestia habitus,

    Sall. J. 44, 1:

    quos ille postea magno in honore habuit,

    Caes. B. C. 1, 77, 2;

    for which: quos praecipuo semper honore Caesar habuit,

    id. B. G. 5, 54, 4:

    habeo Junium (mensem) et Quintilem in metu,

    i. e. I fear, Cic. Att. 6, 1, 14.— So with an adj. or a perf. part., to denote a lasting condition:

    ita me mea forma habet sollicitum,

    Plaut. Most. 4, 2, 95 Lorenz; id. Men. 4, 2, 12; 21:

    miserrimum ego hunc habebo amasium,

    id. Cas. 3, 3, 27 al.:

    laetum Germanicum,

    Tac. A. 2, 57; 65:

    sollicitum habebat cogitatio,

    Cic. Fam. 7, 3, 1; 2, 16, 2.—Hence,
    2.
    With a double object, esp. freq. with the part. perf. pass., to have, hold, or possess a person or thing in any quality or capacity, as any thing; to have, hold, or possess an action as completed, finished (a pregn. circumlocution for the perf.):

    cum haberet collegam in praetura Sophoclem,

    Cic. Off. 1, 40, 144; cf. Quint. 10, 1, 93:

    an heredem habuerit eum, a quo, etc.,

    id. 7, 2, 37:

    istaec illum perdidit assentatio, nam absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 8:

    cur ergo unus tu Apollonidenses miseriores habes quam pater tuus habuit umquam?

    Cic. Fl. 29, 71:

    obvium habuerunt patrem,

    Quint. 7, 1, 29:

    reliquas civitates stipendiarias,

    Caes. B. G. 1, 30, 3:

    quod (cognomen) habes hereditarium,

    Cic. Rep. 6, 11:

    quae habuit venalia,

    id. Verr. 2, 3, 62, § 144; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1:

    qui auro habeat soccis suppactum solum,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 98:

    me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum,

    have kept him away, aloof, Ter. Hec. 5, 1, 25; cf.:

    inclusum in curia senatum habuerunt,

    Cic. Att. 6, 2, 8:

    (Romulus) habuit plebem in clientelas principum descriptam,

    id. Rep. 2, 9: satis mihi videbar habere cognitum Scaevolam ex iis rebus, quas, etc., id. Brut. 40, 147; cf.:

    si nondum eum satis habes cognitum,

    id. Fam. 13, 17, 3; ib. 15, 20 fin.: fidem spectatam jam et diu cognitam, id. Div. ap. Caecil. 4, 11:

    decumas ad aquam deportatas,

    id. Verr. 2, 3, 14, § 36:

    domitas habere libidines,

    id. de Or. 1, 43, 194:

    omnes philosophiae notos et tractatos locos,

    id. Or. 33, 118; id. Rep. 2, 6:

    innumerabilia, quae collecta habent Stoici,

    id. Div. 2, 70, 145: quantum in acie tironi sit committendum, nimium saepe expertum habemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3:

    quare velim ita statutum habeas, me, etc.,

    Cic. Fam. 6, 2, 1: habeo absolutum suave epos ad Caesarem, id. Q. Fr. 3, 9, 6:

    in adversariis scriptum habere (nomen),

    id. Rosc. Com. 3, 9:

    de Caesare satis dictum habebo,

    id. Phil. 5, 19, 52:

    bellum habere susceptum,

    id. Agr. 2, 6, 14:

    quam (domum) tu iam dimensam et exaedificatam animo habebas,

    id. Att. 1, 6, 1:

    ut omnes labores, pericula consueta habeam,

    Sall. J. 85, 7:

    compertum ego habeo,

    id. Cat. 58, 1; cf. Nep. Att. 17 fin.; 18, 1: neque ea res falsum ( part. perf. pass.) me habuit, Sall. J. 10, 1 al. From this use is derived the compound perf. of the Romance languages: ho veduto, j'ai vu, qs. habeo visum, I have seen).—
    3.
    Also, with a double object, to make, render:

    praecipit ut dent operam, uti eos quam maxime manifestos habeant,

    Sall. C. 41, 5:

    qui pascua publica infesta habuerant,

    Liv. 39, 29, 9; 34, 36, 3:

    necdum omnia edita facinora habent,

    id. 39, 16, 3; 31, 42, 1:

    anxium me et inquietum habet petitio Sexti,

    Plin. Ep. 2, 9, 1:

    sed Pompeium gratia impunitum habuit,

    kept, Vell. 2, 1, 5.—
    4.
    Hence:

    in aliquo (aliqua re), aliquem (aliquid) habere (rare): ea si fecissem, in vestra amicitia exercitum, divitias, munimenta regni me habiturum,

    Sall. J. 14, 1:

    in vobis liberos, parentes, consanguineos habeo,

    Curt. 6, 9, 12:

    majora in eo obsequia habiturus,

    Just. 8, 6, 6; cf. Cic. Fam. 2, 16, 5.—
    5.
    To have or hold a person in any manner, to treat, use:

    is, uti tu me hic habueris, proinde illum illic curaverit,

    Plaut. Capt. 2, 2, 64:

    equitatu agmen adversariorum male habere et carpere,

    Caes. B. C. 1, 63, 2; cf. Cels. 3, 20; 3, 21:

    exercitum luxuriose nimisque liberaliter habere,

    Sall. C. 11, 5 Kritz; cf.:

    eos ille non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed accurate et liberaliter habuit,

    id. J. 103, 5; 113, 2:

    Fabiis plurimi (saucii) dati, nec alibi majore cura habiti,

    Liv. 2, 47, 12; 29, 8, 6; 37, 34, 5:

    video quam molliter tuos habeas,

    Plin. Ep. 5, 19, 1:

    militant vobiscum, qui superbe habiti rebellassent,

    Curt. 8, 8, 11:

    virgines tam sancte habuit,

    id. 3, 12, 21; 4, 10, 33:

    male habere aliquem,

    Nep. Eum. 12, 1:

    neque conjugem et filium ejus hostiliter haberi,

    Tac. A. 2, 10.—
    6.
    With se, and sometimes mid. or neut., to hold or keep himself or itself in a certain manner, i. e. to be constituted or situated, to find one's self, to be, in any manner.
    (α).
    Habere se:

    Tironem Patris aegrum reliqui...et quamquam videbatur se non graviter habere, tamen sum sollicitus, etc.,

    Cic. Att. 7, 2, 3:

    praeclare te habes, cum, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 61, § 149:

    ipsi se hoc melius habent quam nos, quod, etc.,

    id. Att. 11, 7, 4:

    Bene habemus nos,

    id. ib. 2, 8, 1:

    ego me bene habeo,

    am well, Tac. A. 14, 51: praeclare se res habeat ( is well), si, etc., Cic. de Or. 1, 25, 114:

    male se res habet, cum, quod virtute effici debet, id tentatur pecunia,

    id. Off. 2, 6, 22; cf. id. de Or. 2, 77, 313:

    quae cum ita se res haberet, tamen, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 50, § 124; cf.:

    ita se res habet, ut ego, etc.,

    id. Quint. 1, 2:

    sic profecto res se habet,

    id. de Or. 2, 67, 271:

    scire aveo, quomodo res se habeat,

    id. Att. 13, 35, 2; cf. id. de Or. 2, 32, 140:

    ut se tota res habeat,

    id. Verr. 2, 2, 5, § 15; cf.:

    ut meae res sese habent,

    Ter. Phorm. 5, 4, 1.—
    (β).
    Mid.:

    virtus clara aeternaque habetur,

    exhibits itself, is, continues, Sall. C. 1, 4:

    sicuti pleraque mortalium habentur,

    as for the most part happens in human affairs, id. ib. 6, 3.—
    (γ).
    Neutr. (as also the Gr echô): Tullia nostra recte valet: Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:

    volui animum tandem confirmare hodie meum, Ut bene haberem filiae nuptiis,

    I might enjoy myself, Plaut. Aul. 2, 8, 2: qui bene habet suisque amicis est volup, id. [p. 835] Mil. 3, 1, 130:

    bene habent tibi principia,

    Ter. Phorm. 2, 3, 82:

    bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis,

    it is well, Cic. Mur. 6, 14; Liv. 8, 6:

    magnum narras, vix credibile! atqui sic habet,

    so it is, it is even so, Hor. S. 1, 9, 53: illasce sues sanas esse habereque recte licere spondesne? Formula emendi, ap. Varr. R. R. 2, 4, 5; 2, 3, 5.—
    D.
    To hold, account, esteem, consider, regard a person or thing in any manner or as any thing; to think or believe a person or thing to be so or so:

    aliquem fidelem sibi habere,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 87:

    deos aeternos et beatos,

    Cic. N. D. 1, 17, 45:

    id habent hodie vile et semper habuerunt,

    id. Balb. 22, 51:

    maximam illam voluptatem habemus, quae, etc.,

    id. Fin. 1, 11, 37:

    eum nos ut perveterem habemus... nec vero habeo quemquam antiquiorem,

    id. Brut. 15, 61:

    Ut et rex et pater habereter omnium,

    id. Rep. 1, 36; 2, 21:

    parentem Asiae et dici et haberi,

    id. Q. Fr. 1, 1, 10 fin.:

    eos dicit esse habitos deos, a quibus, etc.,

    id. N. D. 1, 15, 38:

    cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,

    id. Rep. 1, 33; cf. id. ib. 2, 12 fin.: non habeo nauci Marsum augurem, Poet. ap. Cic. Div. 1, 58, 132:

    cujus auctoritas in iis regionibus magni habebatur,

    Caes. B. G. 4, 21, 7:

    nihil pensi habere,

    Quint. 11, 1, 29; cf.

