Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

С английского на:
Латинский
С латинского на:
Все языки
Английский
Немецкий
Русский
Французский

spērāta

Толкование Перевод

1 sperata

spēro, āvi, ātum, 1, v. a.
I.
To hope (something desirable), to look for, trust, expect; to promise or flatter one's self (the predom. signif. of the word; syn.: confido, exspecto).
(α).
Absol.: spero, si speres quicquam prodesse potes sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):
quoad Pompeius in Italiā fuit, sperare non destiti,
Cic. Att. 9, 10, 3:
sperat animus,
Plaut. Bacch. 1, 2, 36:
ut neque accusator timere neque reus sperare debuerit,
Cic. Clu. 7, 20:
jubes bene sperare et bono esse animo,
id. Deiot. 14, 38:
Attica nostra quid agat, scire cupio: etsi tuae litterae recte sperare jubent,
id. Att. 13, 17:
tu jam, ut spero et ut promittis, aderis,
id. ib. 16, 3, 4:
omnia experiar et, ut spero, assequar... Sed, ut spero, valebis,
id. ib. 7, 2, 6:
ut mihi detis hanc veniam accommodatam huic reo, vobis, quemadmodum spero, non molestam,
id. Arch. 2, 3:
Argyrippus exorari spero poterit, ut sinat, etc.,
Plaut. As. 5, 2, 67; cf.: Ch. Non usus veniet, spero. Sy. Spero hercle ego quoque, Ter. Heaut. 3, 2, 42:
interea fiet aliquid, spero,
id. And. 2, 1, 14: salvus sit;
spero,
id. Ad. 3, 3, 57.—
(β).
With acc.:
his omnibus victoriam sperantibus pacis nomen adferemus,
Cic. Phil. 12, 5, 10:
consulatum,
id. ib. 12, 6, 14:
gloriam sperabit a latronum gregibus,
id. ib. 12, 10, 26: magis adversos rerum exitus metuens quam sperans secundos, id. Fam. 6, 14, 1:
id ego et speraram prudentiā tuā fretus, et, ut confiderem, fecerunt tuae litterae,
id. ib. 12, 18: a quo nihil speres boni rei publicae, quia non vult;
nihil metuas mali, quia non audet,
id. Att. 1, 13, 2:
a quo genere hominum victoriam sperasset,
Caes. B. C. 3, 96 fin.:
omnia ex victoriā et ex suā liberalitate sperarent,
id. ib. 3, 6; cf. id. ib. 3, 60:
quibus (tormentis) ipsi magna speravissent,
id. ib. 2, 16 fin.:
spero meliora,
Cic. Att. 14, 16, 3:
aliquid sibi,
id. Tusc. 1, 36, 86; Sall. C. 37, 6:
bona alicuius,
Cic. Phil. 11, 6, 13:
hoc sperans, ut, etc.,
Caes. B. C. 3, 85:
sperare victoriam ab aliquo,
id. B. C. 3, 96: quod sapienter speravimus, perseveranter consectari, have expected, Col. praef. §
29: sperata gloria (opp. parta),
Cic. Q. Fr. 1, 1, 15; Liv. 28, 41, 6:
sperata praeda,
Caes. B. G. 6, 8:
spem speratam quom optulisti,
Plaut. Merc. 5, 2, 2:
civitatem optandam magis quam sperandam quam minimam posuit,
Cic. Rep. 2, 30, 52; Liv. 4, 15, 5:
exitum malis sperare,
Sall. C. 40, 2:
amicitiam, regnum,
id. J. 24, 5:
mortem honestam,
id. H. 2, 41, 2 Dietsch:
salutem,
id. C. 58, 16:
spes,
Curt. 5, 10, 1:
mali poenam, Lact. de Ira, 16, 8: perpetuam felicitatem,
Suet. Aug. 94; id. Vesp. 12; Sen. Ira, 3, 31, 2; Just. 21, 2, 5:
sperat infestis, metuit secundis Alteram sortem bene praeparatum Pectus,
Hor. C. 2, 10, 13:
grata superveniat, quae non sperabitur hora,
id. Ep. 1, 4, 14 et saep.: dis sum fretus, deos sperabimus, we will hope or trust in the gods, Plaut. Cas. 2, 5, 38; cf. id. Mil. 4, 5, 10; id. Cist. 2, 3, 52.—
(γ).
With obj.-clause (so most freq.; usually with inf. fut.; less freq. but class. with inf. pres. or perf.).—With inf. fut.:
ego me confido liberum fore, tu te numquam speras,
Plaut. Pers. 2, 4, 15; Cic. Rep. 1, 20, 33:
ex quibus sperant se maximum fructum esse capturos,
id. Lael. 21, 79:
quod amicitiae nostrae memoriam spero sempiternam fore, etc.,
id. ib. 4, 15:
tu fac animo forti magnoque sis, speresque fore, ut, etc.,
id. Fam. 1, 5, 6 fin.; cf.:
spero fore, ut contingat id nobis,
id. Tusc. 1, 34, 82 et saep.— With inf. pres.:
qui istoc te speras modo Potesse dissimulando infectum hoc reddere,
Plaut. Most. 4, 3, 22:
spero me habere, qui hunc excruciem,
Ter. Eun. 5, 3, 11:
sperat se a me avellere,
id. ib. 3, 3, 14:
totius Galliae sese potiri posse sperant,
Caes. B. G. 1, 3:
spero, quae tua prudentia est, et hercule, ut me jubet Acastus, confido te jam, ut volumus, valere,
Cic. Att. 6, 9, 1:
sperabam tuum adventum appropinquare,
id. Fam. 4, 6, 3:
speremus, nostrum nomen volitare et vagari latissime,
id. Rep. 1, 17, 26:
spero te mihi ignoscere, si, etc.,
id. Fam. 1, 6, 2:
spero esse, ut volumus,
id. Att. 12, 6 b, 4:
ita quiddam spero nobis profici, cum, etc.,
id. ib. 1, 1; Sall. H. 4, 61, 2 Dietsch:
speramus carmina fingi posse,
Hor. A. P. 331: neque ego hanc abscondere furto Speravi, ne finge, fugam, I did not hope or expect, Verg. A. 4, 338.—So esp. when used like Engl. hope, in the sense trust, believe:
spero nostram amicitiam non egere testibus,
Cic. Fam. 2, 2:
id enim deos immortalis spero aequissimum judicare,
id. Phil. 11, 15, 39; cf. infra, II. fin. —With inf. perf.:
speravi miser Ex servitute me exemisse filium,
Plaut. Capt. 3, 5, 99:
me ejus spero fratrem propemodum Jam repperisse,
Ter. Eun. 1, 2, 123:
sperabam jam defervisse adulescentiam,
id. Ad. 1, 2, 72: spero tibi me causam probasse;
cupio quidem certe,
Cic. Att. 1, 1, 4:
spero cum Crassipede nos confecisse,
id. Q. Fr. 2, 4, 2:
et tum mirifice sperabat se esse locutum,
Cat. 84, 3:
sperasse libertatem se civium suorum emisse,
Liv. 4, 15, 6:
sperabam ita notata me reliquisse genera, etc.,
Cic. Fam. 7, 32, 1; id. Att. 2, 21, 2; 10, 7, 3. —Ellipt.:
qui semper vacuam, semper amabilem Sperat (sc. te fore),
Hor. C. 1, 5, 11.—
(δ).
With ut and subj.:
quoniam, ut salvum vellent tyrannum, sperare non poterat,
Liv. 34, 27, 3:
ut patiatur... nec sperandum ulli nec concupiscendum est,
Sen. ad Polyb. 18, 6; Just. 5, 3, 3.—() In a Greek construction, with fut. part.:
visura et quamvis numquam speraret Ulixen, etc. (for se visuram esse),
Prop. 2, 9, 7 Paley ad loc.—
(ζ).
With de (very rare):
neque de otio nostro spero jam,
Cic. Att. 9, 7, 5; id. Verr. 2, 1, 2, § 6: de eo bene sperare (with obj.clause, cf. g supra), Nep. Milt. 1, 1.—
II.
To look for, expect, apprehend that which is undesired, elpizô (rare, and mostly poet.;
in Cic. only with non, and ironically): nam quod tu speres, propulsabo facile,
Ter. And. 2, 3, 21:
mihi non hoc miserae sperare jubebas, Sed conubia laeta,
Cat. 64, 140:
haec merui sperare? dabis mihi, perfida, poenas,
Prop. 2, 5, 3:
hunc ego si potui tantum sperare dolorem, Et perferre, soror, potero,
Verg. A. 4, 419 (cf. Quint. 8, 2, 3); cf. Flor. 3, 1, 1:
haec adeo ex illo mihi jam speranda fuerunt Tempore, cum, etc.,
Verg. A. 11, 275:
mene efferre pedem, genitor, te posse relicto Sperasti?
id. ib. 2, 658; cf. Suet. Caes. 60:
si genus humanum et mortalia temnitis arma, At sperate deos memores fandi atque nefandi,
expect, fear, Verg. A. 1, 543:
exstinguine mea Speravi te posse manu,
Val. Fl. 3, 295:
aliquod in Africā bellum,
Flor. 3, 1, 1:
jam quartanam sperantibus aegris,
Juv. 4, 57.—With a negative particle: Sc. Moneo ego te: te deseret ille aetate et satietate. Ph. Non spero. Sc. Insperata accidunt magis saepe quam quae speres, Plaut. Most. 1, 3, 40: id quod non spero, Afran ap. Charis. p. 195 P.:
sin a vobis, id quod non spero, deserar,
Cic. Rosc. Am. 4, 10: te tam mobili in me meosque esse animo non sperabam, Q. Metell. ap. Cic. Fam. 5, 1, 2:
non speravi te sequi,
Stat. Th. 6, 139.—Ironically:
quoniam haec satis spero vobis molesta videri,
Cic. de Or. 3, 13, 51.—Hence, spērātus, a, um, P. a., that is hoped or longed for; as subst.: spērātus, i, m.; spērāta, ae, f., a betrothed, intended, a lover; a bride (ante- and post-class.): curre et nuntia Venire me et mecum speratum adducere, Afran. ap. Non. 174, 31:
sperata, salve,
Plaut. Poen. 5, 4, 97; so, sperata, id. Fragm. ap. Varr. L. L. 6, 7, 71; Afran. ap. Non. 174, 33; Arn. 4, 140; Hyg. Fab. 31; 33.—Once also of a wife not seen for a long time:
Amphitruo uxorem salutat laetus speratam suam,
Plaut. Am. 2, 2, 53.

Lewis & Short latin dictionary > sperata
2 Nectarinia sperata

Nectarinia sperata brasiliana

ENG purple-throated sunbird

Animal Names Latin to English > Nectarinia sperata
3 Nectarinia sperata sperata

ENG Van Hasselt's sunbird

Animal Names Latin to English > Nectarinia sperata sperata
4 Nectarinia sperata henkei

ENG Henke's sunbird

Animal Names Latin to English > Nectarinia sperata henkei
5 Nectarinia sperata juliae

ENG Mindanao sunbird

Animal Names Latin to English > Nectarinia sperata juliae
6 spero

spēro, āvi, ātum, 1, v. a.
I.
To hope (something desirable), to look for, trust, expect; to promise or flatter one's self (the predom. signif. of the word; syn.: confido, exspecto).
(α).
Absol.: spero, si speres quicquam prodesse potes sunt, Enn. ap. Fest. p. 333 Müll. (Ann. v. 410 Vahl.):
quoad Pompeius in Italiā fuit, sperare non destiti,
Cic. Att. 9, 10, 3:
sperat animus,
Plaut. Bacch. 1, 2, 36:
ut neque accusator timere neque reus sperare debuerit,
Cic. Clu. 7, 20:
jubes bene sperare et bono esse animo,
id. Deiot. 14, 38:
Attica nostra quid agat, scire cupio: etsi tuae litterae recte sperare jubent,
id. Att. 13, 17:
tu jam, ut spero et ut promittis, aderis,
id. ib. 16, 3, 4:
omnia experiar et, ut spero, assequar... Sed, ut spero, valebis,
id. ib. 7, 2, 6:
ut mihi detis hanc veniam accommodatam huic reo, vobis, quemadmodum spero, non molestam,
id. Arch. 2, 3:
Argyrippus exorari spero poterit, ut sinat, etc.,
Plaut. As. 5, 2, 67; cf.: Ch. Non usus veniet, spero. Sy. Spero hercle ego quoque, Ter. Heaut. 3, 2, 42:
interea fiet aliquid, spero,
id. And. 2, 1, 14: salvus sit;
spero,
id. Ad. 3, 3, 57.—
(β).
With acc.:
his omnibus victoriam sperantibus pacis nomen adferemus,
Cic. Phil. 12, 5, 10:
consulatum,
id. ib. 12, 6, 14:
gloriam sperabit a latronum gregibus,
id. ib. 12, 10, 26: magis adversos rerum exitus metuens quam sperans secundos, id. Fam. 6, 14, 1:
id ego et speraram prudentiā tuā fretus, et, ut confiderem, fecerunt tuae litterae,
id. ib. 12, 18: a quo nihil speres boni rei publicae, quia non vult;
nihil metuas mali, quia non audet,
id. Att. 1, 13, 2:
a quo genere hominum victoriam sperasset,
Caes. B. C. 3, 96 fin.:
omnia ex victoriā et ex suā liberalitate sperarent,
id. ib. 3, 6; cf. id. ib. 3, 60:
quibus (tormentis) ipsi magna speravissent,
id. ib. 2, 16 fin.:
spero meliora,
Cic. Att. 14, 16, 3:
aliquid sibi,
id. Tusc. 1, 36, 86; Sall. C. 37, 6:
bona alicuius,
Cic. Phil. 11, 6, 13:
hoc sperans, ut, etc.,
Caes. B. C. 3, 85:
sperare victoriam ab aliquo,
id. B. C. 3, 96: quod sapienter speravimus, perseveranter consectari, have expected, Col. praef. §
29: sperata gloria (opp. parta),
Cic. Q. Fr. 1, 1, 15; Liv. 28, 41, 6:
sperata praeda,
Caes. B. G. 6, 8:
spem speratam quom optulisti,
Plaut. Merc. 5, 2, 2:
civitatem optandam magis quam sperandam quam minimam posuit,
Cic. Rep. 2, 30, 52; Liv. 4, 15, 5:
exitum malis sperare,
Sall. C. 40, 2:
amicitiam, regnum,
id. J. 24, 5:
mortem honestam,
id. H. 2, 41, 2 Dietsch:
salutem,
id. C. 58, 16:
spes,
Curt. 5, 10, 1:
mali poenam, Lact. de Ira, 16, 8: perpetuam felicitatem,
Suet. Aug. 94; id. Vesp. 12; Sen. Ira, 3, 31, 2; Just. 21, 2, 5:
sperat infestis, metuit secundis Alteram sortem bene praeparatum Pectus,
Hor. C. 2, 10, 13:
grata superveniat, quae non sperabitur hora,
id. Ep. 1, 4, 14 et saep.: dis sum fretus, deos sperabimus, we will hope or trust in the gods, Plaut. Cas. 2, 5, 38; cf. id. Mil. 4, 5, 10; id. Cist. 2, 3, 52.—
(γ).
With obj.-clause (so most freq.; usually with inf. fut.; less freq. but class. with inf. pres. or perf.).—With inf. fut.:
ego me confido liberum fore, tu te numquam speras,
Plaut. Pers. 2, 4, 15; Cic. Rep. 1, 20, 33:
ex quibus sperant se maximum fructum esse capturos,
id. Lael. 21, 79:
quod amicitiae nostrae memoriam spero sempiternam fore, etc.,
id. ib. 4, 15:
tu fac animo forti magnoque sis, speresque fore, ut, etc.,
id. Fam. 1, 5, 6 fin.; cf.:
spero fore, ut contingat id nobis,
id. Tusc. 1, 34, 82 et saep.— With inf. pres.:
qui istoc te speras modo Potesse dissimulando infectum hoc reddere,
Plaut. Most. 4, 3, 22:
spero me habere, qui hunc excruciem,
Ter. Eun. 5, 3, 11:
sperat se a me avellere,
id. ib. 3, 3, 14:
totius Galliae sese potiri posse sperant,
Caes. B. G. 1, 3:
spero, quae tua prudentia est, et hercule, ut me jubet Acastus, confido te jam, ut volumus, valere,
Cic. Att. 6, 9, 1:
sperabam tuum adventum appropinquare,
id. Fam. 4, 6, 3:
speremus, nostrum nomen volitare et vagari latissime,
id. Rep. 1, 17, 26:
spero te mihi ignoscere, si, etc.,
id. Fam. 1, 6, 2:
spero esse, ut volumus,
id. Att. 12, 6 b, 4:
ita quiddam spero nobis profici, cum, etc.,
id. ib. 1, 1; Sall. H. 4, 61, 2 Dietsch:
speramus carmina fingi posse,
Hor. A. P. 331: neque ego hanc abscondere furto Speravi, ne finge, fugam, I did not hope or expect, Verg. A. 4, 338.—So esp. when used like Engl. hope, in the sense trust, believe:
spero nostram amicitiam non egere testibus,
Cic. Fam. 2, 2:
id enim deos immortalis spero aequissimum judicare,
id. Phil. 11, 15, 39; cf. infra, II. fin. —With inf. perf.:
speravi miser Ex servitute me exemisse filium,
Plaut. Capt. 3, 5, 99:
me ejus spero fratrem propemodum Jam repperisse,
Ter. Eun. 1, 2, 123:
sperabam jam defervisse adulescentiam,
id. Ad. 1, 2, 72: spero tibi me causam probasse;
cupio quidem certe,
Cic. Att. 1, 1, 4:
spero cum Crassipede nos confecisse,
id. Q. Fr. 2, 4, 2:
et tum mirifice sperabat se esse locutum,
Cat. 84, 3:
sperasse libertatem se civium suorum emisse,
Liv. 4, 15, 6:
sperabam ita notata me reliquisse genera, etc.,
Cic. Fam. 7, 32, 1; id. Att. 2, 21, 2; 10, 7, 3. —Ellipt.:
qui semper vacuam, semper amabilem Sperat (sc. te fore),
Hor. C. 1, 5, 11.—
(δ).
With ut and subj.:
quoniam, ut salvum vellent tyrannum, sperare non poterat,
Liv. 34, 27, 3:
ut patiatur... nec sperandum ulli nec concupiscendum est,
Sen. ad Polyb. 18, 6; Just. 5, 3, 3.—() In a Greek construction, with fut. part.:
visura et quamvis numquam speraret Ulixen, etc. (for se visuram esse),
Prop. 2, 9, 7 Paley ad loc.—
(ζ).
With de (very rare):
neque de otio nostro spero jam,
Cic. Att. 9, 7, 5; id. Verr. 2, 1, 2, § 6: de eo bene sperare (with obj.clause, cf. g supra), Nep. Milt. 1, 1.—
II.
To look for, expect, apprehend that which is undesired, elpizô (rare, and mostly poet.;
in Cic. only with non, and ironically): nam quod tu speres, propulsabo facile,
Ter. And. 2, 3, 21:
mihi non hoc miserae sperare jubebas, Sed conubia laeta,
Cat. 64, 140:
haec merui sperare? dabis mihi, perfida, poenas,
Prop. 2, 5, 3:
hunc ego si potui tantum sperare dolorem, Et perferre, soror, potero,
Verg. A. 4, 419 (cf. Quint. 8, 2, 3); cf. Flor. 3, 1, 1:
haec adeo ex illo mihi jam speranda fuerunt Tempore, cum, etc.,
Verg. A. 11, 275:
mene efferre pedem, genitor, te posse relicto Sperasti?
id. ib. 2, 658; cf. Suet. Caes. 60:
si genus humanum et mortalia temnitis arma, At sperate deos memores fandi atque nefandi,
expect, fear, Verg. A. 1, 543:
exstinguine mea Speravi te posse manu,
Val. Fl. 3, 295:
aliquod in Africā bellum,
Flor. 3, 1, 1:
jam quartanam sperantibus aegris,
Juv. 4, 57.—With a negative particle: Sc. Moneo ego te: te deseret ille aetate et satietate. Ph. Non spero. Sc. Insperata accidunt magis saepe quam quae speres, Plaut. Most. 1, 3, 40: id quod non spero, Afran ap. Charis. p. 195 P.:
sin a vobis, id quod non spero, deserar,
Cic. Rosc. Am. 4, 10: te tam mobili in me meosque esse animo non sperabam, Q. Metell. ap. Cic. Fam. 5, 1, 2:
non speravi te sequi,
Stat. Th. 6, 139.—Ironically:
quoniam haec satis spero vobis molesta videri,
Cic. de Or. 3, 13, 51.—Hence, spērātus, a, um, P. a., that is hoped or longed for; as subst.: spērātus, i, m.; spērāta, ae, f., a betrothed, intended, a lover; a bride (ante- and post-class.): curre et nuntia Venire me et mecum speratum adducere, Afran. ap. Non. 174, 31:
sperata, salve,
Plaut. Poen. 5, 4, 97; so, sperata, id. Fragm. ap. Varr. L. L. 6, 7, 71; Afran. ap. Non. 174, 33; Arn. 4, 140; Hyg. Fab. 31; 33.—Once also of a wife not seen for a long time:
Amphitruo uxorem salutat laetus speratam suam,
Plaut. Am. 2, 2, 53.