    also: an perinde habenda sit haec atque illa,

    id. 7, 3, 11:

    sese illum non pro amico, sed pro hoste habiturum,

    Caes. B. G. 1, 44, 19; so,

    aliquem pro hoste,

    Liv. 2, 20; Curt. 6, 2 al.:

    nisi in provincia relictas rationes pro relatis haberem,

    Cic. Fam. 5, 20, 2:

    licet omnia Italica pro Romanis habeam,

    Quint. 1, 5, 56; 12, 10, 73:

    istuc jam pro facto habeo,

    Cic. Att. 13, 1, 2:

    Pompeium pro certo habemus per Illyricum proficisci in Galliam,

    to consider as certain, id. ib. 10, 6 fin.:

    id obliviscendum, pro non dicto habendum,

    Liv. 23, 22, 9:

    hoc velim in maximis rebus et maxime necessariis habeas,

    Cic. Att. 5, 5 fin.:

    aliquem in deorum numero,

    id. N. D. 1, 14, 36:

    aliquem in hostium numero,

    Caes. B. G. 1, 28, 1:

    aliquem suorum In numero,

    Hor. S. 2, 6, 41;

    for which also: hostium numero haberi,

    Cic. Att. 11, 6, 6:

    numero impiorum ac sceleratorum haberi,

    Caes. B. G. 6, 13, 7; cf. also Quint. 3, 7, 2:

    quem Aegyptii nefas habent nominare,

    Cic. N. D. 3, 22, 56:

    mutare nefas habent,

    Quint. 12, 8, 6:

    nec tamen est habendum religioni, nocentem aliquando defendere,

    to scruple, make a conscience of, Cic. Off. 2, 14, 51; cf.:

    nec eam rem habuit religioni,

    id. Div. 1, 35, 77:

    quando tu me bene merentem tibi habes despicatui,

    you despise, Plaut. Men. 4, 3, 19:

    non sic ludibrio tuis factis habitus essem,

    Ter. Hec. 4, 1, 11.—Hence: sic habeto, or sic habeas aliquid, or with an object-clause, hold or judge thus, be convinced or persuaded, believe, know:

    sed hoc nihil ad te: illud velim sic habeas, uod intelliges, etc.,

    Cic. Fam. 3, 13, 2:

    unum hoc sic habeto: si, etc.,

    id. ib. 2, 6 fin.:

    sic habeto: omnibus, etc.,

    id. Rep. 6, 13:

    enitere et sic habeto, non esse te mortalem, sed corpus hoc,

    id. ib. 6, 24; so with an object-clause, id. Fam. 2, 10, 1; 16, 4, 4.—Without sic:

    id primum ergo habeto, non sine magna causa, etc.,

    Cic. Fam. 13, 29, 2:

    tantum habeto, civem egregium esse Pompeium, etc.,

    id. ib. 2, 8, 2.—
    2.
    To take, accept, bear, submit to, endure:

    neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur: multi eas gravius aequo habuere,

    Sall. C. 51, 11:

    egestas facile habetur sine damno,

    id. ib. 6, 37:

    quae in praesens Tiberius civiliter habuit, sed, etc.,

    Tac. A. 4, 21:

    neque tantum maleficium impune habendum,

    id. ib. 3, 70;

    12, 48: nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum,

    Liv. 7, 5, 7 Weissenb.—
    E.
    To hold, have possession of, occupy, a place:

    urbem Romam condidere atque habuere initio Trojani,

    Sall. C. 6, 1:

    qui mortales initio Africam habuerint,

    id. J. 17, 7; 18, 1; cf.

    Siciliam et Sardiniam per legatos habuit,

    rule, administer, Flor. 4, 2, 22:

    urbem Romanam a principio reges habuere,

    Tac. A. 1, 1:

    Hispaniae tribus legionibus habebantur,

    id. ib. 4, 5; 12, 54.—
    2.
    More freq. neutr., to dwell, live anywhere (perh. only ante-class.; in good prose habito is used instead): quae Corinthum arcem altam habetis, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 294 Vahl.):

    ille geminus qui Syracusis habet,

    Plaut. Men. prol. 69: quis istic habet? id. Bacch. 1, 2, 6:

    ubi nunc adulescens habet?

    id. Trin. 1, 2, 156:

    apud aedem Junonis Lucinae, ubi aeditumus habere solet,

    Varr. L. L. 5, § 50 Mull.; cf.:

    situm formamque et universorum castrorum et partium, qua Poeni, qua Numidae haberent...specularentur,

    Liv. 30, 4, 2 (but v. Weissenb. ad loc.).—
    F.
    To spend, pass (time, etc.):

    aetatem procul a republica,

    Sall. C. 4, 1:

    vitam,

    id. ib. 51, 12 al.—
    G.
    To have in one's mind, to know, be acquainted with:

    siquidem istius regis (Anci) matrem habemus, ignoramus patrem,

    Cic. Rep. 2, 18 fin.: habes consilia nostra;

    nunc cognosce de Bruto,

    there you have, such are, id. Att. 5, 21, 10:

    habetis igitur primum ortum tyranni,

    id. Rep. 2, 27:

    habetis sermonem bene longum hominis,

    id. de Or. 2, 88, 361; cf.

    also: habes nostras sententias,

    Suet. Claud. 4:

    habes, quae fortissime de beata vita dici putem,

    Cic. Tusc. 5, 28 fin.; cf. id. de Or. 2, 71, 291. —
    H.
    To have as a habit, peculiarity, or characteristic:

    habebat hoc omnino Caesar: quem plane perditum aere alieno egentemque cognorat, hunc in familiaritatem libentissime recipiebat,

    Cic. Phil. 2, 32, 78; id. Pis. 32, 81.—
    K.
    To hold, to make, do, perform, prepare, utter, pronounce, produce, cause:

    alium quaerebam, iter hac habui,

    made, directed, Ter. Eun. 5, 9, 35; cf.:

    ex urbe profectus iter ad legiones habebat,

    Caes. B. C. 1, 14, 3; so,

    iter,

    id. ib. 1, 51, 1; 3, 11, 2; 3, 106, 1; Cic. Q. Fr. 2, 6, 2:

    vias,

    Luc. 2, 439:

    C. Cato contionatus est, comitia haberi non siturum, si, etc.,

    to be held, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6:

    senatum,

    id. ib. 2, 13, 3; id. Fam. 1, 4, 1; Caes. B. C. 1, 2, 1:

    concilia,

    id. B. G. 5, 53, 4:

    contionem,

    Cic. Att. 4, 1, 6:

    censum,

    id. Verr. 2, 2, 55, § 138:

    delectum (militum),

    id. Phil. 5, 12, 31; id. Fam. 15, 1 fin.; Caes. B. G. 6, 1;

    v. delectus: ludos,

    Suet. Rhet. 1:

    sermonem,

    Cic. Tusc. 1, 24, 57; cf.:

    orationem,

    to deliver, id. Rep. 1, 46:

    multis verbis ultro citroque habitis,

    id. ib. 6, 9 fin.:

    disputationem,

    id. ib. 1, 7; Caes. B. G. 5, 30, 1:

    dialogum,

    Cic. Att. 2, 9, 1:

    verba,

    id. de Or. 2, 47, 190:

    querelam de aliquo apud aliquem,

    id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2:

    controversiam de fundo cum aliquo,

    id. Fam. 13, 69, 2 et saep.:

    deinde adventus in Syriam primus equitatus habuit interitum,

    caused, occasioned, Cic. Prov. Cons. 4, 9; cf. id. Div. 2, 46, 96:

    latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt,

    Caes. B. G. 6, 23, 6.—
    L.
    Habere in animo (or simply animo), with an objectclause, to have in mind, to intend, to be disposed, inclined to do any thing (=propositum habere, constituisse, decrevisse):

    istum exheredare in animo habebat,

    Cic. Rosc. Am. 18, 52; id. Att. 1, 17, 11:

    hoc (flumen) neque ipse transire in animo habebat neque hostes transituros existimabat,

    Caes. B. G. 6, 7, 5:

    neque bello eum invadere animo habuit,

    Liv. 44, 25, 1 dub (al. in animo), v. Drak. ad h. l.—
    M.
    Habere sibi or secum aliquid, to keep to one's self (lit. and trop.):

    clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem,

    Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47:

    per vindicationem his verbis legamus: DO LEGO, CAPITO, SUMITO, SIBI HABETO,

    Ulp. Fragm. 24, 3; cf. ib. § 5; Gai. Inst. 2, 209.—So the formula used in divorces:

    res tuas tibi habeas or habe,

    Plaut. Am. 3, 2, 47; Sen. Suas. 1, § 7:

    illam suam suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis,

    Cic. Phil. 2, 28, 69. —Comic. transf.:

    apage sis amor: tuas tibi res habeto,

    Plaut. Trin. 2, 1, 32.— Trop.:

    secreto hoc audi, tecum habeto, ne Apellae quidem liberto tuo dixeris,

    Cic. Fam. 7, 25, 2:

    verum haec tu tecum habeto,

    id. Att. 4, 15, 6.—
    N.
    Of a sweetheart, to have, to possess, enjoy:

    postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit,

    Verg. E. 1, 31; Tib. 1, 2, 65; Prop. 3, 8 (4, 7), 22:

    duxi, habui scortum,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 6; Ter. And. 1, 1, 58: cum esset objectum, habere eum Laida;

    habeo, inquit, non habeor a Laide,

    Cic. Fam. 9, 26, 2.—
    O.
    Gladiatorial t. t., of a wounded combatant: hoc habet or habet, he has that (i. e. that stroke), he is hit:

    desuper altus equo graviter ferit atque ita fatur: Hoc habet,

    Verg. A. 12, 296; Prud. Psych. 53.—
    2.
    Transf.:

    hoc habet: reperi, qui senem ducerem,

    Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Rud. 4, 4, 99: egomet continuo mecum;

    Certe captus est! Habet!