Lewis & Short latin dictionary > spero
7 spērō

spērō āvī, ātus, āre [spes], to hope, look for, trust, expect, promise oneself: stulti erat sperare, suadere, etc.: tu iam, ut spero, aderis: Salvus sit; spero, T.: victoriam: gloriam a latronum gregibus: omnia ex victoriā, Cs.: sperata praeda, Cs.: cui tribunatus magis optandus quam sperandus fuerit, L.: spero nos ad haec perventuros: amicitiae nostrae memoriam spero sempiternam fore: totius Galliae sese potiri posse sperant, Cs.: sperabam tuum adventum appropinquare: spero esse, ut volumus: sperat se a me avellere, T.: speramus carmina fingi Posse, H.—Ellipt.: Qui semper vacuam, semper amabilem Sperat (sc. te fore), H.: ut salvum vellent tyrannum, sperare non poterat, L.: de isto licet bene speres: de absolutione istius neque iste iam sperat, etc.; cf. de eo bene sperare talem eum futurum, N.—With non, to have no fear of: sin a vobis, id quod non spero, deserar, which I am confident will not happen.—To look for, expect, await, apprehend, fear: Nam quod tu speres, propulsabo, T.: si potui tantum sperare dolorem, V.: iam quartanam sperantibus aegris, Iu.— To trust, believe, assume, suppose, apprehend: spero nostram amicitiam non egere testibus: me eius spero fratrem prope modum Iam repperisse, T.: sperasse libertatem se civium suorum emisse, L.: sperabam ita notata me reliquisse genera, etc.
* * *

sperare, speravi, speratus V

hope for; trust; look forward to; hope

Latin-English dictionary > spērō
8 spēs

spēs speī (spei, monosyl., T.), f [SPA-], hope: aegroto, dum anima est, spes esse dicitur: miserum est nec habere ne spei quidem extremum: spem ponere in armis, V.: spem deponere, abandon, H.: spem salutis suae in Meleagri morte deponebat, placed, Cu.: spem Catilinae mollibus sententiis alere: ut eos homines spes falleret: nostris militibus spem minuit, Cs.: de spe conatuque depulsus: morando spem destituere, L.: Philippus, magnā spe depulsus, L.: repente praeter spem dixit, etc.: cetera contra spem salva invenit, L.: omnia bona in spe habere, S.: omnīs Catilinae spes atque opes concidisse: (cadus) Spes donare novas largus, H.: spem istoc pacto nuptiarum omnem eripis, T.: qui spem salutis in aliā ratione non habuerit: unius recuperandi fili spes: Antiochus a spe societatis Prusiae decidit, L.: Spem suae mortis conceperat, O.: magna me spes tenet, explicare, etc.: in spem maximam adducti, hunc ipsum annum salutarem civitati fore: magnam in spem veniebat, fore, uti, etc., Cs.: te in istam spem inducere, ut, etc.: leniter in spem Adrepe officiosus, ut scribare Heres, H.: spem de eo iam puero habuerant: tantum spei habere ad vivendum: Gallis ad temptanda ea defuit spes, L.— A hope, ground of hope, object of desire, deliverance, trust: puppes, Spes vestri reditūs, O.: vestras spes uritis, V.: Spe (i. e. re speratā) potitur, O.—Of offspring, a hope, promise: Devovit nati spemque caputque parens, O.: nec spes iam restat Iuli, V.: spes reliqua nostra, Cicero.— An anticipation, expectation, apprehension, dread: si meam spem vis improborum fefellerit: mala res, spes multo asperior, S.: (bellum) spe omnium serius, L.: cum Tarentinorum defectio in spe Hannibali esset, L.—Person., as a divinity, Hope: ad Spei, at the temple of Hope, L., C., H.
* * *
I
Spei N F

Spes, goddess of hope, hope personified
II
spei N F

hope/anticipation/expectation

optio ad spes -- junior hoping to make centurion

Latin-English dictionary > spēs
9 amicitia

ămīcĭtĭa, ae, f. ( gen. sing. amicitiāï, Lucr. 3, 83; acc. amicitiem, id. 5, 1019 Lachm.; cf. Charis. p. 94 P., and Neue, Formenl. I. p. 372) [amicus], friendship (very freq. in Cic., occurring more than 200 times).
I.
Lit.:
Est autem amicitia nihil aliud nisi omnium divinarum humanarumque rerum cum benevolentiā et caritate summa consensio,
Cic. Am. 6: eo ego ingenio natus sum: amicitiam atque inimicitiam in frontem promptam gero, Enn. ap. Non. 129, 26:
jam diu ego huic bene et hic mihi volumus, et amicitia est antiqua,
Plaut. Ps. 1, 3, 4:
Per te deos oro et nostram amicitiam,
Ter. And. 3, 3, 6:
sperata voluptas Suavis amicitiae,
Lucr. 1, 142:
vincula amicitiaï,
id. 3, 83. The expressions usually connected with it are:
amicitiam incipere,
Ter. And. 3, 3, 7:
amicitia nascitur,
Cic. Am. 9, 29:
amicitia exardescit,
id. ib. 27, 100:
est mihi amicitia cum aliquo,
id. Clu. 42:
amicitia est inter aliquos,
id. Planc. 33:
esse in amicitiā cum aliquo,
Nep. Hann. 2, 4:
in amicitiam recipere,
Cic. Att. 2, 20:
amicitiam colere,
id. Fam. 15, 14:
contrahere,
id. Am. 14:
gerere,
id. Fam. 3, 8, and Nep. Dat. 10, 3:
tueri,
Cic. Fin. 1, 20:
jungere,
Lucr. 5, 1019; Cic. Deiot. 9; Vulg. Exod. 34, 12:
expetere,
Cic. Am. 13:
comparare,
id. Rosc. Am. 38:
parere,
Nep. Alcib. 7, 5:
conferre se ad amicitiam alicujus,
Cic. Brut. 81:
dedere se amicitiae alicujus,
Caes. B. G. 3, 22:
accedere ad amicitiam alicujus,
Nep. Eum. 1, 4:
in amicitias incidere,
Cic. Am. 12, 42:
amicitiā alicujus uti,
Ter. Ad. 2, 2, 43:
pervenire in intimam amicitiam alicujus,
Nep. Alcib. 5, 3:
manere in amicitiā,
Cic. Verr 2, 5, 32:
amicitiam violare,
Liv. 34, 31:
deserere jura amicitiae,
Cic. Am. 10:
funditus evertere,
id. Fin. 2, 25:
dissociare,
id. Am. 20:
dimittere, dissuere, discindere,
id. ib. 21:
dirumpere,
id. ib. 22 fin.:
dissolvere,
Vulg. Eccli. 22, 5:
deficere ab amicitiā alicujus,
Nep. Con. 2, 2:
repudiare amicitiam alicujus,
Cic. Planc. 19:
renunciare amicitiam alicui,
Liv. 42, 25.—
II.
Transf.
A.
In the histt., a league of friendship, an alliance between different nations, = foedus:
Ubii, qui amicitiam fecerant,
Caes. B. G. 4, 16:
amicitiam populi Romani colere,
Sall. J. 8, 2:
in amicitiam Populi Romani venire,
Liv. 22, 37:
reges bello victos in amicitiam recipere,
Sall. J. 14, 5:
foedus et amicitia,
id. ib. 104, 5:
amicitia et foedus,
id. ib. 104, 4:
amicitia ac societas,
Liv. 7, 31:
amicitiae foedus,
id. 42, 12:
amicitiam petere,
id. 38, 18:
quae urbes in amicitiā permanserant,
id. 43, 21; 10, 45:
amicitias cum aliquo facere,
Vulg. 2 Reg. 31, 2:
cum aliquo inire,
ib. 2 Par. 20, 35 al. —
B.
In botany, of plants, sympathy:
rutae cum flco,
Plin. 19, 8, 45, § 156:
inter has vitium amicitiā accipitur ulmus,
id. 16, 17, 29, § 72.—
C.
In post-Aug. Lat., abstr. pro concr. = amici:
hospitem nisi ex amicitiā domini quam rarissime recipiat,
Col. 11, 1, 23 (cf. before:
hospitem nisi amicum familiaremque domini necessarium receperit): quin et parte ejusdem epistulae increpuit amicitias muliebres,
Tac. A. 5, 2:
omnes amicitias et familiaritates intra breve tempus adflixit,
Suet. Tib. 51.

Lewis & Short latin dictionary > amicitia
10 denego

dē-nĕgo, āvi, ātum, 1, v. a.
I.
To deny a thing, to say it is not so (very rare):
datum denegant, quod datum est,
Plaut. Men. 4, 2, 12:
objecta,
Tac. A. 15, 57.—Far more freq. and class. (cf., on the contrary, abnego).—
II.
To reject, refuse, deny a request, entreaty, etc. (for syn. cf.: nego, infitias eo, infitior, diffiteor, recuso, abnuo, renuo, detrecto).
(α).
With acc.:
si tibi denegem, quod me oras,
Plaut. Trin. 5, 2, 47:
cum id quod antea petenti denegasset, ultro polliceretur,
Caes. B. G. 1, 42; cf. id. B. C. 1, 32, 6:
auxilia,
Hirt. B. G. 8, 45:
praemium dignitatis, quod populus Romanus, cum hujus majoribus semper detulisset, huic denegaret,
Cic. Fl. 1; id. Verr. 2, 5, 14; cf. id. Phil. 11, 8, 19:
sperata gaudia Nymphae Denegat,
Ov. M. 4, 369 et saep.;
with ellipsis of object: duo rogavi te: ne deneges mihi,
Vulg. Prov. 30, 7.— Poet. of subjects not personal:
undas amnis, afflatus ventus,
Ov. Ib. 107 sq.:
oratorium ingenium alicui,
Tac. Or. 10.—
(β).
With inf. or acc. and inf. ( poet.):
denegavit, se dare granum tritici,
Plaut. Stitch. 4, 1, 52; Ter. And. 1, 5, 6; Prop. 2, 24, 28 (3, 19, 12 M.):
dare denegaris,
Ter. Heaut. 3, 1, 78; Hor. Od. 3, 16, 38.—
(γ).
Absol., Ter. And. 1, 1, 131; 4, 1, 6; 9; Cic. Fam. 5, 12, 2; id. Att. 1, 1; Suet. Caes. 1 al.—
(δ).
With se, to deny one's self, i. e. subject his own will to another's (eccl. Lat.), Vulg. Marc. 8, 34.

Lewis & Short latin dictionary > denego
11 dignitas

dignĭtas, ātis ( gen. plur. dignitatum, Sen. Ben. 2, 17, 1; Plaut. Ep. 9, 5, 3; Vop. Florian. 6, 2:
-tatium,
Sen. Polyb. 17, 2), f. [dignus].
I.
Lit., a being worthy, worth, worthiness, merit, desert (so, rarely, and perh. only in Cic.):
Lamia petit praeturam: omnesque intelligunt nec dignitatem ei deesse nec gratiam,
Cic. Fam. 11, 17; id. Agr. [p. 578] 2, 2, 3:
dignitas consularis,
a being worthy of the office of consul, id. Mur. 13:
pro dignitate laudare,
id. Rosc. Am. 12, 33.
II.
Meton. (the cause for the effect), dignity, greatness, grandeur, authority, rank (cf. honos, honestas, laus, existimatio, gloria, fama, nomen).
A.
In gen.: mihi gratulabere, quod audisses me pristinam meam dignitatem obtinere. Ego autem, si dignitas est bene de re publica sentire, obtineo dignitatem meam;
sin autem in eo dignitas est, si, quod sentias, re efficere possis, ne vestigium quidem ullum est reliquum nobis dignitatis,
Cic. Fam. 4, 14, 1;
dignitas (est) alicujus honesta et cultu et honore et verecundia digna auctoritas,
id. Inv. 2, 55, 156: cum pulchritudinis duo genera sint, quorum in altero venustas est, in altero dignitas;
venustatem muliebrem ducere debemus, dignitatem virilem,
id. Off. 1, 36, 130:
formae,
id. ib.; Suet. Claud. 30: corporis, Laber. ap. Macr. S. 2, 7; Nep. Dion. 1, 2; cf. also Cic. Inv. 2, 1; Vell. 2, 29; Plin. Pan. 4, 5:
agere cum dignitate ac venustate,
Cic. de Or. 1, 31, 142:
personarum dignitas,
id. ib. §
141: retinere in rebus asperis dignitatem,
id. ib. 2, 85, 346:
in senatu conservanda auctoritas, apud populum dignitas,
Quint. 11, 3, 153 et saep.:
celsissima sedes dignitatis atque honoris,
Cic. Sull. 2, 5:
ex tam alto dignitatis gradu,
id. Lael. 3 fin.; cf. id. Rep. 1, 27 (twice):
est in ipsis (liberis populis) magnus delectus hominum et dignitatum,
id. ib. 1, 34:
aliquem ex humili loco ad summam dignitatem perducere,
Caes. B. G. 7, 39, 1:
aliquem dignitate exaequare,
Caes. B. C. 1, 4, 4:
ut secundum locum dignitatis Remi obtinerent,
id. B. G. 6, 12 fin.; 4, 17, 1; cf. id. ib. 6, 8, 1; 7, 66, 5; 7, 77, 6; id. B. C. 1, 9, 2 et saep.—
B.
In partic.
(α).
Official dignity, honorable employment, office:
gratulor laetorque tum praesenti tum etiam sperata tua dignitate,
Cic. Fam. 2, 9; id. ap. Quint. 7, 3, 35; cf. in plur., Plin. 21, 7, 21, § 44; id. Pan. 61, 2 al.—
(β).
Men holding high office, men in honorable employment:
cum dignitates abessent,
Liv. 22, 40, 4; cf. Quint. 11, 1, 67.—
C.
Transf., of inanimate things, worth, value, excellence:
opsonii,
Plaut. Bacch. 1, 2, 23:
praeclara et plena dignitatis domus,
Cic. Off. 1, 39; cf.
porticus,
id. Q. Fr. 3, 1, 1; id. de Or. 3, 46, 180:
portus, urbis,
Nep. Them. 6:
loci,
Suet. Calig. 41 al.:
dignitas, quae est in latitudine pectoris,
Quint. 11, 3, 141:
verborum,
Cic. Prov. Cons. 11, 27; Quint. 11, 3, 46; cf. id. 8, 3, 24:
debita rerum,
id. 12, 1, 8; cf. id. 8, 3, 38:
subsequendi,
id. 12, 11, 28:
cum dignitate actionis,
id. 5, 10, 54 al.

Lewis & Short latin dictionary > dignitas
12 haece

hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
(α).
With subst.:
hic homo sanus non est,
Plaut. Am. 1, 1, 246:
rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,
id. Bacch. 1, 1, 53:
quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,
Cic. Rep. 1, 17:
genus hoc,
id. ib. 1, 25:
hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,
id. ib. 1, 19; cf.:
quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,
id. ib. 1, 1:
his libris,
id. ib. 1, 7:
hae feriae,
id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:
hoc otio,
id. ib. 9 fin.:
haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,
id. ib. 1, 10:
ad haec cituma,
id. ib. 1, 21:
hic vir,
Liv. 7, 39, 12.—
(β).
Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):
hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,
Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:
feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,
id. ib. 1, 21 fin.:
hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 87:
docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,
Cic. Rep. 1, 15:
dixerat hoc ille, cum, etc.,
id. ib. 1, 12:
haec Scipio cum dixisset,
id. ib. 1, 11:
haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,
id. ib. 1, 7.—
B.
More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);
and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,
Ter. And. 2, 3, 17:
eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,
Plaut. Capt. prol. 10; so,
hujusce,
id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:
atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
hisce homines ubi habitent,
Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,
hisce,
id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:
haec aedes,
Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,
haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,
id. Aul. 3, 5, 58:
haec (puellae),
Ter. Eun. 3, 5, 34:
haec sententiae,
Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:
aliut posticum harunce aedium,
Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:
harunc aedium,
id. Most. 2, 1, 57:
sine opera tua nihil di horunc facere possunt,
id. Cist. 1, 1, 53:
horunc,
id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:
cedo signum, si harunc Baccharum es,
Plaut. Mil. 4, 2, 25:
harunc aedium,
id. Merc. 5, 1, 3:
hisce ego Placidum ted hodie reddam,
id. Curc. 5, 3, 48; cf.:
quid dicam hisce, incertus sum,
Ter. Hec. 3, 4, 36:
tu ab hisce rebus animum avoca,
Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,
hisce,
Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,
hosce,
id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:
apud hasce aedes,
Plaut. Am. 1, 1, 194; so,
hasce,
id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—
With the interrog. particle: hicin' Achilles est?
Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,
hicinest?
id. Pers. 5, 2, 49; cf.:
hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?
Cic. Mil. 38, 104 et saep.:
haecine,
Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:
huncine hominem,
Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:
huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!
Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:
hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?
Plaut. Bacch. 3, 3, 43:
o Juppiter, hoscine mores!
Ter. Ad. 4, 7, 40:
hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,
Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;
so in the shorter form, hicne,
Cic. Rosc. Am. 48, 141:
ex hocne equo,
id. Fat. 3, 5:
cum hocne,
id. Att. 9, 7, 3:
ex hacne natura,
id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;
in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,
Inscr. Orell. 5; cf.:
HVIVSQ. LOCI,
id. ib. 1580; 2300;
and HOIVSQVE AEDIS ERGO,
id. ib. 2488.—
C.
With other pronouns:
hos eosdem motus perturbationes dixerimus,
Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:
cum idem hoc visum diceretur,
id. Rep. 1, 14:
hoc idem fit in reliquis civitatibus,
Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:
haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,
Caes. B. G. 7, 17 fin.:
haec eadem genera,
Quint. 6, 3, 54:
hoc ipsum civile jus,
Cic. Rep. 1, 2:
sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,
Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:
ad hunc eum ipsum,
Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:
idem hoc ipsum,
id. Tusc. 5, 9, 26:
huic illi legato,
id. Fl. 22, 52:
hunc illum fatis Portendi generum,
Verg. A. 7, 255; cf.:
hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,
Cic. Tusc. 3, 15, 31:
hic est ille status quantitatis,
Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:
hujus istius facti stultitia,
Cic. Rab. Post. 9, 24:
ista haec epigrammata,
Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:
callidum quendam hunc,
Cic. de Or. 1, 50, 218.—
D.
Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):
ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,
Cic. Inv. 2, 16, 50:
in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,
id. Rep. 1, 1:
si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,
Quint. 7, 2, 30:
cum hic testamento, ille proximitate nitatur,
id. 3, 6, 95:
in his judicem sibi, in illis alii credere,
id. 5, 7, 33:
haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,
id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:
cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,
Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:
iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,
id. Ac. 2, 33, 105:
si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,
id. Inv. 2, 41, 121:
has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,
id. Ac. 2, 42, 130:
Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,
this... that, id. Fam. 9, 16, 4:
ego hoc dico. adversarius hoc,
Quint. 4, 4, 8:
vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,
Verg. A. 6, 621 sq.:
hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,
Tac. A. 14, 8:
quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,
Quint. 6, 1, 3 sq.:
interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?
id. 7, 3, 9:
alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,
Cic. Rosc. Am. 6, 17:
occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,
Ov. M. 1, 293.—
2.
Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:
hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,
id. Fin. 4, 4, 10:
hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,
Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:
melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,
the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:
quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,
Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—
E.
In the neutr. sing. subst., with gen.:
quid hoc hominist?
Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:
quid hoc morbi est?
id. ib. 2, 1, 19:
quid hoc est negoti?
id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:
hoc fructi pro labore ab his fero,
id. Ad. 5, 4, 16:
edormiscam hoc villi,
id. ib. 5, 2, 11:
hoc commodi est, quod, etc.,
Cic. Rosc. Am. 32, 91:
hoc copiarum in Hispanias portatum est,
Liv. 42, 18, 7:
hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,
id. 5, 2, 8:
hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,
id. 3, 25, 4:
hoc consilii,
id. 5, 39, 6:
hoc solacii,
id. 30, 13, 13:
hoc noctis,
Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—
F.
Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):
eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,
there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:
lucet hoc,
Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—
G.
Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:
hic homost omnium hominum praecipuos,
Plaut. Trin. 5, 1, 1:
hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,
Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,
huic homini, i. q. mihi,
Plaut. Ep. 1, 2, 38:
hic homo, i. q. ego,
id. Curc. 2, 1, 33:
hunc hominem, i. q. me,
Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:
vin' tu huic seni auscultare?
Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:
haec res,
my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:
hunc in collum,
my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—
H.
With reference to time, of this time, now present, actual, this:
cena hac annona est sine sacris hereditas,
in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:
sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,
Liv. 3, 20:
his temporibus,
Cic. Fam. 13, 77, 1:
M. Cato, hujus nostri Catonis pater,
id. Off. 3, 16, 66; cf.:
si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,
Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:
etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,
the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:
ne horum quidem magnificentia operum,
Liv. 1, 55 fin.;
very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,
Plin. 14, 22, 28, § 143:
ante hos sex menses,
Phaedr. 1, 1, 10:
ante hoc triduum,
Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
II.
Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
(α).
With relat. clause:
Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,
Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:
eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,
Cic. Rep. 1, 2:
neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,
id. ib. 1, 22:
non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:
quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?
Plaut. Am. 1, 1, 136:
unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,
Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:
haec quae sunt in hoc genere,
id. ib. 1, 11:
mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,
id. ib. 1, 13:
hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,
id. ib. 1, 14;
1, 16: in his libris, quos legistis,
id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:
quam quisque norit artem, in hac se exerceat,
id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:
lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,
Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:
servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,
Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:
de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,
id. Att. 13, 36 fin.; cf.:
is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,
Quint. 1, 2, 30:
hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,
Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:
mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,
Quint. 9, 2, 41.—
(β).
With acc. and inf.:
erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,
Cic. Rep. 1, 16:
sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,
id. ib. 2, 3:
hoc tantum admiror, Flavum, etc.,
Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:
unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,
Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.
with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 48:
ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,
Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—
(γ).
With quod or quia:
maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,
Cic. Rep. 1, 6:
quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,
id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:
propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,
id. 12, 9, 6:
nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,
in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:
hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,
id. 9, 2, 53:
hoc ipso, quod,
id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:
id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,
Caes. B. G. 1, 2, 3:
hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,
id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:
hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,
id. 6, 2, 36:
hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,
Plaut. Rud. 2, 3, 57:
quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,
Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:
hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,
Quint. 10, 1, 15.—
(δ).
With ut or ne:
nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,
Plaut. Am. prol. 64; cf.:
hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,
id. ib. 81:
atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,
id. Ps. 2, 3, 19:
nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,
Cic. Rep. 1, 24:
neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,
id. ib. 1, 4;
for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,
id. ib. 6, 15:
quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,
id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:
plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,
Quint. 8 praef. § 6; cf.:
habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,
id. 11, 2, 51; so,
in hoc, ut,
id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,
in hoc scilicet, ne suspectus his foret,
Vell. 2, 41 fin. —
B.
Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:
in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,
Cic. Div. in Caecil. 4, 11:
quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,
id. Caecin. 7, 19; 34, 100:
cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,
id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:
primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,
id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:
ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,
Cic. Mil. 9, 24:
at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,
id. Phil. 2, 28, 70.—
C.
Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:
hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?
Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,
III.
Advv.
1.
hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:
nunc hac An illac eam, incerta sum consili,
id. Rud. 1, 3, 30:
plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,
Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:
hac illac circumcursa,
id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:
sequere hac, reducam te ubi fuisti,
this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:
sequere hac me intus ad Glycerium nunc,
Ter. And. 5, 6, 14:
sequere me ergo hac intro,
id. Ad. 4, 3, 18:
i hac mecum intro,
Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:
quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,
Cic. Leg. 1, 4, 14:
ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,
Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):
namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,
Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:
utrum hacin feriam an ab laeva latus?
Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —
2.
hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
I.
In space.
A.
Lit.:
hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,
Plaut. Capt. prol. 1 sq.:
ego jam dudum hic adsum,
Ter. Eun. 4, 6, 5:
quem praestolare hic ante ostium?
id. ib. 5, 6, 5:
hic propter hunc adsiste,
id. Ad. 2, 1, 15:
hic tui omnes valent,
Cic. Fam. 6, 20, 3:
non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,
id. Verr. 2, 5, 55, § 143:
mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,
Ov. M. 1, 319:
hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,
Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:
hicine,
id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:
facile hic plus mali est, quam illic boni,
Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:
hic segetes, illic veniunt felicius uvae,
Verg. G. 1, 54:
hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,
Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:
hic proxume viciniae,
in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:
modo vidi virginem hic viciniae miseram,
Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—
B.
Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:
hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,
Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:
hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,
id. Arch. 4, 8; cf.:
hic vos dubitabitis, judices,
id. Verr. 2, 2, 44, § 109:
hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,
id. de Imp. Pomp. 13, 39:
hic jam plura non dicam,
id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):
hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,
Ter. And. 4, 1, 14:
ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,
Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):
alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,
Vell. 2, 49, 3.—
II.
Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:
hic reddes omnia,
Ter. And. 2, 3, 15:
hic ego quid praedicem?
Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:
hic cum uterque me intueretur,
id. Fin. 2, 1, 1; so,
hic cum,
id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:
hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,
Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §
66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,
Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;
hic Scipio, etc.,
Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—
3.
huc (access. form hoc), v. huc.

Lewis & Short latin dictionary > haece
13 hic

hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
(α).
With subst.:
hic homo sanus non est,
Plaut. Am. 1, 1, 246:
rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,
id. Bacch. 1, 1, 53:
quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,
Cic. Rep. 1, 17:
genus hoc,
id. ib. 1, 25:
hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,
id. ib. 1, 19; cf.:
quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,
id. ib. 1, 1:
his libris,
id. ib. 1, 7:
hae feriae,
id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:
hoc otio,
id. ib. 9 fin.:
haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,
id. ib. 1, 10:
ad haec cituma,
id. ib. 1, 21:
hic vir,
Liv. 7, 39, 12.—
(β).
Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):
hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,
Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:
feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,
id. ib. 1, 21 fin.:
hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 87:
docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,
Cic. Rep. 1, 15:
dixerat hoc ille, cum, etc.,
id. ib. 1, 12:
haec Scipio cum dixisset,
id. ib. 1, 11:
haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,
id. ib. 1, 7.—
B.
More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);
and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,
Ter. And. 2, 3, 17:
eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,
Plaut. Capt. prol. 10; so,
hujusce,
id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:
atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
hisce homines ubi habitent,
Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,
hisce,
id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:
haec aedes,
Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,
haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,
id. Aul. 3, 5, 58:
haec (puellae),
Ter. Eun. 3, 5, 34:
haec sententiae,
Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:
aliut posticum harunce aedium,
Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:
harunc aedium,
id. Most. 2, 1, 57:
sine opera tua nihil di horunc facere possunt,
id. Cist. 1, 1, 53:
horunc,
id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:
cedo signum, si harunc Baccharum es,
Plaut. Mil. 4, 2, 25:
harunc aedium,
id. Merc. 5, 1, 3:
hisce ego Placidum ted hodie reddam,
id. Curc. 5, 3, 48; cf.:
quid dicam hisce, incertus sum,
Ter. Hec. 3, 4, 36:
tu ab hisce rebus animum avoca,
Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,
hisce,
Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,
hosce,
id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:
apud hasce aedes,
Plaut. Am. 1, 1, 194; so,
hasce,
id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—
With the interrog. particle: hicin' Achilles est?
Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,
hicinest?
id. Pers. 5, 2, 49; cf.:
hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?
Cic. Mil. 38, 104 et saep.:
haecine,
Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:
huncine hominem,
Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:
huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!
Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:
hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?
Plaut. Bacch. 3, 3, 43:
o Juppiter, hoscine mores!
Ter. Ad. 4, 7, 40:
hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,
Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;
so in the shorter form, hicne,
Cic. Rosc. Am. 48, 141:
ex hocne equo,
id. Fat. 3, 5:
cum hocne,
id. Att. 9, 7, 3:
ex hacne natura,
id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;
in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,
Inscr. Orell. 5; cf.:
HVIVSQ. LOCI,
id. ib. 1580; 2300;
and HOIVSQVE AEDIS ERGO,
id. ib. 2488.—
C.
With other pronouns:
hos eosdem motus perturbationes dixerimus,
Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:
cum idem hoc visum diceretur,
id. Rep. 1, 14:
hoc idem fit in reliquis civitatibus,
Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:
haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,
Caes. B. G. 7, 17 fin.:
haec eadem genera,
Quint. 6, 3, 54:
hoc ipsum civile jus,
Cic. Rep. 1, 2:
sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,
Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:
ad hunc eum ipsum,
Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:
idem hoc ipsum,
id. Tusc. 5, 9, 26:
huic illi legato,
id. Fl. 22, 52:
hunc illum fatis Portendi generum,
Verg. A. 7, 255; cf.:
hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,
Cic. Tusc. 3, 15, 31:
hic est ille status quantitatis,
Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:
hujus istius facti stultitia,
Cic. Rab. Post. 9, 24:
ista haec epigrammata,
Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:
callidum quendam hunc,
Cic. de Or. 1, 50, 218.—
D.
Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):
ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,
Cic. Inv. 2, 16, 50:
in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,
id. Rep. 1, 1:
si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,
Quint. 7, 2, 30:
cum hic testamento, ille proximitate nitatur,
id. 3, 6, 95:
in his judicem sibi, in illis alii credere,
id. 5, 7, 33:
haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,
id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:
cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,
Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:
iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,
id. Ac. 2, 33, 105:
si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,
id. Inv. 2, 41, 121:
has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,
id. Ac. 2, 42, 130:
Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,
this... that, id. Fam. 9, 16, 4:
ego hoc dico. adversarius hoc,
Quint. 4, 4, 8:
vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,
Verg. A. 6, 621 sq.:
hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,
Tac. A. 14, 8:
quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,
Quint. 6, 1, 3 sq.:
interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?
id. 7, 3, 9:
alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,
Cic. Rosc. Am. 6, 17:
occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,
Ov. M. 1, 293.—
2.
Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:
hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,
id. Fin. 4, 4, 10:
hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,
Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:
melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,
the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:
quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,
Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—
E.
In the neutr. sing. subst., with gen.:
quid hoc hominist?
Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:
quid hoc morbi est?
id. ib. 2, 1, 19:
quid hoc est negoti?
id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:
hoc fructi pro labore ab his fero,
id. Ad. 5, 4, 16:
edormiscam hoc villi,
id. ib. 5, 2, 11:
hoc commodi est, quod, etc.,
Cic. Rosc. Am. 32, 91:
hoc copiarum in Hispanias portatum est,
Liv. 42, 18, 7:
hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,
id. 5, 2, 8:
hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,
id. 3, 25, 4:
hoc consilii,
id. 5, 39, 6:
hoc solacii,
id. 30, 13, 13:
hoc noctis,
Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—
F.
Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):
eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,
there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:
lucet hoc,
Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—
G.
Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:
hic homost omnium hominum praecipuos,
Plaut. Trin. 5, 1, 1:
hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,
Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,
huic homini, i. q. mihi,
Plaut. Ep. 1, 2, 38:
hic homo, i. q. ego,
id. Curc. 2, 1, 33:
hunc hominem, i. q. me,
Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:
vin' tu huic seni auscultare?
Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:
haec res,
my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:
hunc in collum,
my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—
H.
With reference to time, of this time, now present, actual, this:
cena hac annona est sine sacris hereditas,
in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:
sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,
Liv. 3, 20:
his temporibus,
Cic. Fam. 13, 77, 1:
M. Cato, hujus nostri Catonis pater,
id. Off. 3, 16, 66; cf.:
si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,
Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:
etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,
the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:
ne horum quidem magnificentia operum,
Liv. 1, 55 fin.;
very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,
Plin. 14, 22, 28, § 143:
ante hos sex menses,
Phaedr. 1, 1, 10:
ante hoc triduum,
Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
II.
Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
(α).
With relat. clause:
Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,
Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:
eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,
Cic. Rep. 1, 2:
neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,
id. ib. 1, 22:
non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:
quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?
Plaut. Am. 1, 1, 136:
unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,
Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:
haec quae sunt in hoc genere,
id. ib. 1, 11:
mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,
id. ib. 1, 13:
hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,
id. ib. 1, 14;
1, 16: in his libris, quos legistis,
id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:
quam quisque norit artem, in hac se exerceat,
id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:
lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,
Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:
servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,
Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:
de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,
id. Att. 13, 36 fin.; cf.:
is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,
Quint. 1, 2, 30:
hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,
Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:
mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,
Quint. 9, 2, 41.—
(β).
With acc. and inf.:
erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,
Cic. Rep. 1, 16:
sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,
id. ib. 2, 3:
hoc tantum admiror, Flavum, etc.,
Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:
unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,
Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.
with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 48:
ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,
Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—
(γ).
With quod or quia:
maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,
Cic. Rep. 1, 6:
quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,
id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:
propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,
id. 12, 9, 6:
nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,
in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:
hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,
id. 9, 2, 53:
hoc ipso, quod,
id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:
id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,
Caes. B. G. 1, 2, 3:
hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,
id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:
hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,
id. 6, 2, 36:
hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,
Plaut. Rud. 2, 3, 57:
quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,
Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:
hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,
Quint. 10, 1, 15.—
(δ).
With ut or ne:
nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,
Plaut. Am. prol. 64; cf.:
hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,
id. ib. 81:
atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,
id. Ps. 2, 3, 19:
nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,
Cic. Rep. 1, 24:
neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,
id. ib. 1, 4;
for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,
id. ib. 6, 15:
quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,
id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:
plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,
Quint. 8 praef. § 6; cf.:
habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,
id. 11, 2, 51; so,
in hoc, ut,
id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,
in hoc scilicet, ne suspectus his foret,
Vell. 2, 41 fin. —
B.
Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:
in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,
Cic. Div. in Caecil. 4, 11:
quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,
id. Caecin. 7, 19; 34, 100:
cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,
id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:
primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,
id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:
ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,
Cic. Mil. 9, 24:
at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,
id. Phil. 2, 28, 70.—
C.
Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:
hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?
Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,
III.
Advv.
1.
hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:
nunc hac An illac eam, incerta sum consili,
id. Rud. 1, 3, 30:
plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,
Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:
hac illac circumcursa,
id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:
sequere hac, reducam te ubi fuisti,
this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:
sequere hac me intus ad Glycerium nunc,
Ter. And. 5, 6, 14:
sequere me ergo hac intro,
id. Ad. 4, 3, 18:
i hac mecum intro,
Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:
quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,
Cic. Leg. 1, 4, 14:
ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,
Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):
namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,
Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:
utrum hacin feriam an ab laeva latus?
Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —
2.
hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
I.
In space.
A.
Lit.:
hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,
Plaut. Capt. prol. 1 sq.:
ego jam dudum hic adsum,
Ter. Eun. 4, 6, 5:
quem praestolare hic ante ostium?
id. ib. 5, 6, 5:
hic propter hunc adsiste,
id. Ad. 2, 1, 15:
hic tui omnes valent,
Cic. Fam. 6, 20, 3:
non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,
id. Verr. 2, 5, 55, § 143:
mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,
Ov. M. 1, 319:
hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,
Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:
hicine,
id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:
facile hic plus mali est, quam illic boni,
Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:
hic segetes, illic veniunt felicius uvae,
Verg. G. 1, 54:
hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,
Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:
hic proxume viciniae,
in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:
modo vidi virginem hic viciniae miseram,
Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—
B.
Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:
hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,
Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:
hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,
id. Arch. 4, 8; cf.:
hic vos dubitabitis, judices,
id. Verr. 2, 2, 44, § 109:
hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,
id. de Imp. Pomp. 13, 39:
hic jam plura non dicam,
id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):
hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,
Ter. And. 4, 1, 14:
ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,
Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):
alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,
Vell. 2, 49, 3.—
II.
Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:
hic reddes omnia,
Ter. And. 2, 3, 15:
hic ego quid praedicem?
Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:
hic cum uterque me intueretur,
id. Fin. 2, 1, 1; so,
hic cum,
id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:
hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,
Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §
66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,
Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;
hic Scipio, etc.,
Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—
3.
huc (access. form hoc), v. huc.