    Ter. And. 1, 1, 56 (id est vulneratus est. Habet enim qui percussus est: et proprie de gladiatoribus dicitur, Don.).—Hence: hăbĭtus, a, um, P. a., held or kept in a certain condition, state, humor (ante-class.).
    A.
    In gen.
    1.
    Lit.: equus nimis strigosus et male habitus, Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11; v. in the foll.—
    2.
    Trop.:

    ut patrem tuum vidi esse habitum, diu etiam duras (lites) dabit,

    Ter. Heaut. 2, 4, 22.—
    B.
    In partic., physically, well kept, well conditioned, fleshy, corpulent:

    corpulentior videre atque habitior,

    Plaut. Ep. 1, 1, 8:

    si qua (virgo) est habitior paulo, pugilem esse aiunt, deducunt cibum,

    Ter. Eun. 2, 3, 23: (censores) equum nimis strigosum et male habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, etc., Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > habeo

  • 78 in

    1.
    in (old forms endŏ and indŭ, freq. in ante-class. poets; cf. Enn. ap. Gell. 12, 4; id. ap. Macr. S. 6, 2; Lucil. ap. Lact. 5, 9, 20; Lucr. 2, 1096; 5, 102; 6, 890 et saep.), prep. with abl. and acc. [kindr. with Sanscr. an; Greek en, en-tha, en-then, eis, i. e. en-s, ana; Goth. ana; Germ. in], denotes either rest or motion within or into a place or thing; opp. to ex; in, within, on, upon, among, at; into, to, towards.
    I.
    With abl.
    A.
    In space.
    1.
    Lit., in (with abl. of the place or thing in which):

    aliorum fructus in terra est, aliorum et extra,

    Plin. 19, 4, 22, § 61:

    alii in corde, alii in cerebro dixerunt animi esse sedem et locum,

    Cic. Tusc. 1, 9, 19:

    eo in rostris sedente suasit Serviliam legem Crassus,

    id. Brut. 43, 161:

    qui sunt cives in eadem re publica,

    id. Rep. 1, 32 fin.:

    facillimam in ea re publica esse concordiam, in qua idem conducat omnibus,

    id. ib.:

    T. Labienus ex loco superiore, quae res in nostris castris gererentur, conspicatus,

    Caes. B. G. 2, 26, 4:

    quod si in scaena, id est in contione verum valet, etc.,

    Cic. Lael. 26, 97:

    in foro palam Syracusis,

    id. Verr. 2, 2, 33, § 81:

    plures in eo loco sine vulnere quam in proelio aut fuga intereunt,

    Caes. B. C. 2, 35:

    tulit de caede, quae in Appia via facta esset,

    Cic. Mil. 6, 15:

    in via fornicata,

    Liv. 22, 36:

    vigebat in illa domo mos patrius et disciplina,

    Cic. de Sen. 11, 37:

    in domo furtum factum ab eo qui domi fuit,

    Quint. 5, 10, 16:

    nupta in domo,

    Liv. 6, 34, 9:

    copias in castris continent,

    in, within, Caes. B. C. 1, 66:

    cum in angusto quodam pulpito stans diceret,

    Quint. 11, 3, 130:

    se ac suos in vehiculo conspici,

    Liv. 5, 40, 10:

    malo in illa tua sedecula sedere, quam in istorum sella curuli,

    Cic. Att. 4, 10:

    sedere in solio,

    id. Fin. 2, 21, 66:

    Albae constiterant, in urbe opportuna,

    id. Phil. 4, 2, 6. —

    Sometimes, also, with names of places: omnes se ultro sectari in Epheso memorat mulieres,

    Plaut. Mil. 3, 1, 182:

    heri aliquot adolescentuli coiimus in Piraeo,

    Ter. Eun. 3, 4, 1:

    navis et in Cajeta est parata nobis et Brundisii,

    Cic. Att. 8, 3, 6:

    complures (naves) in Hispali faciendas curavit,

    Caes. B. C. 2, 18:

    caesos in Marathone ac Salamine,

    Quint. 12, 10, 24:

    in Berenice urbe Troglodytarum,

    Plin. 2, 73, 75, § 183.—
    2.
    In indicating a multitude or number, of, in, or among which a person or thing is, in, among (= gen. part.):

    in his poeta hic nomen profitetur suum,

    Ter. Eun. prol. 3:

    Thales, qui sapientissimus in septem fuit,

    Cic. Leg. 2, 11, 26:

    peto ut eum complectare, diligas, in tuis habeas,

    id. Fam. 13, 78, 2; cf.:

    in perditis et desperatis,

    id. ib. 13, 56, 1:

    omnia quae secundum naturam fiunt, sunt habenda in bonis,

    id. de Sen. 19, 71:

    dolor in maximis malis ducitur,

    id. Leg. 1, 11, 31:

    justissimus unus in Teucris,

    Verg. A. 2, 426:

    cecidere in pugna ad duo milia... in his quatuor Romani centuriones,

    Liv. 27, 12, 16:

    in diis et feminae sunt,

    Lact. 1, 16, 17.—
    3.
    Of analogous relations of place or position:

    sedere in equo,

    on horseback, id. Verr. 2, 5, 10:

    quid legati in equis,

    id. Pis. 25, 60:

    sedere in leone,

    Plin. 35, 10, 36, § 109:

    in eo flumine pons erat,

    on, over, Caes. B. G. 2, 5:

    in herboso Apidano,

    on the banks of, Prop. 1, 3, 6:

    in digitis,

    on tiptoe, Val. Fl. 4, 267:

    castra in limite locat,

    on the rampart, Tac. A. 1, 50:

    ipse coronam habebat unam in capite, alteram in collo,

    on, Cic. Verr. 2, 5, 11, § 27:

    oleae in arbore,

    Cels. 2, 24:

    Caesaris in barbaris erat nomen obscurius,

    among, Caes. B. C. 1, 61:

    in ceteris nationibus, Cels. praef. 1: qui in Brutiis praeerat,

    Liv. 25, 16, 7:

    in juvenibus,

    Quint. 11, 1, 32:

    nutus in mutis pro sermone est,

    id. 11, 3, 66.—Of dress, like cum, q. v.:

    in veste candida,

    Liv. 45, 20, 5; 34, 7, 3:

    in calceis,

    id. 24, 38, 2:

    in insignibus,

    id. 5, 41, 2:

    in tunicis albis,

    Plin. Ep. 7, 27, 13:

    in Persico et vulgari habitu,

    Curt. 3, 3, 4:

    in lugubri veste,

    id. 10, 5, 17:

    in Tyriis,

    Ov. A. A. 2, 297:

    in Cois,

    id. ib. v. 298; cf.:

    homines in catenis Romam mittere,

    Liv. 29, 21, 12; 32, 1, 8: quis multa te in rosa urget, etc., Hor C. 1, 5, 1; so, in viola aut in rosa, Cic. Tusc. [p. 912] 5, 26, 73.—So of arms:

    duas legiones in armis,

    Caes. B. G. 7, 11, 6; cf. Verg. A. 3, 395:

    in armis hostis,

    under arms, Ov. M. 12,65:

    quae in ore atque in oculis provinciae gesta sunt (= coram),

    Cic. Verr. 2, 2, 33, § 81; so,

    in oculis provinciae,

    id. Q. Fr. 1, 1, 2:

    in oculis omnium,

    id. ib. 1, 3, 7:

    divitiae, decus, gloria in oculis sita sunt,

    Sall. C. 20, 14; Curt. 4, 13, 1; Liv. 22, 12, 6:

    Julianus in ore ejus (Vitellii) jugulatur,

    Tac. H. 3, 77; Sen. Ben. 7, 19, 7.—Of a passage in any writing (but when the author is named, by meton., for his works, apud is used, Krebs, Antibarb. p. 561):

    in populorum institutis aut legibus,

    Cic. Leg. 1, 15, 42:

    in illis libris qui sunt de natura deorum,

    id. Fat. 1, 1:

    in Timaeo dicit,

    id. N. D. 1, 12, 30:

    epistula, in qua omnia perscripta erant,

    Nep. Pelop. 3, 2:

    perscribit in litteris, hostes ab se discessisse,

    Caes. B. G. 5, 49; but in is also used with an author's name when, not a place in his book, but a feature of his style, etc., is referred to:

    in Thucydide orbem modo orationis desidero,

    Cic. Or. 71, 234:

    in Herodoto omnia leniter fluunt,

    Quint. 9, 4, 18.—Of books:

    libri oratorii diu in manibus fuerunt,

    Cic. Att. 4, 13, 2; id. Lael. 25, 96; but more freq. trop.: in manibus habere, tenere, etc., to be engaged, occupied with, to have under control or within reach:

    philosophi quamcunque rem habent in manibus,

    id. Tusc. 5, 7, 18:

    quam spem nunc habeat in manibus, exponam,

    id. Verr. 1, 6, 16:

    rem habere in manibus,

    id. Att. 6, 3, 1; cf.:

    neque mihi in manu fuit Jugurtha qualis foret,

    in my power, Sall. J. 14, 4:

    postquam nihil esse in manu sua respondebatur,

    Liv. 32, 24, 2:

    quod ipsorum in manu sit,... bellum an pacem malint,

    Tac. A. 2, 46; but, cum tantum belli in manibus esset, was in hand, busied (cf.:

    inter manus),

    Liv. 4, 57, 1; so,

    quorum epistulas in manu teneo,

    Cic. Phil. 12, 4, 9; cf. id. Att. 2, 2, 2:

    in manu poculum tenens,

    id. Tusc. 1, 29, 71:

    coronati et lauream in manu tenentes,

    Liv. 40, 37, 3; Suet. Claud. 15 fin. —Of that which is thought of as existing in the mind, memory, character, etc.:

    in animo esse,

    Cic. Fam. 14, 11:

    in animo habere,

    id. Rosc. Am. 18, 52:

    lex est ratio insita in natura,

    id. Leg. 1, 6, 18:

    in memoria sedere,

    id. de Or. 2, 28, 122; cf.:

    tacito mutos volvunt in pectore questus,

    Luc. 1, 247:

    quanta auctoritas fuit in C. Metello!