Lewis & Short latin dictionary > hic
14 Hoc erat quod

hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
(α).
With subst.:
hic homo sanus non est,
Plaut. Am. 1, 1, 246:
rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,
id. Bacch. 1, 1, 53:
quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,
Cic. Rep. 1, 17:
genus hoc,
id. ib. 1, 25:
hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,
id. ib. 1, 19; cf.:
quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,
id. ib. 1, 1:
his libris,
id. ib. 1, 7:
hae feriae,
id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:
hoc otio,
id. ib. 9 fin.:
haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,
id. ib. 1, 10:
ad haec cituma,
id. ib. 1, 21:
hic vir,
Liv. 7, 39, 12.—
(β).
Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):
hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,
Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:
feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,
id. ib. 1, 21 fin.:
hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 87:
docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,
Cic. Rep. 1, 15:
dixerat hoc ille, cum, etc.,
id. ib. 1, 12:
haec Scipio cum dixisset,
id. ib. 1, 11:
haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,
id. ib. 1, 7.—
B.
More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);
and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,
Ter. And. 2, 3, 17:
eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,
Plaut. Capt. prol. 10; so,
hujusce,
id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:
atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
hisce homines ubi habitent,
Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,
hisce,
id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:
haec aedes,
Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,
haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,
id. Aul. 3, 5, 58:
haec (puellae),
Ter. Eun. 3, 5, 34:
haec sententiae,
Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:
aliut posticum harunce aedium,
Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:
harunc aedium,
id. Most. 2, 1, 57:
sine opera tua nihil di horunc facere possunt,
id. Cist. 1, 1, 53:
horunc,
id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:
cedo signum, si harunc Baccharum es,
Plaut. Mil. 4, 2, 25:
harunc aedium,
id. Merc. 5, 1, 3:
hisce ego Placidum ted hodie reddam,
id. Curc. 5, 3, 48; cf.:
quid dicam hisce, incertus sum,
Ter. Hec. 3, 4, 36:
tu ab hisce rebus animum avoca,
Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,
hisce,
Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,
hosce,
id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:
apud hasce aedes,
Plaut. Am. 1, 1, 194; so,
hasce,
id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—
With the interrog. particle: hicin' Achilles est?
Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,
hicinest?
id. Pers. 5, 2, 49; cf.:
hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?
Cic. Mil. 38, 104 et saep.:
haecine,
Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:
huncine hominem,
Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:
huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!
Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:
hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?
Plaut. Bacch. 3, 3, 43:
o Juppiter, hoscine mores!
Ter. Ad. 4, 7, 40:
hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,
Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;
so in the shorter form, hicne,
Cic. Rosc. Am. 48, 141:
ex hocne equo,
id. Fat. 3, 5:
cum hocne,
id. Att. 9, 7, 3:
ex hacne natura,
id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;
in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,
Inscr. Orell. 5; cf.:
HVIVSQ. LOCI,
id. ib. 1580; 2300;
and HOIVSQVE AEDIS ERGO,
id. ib. 2488.—
C.
With other pronouns:
hos eosdem motus perturbationes dixerimus,
Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:
cum idem hoc visum diceretur,
id. Rep. 1, 14:
hoc idem fit in reliquis civitatibus,
Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:
haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,
Caes. B. G. 7, 17 fin.:
haec eadem genera,
Quint. 6, 3, 54:
hoc ipsum civile jus,
Cic. Rep. 1, 2:
sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,
Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:
ad hunc eum ipsum,
Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:
idem hoc ipsum,
id. Tusc. 5, 9, 26:
huic illi legato,
id. Fl. 22, 52:
hunc illum fatis Portendi generum,
Verg. A. 7, 255; cf.:
hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,
Cic. Tusc. 3, 15, 31:
hic est ille status quantitatis,
Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:
hujus istius facti stultitia,
Cic. Rab. Post. 9, 24:
ista haec epigrammata,
Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:
callidum quendam hunc,
Cic. de Or. 1, 50, 218.—
D.
Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):
ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,
Cic. Inv. 2, 16, 50:
in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,
id. Rep. 1, 1:
si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,
Quint. 7, 2, 30:
cum hic testamento, ille proximitate nitatur,
id. 3, 6, 95:
in his judicem sibi, in illis alii credere,
id. 5, 7, 33:
haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,
id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:
cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,
Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:
iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,
id. Ac. 2, 33, 105:
si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,
id. Inv. 2, 41, 121:
has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,
id. Ac. 2, 42, 130:
Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,
this... that, id. Fam. 9, 16, 4:
ego hoc dico. adversarius hoc,
Quint. 4, 4, 8:
vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,
Verg. A. 6, 621 sq.:
hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,
Tac. A. 14, 8:
quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,
Quint. 6, 1, 3 sq.:
interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?
id. 7, 3, 9:
alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,
Cic. Rosc. Am. 6, 17:
occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,
Ov. M. 1, 293.—
2.
Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:
hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,
id. Fin. 4, 4, 10:
hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,
Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:
melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,
the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:
quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,
Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—
E.
In the neutr. sing. subst., with gen.:
quid hoc hominist?
Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:
quid hoc morbi est?
id. ib. 2, 1, 19:
quid hoc est negoti?
id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:
hoc fructi pro labore ab his fero,
id. Ad. 5, 4, 16:
edormiscam hoc villi,
id. ib. 5, 2, 11:
hoc commodi est, quod, etc.,
Cic. Rosc. Am. 32, 91:
hoc copiarum in Hispanias portatum est,
Liv. 42, 18, 7:
hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,
id. 5, 2, 8:
hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,
id. 3, 25, 4:
hoc consilii,
id. 5, 39, 6:
hoc solacii,
id. 30, 13, 13:
hoc noctis,
Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—
F.
Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):
eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,
there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:
lucet hoc,
Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—
G.
Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:
hic homost omnium hominum praecipuos,
Plaut. Trin. 5, 1, 1:
hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,
Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,
huic homini, i. q. mihi,
Plaut. Ep. 1, 2, 38:
hic homo, i. q. ego,
id. Curc. 2, 1, 33:
hunc hominem, i. q. me,
Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:
vin' tu huic seni auscultare?
Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:
haec res,
my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:
hunc in collum,
my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—
H.
With reference to time, of this time, now present, actual, this:
cena hac annona est sine sacris hereditas,
in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:
sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,
Liv. 3, 20:
his temporibus,
Cic. Fam. 13, 77, 1:
M. Cato, hujus nostri Catonis pater,
id. Off. 3, 16, 66; cf.:
si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,
Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:
etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,
the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:
ne horum quidem magnificentia operum,
Liv. 1, 55 fin.;
very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,
Plin. 14, 22, 28, § 143:
ante hos sex menses,
Phaedr. 1, 1, 10:
ante hoc triduum,
Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
II.
Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
(α).
With relat. clause:
Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,
Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:
eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,
Cic. Rep. 1, 2:
neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,
id. ib. 1, 22:
non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:
quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?
Plaut. Am. 1, 1, 136:
unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,
Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:
haec quae sunt in hoc genere,
id. ib. 1, 11:
mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,
id. ib. 1, 13:
hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,
id. ib. 1, 14;
1, 16: in his libris, quos legistis,
id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:
quam quisque norit artem, in hac se exerceat,
id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:
lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,
Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:
servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,
Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:
de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,
id. Att. 13, 36 fin.; cf.:
is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,
Quint. 1, 2, 30:
hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,
Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:
mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,
Quint. 9, 2, 41.—
(β).
With acc. and inf.:
erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,
Cic. Rep. 1, 16:
sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,
id. ib. 2, 3:
hoc tantum admiror, Flavum, etc.,
Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:
unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,
Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.
with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 48:
ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,
Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—
(γ).
With quod or quia:
maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,
Cic. Rep. 1, 6:
quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,
id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:
propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,
id. 12, 9, 6:
nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,
in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:
hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,
id. 9, 2, 53:
hoc ipso, quod,
id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:
id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,
Caes. B. G. 1, 2, 3:
hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,
id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:
hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,
id. 6, 2, 36:
hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,
Plaut. Rud. 2, 3, 57:
quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,
Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:
hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,
Quint. 10, 1, 15.—
(δ).
With ut or ne:
nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,
Plaut. Am. prol. 64; cf.:
hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,
id. ib. 81:
atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,
id. Ps. 2, 3, 19:
nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,
Cic. Rep. 1, 24:
neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,
id. ib. 1, 4;
for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,
id. ib. 6, 15:
quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,
id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:
plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,
Quint. 8 praef. § 6; cf.:
habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,
id. 11, 2, 51; so,
in hoc, ut,
id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,
in hoc scilicet, ne suspectus his foret,
Vell. 2, 41 fin. —
B.
Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:
in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,
Cic. Div. in Caecil. 4, 11:
quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,
id. Caecin. 7, 19; 34, 100:
cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,
id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:
primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,
id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:
ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,
Cic. Mil. 9, 24:
at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,
id. Phil. 2, 28, 70.—
C.
Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:
hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?
Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,
III.
Advv.
1.
hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:
nunc hac An illac eam, incerta sum consili,
id. Rud. 1, 3, 30:
plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,
Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:
hac illac circumcursa,
id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:
sequere hac, reducam te ubi fuisti,
this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:
sequere hac me intus ad Glycerium nunc,
Ter. And. 5, 6, 14:
sequere me ergo hac intro,
id. Ad. 4, 3, 18:
i hac mecum intro,
Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:
quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,
Cic. Leg. 1, 4, 14:
ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,
Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):
namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,
Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:
utrum hacin feriam an ab laeva latus?
Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —
2.
hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
I.
In space.
A.
Lit.:
hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,
Plaut. Capt. prol. 1 sq.:
ego jam dudum hic adsum,
Ter. Eun. 4, 6, 5:
quem praestolare hic ante ostium?
id. ib. 5, 6, 5:
hic propter hunc adsiste,
id. Ad. 2, 1, 15:
hic tui omnes valent,
Cic. Fam. 6, 20, 3:
non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,
id. Verr. 2, 5, 55, § 143:
mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,
Ov. M. 1, 319:
hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,
Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:
hicine,
id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:
facile hic plus mali est, quam illic boni,
Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:
hic segetes, illic veniunt felicius uvae,
Verg. G. 1, 54:
hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,
Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:
hic proxume viciniae,
in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:
modo vidi virginem hic viciniae miseram,
Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—
B.
Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:
hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,
Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:
hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,
id. Arch. 4, 8; cf.:
hic vos dubitabitis, judices,
id. Verr. 2, 2, 44, § 109:
hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,
id. de Imp. Pomp. 13, 39:
hic jam plura non dicam,
id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):
hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,
Ter. And. 4, 1, 14:
ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,
Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):
alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,
Vell. 2, 49, 3.—
II.
Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:
hic reddes omnia,
Ter. And. 2, 3, 15:
hic ego quid praedicem?
Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:
hic cum uterque me intueretur,
id. Fin. 2, 1, 1; so,
hic cum,
id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:
hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,
Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §
66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,
Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;
hic Scipio, etc.,
Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—
3.
huc (access. form hoc), v. huc.