    Cic. de Sen. 17, 61. —So freq. of a person's qualities of mind or character:

    erat in eo summa eloquentia, summa fides,

    Cic. Mur. 28, 58; cf.:

    in omni animante est summum aliquid atque optimum, ut in equis,

    id. Fin. 4, 41, 37:

    si quid artis in medicis est,

    Curt. 3, 5, 13; cf.:

    nibil esse in morte timendum,

    Lucr. 3, 866.— Esp., in eo loco, in that state or condition:

    in eo enim loco res sunt nostrae, ut, etc.,

    Liv. 7, 35, 7: si vos in eo loco essetis, quid aliud fecissetis? Cat. ap. Quint. 9, 2, 21; so,

    quo in loco, etc.: cum ex equitum et calonum fuga, quo in loco res essent, cognovissent,

    Caes. B. G. 2, 26:

    videtis, quo in loco res haec siet, Ter Phorm. 2, 4, 6: quod ipse, si in eodem loco esset, facturus fuerit,

    Liv. 37, 14, 5.—Hence, without loco, in eo esse ut, etc., to be in such a condition, etc.:

    non in eo esse Carthaginiensium res, ut Galliam armis obtineant,

    Liv. 30, 19, 3:

    cum res non in eo esset, ut Cyprum tentaret,

    id. 33, 41, 9; 8, 27, 3; 2, 17, 5; Nep. Mil. 7, 3; id. Paus. 5, 1 (cf. I. C. 1. infra).—
    B.
    In time, indicating its duration, in, during, in the course of:

    feci ego istaec itidem in adulescentia,

    in my youth, when I was young, Plaut. Bacch. 3, 3, 6:

    in tempore hoc,

    Ter. And. 4, 5, 24:

    in hoc tempore,

    Tac. A. 13, 47:

    in tali tempore,

    Sall. C. 48, 5; Liv. 22, 35; 24, 28 al.:

    in diebus paucis,

    Ter. And. 1, 1, 77:

    in brevi spatio,

    id. Heaut. 5, 2, 2; Suet. Vesp. 4:

    in qua aetate,

    Cic. Brut. 43 fin.:

    in ea aetate,

    Liv. 1, 57:

    in omni aetate,

    Cic. de Sen. 3, 9:

    in aetate, qua jam Alexander orbem terrarum subegisset,

    Suet. Caes. 7:

    qua (sc. Iphigenia) nihil erat in eo quidem anno natum pulchrius,

    in the course of, during the year, Cic. Off. 3, 25, 95 (al. eo quidem anno):

    nihil in vita se simile fecisse,

    id. Verr. 2, 3, 91: nihil in vita vidit calamitatis A. Cluentius. id. Clu. 6, 18:

    in tota vita inconstans,

    id. Tusc. 4, 13, 29.—
    b.
    In tempore, at the right or proper time, in time (Cic. uses only tempore; v. tempus): eccum ipsum video in tempore huc se recipere, Ter. Phorm. 2, 4, 24:

    ni pedites equitesque in tempore subvenissent,

    Liv. 33, 5:

    spreta in tempore gloria interdum cumulatior redit,

    id. 2, 47:

    rebellaturi,

    Tac. A. 12, 50:

    atque adeo in ipso tempore eccum ipsum obviam,

    Ter. And. 3, 2, 52: in tempore, opportune. Nos sine praepositione dicimus tempore et tempori, Don. ad Ter. And. 4, 4, 19.—
    c.
    In praesentia and in praesenti, at present, now, at this moment, under these circumstances:

    sic enim mihi in praesentia occurrit,

    Cic. Tusc. 1, 8, 14:

    vestrae quidem cenae non solum in praesentia, sed etiam postero die jucundae sunt,

    id. ib. 5, 35, 100:

    id quod unum maxime in praesentia desiderabatur,

    Liv. 21, 37:

    haec ad te in praesenti scripsi, ut, etc.,

    for the present, Cic. Fam. 2, 10, 4.—
    d.
    With gerunds and fut. pass. participles, to indicate duration of time, in:

    fit, ut distrahatur in deliberando animus,

    Cic. Off. 1, 3, 9; id. Fam. 2, 6, 2:

    vitiosum esse in dividendo partem in genere numerare,

    id. Fin. 2, 9, 26:

    quod in litteris dandis praeter consuetudinem proxima nocte vigilarat,

    id. Cat. 3, 3, 6:

    ne in quaerendis suis pugnandi tempus dimitteret,

    Caes. B. G. 2, 21:

    in agris vastandis incendiisque faciendis hostibus,

    in laying waste, id. ib. 5, 19:

    in excidenda Numantia,

    Cic. Off. 1, 22, 76:

    cum in immolanda Iphigenia tristis Calchas esset,

    id. Or. 21, 74.—
    C.
    In other relations, where a person or thing is thought of as in a certain condition, situation, or relation, in:

    qui magno in aere alieno majores etiam possessiones habent,

    Cic. Cat. 2, 8, 18:

    se in insperatis repentinisque pecuniis jactare,

    id. Cat. 2, 9, 20:

    Larinum in summo timore omnium cum armatis advolavit,

    id. Clu. 8, 25.—

    So freq., of qualities or states of mind: summa in sollicitudine ac timore Parthici belli,

    Caes. B. C. 3, 31:

    torpescentne dextrae in amentia illa?

    Liv. 23, 9, 7:

    hunc diem perpetuum in laetitia degere,

    Ter. Ad. 4, 1, 5; Cic. Cat. 4, 1, 2:

    in metu,

    Tac. A. 14, 43:

    in voluptate,

    Cic. Fin. 1, 19, 62:

    alicui in amore esse,

    beloved, id. Verr. 2, 4, 1, § 3:

    alicui in amoribus esse,

    id. Att. 6, 1, 12:

    res in invidia erat,

    Sall. J. 25, 5; Liv. 29, 37, 17: sum in expectatione omnium rerum, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 10:

    num... Diogenem Stoicum coegit in suis studiis obmutescere senectus?

    in his studies, Cic. de Sen. 7, 21:

    mirificam cepi voluptatem ex tua diligentia: quod in summis tuis occupationibus mihi tamen rei publicae statum per te notum esse voluisti,

    even in, notwithstanding your great occupations, id. Fam. 3, 11, 4.—

    So freq., of business, employment, occupations, etc.: in aliqua re versari,

    Cic. Verr. 2, 4, 47, § 105:

    similia iis, quae in consilio dixerat,

    Curt. 5, 5, 23:

    in certamine armorum atque in omni palaestra quid satis recte cavetur,

    Quint. 9, 4, 8:

    agi in judiciis,

    id. 11, 1, 78:

    tum vos mihi essetis in consilio,

    Cic. Rep. 3, 18, 28:

    in actione... dicere,

    Quint. 8, 2, 2.—Of an office, magistracy:

    in quo tum magistratu forte Brutus erat,

    Liv. 1, 59, 7; 4, 17, 1:

    in eo magistratu pari diligentia se praebuit,

    Nep. Han. 7, 5 (cf. B. 1. supra):

    in ea ipsa causa fuit eloquentissimus,

    Cic. Brut, 43, 160:

    qui non defendit nec obsistit, si potest, injuriae, tam est in vitio, quam, etc.,

    is in the wrong, acts wrongly, id. Off. 1, 7, 23:

    etsi hoc quidem est in vitio, dissolutionem naturae tam valde perhorrescere,

    is wrong, id. Fin. 5, 11, 31:

    non sunt in eo genere tantae commoditates corporis,

    id. ib. 4, 12, 29; cf.:

    an omnino nulla sit in eo genere distinctio,

    id. Or. 61, 205:

    Drusus erat de praevaricatione absolutus in summa quatuor sententiis,

    on the whole, Cic. Q. Fr. 2, 16; cf.:

    et in omni summa, ut mones, valde me ad otium pacemque converto,

    id. ib. 3, 5, 5;

    but, in summa, sic maxime judex credit, etc.,

    in a word, in fine, Quint. 9, 2, 72; Auct. B. Alex. 71; Just. 37, 1, 8:

    horum (juvenum) inductio in parte simulacrum decurrentis exercitus erat: ex parte elegantioris exercitii quam militaris artis,

    in part, Liv. 44, 9, 5; cf.:

    quod mihi in parte verum videtur,

    Quint. 2, 8, 6:

    patronorum in parte expeditior, in parte difficilior interrogatio est,

    id. 5, 7, 22:

    hoc facere in eo homine consueverunt,

    in the case of, Caes. B. G. 7, 21:

    in furibus aerarii,

    Sall. C. 52, 12:

    Achilles talis in hoste fuit,

    Verg. A. 2, 540:

    in hoc homine saepe a me quaeris, etc.,

    in the case of, Cic. Verr. 2, 3, 3, § 6: in nominibus impiis, Sall. C. 51, 15:

    suspectus et in morte matris fuit,

    Suet. Vit. 14:

    qui praesentes metuunt, in absentia hostes erunt, = absentes,

    Curt. 6, 3, 8 (cf. I. B. c. supra).—Of the meaning of words, etc.:

    non solum in eodem sensu, sed etiam in diverso, eadem verba contra,

    Quint. 9, 3, 36:

    aliter voces aut eaedem in diversa significatione ponuntur,

    id. 9, 3, 69:

    Sallustius in significatione ista non superesse sed superare dicit,

    Gell. 1, 22, 15:

    stips non dicitur in significatione trunci,

    Charis. 1, 18, 39:

    semper in significatione ea hortus,

    Plin. 19, 4, 19, § 50. —
    2.
    In with abl. of adjj. is used with the verbs esse and habere to express quality:

    cum exitus haud in facili essent, i. e. haud faciles,

    Liv. 3, 8, 9:

    adeo moderatio tuendae libertatis in difficili est,

    id. 3, 8, 11; 3, 65, 11; but mostly with adjj. of the first and second declension:

    in obscuro esse, Liv. praef. § 3: in dubio esse,

    id. 2, 3, 1; 3, 19, 8; Ov. H. 19, 174:

    dum in dubiost animus,

    Ter. And. 1, 5, 31; 2, 2, 10:

    in integro esse,

    Cic. Fam. 15, 16, 3; id. Att. 11, 15, 4:

    in incerto esse,

    Liv. 5, 28, 5:

    in obvio esse,

    id. 37, 23, 1:

    in tuto esse,

    id. 38, 4, 10; cf.:

    videre te in tuto,

    Cat. 30, 6:

    in aequo esse,

    Liv. 39, 37, 14; Tac. A. 2, 44:

    in expedito esse,

    Curt. 4, 2, 22:

    in proximo esse,

    Quint. 1, 3, 4:

    in aperto esse,

    Sall. C. 5, 3:

    in promisco esse,

    Liv. 7, 17, 7:

    in augusto esse,

    Cels. 5, 27, 2:

    in incerto haberi,

    Sall. J. 46, 8; Tac. A. 15, 17:

    in levi habitum,

    id. H. 2, 21; cf.:

    in incerto relinquere,

    Liv. 5, 28, 5; Tac. H. 2, 83.
    II.
    With acc.
    A.
    In space, with verbs of motion, into or to a place or thing (rarely with names of towns and small islands;

    v. Zumpt, Gram. § 398): influxit non tenuis quidam e Graecia rivulus in hanc urbem,

    Cic. Rep. 2, 19:

    in Ephesum advenit,

    Plaut. Mil. 2, 1, 35:

    in Epirum venire,

    Cic. Att. 13, 25, 3:

    ibo in Piraeeum, visamque, ecquae advenerit in portum ex Epheso navis mercatoria,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 2: venio ad Piraeea, in quo magis reprehendendus sum, quod... Piraeea scripserim, non Piraeeum, quam in quod addiderim;

    non enim hoc ut oppido praeposui, sed ut loco,

    Cic. Att. 7, 3, 10:

    se contulisse Tarquinios, in urbem Etruriae florentissimam,

    id. Rep. 2, 19:

    remigrare in domum veterem e nova,

    id. Ac. 1, 4, 13:

    cum in sua rura venerunt,

    id. Tusc. 5, 35, 102:

    a te ipso missi in ultimas gentes,

    id. Fam. 15, 9:

    in Ubios legatos mittere,

    Caes. B. G. 4, 11:

    dein Thalam pervenit, in oppidum magnum et opulentum,

    Sall. J. 75, 1:

    Regillum antiquam in patriam se contulerat,

    Liv. 3, 58, 1:

    abire in exercitum,

    Plaut. Am. prol. 102.— With nuntio:

    cum id Zmyrnam in contionem nuntiatum est,

    Tac. A. 4, 56:

    nuntiatur in castra,

    Lact. Most. Pers. 46; cf.:

    allatis in castra nuntiis,

    Tac. H. 4, 32: in manus sumere, tradere, etc., into one's hands:

    iste unumquodque vas in manus sumere,

    Cic. Verr. 2, 4, 27, § 63:

    Falerios se in manus Romanis tradidisse,

    Liv. 5, 27, 3.—Rarely with the verbs ponere, collocare, etc. (pregn., i. e. to bring into... and place there):

    in crimen populo ponere,

    Plaut. Trin. 3, 3, 10:

    ut liberos, uxores suaque omnia in silvas deponerent,

    Caes. B. G. 4, 19:

    duplam pecuniam in thesauros reponi,

    Liv. 29, 19, 7:

    prius me collocavi in arborem,

    Plaut. Aul. 4, 8, 6:

    sororem et propinquas suas nuptum in alias civitates collocasse,

    Caes. B. G. 1, 18.— Motion in any direction, up to, to, into, down to:

    in caelum ascendere,

    Cic. Lael. 23 fin.:

    filium ipse paene in umeros suos extulisset,

    id. de Or. 1, 53, 228:

    tamquam in aram confugitis ad deum,

    up to the altar, id. Tusc. 3, 10, 25:

    Saturno tenebrosa in Tartara misso,

    Ov. M. 1, 113:

    in flumen deicere,

    Cic. Rosc. Am. 25, 70; Nep. Chab. 4, 3.—
    2.
    Denoting mere direction towards a place or thing, and hence sometimes joined with versus, towards:

    quid nunc supina sursum in caelum conspicis,

    Plaut. Cist. 2, 3, 78:

    si in latus aut dextrum aut sinistrum, ut ipsi in usu est, cubat,

    Cels. 2, 3:

    Belgae spectant in septentriones et orientem solem,

    Caes. B. G. 1, 1:

    in orientem Germaniae, in occidentem Hispaniae obtenditur, Gallis in meridiem etiam inspicitur,

    Tac. Agr. 10:

    in laevum prona nixus sedet Inachus urna,

    Stat. Th. 2, 218.—With versus:

    castra ex Biturigibus movet in Arvernos versus,

    towards, Caes. B. G. 7, 8 fin.:

    in Galliam versus movere,

    Sall. C. 56, 4: in [p. 913] ltaliam versus, Front. Strat. 1, 4, 11:

    si in urbem versus venturi erant,

    Plin. Ep. 10, 82. —
    3.
    So of that which is thought of as entering into the mind, memory, etc. (cf. I. A. 2. fin.):

    in memoriam reducere,

    Cic. Inv 1, 52, 98:

    in animum inducere,

    Liv. 27, 9:

    in mentem venire,

    Cic. Fam. 7, 3:

    frequens imitatio transit in mores,

    Quint. 1, 11, 3. —

    Or into a writing or speech: in illam Metellinam orationem addidi quaedam,

    Cic. Att. 1, 13, 5.—
    B.
    In time, into, till, for:

    dormiet in lucem,

    into the daylight, till broad day, Hor. Ep. 1, 18, 34:

    statim e somno, quem plerumque in diem extrahunt, lavantur,

    Tac. G. 22: sermonem in multam noctem produximus, deep into the night, Cic. Rep. Fragm. ap. Arus. Mess. p. 239 Lindem.:

    in multam noctem luxit,

    Suet. Tib. 74:

    si febris in noctem augetur,

    Cels. 7, 27:

    dixit in noctem atque etiam nocte illatis lucernis,

    Plin. Ep. 4, 9, 14:

    indutias in triginta annos impetraverunt,

    for thirty years, Liv. 9, 37, 12; 7, 20, 8:

    nisi id verbum in omne tempus perdidissem,

    forever, Cic. Fam. 5, 15, 1:

    ad cenam hominem in hortos invitavit in posterum diem,

    for the following day, id. Off. 3, 14, 58:

    audistis auctionem constitutam in mensem Januarium,

    id. Agr. 1, 2, 4:

    subito reliquit annum suum seque in annum proximum transtulit,

    id. Mil. 9, 24:

    solis defectiones itemque lunae praedicuntur in multos annos,

    for many years, id. Div. 2, 6, 17:

    postero die Romani ab sole orto in multum diei stetere in acie,

    Liv. 27, 2:

    qui ab matutino tempore duraverunt in occasum,

    Plin. 2, 31, 31, § 99:

    seritur (semen lini) a Kalendis Octobribus in ortum aquilae,

    Col. 2, 10, 17.—With usque:

    neque illi didicerunt haec usque in senectutem,

    Quint. 12, 11, 20:

    in illum usque diem servati,

    id. 8, 3, 68:

    in serum usque patente cubiculo,

    Suet. Oth. 11:

    regnum trahat usque in tempora fati,

    Sil. 11, 392: in posterum (posteritatem) or in futurum, in future, for the future: in praesens, for the present: in perpetuum or in aeternum, forever:

    sancit in posterum, ne quis, etc.,

    Cic. Cat. 4, 5, 10:

    res dilata est in posterum,

    id. Fam. 10, 12, 3:

    video quanta tempestas invidiae nobis, si minus in praesens, at in posteritatem impendeat,

    id. Cat. 1, 9, 22:

    id aegre et in praesentia hi passi et in futurum etiam metum ceperunt,

    Liv. 34, 27, 10; cf.:

    ingenti omnium et in praesens laetitia et in futurum spe,

    id. 30, 17, 1:

    effugis in futurum,

    Tac. H. 1, 71:

    quod eum tibi quaestoris in loco constitueras, idcirco tibi amicum in perpetuum fore putasti?