Lewis & Short latin dictionary > Hoc erat quod
15 Hoc est

hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
(α).
With subst.:
hic homo sanus non est,
Plaut. Am. 1, 1, 246:
rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,
id. Bacch. 1, 1, 53:
quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,
Cic. Rep. 1, 17:
genus hoc,
id. ib. 1, 25:
hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,
id. ib. 1, 19; cf.:
quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,
id. ib. 1, 1:
his libris,
id. ib. 1, 7:
hae feriae,
id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:
hoc otio,
id. ib. 9 fin.:
haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,
id. ib. 1, 10:
ad haec cituma,
id. ib. 1, 21:
hic vir,
Liv. 7, 39, 12.—
(β).
Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):
hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,
Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:
feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,
id. ib. 1, 21 fin.:
hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 87:
docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,
Cic. Rep. 1, 15:
dixerat hoc ille, cum, etc.,
id. ib. 1, 12:
haec Scipio cum dixisset,
id. ib. 1, 11:
haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,
id. ib. 1, 7.—
B.
More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);
and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,
Ter. And. 2, 3, 17:
eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,
Plaut. Capt. prol. 10; so,
hujusce,
id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:
atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
hisce homines ubi habitent,
Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,
hisce,
id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:
haec aedes,
Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,
haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,
id. Aul. 3, 5, 58:
haec (puellae),
Ter. Eun. 3, 5, 34:
haec sententiae,
Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:
aliut posticum harunce aedium,
Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:
harunc aedium,
id. Most. 2, 1, 57:
sine opera tua nihil di horunc facere possunt,
id. Cist. 1, 1, 53:
horunc,
id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:
cedo signum, si harunc Baccharum es,
Plaut. Mil. 4, 2, 25:
harunc aedium,
id. Merc. 5, 1, 3:
hisce ego Placidum ted hodie reddam,
id. Curc. 5, 3, 48; cf.:
quid dicam hisce, incertus sum,
Ter. Hec. 3, 4, 36:
tu ab hisce rebus animum avoca,
Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,
hisce,
Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,
hosce,
id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:
apud hasce aedes,
Plaut. Am. 1, 1, 194; so,
hasce,
id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—
With the interrog. particle: hicin' Achilles est?
Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,
hicinest?
id. Pers. 5, 2, 49; cf.:
hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?
Cic. Mil. 38, 104 et saep.:
haecine,
Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:
huncine hominem,
Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:
huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!
Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:
hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?
Plaut. Bacch. 3, 3, 43:
o Juppiter, hoscine mores!
Ter. Ad. 4, 7, 40:
hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,
Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;
so in the shorter form, hicne,
Cic. Rosc. Am. 48, 141:
ex hocne equo,
id. Fat. 3, 5:
cum hocne,
id. Att. 9, 7, 3:
ex hacne natura,
id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;
in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,
Inscr. Orell. 5; cf.:
HVIVSQ. LOCI,
id. ib. 1580; 2300;
and HOIVSQVE AEDIS ERGO,
id. ib. 2488.—
C.
With other pronouns:
hos eosdem motus perturbationes dixerimus,
Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:
cum idem hoc visum diceretur,
id. Rep. 1, 14:
hoc idem fit in reliquis civitatibus,
Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:
haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,
Caes. B. G. 7, 17 fin.:
haec eadem genera,
Quint. 6, 3, 54:
hoc ipsum civile jus,
Cic. Rep. 1, 2:
sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,
Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:
ad hunc eum ipsum,
Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:
idem hoc ipsum,
id. Tusc. 5, 9, 26:
huic illi legato,
id. Fl. 22, 52:
hunc illum fatis Portendi generum,
Verg. A. 7, 255; cf.:
hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,
Cic. Tusc. 3, 15, 31:
hic est ille status quantitatis,
Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:
hujus istius facti stultitia,
Cic. Rab. Post. 9, 24:
ista haec epigrammata,
Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:
callidum quendam hunc,
Cic. de Or. 1, 50, 218.—
D.
Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):
ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,
Cic. Inv. 2, 16, 50:
in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,
id. Rep. 1, 1:
si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,
Quint. 7, 2, 30:
cum hic testamento, ille proximitate nitatur,
id. 3, 6, 95:
in his judicem sibi, in illis alii credere,
id. 5, 7, 33:
haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,
id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:
cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,
Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:
iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,
id. Ac. 2, 33, 105:
si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,
id. Inv. 2, 41, 121:
has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,
id. Ac. 2, 42, 130:
Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,
this... that, id. Fam. 9, 16, 4:
ego hoc dico. adversarius hoc,
Quint. 4, 4, 8:
vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,
Verg. A. 6, 621 sq.:
hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,
Tac. A. 14, 8:
quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,
Quint. 6, 1, 3 sq.:
interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?
id. 7, 3, 9:
alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,
Cic. Rosc. Am. 6, 17:
occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,
Ov. M. 1, 293.—
2.
Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:
hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,
id. Fin. 4, 4, 10:
hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,
Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:
melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,
the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:
quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,
Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—
E.
In the neutr. sing. subst., with gen.:
quid hoc hominist?
Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:
quid hoc morbi est?
id. ib. 2, 1, 19:
quid hoc est negoti?
id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:
hoc fructi pro labore ab his fero,
id. Ad. 5, 4, 16:
edormiscam hoc villi,
id. ib. 5, 2, 11:
hoc commodi est, quod, etc.,
Cic. Rosc. Am. 32, 91:
hoc copiarum in Hispanias portatum est,
Liv. 42, 18, 7:
hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,
id. 5, 2, 8:
hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,
id. 3, 25, 4:
hoc consilii,
id. 5, 39, 6:
hoc solacii,
id. 30, 13, 13:
hoc noctis,
Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—
F.
Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):
eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,
there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:
lucet hoc,
Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—
G.
Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:
hic homost omnium hominum praecipuos,
Plaut. Trin. 5, 1, 1:
hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,
Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,
huic homini, i. q. mihi,
Plaut. Ep. 1, 2, 38:
hic homo, i. q. ego,
id. Curc. 2, 1, 33:
hunc hominem, i. q. me,
Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:
vin' tu huic seni auscultare?
Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:
haec res,
my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:
hunc in collum,
my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—
H.
With reference to time, of this time, now present, actual, this:
cena hac annona est sine sacris hereditas,
in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:
sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,
Liv. 3, 20:
his temporibus,
Cic. Fam. 13, 77, 1:
M. Cato, hujus nostri Catonis pater,
id. Off. 3, 16, 66; cf.:
si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,
Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:
etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,
the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:
ne horum quidem magnificentia operum,
Liv. 1, 55 fin.;
very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,
Plin. 14, 22, 28, § 143:
ante hos sex menses,
Phaedr. 1, 1, 10:
ante hoc triduum,
Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
II.
Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
(α).
With relat. clause:
Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,
Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:
eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,
Cic. Rep. 1, 2:
neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,
id. ib. 1, 22:
non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:
quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?
Plaut. Am. 1, 1, 136:
unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,
Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:
haec quae sunt in hoc genere,
id. ib. 1, 11:
mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,
id. ib. 1, 13:
hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,
id. ib. 1, 14;
1, 16: in his libris, quos legistis,
id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:
quam quisque norit artem, in hac se exerceat,
id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:
lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,
Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:
servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,
Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:
de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,
id. Att. 13, 36 fin.; cf.:
is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,
Quint. 1, 2, 30:
hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,
Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:
mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,
Quint. 9, 2, 41.—
(β).
With acc. and inf.:
erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,
Cic. Rep. 1, 16:
sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,
id. ib. 2, 3:
hoc tantum admiror, Flavum, etc.,
Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:
unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,
Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.
with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 48:
ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,
Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—
(γ).
With quod or quia:
maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,
Cic. Rep. 1, 6:
quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,
id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:
propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,
id. 12, 9, 6:
nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,
in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:
hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,
id. 9, 2, 53:
hoc ipso, quod,
id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:
id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,
Caes. B. G. 1, 2, 3:
hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,
id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:
hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,
id. 6, 2, 36:
hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,
Plaut. Rud. 2, 3, 57:
quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,
Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:
hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,
Quint. 10, 1, 15.—
(δ).
With ut or ne:
nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,
Plaut. Am. prol. 64; cf.:
hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,
id. ib. 81:
atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,
id. Ps. 2, 3, 19:
nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,
Cic. Rep. 1, 24:
neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,
id. ib. 1, 4;
for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,
id. ib. 6, 15:
quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,
id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:
plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,
Quint. 8 praef. § 6; cf.:
habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,
id. 11, 2, 51; so,
in hoc, ut,
id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,
in hoc scilicet, ne suspectus his foret,
Vell. 2, 41 fin. —
B.
Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:
in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,
Cic. Div. in Caecil. 4, 11:
quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,
id. Caecin. 7, 19; 34, 100:
cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,
id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:
primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,
id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:
ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,
Cic. Mil. 9, 24:
at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,
id. Phil. 2, 28, 70.—
C.
Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:
hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?
Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,
III.
Advv.
1.
hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:
nunc hac An illac eam, incerta sum consili,
id. Rud. 1, 3, 30:
plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,
Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:
hac illac circumcursa,
id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:
sequere hac, reducam te ubi fuisti,
this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:
sequere hac me intus ad Glycerium nunc,
Ter. And. 5, 6, 14:
sequere me ergo hac intro,
id. Ad. 4, 3, 18:
i hac mecum intro,
Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:
quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,
Cic. Leg. 1, 4, 14:
ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,
Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):
namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,
Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:
utrum hacin feriam an ab laeva latus?
Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —
2.
hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
I.
In space.
A.
Lit.:
hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,
Plaut. Capt. prol. 1 sq.:
ego jam dudum hic adsum,
Ter. Eun. 4, 6, 5:
quem praestolare hic ante ostium?
id. ib. 5, 6, 5:
hic propter hunc adsiste,
id. Ad. 2, 1, 15:
hic tui omnes valent,
Cic. Fam. 6, 20, 3:
non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,
id. Verr. 2, 5, 55, § 143:
mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,
Ov. M. 1, 319:
hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,
Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:
hicine,
id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:
facile hic plus mali est, quam illic boni,
Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:
hic segetes, illic veniunt felicius uvae,
Verg. G. 1, 54:
hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,
Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:
hic proxume viciniae,
in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:
modo vidi virginem hic viciniae miseram,
Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—
B.
Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:
hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,
Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:
hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,
id. Arch. 4, 8; cf.:
hic vos dubitabitis, judices,
id. Verr. 2, 2, 44, § 109:
hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,
id. de Imp. Pomp. 13, 39:
hic jam plura non dicam,
id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):
hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,
Ter. And. 4, 1, 14:
ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,
Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):
alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,
Vell. 2, 49, 3.—
II.
Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:
hic reddes omnia,
Ter. And. 2, 3, 15:
hic ego quid praedicem?
Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:
hic cum uterque me intueretur,
id. Fin. 2, 1, 1; so,
hic cum,
id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:
hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,
Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §
66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,
Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;
hic Scipio, etc.,
Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—
3.
huc (access. form hoc), v. huc.

Lewis & Short latin dictionary > Hoc est
16 hoce

hīc, haec, hoc ( gen. hujus, monosyl., Plaut. Am. prol. 51; 96; 1, 1, 115; dat. huic, Sidon. Carm. 7, 145; Avien. Descr. Orb. 22; dat. sing. fem. hae rei, Cato, R. R. 14, 3; acc. HONC for hunc, C. I. L. 1, 32; nom. plur. hic, Enn. ap. Philarg. ad Verg. G. 4, 230 = Ann. v. 414 Vahl.; Varr. L. L. 6, § 73 Mull.; fem. haec, v. infra, B. init.; dat. and abl. hibus, Plaut. Curc. 4, 2, 20; cf. Varr. L. L. 8, § 78 Mull.; v. Neue, Formenl. 2, p. 203 sqq.), pron. demonstr. [from the pronom. root i (whence also comes is), with the demonstr. suffix ce ] points to something near or present, or which is conceived of as present, this.
(α).
With subst.:
hic homo sanus non est,
Plaut. Am. 1, 1, 246:
rapidus fluvius est hic, non hac temere transiri potest... apud hunc fluvium, etc.,
id. Bacch. 1, 1, 53:
quid praeclarum putet in rebus humanis, qui haec deorum regna perspexerit? etc.,
Cic. Rep. 1, 17:
genus hoc,
id. ib. 1, 25:
hoc avunculo, atque in hac tam clara re publica natus,
id. ib. 1, 19; cf.:
quorum singuli saluti huic civitati fuerunt, et qui sunt procul ab aetatis hujus memoria,
id. ib. 1, 1:
his libris,
id. ib. 1, 7:
hae feriae,
id. ib. 1, 9; 1, 20; cf.:
hoc otio,
id. ib. 9 fin.:
haec caelestia vel studiosissime solet quaerere,
id. ib. 1, 10:
ad haec cituma,
id. ib. 1, 21:
hic vir,
Liv. 7, 39, 12.—
(β).
Absol. (cf. Krebs, Antibarb. p. 520):
hic insidiantes vigilant, Enn. l. l.: hi domum me ad se auferent,
Plaut. Men. 5, 2, 94: non mihi videtur, quod hi venerunt, alius nobis sermo esse quaerendus, sed agendum accuratius, et dicendum dignum aliquid horum auribus, Cic. Rep. 1, 13:
feceris (ut etiam pro his dicam) nobis gratum omnibus,
id. ib. 1, 21 fin.:
hoc ubi Amphitruo erus conspicatus est, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 87:
docere hoc poterat ille homines paene agrestes, et apud imperitos audebat haec dicere,
Cic. Rep. 1, 15:
dixerat hoc ille, cum, etc.,
id. ib. 1, 12:
haec Scipio cum dixisset,
id. ib. 1, 11:
haec plurimis a me verbis dicta sunt, etc.,
id. ib. 1, 7.—
B.
More emphatic, in the original full form, hīce, haece, hōce (not, as formerly written, hicce, haecce, hocce; in gen. sing. HVIVSQVE; in nom. plur. hisce, like ieis = ei, and ques = qui, see below; and apocopated in nom. plur. fem. haec for haece, and in gen. plur. horunc, harunc, for horunce, harunce);
and, with the interrogative particle, hicine, haecine, hocine (mostly ante - class.): hoce haud dubium est quin, etc.,
Ter. And. 2, 3, 17:
eum hinc profugiens vendidit in Alide Patri hujusce,
Plaut. Capt. prol. 10; so,
hujusce,
id. Poen. prol. 120; 5, 4, 76; 87; cf.:
atque hujusce rei judicium jam continuo video futurum,
Cic. Div. in Caecil. 14, 47:
hisce homines ubi habitent,
Plaut. Trin. 4, 2, 36; v. Ritschl ad h. l.; so,
hisce,
id. Ps. 1, 5, 125; id. Capt. prol. 35 Fleck.; id. Rud. 2, 1, 5 ib., and perh. also id. Mil. 4, 8, 24 (Ritschl, hice): hice, Att. ap. Non. 15, 29 (Trag. Rel. v. 122 Rib.); Ter. Eun. 2, 2, 38:
haec aedes,
Plaut. Most. 2, 1, 53; 3, 1, 117; so,
haec sunt atque aliae multae in magnis dotibus Incommoditates,
id. Aul. 3, 5, 58:
haec (puellae),
Ter. Eun. 3, 5, 34:
haec sententiae,
Cic. Tusc. 1, 11, 22; 3, 34, 84; Lucr. 3, 601; Verg. G. 3, 305; cf. Bentl. Ter. Hec. 5, 2, 24:
aliut posticum harunce aedium,
Plaut. Stich. 3, 1, 41; cf.:
harunc aedium,
id. Most. 2, 1, 57:
sine opera tua nihil di horunc facere possunt,
id. Cist. 1, 1, 53:
horunc,
id. Poen. 3, 1, 48; Ter. Hec. 1, 2, 97; id. Phorm. 3, 2, 33:
cedo signum, si harunc Baccharum es,
Plaut. Mil. 4, 2, 25:
harunc aedium,
id. Merc. 5, 1, 3:
hisce ego Placidum ted hodie reddam,
id. Curc. 5, 3, 48; cf.:
quid dicam hisce, incertus sum,
Ter. Hec. 3, 4, 36:
tu ab hisce rebus animum avoca,
Sulp. in Cic. Fam. 4, 5, 5; so,
hisce,
Plaut. Cas. 2, 7, 13; id. Most. 1, 3, 81; 1, 4, 23; 2, 2, 71; 4, 2, 35 et saep.: Thr. Tu hosce instrue. Gn Illuc est sapere! ut hosce instruxit, Ter. Eun. 4, 7, 11; so,
hosce,
id. ib. 1, 2, 71; id. Heaut. 3, 2, 3; 4, 5, 4; id. Ad. 5, 7, 5; id. Phorm. 4, 3, 4:
apud hasce aedes,
Plaut. Am. 1, 1, 194; so,
hasce,
id. As. 2, 3, 1; id. Aul. 2, 4, 2; 2, 8, 15; id. Capt. 4, 2, 51; id. Bacch. 4, 6, 17 et saep.—
With the interrog. particle: hicin' Achilles est?
Plaut. Mil. 1, 1, 61; so,
hicinest?
id. Pers. 5, 2, 49; cf.:
hicine vir patriae natus usquam nisi in patria morietur?
Cic. Mil. 38, 104 et saep.:
haecine,
Plaut. Am. 1, 1, 206; id. Ep. 4, 2, 5; 5, 1, 15; id. Pers. 4, 3, 75; Ter. Hec. 5, 2, 5; id. Phorm. 5, 8, 24:
huncine hominem,
Plaut. Ps. 1, 2, 68; cf.:
huncine hominem! hancine impudentiam! judices, hanc audaciam!
Cic. Verr. 2, 5, 25, § 62:
hocine hic pacto potest Inhibere imperium magister?
Plaut. Bacch. 3, 3, 43:
o Juppiter, hoscine mores!
Ter. Ad. 4, 7, 40:
hacine victoria sola aut hac praeda contenti estis futuri,
Liv. 10, 17, 5; Ter. Hec. 3, 1, 3;
so in the shorter form, hicne,
Cic. Rosc. Am. 48, 141:
ex hocne equo,
id. Fat. 3, 5:
cum hocne,
id. Att. 9, 7, 3:
ex hacne natura,
id. Tusc. 1, 25, 62: haece locutus, Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 239 Vahl.) al.—So, Fortuna hujusce diei, as a particular deity, Cic. Leg. 2, 11, 28; Plin. 34, 8, 19, § 54;
in inscrr. also written HVIVSQVE DIEI,
Inscr. Orell. 5; cf.:
HVIVSQ. LOCI,
id. ib. 1580; 2300;
and HOIVSQVE AEDIS ERGO,
id. ib. 2488.—
C.
With other pronouns:
hos eosdem motus perturbationes dixerimus,
Cic. Tusc. 3, 4, 7; cf.:
cum idem hoc visum diceretur,
id. Rep. 1, 14:
hoc idem fit in reliquis civitatibus,
Caes. B. G. 7, 15, 2; id. B. C. 1, 74, 5; Quint. 8, 4, 17:
haec eadem centurionibus tribunisque militum mandabant,
Caes. B. G. 7, 17 fin.:
haec eadem genera,
Quint. 6, 3, 54:
hoc ipsum civile jus,
Cic. Rep. 1, 2:
sed hoc ipsum ex superiore pendet quaestione,
Quint. 2, 1, 8; 8, 3, 45:
ad hunc eum ipsum,
Cic. Ac. 1, 1, 2 Goer. N. cr.; cf.:
idem hoc ipsum,
id. Tusc. 5, 9, 26:
huic illi legato,
id. Fl. 22, 52:
hunc illum fatis Portendi generum,
Verg. A. 7, 255; cf.:
hic est enim ille vultus semper idem, quem, etc.,
Cic. Tusc. 3, 15, 31:
hic est ille status quantitatis,
Quint. 7, 4, 15: haec est illa, quae deinôsis vocatur, id. 6, 2, 24:
hujus istius facti stultitia,
Cic. Rab. Post. 9, 24:
ista haec epigrammata,
Sid. Ep. 2, 10: hunc talem virum, Cic. fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 3:
callidum quendam hunc,
Cic. de Or. 1, 50, 218.—
D.
Opp. to ille, iste, less freq. to hic, alter, alius, etc., this, the latter, to indicate the nearer object (which is to be determined not so much by the phraseology as by the thought; so that hic may refer to that noun whose position in the sentence is the more remote, but which is the most closely connected with the speaker, and of the most importance to him, in which case it is to be rendered by that, the former, etc.):
ejusdem esse, qui in illa re peccarit, hoc quoque admisisse,
Cic. Inv. 2, 16, 50:
in his undis et tempestatibus ad summam senectutem maluit jactari, quam in illa tranquillitate atque otio jucundissime vivere,
id. Rep. 1, 1:
si deerunt haec remedia, ad illa declinandum est,
Quint. 7, 2, 30:
cum hic testamento, ille proximitate nitatur,
id. 3, 6, 95:
in his judicem sibi, in illis alii credere,
id. 5, 7, 33:
haec pars perorationis accusatori patronoque ex aequo communis est. Affectibus quoque iisdem fere utuntur: sed varius hic, ille saepius ac magis,
id. 6, 1, 8; cf. id. 6, 2, 12; 17:
cum tu ista caelestia de Scipione quaesieris, ego autem haec, quae videntur ante oculos, esse magis putem quaerenda,
Cic. Rep. 1, 19; id. Fam. 2, 11, 1:
iisdem enim hic sapiens, de quo loquor, oculis, quibus iste vester, caelum, terram, mare intuebitur,
id. Ac. 2, 33, 105:
si hoc loco scripsisset, isto verbo usus non esset, non isto loco verbum istud collocasset,
id. Inv. 2, 41, 121:
has igitur tot sententias ut omittamus, haec nunc videamus, quae diu multumque defensa sunt,
id. Ac. 2, 42, 130:
Caesar facile diceret: Hic versus Plauti non est, hic est,
this... that, id. Fam. 9, 16, 4:
ego hoc dico. adversarius hoc,
Quint. 4, 4, 8:
vendidit hic auro patriam... Hic thalamum invasit natae,
Verg. A. 6, 621 sq.:
hi molium objectus, hi proximas scaphas scandere,
Tac. A. 14, 8:
quid responsuri sint adversarii his et his... cum sciret haec et haec,
Quint. 6, 1, 3 sq.:
interim quaeritur: hoc an hoc? furtum an sacrilegium?
id. 7, 3, 9:
alter (Roscius) plurimarum palmarum vetus ac nobilis gladiator habetur, hic autem nuper se ad eum lanistam contulit,
Cic. Rosc. Am. 6, 17:
occupat hic collem, cymba sedet alter adunca,
Ov. M. 1, 293.—
2.
Referring to that which in the speaker's mind is the nearer object, although by the position of the words it is the more remote: quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo sapientissimum judicavit (i. e. Socratem): Hujus enim (i. e. Catonis, of the former) facta, illius (i. e. Socratis) dicta laudantur, Cic. Lael. 2, 10; id. Rosc. Com. 2, 7:
hanc posteriorem (artem) et Stoici et Peripatetici, priorem autem illi (i. e. Peripatetici) egregie tradiderunt, hi (i. e. Stoici) ne attigerunt quidem,
id. Fin. 4, 4, 10:
hoc Cicero atque Asinius certatim sunt usi: pro Scauro hic, ille pro filio,
Quint. 6, 1, 21; 3, 10, 1:
melior tutiorque est certa pax quam sperata victoria: haec in tua, illa in deorum manu est,
the former... the latter, Liv. 30, 30, 19:
quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aer: Fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax,
Ov. Tr. 1, 2, 24; id. M. 1, 697.—
E.
In the neutr. sing. subst., with gen.:
quid hoc hominist?
Plaut. Am. 2, 1, 26; cf. Ter. Eun. 3, 4, 8:
quid hoc morbi est?
id. ib. 2, 1, 19:
quid hoc est negoti?
id. Ad. 4, 5, 71; cf. id. Eun. 3, 4, 6:
hoc fructi pro labore ab his fero,
id. Ad. 5, 4, 16:
edormiscam hoc villi,
id. ib. 5, 2, 11:
hoc commodi est, quod, etc.,
Cic. Rosc. Am. 32, 91:
hoc copiarum in Hispanias portatum est,
Liv. 42, 18, 7:
hoc servitutis injunxisse, ut, etc.,
id. 5, 2, 8:
hoc intervalli datum res tranquillas in urbe fecit,
id. 3, 25, 4:
hoc consilii,
id. 5, 39, 6:
hoc solacii,
id. 30, 13, 13:
hoc noctis,
Plaut. Am. 1, 1, 2; 11; 136.—
F.
Hoc with verbs impers., pleonast. as a subject (ante-class.):
eamus, Amphitruo: lucescit hoc jam,
there is daybreak, Plaut. Am. 1, 3, 45: luciscit hoc jam, [p. 853] Ter. Heaut. 3, 1, 1:
lucet hoc,
Plaut. Mil. 2, 2, 63; cf. id. Curc. 1, 3, 26.—
G.
Pregn. (qs. pointing to something with the finger), this, this... here (ante-class. and poet.); most freq. of the speaker himself, like the Gr. hode, for ego:
hic homost omnium hominum praecipuos,
Plaut. Trin. 5, 1, 1:
hic si quid nobis forte adversi evenerit, tibi erunt parata verba, huic homini verbera,
Ter. Heaut. 2, 3, 115; so,
huic homini, i. q. mihi,
Plaut. Ep. 1, 2, 38:
hic homo, i. q. ego,
id. Curc. 2, 1, 33:
hunc hominem, i. q. me,
Plaut. Bacch. 4, 4, 1; Hor. S. 1, 9, 47; cf.:
vin' tu huic seni auscultare?
Ter. Ad. 5, 7, 8; id. And. 2, 1, 10; Tib. 2, 6, 7:
haec res,
my property, Plaut. Trin. 2, 4, 106:
hunc in collum,
my neck, id. Pers. 4, 6, 9 Brix (Ritschl, huc): ni haec praesensisset canes, this dog, = ego, id. Trin. 1, 2, 135 Brix ad loc.—In neutr. absol.: tu quod te posterius purges hanc injuriam mihi nolle Factam esse, hujus non faciam, not so much, i. e. not the least, Ter. Ad. 2, 1, 9.—
H.
With reference to time, of this time, now present, actual, this:
cena hac annona est sine sacris hereditas,
in the present scarcity, Plaut. Trin. 2, 4, 83:
sed nondum haec, quae nunc tenet saeculum, neglegentia deum venerat,
Liv. 3, 20:
his temporibus,
Cic. Fam. 13, 77, 1:
M. Cato, hujus nostri Catonis pater,
id. Off. 3, 16, 66; cf.:
si potius ad antiquorum diligentiam, quam ad horum luxuriam dirigas aedificationem,
Varr. R. R. 1, 13, 6 sq.:
etenim qui haec vituperare volunt, Chrysogonum tantum posse queruntur,
the present times, Cic. Rosc. Am. 48, 138:
ne horum quidem magnificentia operum,
Liv. 1, 55 fin.;
very rarely of time just ended: ante hos annos quadraginta,
Plin. 14, 22, 28, § 143:
ante hos sex menses,
Phaedr. 1, 1, 10:
ante hoc triduum,
Front. Ep. ad M. Caes. 2, 5 init.; Aug. Serm. 270, 3.
II.
Very freq. referring to a thought that follows, and which may be expressed by a relative sentence, or by a sentence denoting the object, cause, or effect; with qui, quae, quod, an acc. and inf., quod, ut, ne, etc. (more clearly indicative than the determinative, is, ea, id; though freq. confounded with it in MSS. and editt.).
(α).
With relat. clause:
Qui hodie fuerim liber, eum nunc potivit pater Servitutis: hic, qui verna natust, conqueritur,
Plaut. Am. 1, 1, 24; cf.:
eos, qui, etc.... his, qui, etc.... longe duco esse anteponendos,
Cic. Rep. 1, 2:
neque his contentus sum, quae de ista consultatione scripta nobis summi ex Graecia homines reliquerunt, neque ea, quae mihi videntur, anteferre illis audeo,
id. ib. 1, 22:
non est tibi his solis utendum existimationibus ac judiciis, qui nunc sunt, hominum, sed iis etiam, qui futuri sunt,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43:
quis hic est homo, quem ante aedis video hoc noctis?
Plaut. Am. 1, 1, 136:
unde in laboribus et periculis fortitudo? nempe ab his, qui, etc.,
Cic. Rep. 1, 2; 1, 17:
haec quae sunt in hoc genere,
id. ib. 1, 11:
mundus hic totus, quod domicilium di nobis dederunt,
id. ib. 1, 13:
hoc autem sphaerae genus, in quo, etc.,
id. ib. 1, 14;
1, 16: in his libris, quos legistis,
id. Leg. 1, 9, 27; cf. id. Div. 1, 3, 5:
quam quisque norit artem, in hac se exerceat,
id. Tusc. 1, 18, 41 et saep.:
lepide ipsi hi sunt capti, suis qui filiis fecere insidias,
Plaut. Bacch. 5, 2, 90; cf. Cic. Tusc. 2, 1, 3; id. N. D. 1, 40, 113:
servi, qui, cum culpa carint, tamen malum Metuont, hi solent esse eris utibiles,
Plaut. Most. 4, 2, 2 sq.; cf. Cic. Rep. 1, 19:
de Bruti amore etsi mihi nihil novi adfers: tamen hoc audio libentius, quo saepius,
id. Att. 13, 36 fin.; cf.:
is porro, quo generosior celsiorque est, hoc majoribus velut organis commovetur,
Quint. 1, 2, 30:
hoc primum videamus, quidnam sit, de altero sole quod nuntiatum est in senatu, etc.,
Cic. Rep. 1, 10; 1, 24:
mire tractat hoc Cicero pro Milone quae facturus fuerit Clodius, si praeturam invasisset,
Quint. 9, 2, 41.—
(β).
With acc. and inf.:
erat tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,
Cic. Rep. 1, 16:
sed hoc vir excellenti providentia sensit ac vidit, non esse opportunissimos situs maritimos urbibus iis, quae, etc.,
id. ib. 2, 3:
hoc tantum admiror, Flavum, etc.,
Quint. 7, 4, 40; 11, 1, 22:
unum hoc definio, tantam esse necessitatem virtutis, etc.,
Cic. Rep. 1, 1: hoc simul accipe dictum: Quorum..., Eorundem libertati me parcere certum est, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204 Vahl.); cf.
with appositive clause: sic hoc proloquar: Principio, ut illo advenimus, Continuo Amphitruo delegit viros, etc.,
Plaut. Am. 1, 1, 48:
ut hoc: Non debes alienam uxorem optare,
Quint. 7, 1, 25; cf. id. 9, 4, 97; 9, 2, 32.—
(γ).
With quod or quia:
maxime hoc mihi mirum videri solet, quod, qui tranquillo mari gubernare se negent posse, etc.,
Cic. Rep. 1, 6:
quaesierat ex me Scipio, quidnam sentirem de hoc, quod duo soles visos esse constaret,
id. ib. 1, 13; Quint. 9, 1, 1:
propter hoc ipsum ostendenda non sunt, quod apparent,
id. 12, 9, 6:
nostri primo integris viribus fortiter repugnare... sed hoc superari, quod diuturnitate pugnae, etc.,
in this that, herein that, Caes. B. G. 3, 4, 3; cf. Quint. 8, 3, 30:
hoc ipso fidem detrahimus illis, quod sint tam gravia,
id. 9, 2, 53:
hoc ipso, quod,
id. 4, 1, 54; 5, 11, 41; 6, 2, 16 et saep.: consilio vestro utar libenter, et hoc libentius, quod, etc., Caes. ap. Cic. Att. 9, 8, C, 1; cf.:
id hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur,
Caes. B. G. 1, 2, 3:
hoc esse miseriorem gravioremque fortunam Sequanorum quam reliquorum, quod soli, etc.,
id. ib. 1, 32, 4; Quint. 5, 7, 22:
hoc magis, quod (al. quia) illic ut litigatores loquimur frequentius,
id. 6, 2, 36:
hoc sese excruciat animi, Quia leno ademit cistulam ei,
Plaut. Rud. 2, 3, 57:
quod hoc etiam mirabilius debet videri, quia, etc.,
Cic. de Or. 1, 3, 12; cf.:
hoc sunt exempla potentiora, quia, etc.,
Quint. 10, 1, 15.—
(δ).
With ut or ne:
nunc hoc me orare a vobis jussit Juppiter, ut conquistores, etc.,
Plaut. Am. prol. 64; cf.:
hoc quoque etiam mihi in mandatis dedit, Ut conquistores, etc.,
id. ib. 81:
atque hoc evenit In labore atque in dolore, ut mors obrepat interim,
id. Ps. 2, 3, 19:
nec enim hoc suscepi, ut, etc.... neque hoc polliceor me facturum, ut, etc.,
Cic. Rep. 1, 24:
neque enim hac nos patria lege genuit aut educavit, ut... sed ut, etc.,
id. ib. 1, 4;
for which: homines sunt hac lege generati, qui tuerentur, etc.,
id. ib. 6, 15:
quare hoc animo in nos esse debebis, ut aetas nostra, etc.,
id. Fam. 2, 1 fin.; id. Off. 3, 5, 22; id. Rep. 1, 12:
plurimum in hoc laboris exhausimus, ut ostenderemus, etc.,
Quint. 8 praef. § 6; cf.:
habenda fides est vel in hoc, ut, etc.,
id. 11, 2, 51; so,
in hoc, ut,
id. 6, 3, 15; 10, 3, 29: hoc erit tibi argumentum semper in promptu situm: Ne quid exspectes amicos, quod tute agere possies, Enn. ap. Gell. 2, 29 fin. (Sat. v. 37 Vahl.); so,
in hoc scilicet, ne suspectus his foret,
Vell. 2, 41 fin. —
B.
Hoc est serves to annex a more particular explanation of what has been said, that is, that is to say, namely:
in hac causa dicam de eo prius, quod apud vos plurimum debet valere, hoc est, de voluntate eorum, quibus injuriae factae sunt,
Cic. Div. in Caecil. 4, 11:
quadriennium, hoc est, ex quo tempore fundus veniit,
id. Caecin. 7, 19; 34, 100:
cum honos agebatur amplissimus familiae vestrae, hoc est, consulatus parentis tui,
id. Sull. 17, 49; id. Fam. 5, 12, 8:
primum quaero, qua ratione Naevius susceptum negotium non transegerit, hoc est, cur bona non vendiderit,
id. Quint. 24, 76 et saep.—Sarcastically:
ut haberet (Clodius) ad praeturam gerendam, hoc est, ad evertendam rem publicam plenum annum,
Cic. Mil. 9, 24:
at quam crebro usurpat Et consul et Antonius! Hoc est dicere: Et consul et homo impudicissimus, Et consul et homo nequissimus,
id. Phil. 2, 28, 70.—
C.
Hoc est or ĕrat, quod, with the accessory idea of indignation or reproach, is or was it for this that, etc.:
hoc erat, alma parens, quod me per tela, per ignis Eripis, ut mediis hostem in penetralibus... cernam?
Verg. A. 2, 664; Petr. 93.—Hence,
III.
Advv.
1.
hāc, in this place, on this side, this way, here (class.): nunc Juppiter hac stat, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 263 Vahl.); imitated by Verg. A. 12, 565: Ar. Hac quidem non venit. Le. Angiporto Illac per hortum circuit clam, Plaut. As. 3, 3, 151:
nunc hac An illac eam, incerta sum consili,
id. Rud. 1, 3, 30:
plenus rimarum sum: hac atque illac perfluo,
Ter. Eun. 1, 2, 25; cf.:
hac illac circumcursa,
id. Heaut. 3, 2, 1; and: mox hac atque illa rapti, Tac. Agr. 28:
sequere hac, reducam te ubi fuisti,
this way, hither, Plaut. Capt. 3, 5, 106; id. As. 4, 2, 1; id. Men. 4, 1, 4; id. Poen. 1, 2, 116; id. Rud. 1, 2, 94; cf.:
sequere hac me intus ad Glycerium nunc,
Ter. And. 5, 6, 14:
sequere me ergo hac intro,
id. Ad. 4, 3, 18:
i hac mecum intro,
Plaut. Bacch. 5, 2, 56; 62; Ter. Ad. 4, 2, 35 sq.:
quin igitur ad illa spatia nostra pergimus?... Nos vero: et hac quidem adire si placet, per ripam et umbram,
Cic. Leg. 1, 4, 14:
ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat. Hac nostris erat receptus,
Caes. B. C. 1, 45, 5; 2, 2, 3.—Hac-hac, for hac-illac ( poet.):
namque videbat, uti bellantes Pergama circum Hac fugerent Grai, Hac Phryges,
Verg. A. 1, 467 sq.; Prop. 1, 3, 13; rarely in full form with the interrog. particle ne:
utrum hacin feriam an ab laeva latus?
Plaut. Cist. 3, 10 (cf. Ladewig, Anal. Scaen. p. 22). —
2.
hīc (old form heic; and with the interrog. part. ne, hicine), adv. loci, in this place, here.
I.
In space.
A.
Lit.:
hos quos videtis stare hic captivos duos, etc.... Senex qui hic habitat, etc.,
Plaut. Capt. prol. 1 sq.:
ego jam dudum hic adsum,
Ter. Eun. 4, 6, 5:
quem praestolare hic ante ostium?
id. ib. 5, 6, 5:
hic propter hunc adsiste,
id. Ad. 2, 1, 15:
hic tui omnes valent,
Cic. Fam. 6, 20, 3:
non modo hic, ubi, etc... sed, ubicumque, etc.,
id. Verr. 2, 5, 55, § 143:
mons ibi arduus Nomine Parnasus... hic ubi Deucalion... parva rate vectus adhaesit,
Ov. M. 1, 319:
hic (sc. Carthagine) illius (Junonis) arma, Hic currus fuit,
Verg. A. 1, 16 et saep.: Pa. Philocomasium hicine etiam nunc est? Pe Quom exibam, hic erat, Plaut. Mil. 2, 2, 25; cf.: Ch. Ubi ego sum? hicine an apud mortuos? Eut. Neque apud mortuos neque hic es, id. Merc. 3, 4, 17:
hicine,
id. Cist. 1, 1, 21; 4, 2, 80; Ter. Ad. 2, 1, 29 al.: Da. Cedo fenus, redde fenus, fenus reddite, etc.... Tr. Fenus illic, fenus hic, Plaut. Most. 3, 1, 76:
facile hic plus mali est, quam illic boni,
Ter. And. 4, 3, 5; cf. id. Hec. 2, 1, 20:
hic segetes, illic veniunt felicius uvae,
Verg. G. 1, 54:
hic, illic, ubi mors deprenderat, exhalantes,
Ov. M. 7, 581 (cf. Krebs, Antibarb. p. 519).—With gen.:
hic proxume viciniae,
in this neighborhood, Plaut. Mil. 2, 3, 2:
modo vidi virginem hic viciniae miseram,
Ter. Phorm. 1, 2, 45.—With ne: hicine libertatem aiunt aequam esse omnibus? is it here that, etc., Ter. Ad. 2, 1, 29 (cf. hic, I. B. fin.).—
B.
Transf., in this affair, on this occasion, in this particular, herein, here:
hic, quantum in bello fortuna possit, cognosci potuit,
Caes. B. G. 6, 35, 2; Cic. Verr. 1, 16, 49:
hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas,
id. Arch. 4, 8; cf.:
hic vos dubitabitis, judices,
id. Verr. 2, 2, 44, § 109:
hic miramur, hunc hominem tantum excellere ceteris? etc.,
id. de Imp. Pomp. 13, 39:
hic jam plura non dicam,
id. ib. 9, 24; id. Planc. 41, 99; id. Verr. 2, 1, 26, § 66 (cf. II. fin. infra):
hic, ubi opus est, non verentur: illic, ubi nihil opus est, ibi verentur,
Ter. And. 4, 1, 14:
ut cum hic tibi satisfecerimus, istic quoque nostram in te benevolentiam navare possimus,
Cic. Fam. 3, 10, 3.—Referring to the noun whose position in the sentence is the most remote (cf. I. D. 2.):
alterius ducis causa melior videbatur, alterius erat firmior: hic omnia speciosa, illic valentia,
Vell. 2, 49, 3.—
II.
Of time, i. q. nunc or tum, now, here; then, hereupon, at this time, at this juncture:
hic reddes omnia,
Ter. And. 2, 3, 15:
hic ego quid praedicem?
Cic. Sest. 5, 12; id. Cat. 1, 10, 26:
hic cum uterque me intueretur,
id. Fin. 2, 1, 1; so,
hic cum,
id. Tusc. 5, 20, 60; Nep. Milt. 3, 3:
hic tum Fabricius frequentes eos ad me domum adduxit,
Cic. Clu. 17, 49; so, hic tum, id. ib 20, 56; 27, 73; id. Verr. 2, 1, 26 §
66 al.: hic regina gravem poposcit pateram,
Verg. A. 1, 728.—So very freq. to introduce the beginning of a speech: hic Laelius (inquit); hic Philus;
hic Scipio, etc.,
Cic. Rep. 1, 13, 23; 24 sq.; id. Fam. 1, 9, 10; 3, 8, 3; 5, 15, 4; id. Ac. 2, 4, 10; id. de Or. 2, 50, 202; Verg. A. 9, 246 et saep.—
3.
huc (access. form hoc), v. huc.