    Cic. Verr. 2, 1, 30; cf.:

    oppidum omni periculo in perpetuum liberavit,

    id. Fam. 13, 4, 2:

    quae (leges) non in tempus aliquod, sed perpetuae utilitatis causa in aeternum latae sunt,

    Liv. 34, 6, 4: in tempus, for a while, for a short time, for the occasion (postAug.):

    sensit miles in tempus conficta,

    Tac. A. 1, 37:

    ne urbs sine imperio esset, in tempus deligebatur, qui jus redderet,

    id. ib. 6, 11:

    scaena in tempus structa,

    id. ib. 14, 20. —So in diem, for the day, to meet the day's want:

    nihil ex raptis in diem commeatibus superabat,

    Liv. 22, 40, 8:

    rapto in diem frumento,

    id. 4, 10, 1;

    but, cum illa fundum emisset in diem,

    i. e. a fixed day of payment, Nep. Att. 9, 5: in singulos dies, or simply in dies, with comparatives and verbs denoting increase, from day to day, daily:

    vitium in dies crescit,

    Vell. 2, 5, 2:

    in dies singulos breviores litteras ad te mitto,

    Cic. Att. 5, 7:

    qui senescat in dies,

    Liv. 22, 39, 15: in diem, daily:

    nos in diem vivimus,

    Cic. Tusc. 5, 11, 33:

    in diem et horam,

    Hor. S. 2, 6, 47;

    and in horas,

    hourly, id. C. 2, 13, 14; id. S. 2, 7, 10.—
    C.
    In other relations, in which an aiming at, an inclining or striving towards a thing, is conceivable, on, about, respecting; towards, against; for, as; in, to; into:

    id, quod apud Platonem est in philosophos dictum,

    about the philosophers, Cic. Off. 1, 9, 28:

    Callimachi epigramma in Ambraciotam Cleombrotum est,

    id. Tusc. 1, 34, 84; cf.:

    cum cenaret Simonides apud Scopam cecinissetque id car men, quod in eum scripsisset, etc.,

    id. de Or. 2, 86, 352:

    quo amore tandem inflammati esse debemus in ejus modi patriam,

    towards, id. ib. 1, 44, 196:

    in liberos nostros indulgentia,

    id. ib. 2, 40, 168:

    de suis meritis in rem publicam aggressus est dicere,

    id. Or. 38, 133: ita ad impietatem in deos, in homines adjunxit injuriam, against, id. N. D. 3, 34 fin.:

    in dominum quaeri,

    to be examined as a witness against, id. Mil. 22, 60:

    in eos impetum facere,

    id. Att. 2, 22, 1:

    invehi in Thebanos,

    Nep. Epam. 6, 1; id. Tim. 5, 3:

    quaecumque est hominis definitio, una in omnes valet,

    id. Leg. 1, 10, 29:

    num etiam in deos immortales inauspicatam legem valuisse?

    Liv. 7, 6, 11:

    vereor coram in os te laudare amplius,

    to your face, Ter. Ad. 2, 4, 5:

    si in me exerciturus (pugnos), quaeso, in parietem ut primum domes,

    Plaut. Am. 1, 1, 168:

    in puppim rediere rates,

    Luc. 3, 545 Burm. (cf.:

    sic equi dicuntur in frena redire, pulsi in terga recedere, Sulp. ad loc.): Cumis eam vidi: venerat enim in funus: cui funeri ego quoque operam dedi,

    to the funeral, to take charge of the funeral, Cic. Att. 15, 1, B:

    se quisque eum optabat, quem fortuna in id certamen legeret,

    Liv. 21, 42, 2:

    quodsi in nullius mercedem negotia eant, pauciora fore,

    Tac. A. 11, 6:

    haec civitas mulieri redimiculum praebeat, haec in collum, haec in crines,

    Cic. Verr. 2, 3, 33:

    Rhegium quondam in praesidium missa legio,

    Liv. 28, 28; so,

    datae in praesidium cohortes,

    Tac. H. 4, 35: hoc idem significat Graecus ille in eam sententiam versus, to this effect or purport, Cic. Div. 2, 10, 25; cf. id. Fam. 9, 15, 4:

    haec et in eam sententiam cum multa dixisset,

    id. Att. 2, 22:

    qui omnia sic exaequaverunt, ut in utramque partem ita paria redderent, uti nulla selectione uterentur,

    id. Fin. 3, 4, 12:

    in utramque partem disputat,

    on both sides, for and against, id. Off. 3, 23, 89: te rogo, me tibi in omnes partes defendendum putes, Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10 fin.:

    facillime et in optimam partem cognoscuntur adulescentes, qui se ad claros et sapientes viros contulerunt,

    id. Off. 2, 13, 46:

    cives Romani servilem in modum cruciati et necati,

    in the manner of slaves, Cic. Verr. 1, 5, 13; cf.:

    miserandum in modum milites populi Romani capti, necati sunt,

    id. Prov. Cons. 3, 5:

    senior quidam Veiens vaticinantis in modum cecinit,

    Liv. 5, 15, 4;

    also: domus et villae in urbium modum aedificatae,

    Sall. C. 12, 3:

    perinde ac si in hanc formulam omnia judicia legitima sint,

    Cic. Rosc. Com. 5, 15:

    judicium quin acciperet in ea ipsa verba quae Naevius edebat, non recusasse,

    id. Quint. 20, 63; cf.:

    senatusconsultum in haec verba factum,

    Liv. 30, 43, 9:

    pax data Philippo in has leges est,

    id. 33, 30:

    Gallia omnis divisa est in partes tres,

    Caes. B. G. 1, 1; cf.:

    quae quidem in confirmationem et reprehensionem dividuntur,

    Cic. Part. Or. 9, 33: describebat censores binos in singulas civitates, i. e. for or over each state, id. Verr. 2, 2, 53; cf. id. ib. 2, 4, 26:

    itaque Titurium Tolosae quaternos denarios in singulas vini amphoras portorii nomine exegisse,

    id. Font. 5, 9:

    extulit eum plebs sextantibus collatis in capita,

    a head, for each person, Liv. 2, 33 fin.:

    Macedonibus treceni nummi in capita statutum est pretium,

    id. 32, 17, 2; cf.:

    Thracia in Rhoemetalcen filium... inque liberos Cotyis dividitur (i. e. inter),

    Tac. A. 2, 67.—
    2.
    Of the object or end in view, regarded also as the motive of action or effect:

    non te in me illiberalem, sed me in se neglegentem putabit,

    Cic. Fam. 13, 1, 16:

    neglegentior in patrem,

    Just. 32, 3, 1:

    in quem omnes intenderat curas,

    Curt. 3, 1, 21:

    quos ardere in proelia vidi,

    Verg. A. 2, 347:

    in bellum ardentes,

    Manil. 4, 220:

    nutante in fugam exercitu,

    Flor. 3, 10, 4:

    in hanc tam opimam mercedem agite ( = ut eam vobis paretis, Weissenb. ad loc.),

    Liv. 21, 43, 7:

    certa praemia, in quorum spem pugnarent,

    id. 21, 45, 4:

    in id sors dejecta,

    id. 21, 42, 2:

    in id fide accepta,

    id. 28, 17, 9:

    in spem pacis solutis animis,

    id. 6, 11, 5 et saep.:

    ingrata misero vita ducenda est in hoc, ut, etc.,

    Hor. Epod. 17, 63:

    nec in hoc adhibetur, ut, etc.,

    Sen. Ep. 16, 3:

    alius non in hoc, ut offenderet, facit, id. de Ira, 2, 26, 3: in quod tum missi?

    Just. 38, 3, 4.—So, like ad, with words expressing affections or inclination of the mind:

    in obsequium plus aequo pronus,

    Hor. Ep. 1, 18, 10:

    paratus in res novas,

    Tac. H. 4, 32:

    in utrumque paratus,

    Verg. A. 2, 61.—
    3.
    Of the result of an act or effort:

    denique in familiae luctum atque in privignorum funus nupsit,

    Cic. Clu. 66, 188:

    paratusque miles, ut ordo agminis in aciem adsisteret,

    Tac. A. 2, 16: excisum Euboicae latus ingens rupis in antrum, Verg. A. 6, 42:

    portus ab Euroo fluctu curvatus in arcum,

    id. ib. 3, 533:

    populum in obsequia principum formavit,

    Just. 3, 2, 9:

    omnium partium decus in mercedem conruptum erat,

    Sall. H. 1, 13 Dietsch:

    commutari ex veris in falsa,

    Cic. Fat. 9, 17; 9, 18:

    in sollicitudinem versa fiducia est,

    Curt. 3, 8, 20.—
    4.
    Esp. in the phrase: in gratiam or in honorem, alicujus, in kindness, to show favor, out of good feeling, to show honor, etc., to any one (first in Liv.; cf. Weissenb. ad Liv. 28, 21, 4;

    Krebs, Antibarb. p. 562): in gratiam levium sociorum injuriam facere,

    Liv. 39, 26, 12:

    pugnaturi in gratiam ducis,

    id. 28, 21, 4:

    quorum in gratiam Saguntum deleverat Hannibal,

    id. 28, 39, 13; cf. id. 35, 2, 6; 26, 6, 16:

    oratio habita in sexus honorem,

    Quint. 1, 1, 6:

    convivium in honorem victoriae,

    id. 11, 2, 12:

    in honorem Quadratillae,

    Plin. Ep. 7, 24, 7:

    in honorem tuum,

    Sen. Ep. 20, 7; 79, 2; 92, 1; Vell. 2, 41 al.—
    5.
    In the phrase, in rem esse, to be useful, to avail (cf.: e re esse;

    opp.: contra rem esse): ut aequom est, quod in rem esse utrique arbitremur,

    Plaut. Aul. 2, 1, 10:

    si in rem est Bacchidis,

    Ter. Hec. 1, 2, 27; 2, 2, 7:

    hortatur, imperat, quae in rem sunt,

    Liv. 26, 44, 7:

    cetera, quae cognosse in rem erat,

    id. 22, 3, 2; 44, 19, 3:

    in rem fore credens universos adpellare,

    Sall. C. 20, 1; cf.:

    in duas res magnas id usui fore,

    Liv. 37, 15, 7:

    in hos usus,

    Verg. A. 4, 647.—
    6.
    To form adverbial expressions:

    non nominatim, qui Capuae, sed in universum qui usquam coissent, etc.,

    in general, Liv. 9, 26, 8; cf.:

    terra etsi aliquanto specie differt, in universum tamen aut silvis horrida aut paludibus foeda,

    Tac. G. 5:

    in universum aestimanti, etc.,

    id. ib. 6:

    aestate in totum, si fieri potest, abstinendum est (Venere),

    wholly, entirely, Cels. 1, 3 fin.; cf. Col. 2, 1, 2:

    in plenum dici potest, etc.,

    fully, Plin. 16, 40, 79, § 217:

    Marii virtutem in majus celebrare,

    beyond due bounds, Sall. J. 73, 5:

    aliter se corpus habere atque consuevit, neque in pejus tantum, sed etiam in melius,

    for the worse, for the better, Cels. 2, 2:

    in deterius,

    Tac. A. 14, 43:

    in mollius,

    id. ib. 14, 39:

    quid enim est iracundia in supervacuum tumultuante frigidius? Sen. de Ira, 2, 11: civitas saepta muris neque in barbarum corrupta (v. barbarus),

    Tac. A. 6, 42; cf.:

    aucto in barbarum cognomento,

    id. H. 5, 2:

    priusquam id sors cerneret, in incertum, ne quid gratia momenti faceret, in utramque provinciam decerni,

    while the matter was uncertain, Liv. 43, 12, 2:

    nec puer Iliaca quisquam de gente Latinos In tantum spe tollet avos,

    so much, Verg. A. 6, 876:

    in tantum suam felicitatem virtutemque enituisse,

    Liv. 22, 27, 4; cf.:

    quaedam (aquae) fervent in tantum, ut non possint esse usui,

    Sen. Q. N. 3, 24:

    viri in tantum boni, in quantum humana simplicitas intellegi potest,

    Vell. 2, 43, 4:

    quippe pedum digitos, in quantum quaeque secuta est, Traxit,

    Ov. M. 11, 71:

    meliore in omnia ingenio animoque quam fortuna usus,

    in all respects, Vell. 2, 13:

    ut simul in omnia paremur,

    Quint. 11, 3, 25:

    in antecessum dare,

    beforehand, Sen. Ep. 118.—
    7.
    Sometimes with esse, habere, etc., in is followed by the acc. (constr. pregn.), to indicate a direction, aim, purpose, etc. (but v. Madvig. Gram. § 230, obs. 2, note, who regards these accusatives as originating in errors of pronunciation); so, esse in potestatem alicujus, to come into and remain in one ' s power: esse in mentem alicui, to come into and be in one ' s mind: esse in conspectum, to appear to and be in sight: esse in usum, to come into use, be used, etc.:

    quod, qui illam partem urbis tenerent, in eorum potestatem portum futurum intellegebant,

    Cic. Verr. 2, 5, 38:

    ut portus in potestatem Locrensium esset,

    Liv. 24, 1, 13; 2, 14, 4:

    eam optimam rem publicam esse duco, quae sit in potestatem optimorum,

    Cic. Leg. 3, 17:

    neque enim sunt motus in nostram potestatem,

    Quint. 6, 2, 29:

    numero mihi in mentem fuit,

    Plaut. Am. 1, 1, 25; cf.:

    ecquid in mentem est tibi?

    id. Bacch. 1, 2, 53:

    nec prius surrexisse ac militibus in conspectum fuisse, quam, etc.,

    Suet. Aug. 16:

    quod satis in usum fuit, sublato, ceterum omne incensum est,

    Liv. 22, 20, 6: ab hospitibus clientibusque suis, ab exteris nationibus, quae in amicitiam populi Romani dicionemque essent, injurias propulsare, Cic. Div. ap. Caecil. 20, 66: adesse in senatum [p. 914] jussit a. d. XIII. Kal. Octobr., id. Phil. 5, 7, 19.—Less freq. with habere: facito in memoriam habeas tuam majorem filiam mihi te despondisse, call or bring to mind, Plaut. Poen. 5, 4, 108:

    M. Minucium magistrum equitum, ne quid rei bellicae gereret, prope in custodiam habitum,

    put in prison, kept in prison, Liv. 22, 25, 6:

    reliquos in custodiam habitos,

    Tac. H. 1, 87.—So rarely with other verbs:

    pollicetur se provinciam Galliam retenturum in senatus populique Romani potestatem,

    Cic. Phil. 3, 4, 8. —
    III.
    In composition, n regularly becomes assimilated to a foll. l, m, or r, and is changed before the labials into m: illabor, immitto, irrumpo, imbibo, impello.—As to its meaning, according as it is connected with a verb of rest or motion, it conveys the idea of existence in a place or thing, or of motion, direction, or inclination into or to a place or thing: inesse; inhibere, inferre, impellere, etc. See Hand, Turs. III. pp. 243- 356.
    2.
    in (before b and p, im; before l, m, and r, the n assimilates itself to these consonants), an inseparable particle [kindred with Sanscr. a-, an-; Gr. a-, an; Goth. and Germ. un-], which negatives the meaning of the noun or participle with which it is connected; Engl. un-, in-, not: impar, unequal: intolerabilis, unbearable, intolerable: immitis, not mild, rude, etc.

    Lewis & Short latin dictionary > in

  • 79 praecaedit

    prae-cīdo (old form praecaedit, Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 18), cīdi, cīsum, 3, v. a. [caedo], to cut off in front; hence, in gen., to cut off.
    I.
    Lit. (class.); constr. with acc. alone, or with acc. and dat. or gen. of person.
    (α).
    With acc. and dat.:

    linguam alicui,

    Plaut. Aul. 2, 2, 12:

    manum alicui gladio,

    Cic. Inv. 2, 20, 59:

    aures, nasum et labia alicui,

    Just. 1, 10, 5.—
    (β).
    With acc. and gen.:

    collegae sui praecidi caput jussit,

    Cic. Tusc. 5, 19, 55:

    quae patrem occiderit, manus ejus praecidantur,

    Sen. Contr. 9, 27, 8.—
    (γ).
    With acc.:

    manus,

    Hirt. B. G. 8, 44:

    caput, Quadrig. ap. Gell. l. l.: capita,

    Petr. 1:

    medici membra praecidunt,

    Quint. 8, 3, 75:

    capillos,

    id. ib. 8, 3, 105:

    ancoras,

    to cut the cables, Cic. Verr. 2, 5, 34, § 88:

    fistulas, quibus aqua suppeditatur,

    id. Rab. Perd. 11, 31:

    traducem,

    Plin. 17, 23, 35, § 211.—
    B.
    Transf.
    1.
    To cut through, cut up (class.):

    cotem novaculā,

    Cic. Div. 1, 17, 32:

    linguam Nicanoris praecisam jussit particulatim avibus dari,

    Vulg. 2 Macc. 15, 33:

    naves,

    to cripple, make unfit for service, Cic. Att. 9, 6, 3.—
    2.
    To beat to pieces, to batter, smash (ante-class.):

    praecide os tu illi,

    Plaut. Cas. 2, 6, 52 (dub.; cf. id. Pers. 2, 4, 12 Ritschl).—
    3.
    Praecidere sinum maris, to cut off, avoid, i. e. to sail straight (postAug.), Sen. Ep. 53, 1: medium mare, Auct. Quint. Decl. 12, 22; cf.

    iter,

    Plin. 8, 22, 34, [p. 1413] § 83.—
    II.
    Trop., to cut off, to take away.
    A.
    Of speech, to cut short, abridge; to cut short one's words, to be brief, break off or finish abruptly:

    dum te obtuetur, interim linguam oculi praeciderunt,

    Plaut. Mil. 4, 6, 56:

    maximam partem defensionis,

    Cic. Verr. 2, 2, 62, § 151:

    sibi licentiam libertatemque vivendi,

    id. ib. 2, 3, 1, §

    3: sibi reditum,

    id. Pis. 22, 51:

    per abscissionem significatio fit, si, cum incipimus aliquid dicere, praecidimus,

    Auct. Her. 4, 54, 67:

    brevi praecidam,

    in a word, in short, briefly, Cic. Sen. 16, 57:

    praecide, inquit,

    cut it short, be brief, id. Ac. 2, 43, 133.—
    B.
    To break off, cut off, end, destroy; esp. with spem:

    si non praeciditur spes plebeio quoque, apiscendi summi honoris,

    Liv. 4, 3, 7:

    praecisa consulatūs spes erit,

    id. 4, 3, 15; 24, 31, 12; 42, 50, 1:

    id sum assecutus, ut una hora perdito spem judicii corrumpendi praeciderem,

    Cic. Verr. 2, 1, 7, § 20:

    utrum spem nostram praecidat an differat,

    Sen. Ira, 3, 28, 4; id. Ben. 2, 5, 1.—Also of friendship, etc.: amicitias repente praecidere, to break off suddenly (opp. sensim dissuere), Cic. Off. 1, 33, 120.—
    C.
    To deny flatly, refuse, decline, etc.:

    plane sine ullā exceptione praecidit,

    flatly refused, Cic. Att. 8, 4, 2:

    cupiebam eum esse nobiscum: quod quia praeciderat,

    id. ib. 10, 16, 1.—Hence, praecīsus, a, um, P. a.
    A.
    Lit., cut or torn off, separated ( poet.):