Lewis & Short latin dictionary > hoce
17 laetor

laetor, ātus, 1, v. dep. n. [lit. pass. of laeto], to rejoice, feel joy, be joyful or glad [p. 1030] at any thing (syn. gaudeo); constr. with abl., with in, de, ex, or super and abl., with neutr. acc., with acc. and inf., poet. with gen.
(α).
With abl.:
ut quisquam amator nuptiis laetetur,
Ter. Hec. 5, 3, 37:
et laetari bonis rebus et dolere contrariis,
Cic. Lael. 13, 47:
sua re gesta,
id. Rep. 1, 42, 65:
laetor tum praesenti, tum sperata tua dignitate,
id. Fam. 2, 9, 1:
laetabitur cor meum quasi a vino,
Vulg. Zach. 10, 7:
juvenis specie,
Juv. 10, 310.—
(β).
With in and abl.:
laetaris tu in omnium gemitu,
Cic. Verr. 2, 5, 46, § 121:
in hoc est laetatus, quod,
because that, id. Phil. 11, 4, 9:
ad laetandum in laetitia gentis tuae,
Vulg. Psa. 105, 5:
in Domino,
id. ib. 96, 12; 84, 7 et saep.—
(γ).
With de and abl.:
de communi salute,
Cic. Marc. 11, 33:
de labore suo,
Vulg. Sirach, 5, 18.—
(δ).
With ex and abl.:
Vaccenses ex perfidia laetati,
Sall. J. 69, 3. —
(ε).
With super (late Lat.):
super hederā,
Vulg. Jonah, 4, 6; id. Isa. 39, 2.—
(ζ).
With neutr. acc.:
illud mihi laetandum video, quod,
because that, Cic. de Imp. Pomp. 1; but rarely with acc. of direct object:
laetandum magis quam dolendum casum tuum,
Sall. J. 14, 22:
hos erat Aeacides voltu laetatus honores,
Verg. Cul. 322.—
(η).
With acc. and inf. (freq. in Cic.):
istuc tibi ex sententia tua obtigisse laetor,
Ter. Heaut. 4, 3, 5; id. Hec. 5, 3, 35:
quae perfecta esse gaudeo, judices, vehementerque laetor,
Cic. Rosc. Am. 47, 136:
quem esse natum... haec civitas laetabitur,
id. Lael. 4, 14:
utrumque laetor, et sine dolore corporis te fuisse et animo valuisse,
id. Fam. 7, 1, 1; cf.:
nec vero Alciden me sum laetatus euntem accepisse,
Verg. A. 6, 392.—
(θ).
With gen., in connection with memini:
nec veterum memini laetorve malorum,
Verg. A. 11, 280.—
II.
Transf., of inanim. subjects, to delight, rejoice, be joyful:
omne vitis genus naturaliter laetatur tepore potius, quam frigore,
is fonder of warmth than of cold, Col. 3, 9 fin.:
frumenta omnia maxime laetantur patenti campo,
delight in, Pall. 1, 6, 15:
laetatur mons Sion,
Vulg. Psa. 47. 12.— Hence, laetans, antis, P. a., rejoicing, joyful, glad:
eos nunc laetantis faciam adventu meo,
Plaut. Stich. 3, 1, 6:
nubit Oppianico continuo Sassia laetanti jam animo,
Cic. Clu. 9 fin. — Poet., of inanim. things:
loca,
delightful, cheerful, agreeable, Lucr. 2, 344.—

* Adv.: laetanter, with joy, joyfully, Lampr. Commod. 5.

Lewis & Short latin dictionary > laetor
18 reliqua

rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).
(α).
With dat.:
hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,
Ter. Hec. 4, 1, 55:
ut spes nulla reliqua in te siet tibi,
id. Eun. 2, 2, 9:
potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,
Cic. Fam. 9, 18, 4:
quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,
id. Verr. 2, 2, 27, § 65:
quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,
id. ib. 2, 4, 50, §
120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,
Sall. C. 28, 4:
reliqua alia optio,
Quint. 7, 7, 8.—
(β).
Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:
neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,
Ter. Hec. 4, 2, 11:
ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,
Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:
reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,
id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:
moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,
id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):
qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,
id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:
numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,
Plaut. Truc. prol. 15:
quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,
Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:
addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,
Cic. Off. 1, 18, 59:
quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,
Ter. Heaut. 1, 2, 19:
quid enim est huic reliqui, quod, etc.,
Cic. Sull. 31, 89:
cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,
id. Fin. 2, 31, 101:
quid reliqui habemus praeter,
Sall. C. 20, 13:
nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,
Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:
Agrigentum, quod belli reliquum erat,
i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:
reliqua belli perfecta,
id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:
ubi reliquum vitae degere tuto posset,
Liv. 39, 13:
reliquum dici,
id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:
corporis reliqua,
Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:
reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,
Vulg. 3 Reg. 11, 41:
urbis,
id. 1 Par. 11, 8.—
2.
Partic. constructions.
a.
Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:
relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,
Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:
reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,
Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,
reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,
id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:
nunc hortari modo reliquum est et ire,
Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—
b.
Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.
(α).
To leave behind, leave remaining:
ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,
Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
quos belli calamitas reliquos fecerat,
id. ib. 2, 3, 53, §
126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,
id. Att. 3, 8, 2:
si quos fortuna fecisset reliquos,
Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:
quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,
Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:
duarum mihi civitatum reliquos feci agros,
i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):
quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:
quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,
id. Sull. 32, 89.—
Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,
have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:
quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,
id. Verr. 2, 3, 48, § 115:
hi milites nihil reliqui victis fecere,
Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:
quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,
id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:
ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—
(β).
To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;
also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,
omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:
prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,
Sall. J. 76, 4:
me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,
Nep. Att. 21, 5:
nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,
Tac. A. 1, 21 fin. —
B.
In partic.
1.
Of time, that is left or remains, future, subsequent:
spe reliquae tranquillitatis,
Cic. Sest. 34, 73:
reliquae vitae dignitas,
id. Fam. 10, 3, 2:
reliqua et sperata gloria,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
reliquum in tempus,
id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.
so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),
Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:
numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,
in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—
2.
In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:
reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,
Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:
nunc quod reliquom restat, volo persolvere,
Plaut. Cist. 1, 3, 40:
quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,
id. ib. 2, 1, 30:
rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,
Cato, R. R. 2, 5:
erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,
Ter. Phorm. 1, 1, 3:
ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,
Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:
maxime me angit ratio reliquorum meorum,
id. ib. 16, 3, 5:
cum tanta reliqua sint,
id. ib. 16, 15, 4;
15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,
Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,
reliqua trahere,
ib. 26, 7, 46:
computare,
ib. 40, 7, 34:
in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),
Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:
nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,
Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:
accipite reliquom, alieno uti nil moror,
Plaut. Capt. prol. 16; cf.
also the passage cited above,
id. Cist. 1, 3, 40.
II.
Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).
(α).
Plur.:
murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,
Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:
decemviros... reliquos magistratus,
id. ib. 2, 31, 54; cf.:
Servilius consul reliquique magistratus,
Caes. B. C. 3, 21:
sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,
Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:
ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,
id. Rep. 2, 23, 43:
res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,
id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:
ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,
Caes. B. G. 2, 10:
oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,
id. ib. 1, 5:
octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,
Sall. C. 59, 2.—As subst.:
princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,
the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:
in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,
id. Att. 16, 15, 1:
aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,
Just. 2, 2, 7:
deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,
Cic. Univ. 11; cf.
thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,
and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:
Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,
id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:
si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,
Cic. Rep. 2, 44, 71:
audi reliqua,
Plaut. As. 4, 1, 46:
age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,
id. Poen. 3, 4, 8:
reliqua vaticinationis brevi esse confecta,
Cic. Div. 1, 32, 68:
aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,
and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;
but post-class.: et reliqua,
Vop. Firm. 5 fin. —
(β).
Sing.:
corpore relicuo pugnam caedesque petessit,
Lucr. 3, 648 Lachm.:
equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,
Cic. Rep. 2, 22, 39:
scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,
Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:
neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,
id. ib. 3, 3:
militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,
Cic. Att. 5, 20, 5:
jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,
id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:
paene oblitus sum, reliquom dicere,
Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:
reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,
Suet. Ner. 34:
haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,
as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,
quod reliquum est,
id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:
de reliquo quid tibi ego dicam?
Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

Lewis & Short latin dictionary > reliqua
19 reliquom

rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).
(α).
With dat.:
hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,
Ter. Hec. 4, 1, 55:
ut spes nulla reliqua in te siet tibi,
id. Eun. 2, 2, 9:
potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,
Cic. Fam. 9, 18, 4:
quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,
id. Verr. 2, 2, 27, § 65:
quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,
id. ib. 2, 4, 50, §
120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,
Sall. C. 28, 4:
reliqua alia optio,
Quint. 7, 7, 8.—
(β).
Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:
neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,
Ter. Hec. 4, 2, 11:
ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,
Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:
reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,
id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:
moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,
id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):
qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,
id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:
numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,
Plaut. Truc. prol. 15:
quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,
Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:
addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,
Cic. Off. 1, 18, 59:
quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,
Ter. Heaut. 1, 2, 19:
quid enim est huic reliqui, quod, etc.,
Cic. Sull. 31, 89:
cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,
id. Fin. 2, 31, 101:
quid reliqui habemus praeter,
Sall. C. 20, 13:
nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,
Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:
Agrigentum, quod belli reliquum erat,
i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:
reliqua belli perfecta,
id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:
ubi reliquum vitae degere tuto posset,
Liv. 39, 13:
reliquum dici,
id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:
corporis reliqua,
Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:
reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,
Vulg. 3 Reg. 11, 41:
urbis,
id. 1 Par. 11, 8.—
2.
Partic. constructions.
a.
Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:
relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,
Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:
reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,
Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,
reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,
id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:
nunc hortari modo reliquum est et ire,
Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—
b.
Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.
(α).
To leave behind, leave remaining:
ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,
Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
quos belli calamitas reliquos fecerat,
id. ib. 2, 3, 53, §
126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,
id. Att. 3, 8, 2:
si quos fortuna fecisset reliquos,
Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:
quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,
Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:
duarum mihi civitatum reliquos feci agros,
i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):
quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:
quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,
id. Sull. 32, 89.—
Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,
have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:
quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,
id. Verr. 2, 3, 48, § 115:
hi milites nihil reliqui victis fecere,
Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:
quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,
id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:
ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—
(β).
To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;
also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,
omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:
prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,
Sall. J. 76, 4:
me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,
Nep. Att. 21, 5:
nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,
Tac. A. 1, 21 fin. —
B.
In partic.
1.
Of time, that is left or remains, future, subsequent:
spe reliquae tranquillitatis,
Cic. Sest. 34, 73:
reliquae vitae dignitas,
id. Fam. 10, 3, 2:
reliqua et sperata gloria,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
reliquum in tempus,
id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.
so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),
Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:
numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,
in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—
2.
In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:
reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,
Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:
nunc quod reliquom restat, volo persolvere,
Plaut. Cist. 1, 3, 40:
quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,
id. ib. 2, 1, 30:
rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,
Cato, R. R. 2, 5:
erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,
Ter. Phorm. 1, 1, 3:
ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,
Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:
maxime me angit ratio reliquorum meorum,
id. ib. 16, 3, 5:
cum tanta reliqua sint,
id. ib. 16, 15, 4;
15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,
Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,
reliqua trahere,
ib. 26, 7, 46:
computare,
ib. 40, 7, 34:
in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),
Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:
nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,
Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:
accipite reliquom, alieno uti nil moror,
Plaut. Capt. prol. 16; cf.
also the passage cited above,
id. Cist. 1, 3, 40.
II.
Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).
(α).
Plur.:
murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,
Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:
decemviros... reliquos magistratus,
id. ib. 2, 31, 54; cf.:
Servilius consul reliquique magistratus,
Caes. B. C. 3, 21:
sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,
Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:
ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,
id. Rep. 2, 23, 43:
res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,
id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:
ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,
Caes. B. G. 2, 10:
oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,
id. ib. 1, 5:
octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,
Sall. C. 59, 2.—As subst.:
princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,
the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:
in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,
id. Att. 16, 15, 1:
aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,
Just. 2, 2, 7:
deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,
Cic. Univ. 11; cf.
thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,
and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:
Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,
id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:
si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,
Cic. Rep. 2, 44, 71:
audi reliqua,
Plaut. As. 4, 1, 46:
age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,
id. Poen. 3, 4, 8:
reliqua vaticinationis brevi esse confecta,
Cic. Div. 1, 32, 68:
aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,
and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;
but post-class.: et reliqua,
Vop. Firm. 5 fin. —
(β).
Sing.:
corpore relicuo pugnam caedesque petessit,
Lucr. 3, 648 Lachm.:
equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,
Cic. Rep. 2, 22, 39:
scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,
Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:
neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,
id. ib. 3, 3:
militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,
Cic. Att. 5, 20, 5:
jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,
id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:
paene oblitus sum, reliquom dicere,
Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:
reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,
Suet. Ner. 34:
haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,
as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,
quod reliquum est,
id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:
de reliquo quid tibi ego dicam?
Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