    Trinacria Italiā praecisa,

    Manil. 4, 630.— Subst.: praecī-sum, i, n., a piece of meat cut off, a cutlet, steak (ante-class.), Naev. ap. Non. 151, 2: praeciso capi, Lucil. ib.—
    2.
    Transf.
    a.
    Castrated (post-class.):

    fanatici,

    Lampr. Elag. 7:

    praecisi ac professi impudientiam,

    Sen. Prov. 5, 3.—
    b.
    Broken off, steep, abrupt, precipitous ( poet. and in post-Aug. prose):

    acuta silex praecisis undique saxis,

    Verg. A. 8, 233:

    iter,

    Sall. J. 92, 7:

    rupes,

    Quint. 12, 9, 2.—
    B.
    Trop.
    1.
    Shortened, short, brief (post-Aug.):

    praecisis conclusionibus obscuri,

    Quint. 10, 2, 17:

    comprehensio,

    id. 7, 3, 15.—
    2.
    Troublesome (postclass.):

    ut sub obtentu militiae praecisiorem se adversario faceret (al. pretiosiorem),

    Dig. 49, 16, 4.—Hence, adv.: prae-cīsē.
    1.
    In short, in few words, briefly, concisely (class.):

    praecise dicere (opp. plene et perfecte dicere),

    Cic. N. D. 2, 29, 73.—
    2.
    Positively, absolutely (class.):

    praecise negare alicui,

    Cic. Att. 8, 4, 2:

    non praecise, sed sub condicione,

    Dig. 36, 3, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > praecaedit

  • 80 praecido

    prae-cīdo (old form praecaedit, Quadrig. ap. Gell. 9, 13, 18), cīdi, cīsum, 3, v. a. [caedo], to cut off in front; hence, in gen., to cut off.
    I.
    Lit. (class.); constr. with acc. alone, or with acc. and dat. or gen. of person.
    (α).
    With acc. and dat.:

    linguam alicui,

    Plaut. Aul. 2, 2, 12:

    manum alicui gladio,

    Cic. Inv. 2, 20, 59:

    aures, nasum et labia alicui,

    Just. 1, 10, 5.—
    (β).
    With acc. and gen.:

    collegae sui praecidi caput jussit,

    Cic. Tusc. 5, 19, 55:

    quae patrem occiderit, manus ejus praecidantur,

    Sen. Contr. 9, 27, 8.—
    (γ).
    With acc.:

    manus,

    Hirt. B. G. 8, 44:

    caput, Quadrig. ap. Gell. l. l.: capita,

    Petr. 1:

    medici membra praecidunt,

    Quint. 8, 3, 75:

    capillos,

    id. ib. 8, 3, 105:

    ancoras,

    to cut the cables, Cic. Verr. 2, 5, 34, § 88:

    fistulas, quibus aqua suppeditatur,

    id. Rab. Perd. 11, 31:

    traducem,

    Plin. 17, 23, 35, § 211.—
    B.
    Transf.
    1.
    To cut through, cut up (class.):

    cotem novaculā,

    Cic. Div. 1, 17, 32:

    linguam Nicanoris praecisam jussit particulatim avibus dari,

    Vulg. 2 Macc. 15, 33:

    naves,

    to cripple, make unfit for service, Cic. Att. 9, 6, 3.—
    2.
    To beat to pieces, to batter, smash (ante-class.):

    praecide os tu illi,

    Plaut. Cas. 2, 6, 52 (dub.; cf. id. Pers. 2, 4, 12 Ritschl).—
    3.
    Praecidere sinum maris, to cut off, avoid, i. e. to sail straight (postAug.), Sen. Ep. 53, 1: medium mare, Auct. Quint. Decl. 12, 22; cf.

    iter,

    Plin. 8, 22, 34, [p. 1413] § 83.—
    II.
    Trop., to cut off, to take away.
    A.
    Of speech, to cut short, abridge; to cut short one's words, to be brief, break off or finish abruptly:

    dum te obtuetur, interim linguam oculi praeciderunt,

    Plaut. Mil. 4, 6, 56:

    maximam partem defensionis,

    Cic. Verr. 2, 2, 62, § 151:

    sibi licentiam libertatemque vivendi,

    id. ib. 2, 3, 1, §

    3: sibi reditum,

    id. Pis. 22, 51:

    per abscissionem significatio fit, si, cum incipimus aliquid dicere, praecidimus,

    Auct. Her. 4, 54, 67:

    brevi praecidam,

    in a word, in short, briefly, Cic. Sen. 16, 57:

    praecide, inquit,

    cut it short, be brief, id. Ac. 2, 43, 133.—
    B.
    To break off, cut off, end, destroy; esp. with spem:

    si non praeciditur spes plebeio quoque, apiscendi summi honoris,

    Liv. 4, 3, 7:

    praecisa consulatūs spes erit,

    id. 4, 3, 15; 24, 31, 12; 42, 50, 1:

    id sum assecutus, ut una hora perdito spem judicii corrumpendi praeciderem,

    Cic. Verr. 2, 1, 7, § 20:

    utrum spem nostram praecidat an differat,

    Sen. Ira, 3, 28, 4; id. Ben. 2, 5, 1.—Also of friendship, etc.: amicitias repente praecidere, to break off suddenly (opp. sensim dissuere), Cic. Off. 1, 33, 120.—
    C.
    To deny flatly, refuse, decline, etc.:

    plane sine ullā exceptione praecidit,

    flatly refused, Cic. Att. 8, 4, 2:

    cupiebam eum esse nobiscum: quod quia praeciderat,

    id. ib. 10, 16, 1.—Hence, praecīsus, a, um, P. a.
    A.
    Lit., cut or torn off, separated ( poet.):

    Trinacria Italiā praecisa,

    Manil. 4, 630.— Subst.: praecī-sum, i, n., a piece of meat cut off, a cutlet, steak (ante-class.), Naev. ap. Non. 151, 2: praeciso capi, Lucil. ib.—
    2.
    Transf.
    a.
    Castrated (post-class.):

    fanatici,

    Lampr. Elag. 7:

    praecisi ac professi impudientiam,

    Sen. Prov. 5, 3.—
    b.
    Broken off, steep, abrupt, precipitous ( poet. and in post-Aug. prose):

    acuta silex praecisis undique saxis,

    Verg. A. 8, 233:

    iter,

    Sall. J. 92, 7:

    rupes,

    Quint. 12, 9, 2.—
    B.
    Trop.
    1.
    Shortened, short, brief (post-Aug.):

    praecisis conclusionibus obscuri,

    Quint. 10, 2, 17:

    comprehensio,

    id. 7, 3, 15.—
    2.
    Troublesome (postclass.):

    ut sub obtentu militiae praecisiorem se adversario faceret (al. pretiosiorem),

    Dig. 49, 16, 4.—Hence, adv.: prae-cīsē.
    1.
    In short, in few words, briefly, concisely (class.):

    praecise dicere (opp. plene et perfecte dicere),

    Cic. N. D. 2, 29, 73.—
    2.
    Positively, absolutely (class.):

    praecise negare alicui,

    Cic. Att. 8, 4, 2:

    non praecise, sed sub condicione,

    Dig. 36, 3, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > praecido

См. также в других словарях:

  • SPEM — Das Software Process Engineering Metamodel (SPEM, engl. Metamodell für Entwicklungsprozesse der Softwaretechnik), im Juni 2005 von der Object Management Group (OMG) verabschiedet, wurde explizit für die Modellierung und den Austausch von… …   Deutsch Wikipedia

  • Spem in alium numquam habui — Spem in alium Spem in alium est un motet à quarante voix indépendantes, composé par Thomas Tallis ( c.1505 1585). Bien qu’en latin, ce motet n’est pas vraiment une pièce utilisable lors d’une cérémonie religieuse. Il semble être le chef d œuvre,… …   Wikipédia en Français

  • Spem in alium — is a forty part motet by Thomas Tallis, composed circa 1570 for eight choirs of five voices each. Though composed in imitative style and occasionally homophonic, its individual vocal lines act quite freely within its fairly simple harmonic… …   Wikipedia

  • Spem in alium — est un motet à quarante voix indépendantes, composé par Thomas Tallis ( c.1505 1585). On ne connait pas la date de composition exacte de ce motet, ni sa destination. Bien qu’en latin, il n’est pas une pièce utilisable lors d’une cérémonie… …   Wikipédia en Français

  • SPEM — Semispectral Primitive Equation Model (Academic & Science » Ocean Science) ** Spasmolytic Expressing Metaplasia (Medical » Oncology) …   Abbreviations dictionary

  • SPEM — smooth pursuit eye movement …   Medical dictionary

  • SPEM — • smooth pursuit eye movement …   Dictionary of medical acronyms & abbreviations

  • O fallacem hominum spem! — См. Авоська вор обманет …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Vitae summa brevis spem nos vetat inchoare longam. — См. Век живи, век надейся …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Tu spem reducis mentibus anxiis… — См. Рог …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • SPEORDIN — spem ordinis …   Abbreviations in Latin Inscriptions

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»