Lewis & Short latin dictionary > reliquom
20 reliqus

rĕlĭquus (sometimes written rĕlĭcuus, rell-, -qus, v. Lachm. ad Lucr. p. 305; Freund ad Cic. Mil. p. 31-34. Rēlĭcŭus as a quadrisyl., Lucr. 1, 560 Munro ad loc.; 4, 976), a, um, adj. [relinquo, I.], that is left or remains, that is left behind, remaining, = relictus (freq. and a good prose word; not found in Cat., Tib., Verg., or Hor.).
(α).
With dat.:
hoc mihi unum ex plurimis miseriis reliquom fuerat malum,
Ter. Hec. 4, 1, 55:
ut spes nulla reliqua in te siet tibi,
id. Eun. 2, 2, 9:
potes mulo isto, quem tibi reliquum dicis esse, Romam pervehi,
Cic. Fam. 9, 18, 4:
quod erant oppida mihi etiam complura reliqua,
id. Verr. 2, 2, 27, § 65:
quae deprecatio est igitur ei reliqua, qui, etc.,
id. ib. 2, 4, 50, §
120: quibus lubido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerat,
Sall. C. 28, 4:
reliqua alia optio,
Quint. 7, 7, 8.—
(β).
Without a dat., Cato ap. Prisc. p. 696 P.: ne a stirpe genus nostrum interiret et uti aliqua propago generis nostri reliqua esset (just before, restare), C. Gracch. ap. Schol. Cic. Sull. 9, p. 365 Orell.; cf.:
neu causa ulla restet reliqua, Quin, etc.,
Ter. Hec. 4, 2, 11:
ex quā (familiā) reliquus est M. Titurnius Rufus,
Cic. Fam. 13, 39; cf. id. Clu. 7, 22:
reliquos hos esse non ex bello... sed ex tuo scelere,
id. Verr. 2, 3, 54, § 124; and:
moriar, si praeter te quemquam reliquum habeo, in quo, etc.,
id. Fam. 9, 15, 2; and with this cf. Sall. H. Fragm. 1, 15 (p. 216 Gerl.):
qui lucus in Graeciā totā tam sanctus fuit, in quo ullum simulacrum, ullum ornamentum reliquum sit?
Cic. Prov. Cons. 4, 7:
si qua reliqua spes est, quae sociorum animos consolari possit,
id. Div. in Caecil. 5, 18. — Esp., subst.: rĕlĭquum ( - quom), i, n., that is left, a remainder, residue, rest:
numquam ab amatore suo postulat id, quod datum est, Sed reliquom dat operam, ne sit reliquum,
Plaut. Truc. prol. 15:
quod ad vos, spectatores, reliquum relinquitur, More majorum date plausum, id. Cist. grex 5: ut pernoscatis, ecquid spei sit relicuom,
Ter. And. prol. 25; cf. id. Eun. 5, 5 (6), 26:
addendo deducendoque videre, quae reliqui summa fuit,
Cic. Off. 1, 18, 59:
quid reliqui'st, quin habeat quae quidem in homine dicuntur bona,
Ter. Heaut. 1, 2, 19:
quid enim est huic reliqui, quod, etc.,
Cic. Sull. 31, 89:
cum reliqui nihil sit omnino, quod pertinet ad nos,
id. Fin. 2, 31, 101:
quid reliqui habemus praeter,
Sall. C. 20, 13:
nec, quod ab hoste crudelius pati possent, reliqui quicquam fuit,
Liv. 32, 13.— With gen. (syn. reliquiae): illud breve vitae reliquum nec avide adpetendum senibus sit, Cic. Sen. 20, 72:
Agrigentum, quod belli reliquum erat,
i. e. where alone the war was afterwards carried on, Liv. 26, 40; cf., in plur.:
reliqua belli perfecta,
id. 9, 16; and Tac. H. 4, 2:
ubi reliquum vitae degere tuto posset,
Liv. 39, 13:
reliquum dici,
id. 2, 25, 2; 3, 15, 8; 3, 52, 5:
corporis reliqua,
Aur. Vict. Caes. 21 fin. (but in Plaut. Merc. 3, 2, 4, the correct read. is:
reliquom vitae spatium, v. Ritschl ad h. l.).— So in late Lat. persaep.: reliqua verborum,
Vulg. 3 Reg. 11, 41:
urbis,
id. 1 Par. 11, 8.—
2.
Partic. constructions.
a.
Reliquum est, ut, or with inf., it remains, that (syn.:
relinquitur, restat, superest): reliquum est, ut officiis certemus inter nos,
Cic. Fam. 7, 31, 1; id. Att. 7, 13, 4; id. Fl. 14, 32; Nep. Att. 21, 5; Quint. 5, 7, 19; cf.:
reliquum est, ubi nunc est res publica, ibi simus,
Cic. Fam. 9, 9, 3 (where B. and K. supply ut, ex conj.); so,
reliquum est, tuam profectionem amore prosequar,
id. ib. 15, 21, 5.—With inf.:
nunc hortari modo reliquum est et ire,
Sall. H. Fragm. 3,22 (p. 232 Gerl.).—
b.
Reliquum (aliquem, aliquid) or aliquid reliqui facere, a periphrase for relinquere, and in the twofold signification of that word.
(α).
To leave behind, leave remaining:
ut arent, quibus aratrum saltem aliquod satelles istius Apronius relicum fecit,
Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
quos belli calamitas reliquos fecerat,
id. ib. 2, 3, 53, §
126: haec addita cura vix mihi vitam reliquam fecit,
id. Att. 3, 8, 2:
si quos fortuna fecisset reliquos,
Hirt. B. G. 8, 24 fin.; cf.:
quos reliquos fortuna ex nocturnā caede ac fugā fecerat,
Liv. 9, 24; Curt. 6, 9, 27:
duarum mihi civitatum reliquos feci agros,
i. e. have left to be considered, Cic. Verr. 2, 3, 44, § 104.— Subst.: rĕlĭquum, i, n., a remnant, remainder (cf. 1, b fin. supra):
quod reliquum vitae viriumque fames fecerat, id, etc.,
Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:
quod fortuna in malis reliqui fecit, id, etc.,
id. Sull. 32, 89.—
Esp. negatively: te nullum munus officii cuiquam reliquum fecisse,
have left behind you, Cic. Fam. 3, 13, 1:
quibus nihil non modo de fructu, sed ne de bonis quidem suis reliqui fecit,
id. Verr. 2, 3, 48, § 115:
hi milites nihil reliqui victis fecere,
Sall. C. 11, 7 Kritz; cf.: captā urbe nihil fit reliqui victis, id ib. 52, 4:
quibus libido atque luxuria ex magnis rapinis nihil reliqui fecerant,
id. ib. 28, 4; cf. Liv. 7, 35:
ne hoc quidem sibi reliqui facit, ut, etc.,
Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2.—
(β).
To leave undone, to omit, neglect (rare and perh. only in the historians;
also only negatively): nihil ad celeritatem sibi reliqui fecerunt,
omitted nothing, made every exertion, Caes. B. G. 2, 26 fin.:
prorsus ab utrisque nihil reliquum fieri,
Sall. J. 76, 4:
me nihil reliqui fecisse, quod, etc.,
Nep. Att. 21, 5:
nihil reliqui faciunt, quominus, etc.,
Tac. A. 1, 21 fin. —
B.
In partic.
1.
Of time, that is left or remains, future, subsequent:
spe reliquae tranquillitatis,
Cic. Sest. 34, 73:
reliquae vitae dignitas,
id. Fam. 10, 3, 2:
reliqua et sperata gloria,
id. Q. Fr. 1, 1, 15, § 43: in reliquum tempus vectigalibus prospexi, Metell. ap. Cic. Verr. 2, 3, 55, § 128:
reliquum in tempus,
id. Agr. 1, 4, 13; Caes. B. G. 1, 20 fin.; 3, 16 fin.; cf.
so, reliquum tempus (opp. praesenti bello),
Nep. Them, 2, 1.—In the neutr. absol.:
numquam ecastor ullo die risi adaeque, neque hoc, quod reliquom est (sc. vitae), plus risuram opinor,
in all my life, to the end of my days, Plaut. Cas. 5, 1, 4.—Hence, in reliquum, adverb., for the future, in future, henceforward, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 2; Sall. J. 42, 4; Liv. 23, 20; 25, 32; 36, 10 fin. al.—
2.
In mercantile lang., of debts, remaining, outstanding, in arrear:
reliquom, quod ex eo quod debitum reliquom,
Varr. L. L. 5, § 175 Müll.:
nunc quod reliquom restat, volo persolvere,
Plaut. Cist. 1, 3, 40:
quod dedi datum non vellem, quod reliquom est non dabo,
id. ib. 2, 1, 30:
rationes putare argentariam... quid venierit, quid exactum siet, quid reliquum siet,
Cato, R. R. 2, 5:
erat ei de ratiunculā Jampridem apud me reliquom pauxillulum Nummorum,
Ter. Phorm. 1, 1, 3:
ut pecuniam reliquam Buthrotii ad diem solverent,
Cic. Att. 16, 16, A, § 4 (Cod. Faerni: pecuniae reliquum).—As subst.: rĕlĭqua, ōrum, n. (less freq. rĕlĭquum, i, n.), the remainder of a debt, balance, arrears: reliqua mea Camillus scribit se accepisse, Cic. Att. 6, 1, 19; cf.:
maxime me angit ratio reliquorum meorum,
id. ib. 16, 3, 5:
cum tanta reliqua sint,
id. ib. 16, 15, 4;
15, 15, 3: dum reliqua colonorum minuit ad tempus, vires in posterum exhausit, quarum defectione rursus reliqua creverunt,
Plin. Ep. 3, 19, 6; 9, 37, 2: Sticho reliqua habente, holding a balance, i. e. being in arrears, Dig. 35, 1, 81; so,
reliqua trahere,
ib. 26, 7, 46:
computare,
ib. 40, 7, 34:
in adaerandis reliquorum debitis (= reliquiis debitorum),
Amm. 31, 14, 2; 16, 5, 15.— In sing.:
nisi forte fidejussores minus idonei sunt et in reliquum non exsolutae quantitatis accesserint,
Dig. 49, 14, 45 fin.; Symm. Ep. 10, 47.—Hence, by a lusus verbb., of a narration in arrears, the rest, remainder:
accipite reliquom, alieno uti nil moror,
Plaut. Capt. prol. 16; cf.
also the passage cited above,
id. Cist. 1, 3, 40.
II.
Transf., of that which remains after a part just mentioned, the remaining, the other; and, in the sing., the remainder, the rest of a thing (diff. from ceteri, q. v.).
(α).
Plur.:
murus cum Romuli tum etiam reliquorum regum sapientiā definitus,
Cic. Rep. 2, 6, 11; cf. id. ib. 2, 11, 22:
decemviros... reliquos magistratus,
id. ib. 2, 31, 54; cf.:
Servilius consul reliquique magistratus,
Caes. B. C. 3, 21:
sol dux et princeps et moderator luminum reliquorum,
Cic. Rep. 6, 17, 17; cf. id. ib. 6, 9, 9; 6, 20, 22; id. Planc. 1, 3:
ipsum regale genus civitatis haud scio an reliquis simplicibus longe anteponendum,
id. Rep. 2, 23, 43:
res capitales et reliquas omnes judicabant iidem,
id. ib. 3, 35, 48; cf. id. ib. 6, 17, 17; id. Leg. 3, 7, 16:
ad eam sententiam, cum reliquis causis, haec quoque ratio eos deduxit,
Caes. B. G. 2, 10:
oppida, vicos, reliqua privata aedificia incendunt,
id. ib. 1, 5:
octo cohortes in fronte constituit, reliquarum signa in subsidio collocat,
Sall. C. 59, 2.—As subst.:
princeps ille (Plato) aream sibi sumpsit, in quā, etc.... Reliqui disseruerunt, etc.,
the others, the rest, Cic. Rep. 2, 11, 21; 1, 4, 7:
in quā (causā) et ipse sentiat et reliqui omnes me, etc.,
id. Att. 16, 15, 1:
aurum perinde aspernantur (Scythae) ac reliqui mortales appetunt,
Just. 2, 2, 7:
deinceps Jovem atque Junonem, reliquos, quos, etc.,
Cic. Univ. 11; cf.
thus, without a copula, Brutorum, C. Cassii, Cn. Domitii, C. Trebonii, reliquorum,
and so forth, id. Phil. 2, 12, 30; cf.:
Africanus, cum patria illo modo loquens. reliquaque praeclare,
id. Fin. 2, 32, 106, Quint. 9, 4, 124:
si placet, in hunc diem hactenus. Reliqua (satis enim multa restant) differamus in crastinum,
Cic. Rep. 2, 44, 71:
audi reliqua,
Plaut. As. 4, 1, 46:
age, ambula, ibique reliqua alia fabulabimur,
id. Poen. 3, 4, 8:
reliqua vaticinationis brevi esse confecta,
Cic. Div. 1, 32, 68:
aderat janitor carceris et carnifex praetoris, reliqua,
and the like, and so forth, and so on, Quint. 9, 4, 124;
but post-class.: et reliqua,
Vop. Firm. 5 fin. —
(β).
Sing.:
corpore relicuo pugnam caedesque petessit,
Lucr. 3, 648 Lachm.:
equitum magno numero ex omni populi summa separato, reliquum populum distribuit in quinque classes, etc.,
Cic. Rep. 2, 22, 39:
scribit Labieno... cum legione ad fines Nerviorum veniat, reliquam partem exercitūs non putat exspectandam,
Caes. B. G. 5, 46 fin.; 1, 18:
neque de frumento reliquoque commeatu satis esse provisum,
id. ib. 3, 3:
militibus quoque equis exceptis reliquam praedam concessimus,
Cic. Att. 5, 20, 5:
jampridem cupio Alexandream reliquamque Aegyptum visere,
id. ib. 2, 5, 1; cf. id. Lael. 2, 6; id. Rep. 2, 38, 64.— As subst.:
paene oblitus sum, reliquom dicere,
Plaut. Poen. prol. 118; Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103:
reliquum temporis cum magnā trepidatione vigilavit,
Suet. Ner. 34:
haec quidem hactenus: quod reliquum est, cottidie tabellarios habebis,
as for the rest, as for what remains, Cic. Att. 16, 15, 3; so,
quod reliquum est,
id. Fam. 13, 72, 2; id. Planc. 10, 11; Ter. Ad. 3, 2, 48; cf.:
de reliquo quid tibi ego dicam?
Cic. Att. 16, 13, c, 2; id. Fam. 6, 20, 3; id. de Or. 1, 22, 100.

Lewis & Short latin dictionary > reliqus

Страницы

См. также в других словарях:

Sperata — Scientific classification Kingdom: Animalia Phylum: Chordata Class: Actinopterygii … Wikipedia
SPERATA — dicta olim Virgo est, nondum in matrimonium petita. Nonius Marcellus, Inter Speratam, Dictam, Pactam et sponsam, hoc interest, quod Virgo, priusquam petatur, Sperata dicitur. Quod tamen inepte probat e Paluto Amphitr. Actu 2. sc. 2. v. 44.… … Hofmann J. Lexicon universale
sperata — spe·rà·ta s.f. RE tosc. solo nella loc. → sperata di sole {{line}} {{/line}} DATA: 1872. ETIMO: der. di 2sperare con ata. POLIREMATICHE: sperata di sole: loc.s.f. RE tosc … Dizionario italiano
Sperata acicularis — Sperata acicularis Clasificación científica Reino … Wikipedia Español
Sperata aor — Sperata aor Clasificación científica Reino … Wikipedia Español
Sperata aorella — Sperata aorella Clasificación científica Reino … Wikipedia Español
Sperata sarwari — Sperata sarwari Clasificación científica Reino … Wikipedia Español
Sperata seenghala — Sperata seenghala Clasificación científica Reino … Wikipedia Español
Leptocoma sperata — Suimanga de garganta purpúrea … Wikipedia Español
Leptocoma sperata — purpuragurklė leptokoma statusas T sritis zoologija | vardynas atitikmenys: lot. Leptocoma sperata; Nectarinia sperata angl. purple throated sunbird vok. Purpurkehl Nektarvogel, m rus. манильская нектарница, f pranc. souimanga de Hasselt, m… … Paukščių pavadinimų žodynas
Nectarinia sperata — purpuragurklė leptokoma statusas T sritis zoologija | vardynas atitikmenys: lot. Leptocoma sperata; Nectarinia sperata angl. purple throated sunbird vok. Purpurkehl Nektarvogel, m rus. манильская нектарница, f pranc. souimanga de Hasselt, m… … Paukščių pavadinimų žodynas

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

spērāta

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Словари и энциклопедии на Академике

Перевод: с латинского на английский

spērāta

См. также в других словарях:

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка: