-
121 credo
crēdo, didī, ditum, ere (vgl. altind. çrad-dhā, das Vertrauen), vertrauen, I) jmd. oder einer Sache vertrauen, trauen, sein Vertrauen (Zutrauen) schenken, a) in Beziehung auf die Zuverlässigkeit, Treue usw.: post amicitiam credendum est, ante amicitiam iudicandum, Sen.: perditissimi hominis est fallere eum, qui laesus non esset, nisi credidisset, Sen. – m. Dat. einer Pers., cr. eorum nemini, Cic.: utrumque vitium est, et omnibus credere et nemini, Sen.: neque quisquam credit nisi ei, quem fidelem putat, Cic.: alci parum od. nimium cr., Caes. u. Cornif. rhet.: alci tantum cr., ut etc., Auct. b. Alex.: consules magis non confidere quam non credere suis militibus, mißtrauten mehr dem Mute als der Treue ihrer Soldaten, Liv. – mit Dat. einer Sache, ante actis veluti male (nicht recht) crederet, Ov. met. 12, 115 (dagegen male creditis hosti, zu seinem Unglück, Ov. fast. 2, 225): non cr. caelo adventantibus Euris, Verg.: o formose puer, nimium ne crede colori, Verg.: equo ne credite, Teucri, Verg.: cr. alcis fidei, Curt.: cr. non amicorum fidei, non liberorum pietati, Sen.: praesenti fortunae non cr., Liv.: neque loco neque homini cuiquam satis cr., Sall.: neque mortali cuiquam neque tempori satis cr., Sall.: virtuti suorum magis cr., Sall.: credere desine ventis, Ov.: dubitare, virtuti an fide (Dat.) popularium minus crederet, Sall. – m. de u. Abl., nec de te credam nostris ingrata serenis, Val. Flacc. 1, 332.
b) in Beziehung auf die Aufrichtigkeit, Wahrhaftigkeit, Glaubwürdigkeit, jmdm. od. einer Sache trauen, Glauben beimessen oder schenken, glauben, α) einer andern Pers. oder Sache, m. Dat. einer Pers., meliori (einem Weiseren) credere non vis? Hor.: ego potissimum Thucydidi credo, Nep.: si Vergilio quidem credimus, Plin.: si tradenti Caecilio credimus, Quint.: ei negabit credi oportere, cui ipse crediderit, Cic.: his auctoribus temere credens, Caes.: si diceret iuratus, crederes (verst. ei), Cic.: ubi quis semel peieraverit, ei credi postea, etiam si per plures deos iuret, non potest, Cic.: u. so oft parenth. mihi crede od. crede mihi, glaube mir, glaube meinem Worte, folge meinem Rate, auf meine Versicherung hin, griech. εμοὶ πιθοῦ u. πιθοῦ μοι (ein eingeschalteter Ausdruck der Beteuerung), zB. illustrabit, mihi crede, tuam amplitudinem hominum iniuria, Cic.: venies, mihi crede, exspectatus, Cic.: mihi crede, non audebis, Cic.: crede mihi, est properandum, Cael. in Cic. ep.: sed, crede mihi, perire satius est, quam hos videre, Cael. in Cic. ep.: sed, crede mihi, nihil minus putaram ego, Cic.: muta iam istam mentem, mihi crede, Cic.: carpe viam, mihi crede, comes, Hor.: u. so im Plur., haec est una via, mihi credite, et laudis et dignitatis et honoris, a bonis viris laudari et diligi, Cic.: sed, mihi credite, inchoata vestra gloria nondum perfecta est, Liv.: credite mihi, non est turpe misereri, Sen. rhet.: so auch iurato mihi crede, Cic.: crede experto, Sil.: experto credite, Verg. u. Ov.: crede fidei meae, Sen. rhet. (vgl. Stürenb. Cic. Arch. 1. p. 19 ed. 2. Benecke Cic. Cat. 1, 3, 6. Kühner Tusc. 1, 75. Beier Cic. de off. 3, 75. p. 324. Ochsner Cic. ecl. p. 294. Mützell Curt. 6, 11, 35. p. 590 und bes. die reichhaltige Stellensammlung in Mahne Miscell. Latinit. 1. p. 41 sqq.). – m. Dat. einer Sache, cr. carunculae vitulinae (sarkastisch = extis), Cic.: chirographis eius, Planc. in Cic. ep.: fabulis, Cic.: lacrimis, Ov.: Q. Fufium ut cogerem mihi potius credere quam litteris tuis, Cic.: nos non minimo potissimum numero credidimus, haben nicht der kl. Z. Glauben geschenkt (= nicht die kl. Z. für die richtige gehalten), Liv.: cr. oculis magis quam auribus, Liv.: cr. oculis amplius (mehr noch) quam auribus, Sen.; vgl. pro se quisque, nisi ipse oculis suis credidisset, vix pro comperta tantam rem habiturus videretur, Liv.: cr. talia suadentibus oraculis, Curt.: cr. u. non cr. famae, Curt. u. Ov.: quasi minus tali rumori crederent, Suet.: cr. blandis verbis, Ov.: falsis visis non cr., Cic.: somniantium visis cr., Cic.: cr. somniis, Cic.: quam vim habeat offensus crede ei quam in amore habet, davon überzeuge dich durch die, welche er usw., Plin. ep. – archaist. m. Genet. der Sache od. des Grundes, nam mihi divini numquam quisquam creduat, Plaut. Bacch. 504; vgl. Plaut. Amph. 672; truc. 307. – m. in u. Abl., tibi vero, Piso, diu deliberandum et concoquendum est, utrum potius Chaereae iniurato in sua lite an Manilio et Luscio iuratis in alieno iudicio credas, Cic. Q. Rosc. 45 (vgl. unten Passiv unpers.). – m. de u. Abl., maluit avunculo et Caesari de se quam vitrico credere, Vell.: cr. oratori maximo de nomine suae artis, Quint.: Dinon historicus, cui nos plurimum de Persicis rebus credimus, Nep.: de his famae cr., Curt.: leniter te accusans in eo, quod de me cito credidisses, den Gerüchten über mich Glauben geschenkt, Cic.: u. so recte non credis de numero militum, Cic. – Passiv unpers., in quo scelere etiam cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur, tamen non temere creditur, Cic. Rosc. Am. 62. – pers. credor = mihi creditur, zB. certe credemur, ait, si verba sequatur exitus, Ov.: creditus accepit cantatas protinus herbas, Ov. – β) sich selbst, sibi cr., sich selbst (seiner eigenen Überzeugung) glauben, bei sich selbst überzeugt sein, crede nobis, crede tibi, Plin. pan. 74, 2: fieri malunt alieni erroris accessio, quam sibi credere, Min. Fel. 24, 2: non satis sibi ipsi credebant, Auct. b. Alex. 6, 3.
II) in bezug auf etwas vertrauen, 1) = etwas anvertrauen, auf Treu und Glauben übergeben, -überlassen, gew. m. Ang. wem? durch Dat., a) übh.: α) lebl. Objj.: cr. arma militi, Liv.: alci id aurum, Plaut.: aurum terrae, Iustin.; vgl. ea (den Samen), quae terrae credimus, Col.: alci caput suum cr., Curt.: alci illam custodiam (pontis), Nep.: alci custodiam corporis, Iustin.: loco potius quam homini cuiquam custodiam alcis, Liv.: filiarum dotes Iunoni Samiae, Cic.: alci omnem exercitum, Ter.: suas fortunas alcis fidei, Nep.: sibi illum honorem non solum datum, sed etiam creditum et commissum putare, Cic.: alci imperium cr., bene cr., Liv.: latus suum omnibus, Plin. pan.: puero muros, Verg.: alci omnes res od. res tantas, Cic.: alci salutem suam, Curt.: alci tutelam, Plaut.: vela Ionio mari, Claud. – ß) leb. Wesen: cr. alci aegrum, Ps. Quint. decl.: aciem campo, Verg.: alqos alcis fidei potestatique, Cic.: cuinam praesidio pecua credemus? Cornif. rhet.: poet., alqm solo oder terrae, zu Boden strecken, Lucan. – bes. oft cr. se, sich anvertrauen, teils mit Ang. wem? durch Dat., sowohl einer Pers., se suaque omnia alienissimis, Caes.: simpliciter se amicis, Plin. ep.: se perfidis hostibus, Ov.: se Neptuno (poet. = mari), Plaut.: se victori, Cic.: alci venienti se sine dubitatione cr. atque offere, Auct. b. Alex. – als einer Sache, se caelo Iovique, Ov.: se caelo praepetibus pennis (mit usw.), Verg.: temere se colloquio, Vell.: se fidei medici, Iustin.: se publico (der offenen Straße), Sen.: se nocti, Ov.: se pedibus (von Fliehenden), Sil.: se ponto, Ov.: se templi religioni, Vell.: se alcis tectis, Cic.: se ventis, Quint. – teils mit Ang. wohin? durch in m. Akk., in novos soles audent se germina tuto credere, Verg. georg. 2, 332 sq.
b) der Verschwiegenheit anvertrauen (Ggstz. celare alqm de alqa re), mit Ang. wem? durch Dat., sowohl einer Pers., id tibi non credidit, Cic.: alci cr. consilia sua omnia, Ter.: alci arcanos sensus, Verg.: alci tantundem quam sibi, Sen.: alci verba, Ter. – als einer Sache, quid igitur, postquam recitasti quod erat cerae creditum, iam mihi credis? Plaut.: cr. libris arcana, Hor.: facinus magnum timido pectori, Plaut. c) der Ehrlichkeit im Zurückzahlen ein Darlehn anvertrauen, etwas darleihen (Ggstz. bald debere = etwas schulden, bald exigere = etwas einkassieren), gew. mit Dat. (wem?), quod credidisti reddo, Plaut.: exegit quod crediderat, Cic.: ne quod crediderat perderet, Cic.: cr. alci nummûm mille Philippûm, Plaut.: alci nummum numquam plumbeum, Plaut.: cr. alci pecuniam, grandem pecuniam, Cic.: alci aut pecuniam aut beneficia, Sen.: im Bilde, quam bonā fide (terra) creditum fenus reddit, Plin. – pecuniam sine fenore sineque ulla stipulatione, Nep.: alci numquam quicquam, nisi si accepto pignore, Plaut.: per chirographum et cautionem, Porphyr. Hor.: alci alqd per syngrapham, Cic.: pecuniam alcis fide (auf jmds. Wort), Cic. – si rex amicis suis, qui per provinciam atque imperium tuum pecunias ei credidissent, fidem suam praestitisset, Cic. – cr. nemini, Cato: alci male cr., Plaut.: cr. populis, Cic. – ganz absol., emam, aedificabo, credam, exigam, honores geram, Sen.: cum credebat inductus usuris, Cic.: credendi modum constituere, Cic.: in dando et credendo procedere longius, Cic. – oft im Partic. Perf., pecunia credita, pecuniae creditae, argentum creditum, zB. pecuniam creditam od. argentum creditum solvere, Liv.: pecunias creditas non solvere, Caes.: pecuniae male creditae exactio, Sen. – res creditae, anvertrautes, geliehenes Gut = Geld, zB. solutio rerum creditarum, Cic.: iustitia in rebus creditis fides nominatur, Cic.: u. ellipt. certa credita (verst. pecunia), Quint. 4, 2, 61 u.a. – und subst., crēditum, ī, n., das leihweise Anvertraute, das Dargeliehene, das Darlehn, cr. insolubile, Sen.: cr. iustum, Liv.: cr. publicum, Quint.: crediti et depositi quaestiones, Quint.: abiurare creditum, Sall.: exigere creditum, Quint. u. Suet. (u. crediti exactio, Mela): u. (im Bilde) ex beneficio creditum u. beneficium creditum (zum D.) facere, Sen.: pensatum est creditum damno, Sen.: etiam maso (einem Schurken) reddere creditum, Sen.: solvere creditum sorte (mit dem Kapital nach Abzug der Zinsen), Liv., od. fide incolumi ex thesauris Gallicis, Liv.: iusti debiti solutionem in decem annorum pensiones distribuere, Liv.
2) etwas glauben, a) = für wahr halten, von etwas (= von der Wahrheit einer Sache) überzeugt sein, gew., mit Ang. wem? durch Dat., α) mit Acc., quid iam credas? aut cui credas? Ter.: ille lacrimans orare, ne ea crederet, Sall.: non impulit me, haec nunc omnino ut crederem, Ter.: primus est deorum cultus deos credere, Sen.: falsum est, quod vulgo creditur, testamenta hominum speculum esse morum, Plin. ep.: saepe, quod falso creditum est, veri vicem obtinuit, Curt.: cr. haec cupidius, Liv.: quod fere libenter homines id quod volunt credunt, Caes. – hoc nolo mihi credas, sed fideli Vergilio, Sen. – u. die (meist parenthet.) Formeln, quod quidem magis credo (und dies ist mir das Glaublichere, Wahrscheinlichere), Cic.: quod equidem non temere crediderim, Suet.: quod nisi expertus vix credat, Vell.: crede hoc meae fidei (meinem Worte), Ter.: quod et non praedicanti facile equidem crediderim, Cic.: quod mihi credas velim, Cic.: od. hoc mihi velim credas, Cic., od. bl. credas mihi velim, Cic., od. velim mihi credas, Cic. (s. Stürenberg Cic. Arch. 1. p. 23 ed. 2. Mahne Miscell. Lat. 1. p. 54). – m. de u. Abl., voce supplici postulare a patribus coepit, ne quid de se temere crederent, Sall.: licet Thrasymachus quoque idem de actione crediderit, Quint. – m. pro u. Abl., potest alio tempore... falsum aliquid pro vero credi, Sall. Cat. 51, 31. – Im Partic. Perf., Euander venerabilior divinitate creditā Carmentae matris, Liv. 1, 7, 8. – β) mit Acc. u. Infin., mit vorhergeh. allg. Pron., credone tibi hoc nunc, peperisse hanc e Pamphilo? Ter. – unmittelbar, utinam Indi quoque deum esse me credant, Curt.: ego ut credam esse (phantasmata) eo ducor, quod etc., Plin. ep.: ita prius coruscare caelum creditur, tum tonare, Apul.: quod vix credendum sit (zu glauben sein sollte) tantas res tam breviter potuisse declarari, Nep.: quod civitatem ignobilem atque humilem Eburonum suā sponte populo Romano bellum facere ausam vix erat credendum, Caes.: imperii hoc verbum, non adulationis esse, obsequio crede tuo, davon überzeuge dich durch deinen Gehorsam, Plin. pan.: illi non amari se credebant sibi, waren bei sich selbst überzeugt, Plin. pan. – und in der Formel credas mihi velim, zB. credas mihi velim magis me iudicio hoc, quam morte amici laetatum, Cic.: mihi affirmanti credas velim me huic mancipio debere plurimum, Cic. (vgl. oben no. α). – γ) mit folg. (indir.) Fragesatz: credis huic quod dicit? Ter.: tarde quae credita laedunt credimus, Ov.: de quibus quod inimici detulerunt neque credendum neque neglegendum putavit, Nep. – vix credere possis, quam sibi non sit amicus, Hor.: quam trepide anxieque certaverit, quantā adversariorum aemulatione, quo metu iudicum, vix credi potest, Suet.: in obsequium funeris credi non potest (es ist unglaublich), quanta hominum multitudo convenerit, Sulp. Sev.: creditum famā obiectumque mox in senatu Caecilio Simplici, quod eum honorem pecuniā mercari voluisset, Tac. – δ) bl. mit de (in betreff = an) u. Abl.: Vitellius credidit de perfidia, Tac.: sanctius ac reverentius visum de actis deorum credere quam scire, Tac.: facilius de odio creditur, Tac. – ε) absol., bei aus dem Zshg. zu ergänzendem Objekt, audivi et credo (als Antwort), Ter.: credo, satis credo, glaub's schon, glaub's schon hinlänglich (als Antwort auf jmds. Wunsch für uns u. dgl.), Ter. (so bes. nach gaudeo, s. Spengel Ter. Andr. 939. p. 140, a): credas mihi velim (parenth.), Cic. (s. oben no. α): vidit, si quo esset iter facturus palam pronuntiasset, hostes non credituros, Nep.: neque caede vulgatā statim creditum est, Suet.: ita me ad credendum ducit tua oratio, solche Überzeugung flößt mir deine R. ein, Cic.: neque id mirandum, si non facile ad credendum adducebatur, Nep.: imperiti facile ad credendum impelluntur, Cic.: me non solum ratio ac disputatio impulit, ut ita crederem, sed etiam etc., Cic.: audivi equidem de maioribus natu, sed numquam sum adductus, ut crederem, Cic.
b) glauben = des Glaubens leben, dafür halten, der Meinung sein, meinen, sich einbilden, α) m. Acc.: at ego haud credo, sed certo scio, Plaut.: timeo ne aliud credam, atque aliud nunties, Ter. – zugl. mit Präd.-Acc. = etwas halten für usw., cr. se Iovis filium, Curt.: Scipionem Hannibal eo ipso quod adversus se dux potissimum lectus esset praestantem virum credebat, Liv.: quoscunque moribus aut fortunā novis rebus idoneos credebat, Sall.: quid eam credis? was hältst du von ihr? Plaut. – im Pass. mit Prädik.-Nom., et male credebar sanguinis auctor ego, Ov.: origo animi caelestis creditur, Quint.: u. so Partic. Perf. im Vocat. mit Prädik.-Vocat., Rufe, mihi frustra ac nequicquam credite amice, Catull. 77, 1 (al. credite amico). – β) m. Infin. od. Acc. u. Infin. (im Pass. auch m. Nom. u. Infin.): credit de suo adventu esse auditum, Nep.: in rem fore credens universos appellare et cohortari, Sall.: credas pluisse (lapidibus), adeo multi passim et late iacent, Mela. – credo ego vos, iudices, mirari, quod ego potissimum surrexerim, Cic.: fratrem credo a te esse conventum, Cic.: cum reliquum exercitum subsequi crederet, Caes.: ceterum credere illum nihil palam ausurum, Sall.: Poeno cepisse iam se urbem credente, Liv.: illa deditionis signa ostentui (esse) cr., seien nur zum Scheine, Sall.: fabulam ab eo casu, quem supra diximus, ortam esse crediderim, Curt.: iurando gratiam Scythas sancire ne credideris, glaube ja nicht, Curt. – u. die Formel crederes, du würdest oder man würde (wärest du oder man zugegen gewesen) geglaubt haben, oder du würdest (wenn du es zufällig sähest) glauben (s. Mützell Curt. 4, 10 [43], 23), zB. crederes Alexandrum inter suas necessitudines flere, Curt.: maesti (crederes victos) redeunt in castra, Liv. – im Pass. m. Nom. u. Infin. (s. Nipperd. Tac. ann. 6, 50 u. Dräger Histor. Synt.2 2, 426), quae manet in statione, ea praeter creditur ire, Lucr. 4, 386: causa mortis fuisse ei per Cn. Pisonem creditur, Suet.: pro certo creditur necato filio vacuam domum scelestis nuptiis fecisse, Sall.: in Graecia primum humanitas, litterae, etiam fruges inventae creduntur, Plin. ep.: illic voluntariā morte interisse creditus, Tac.: aries creditus vexisse Phrixum, Tac.: aliquando creditae dictaeque concurrere (Symplegades), Mela: fontes salubritatem aegris corporibus afferre credentur, Frontin. – im Pass. m. Acc. u. Infin. (s. Fabri Liv. 21, 22, 4, Nipperd. Tac. ann. 2, 69), creditur Pythagorae auditorem fuisse Numam, Liv.: satis credebatur obsidione domitos hostes in fidem venisse, Liv.: quorum neminem nisi iuvante deo talem fuisse credendum est, Cic.: creditum est ceteros veneno aut fame exstinctos (esse), Tac. – u. Abl. absol. m. folg. Acc. u. Infin., numquam satis credito sine fraude Germanicum interisse, Tac. ann. 3, 14. – γ) mit folg. Konj. st. des Akk. u. Infin., credebam... fluxisset oratio spiris intertexta, Ven. Fort. 3, 4, 3. – δ) mit folg. Kausalsatz m. quod, quia, quoniam od. m. folg. Finalsatz m. ut od. ne u. Konj., nam is post consulatum (credo quod videret ex consularibus neminem esse secum comparandum, neglegeret autem eos, qui consules non fuissent) summum illud suum studium remisit, Cic.: et quod ad te de decem legatis scripsi, parum intellexti, credo, quia διὰ σημείων scripseram, Cic.: credo, quoniam ita exterorum honestissimi intellegebantur, Plin.: credo, ut in eodem homine duplicis ac diversissimi animi conspiceretur exemplum, Vell.: attigit quoque poëticen, credimus, ne eius expers esset suavitatis, Nep. – ε) absol.: ut Athenaeus credit (parenth.), Quint.: oppidum adiacet Cherronesus, a Diana (sic creditur) conditum, Mela. – credin? glaubst du? meinst du? (zweifelnd), zB. GN. Quin redimus iam haec tibi aderit supplicans. THR. Credin? GN. Immo certe, Ter. – credo, bes. parenth., um die subjektive Meinung des Sprechenden anzudeuten, wie οιμαι, meist ironisch, wie ὡς εοικεν, ich glaube, glaub' ich, ich denke, denk' ich, sollt' ich glauben od. meinen, vermutlich, doch wohl (s. Prix Plaut. trin. 115 u. mil. 368. Lorenz Plaut. mil. 309. Ruhnken Ter. Andr. 2, 13. Benecke Cic. Cat. 1, 2, 5. Drak. Liv. 4, 17, 7. Schwarz Plin. pan. 53, 4), credo, misericors est, Plaut.: credo iam, ut solet, iurgabit, Ter.: credo, falsa existimans ea, quae de inferis memorantur, Sall.: credo, aut illos mortis timor terret aut hos religionis, Cic. – parenth., ille quidem aut iam aderit, credo hercle, aut iam adest, Plaut.: male, credo, mererer de meis civibus, si etc., Cic.: erit, credo, periculum, ne improbum negotiatorem comprimere non possis, Cic.: amoenitas eum, credo, locorum retinet, Cic.: an illius vicem, credo, doles? Cic. – / Vulg. credent = credunt, Commod. instr. 1, 25 lemm. – Archaist. Coni. Praes. creduam, as, at, Plaut. Poen. 747. Bacch. 476 u. 504; od. creduis, it, Plaut. Amph. 672; capt. 605; truc. 307. – Parag. Infin. credier, Plaut. Pseud. 631. Lucr. 4, 849. – credin = credisne, Plaut. capt. 962; Poen. 441.
-
122 reddo
reddo, ĕre, dĭdi, dĭtum - tr. - - redidei = reddidi, CIL 10, 6950 --- fut. reddibo, Plaut. Cas. 129; Men. 1040; cf. Prisc. 6, 32; 6, 35; Non. 508, 8. [st1]1 [-] donner en retour, rendre (à une pers. ce qu'elle vous a donné, confié, prêté). - aliquid accipere ab alio vicissimque reddere, Cic. Lael. 26: recevoir qqch d'un autre et le lui rendre à son tour. - ea, quae utenda acceperis, majore mensura, si modo possis, jubet reddere Hesiodus, Cic. Off. 1, 48: ce qu'on nous a prêté, c'est avec usure que nous devons, si possible, le rendre, suivant les prescriptions d'Hésiode. - obsides reddere, Caes. BG. 1, 35, 3: rendre des otages. - memoria bene redditae vitae, Cic. Phil. 14, 32: le souvenir d'une vie que nous avons rendue avec honneur (à la nature). - cf. Cic. Rep. 1, 4. - reddere beneficium, Cic. Off. 1, 48: rendre un bienfait en retour. - acceptam cladem hosti reddere, Liv. 24, 17, 7: rendre à l'ennemi la défaite qu'il avait infligée. - cf. Liv. 24, 20, 2 ; 27, 49, 5. [st1]2 [-] donner en retour ce qu'on doit, ce qu'on a promis, etc. ; payer, s'acquitter de. - redde quae restant, Cic. Br. 258: acquitte-toi du reste (= achève ton exposé). - mors naturae debita, pro patria reddita, Cic. Phil. 14, 31: mort due à la nature, payée pour la patrie (dette envers la nature acquittée pour la patrie). - proemia reddere, Virg. En. 9. 254: accorder des récompenses. - reddere alicui prœmia debita, Virg. En. 2, 537: payer à qqn le salaire qui lui est dû. - mihi maxime placet ea quae male empta sunt reddi, Cic. Att. 2: je suis tout à fait d'accord pour rendre ce qui a été acheté trop cher. - vota reddere, Cic. Leg. 2, 22: s'acquitter des voeux. - cf. Virg. B. 5, 75. - supplicatio redditur, Caes. BG. 7, 90, 8: on célèbre les actions de grâces prescrites. - promissa viro reddere, Virg. En. 5, 386: délivrer à qqn la récompense promise. - reddere poenas, Sall. J. 14, 21: subir une punition. - reddere rationem: rendre un compte. - debitum naturae morbo reddere, Nep. Reg. 1: payer sa dette à la nature à la suite d'une maladie, mourir de maladie. [st1]3 [-] rendre (à qqn ce qu'on lui a pris, enlevé), restituer. - reddere captivos, Caes. BG. 7, 90, 3: rendre des prisonniers. - reddi captivos negavit esse utile, Cic. Off. 3: il affirma qu'il n'était pas utile de rendre les prisonniers. - cf. Cic. Phil. 2, 104. - libertatem reddere, Suet. 25: rendre la liberté. - patriam reddere, Liv. 5, 51, 10: rendre la patrie. - suum cuique honorem redditum gaudeo, Cic. Am. 136: je me réjouis que chacun se soit vu restituer ses honneurs. - aliquem patriae reddere, Cic. Mil. 94: rendre qqn à sa patrie. - patriis redditus aris, Virg. En. 11, 269: rendu aux foyers paternels. - cf. Virg. En. 2, 740. - reddar tenebris, Virg. En. 6, 544: je vais rentrer dans les ténèbres (auxquelles je me suis arraché un moment). - Teucrum iterum se reddere in arma, Virg. En. 10, 684: s'exposer de nouveau aux armes des Troyens. - se reddere: revenir, reprendre sa place. - se reddere convivio, Liv. 23, 9, 13: reprendre sa place au banquet. [st1]4 [-] donner en retour, en paiement, en récompense. - is honos non solum... datur, sed... redditur, Cic. Phil. 5, 41: cet honneur, on ne l'accorde pas seulement..., on le rend en paiement... - reddere pretium alicui pro bene factis, Plaut. Cap. 940: récompenser qqn pour ses bons offices. - gratiam alicui reddere, Sall. J. 110, 4: payer qqn de retour, lui manifester sa reconnaissance. [st1]5 [-] placer en regard, en réplique. - paria paribus redduntur, Cic. Or. 164: des membres de phrase égaux se font pendant. [st1]6 [-] placer en retour, retourner, traduire, rendre. - cum, ea quae legeram Graece, Latine redderem, Cic. de Or. 1, 155: alors que je rendais en latin ce que j'avais lu en grec. - verbum pro verbo reddere, Cic.: traduire mot à mot. - cf. Cic. Opt. 5. [st1]7 [-] donner en retour, en écho, répéter. - Hor. Ep. 1, 18, 14; S. 2, 8, 80; P. 158. [st1]8 [-] donner en réponse, répliquer (répartir). - Virg. En. 1, 409; 6, 689; 11, 251, etc. [st1]9 [-] donner, produire en retour, renvoyer (des rayons); reproduire, imiter; exprimer, rendre; rendre (un son...). - (gemma) clara repercusso reddebant lumina Phoebo, Ov. M. 2, 110: (des. pierres précieuses) renvoyaient à Phoebus ses rayons brillants qui s'y réfléchissaient. - reddere odorem croci, Plin. 36, 177, reproduire l'odeur du safran. - reddere paternam elegantiam in loquendo, Quint. 1, 1, 6: reproduire dans sa parole la correction paternelle du style. - te nomine reddet, Virg. En. 6, 768: il sera ta reproduction par le nom, il te ressemblera par le nom. - omnes Catilinas, Acidinos postea reddidit, Cic. Att. 4, 3, 3: tous les Catilina, les Acidinus ont reparu dès lors en lui (= il s'est conduit comme...). - toto litore busta surgunt Thessalicis reddentia manibus ignem, Luc. 9, 180: tout le long du rivage, se dressent des bûchers offrant leurs flammes aux mânes de la Thessalie. - ut, quae secum commentatus esset, ea sine scripto verbis eisdem redderet, quibus cogitavisset, Cic. Br. 301: à tel point que, ce qu'il avait préparé (avant de prononcer son discours), il le reproduisait sans aucune note, dans les mêmes termes qu'il l'avait conçu. - cf. Quint. 10, 6, 3 ; 11, 2, 23. - tibiae... alium sonum reddunt, Quint. 11, 3, 20: la flûte rend un son différent. [st1]10 [-] rendre, produire (en parl. du sol). - Ter. Phorm. 680; Col. 2, 16, 2 ; Plin. 18, 87; Quint. 12,10, 25 [st1]11 [-] ramener à un état antérieur, rendre de nouveau. - avec deux acc. reddere aliquem insignem, Virg. En. 5, 705: rendre quelqu'un illustre. - reddam ego te fame mansuetem (= mansuetum), Plaut. As. 1.2.19: je vais te rendre doux en t'affamant. - pecunia homines beatos non reddit: l'argent ne rend pas les hommes heureux. - senem illum tibi dedo ulteriorem, lepide ut lenitum reddas, Plaut. Bac. 1150: je te confie ce vieux là-bas, le second, pour que tu le ramènes à une aimable douceur. - cf. Plaut. Poen. 132. - reddes forte latus, nigros angusta fronte capillos, reddes dulce loqui, Hor. Ep. 1, 7, 27, tu referas forte ma poitrine (solides mes poumons), et noirs mes cheveux sur un front étroit, tu referas doux mon parler. - avec ut subj. reddes nobis, ut... fecisti, sic de magistratibus ut disputes... Cic. Leg. 3, 13: tu referas pour nous sur les magistratures, comme tu l'as fait..., un exposé critique.... [st1]12 [-] amener d'un état à un autre, rendre. - petronem et dominum reddam mortales miserrumos, Plaut. Cap. 822: je ferai du bélier et de son maître les êtres les plus misérables. - tutiorem vitam reddere, Cic. Rep. 1, 3: rendre la vie plus sûre. - cf. Cic. Ac. 2, 54; de Or. 2, 8 ; Br. 38; Caes. BC. 3, 79, 4. - homines ex feris mites reddere, Cic. Inv. 1, 2: amener les hommes de la sauvagerie à la douceur. - aliquid effectum reddere, Plaut. Ps. 386: amener une chose à réalisation, effectuer, réaliser. - cf. Plaut. Ps. 530; 1309; Cap. 345, etc. - rare au passif corpus imbecillius redditur, Cels. 3, 3, 19: le corps est affaibli. - cf. Ov. M. 4, 175; Just. 29, 4, 3, etc.. - rart subst. attribut aliquem hostem Romanis reddere, Nep. Han. 2, 1: faire de qqn un ennemi des Romains. - avec ut + subj. mortalem summum fortuna reddidit ut famul infumus esset, Enn. An. 313: la fortune a fait du mortel le plus élevé le plus bas des esclaves. - cf. Ter. And. 389. [st1]13 [-] rendre (à qqn) ce qu'on a reçu, remettre, transmettre. - aliquid alicui reddere: rendre qqch à qqn. - Graeciae veterem statum reddere: rendre à la Grèce son ancien statut. - reddere alicui suum: rendre à qqn son dû. - Cincius eam mihi abs te epistulam reddidit, quam tu dederas, Cic. Att. 1, 20, 1: Cincius m'a remis de ta part la lettre que tu lui avais confiée pour moi. - cf. Cic. Fam. 2, 1, 1; 2, 17, 1; etc. ; Caes. BC. 1, 1, 1; 2, 20, 2, etc. ; Sall. C. 34, 3 ; Liv. 2, 3, 7. [st1]14 [-] donner en retour d'une demande, accorder. - neque his petentibus jus redditur, Caes. BG. 6, 13, 7: on ne leur accorde pas malgré leur demande de solution en justice. - cf. Quint. 11, 2, 60. - reddere judicium, rendre un jugement (en parl. du magistrat à qui on vient demander justice). - Ter. Phorm. 404: Quint. 7, 4, 43; Tac. An. 1, 72. - jus reddere, Tac. An. 6, 11: rendre la justice. - judicia in privatos reddere, Caes. BC. 2, 18, 5: rendre des jugements contre les particuliers. [st1]15 [-] rapporter, exposer. - reddere = referre. - causas corruptae eloquentiae, Quint. 8, 6, 76: rapporter les raisons de la corruption de l'éloquence. - aliquid suo loco reddere, Tac. H. 4, 67: raconter une chose en son lieu. - quae suis locis reddam, Plin.: ce que j'exposerai en son temps et lieu. [st1]16 [-] faire sortir au-dehors, rendre. - animas reddunt, Virg. G. 3, 495: ils exhalent leur souffle, leur vie. - cf. Ov. P 2, 11, 7. - sanguinem reddere, Plin. Ep. 5, 19, 6: rendre, vomir du sang. - ex alto luco vox reddita est, Virg. En. 7, 95: des profondeurs du bois sortit une voix. - cf. Virg. En. 3, 40. [st1]17 [-] placer à part, assigner en propre (en lot). - Plaut. St. 181; Lucr. 1, 203; 2, 65, etc. ; Cic. Nat. 1, 103 ; Virg. En. 12, 817.* * *reddo, ĕre, dĭdi, dĭtum - tr. - - redidei = reddidi, CIL 10, 6950 --- fut. reddibo, Plaut. Cas. 129; Men. 1040; cf. Prisc. 6, 32; 6, 35; Non. 508, 8. [st1]1 [-] donner en retour, rendre (à une pers. ce qu'elle vous a donné, confié, prêté). - aliquid accipere ab alio vicissimque reddere, Cic. Lael. 26: recevoir qqch d'un autre et le lui rendre à son tour. - ea, quae utenda acceperis, majore mensura, si modo possis, jubet reddere Hesiodus, Cic. Off. 1, 48: ce qu'on nous a prêté, c'est avec usure que nous devons, si possible, le rendre, suivant les prescriptions d'Hésiode. - obsides reddere, Caes. BG. 1, 35, 3: rendre des otages. - memoria bene redditae vitae, Cic. Phil. 14, 32: le souvenir d'une vie que nous avons rendue avec honneur (à la nature). - cf. Cic. Rep. 1, 4. - reddere beneficium, Cic. Off. 1, 48: rendre un bienfait en retour. - acceptam cladem hosti reddere, Liv. 24, 17, 7: rendre à l'ennemi la défaite qu'il avait infligée. - cf. Liv. 24, 20, 2 ; 27, 49, 5. [st1]2 [-] donner en retour ce qu'on doit, ce qu'on a promis, etc. ; payer, s'acquitter de. - redde quae restant, Cic. Br. 258: acquitte-toi du reste (= achève ton exposé). - mors naturae debita, pro patria reddita, Cic. Phil. 14, 31: mort due à la nature, payée pour la patrie (dette envers la nature acquittée pour la patrie). - proemia reddere, Virg. En. 9. 254: accorder des récompenses. - reddere alicui prœmia debita, Virg. En. 2, 537: payer à qqn le salaire qui lui est dû. - mihi maxime placet ea quae male empta sunt reddi, Cic. Att. 2: je suis tout à fait d'accord pour rendre ce qui a été acheté trop cher. - vota reddere, Cic. Leg. 2, 22: s'acquitter des voeux. - cf. Virg. B. 5, 75. - supplicatio redditur, Caes. BG. 7, 90, 8: on célèbre les actions de grâces prescrites. - promissa viro reddere, Virg. En. 5, 386: délivrer à qqn la récompense promise. - reddere poenas, Sall. J. 14, 21: subir une punition. - reddere rationem: rendre un compte. - debitum naturae morbo reddere, Nep. Reg. 1: payer sa dette à la nature à la suite d'une maladie, mourir de maladie. [st1]3 [-] rendre (à qqn ce qu'on lui a pris, enlevé), restituer. - reddere captivos, Caes. BG. 7, 90, 3: rendre des prisonniers. - reddi captivos negavit esse utile, Cic. Off. 3: il affirma qu'il n'était pas utile de rendre les prisonniers. - cf. Cic. Phil. 2, 104. - libertatem reddere, Suet. 25: rendre la liberté. - patriam reddere, Liv. 5, 51, 10: rendre la patrie. - suum cuique honorem redditum gaudeo, Cic. Am. 136: je me réjouis que chacun se soit vu restituer ses honneurs. - aliquem patriae reddere, Cic. Mil. 94: rendre qqn à sa patrie. - patriis redditus aris, Virg. En. 11, 269: rendu aux foyers paternels. - cf. Virg. En. 2, 740. - reddar tenebris, Virg. En. 6, 544: je vais rentrer dans les ténèbres (auxquelles je me suis arraché un moment). - Teucrum iterum se reddere in arma, Virg. En. 10, 684: s'exposer de nouveau aux armes des Troyens. - se reddere: revenir, reprendre sa place. - se reddere convivio, Liv. 23, 9, 13: reprendre sa place au banquet. [st1]4 [-] donner en retour, en paiement, en récompense. - is honos non solum... datur, sed... redditur, Cic. Phil. 5, 41: cet honneur, on ne l'accorde pas seulement..., on le rend en paiement... - reddere pretium alicui pro bene factis, Plaut. Cap. 940: récompenser qqn pour ses bons offices. - gratiam alicui reddere, Sall. J. 110, 4: payer qqn de retour, lui manifester sa reconnaissance. [st1]5 [-] placer en regard, en réplique. - paria paribus redduntur, Cic. Or. 164: des membres de phrase égaux se font pendant. [st1]6 [-] placer en retour, retourner, traduire, rendre. - cum, ea quae legeram Graece, Latine redderem, Cic. de Or. 1, 155: alors que je rendais en latin ce que j'avais lu en grec. - verbum pro verbo reddere, Cic.: traduire mot à mot. - cf. Cic. Opt. 5. [st1]7 [-] donner en retour, en écho, répéter. - Hor. Ep. 1, 18, 14; S. 2, 8, 80; P. 158. [st1]8 [-] donner en réponse, répliquer (répartir). - Virg. En. 1, 409; 6, 689; 11, 251, etc. [st1]9 [-] donner, produire en retour, renvoyer (des rayons); reproduire, imiter; exprimer, rendre; rendre (un son...). - (gemma) clara repercusso reddebant lumina Phoebo, Ov. M. 2, 110: (des. pierres précieuses) renvoyaient à Phoebus ses rayons brillants qui s'y réfléchissaient. - reddere odorem croci, Plin. 36, 177, reproduire l'odeur du safran. - reddere paternam elegantiam in loquendo, Quint. 1, 1, 6: reproduire dans sa parole la correction paternelle du style. - te nomine reddet, Virg. En. 6, 768: il sera ta reproduction par le nom, il te ressemblera par le nom. - omnes Catilinas, Acidinos postea reddidit, Cic. Att. 4, 3, 3: tous les Catilina, les Acidinus ont reparu dès lors en lui (= il s'est conduit comme...). - toto litore busta surgunt Thessalicis reddentia manibus ignem, Luc. 9, 180: tout le long du rivage, se dressent des bûchers offrant leurs flammes aux mânes de la Thessalie. - ut, quae secum commentatus esset, ea sine scripto verbis eisdem redderet, quibus cogitavisset, Cic. Br. 301: à tel point que, ce qu'il avait préparé (avant de prononcer son discours), il le reproduisait sans aucune note, dans les mêmes termes qu'il l'avait conçu. - cf. Quint. 10, 6, 3 ; 11, 2, 23. - tibiae... alium sonum reddunt, Quint. 11, 3, 20: la flûte rend un son différent. [st1]10 [-] rendre, produire (en parl. du sol). - Ter. Phorm. 680; Col. 2, 16, 2 ; Plin. 18, 87; Quint. 12,10, 25 [st1]11 [-] ramener à un état antérieur, rendre de nouveau. - avec deux acc. reddere aliquem insignem, Virg. En. 5, 705: rendre quelqu'un illustre. - reddam ego te fame mansuetem (= mansuetum), Plaut. As. 1.2.19: je vais te rendre doux en t'affamant. - pecunia homines beatos non reddit: l'argent ne rend pas les hommes heureux. - senem illum tibi dedo ulteriorem, lepide ut lenitum reddas, Plaut. Bac. 1150: je te confie ce vieux là-bas, le second, pour que tu le ramènes à une aimable douceur. - cf. Plaut. Poen. 132. - reddes forte latus, nigros angusta fronte capillos, reddes dulce loqui, Hor. Ep. 1, 7, 27, tu referas forte ma poitrine (solides mes poumons), et noirs mes cheveux sur un front étroit, tu referas doux mon parler. - avec ut subj. reddes nobis, ut... fecisti, sic de magistratibus ut disputes... Cic. Leg. 3, 13: tu referas pour nous sur les magistratures, comme tu l'as fait..., un exposé critique.... [st1]12 [-] amener d'un état à un autre, rendre. - petronem et dominum reddam mortales miserrumos, Plaut. Cap. 822: je ferai du bélier et de son maître les êtres les plus misérables. - tutiorem vitam reddere, Cic. Rep. 1, 3: rendre la vie plus sûre. - cf. Cic. Ac. 2, 54; de Or. 2, 8 ; Br. 38; Caes. BC. 3, 79, 4. - homines ex feris mites reddere, Cic. Inv. 1, 2: amener les hommes de la sauvagerie à la douceur. - aliquid effectum reddere, Plaut. Ps. 386: amener une chose à réalisation, effectuer, réaliser. - cf. Plaut. Ps. 530; 1309; Cap. 345, etc. - rare au passif corpus imbecillius redditur, Cels. 3, 3, 19: le corps est affaibli. - cf. Ov. M. 4, 175; Just. 29, 4, 3, etc.. - rart subst. attribut aliquem hostem Romanis reddere, Nep. Han. 2, 1: faire de qqn un ennemi des Romains. - avec ut + subj. mortalem summum fortuna reddidit ut famul infumus esset, Enn. An. 313: la fortune a fait du mortel le plus élevé le plus bas des esclaves. - cf. Ter. And. 389. [st1]13 [-] rendre (à qqn) ce qu'on a reçu, remettre, transmettre. - aliquid alicui reddere: rendre qqch à qqn. - Graeciae veterem statum reddere: rendre à la Grèce son ancien statut. - reddere alicui suum: rendre à qqn son dû. - Cincius eam mihi abs te epistulam reddidit, quam tu dederas, Cic. Att. 1, 20, 1: Cincius m'a remis de ta part la lettre que tu lui avais confiée pour moi. - cf. Cic. Fam. 2, 1, 1; 2, 17, 1; etc. ; Caes. BC. 1, 1, 1; 2, 20, 2, etc. ; Sall. C. 34, 3 ; Liv. 2, 3, 7. [st1]14 [-] donner en retour d'une demande, accorder. - neque his petentibus jus redditur, Caes. BG. 6, 13, 7: on ne leur accorde pas malgré leur demande de solution en justice. - cf. Quint. 11, 2, 60. - reddere judicium, rendre un jugement (en parl. du magistrat à qui on vient demander justice). - Ter. Phorm. 404: Quint. 7, 4, 43; Tac. An. 1, 72. - jus reddere, Tac. An. 6, 11: rendre la justice. - judicia in privatos reddere, Caes. BC. 2, 18, 5: rendre des jugements contre les particuliers. [st1]15 [-] rapporter, exposer. - reddere = referre. - causas corruptae eloquentiae, Quint. 8, 6, 76: rapporter les raisons de la corruption de l'éloquence. - aliquid suo loco reddere, Tac. H. 4, 67: raconter une chose en son lieu. - quae suis locis reddam, Plin.: ce que j'exposerai en son temps et lieu. [st1]16 [-] faire sortir au-dehors, rendre. - animas reddunt, Virg. G. 3, 495: ils exhalent leur souffle, leur vie. - cf. Ov. P 2, 11, 7. - sanguinem reddere, Plin. Ep. 5, 19, 6: rendre, vomir du sang. - ex alto luco vox reddita est, Virg. En. 7, 95: des profondeurs du bois sortit une voix. - cf. Virg. En. 3, 40. [st1]17 [-] placer à part, assigner en propre (en lot). - Plaut. St. 181; Lucr. 1, 203; 2, 65, etc. ; Cic. Nat. 1, 103 ; Virg. En. 12, 817.* * *Reddo, reddis, reddidi, redditum, pen. corr. reddere. Terent. Rendre.\- regulas dominus indiligens Reddere alias ne volt. Plaut. N'en veult point remettre d'autres.\Quae suis locis reddam. Plin. Que je reciteray, etc. Desquels je parleray en leur lieu.\Aliquem reddere. Plin. iun. Resembler à aucun, Luy retirer.\Inter aquaticas aues mergi soliti sunt deuorare quae caeterae reddunt. Plin. La fiente des autres oiseaulx.\Anhelitum reddere. Plin. Jecter hors son haleine, Respirer.\Animam reddere. Cic. Jecter son vent et haleine.\Animam reddere. Virgil. Mourir, Rendre l'ame.\Reddidisti animum. Terent. Tu m'as faict revenir le courage.\Beneficium reddere. Terent. Rendre le plaisir.\Clamorem reddere. Liuius. Crier.\Vini colorem reddit. Plin. Il resemble, ou retire à la couleur du vin.\Colori reddere. Plin. Rebailler couleur, Faire revenir la couleur.\Commotum reddere. Terent. Avancer aucun d'aller, Le faire haster.\Conciliatum reddere animum alicuius. Cic. Appaiser aucun.\Se conuiuio reddere. Liu. Se trouver au banquet.\Crepitum reddere. Plin. Peter.\Delibutum gaudio reddere. Terent. Remplir de joye.\Depositum reddere. Cic. Rendre ce qu'on nous a baillé en garde.\Dictata reddere magistro. Horat. Rendre sa lecon au maistre d'escole.\Dictum ac factum reddere. Terent. Dire ce qu'il fault dire, et faire ce qu'il fault faire, Despescher et vuider quelque affaire.\Dubia omnia reddere. Cic. Mettre tout en doubte.\Eloquentiam alicuius eloquentiorem reddere. Quintil. Estre plus eloquent que luy.\Epistolam reddere. Cic. Bailler une paire de lettres à celuy à qui on nous avoit enchargé de les bailler.\Excrementa reddere. Plin. Faire son ordure.\Exemplum ac effigiem virtutis alicuius reddere. Liu. Representer, Monstrer la semblance.\Exequias reddere. Ouid. Faire les funerailles à un trespassé.\Ferociorem aliquem reddere. Cic. Le faire plus, etc.\Ferro reddere vitam. Cic. Estre tué de glaive.\Fimum reddere. Plin. Faire son ordure, Fienter.\Gratiam reddere. Columel. Rendre le plaisir.\Vxores grauidas reddere. Lucret. Engrossir.\Humorem reddere. Plin. Pisser.\Imaginem reddere. Plin. Representer.\Impendium reddere vsque ad assem. Plin. Rendre jusques au dernier denier ce qui a esté despendu.\Impetratum reddere aliquid alicui. Plaut. Luy impetrer quelque chose.\Incerta omnia reddere. Cic. Mettre tout en doubte.\Infectum reddere. Horatius. Faire que quelque chose n'ait point esté faicte.\Latine reddere. Cic. Tourner en Latin.\Literas reddere. Caesar. Bailler une paire de lettres à celuy à qui on nous avoit enchargé de les bailler.\Meliorem aliquem reddere. Cic. Le faire meilleur.\Nitore reddere. Plin. Rendre la beaulté et splendeur qu'on avoit paravant.\Huic nomen M. Varro reddidit Strabonem vocatum. Plin. Varro a escript le nom de cestuy, disant qu'il s'appeloit Strabo.\Omnibus in exercitu suo militibus nomina reddidit. Pli. Les a appelez touts par leurs noms.\Reddere aliquem nomine. Virgil. Avoir tel nom que luy.\Odorem croci reddit. Plin. Il flaire comme le safran.\Onera ciborum reddere. Plin. Faire son ordure.\Operam reddere. Plaut. Rendre la pareille.\Operas reddere. Cic. Achever sa tasche.\Otiosum aliquem reddere. Cicero. Le mettre hors d'ennuy, de soulci et de pensement.\Paria reddere in vtranque partem. Cic. Faire tout egual.\Partum reddere. Plin. Enfanter.\Perfectum reddere aliquid. Plaut. Parfaire.\Modio tritici panis pondo triginta reddit. Plinius. Rend le poix de, etc.\Promissa reddere alicui. Virgil. Tenir sa promesse.\Rationem reddere. Plin. Rendre compte, Dire la cause.\Sanguinem reddere. Plin. iunior. Saigner.\Panax piperis saporem reddit. Plin. Ha la saveur de poivre.\Sepulchro corpus reddere. Virgil. Mettre dedens le sepulchre.\Sonum reddere. Plin. Faire son.\Spiritum reddere alicui. Liu. S'exposer en danger de mort pour luy.\Te vacuum redde nobis. Cic. Viens et rends toy à nous delivré de tout affaire.\Reddere verbum pro verbo. Cic. Rendre mot pour mot, en translatant un livre d'un langage en autre, Translater de mot à mot.\Vicem reddere meritis. Ouid. Rendre la pareille.\Vicem alterius rei reddere. Plin. Servir au lieu d'elle.\Commanducata, croci vim reddit. Plin. Elle ha la force de safran.\Vitam reddere pro Repub. Cic. Mourir pour la Republique.\Vocem humanam reddere. Plin. Contrefaire la voix d'un homme, Parler comme un homme.\Vota reddere. Cic. Accomplir ses veux.\Vrinam reddere. Plin. Pisser.\Reddere aliquid sine scripto. Cic. Dire par coeur.\Inter philosophos reddendus est. Quintil. Il fault parler de luy entre les philosophes.\Reddit ager. Varro. Rapporte, ou rend. -
123 credo
crēdo, didī, ditum, ere (vgl. altind. çrad-dhā, das Vertrauen), vertrauen, I) jmd. oder einer Sache vertrauen, trauen, sein Vertrauen (Zutrauen) schenken, a) in Beziehung auf die Zuverlässigkeit, Treue usw.: post amicitiam credendum est, ante amicitiam iudicandum, Sen.: perditissimi hominis est fallere eum, qui laesus non esset, nisi credidisset, Sen. – m. Dat. einer Pers., cr. eorum nemini, Cic.: utrumque vitium est, et omnibus credere et nemini, Sen.: neque quisquam credit nisi ei, quem fidelem putat, Cic.: alci parum od. nimium cr., Caes. u. Cornif. rhet.: alci tantum cr., ut etc., Auct. b. Alex.: consules magis non confidere quam non credere suis militibus, mißtrauten mehr dem Mute als der Treue ihrer Soldaten, Liv. – mit Dat. einer Sache, ante actis veluti male (nicht recht) crederet, Ov. met. 12, 115 (dagegen male creditis hosti, zu seinem Unglück, Ov. fast. 2, 225): non cr. caelo adventantibus Euris, Verg.: o formose puer, nimium ne crede colori, Verg.: equo ne credite, Teucri, Verg.: cr. alcis fidei, Curt.: cr. non amicorum fidei, non liberorum pietati, Sen.: praesenti fortunae non cr., Liv.: neque loco neque homini cuiquam satis cr., Sall.: neque mortali cuiquam neque tempori satis cr., Sall.: virtuti suorum magis cr., Sall.: credere desine ventis, Ov.: dubitare, virtuti an fide (Dat.) popularium minus crederet, Sall. – m. de u.————Abl., nec de te credam nostris ingrata serenis, Val. Flacc. 1, 332.b) in Beziehung auf die Aufrichtigkeit, Wahrhaftigkeit, Glaubwürdigkeit, jmdm. od. einer Sache trauen, Glauben beimessen oder schenken, glauben, α) einer andern Pers. oder Sache, m. Dat. einer Pers., meliori (einem Weiseren) credere non vis? Hor.: ego potissimum Thucydidi credo, Nep.: si Vergilio quidem credimus, Plin.: si tradenti Caecilio credimus, Quint.: ei negabit credi oportere, cui ipse crediderit, Cic.: his auctoribus temere credens, Caes.: si diceret iuratus, crederes (verst. ei), Cic.: ubi quis semel peieraverit, ei credi postea, etiam si per plures deos iuret, non potest, Cic.: u. so oft parenth. mihi crede od. crede mihi, glaube mir, glaube meinem Worte, folge meinem Rate, auf meine Versicherung hin, griech. εμοὶ πιθοῦ u. πιθοῦ μοι (ein eingeschalteter Ausdruck der Beteuerung), zB. illustrabit, mihi crede, tuam amplitudinem hominum iniuria, Cic.: venies, mihi crede, exspectatus, Cic.: mihi crede, non audebis, Cic.: crede mihi, est properandum, Cael. in Cic. ep.: sed, crede mihi, perire satius est, quam hos videre, Cael. in Cic. ep.: sed, crede mihi, nihil minus putaram ego, Cic.: muta iam istam mentem, mihi crede, Cic.: carpe viam, mihi crede, comes, Hor.: u. so im Plur., haec est una via, mihi credite, et laudis et dignitatis et honoris, a bonis viris laudari et diligi,————Cic.: sed, mihi credite, inchoata vestra gloria nondum perfecta est, Liv.: credite mihi, non est turpe misereri, Sen. rhet.: so auch iurato mihi crede, Cic.: crede experto, Sil.: experto credite, Verg. u. Ov.: crede fidei meae, Sen. rhet. (vgl. Stürenb. Cic. Arch. 1. p. 19 ed. 2. Benecke Cic. Cat. 1, 3, 6. Kühner Tusc. 1, 75. Beier Cic. de off. 3, 75. p. 324. Ochsner Cic. ecl. p. 294. Mützell Curt. 6, 11, 35. p. 590 und bes. die reichhaltige Stellensammlung in Mahne Miscell. Latinit. 1. p. 41 sqq.). – m. Dat. einer Sache, cr. carunculae vitulinae (sarkastisch = extis), Cic.: chirographis eius, Planc. in Cic. ep.: fabulis, Cic.: lacrimis, Ov.: Q. Fufium ut cogerem mihi potius credere quam litteris tuis, Cic.: nos non minimo potissimum numero credidimus, haben nicht der kl. Z. Glauben geschenkt (= nicht die kl. Z. für die richtige gehalten), Liv.: cr. oculis magis quam auribus, Liv.: cr. oculis amplius (mehr noch) quam auribus, Sen.; vgl. pro se quisque, nisi ipse oculis suis credidisset, vix pro comperta tantam rem habiturus videretur, Liv.: cr. talia suadentibus oraculis, Curt.: cr. u. non cr. famae, Curt. u. Ov.: quasi minus tali rumori crederent, Suet.: cr. blandis verbis, Ov.: falsis visis non cr., Cic.: somniantium visis cr., Cic.: cr. somniis, Cic.: quam vim habeat offensus crede ei quam in amore habet, davon überzeuge dich durch die, welche er usw., Plin. ep. – archaist. m. Genet. der Sache od. des Grundes, nam————mihi divini numquam quisquam creduat, Plaut. Bacch. 504; vgl. Plaut. Amph. 672; truc. 307. – m. in u. Abl., tibi vero, Piso, diu deliberandum et concoquendum est, utrum potius Chaereae iniurato in sua lite an Manilio et Luscio iuratis in alieno iudicio credas, Cic. Q. Rosc. 45 (vgl. unten Passiv unpers.). – m. de u. Abl., maluit avunculo et Caesari de se quam vitrico credere, Vell.: cr. oratori maximo de nomine suae artis, Quint.: Dinon historicus, cui nos plurimum de Persicis rebus credimus, Nep.: de his famae cr., Curt.: leniter te accusans in eo, quod de me cito credidisses, den Gerüchten über mich Glauben geschenkt, Cic.: u. so recte non credis de numero militum, Cic. – Passiv unpers., in quo scelere etiam cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur, tamen non temere creditur, Cic. Rosc. Am. 62. – pers. credor = mihi creditur, zB. certe credemur, ait, si verba sequatur exitus, Ov.: creditus accepit cantatas protinus herbas, Ov. – β) sich selbst, sibi cr., sich selbst (seiner eigenen Überzeugung) glauben, bei sich selbst überzeugt sein, crede nobis, crede tibi, Plin. pan. 74, 2: fieri malunt alieni erroris accessio, quam sibi credere, Min. Fel. 24, 2: non satis sibi ipsi credebant, Auct. b. Alex. 6, 3.II) in bezug auf etwas vertrauen, 1) = etwas anvertrauen, auf Treu und Glauben übergeben, - überlassen, gew. m. Ang. wem? durch Dat., a) übh.:————α) lebl. Objj.: cr. arma militi, Liv.: alci id aurum, Plaut.: aurum terrae, Iustin.; vgl. ea (den Samen), quae terrae credimus, Col.: alci caput suum cr., Curt.: alci illam custodiam (pontis), Nep.: alci custodiam corporis, Iustin.: loco potius quam homini cuiquam custodiam alcis, Liv.: filiarum dotes Iunoni Samiae, Cic.: alci omnem exercitum, Ter.: suas fortunas alcis fidei, Nep.: sibi illum honorem non solum datum, sed etiam creditum et commissum putare, Cic.: alci imperium cr., bene cr., Liv.: latus suum omnibus, Plin. pan.: puero muros, Verg.: alci omnes res od. res tantas, Cic.: alci salutem suam, Curt.: alci tutelam, Plaut.: vela Ionio mari, Claud. – ß) leb. Wesen: cr. alci aegrum, Ps. Quint. decl.: aciem campo, Verg.: alqos alcis fidei potestatique, Cic.: cuinam praesidio pecua credemus? Cornif. rhet.: poet., alqm solo oder terrae, zu Boden strecken, Lucan. – bes. oft cr. se, sich anvertrauen, teils mit Ang. wem? durch Dat., sowohl einer Pers., se suaque omnia alienissimis, Caes.: simpliciter se amicis, Plin. ep.: se perfidis hostibus, Ov.: se Neptuno (poet. = mari), Plaut.: se victori, Cic.: alci venienti se sine dubitatione cr. atque offere, Auct. b. Alex. – als einer Sache, se caelo Iovique, Ov.: se caelo praepetibus pennis (mit usw.), Verg.: temere se colloquio, Vell.: se fidei medici, Iustin.: se publico (der offenen Straße), Sen.: se nocti, Ov.: se pedibus (von Fliehenden), Sil.: se ponto, Ov.:————se templi religioni, Vell.: se alcis tectis, Cic.: se ventis, Quint. – teils mit Ang. wohin? durch in m. Akk., in novos soles audent se germina tuto credere, Verg. georg. 2, 332 sq.b) der Verschwiegenheit anvertrauen (Ggstz. celare alqm de alqa re), mit Ang. wem? durch Dat., sowohl einer Pers., id tibi non credidit, Cic.: alci cr. consilia sua omnia, Ter.: alci arcanos sensus, Verg.: alci tantundem quam sibi, Sen.: alci verba, Ter. – als einer Sache, quid igitur, postquam recitasti quod erat cerae creditum, iam mihi credis? Plaut.: cr. libris arcana, Hor.: facinus magnum timido pectori, Plaut. c) der Ehrlichkeit im Zurückzahlen ein Darlehn anvertrauen, etwas darleihen (Ggstz. bald debere = etwas schulden, bald exigere = etwas einkassieren), gew. mit Dat. (wem?), quod credidisti reddo, Plaut.: exegit quod crediderat, Cic.: ne quod crediderat perderet, Cic.: cr. alci nummûm mille Philippûm, Plaut.: alci nummum numquam plumbeum, Plaut.: cr. alci pecuniam, grandem pecuniam, Cic.: alci aut pecuniam aut beneficia, Sen.: im Bilde, quam bonā fide (terra) creditum fenus reddit, Plin. – pecuniam sine fenore sineque ulla stipulatione, Nep.: alci numquam quicquam, nisi si accepto pignore, Plaut.: per chirographum et cautionem, Porphyr. Hor.: alci alqd per syngrapham, Cic.: pecuniam alcis fide (auf jmds. Wort), Cic. – si rex amicis suis, qui per provinciam atque imperium————tuum pecunias ei credidissent, fidem suam praestitisset, Cic. – cr. nemini, Cato: alci male cr., Plaut.: cr. populis, Cic. – ganz absol., emam, aedificabo, credam, exigam, honores geram, Sen.: cum credebat inductus usuris, Cic.: credendi modum constituere, Cic.: in dando et credendo procedere longius, Cic. – oft im Partic. Perf., pecunia credita, pecuniae creditae, argentum creditum, zB. pecuniam creditam od. argentum creditum solvere, Liv.: pecunias creditas non solvere, Caes.: pecuniae male creditae exactio, Sen. – res creditae, anvertrautes, geliehenes Gut = Geld, zB. solutio rerum creditarum, Cic.: iustitia in rebus creditis fides nominatur, Cic.: u. ellipt. certa credita (verst. pecunia), Quint. 4, 2, 61 u.a. – und subst., crēditum, ī, n., das leihweise Anvertraute, das Dargeliehene, das Darlehn, cr. insolubile, Sen.: cr. iustum, Liv.: cr. publicum, Quint.: crediti et depositi quaestiones, Quint.: abiurare creditum, Sall.: exigere creditum, Quint. u. Suet. (u. crediti exactio, Mela): u. (im Bilde) ex beneficio creditum u. beneficium creditum (zum D.) facere, Sen.: pensatum est creditum damno, Sen.: etiam maso (einem Schurken) reddere creditum, Sen.: solvere creditum sorte (mit dem Kapital nach Abzug der Zinsen), Liv., od. fide incolumi ex thesauris Gallicis, Liv.: iusti debiti solutionem in decem annorum pensiones distribuere, Liv.2) etwas glauben, a) = für wahr halten, von etwas————(= von der Wahrheit einer Sache) überzeugt sein, gew., mit Ang. wem? durch Dat., α) mit Acc., quid iam credas? aut cui credas? Ter.: ille lacrimans orare, ne ea crederet, Sall.: non impulit me, haec nunc omnino ut crederem, Ter.: primus est deorum cultus deos credere, Sen.: falsum est, quod vulgo creditur, testamenta hominum speculum esse morum, Plin. ep.: saepe, quod falso creditum est, veri vicem obtinuit, Curt.: cr. haec cupidius, Liv.: quod fere libenter homines id quod volunt credunt, Caes. – hoc nolo mihi credas, sed fideli Vergilio, Sen. – u. die (meist parenthet.) Formeln, quod quidem magis credo (und dies ist mir das Glaublichere, Wahrscheinlichere), Cic.: quod equidem non temere crediderim, Suet.: quod nisi expertus vix credat, Vell.: crede hoc meae fidei (meinem Worte), Ter.: quod et non praedicanti facile equidem crediderim, Cic.: quod mihi credas velim, Cic.: od. hoc mihi velim credas, Cic., od. bl. credas mihi velim, Cic., od. velim mihi credas, Cic. (s. Stürenberg Cic. Arch. 1. p. 23 ed. 2. Mahne Miscell. Lat. 1. p. 54). – m. de u. Abl., voce supplici postulare a patribus coepit, ne quid de se temere crederent, Sall.: licet Thrasymachus quoque idem de actione crediderit, Quint. – m. pro u. Abl., potest alio tempore... falsum aliquid pro vero credi, Sall. Cat. 51, 31. – Im Partic. Perf., Euander venerabilior divinitate creditā Carmentae matris, Liv. 1, 7, 8. – β) mit Acc. u. Infin.,————mit vorhergeh. allg. Pron., credone tibi hoc nunc, peperisse hanc e Pamphilo? Ter. – unmittelbar, utinam Indi quoque deum esse me credant, Curt.: ego ut credam esse (phantasmata) eo ducor, quod etc., Plin. ep.: ita prius coruscare caelum creditur, tum tonare, Apul.: quod vix credendum sit (zu glauben sein sollte) tantas res tam breviter potuisse declarari, Nep.: quod civitatem ignobilem atque humilem Eburonum suā sponte populo Romano bellum facere ausam vix erat credendum, Caes.: imperii hoc verbum, non adulationis esse, obsequio crede tuo, davon überzeuge dich durch deinen Gehorsam, Plin. pan.: illi non amari se credebant sibi, waren bei sich selbst überzeugt, Plin. pan. – und in der Formel credas mihi velim, zB. credas mihi velim magis me iudicio hoc, quam morte amici laetatum, Cic.: mihi affirmanti credas velim me huic mancipio debere plurimum, Cic. (vgl. oben no. α). – γ) mit folg. (indir.) Fragesatz: credis huic quod dicit? Ter.: tarde quae credita laedunt credimus, Ov.: de quibus quod inimici detulerunt neque credendum neque neglegendum putavit, Nep. – vix credere possis, quam sibi non sit amicus, Hor.: quam trepide anxieque certaverit, quantā adversariorum aemulatione, quo metu iudicum, vix credi potest, Suet.: in obsequium funeris credi non potest (es ist unglaublich), quanta hominum multitudo convenerit, Sulp. Sev.: creditum famā obiectumque mox in senatu Caecilio————Simplici, quod eum honorem pecuniā mercari voluisset, Tac. – δ) bl. mit de (in betreff = an) u. Abl.: Vitellius credidit de perfidia, Tac.: sanctius ac reverentius visum de actis deorum credere quam scire, Tac.: facilius de odio creditur, Tac. – ε) absol., bei aus dem Zshg. zu ergänzendem Objekt, audivi et credo (als Antwort), Ter.: credo, satis credo, glaub's schon, glaub's schon hinlänglich (als Antwort auf jmds. Wunsch für uns u. dgl.), Ter. (so bes. nach gaudeo, s. Spengel Ter. Andr. 939. p. 140, a): credas mihi velim (parenth.), Cic. (s. oben no. α): vidit, si quo esset iter facturus palam pronuntiasset, hostes non credituros, Nep.: neque caede vulgatā statim creditum est, Suet.: ita me ad credendum ducit tua oratio, solche Überzeugung flößt mir deine R. ein, Cic.: neque id mirandum, si non facile ad credendum adducebatur, Nep.: imperiti facile ad credendum impelluntur, Cic.: me non solum ratio ac disputatio impulit, ut ita crederem, sed etiam etc., Cic.: audivi equidem de maioribus natu, sed numquam sum adductus, ut crederem, Cic.b) glauben = des Glaubens leben, dafür halten, der Meinung sein, meinen, sich einbilden, α) m. Acc.: at ego haud credo, sed certo scio, Plaut.: timeo ne aliud credam, atque aliud nunties, Ter. – zugl. mit Präd.-Acc. = etwas halten für usw., cr. se Iovis filium, Curt.: Scipionem Hannibal eo ipso quod adver-————sus se dux potissimum lectus esset praestantem virum credebat, Liv.: quoscunque moribus aut fortunā novis rebus idoneos credebat, Sall.: quid eam credis? was hältst du von ihr? Plaut. – im Pass. mit Prädik.- Nom., et male credebar sanguinis auctor ego, Ov.: origo animi caelestis creditur, Quint.: u. so Partic. Perf. im Vocat. mit Prädik.-Vocat., Rufe, mihi frustra ac nequicquam credite amice, Catull. 77, 1 (al. credite amico). – β) m. Infin. od. Acc. u. Infin. (im Pass. auch m. Nom. u. Infin.): credit de suo adventu esse auditum, Nep.: in rem fore credens universos appellare et cohortari, Sall.: credas pluisse (lapidibus), adeo multi passim et late iacent, Mela. – credo ego vos, iudices, mirari, quod ego potissimum surrexerim, Cic.: fratrem credo a te esse conventum, Cic.: cum reliquum exercitum subsequi crederet, Caes.: ceterum credere illum nihil palam ausurum, Sall.: Poeno cepisse iam se urbem credente, Liv.: illa deditionis signa ostentui (esse) cr., seien nur zum Scheine, Sall.: fabulam ab eo casu, quem supra diximus, ortam esse crediderim, Curt.: iurando gratiam Scythas sancire ne credideris, glaube ja nicht, Curt. – u. die Formel crederes, du würdest oder man würde (wärest du oder man zugegen gewesen) geglaubt haben, oder du würdest (wenn du es zufällig sähest) glauben (s. Mützell Curt. 4, 10 [43], 23), zB. crederes Alexandrum inter suas necessitudines flere, Curt.: maesti————(crederes victos) redeunt in castra, Liv. – im Pass. m. Nom. u. Infin. (s. Nipperd. Tac. ann. 6, 50 u. Dräger Histor. Synt.2 2, 426), quae manet in statione, ea praeter creditur ire, Lucr. 4, 386: causa mortis fuisse ei per Cn. Pisonem creditur, Suet.: pro certo creditur necato filio vacuam domum scelestis nuptiis fecisse, Sall.: in Graecia primum humanitas, litterae, etiam fruges inventae creduntur, Plin. ep.: illic voluntariā morte interisse creditus, Tac.: aries creditus vexisse Phrixum, Tac.: aliquando creditae dictaeque concurrere (Symplegades), Mela: fontes salubritatem aegris corporibus afferre credentur, Frontin. – im Pass. m. Acc. u. Infin. (s. Fabri Liv. 21, 22, 4, Nipperd. Tac. ann. 2, 69), creditur Pythagorae auditorem fuisse Numam, Liv.: satis credebatur obsidione domitos hostes in fidem venisse, Liv.: quorum neminem nisi iuvante deo talem fuisse credendum est, Cic.: creditum est ceteros veneno aut fame exstinctos (esse), Tac. – u. Abl. absol. m. folg. Acc. u. Infin., numquam satis credito sine fraude Germanicum interisse, Tac. ann. 3, 14. – γ) mit folg. Konj. st. des Akk. u. Infin., credebam... fluxisset oratio spiris intertexta, Ven. Fort. 3, 4, 3. – δ) mit folg. Kausalsatz m. quod, quia, quoniam od. m. folg. Finalsatz m. ut od. ne u. Konj., nam is post consulatum (credo quod videret ex consularibus neminem esse secum comparandum, neglegeret autem eos, qui consules non fuissent) summum————illud suum studium remisit, Cic.: et quod ad te de decem legatis scripsi, parum intellexti, credo, quia διὰ σημείων scripseram, Cic.: credo, quoniam ita exterorum honestissimi intellegebantur, Plin.: credo, ut in eodem homine duplicis ac diversissimi animi conspiceretur exemplum, Vell.: attigit quoque poëticen, credimus, ne eius expers esset suavitatis, Nep. – ε) absol.: ut Athenaeus credit (parenth.), Quint.: oppidum adiacet Cherronesus, a Diana (sic creditur) conditum, Mela. – credin? glaubst du? meinst du? (zweifelnd), zB. GN. Quin redimus iam haec tibi aderit supplicans. THR. Credin? GN. Immo certe, Ter. – credo, bes. parenth., um die subjektive Meinung des Sprechenden anzudeuten, wie οιμαι, meist ironisch, wie ὡς εοικεν, ich glaube, glaub' ich, ich denke, denk' ich, sollt' ich glauben od. meinen, vermutlich, doch wohl (s. Prix Plaut. trin. 115 u. mil. 368. Lorenz Plaut. mil. 309. Ruhnken Ter. Andr. 2, 13. Benecke Cic. Cat. 1, 2, 5. Drak. Liv. 4, 17, 7. Schwarz Plin. pan. 53, 4), credo, misericors est, Plaut.: credo iam, ut solet, iurgabit, Ter.: credo, falsa existimans ea, quae de inferis memorantur, Sall.: credo, aut illos mortis timor terret aut hos religionis, Cic. – parenth., ille quidem aut iam aderit, credo hercle, aut iam adest, Plaut.: male, credo, mererer de meis civibus, si etc., Cic.: erit, credo, periculum, ne improbum negotiatorem comprimere non possis, Cic.:————amoenitas eum, credo, locorum retinet, Cic.: an illius vicem, credo, doles? Cic. – ⇒ Vulg. credent = credunt, Commod. instr. 1, 25 lemm. – Archaist. Coni. Praes. creduam, as, at, Plaut. Poen. 747. Bacch. 476 u. 504; od. creduis, it, Plaut. Amph. 672; capt. 605; truc. 307. – Parag. Infin. credier, Plaut. Pseud. 631. Lucr. 4, 849. – credin = credisne, Plaut. capt. 962; Poen. 441. -
124 Alius
1.Ālĭus (better Ālĕus), a, um, adj., = Elius (v. Alis and Elis), Elian; subst., a native of Elis, a town in Achaia (only a few times in Plaut. Capt.):2.postquam belligerant Aetoli cum Aleis,
Plaut. Capt. prol. 24; 27; 2, 2, 30.ălĭus, a, ud, adj. and subst. (old form, alis, alid, after the analogy of quis, quid:I.alis rare,
Cat. 66, 28; Sall. ap. Charis, 2, p. 133; Inscr. Orell. 2488:alid more freq.,
Lucr. 1, 263; 5, 257; 5, 1305; 5, 1456; Cat. 29, 15; cf. Prisc. 13, p. 959.— Gen. sing. masc.: alius, rare, and not used by Tac.; for which alterius is com. used (v. alter); also alii, Cato and Licin. ap. Prisc. 194 P.; Varr. R. R. 1, 2.— Fem. gen.:aliae,
Lucr. 3, 918; Cic. Div. 2, 13, 30; Liv. 24, 27, 8; Gell. 2, 28, 1; Capito ap. Gell. 4, 10, 8.— Masc. dat.:ali,
Lucr. 6, 1226:alio,
Plaut. Stich. 1, 2, 13. — Fem. dat.:aliae,
Plaut. Mil. 3, 1, 207; Gell. 9, 4, 8) [cf. allos; Osc. allo ( nom. sing. fem.); Goth. alis; Erse, aile; O. H. Germ. alles, elles ( conj.); Engl. else], another, [p. 90] other (i. e. of many, whereas alter is one of two, v. exceptt. under II. G.); freq. with the indef. pronn. aliquis, quis, aliqui, qui, quidam, and the interrog. quis, qui, etc.A.. In gen.:► Instances of the rare gen.eorum sectam sequuntur multi mortales... multi alii ex Troja strenui viri,
Naev. Bell. Pun. 1, 16:alios multos,
Vulg. Matt. 15, 30; ib. Marc. 7, 4:plures alios,
ib. ib. 12, 5:cum aliis pluribus,
ib. Act. 15, 35:an ita dissolvit, ut omnes alii dissolverunt?
Cic. Font. 1; Tac. H. 5, 5:dum aliud aliquid flagiti conficiat,
Ter. Phorm. 5, 2, 5:nec nobis praeter med alius quisquam est servos Sosia,
Plaut. Am. 1, 1, 244:nec quisquam alius affuit,
id. ib. 1, 1, 269:panem vel aliud quidquam,
Vulg. 2 Reg. 3, 35. utrum hanc actionem habebis an aliam quampiam; Cic. Caecin. 37:quidquid aliud dare,
Vulg. Lev. 22, 25:ALIS NE POTESTO,
Inscr. Orell. 2488:datum Mi esse ab dis aliis,
Plaut. Am. prol. 12:adulescentulo in alio occupato amore,
Ter. And. 5, 1, 10:aut aliae cujus desiderium insideat rei,
Lucr. 3, 918:ne quam aliam quaerat copiam,
Ter. Heaut. 5, 1, 54:nisi quid pater ait aliud,
id. And. 5, 4, 47:si verum est, Q. Fabium Labeonem seu quem alium arbitrum a senatu datum, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 33:quodcumque alid auget,
Lucr. 5, 257:Est alius quidam, parasitaster paululus,
Ter. Ad. 5. 2, 4; so Vulg. Luc. 22, 59:tuo (judicio) stabis, si aliud quoddam est tuum,
Cic. Or. 71, 237:L. Aemilius alius vir erat,
Liv. 44, 18:Genus ecce aliud discriminis audi,
Juv. 12, 24:alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit,
Cic. Verr. 5, 117; Tac. Agr. 39:nemo alius,
Cic. Pis. 94; Vulg. Joan. 15, 24:alius nemo,
Cic. Quinct. 76:plus alimenti est in pane quam in ullo alio,
Cels. 2, 18:aliud esse causae suspicamur,
Cic. Fl. 39:Anne aliud tunc praefecti?
Juv. 4, 78:estne viris reliqui aliud,
Sall. Fragm. 187, 19:aliud auxilii,
Tac. A. 5, 8:aliud subsidii,
id. ib. 12, 46:alia honorum,
id. ib. 1, 9:alia sumptuum,
id. ib. 15, 15:sunt alia quae magis timeam,
Cic. Phil. 5, 29: Facete is quidem, sicut alia, many other things, id. Fin. 1, 3, 7 Madv.:haec aliaque,
Tac. H. 3, 51 al. —Hence, alio die, t. t. of the soothsayer, when he wished the Comitia postponed to another day, on the pretence of unfavorable omens: quid gravius quam rem susceptam dirimi, si unus augur alio die dixerit?
Cic. Leg. 2, 12, 31; id. Phil. 2, 33, 83 and 84 Wernsd. Perh. there is a reference to the same thing in Plaut. Poen. 2, 52: ita res divina mihi fuit: res serias omnes extollo ex hoc die in alium diem.—With aliquis, quisquam, or ullus implied (cf. aliqui, V. B., and aliquis, II. B.):ut, etiam si aliud melius fuit, tamen legatorum reditum exspectetis,
Cic. Phil. 6, 6:utar post alio, si invenero melius,
something else, id. Tusc. 1, 7, 14; so,si in aliud tempus differetur,
Caes. B C. 1, 86:an alium exspectamus?
Vulg. Matt. 11, 3; ib. Marc. 4, 36:siti magis quam alia re accenditur,
Sall. J. 89, 5:neque sex legiones alia de causa missas in Hispaniam,
Caes. B. C. 1, 85:neque creatura alia poterit nos separare,
Vulg. Rom. 8, 39.alius:B.alius generis bestiae,
Cic. N. D. 2, 48, 123; Varr. L. L. 9, 40, 67 dub.:alius ingenii,
Liv. 1, 56, 7 Madv. by conj.:alius ordinis,
Amm. 30, 5, 10:artificis aliusve,
Front. Controv. Agr. 2, 40, 27:alius coloris,
Non. p. 450:nomine vel ejus pro quo... aut alius qui, etc.,
Dig. 39, 2, 24, § 6; v. aliusmodi.—In comparisons, with atque, ac, or et, more rarely with nisi and quam; with the latter, in good class. authors, only when preceded by a neg. clause, or by an interrog. implying a neg.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 3, 3, 13; instead of quam, the comp. abl. or praeter, and similar words, sometimes appear, other than, different from, etc.(α).With atque, ac, or et:(β).illi sunt alio ingenio atque tu,
Plaut. Ps. 4, 7, 35:alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?
Ter. And. 3, 3, 13:potest non solum aliud mihi ac tibi, sed mihi ipsi aliud alias videri,
Cic. Or. 71, 237:longe alia nobis ac tu scripseras nuntiantur,
id. Att. 11, 10:res alio modo est ac putatur,
id. Inv. 2, 6, 21 B. and K.:qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum gerere coeperunt,
Caes. B. G. 3, 28:non alius essem atque nunc sum,
Cic. Fam. 1, 9:longe aliam esse navigationem in concluso mari atque in vastissimo atque apertissimo Oceano perspiciebant,
Caes. B. G. 3, 9: aliud (se) esse facturum ac pronunciasset, Nep. Ages. 3, 4:alia atque antea sentiret,
id. Hann. 2, 2:lux longe alia est solis et lychnorum,
is very different, Cic. Cael. 28.—With nisi or quam (the latter is suspicious in Cic.; cf. Ochsn. Eclog. 252; Orell. ad Cic. Tusc. 1, 31, 75):(γ).amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames,
nothing else than, only, Cic. Lael. 27, 100:neque ulla fuit causa intermissionis epistularum nisi quod, etc.,
id. Fam. 7, 13:erat historia nihil aliud nisi annalium confectio,
id. de Or. 2, 12:Quid est aliud tumultus nisi perturbatio tanta, ut, etc.?
id. Phil. 8, 3:nihil aliud agerem, nisi eum, qui accusatus esset, defenderem,
id. Sull. 12; id. Att. 5, 10:quid est aliud Gigantum modo bellare cum dis nisi naturae repugnare?
id. Sen. 2, 5; id. Sex. Rosc. 19, 54; id. Rosc. Am. 5, 13; id. Leg. 1, 8, 25:pinaster nihil aliud est quam pinus silvestris,
Plin. 16, 10; Nep. Arist. 2, 2; id. Paus. 1, 4:Lysander nihil aliud molitus est quam ut omnes civitates in sua teneret potestate,
id. Lys. 1, 4:neque aliud huic defuit quam generosa stirps,
id. Eum. 1, 2:Nullo quippe alio vincis discrimine quam quod Illi marmoreum caput est, etc.,
Juv. 8, 54.—Hence, nihil aliud nisi or quam, = ouden allo ê, followed by finite verb, nothing else than, nothing but, only (after these words, fecit, factum est may be supplied, or the phraseology changed to nulla alia re facta; cf. Matth. Gr. 903; Hoogev. ad Vig. p. 475;Kuhn. Gr. Gr. II. p. 825): tribunatus P. Sestii nihil aliud nisi meum nomen causamque sustinuit,
Cic. Sest. 6, 13:ut nihil aliud nisi de hoste ac de laude cogitet,
id. Imp. Pomp. 22, 64; Liv. 2, 8:et hostes quidem nihil aliud (i. e. nulla alia re facta) quam perfusis vano timore Romanis citato agmine abeunt,
id. 2, 63; 31, 24:sed ab lictore nihil aliud quam prehendere prohibito, cum conversus in Patres impetus esset,
id. 2, 29:ut domo abditus nihil aliud quam per edicta obnuntiaret,
Suet. Caes. 20:mox nihil aliud quam vectabatur et deambulabat,
id. Aug. 83.—So, quid aliud quam? what other thing than? what else than? quibus quid aliud quam admonemus cives nos eorum esse, Liv. 4, 3:quid aliud quam ad bellum vocabantur?
Flor. 3, 23 med.; so,Quid Tullius? Anne aliud quam sidus?
Juv. 7, 199.—In affirmative-clauses rare, and only post-Aug.:te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,
Plin. Ep. 7, 15, 2:quod alium quam se cooptassent,
Suet. Ner. 2 al. —So, with the simple interrogative, quis alius? quid aliud? Qui, malum, alii? Ter. Eun. 4, 7, 10:Quid te aliud sollicitat?
id. ib. 1, 2, 82:Quid aliud tibi vis?
id. Heaut. 2, 3, 90:Numquid vis aliud?
id. Eun. 1, 2, 111:Sed quis nunc alius audet praeferre? etc.,
Juv. 12, 48:Quid enim est aliud Antonius?
Cic. Phil. 2, 70:Quid est aliud furere?
id. Pis. 47:Quid est alia sinistra liberalitas?
Cat. 29, 15 al. —With comp. abl. (cf. in Gr. alla tôn dikaiôn, Xen. Mem. 4, 4, 25):(δ).qui quaerit alia his, malum videtur quaerere,
other than, Plaut. Poen. prol. 22:quod est aliud melle,
Varr. R. R. 3, 16: nec quidquam aliud libertate communi quaesisse, nothing else but, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2:neve putes alium sapiente bonoque beatum,
Hor. Ep. 1, 16, 20:alius Lysippo,
id. ib. 2, 1, 240:accusator alius Sejano,
Phaedr. 3, prol. 41.—With praeter:(ε).nec nobis praeter me alius quisquam est servos Sosia,
Plaut. Am. 1, 1, 249:nec quidquam aliud est philosophia praeter studium sapientiae,
Cic. Off. 2, 2, 5:non est alius praeter eum,
Vulg. Marc. 12, 32:rogavit numquid aliud ferret praeter arcam?
Cic. de Or. 2, 69:Num quid igitur aliud in illis judiciis versatum est praeter hasce insidias?
id. Clu. 62:nec jam tela alia habebant praeter gladios,
Liv. 38, 21, 5.—With extra (eccl. Lat.):(ζ).neque est alius extra te,
Vulg. 1 Reg. 2. 2; ib. Soph. 2, 15.—With absque (eccl. Lat.):(η).non est alius Deus absque te,
Vulg. 1 Par. 17, 20.—With praeterquam:II.cum aliud, praeterquam de quo retulissent, decemviri dicere prohiberent,
Liv. 3, 40.Esp.A.In distributive-clauses repeated even several times, and also interchanged with non nulli, quidam, ceteri, pars, partim, etc., the one... the other; plur., some... others:B.quid potes dicere cur alia defendas, alia non cures?
Cic. Phil. 2, 111:latera tegentes alios, alios praegredientes amicos,
id. ib. 13, 4: cum alii fossas complerent, alii defensores vallo depellerent, Caes. B. G. 3, 25; id. B. C. 1, 55:alii experimentorum notitiam necessariam esse contendunt, alii non satis potentem usum esse proponunt, Cels. prooem.: quae minus tuta erant, alia fossis, alia vallis, alia turribus muniebat,
Liv. 32, 5; so Vulg. Matt. 13, 5 sqq.; ib. 1 Cor. 12, 10; Cels. 3, 3, enumerating the different kinds of fever, repeats aliae seventeen times:cum aliis Q. Frater legatus, aliis C. Pomptinus legatus, reliquis M. Anneius legatus etc.,
Cic. Fam. 15, 4, 8:proferebant alii purpuram, tus alii, gemmas alii, vina non nulli Graeca,
id. Verr. 2, 5, 56, § 146: alias bestias nantes, alias volucres, serpentes quasdam, quasdam esse gradientes; earum ipsarum partim solivagas, partim congregatas;immanes alias, quasdam autem cicures, non nullas abditas,
id. Tusc. 5, 13, 38:principes partim interfecerant, alios in exsilium ejecerant,
Nep. Pelop. 1, 4:nos alii ibimus Afros, pars Scythiam veniemus,
Verg. E. 1, 65:alii superstantes proeliarentur, pars occulti muros subruerent,
Tac. H. 4, 23.—Sometimes alius is omitted in one clause:Helvetii ea spe dejecti navibus junctis, alii vadis Rhodani, etc.,
Caes. B. G. 1, 8:Veientes ignari in partem praedae suae vocatos deos, alios votis ex urbe sua evocatos, etc.,
Liv. 5, 21; Plin. 2, 43, 44, § 114:castra metari placuit, ut opus et alii proelium inciperent,
Tac. A. 1, 63.—Also with aliquis:alia sunt tamquam sibi nata, ut oculi, ut aures: aliqua etiam ceterorum membrorum usum adjuvant,
Cic. Fin. 3, 19, 63: [putat aliquis esse voluptatem bonum;alius autem pecuniam],
id. Tusc. 5, 28, 60 B. and K.; cf. Goer. ad Cic. Ac. 2, 10, 20.—Sometimes aliud... aliud designate merely a distinction between two objects contrasted, one thing... another:Numquam aliud natura, aliud sapientia dicit,
Juv. 14, 321:Fuit tempus, quo alia adversa, alia secunda principi,
Plin. Pan. 72:aliud est male dicere, aliud accusare,
Cic. Cael. 3; id. Lig. 16; Quint. 10, 1, 53:aliud est servum esse, aliud servire,
id. 5, 10, 60 al.:jam sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,
Liv. 1, 12; cf. infra, e.—Alius repeated in another case, or with its derivatives, aliter, alias, alio, alibi, aliunde, etc. (but never with its derivatives in Tac.), in imitation of the Greek (cf. L. and S. s. v. allos, and Ochsn. Eclog. 110): simul alis alid aliunde rumitant inter se, Naev. ap. Fest. pp. 135 and 225; cf.C.Bothe, Fragm. Comic. p. 25: alius alium percontamur, cuja est navis?
one another, Plaut. Stich. 2, 2, 46:fallacia alia aliam trudit,
Ter. And. 4, 4, 40:fecerunt alii quidem alia quam multa,
Cic. Phil. 3, 20, 6:signa et ornamenta alia alio in loco intuebantur,
some in one place and some in another, id. Verr. 2. 1, 22:alius in alia est re magis utilis,
id. Sex. Rosc. 111:alius ex alia parte,
id. Verr. 1, 66:dies alios alio dedit ordine Luna felicis operum,
Verg. G. 1, 276:ut ipsi inter se alii aliis prodesse possent,
Cic. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 1, 12, 33:ideo multa conjecta sunt, aliud alio tempore,
id. Q. Fr. 3, 1, 7:habes Sardos venales, alium alio nequiorem,
one worse than another, id. Fam. 7, 24: quo facto cum alius alii subsidium ferrent, one to another, Fr., l'un al'autre,
Caes. B. G. 2, 26 Herz.:legiones aliae alia in parte resistunt,
id. ib. 2, 22:alius alia causa illata,
id. ib. 1, 39:cum ceteros alii alium alia de causa improbarent,
Suet. Vesp. 6:alius alii subsidium ferunt,
Caes. B. G. 2, 26:alius alio more viventes,
each in a different way, Sall. C. 6, 2:alius alii tanti facinoris conscii,
id. ib. 22, 2; so id. ib. 52, 28; id. J. 53, 8; Curt. 10, 5, 16; Just. 15, 2:alii autem aliud clamabant,
Vulg. Act. 19, 32:illi alias aliud iisdem de rebus sentiunt,
now this, now that, Cic. de Or. 2, 7 fin.:aliter ab aliis digeruntur,
id. ib. 2, 19; Vulg. 3 Reg. 22, 20:equites alii alia dilapsi sunt,
some in this way, some in that, Liv. 44, 43:cum alii alio mitterentur,
id. 7, 39: Alis alibi stantes, omnes tamen adversis volneribus conciderunt, Sall. ap. Charis. 2, p. 133:jussit alios alibi fodere,
Liv. 44, 33; Vulg. Sap. 18, 18.—Alius ex alio, super alium, post alium, one after another; so often of the connection between ideas:D.ut aliud ex alio incidit, occurrit, etc.,
Ter. Heaut. 3, 3, 37:aliud ex alio succurrit mihi,
Cic. Fragm. C. 12:alid ex alio reficit natura,
Lucr. 1, 263; 5, 1305; 5, 1456: sed, [p. 91] ut aliud ex alio, mihi non est dubium, quin, etc., Cic. Att. 16, 14, Plin. Pan. 18, 1:ex alio in aliud vicissitudo atque mutatio,
Cic. Tusc. 5, 24, 69:alias ex aliis nectendo moras,
Liv. 7, 39:aliam ex alia prolem,
Verg. G. 3, 65; id. Cir. 364:nos alia ex aliis in fata vocamur,
id. A. 3, 494:quae impie per biennium alia super alia es ausus,
Liv. 3, 56; 23, 36:aliud super aliud scelus,
id. 30, 26; Plin. Ep. 7, 8; Suet. Ner. 49:deinde ab eo magistratu alium post alium sibi peperit,
Sall. J. 63, 5.—Alius atque alius or alius aliusque, the one and the other; now this, now that; different:E.eadem res saepe aut probatur aut reicitur, alio atque alio elata verbo,
Cic. Or. 22, 72:alio atque alio loco requiescere,
in different places, Sall. J. 72, 2:inchoata res aliis atque aliis de causis dilata erat,
Liv. 8, 23:aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,
Sen. Ep. 32, 2:cum alia atque alia appetendo loca munirent,
Liv. 1, 8:milites trans flumen aliis atque aliis locis traiciebant,
id. 2, 2:luna alio atque alio loco exoritur,
Plin. 2, 10:febres aliae aliaeque subinde oriuntur,
Cels. 3, 3:cancer aliis aliisque signis discernitur,
id. 5, 26:aliis atque aliis causis,
Suet. Aug. 97.—In Sall. also alius deinde alius or alius post alius:saepe tentantes agros alia deinde alia loca petiverant, J. 18, 7: alias deinde alias morae causas facere,
id. ib. 36, 2:aliis post aliis minitari,
id. ib. 55, 8.—Of another kind or nature, i. e. different; hence, alium facere, to make different, to change, transform; and alium fleri, to become different, to be wholly changed:F.nunc haec dies aliam vitam affert, alios mores postulat,
Ter. And. 1, 2, 18 (aliam vitam pro diversam, contrariam, Don.):alium nunc censes esse me atque olim cum dabam,
id. ib. 3, 3, 13:Huic aliud mercedis erit,
Verg. E. 6, 26:longe alia mihi mens est,
Sall. C. 52, 2:Vos aliam potatis aquam,
Juv. 5, 52:lectus non alius cuiquam,
id. 8, 178:ensesque recondit mors alia,
Stat. Th. 7, 806:ostensus est in alia effigie,
Vulg. Marc. 16, 12; ib. Rom. 7, 23; ib. Gal. 1, 6; ib. Jac. 2, 25:alium fecisti me, alius ad te veneram,
Plaut. Trin. 1, 2, 123: alius nunc fieri volo, id. Poen. prol. fin.:homines alii facti sunt,
Cic. Fam. 11, 12:mutaberis in virum alium,
Vulg. 1 Reg. 10, 6; cf. supra, II. A. fin. —Hence, in alia omnia ire, transire, or discedere, sc. vota, to differ from the thing proposed; and in gen., to reject or oppose it, to go over to the opposite side: qui hoc censetis, illuc transite;qui alia omnia, in hanc partem: his verbis praeit ominis videlicet causa, ne dicat: qui non censetis,
Fest. p. 221; Plin. Ep. 8, 14, 19:frequens eum senatus reliquit et in alia omnia discessit,
Cic. Fam. 10, 12:de tribus legatis frequentes ierunt in alia omnia,
id. ib. 1, 2 Manut.: cum prima M. Marcelli sententia pronunciata esset, frequens senatus in alia omnia iit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:discessionem faciente Marcello, senatus frequens in alia omnia transiit,
Hirt. B. G. 8, 53: aliud or alias res agere, v. ago, II. 7.—Of that which remains of a whole, = reliquus, ceteri, the rest, the remainder:G.Divitiaco ex aliis Gallis maximam fidem habebat,
Caes. B. G. 1, 41:inter primos atrox proelium fuit, alia multitudo terga vertit,
Liv. 7, 26:vulgus aliud trucidatum,
id. 7, 19; 2, 23; so id. 24, 1:legiones in testudinem glomerabantur et alii tela incutiebant,
Tac. H. 3, 31; id. A. 1, 30; 3, 42:cum alios incessus hostis clausisset, unum reliquum aestas impediret,
id. ib. 6, 33 al.—Like alter, one of two, the other of two:H.huic fuerunt filii nati duo, alium servus surpuit, etc.,
Plaut. Capt. prol. 8; cf. id. ib. arg. 2 and 9: eis genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere;magnitudo animi par, item gloria, sed alia alii,
Sall. C. 54, 1 Kritz:duo Romani super alium alius corruerunt,
one upon the other, Liv. 1, 25, 5:ita duo deinceps reges, alius alia via, civitatem auxerunt,
each in a different way, id. 1, 21, 6; 24, 27:marique alio Nicopolim ingressus,
Tac. A. 5, 10 ( Ionio, Halm); so,alias partes fovere,
the other side, id. H. 1, 8.—Also in the enumeration of the parts of any thing:Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam Celtae,
Caes. B. G. 1, 1 Herz.:classium item duo genera sunt: unum liburnarum, aliud lusoriarum,
Veg. 2, 1 (cf. in Gr. meinantes de tautên tên hêmeran, têi allêi eporeuonto, Xen. Anab. 3, 4, 1; and so the Vulg.: Alia die profecti, the next day, Act. 21, 8).—Hence, alius with a proper name used as an appell. (cf. alter):ne quis alius Ariovistus regno Galliarum potiretur,
a second Ariovistus, Tac. H. 4, 73 fin.:alius Nero,
Suet. Tit. 7.—A peculiar enhancement of the idea is produced by alius with a neg. and the comp.:A.mulier, qua mulier alia nulla est pulchrior,
than whom no other woman is more beautiful, to whom no other woman is equal in beauty, Plaut. Merc. 1, 1, 100:facinus, quo non fortius ausit alis,
Cat. 66, 28:Fama malum qua non aliud velocius ullum,
Verg. A. 4, 174:quo neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est,
Sall. J. 2, 4:quo non aliud atrocius visum,
Tac. A. 6, 24:(Sulla) neque consilio neque manu priorem alium pati,
Sall. J. 96, 3:neque majus aliud neque praestabilius invenias,
id. ib. 1, 2; Liv. 1, 24:non alia ante Romana pugna atrocior fuit,
id. 1, 27; 2, 31; Tac. A. 6, 7 al.; cf. under aliter, 2. b. z.—Hence the advv.ălĭō, adv. (an old dat. form, designating direction to a place; cf.: eo, quo), elsewhither (arch.), elsewhere, to another place, person, or thing, allose (class., esp. among poets; but not found in Lucr. or Juv.).1.In gen.a.Of place:b.fortasse tu profectus alio fueras,
Ter. Eun. 2, 2, 49:ut ab Norba alio traducerentur,
Liv. 32, 2:translatos alio maerebis amores,
Hor. Epod. 15, 23:decurrens alio,
id. S. 2, 1, 32:nam frustra vitium vitaveris illud, Si te alio pravum detorseris,
id. ib. 2, 2, 55.—With quo:Arpinumne mihi eundum sit, an quo alio,
to some other place, Cic. Att. 9, 17:si quando Romam aliove quo mitterent legatos,
Liv. 38, 30. —Of persons or things (cf. alias, alibi, alicunde, etc.):c.illi suum animum alio conferunt,
Ter. Heaut. 2, 4, 10 (cf. Plaut. Merc. 2, 2, 62:ne ad illam me animum adjecisse sentiat): ne quando iratus tu alio conferas,
id. Eun. 3, 1, 60 Don.:hi narrata ferunt alio,
Ov. M. 12, 57: tamen vocat me alio ( to another subject) jam dudum tacita vestra exspectatio, Cic. Clu. 23, 63; id. Verr. 2, 1, 53, § 139:sed, si placet, sermonem alio transferamus,
id. de Or. 1, 29, 133:quoniam alio properare tempus monet,
Sall. J. 19, 2; so Tac. A. 1, 18 al.—Of purpose or design:2.appellet haec desideria naturae: cupiditatis nomen servet alio,
for another purpose, Cic. Fin. 2, 9, 27:hoc longe alio spectabat,
looked quite elsewhere, had a far different design, Nep. Them. 6, 3.—a.. Alio... alio, in one way... in another; hither... thither, = huc... illuc:b.hic (i. e. in ea re) alio res familiaris, alio ducit humanitas,
Cic. Off. 3, 23, 89: alio atque alio, in one way and another:nihil alio atque alio spargitur,
Sen. Brev. Vit. 11, 2.—Alius alio, each in a different way, one in one way, another in another:c.et ceteri quidem alius alio,
Cic. Off. 3, 20, 80:aliud alio dissipavit,
id. Div. 1, 34, 76; so Liv. 2, 54, 9; 7, 39.—So, aliunde alio, from one place to another:quassatione terrae aliunde alio (aquae) transferuntur,
Sen. Q. N. 3, 11, 1; cf. aliunde.—Like alius or aliter with a negative and the particles of comparison quam or atque;B.in questions with nisi: plebem nusquam alio natam quam ad serviendum,
for nothing but, Liv. 7, 18, 7: non alio datam summam quam in emptionem, etc., * Suet. Aug. 98 Ruhnk.:quo alio nisi ad nos confugerent?
Liv. 39, 36, 11; cf. Hand, Turs. I. pp. 232-234.—ălĭā, adv. (sc. via), in another way, in a different manner (in the whole ante-class. and class. per. dub.); for in Plaut. Rud. prol. 10, aliuta has been proposed; in Lucr. 6, 986, Lachm. reads alio; in Liv. 21, 56, 2, Weissenb. alibi; and in id. 44, 43, 2, via may be supplied from the preced. context; certain only in Don. ad Ter. Hec. 1, 2, 5; cf. Hand, Turs. I. p. 219.—C.ălĭās, adv. (acc. to Prisc. 1014 P., and Corss. Ausspr. I. p. 769, an acc. form like foras; but acc. to Herz. ad Caes. B. G. 5, 57, and Hab. Syn. 79, old gen. like paterfamili as, Alcmen as, etc. In the ante-class. per. rare; only once in Plaut., twice in Ter., twice in Varro; in the class. per. most freq. in Cic., but only three times in his orations; also in Plin.).1.Of time, at a time other than the present, whether it be in the past or (more freq.) in the future.a.At another time, at other times, on another occasion (alias: temporis adverbium, quod Graeci allote, aliter allôs, Capitol. Orth. 2242 P.; cf.b.Herz. and Hab., as cited above): alias ut uti possim causa hac integra,
Ter. Hec. 1, 2, 4; so id. And. 3, 2, 49 (alias = alio tempore, Don.):sed alias jocabimur,
Cic. Fam. 7, 13, 2:sed plura scribemus alias,
id. ib. 7, 6:et alias et in consulatus petitione vinci,
id. Planc. 18:nil oriturum alias,
Hor. Ep. 2, 1, 17.—In the future, freq. in contrast with nunc, in praesentia, tum, hactenus:recte secusne, alias viderimus,
Cic. Ac. 2, 44, 135:Hactenus haec: alias justum sit necne poema, Nunc, etc.,
Hor. S. 1, 4, 63: sed haec alias pluribus;nunc, etc.,
Cic. Div. 2, 2 fin.; Liv. 44, 36 fin.: quare placeat, alias ostendemus; in praesentia, etc., Auct. ad Her. 3, 16, 28.—In the past:gubernatores alias imperare soliti, tum metu mortis jussa exsequebantur,
Curt. 4, 3, 18:alias bellare inter se solitos, tunc periculi societas junxerat,
id. 9, 4, 15.—Freq. with advv. of time;as numquam, umquam, and the like: si umquam in dicendo fuimus aliquid, aut etiam si numquam alias fuimus, tum profecto, etc.,
Cic. Att. 4, 2, 2:consilio numquam alias dato,
Hor. C. 3, 5, 45:numquam ante alias,
Liv. 2, 22, 7:non umquam alias ante tantus terror senatum invasit,
id. 2, 9, 5; 1, 28, 4:si quando umquam ante alias,
id. 32, 5 (where the four advv. of time are to be taken together):Saturnalibus et si quando alias libuisset, modo munera dividebat,
Suet. Aug. 75.—Alias... alias, as in Gr. allote... allote; allote men... allote de, at one time... at another; once... another time; sometimes... sometimes; now... now:c.Alias me poscit pro illa triginta minas, Alias talentum magnum,
Plaut. Curc. 1, 1, 63; so Varr. L. L. 8, § 76 Mull.; id. R. R. 2, 1, 15; Cic. Verr. 1, 46, 120:nec potest quisquam alias beatus esse, alias miser,
id. Fin. 2, 27, 87:contentius alias, alias summissius,
id. de Or. 3, 55, 212:cum alias bellum inferrent, alias inlatum defenderent,
Caes. B. G. 2, 29; so id. ib. 5, 57 al.; it occurs four times in successive clauses in Cic. Inv. 1, 52, 99.—Sometimes plerumque, saepe, aliquando, interdum stand in corresponding clauses:nec umquam sine usura reddit (terra), quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum foenore,
Cic. Sen. 15, 51:geminatio verborum habet interdum vim, leporem alias,
id. de Or. 3, 54, 206:hoc alias fastidio, alias contumacia, saepius imbecillitate, evenit,
Plin. 16, 32, 58, § 134; 7, 15, 13, § 63.—Sometimes one alias is omitted:illi eruptione tentata alias cuniculis ad aggerem actis, etc.,
Caes. B. G. 3, 21; Plin. 26, 3, 7, § 13.—Alias aliter, alias alius, etc. (cf. alius), at one time in one way... at another in another; now so... now otherwise; now this... now that:d.et alias aliter haec in utramque partem causae solent convenire,
Cic. Inv. 2, 13, 45:alii enim sunt, alias nostrique familiares fere demortui,
id. Att. 16, 11 (Madv. interprets this of time):illi alias aliud iisdem de rebus judicant,
id. de Or. 2, 7, 30; id. Or. 59, 200:(deos) non semper eosdem atque alias alios solemus venerari,
id. Red. in Sen. 30:ut iidem versus alias in aliam rem posse accommodari viderentur,
id. Div. 2, 54, 111.—Saepe alias or alias saepe... nunc, nuper, quondam, etc.;e.also: cum saepe alias... tum, etc. (very common in Cic.): quod cum saepe alias tum nuper, etc.,
Cic. Tusc. 4, 4, 7:fecimus et alias saepe et nuper in Tusculano,
id. ib. 5, 4, 11:quibus de rebus et alias saepe... et quondam in Hortensii villa,
id. Ac. 2, 3, 9:quorum pater et saepe alias et maxime censor saluti rei publicae fuit,
id. de Or. 1, 9, 38:cum saepe alias, tum apud centumviros,
id. Brut. 39, 144:cum saepe alias, tum Pyrrhi bello,
id. Off. 3, 22, 86; 3, 11, 47:neque tum solum, sed saepe alias,
Nep. Hann. 11, 7.—In comparative sentences rare:nunc tamen libentius quam saepe alias,
Symm. Ep. 1, 90.—So,Semper alias, always at other times or in other cases (apparently only post-Aug.): et super cenam autem et semper alias communissimus, multa joco transigebat. Suet. Vesp. 22; id. Tib. 18; Gell. 15, 1.—f.Raro alias, rarely at other times, on other occasions:g.ut raro alias quisquam tanto favore est auditus,
Liv. 45, 20; 3, 69; Tac. H. 1, 89.—Non alias, at no other time, never, = numquam (a choice poet. expression, often imitated by [p. 92] the histt.):2.non alias caelo ceciderunt plura sereno Fulgura,
never at any other time did so much lightning fall from a clear sky, Verg. G. 1, 487:non alias militi familiarior dux fuit,
Liv. 7, 33; 45, 7:non alias majore mole concursum,
Tac. A. 2, 46; 4. 69;11, 31: non sane alias exercitatior Britannia fuit,
id. Agr. 5:haud alias intentior populus plus vocis permisit,
id. A. 3, 11, and 15, 46; Suet. Tit. 8; Flor. 3, 6.—Of place, at another place, elsewhere; or in respect of other things, in other circumstances, otherwise (only post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 3, 7):3.Idaeus rubus appellatus est, quoniam in Ida, non alias, nascitur,
Plin. 24, 14, 75, § 123 (Jan, alius): nusquam alias tam torrens fretum, * Just. 4, 1, 9:sicut vir alias doctissimus Cornutus existimat,
Macr. S. 5, 19.—Alias for alioqui (only post-Aug.), to indicate that something is in a different condition in one instance, not in others, except that, for the rest, otherwise:4.in Silaro non virgulta modo immersa, verum et folia lapidescunt, alias salubri potu ejus aquae,
Plin. 2, 103, 106, § 224; so id. 18, 6, 7, § 37; 19, 8, 48, § 163; 25, 2, 6, § 16 al.—Non alias quam, for no other reason, on no other condition, in no other circumstances than, not other than; and non alias nisi, on no other condition, not otherwise, except (prob. taken from the lang. of common life):5.non alias magis indoluisse Caesarem ferunt quam quod, etc.,
Tac. A. 3, 73:debilitatum vulnere jacuisse non alias quam simulatione mortis tutiorem,
by nothing safer than by feigning death, Curt. 8, 1, 24; 8, 14, 16; Dig. 29, 7, 6, § 2: non alias ( on no other condition) existet heres ex substitutione nisi, etc., ib. 28, 6, 8; 23, 3, 37, 23, 3, 29.—Alias like aliter, in another manner; flrst in the Lat. of the jurists (cf. Suet. Tib. 71 Oud.; Liv. 21, 56, 2 Drak.; Ter. And. 3, 2, 49 Ruhnk.), Dig. 33, 8, 8, § 8; cf. Hand, Turs. I. pp. 219-227. —D. 1.With comparative-clause expressed; constr. both affirm. and neg. without distinction.a.With atque, ac, quam, and rarely ut, otherwise than, different from what, etc., Ter. Heaut. 2, 3, 23:b.sed aliter atque ostenderam facio,
Cic. Fam. 2, 3, 4; Ter. Ad. 4, 3, 6:aliter ac nos vellemus,
Cic. Mil. 9, 23:de quo tu aliter sentias atque ego,
id. Fin. 4, 22, 60; id. Att. 6, 3:si aliter nos faciant quam aequum est,
Plaut. Stich. 1, 1, 42:si aliter quippiam coacti faciant quam libere,
Cic. Rab. Post. 11, 29; id. Verr. 2, 1, 19, § 24; id. Inv. 2, 22, 66:Sed si aliter ut dixi accidisset, qui possem queri?
id. Rep. 1, 4, 7.—Non (or haud) aliter, not otherwise (per litoten), = just as; with quam si, ac si, quam cum, quam, exactly, just as if:* c.Non aliter quam si ruat omnis Karthago,
Verg. A. 4, 669:dividor haud aliter quam si mea membra relinquam,
Ov. Tr. 1, 3, 73:nihil in senatu actum aliter quam si, etc.,
Liv. 23, 4; 21, 63, 9:illi negabant se aliter ituros quam si, etc.,
id. 3, 51, 12:nec aliter quam si mihi tradatur, etc., Quint. prooem. 5: ut non aliter ratio constet quam si uni reddatur,
Tac. A. 1, 6; 1, 49:Non aliter quam si fecisset Juno maritum Insanum,
Juv. 6, 619; Suet. Aug. 40:non aliter quam cum, etc.,
Ov. F. 2, 209; so id. M. 2, 623; 4, 348; 6, 516 al.:nec scripsi aliter ac si, etc.,
Cic. Att. 13, 51; Suet. Oth. 6; Col. 2, 14 (15), 8:Non aliter quam qui lembum subigit,
Verg. G. 1, 201:non aliter praeformidat quam qui ferrum medici, priusquam curetur, aspexit,
Quint. 4, 5, 5; so id. 4, 5, 22; 2, 5, 11:neque aliter quam ii, qui traduntur, etc.,
id. 5, 8, 1:patere inde aliquid decrescere, non aliter quam Institor hibernae tegetis,
Juv. 7, 220:successorem non aliter quam indicium mortis accepturum,
Tac. A. 6, 30.—Aliter ab aliquo (analog. to alius with the abl., and alienus with ab), differently from any one:d.cultores regionum multo aliter a ceteris agunt,
Mel. 1, 9, 6.—Non ali ter nisi, by no other means, on no other condition, not otherwise, except:e.qui aliter obsistere fato fatetur se non potuisse, nisi etc.,
Cic. Fat. 20, 48; id. Fam. 1, 9: non pati C. Caesarem consulem aliter fieri, nisi exercitum et provincias tradiderit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14; so Lentulus ap. Cic. Fam. 12, 14, 18; Liv. 35, 39; 45, 11; 38; Tac. Or. 32; Just. 12, 14, 7; Suet. Ner. 36; Dig. 37, 9, 6; 48, 18, 9. —Non aliter quam ut, on no other condition than that:2.neque aliter poterit palos, ad quos perducitur, pertingere, quam ut diffluat,
Col. Arb. 7, 5; so Suet. Tib. 15; 24; id. Galb. 8; Curt. 9, 5, 23.—Without a comparative clause expressed.a.In gen., otherwise, in another manner, in other respects; and in the poets: haud aliter (per litoten), just so:b.vale atque salve, etsi aliter ut dicam meres,
though you deserve that I speak differently, Plaut. Capt. 3, 5, 86 Brix:tu si aliter existimes, nihil errabis,
Cic. Fam. 3, 7, 16:ut eadem ab utrisque dicantur, aliter dicuntur,
in a different sense, Plin. Pan. 72, 7:Si quis aliter docet,
Vulg. 1 Tim. 6, 3:quae aliter se habent,
ib. ib. 5, 25:Quippe aliter tunc vivebant homines,
Juv. 6, 11: quod uterque nostrum his etiam ex studiis notus, quibus aliter ignotus est, otherwise, i. e. personally, unknown, Plin. Ep. 9, 23, 3.—With negatives:non fuit faciendum aliter,
Cic. Att. 6, 9; Tac. A. 15, 68:Ergo non aliter poterit dormire?
Juv. 3, 281:aliter haud facile eos ad tantum negotium impelli posse,
Sall. C. 44, 1; Curt. 8, 10, 27:haud aliter Rutulo muros et castra tuenti Ignescunt irae (the comparison of the wolf precedes),
Verg. A. 9, 65:haud aliter (i. e. like a wild beast) juvenis medios moriturus in hostes Irruit,
id. ib. 9, 554 al.; Ov. M. 8, 473; 9, 642:non aliter (i. e. than I) Samio dicunt arsisse Bathyllo Anacreonta Teium,
Hor. Epod. 14, 10:neque Mordaces aliter (i. e. than by means of wine) diffugiunt sollicitudines,
id. C. 1, 18, 4:neque exercitum Romanum aliter transmissurum,
Tac. H. 5, 19:nec aliter expiari potest,
Vulg. Num. 35, 33. —So, fieri aliter non potest or fieri non potest aliter (not fieri non aliter potest): nihil agis;Fieri aliter non potest,
Ter. Ad. 5, 8, 13: assentior;fieri non potuit aliter,
Cic. Att. 6, 6.—Esp.(α).Pregn., otherwise, in the contrary manner: Pe. Servos Epidicus dixit mihi. Ph. Quid si servo aliter visum est? i. e. if he does not speak the truth? Plaut. Ep. 4, 2, 29:(β).verum aliter evenire multo intellegit,
Ter. And. prol. 4 (aliter autem contra significat, Don.):amplis cornibus et nigris potius quam aliter,
Varr. R. R. 1, 20, 1: ne aliter quid eveniat, providere de cet, otherwise than harmoniously, Sall. J. 10, 7:dis aliter visum,
Verg. A. 2, 428:sin aliter tibi videtur,
Vulg. Num. 11, 15: adversi... saevaque circuitu curvantem bracchia longo Scorpion atque aliter ( in the opposite direction) curvantem bracchia Cancrum, Ov. M. 2, 83: aliterque ( and in the opposite course) secante jam pelagus rostro, Luc. 8, 197.—Hence, qui aliter fecerit, who will not do that:neu quis de his postea ad senatum referat, neve cum populo agat: qui aliter fecerit, etc.,
Sall. C. 51, 43; Just. 6, 6, 1; cf. Brisson. de Form. p. 200, and de Verb. Signif. p. 66.—Aliter esse, to be of a different nature, differently constituted or disposed:(γ).sed longe aliter est amicus atque amator,
Plaut. Truc. 1, 2, 70: ego hunc esse aliter credidi: iste me fefellit;ego isti nihilo sum aliter ac fui,
Ter. Phorm. 3, 2, 44; id. Ad. 3, 4, 46; Cic. Rosc. Am. 47, 137.—For alioqui (q. v. II. C.), otherwise, else, in any other case:(δ).jus enim semper est quaesitum aequabile: neque enim aliter esset jus (and just after: nam aliter justitia non esset),
Cic. Off. 2, 12, 42; 1, 39, 139; id. Lael. 20, 74:si suos legatos recipere vellent, quos Athenas miserant, se remitterent, aliter illos numquam in patriam essent recepturi,
Nep. Them. 7 fin.:aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,
Sall. C. 29, 3 Kritz:aliter non viribus ullis Vincere poteris,
Verg. A. 6, 147:veniam ostentantes, si praesentia sequerentur: aliter nihil spei,
Tac. H. 4, 59:quoniam aliter non possem,
Vulg. Sap. 8, 21.—Like alius (q. v. II. A.) repeated even several times in a distributive manner, in one way... in another: sed aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias. Cic. Off. 3, 17, 68; so id. ib. 1, 12, 38; id. Lael. 24, 89; id. Fam. 15, 21, 6:(ε).aliter utimur propriis, aliter commodatis,
Tac. Or. 32:Aliter catuli longe olent, aliter sues,
Plaut. Ep. 4, 2, 9:aliter Diodoro, aliter Philoni, Chrysippo aliter placet,
id. Ac. 2, 47, 143:idem illud aliter Caesar, aliter Cicero, aliter Cato suadere debebit,
Quint. 3, 8, 49: Et aliter acutis morbis medendum, aliter vetustis; aliter increscentibus, aliter subsistentibus, aliter jam ad sanitatem inclinatis, Cels. prooem. p. 10.—With alius or its derivatives, one in one way, another in another (v. alius, II. B.):(ζ).quoniam aliter ab aliis digeruntur,
Cic. de Or. 2, 19, 79; id. Att. 7, 8; Liv. 2, 21; so id. 39, 53:hoc ex locorum occasione aliter alibi decernitur,
Plin. 18, 5, 6, § 30; so id. 25, 4, 10, § 29.—Non aliter, analog. to non alius (v. alius, II. H.) with a comp. (only in Plin.):non aliter utilius id fieri putare quam, etc.,
Plin. 37, 2, 10, § 28:idque non aliter clarius intellegi potest,
id. 37, 4, 15, § 59; so id. 22, 22, 36, § 78; 24, 11, 50, § 85; 28, 9, 41, § 148; cf. Hand, Turs. I. pp. 267-276. -
125 alius
1.Ālĭus (better Ālĕus), a, um, adj., = Elius (v. Alis and Elis), Elian; subst., a native of Elis, a town in Achaia (only a few times in Plaut. Capt.):2.postquam belligerant Aetoli cum Aleis,
Plaut. Capt. prol. 24; 27; 2, 2, 30.ălĭus, a, ud, adj. and subst. (old form, alis, alid, after the analogy of quis, quid:I.alis rare,
Cat. 66, 28; Sall. ap. Charis, 2, p. 133; Inscr. Orell. 2488:alid more freq.,
Lucr. 1, 263; 5, 257; 5, 1305; 5, 1456; Cat. 29, 15; cf. Prisc. 13, p. 959.— Gen. sing. masc.: alius, rare, and not used by Tac.; for which alterius is com. used (v. alter); also alii, Cato and Licin. ap. Prisc. 194 P.; Varr. R. R. 1, 2.— Fem. gen.:aliae,
Lucr. 3, 918; Cic. Div. 2, 13, 30; Liv. 24, 27, 8; Gell. 2, 28, 1; Capito ap. Gell. 4, 10, 8.— Masc. dat.:ali,
Lucr. 6, 1226:alio,
Plaut. Stich. 1, 2, 13. — Fem. dat.:aliae,
Plaut. Mil. 3, 1, 207; Gell. 9, 4, 8) [cf. allos; Osc. allo ( nom. sing. fem.); Goth. alis; Erse, aile; O. H. Germ. alles, elles ( conj.); Engl. else], another, [p. 90] other (i. e. of many, whereas alter is one of two, v. exceptt. under II. G.); freq. with the indef. pronn. aliquis, quis, aliqui, qui, quidam, and the interrog. quis, qui, etc.A.. In gen.:► Instances of the rare gen.eorum sectam sequuntur multi mortales... multi alii ex Troja strenui viri,
Naev. Bell. Pun. 1, 16:alios multos,
Vulg. Matt. 15, 30; ib. Marc. 7, 4:plures alios,
ib. ib. 12, 5:cum aliis pluribus,
ib. Act. 15, 35:an ita dissolvit, ut omnes alii dissolverunt?
Cic. Font. 1; Tac. H. 5, 5:dum aliud aliquid flagiti conficiat,
Ter. Phorm. 5, 2, 5:nec nobis praeter med alius quisquam est servos Sosia,
Plaut. Am. 1, 1, 244:nec quisquam alius affuit,
id. ib. 1, 1, 269:panem vel aliud quidquam,
Vulg. 2 Reg. 3, 35. utrum hanc actionem habebis an aliam quampiam; Cic. Caecin. 37:quidquid aliud dare,
Vulg. Lev. 22, 25:ALIS NE POTESTO,
Inscr. Orell. 2488:datum Mi esse ab dis aliis,
Plaut. Am. prol. 12:adulescentulo in alio occupato amore,
Ter. And. 5, 1, 10:aut aliae cujus desiderium insideat rei,
Lucr. 3, 918:ne quam aliam quaerat copiam,
Ter. Heaut. 5, 1, 54:nisi quid pater ait aliud,
id. And. 5, 4, 47:si verum est, Q. Fabium Labeonem seu quem alium arbitrum a senatu datum, etc.,
Cic. Off. 1, 10, 33:quodcumque alid auget,
Lucr. 5, 257:Est alius quidam, parasitaster paululus,
Ter. Ad. 5. 2, 4; so Vulg. Luc. 22, 59:tuo (judicio) stabis, si aliud quoddam est tuum,
Cic. Or. 71, 237:L. Aemilius alius vir erat,
Liv. 44, 18:Genus ecce aliud discriminis audi,
Juv. 12, 24:alius, ne condemnaretur, pecuniam dedit,
Cic. Verr. 5, 117; Tac. Agr. 39:nemo alius,
Cic. Pis. 94; Vulg. Joan. 15, 24:alius nemo,
Cic. Quinct. 76:plus alimenti est in pane quam in ullo alio,
Cels. 2, 18:aliud esse causae suspicamur,
Cic. Fl. 39:Anne aliud tunc praefecti?
Juv. 4, 78:estne viris reliqui aliud,
Sall. Fragm. 187, 19:aliud auxilii,
Tac. A. 5, 8:aliud subsidii,
id. ib. 12, 46:alia honorum,
id. ib. 1, 9:alia sumptuum,
id. ib. 15, 15:sunt alia quae magis timeam,
Cic. Phil. 5, 29: Facete is quidem, sicut alia, many other things, id. Fin. 1, 3, 7 Madv.:haec aliaque,
Tac. H. 3, 51 al. —Hence, alio die, t. t. of the soothsayer, when he wished the Comitia postponed to another day, on the pretence of unfavorable omens: quid gravius quam rem susceptam dirimi, si unus augur alio die dixerit?
Cic. Leg. 2, 12, 31; id. Phil. 2, 33, 83 and 84 Wernsd. Perh. there is a reference to the same thing in Plaut. Poen. 2, 52: ita res divina mihi fuit: res serias omnes extollo ex hoc die in alium diem.—With aliquis, quisquam, or ullus implied (cf. aliqui, V. B., and aliquis, II. B.):ut, etiam si aliud melius fuit, tamen legatorum reditum exspectetis,
Cic. Phil. 6, 6:utar post alio, si invenero melius,
something else, id. Tusc. 1, 7, 14; so,si in aliud tempus differetur,
Caes. B C. 1, 86:an alium exspectamus?
Vulg. Matt. 11, 3; ib. Marc. 4, 36:siti magis quam alia re accenditur,
Sall. J. 89, 5:neque sex legiones alia de causa missas in Hispaniam,
Caes. B. C. 1, 85:neque creatura alia poterit nos separare,
Vulg. Rom. 8, 39.alius:B.alius generis bestiae,
Cic. N. D. 2, 48, 123; Varr. L. L. 9, 40, 67 dub.:alius ingenii,
Liv. 1, 56, 7 Madv. by conj.:alius ordinis,
Amm. 30, 5, 10:artificis aliusve,
Front. Controv. Agr. 2, 40, 27:alius coloris,
Non. p. 450:nomine vel ejus pro quo... aut alius qui, etc.,
Dig. 39, 2, 24, § 6; v. aliusmodi.—In comparisons, with atque, ac, or et, more rarely with nisi and quam; with the latter, in good class. authors, only when preceded by a neg. clause, or by an interrog. implying a neg.; cf. Ruhnk. ad Ter. And. 3, 3, 13; instead of quam, the comp. abl. or praeter, and similar words, sometimes appear, other than, different from, etc.(α).With atque, ac, or et:(β).illi sunt alio ingenio atque tu,
Plaut. Ps. 4, 7, 35:alium esse censes nunc me atque olim quom dabam?
Ter. And. 3, 3, 13:potest non solum aliud mihi ac tibi, sed mihi ipsi aliud alias videri,
Cic. Or. 71, 237:longe alia nobis ac tu scripseras nuntiantur,
id. Att. 11, 10:res alio modo est ac putatur,
id. Inv. 2, 6, 21 B. and K.:qui longe alia ratione ac reliqui Galli bellum gerere coeperunt,
Caes. B. G. 3, 28:non alius essem atque nunc sum,
Cic. Fam. 1, 9:longe aliam esse navigationem in concluso mari atque in vastissimo atque apertissimo Oceano perspiciebant,
Caes. B. G. 3, 9: aliud (se) esse facturum ac pronunciasset, Nep. Ages. 3, 4:alia atque antea sentiret,
id. Hann. 2, 2:lux longe alia est solis et lychnorum,
is very different, Cic. Cael. 28.—With nisi or quam (the latter is suspicious in Cic.; cf. Ochsn. Eclog. 252; Orell. ad Cic. Tusc. 1, 31, 75):(γ).amare autem nihil aliud est, nisi eum ipsum diligere, quem ames,
nothing else than, only, Cic. Lael. 27, 100:neque ulla fuit causa intermissionis epistularum nisi quod, etc.,
id. Fam. 7, 13:erat historia nihil aliud nisi annalium confectio,
id. de Or. 2, 12:Quid est aliud tumultus nisi perturbatio tanta, ut, etc.?
id. Phil. 8, 3:nihil aliud agerem, nisi eum, qui accusatus esset, defenderem,
id. Sull. 12; id. Att. 5, 10:quid est aliud Gigantum modo bellare cum dis nisi naturae repugnare?
id. Sen. 2, 5; id. Sex. Rosc. 19, 54; id. Rosc. Am. 5, 13; id. Leg. 1, 8, 25:pinaster nihil aliud est quam pinus silvestris,
Plin. 16, 10; Nep. Arist. 2, 2; id. Paus. 1, 4:Lysander nihil aliud molitus est quam ut omnes civitates in sua teneret potestate,
id. Lys. 1, 4:neque aliud huic defuit quam generosa stirps,
id. Eum. 1, 2:Nullo quippe alio vincis discrimine quam quod Illi marmoreum caput est, etc.,
Juv. 8, 54.—Hence, nihil aliud nisi or quam, = ouden allo ê, followed by finite verb, nothing else than, nothing but, only (after these words, fecit, factum est may be supplied, or the phraseology changed to nulla alia re facta; cf. Matth. Gr. 903; Hoogev. ad Vig. p. 475;Kuhn. Gr. Gr. II. p. 825): tribunatus P. Sestii nihil aliud nisi meum nomen causamque sustinuit,
Cic. Sest. 6, 13:ut nihil aliud nisi de hoste ac de laude cogitet,
id. Imp. Pomp. 22, 64; Liv. 2, 8:et hostes quidem nihil aliud (i. e. nulla alia re facta) quam perfusis vano timore Romanis citato agmine abeunt,
id. 2, 63; 31, 24:sed ab lictore nihil aliud quam prehendere prohibito, cum conversus in Patres impetus esset,
id. 2, 29:ut domo abditus nihil aliud quam per edicta obnuntiaret,
Suet. Caes. 20:mox nihil aliud quam vectabatur et deambulabat,
id. Aug. 83.—So, quid aliud quam? what other thing than? what else than? quibus quid aliud quam admonemus cives nos eorum esse, Liv. 4, 3:quid aliud quam ad bellum vocabantur?
Flor. 3, 23 med.; so,Quid Tullius? Anne aliud quam sidus?
Juv. 7, 199.—In affirmative-clauses rare, and only post-Aug.:te alia omnia, quam quae velis, agere, moleste ferrem,
Plin. Ep. 7, 15, 2:quod alium quam se cooptassent,
Suet. Ner. 2 al. —So, with the simple interrogative, quis alius? quid aliud? Qui, malum, alii? Ter. Eun. 4, 7, 10:Quid te aliud sollicitat?
id. ib. 1, 2, 82:Quid aliud tibi vis?
id. Heaut. 2, 3, 90:Numquid vis aliud?
id. Eun. 1, 2, 111:Sed quis nunc alius audet praeferre? etc.,
Juv. 12, 48:Quid enim est aliud Antonius?
Cic. Phil. 2, 70:Quid est aliud furere?
id. Pis. 47:Quid est alia sinistra liberalitas?
Cat. 29, 15 al. —With comp. abl. (cf. in Gr. alla tôn dikaiôn, Xen. Mem. 4, 4, 25):(δ).qui quaerit alia his, malum videtur quaerere,
other than, Plaut. Poen. prol. 22:quod est aliud melle,
Varr. R. R. 3, 16: nec quidquam aliud libertate communi quaesisse, nothing else but, Brut. et Cass. ap. Cic. Fam. 11, 2:neve putes alium sapiente bonoque beatum,
Hor. Ep. 1, 16, 20:alius Lysippo,
id. ib. 2, 1, 240:accusator alius Sejano,
Phaedr. 3, prol. 41.—With praeter:(ε).nec nobis praeter me alius quisquam est servos Sosia,
Plaut. Am. 1, 1, 249:nec quidquam aliud est philosophia praeter studium sapientiae,
Cic. Off. 2, 2, 5:non est alius praeter eum,
Vulg. Marc. 12, 32:rogavit numquid aliud ferret praeter arcam?
Cic. de Or. 2, 69:Num quid igitur aliud in illis judiciis versatum est praeter hasce insidias?
id. Clu. 62:nec jam tela alia habebant praeter gladios,
Liv. 38, 21, 5.—With extra (eccl. Lat.):(ζ).neque est alius extra te,
Vulg. 1 Reg. 2. 2; ib. Soph. 2, 15.—With absque (eccl. Lat.):(η).non est alius Deus absque te,
Vulg. 1 Par. 17, 20.—With praeterquam:II.cum aliud, praeterquam de quo retulissent, decemviri dicere prohiberent,
Liv. 3, 40.Esp.A.In distributive-clauses repeated even several times, and also interchanged with non nulli, quidam, ceteri, pars, partim, etc., the one... the other; plur., some... others:B.quid potes dicere cur alia defendas, alia non cures?
Cic. Phil. 2, 111:latera tegentes alios, alios praegredientes amicos,
id. ib. 13, 4: cum alii fossas complerent, alii defensores vallo depellerent, Caes. B. G. 3, 25; id. B. C. 1, 55:alii experimentorum notitiam necessariam esse contendunt, alii non satis potentem usum esse proponunt, Cels. prooem.: quae minus tuta erant, alia fossis, alia vallis, alia turribus muniebat,
Liv. 32, 5; so Vulg. Matt. 13, 5 sqq.; ib. 1 Cor. 12, 10; Cels. 3, 3, enumerating the different kinds of fever, repeats aliae seventeen times:cum aliis Q. Frater legatus, aliis C. Pomptinus legatus, reliquis M. Anneius legatus etc.,
Cic. Fam. 15, 4, 8:proferebant alii purpuram, tus alii, gemmas alii, vina non nulli Graeca,
id. Verr. 2, 5, 56, § 146: alias bestias nantes, alias volucres, serpentes quasdam, quasdam esse gradientes; earum ipsarum partim solivagas, partim congregatas;immanes alias, quasdam autem cicures, non nullas abditas,
id. Tusc. 5, 13, 38:principes partim interfecerant, alios in exsilium ejecerant,
Nep. Pelop. 1, 4:nos alii ibimus Afros, pars Scythiam veniemus,
Verg. E. 1, 65:alii superstantes proeliarentur, pars occulti muros subruerent,
Tac. H. 4, 23.—Sometimes alius is omitted in one clause:Helvetii ea spe dejecti navibus junctis, alii vadis Rhodani, etc.,
Caes. B. G. 1, 8:Veientes ignari in partem praedae suae vocatos deos, alios votis ex urbe sua evocatos, etc.,
Liv. 5, 21; Plin. 2, 43, 44, § 114:castra metari placuit, ut opus et alii proelium inciperent,
Tac. A. 1, 63.—Also with aliquis:alia sunt tamquam sibi nata, ut oculi, ut aures: aliqua etiam ceterorum membrorum usum adjuvant,
Cic. Fin. 3, 19, 63: [putat aliquis esse voluptatem bonum;alius autem pecuniam],
id. Tusc. 5, 28, 60 B. and K.; cf. Goer. ad Cic. Ac. 2, 10, 20.—Sometimes aliud... aliud designate merely a distinction between two objects contrasted, one thing... another:Numquam aliud natura, aliud sapientia dicit,
Juv. 14, 321:Fuit tempus, quo alia adversa, alia secunda principi,
Plin. Pan. 72:aliud est male dicere, aliud accusare,
Cic. Cael. 3; id. Lig. 16; Quint. 10, 1, 53:aliud est servum esse, aliud servire,
id. 5, 10, 60 al.:jam sciunt longe aliud esse virgines rapere, aliud pugnare cum viris,
Liv. 1, 12; cf. infra, e.—Alius repeated in another case, or with its derivatives, aliter, alias, alio, alibi, aliunde, etc. (but never with its derivatives in Tac.), in imitation of the Greek (cf. L. and S. s. v. allos, and Ochsn. Eclog. 110): simul alis alid aliunde rumitant inter se, Naev. ap. Fest. pp. 135 and 225; cf.C.Bothe, Fragm. Comic. p. 25: alius alium percontamur, cuja est navis?
one another, Plaut. Stich. 2, 2, 46:fallacia alia aliam trudit,
Ter. And. 4, 4, 40:fecerunt alii quidem alia quam multa,
Cic. Phil. 3, 20, 6:signa et ornamenta alia alio in loco intuebantur,
some in one place and some in another, id. Verr. 2. 1, 22:alius in alia est re magis utilis,
id. Sex. Rosc. 111:alius ex alia parte,
id. Verr. 1, 66:dies alios alio dedit ordine Luna felicis operum,
Verg. G. 1, 276:ut ipsi inter se alii aliis prodesse possent,
Cic. Off. 1, 7, 22; id. Leg. 1, 12, 33:ideo multa conjecta sunt, aliud alio tempore,
id. Q. Fr. 3, 1, 7:habes Sardos venales, alium alio nequiorem,
one worse than another, id. Fam. 7, 24: quo facto cum alius alii subsidium ferrent, one to another, Fr., l'un al'autre,
Caes. B. G. 2, 26 Herz.:legiones aliae alia in parte resistunt,
id. ib. 2, 22:alius alia causa illata,
id. ib. 1, 39:cum ceteros alii alium alia de causa improbarent,
Suet. Vesp. 6:alius alii subsidium ferunt,
Caes. B. G. 2, 26:alius alio more viventes,
each in a different way, Sall. C. 6, 2:alius alii tanti facinoris conscii,
id. ib. 22, 2; so id. ib. 52, 28; id. J. 53, 8; Curt. 10, 5, 16; Just. 15, 2:alii autem aliud clamabant,
Vulg. Act. 19, 32:illi alias aliud iisdem de rebus sentiunt,
now this, now that, Cic. de Or. 2, 7 fin.:aliter ab aliis digeruntur,
id. ib. 2, 19; Vulg. 3 Reg. 22, 20:equites alii alia dilapsi sunt,
some in this way, some in that, Liv. 44, 43:cum alii alio mitterentur,
id. 7, 39: Alis alibi stantes, omnes tamen adversis volneribus conciderunt, Sall. ap. Charis. 2, p. 133:jussit alios alibi fodere,
Liv. 44, 33; Vulg. Sap. 18, 18.—Alius ex alio, super alium, post alium, one after another; so often of the connection between ideas:D.ut aliud ex alio incidit, occurrit, etc.,
Ter. Heaut. 3, 3, 37:aliud ex alio succurrit mihi,
Cic. Fragm. C. 12:alid ex alio reficit natura,
Lucr. 1, 263; 5, 1305; 5, 1456: sed, [p. 91] ut aliud ex alio, mihi non est dubium, quin, etc., Cic. Att. 16, 14, Plin. Pan. 18, 1:ex alio in aliud vicissitudo atque mutatio,
Cic. Tusc. 5, 24, 69:alias ex aliis nectendo moras,
Liv. 7, 39:aliam ex alia prolem,
Verg. G. 3, 65; id. Cir. 364:nos alia ex aliis in fata vocamur,
id. A. 3, 494:quae impie per biennium alia super alia es ausus,
Liv. 3, 56; 23, 36:aliud super aliud scelus,
id. 30, 26; Plin. Ep. 7, 8; Suet. Ner. 49:deinde ab eo magistratu alium post alium sibi peperit,
Sall. J. 63, 5.—Alius atque alius or alius aliusque, the one and the other; now this, now that; different:E.eadem res saepe aut probatur aut reicitur, alio atque alio elata verbo,
Cic. Or. 22, 72:alio atque alio loco requiescere,
in different places, Sall. J. 72, 2:inchoata res aliis atque aliis de causis dilata erat,
Liv. 8, 23:aliud ejus subinde atque aliud facientes initium,
Sen. Ep. 32, 2:cum alia atque alia appetendo loca munirent,
Liv. 1, 8:milites trans flumen aliis atque aliis locis traiciebant,
id. 2, 2:luna alio atque alio loco exoritur,
Plin. 2, 10:febres aliae aliaeque subinde oriuntur,
Cels. 3, 3:cancer aliis aliisque signis discernitur,
id. 5, 26:aliis atque aliis causis,
Suet. Aug. 97.—In Sall. also alius deinde alius or alius post alius:saepe tentantes agros alia deinde alia loca petiverant, J. 18, 7: alias deinde alias morae causas facere,
id. ib. 36, 2:aliis post aliis minitari,
id. ib. 55, 8.—Of another kind or nature, i. e. different; hence, alium facere, to make different, to change, transform; and alium fleri, to become different, to be wholly changed:F.nunc haec dies aliam vitam affert, alios mores postulat,
Ter. And. 1, 2, 18 (aliam vitam pro diversam, contrariam, Don.):alium nunc censes esse me atque olim cum dabam,
id. ib. 3, 3, 13:Huic aliud mercedis erit,
Verg. E. 6, 26:longe alia mihi mens est,
Sall. C. 52, 2:Vos aliam potatis aquam,
Juv. 5, 52:lectus non alius cuiquam,
id. 8, 178:ensesque recondit mors alia,
Stat. Th. 7, 806:ostensus est in alia effigie,
Vulg. Marc. 16, 12; ib. Rom. 7, 23; ib. Gal. 1, 6; ib. Jac. 2, 25:alium fecisti me, alius ad te veneram,
Plaut. Trin. 1, 2, 123: alius nunc fieri volo, id. Poen. prol. fin.:homines alii facti sunt,
Cic. Fam. 11, 12:mutaberis in virum alium,
Vulg. 1 Reg. 10, 6; cf. supra, II. A. fin. —Hence, in alia omnia ire, transire, or discedere, sc. vota, to differ from the thing proposed; and in gen., to reject or oppose it, to go over to the opposite side: qui hoc censetis, illuc transite;qui alia omnia, in hanc partem: his verbis praeit ominis videlicet causa, ne dicat: qui non censetis,
Fest. p. 221; Plin. Ep. 8, 14, 19:frequens eum senatus reliquit et in alia omnia discessit,
Cic. Fam. 10, 12:de tribus legatis frequentes ierunt in alia omnia,
id. ib. 1, 2 Manut.: cum prima M. Marcelli sententia pronunciata esset, frequens senatus in alia omnia iit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13:discessionem faciente Marcello, senatus frequens in alia omnia transiit,
Hirt. B. G. 8, 53: aliud or alias res agere, v. ago, II. 7.—Of that which remains of a whole, = reliquus, ceteri, the rest, the remainder:G.Divitiaco ex aliis Gallis maximam fidem habebat,
Caes. B. G. 1, 41:inter primos atrox proelium fuit, alia multitudo terga vertit,
Liv. 7, 26:vulgus aliud trucidatum,
id. 7, 19; 2, 23; so id. 24, 1:legiones in testudinem glomerabantur et alii tela incutiebant,
Tac. H. 3, 31; id. A. 1, 30; 3, 42:cum alios incessus hostis clausisset, unum reliquum aestas impediret,
id. ib. 6, 33 al.—Like alter, one of two, the other of two:H.huic fuerunt filii nati duo, alium servus surpuit, etc.,
Plaut. Capt. prol. 8; cf. id. ib. arg. 2 and 9: eis genus, aetas, eloquentia prope aequalia fuere;magnitudo animi par, item gloria, sed alia alii,
Sall. C. 54, 1 Kritz:duo Romani super alium alius corruerunt,
one upon the other, Liv. 1, 25, 5:ita duo deinceps reges, alius alia via, civitatem auxerunt,
each in a different way, id. 1, 21, 6; 24, 27:marique alio Nicopolim ingressus,
Tac. A. 5, 10 ( Ionio, Halm); so,alias partes fovere,
the other side, id. H. 1, 8.—Also in the enumeration of the parts of any thing:Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam Celtae,
Caes. B. G. 1, 1 Herz.:classium item duo genera sunt: unum liburnarum, aliud lusoriarum,
Veg. 2, 1 (cf. in Gr. meinantes de tautên tên hêmeran, têi allêi eporeuonto, Xen. Anab. 3, 4, 1; and so the Vulg.: Alia die profecti, the next day, Act. 21, 8).—Hence, alius with a proper name used as an appell. (cf. alter):ne quis alius Ariovistus regno Galliarum potiretur,
a second Ariovistus, Tac. H. 4, 73 fin.:alius Nero,
Suet. Tit. 7.—A peculiar enhancement of the idea is produced by alius with a neg. and the comp.:A.mulier, qua mulier alia nulla est pulchrior,
than whom no other woman is more beautiful, to whom no other woman is equal in beauty, Plaut. Merc. 1, 1, 100:facinus, quo non fortius ausit alis,
Cat. 66, 28:Fama malum qua non aliud velocius ullum,
Verg. A. 4, 174:quo neque melius neque amplius aliud in natura mortalium est,
Sall. J. 2, 4:quo non aliud atrocius visum,
Tac. A. 6, 24:(Sulla) neque consilio neque manu priorem alium pati,
Sall. J. 96, 3:neque majus aliud neque praestabilius invenias,
id. ib. 1, 2; Liv. 1, 24:non alia ante Romana pugna atrocior fuit,
id. 1, 27; 2, 31; Tac. A. 6, 7 al.; cf. under aliter, 2. b. z.—Hence the advv.ălĭō, adv. (an old dat. form, designating direction to a place; cf.: eo, quo), elsewhither (arch.), elsewhere, to another place, person, or thing, allose (class., esp. among poets; but not found in Lucr. or Juv.).1.In gen.a.Of place:b.fortasse tu profectus alio fueras,
Ter. Eun. 2, 2, 49:ut ab Norba alio traducerentur,
Liv. 32, 2:translatos alio maerebis amores,
Hor. Epod. 15, 23:decurrens alio,
id. S. 2, 1, 32:nam frustra vitium vitaveris illud, Si te alio pravum detorseris,
id. ib. 2, 2, 55.—With quo:Arpinumne mihi eundum sit, an quo alio,
to some other place, Cic. Att. 9, 17:si quando Romam aliove quo mitterent legatos,
Liv. 38, 30. —Of persons or things (cf. alias, alibi, alicunde, etc.):c.illi suum animum alio conferunt,
Ter. Heaut. 2, 4, 10 (cf. Plaut. Merc. 2, 2, 62:ne ad illam me animum adjecisse sentiat): ne quando iratus tu alio conferas,
id. Eun. 3, 1, 60 Don.:hi narrata ferunt alio,
Ov. M. 12, 57: tamen vocat me alio ( to another subject) jam dudum tacita vestra exspectatio, Cic. Clu. 23, 63; id. Verr. 2, 1, 53, § 139:sed, si placet, sermonem alio transferamus,
id. de Or. 1, 29, 133:quoniam alio properare tempus monet,
Sall. J. 19, 2; so Tac. A. 1, 18 al.—Of purpose or design:2.appellet haec desideria naturae: cupiditatis nomen servet alio,
for another purpose, Cic. Fin. 2, 9, 27:hoc longe alio spectabat,
looked quite elsewhere, had a far different design, Nep. Them. 6, 3.—a.. Alio... alio, in one way... in another; hither... thither, = huc... illuc:b.hic (i. e. in ea re) alio res familiaris, alio ducit humanitas,
Cic. Off. 3, 23, 89: alio atque alio, in one way and another:nihil alio atque alio spargitur,
Sen. Brev. Vit. 11, 2.—Alius alio, each in a different way, one in one way, another in another:c.et ceteri quidem alius alio,
Cic. Off. 3, 20, 80:aliud alio dissipavit,
id. Div. 1, 34, 76; so Liv. 2, 54, 9; 7, 39.—So, aliunde alio, from one place to another:quassatione terrae aliunde alio (aquae) transferuntur,
Sen. Q. N. 3, 11, 1; cf. aliunde.—Like alius or aliter with a negative and the particles of comparison quam or atque;B.in questions with nisi: plebem nusquam alio natam quam ad serviendum,
for nothing but, Liv. 7, 18, 7: non alio datam summam quam in emptionem, etc., * Suet. Aug. 98 Ruhnk.:quo alio nisi ad nos confugerent?
Liv. 39, 36, 11; cf. Hand, Turs. I. pp. 232-234.—ălĭā, adv. (sc. via), in another way, in a different manner (in the whole ante-class. and class. per. dub.); for in Plaut. Rud. prol. 10, aliuta has been proposed; in Lucr. 6, 986, Lachm. reads alio; in Liv. 21, 56, 2, Weissenb. alibi; and in id. 44, 43, 2, via may be supplied from the preced. context; certain only in Don. ad Ter. Hec. 1, 2, 5; cf. Hand, Turs. I. p. 219.—C.ălĭās, adv. (acc. to Prisc. 1014 P., and Corss. Ausspr. I. p. 769, an acc. form like foras; but acc. to Herz. ad Caes. B. G. 5, 57, and Hab. Syn. 79, old gen. like paterfamili as, Alcmen as, etc. In the ante-class. per. rare; only once in Plaut., twice in Ter., twice in Varro; in the class. per. most freq. in Cic., but only three times in his orations; also in Plin.).1.Of time, at a time other than the present, whether it be in the past or (more freq.) in the future.a.At another time, at other times, on another occasion (alias: temporis adverbium, quod Graeci allote, aliter allôs, Capitol. Orth. 2242 P.; cf.b.Herz. and Hab., as cited above): alias ut uti possim causa hac integra,
Ter. Hec. 1, 2, 4; so id. And. 3, 2, 49 (alias = alio tempore, Don.):sed alias jocabimur,
Cic. Fam. 7, 13, 2:sed plura scribemus alias,
id. ib. 7, 6:et alias et in consulatus petitione vinci,
id. Planc. 18:nil oriturum alias,
Hor. Ep. 2, 1, 17.—In the future, freq. in contrast with nunc, in praesentia, tum, hactenus:recte secusne, alias viderimus,
Cic. Ac. 2, 44, 135:Hactenus haec: alias justum sit necne poema, Nunc, etc.,
Hor. S. 1, 4, 63: sed haec alias pluribus;nunc, etc.,
Cic. Div. 2, 2 fin.; Liv. 44, 36 fin.: quare placeat, alias ostendemus; in praesentia, etc., Auct. ad Her. 3, 16, 28.—In the past:gubernatores alias imperare soliti, tum metu mortis jussa exsequebantur,
Curt. 4, 3, 18:alias bellare inter se solitos, tunc periculi societas junxerat,
id. 9, 4, 15.—Freq. with advv. of time;as numquam, umquam, and the like: si umquam in dicendo fuimus aliquid, aut etiam si numquam alias fuimus, tum profecto, etc.,
Cic. Att. 4, 2, 2:consilio numquam alias dato,
Hor. C. 3, 5, 45:numquam ante alias,
Liv. 2, 22, 7:non umquam alias ante tantus terror senatum invasit,
id. 2, 9, 5; 1, 28, 4:si quando umquam ante alias,
id. 32, 5 (where the four advv. of time are to be taken together):Saturnalibus et si quando alias libuisset, modo munera dividebat,
Suet. Aug. 75.—Alias... alias, as in Gr. allote... allote; allote men... allote de, at one time... at another; once... another time; sometimes... sometimes; now... now:c.Alias me poscit pro illa triginta minas, Alias talentum magnum,
Plaut. Curc. 1, 1, 63; so Varr. L. L. 8, § 76 Mull.; id. R. R. 2, 1, 15; Cic. Verr. 1, 46, 120:nec potest quisquam alias beatus esse, alias miser,
id. Fin. 2, 27, 87:contentius alias, alias summissius,
id. de Or. 3, 55, 212:cum alias bellum inferrent, alias inlatum defenderent,
Caes. B. G. 2, 29; so id. ib. 5, 57 al.; it occurs four times in successive clauses in Cic. Inv. 1, 52, 99.—Sometimes plerumque, saepe, aliquando, interdum stand in corresponding clauses:nec umquam sine usura reddit (terra), quod accepit, sed alias minore, plerumque majore cum foenore,
Cic. Sen. 15, 51:geminatio verborum habet interdum vim, leporem alias,
id. de Or. 3, 54, 206:hoc alias fastidio, alias contumacia, saepius imbecillitate, evenit,
Plin. 16, 32, 58, § 134; 7, 15, 13, § 63.—Sometimes one alias is omitted:illi eruptione tentata alias cuniculis ad aggerem actis, etc.,
Caes. B. G. 3, 21; Plin. 26, 3, 7, § 13.—Alias aliter, alias alius, etc. (cf. alius), at one time in one way... at another in another; now so... now otherwise; now this... now that:d.et alias aliter haec in utramque partem causae solent convenire,
Cic. Inv. 2, 13, 45:alii enim sunt, alias nostrique familiares fere demortui,
id. Att. 16, 11 (Madv. interprets this of time):illi alias aliud iisdem de rebus judicant,
id. de Or. 2, 7, 30; id. Or. 59, 200:(deos) non semper eosdem atque alias alios solemus venerari,
id. Red. in Sen. 30:ut iidem versus alias in aliam rem posse accommodari viderentur,
id. Div. 2, 54, 111.—Saepe alias or alias saepe... nunc, nuper, quondam, etc.;e.also: cum saepe alias... tum, etc. (very common in Cic.): quod cum saepe alias tum nuper, etc.,
Cic. Tusc. 4, 4, 7:fecimus et alias saepe et nuper in Tusculano,
id. ib. 5, 4, 11:quibus de rebus et alias saepe... et quondam in Hortensii villa,
id. Ac. 2, 3, 9:quorum pater et saepe alias et maxime censor saluti rei publicae fuit,
id. de Or. 1, 9, 38:cum saepe alias, tum apud centumviros,
id. Brut. 39, 144:cum saepe alias, tum Pyrrhi bello,
id. Off. 3, 22, 86; 3, 11, 47:neque tum solum, sed saepe alias,
Nep. Hann. 11, 7.—In comparative sentences rare:nunc tamen libentius quam saepe alias,
Symm. Ep. 1, 90.—So,Semper alias, always at other times or in other cases (apparently only post-Aug.): et super cenam autem et semper alias communissimus, multa joco transigebat. Suet. Vesp. 22; id. Tib. 18; Gell. 15, 1.—f.Raro alias, rarely at other times, on other occasions:g.ut raro alias quisquam tanto favore est auditus,
Liv. 45, 20; 3, 69; Tac. H. 1, 89.—Non alias, at no other time, never, = numquam (a choice poet. expression, often imitated by [p. 92] the histt.):2.non alias caelo ceciderunt plura sereno Fulgura,
never at any other time did so much lightning fall from a clear sky, Verg. G. 1, 487:non alias militi familiarior dux fuit,
Liv. 7, 33; 45, 7:non alias majore mole concursum,
Tac. A. 2, 46; 4. 69;11, 31: non sane alias exercitatior Britannia fuit,
id. Agr. 5:haud alias intentior populus plus vocis permisit,
id. A. 3, 11, and 15, 46; Suet. Tit. 8; Flor. 3, 6.—Of place, at another place, elsewhere; or in respect of other things, in other circumstances, otherwise (only post-Aug.; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 3, 7):3.Idaeus rubus appellatus est, quoniam in Ida, non alias, nascitur,
Plin. 24, 14, 75, § 123 (Jan, alius): nusquam alias tam torrens fretum, * Just. 4, 1, 9:sicut vir alias doctissimus Cornutus existimat,
Macr. S. 5, 19.—Alias for alioqui (only post-Aug.), to indicate that something is in a different condition in one instance, not in others, except that, for the rest, otherwise:4.in Silaro non virgulta modo immersa, verum et folia lapidescunt, alias salubri potu ejus aquae,
Plin. 2, 103, 106, § 224; so id. 18, 6, 7, § 37; 19, 8, 48, § 163; 25, 2, 6, § 16 al.—Non alias quam, for no other reason, on no other condition, in no other circumstances than, not other than; and non alias nisi, on no other condition, not otherwise, except (prob. taken from the lang. of common life):5.non alias magis indoluisse Caesarem ferunt quam quod, etc.,
Tac. A. 3, 73:debilitatum vulnere jacuisse non alias quam simulatione mortis tutiorem,
by nothing safer than by feigning death, Curt. 8, 1, 24; 8, 14, 16; Dig. 29, 7, 6, § 2: non alias ( on no other condition) existet heres ex substitutione nisi, etc., ib. 28, 6, 8; 23, 3, 37, 23, 3, 29.—Alias like aliter, in another manner; flrst in the Lat. of the jurists (cf. Suet. Tib. 71 Oud.; Liv. 21, 56, 2 Drak.; Ter. And. 3, 2, 49 Ruhnk.), Dig. 33, 8, 8, § 8; cf. Hand, Turs. I. pp. 219-227. —D. 1.With comparative-clause expressed; constr. both affirm. and neg. without distinction.a.With atque, ac, quam, and rarely ut, otherwise than, different from what, etc., Ter. Heaut. 2, 3, 23:b.sed aliter atque ostenderam facio,
Cic. Fam. 2, 3, 4; Ter. Ad. 4, 3, 6:aliter ac nos vellemus,
Cic. Mil. 9, 23:de quo tu aliter sentias atque ego,
id. Fin. 4, 22, 60; id. Att. 6, 3:si aliter nos faciant quam aequum est,
Plaut. Stich. 1, 1, 42:si aliter quippiam coacti faciant quam libere,
Cic. Rab. Post. 11, 29; id. Verr. 2, 1, 19, § 24; id. Inv. 2, 22, 66:Sed si aliter ut dixi accidisset, qui possem queri?
id. Rep. 1, 4, 7.—Non (or haud) aliter, not otherwise (per litoten), = just as; with quam si, ac si, quam cum, quam, exactly, just as if:* c.Non aliter quam si ruat omnis Karthago,
Verg. A. 4, 669:dividor haud aliter quam si mea membra relinquam,
Ov. Tr. 1, 3, 73:nihil in senatu actum aliter quam si, etc.,
Liv. 23, 4; 21, 63, 9:illi negabant se aliter ituros quam si, etc.,
id. 3, 51, 12:nec aliter quam si mihi tradatur, etc., Quint. prooem. 5: ut non aliter ratio constet quam si uni reddatur,
Tac. A. 1, 6; 1, 49:Non aliter quam si fecisset Juno maritum Insanum,
Juv. 6, 619; Suet. Aug. 40:non aliter quam cum, etc.,
Ov. F. 2, 209; so id. M. 2, 623; 4, 348; 6, 516 al.:nec scripsi aliter ac si, etc.,
Cic. Att. 13, 51; Suet. Oth. 6; Col. 2, 14 (15), 8:Non aliter quam qui lembum subigit,
Verg. G. 1, 201:non aliter praeformidat quam qui ferrum medici, priusquam curetur, aspexit,
Quint. 4, 5, 5; so id. 4, 5, 22; 2, 5, 11:neque aliter quam ii, qui traduntur, etc.,
id. 5, 8, 1:patere inde aliquid decrescere, non aliter quam Institor hibernae tegetis,
Juv. 7, 220:successorem non aliter quam indicium mortis accepturum,
Tac. A. 6, 30.—Aliter ab aliquo (analog. to alius with the abl., and alienus with ab), differently from any one:d.cultores regionum multo aliter a ceteris agunt,
Mel. 1, 9, 6.—Non ali ter nisi, by no other means, on no other condition, not otherwise, except:e.qui aliter obsistere fato fatetur se non potuisse, nisi etc.,
Cic. Fat. 20, 48; id. Fam. 1, 9: non pati C. Caesarem consulem aliter fieri, nisi exercitum et provincias tradiderit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 14; so Lentulus ap. Cic. Fam. 12, 14, 18; Liv. 35, 39; 45, 11; 38; Tac. Or. 32; Just. 12, 14, 7; Suet. Ner. 36; Dig. 37, 9, 6; 48, 18, 9. —Non aliter quam ut, on no other condition than that:2.neque aliter poterit palos, ad quos perducitur, pertingere, quam ut diffluat,
Col. Arb. 7, 5; so Suet. Tib. 15; 24; id. Galb. 8; Curt. 9, 5, 23.—Without a comparative clause expressed.a.In gen., otherwise, in another manner, in other respects; and in the poets: haud aliter (per litoten), just so:b.vale atque salve, etsi aliter ut dicam meres,
though you deserve that I speak differently, Plaut. Capt. 3, 5, 86 Brix:tu si aliter existimes, nihil errabis,
Cic. Fam. 3, 7, 16:ut eadem ab utrisque dicantur, aliter dicuntur,
in a different sense, Plin. Pan. 72, 7:Si quis aliter docet,
Vulg. 1 Tim. 6, 3:quae aliter se habent,
ib. ib. 5, 25:Quippe aliter tunc vivebant homines,
Juv. 6, 11: quod uterque nostrum his etiam ex studiis notus, quibus aliter ignotus est, otherwise, i. e. personally, unknown, Plin. Ep. 9, 23, 3.—With negatives:non fuit faciendum aliter,
Cic. Att. 6, 9; Tac. A. 15, 68:Ergo non aliter poterit dormire?
Juv. 3, 281:aliter haud facile eos ad tantum negotium impelli posse,
Sall. C. 44, 1; Curt. 8, 10, 27:haud aliter Rutulo muros et castra tuenti Ignescunt irae (the comparison of the wolf precedes),
Verg. A. 9, 65:haud aliter (i. e. like a wild beast) juvenis medios moriturus in hostes Irruit,
id. ib. 9, 554 al.; Ov. M. 8, 473; 9, 642:non aliter (i. e. than I) Samio dicunt arsisse Bathyllo Anacreonta Teium,
Hor. Epod. 14, 10:neque Mordaces aliter (i. e. than by means of wine) diffugiunt sollicitudines,
id. C. 1, 18, 4:neque exercitum Romanum aliter transmissurum,
Tac. H. 5, 19:nec aliter expiari potest,
Vulg. Num. 35, 33. —So, fieri aliter non potest or fieri non potest aliter (not fieri non aliter potest): nihil agis;Fieri aliter non potest,
Ter. Ad. 5, 8, 13: assentior;fieri non potuit aliter,
Cic. Att. 6, 6.—Esp.(α).Pregn., otherwise, in the contrary manner: Pe. Servos Epidicus dixit mihi. Ph. Quid si servo aliter visum est? i. e. if he does not speak the truth? Plaut. Ep. 4, 2, 29:(β).verum aliter evenire multo intellegit,
Ter. And. prol. 4 (aliter autem contra significat, Don.):amplis cornibus et nigris potius quam aliter,
Varr. R. R. 1, 20, 1: ne aliter quid eveniat, providere de cet, otherwise than harmoniously, Sall. J. 10, 7:dis aliter visum,
Verg. A. 2, 428:sin aliter tibi videtur,
Vulg. Num. 11, 15: adversi... saevaque circuitu curvantem bracchia longo Scorpion atque aliter ( in the opposite direction) curvantem bracchia Cancrum, Ov. M. 2, 83: aliterque ( and in the opposite course) secante jam pelagus rostro, Luc. 8, 197.—Hence, qui aliter fecerit, who will not do that:neu quis de his postea ad senatum referat, neve cum populo agat: qui aliter fecerit, etc.,
Sall. C. 51, 43; Just. 6, 6, 1; cf. Brisson. de Form. p. 200, and de Verb. Signif. p. 66.—Aliter esse, to be of a different nature, differently constituted or disposed:(γ).sed longe aliter est amicus atque amator,
Plaut. Truc. 1, 2, 70: ego hunc esse aliter credidi: iste me fefellit;ego isti nihilo sum aliter ac fui,
Ter. Phorm. 3, 2, 44; id. Ad. 3, 4, 46; Cic. Rosc. Am. 47, 137.—For alioqui (q. v. II. C.), otherwise, else, in any other case:(δ).jus enim semper est quaesitum aequabile: neque enim aliter esset jus (and just after: nam aliter justitia non esset),
Cic. Off. 2, 12, 42; 1, 39, 139; id. Lael. 20, 74:si suos legatos recipere vellent, quos Athenas miserant, se remitterent, aliter illos numquam in patriam essent recepturi,
Nep. Them. 7 fin.:aliter sine populi jussu nulli earum rerum consuli jus est,
Sall. C. 29, 3 Kritz:aliter non viribus ullis Vincere poteris,
Verg. A. 6, 147:veniam ostentantes, si praesentia sequerentur: aliter nihil spei,
Tac. H. 4, 59:quoniam aliter non possem,
Vulg. Sap. 8, 21.—Like alius (q. v. II. A.) repeated even several times in a distributive manner, in one way... in another: sed aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias. Cic. Off. 3, 17, 68; so id. ib. 1, 12, 38; id. Lael. 24, 89; id. Fam. 15, 21, 6:(ε).aliter utimur propriis, aliter commodatis,
Tac. Or. 32:Aliter catuli longe olent, aliter sues,
Plaut. Ep. 4, 2, 9:aliter Diodoro, aliter Philoni, Chrysippo aliter placet,
id. Ac. 2, 47, 143:idem illud aliter Caesar, aliter Cicero, aliter Cato suadere debebit,
Quint. 3, 8, 49: Et aliter acutis morbis medendum, aliter vetustis; aliter increscentibus, aliter subsistentibus, aliter jam ad sanitatem inclinatis, Cels. prooem. p. 10.—With alius or its derivatives, one in one way, another in another (v. alius, II. B.):(ζ).quoniam aliter ab aliis digeruntur,
Cic. de Or. 2, 19, 79; id. Att. 7, 8; Liv. 2, 21; so id. 39, 53:hoc ex locorum occasione aliter alibi decernitur,
Plin. 18, 5, 6, § 30; so id. 25, 4, 10, § 29.—Non aliter, analog. to non alius (v. alius, II. H.) with a comp. (only in Plin.):non aliter utilius id fieri putare quam, etc.,
Plin. 37, 2, 10, § 28:idque non aliter clarius intellegi potest,
id. 37, 4, 15, § 59; so id. 22, 22, 36, § 78; 24, 11, 50, § 85; 28, 9, 41, § 148; cf. Hand, Turs. I. pp. 267-276. -
126 censeo
1.cēnseo (on the long e, v. Corss. Ausspr. 1, p. 257 sq.), ui, censum (late Lat. censitum, Cod. Just. 11, 47 tit.; 11, 49 tit.; 11, 47, 4 al.; but not in Monum. Ancyr.; cf. Neue, Formenl. 2, 557), 2, v. a. [etym. dub.; often referred to root cas-, whence carmen, camoenus; but prob. from centum, orig. centere, to hundred or number the people; cf. Fischer, Gram. 1, p. 373].I. A.In reference to the census (v. census).1.Of the censor (v. censor).(α).Rarely act. with acc. of the persons or objects assessed or rated; but usu. pass., with subj. -nom.:(β).censores populi aevitates, suboles, familias, pecuniasque censento,
Cic. Leg. 3, 3, 7:census quom sum, juratori recte rationem dedi,
Plaut. Trin. 4, 2, 30:censor ad quojus censionem, id est arbitrium, populus censeretur,
Varr. L. L. 5, § 81 Mull.:census... indicat eum qui sit census se jam tum gessisse pro cive,
Cic. Arch. 5, 11: absentis censere jubere, P. Scipio ap. Gell. 5, 19, 16: ne absens censeare. Cic. Att. 1, 18, 8:sub lustrum censeri,
id. ib.:milia octoginta eo lustro civium censa dicuntur,
Liv. 1, 44, 2:censa civium capita centum septendecim milia trecenta undeviginti,
id. 3, 24, 10; id. Epit. lib. 11; 13; 14:censebantur ejus aetatis lustris ducena quinquagena milia capitum,
id. 9, 19, 2:cum capitum liberorum censa essent CLII. milia,
Plin. 33, 1, 5, § 16: quid se vivere, quid in parte civium censeri, si... id obtinere universi non possint? Liv 7, 18, 5.—With the amount at which the property was rated, in the acc.: or abl.:(γ).praesertim census equestrem Summam nummorum,
being assessed with the estate necessary to a Roman knight, Hor. A. P. 383:primae classis homines quicentum et viginti quinque milia aeris ampliusve censi erant... Ceterarumque omnium classium qui minore summa aeris censebantur,
Gell. 7 (6), 13, 1 sq.—Hence, capite censi, those who were assessed ac cording to their ability to labor: qui nullo [p. 312] aut perquam parvo aere censebantur capite censi vocabantur. Extremus autem census capite censorum aeris fuit trecentis septuaginta quinque, Jul. Paul. ap. Gell. 16, 10, 10; Sall. J. 86, 2; Gell. 16, 10, 11; 16, 10, 14; Val. Max. 2, 3, 1; 7, 6, 1;and in the finite verb: omnia illius (i. e. sapientis) esse dicimus, cum... capite censebitur,
Sen. Ben. 7, 8, 1. —Absol. in gerund.: censendi, censendo, ad censendum = census agendi, censui agendo, etc.: haec frequentia quae convenit ludorum censendique causa (i.e. census agendi causa, for the sake of the census), Cic. Verr. 1, 18, 54:(δ).mentio inlata apud senatum est, rem operosam... suo proprio magistratu egere... cui arbitrium formulae censendi subiceretur,
the scheme for taking the census, Liv. 4, 8, 4:quia is censendo finis factus est,
id. 1, 44, 2:civis Romanos ad censendum ex provinciis in Italiam revocarunt,
Vell. 2, 15:aetatem in censendo significare necesse est... aetas autem spectatur censendi tempore,
Dig. 50, 15, 3.—Censum censere = censum agere, only in the gerundial dat.:2.illud quaero, sintne illa praedia censui censendo, habeant jus civile,
are they subject to the census, Cic. Fl. 32, 80: censores... edixerunt, legem censui censendo dicturos esse ut, etc., that he would add a rule for the taking of the census, according to which, etc., Liv. 43, 14, 5: censui censendo agri proprie appellantur qui et emi et venire jure civili possunt, Paul. ex Fest. p. 58, 5 Mull.—Of the assessment of the provinces under provincial officers (censores, and, under the later emperors, censitores).(α).Pass., with the territory as subject-nom.: quinto quoque anno Sicilia tota censetur;(β).erat censa praetore Paeducaeo... quintus annus cum in te praetorem incidisset, censa denuo est,
Cic. Verr. 2, 2, 56, § 139:omne territorium censeatur quoties, etc.,
Cod. Just. 11, 58 (57), 4.—The persons assessed as subject:(γ).ubi (coloni) censiti atque educati natique sunt,
Cod. Just. 11, 48 (47), 6:quos in locis eisdem censitos esse constabit,
ib. 11, 48 (47), 4.—With part. as attribute:rusticos censitosque servos vendi,
Cod. Just. 11, 48 (47), 7.—To determine by the census:(δ).cum antea per singulos viros, per binas vero mulieres capitis norma sit censa,
Cod. Just. 11, 48 (47), 10:nisi forte privilegio aliquo materna origo censeatur,
Dig. 50, 1, 1, § 2.—Act. with acc.:3. (α).vos terras vestras levari censitione vultis, ego vero etiam aerem vestrum censere vellem,
Spart. Pescen. Nig. 7.—Act. with acc.:(β).in qua tribu ista praedia censuisti?
Cic. Fl. 32, 80.—Censeri, as dep. with acc.:4.census es praeterea numeratae pecuniae CXXX. Census es mancipia Amyntae... Cum te audisset servos suos esse censum, constabat inter omnes, si aliena censendo Decianus sua facere posset, etc.,
Cic. Fl. 32, 80; cf. Ov. P. 1, 2, 140; v. B. 2. c.—Hence, subst.: cēnsum, i, n.: quorum luxuries fortunata censa peperit, i.e. high estimates of property in the census, Cic. ap. Non. 202, 23 (Fragm. vol. xi. p. 134 B. and K.).B. 1.By a figure directly referring to the Roman census: aequo mendicus atque ille opulentissimus Censetur censu ad Acheruntem mortuus, will be rated by an equal census, i.e. in the same class, without considering their property, Plaut. Trin. 2, 4, 93: vos qui potestis ope vostra censerier, referring to a part of the audience, you, who may be rated according to your intelligence, analog. to capite censi (v. I. A. 1. b), id. Capt. prol. 15:2.nam argumentum hoc hic censebitur,
will be rated, its census-class will be determined here, id. Poen. prol. 56: id in quoque optimum esse debet cui nascitur, quo censetur, according to which he is rated, i.e. his worth is determined, Sen. Ep. 76, 8.—And with two acc.: quintus Phosphorus, Junonia, immo Veneris stella censetur, is ranked as the fifth, App. de Mundo, p. 710.—With direct reference to the census.a. (α).With gen. of price:(β).dic ergo quanti censes?
Plaut. Rud. 4, 8, 8.—In the pass.: si censenda nobis atque aestimanda res sit, utrum tandem pluris aestimemus pecuniam Pyrrhi? etc., if we have to weigh and estimate a thing, etc., Cic. Par. 6, 2, 48:b.anule... In quo censendum nil nisi dantis amor,
Ov. Am. 2, 15, 2:interim autem facta sola censenda dicit atque in judicium vocanda,
Gell. 7 (6), 3, 47.—= honorari, celebrari, with de aliquo, = for the sake of somebody (in Ovid):c.pro quibus ut maneat, de quo censeris, amicus, Comprecor, etc.,
the friend for the sake of whom you are celebrated, who is the cause of your renown, Ov. P. 2, 5, 73:hoc domui debes de qua censeris,
id. ib. 3, 1, 75.—Censeri, dep., = to distinguish, with acc. only once or twice in Ovid (v. I. A. 3. b):d.hanc semper... Est inter comites Marcia censa suas,
has always distinguished her, Ov. P. 1, 2, 140.—Censeri aliqua re.(α).= to be appreciated, distinguished, celebrated for some quality, as if the quality were a standard determining the census, analog. to capite censeri (v. I. A. 1. b), very freq. in post-class. writings:(β).Democritus cum divitiis censeri posset,
when he might have been celebrated for his wealth, Val. Max. 8, 7, ext. 4:Aristides quo totius Graeciae justitia censetur (quo = cujus justitia),
id. 5, 3, ext. 3 med.: te custode matronalis stola censetur ( = tua, i.e. pudicitiae, custodia), the stola, etc., is appreciated for thy custody, id. 6, 1 prooem.:una adhuc victoria Carius Metius censebatur,
Tac. Agr. 45:ut ipsi quoque qui egerunt non aliis magis orationibus censeantur,
id. Dial. 39 fin.: non vitibus tantum censeri Chium, sed et operibus Anthermi filiorum, is celebrated not only for its grapes, but, etc., Plin. 36, 5, 2, § 12:et Galliae censentur hoc reditu,
id. 19, 1, 2, § 7:quisquis paulo vetustior miles, hic te commilitone censetur,
is distinguished for the fact that you were his fellow-soldier, Plin. Pan. 15 fin.:multiplici variaque doctrina censebatur,
Suet. Gram. 10:felix quae tali censetur munere tellus,
Mart. 9, 16, 5: censetur Apona Livio suo tellus, = for the fact that Livy was born there, id. 1, 61, 3:hi duo longaevo censentur Nestore fundi,
for the fact that Nestor used them, id. 8, 6, 9:nec laude virorum censeri contenta fuit (Iberia),
Claud. Laud. Seren. 67:libri mei non alia laude carius censentur, quam quod judicio vestro comprobantur,
App. Flor. 4, 18, 3.—Hence,= to be known by something (Appuleian):(γ).hoc nomine censebatur jam meus dominus,
App. M. 8, p. 171:nomen quo tu censeris aiebat,
id. ib. 5, p. 106: pro studio bibendi quo solo censetur, either known by, or distinguished for, id. Mag. p. 499:globorum caelestium supremum esse eum qui inerrabili meatu censetur,
which is known by its unerring course, id. Phil. Nat. 1, p. 582.— And,As gram. t. t., to be marked by some peculiarity, according to which a word is classified: neque de armis et moeniis infitias eo quin figura multitudinis perpetua censeantur, that they are marked by the form of constant plurality, i. e. that they are pluralia tantum, Gell. 19, 8, 5; 10, 20, 8; 19, 13, 3.II.Of transactions in and by the Senate, to judge (in the meanings II. and III. the passive voice is not in class. use, while in I. the passive voice is by far the most freq.).A.To be of opinion, to propose, to vote, to move, referring to the votes of the senators when asked for their opinions (sententiam dicere).1.With a (passive) inf.-clause, denoting what should be decreed by the Senate (esse usu. omitted): rex his ferme verbis patres consulebat... Dic, inquit ei, quid censes? tum ille Puro pioque duello quaerendas (res) censeo, I am of the opinion ( I move, propose) that satisfaction should be sought, etc., ancient formula ap. Liv. 1, 32, 11 sq.:2.primum igitur acta Caesaris servanda censeo,
Cic. Phil. 1, 7, 16:hoc autem tempore ita censeo decernendum,
id. ib. 5, 17, 45; 5, 6, 16; 5, 12, 31; 5, 12, 34; 5, 13, 36; 5, 14, 38; 5, 19, 53; 6, 1, 2; 9, 6, 14; 11, 15, 40; 12, 7, 17; 14, 1, 1; 14, 13, 35; cf.Regulus's advice in the Senate, being represented as a vote: captivos in senatu reddendos non censuit,
Cic. Off. 1, 13, 39; 3, 31, 111:quare ita ego censeo... de confessis more majorum supplicium sumendum,
Sall. C. 52, 36; 51, 8; 52, 14:Appius imperio consulari rem agendam censebat,
Liv. 2, 23, 15:ut multi (senatores) delendam urbem censerent,
id. 9, 26, 3; 2, 29, 7; 3, 40, 13; 10, 12, 1; 34, 4, 20; 38, 54, 6: cum ejus diei senatus consulta aureis litteris figenda in curia censuisset, Tac. A. 3, 57:ut nonnulli dedendum eum hostibus censuerint,
Suet. Caes. 24; so id. ib. 14; id. Aug. 100; id. Tib. 4; id. Calig. 60; id. Claud. 26; id. Ner. 2; id. Vesp. 2. Of the emperor's vote in the Senate:commutandam censuit vocem, et pro peregrina nostratem requirendam,
Suet. Tib. 71; so id. ib. 34; id. Aug. 55.—And with the copula expressed (very rare):qui censet eos... morte esse multandos,
Cic. Cat. 4, 4, 7.—Sometimes referring to sententia as subject:sententia quae censebat reddenda bona (inst. of eorum qui censebant),
Liv. 2, 4, 3.—Sometimes with oportere for the gerundial predic. inf.:quibusdam censentibus (eum) Romulum appellari oportere,
Suet. Aug. 7.—With pres. inf., inst. of a gerundial:hac corona civica L. Gellius in senatu Ciceronem consulem donari a re publica censuit,
Gell. 5, 6, 15 (cf. II. B. 1. b.).—If the opinion of the senator does not refer to the chief question, but to incidental points, the predic. inf. may have any form:eas leges quas M. Antonius tulisse dicitur omnes censeo per vim et contra auspicia latas, eisque legibus populum non teneri,
Cic. Phil. 5, 4, 10:cum magna pars senatus... cum tyrannis bellum gerendum fuisse censerent... et urbem recipi, non capi, etc.,
Liv. 26, 32, 2.—With ut, and negatively, ut ne or ne, generally when the clause has an active predicate, but also with passives instead of the gerundial inf.-clause:3.de ea re ita censeo uti consules designati dent operam uti senatus Kal. Jan. tuto haberi possit,
Cic. Phil. 3, 15, 37:censeo ut iis qui in exercitu Antonii sunt, ne sit ea res fraudi, si, etc.,
id. ib. 5, 12, 34:censebant omnes fere (senatores) ut in Italia supplementum meis et Bibuli legionibus scriberetur,
id. Fam. 3, 3, 1:Cn. Pompeius (in senatu) dixit, sese... censere ut ad senatus auctoritatem populi quoque Romani beneficium erga me adjungeretur,
id. Sest. 34, 74:quas ob res ita censeo: eorum qui cum M. Antonio sunt, etc.... iis fraudi ne sit quod cum M. Antonio fuerint,
id. Phil. 8, 11, 33:Calidius, qui censebat ut Pompeius in suas provincias proficisceretur,
Caes. B. C. 1, 2:censuerunt quidam (senatores) ut Pannonicus, alii ut Invictus cognominaretur,
Suet. Tib. 17:iterum censente ut Trebianis... concederetur (of the emperor's vote in the Senate),
id. ib. 31.—And an inf.-clause, with neu or ut:sed ita censeo: publicandas eorum pecunias, etc.: neu quis postea de his ad senatum referat, etc.,
Sall. C. 51, 43:qui partem bonorum publicandam, pars ut liberis relinqueretur, censuerat,
Tac. A. 4, 20.—With a subj.-clause, without ut (rare in this connection;4.v. III. C. 3.): K. Fabius censuit... occuparent patres ipsi suum munus facere, captivum agrum plebi quam maxime aequaliter darent,
Liv. 2, 48, 2.— And ironically with regard to incidental points: vereamini censeo ne... nimis aliquid severe statuisse videamini, I propose you should be afraid of having decreed too severe a punishment = of course, you will not be afraid, etc., Cic. Cat. 4, 6, 13: misereamini censeo—deliquere homines adulescentuli per ambitionem—atque etiam armatos dimittatis, I propose that you pity them, etc., or I advise you to be merciful, Sall. C. 52, 26.—Ellipt., with a gerundial clause understood:5. (α).dic quid censes (i. e. decernendum),
Liv. 1, 32, 11: quod ego mea sententia censebam (i.e. decernendum), Cato ap. Cic. Fam. 15, 5, 2:senati decretum fit, sicut ille censuerat,
Sall. C. 53, 1:quas ob res ita censeo... senatui placere, etc. ( = ita decernendum censeo, etc.),
Cic. Phil. 9, 7, 15, § 17 sq.; 10, 11, 25 sq.; 11, 12, 29 sq.; 14, 14, 36 sq.—Absol.: Priscus Helvidius.. contra studium ejus (sc. Vitellii) censuerat, had voted, or had expressed an opinion against his wishes, Tac. H. 2, 91:(β).cum parum sit, in senatu breviter censere, nisi, etc.,
id. Dial. 36 fin.:sententias... prout libuisset perrogabat... ac si censendum magis quam adsentiendum esset,
Suet. Aug. 35:igitur Cn. Piso, quo, inquit, loco censebis, Caesar? si primus, etc.,
Tac. A. 1, 74.—With adjectives in the neuter, substantively used: nec quoquam reperto (in senatu) qui... referre aut censere aliquid auderet, who dared to express an opinion on any [p. 313] thing, Suet. Caes. 20:(γ).per dissensionem diversa censentium,
of the senators who expressed different opinions, id. Claud. 10.—With interrog. or rel.-clause:B.deinde ageret senatorem et censeret quid corrigi aut mutari vellet,
Tac. A. 16, 28:cum censeat aliquis (in senatu) quod ex parte mihi placeat,
Sen. Ep. 21, 9.Of the decrees or resolutions of the Senate, = decernere, placere, to resolve, decree.1.With inf.-clause.a.With gerund, without copula (v. II. A. 1.):b.eum, cujus supplicio senatus sollennes religiones expiandas saepe censuit,
Cic. Mil. 27, 73:eos senatus non censuit redimendos,
id. Off. 3, 32, 114; so id. N. D. 2, 4, 10; id. Verr. 2, 3, 6, § 15:senatus Caelium ab republica removendum censuit,
Caes. B. C. 3, 21:senatus censuit frequens coloniam Labicos deducendam,
Liv. 4, 47, 6; 5, 24, 4:cum bello persequendos Tusculanos patres censuissent,
id. 6, 25, 5; 3, 42, 6; 3, 49, 8; 7, 19, 7 et saep.—With pres. inf. pass. or act., with the force of a gerundial:2.de bonis regiis quae reddi antea censuerant ( = reddenda),
Liv. 2, 5, 1:munera mitti legatis ex binis milibus aeris censuerunt (i.e. patres),
id. 43, 5, 8; so id. 45, 44, 15 (v. 2. b.):eundem jus dicere Romae... patres censuerant,
id. 45, 12, 13:cum senatus unum consulem, nominatimque Gnaeum Pompeium fieri censuisset,
Suet. Caes. 26.—With both act. and pass. inf.:censuere patres, duas provincias Hispaniam rursus fieri... et Macedoniam Illyricumque eosdem... obtinere,
Liv. 45, 16, 1.—With both pres. pass. and gerund. inff.:haec ita movere senatum, ut non expectanda comitia consuli censerent, sed dictatorem... dici,
Liv. 27, 5, 14.—And with velle: senatus verbis nuntient, velle et censere eos ab armis discedere, etc.,
Sall. J. 21, 4.—With ut or ne.a.In the words of the Senate, according to formula: quod L. Opimius verba fecit de re publica, de ea re ita censuerunt uti L. Opimius consul rem publicam defenderet, etc., ancient S. C. ap. Cic. Phil. 8, 4, 14: quod, etc., de ea re ita censuerunt ut M. Pomponius praetor animadverteret curaretque ut si, etc., S. C. ap. Suet. Rhet. 1; Gell. 15, 4, 1.—And with gerundial inf.-clause: quod C. Julius pontifex... de ea re ita censuerunt, uti M. Antonius consul hostiis majoribus... procuraret... Ibus uti procurasset satis habendum censuerunt, S. C. ap. Gell. 4, 6, 2.—b.As related by the historians, etc.:3.quoniam senatus censuisset, uti quicunque Galliam provinciam obtineret... Aeduos defenderet,
Caes. B. G. 1, 35:patres censuerunt uti consules provincias inter se compararent,
Liv. 30, 40, 12:senatus censuit ut domus ei... publica impensa restitueretur,
Suet. Claud. 6;so with reference to the civil law,
Dig. 49, 14, 15 quater. —With ne:senatum censuisse, ne quis illo anno genitus educaretur,
Suet. Aug. 94.—And with inf -clause:filio regis Nicomedi ex ea summa munera dari censuerunt, et ut victimae... praeberentur,
Liv. 45, 44, 15.—With a subj.-clause (very rare):4.senatus consulto quo censeretur, darent operam consules, etc.,
Aur. Vict. Vir. Ill. 73, 10.—With neutr. acc. pron. in place of a clause:5.cum vero id senatus frequens censuisset (sc. faciendum),
Cic. Pis. 8, 18:ite in suffragium, et quae patres censuerunt vos jubete,
Liv. 31, 7, 14:quodcunque vos censueritis,
id. 34, 7, 15:quodpatres censuissent,
id. 28, 45, 2.—With accusative of a noun, or a noun as passive subject, to decree or vote a thing (postclass.):6.nec tamen repertum nisi ut effigies principum, aras deum, templa et arcus aliaque solita... censuere,
Tac. A. 3, 57:aram Clementiae, aram Amicitiae, effigiesque... censuere,
id. ib. 4, 74: cum censeretur clipeus auro et magnitudine insignis inter auctores eloquentiae ( to be placed among, etc.), id. ib. 2, 83.—With both acc. and dat.(α).The dat. = against:(β).bellum Samnitibus et patres censuerunt et populus jussit,
Liv. 10, 12, 3.—The dat. = in behalf of:III.censentur Ostorio triumphi insignia,
Tac. A. 12, 38.—And with ut:sententiis eorum qui supplicationes et... vestem Principi triumphalem, utque ovans urbem iniret, effigiesque ejus... censuere,
id. ib. 13, 8.Transf.A.Of the opinions and resolutions of other deliberating bodies, or of their members, to resolve, or to be of opinion.1.With inf.-clause.a.Gerundial:b.erant qui censerent de tertia vigilia in castra Cornelia recedendum (council of war),
Caes. B. C. 2, 30:erant sententiae quae conandum omnibus modis castraque Vari oppugnanda censerent,
id. ib.; so id. ib. 2, 31; id. B. G. 2, 31 fin.; 7, 21; 7, 77:pontifices, consules, patres conscripti mihi... pecunia publica aedificandam domum censuerunt,
Cic. Pis. 22, 52: nunc surgendum censeo, I move we adjourn (in a literary meeting), id. de Or. 2, 90, 367:cum... pontifices solvendum religione populum censerent,
Liv. 5, 23, 9:nunc has ruinas relinquendas non censerem (in an assembly of the people),
id. 5, 53, 3:ego ita censeo, legatos extemplo Romam mittendos (in the Carthaginian Senate),
id. 21, 10, 13:ante omnia Philippum et Macedonas in societatem belli... censeo deducendos esse (Hannibal in a council of war),
id. 36, 7, 3; 5, 36, 8; Curt. 10, 6, 22; 10, 8, 12:cum septem judices cognovissent, duo censuerunt, reum exilio multandum, duo alii pecunia, tres reliqui capite puniendum,
Gell. 9, 15, 7.—And with oportere inst. of a gerundial clause (referring to duty):neque sine gravi causa eum locum quem ceperant, dimitti censuerant oportere,
Caes. B. C. 1, 44.—With opus esse ( = expediency):Parmenio furto, non proelio opus esse censebat,
Curt. 10, 8, 12.—With ordinary pres. inf.(α).In place of a gerundial:(β).Antenor censet belli praecidere = praecidendam causam (in a council of war),
Hor. Ep. 1, 2, 9.—Denoting opinion about an existing state:2.Hasdrubal ultimam Hispaniae oram... ignaram adhuc Romanorum esse, eoque Carthaginiensibus satis fidam censebat,
Liv. 27, 20, 6:Parmenio non alium locum proelio aptiorem esse censebat,
Curt. 3, 7, 8.—With ut or ne:3.censeo ut satis diu te putes requiesse et iter reliquum conficere pergas (in a literary meeting),
Cic. de Or. 2, 71, 290:plerique censebant ut noctu iter facerent (council of war),
Caes. B. C. 1, 67:et nunc magnopere censere, ut unam anum... triginta milibus talentum auri permutet (council of war),
Curt. 4, 11, 12:censeout D. Claudius ex hac die deus fiat (council of the gods),
Sen. Lud. Mort. Claud. 9, 5: antiquos audio censuisse, ne (praenomina) cui ejusdem gentis patricio inderentur, resolved (family council), Gell. 9, 2, 11 (cf. Liv. 6, 20, 14).—With subj.-clause:4.nunc quoque arcessas censeo omnes navalis terrestrisque copias (Hannibal in council of war),
Liv. 36, 7, 17: censeo relinquamus nebulonem hunc, eamus hinc protinus Jovi Optimo Maximo gratulatum (assembly of the people), Scipio Afric. ap. Gell. 4, 18, 3.—With acc. neutr. of a pron. or adj. substantively used:5.ego pro sententia mea hoc censeo: quandoquidem, etc.,
Sen. Lud. Mort. Claud. 11, 4:nec dubitavere quin vera censeret,
that his opinion was correct, Curt. 10, 6, 18.—Ellipt.:B.sententiis quarum pars deditionem, pars eruptionem censebat (i.e. faciendam),
Caes. B. G. 7, 77 init.:ita uti censuerant Italici deditionem facit,
Sall. J. 26, 2; so Caes. B. G. 7, 75.Of the orders of persons in authority (cf. II. B.).1.Of commanders, etc., by courtesy, inst. of velle, imperare, or a direct imperative sentence.(α).With gerundial inf. - clause: non tam imperavi quam censui sumptus legatis quam maxime ad legem Corneliam decernendos, I said, not strictly as an order, but as an opinion that, etc. (Cicero as proconsul), Cic. Fam. 3, 10, 6.—(β).With subj.-clause: arma quae ad me missuri eratis, iis censeo armetis milites quos vobiscum habetis, you had better, etc., Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12, A, 4. —2.Of an order by the people (rare;3.gen. populus jubet): ita id (foedus) ratum fore si populus censuisset (i. e. confirmandum esse),
Liv. 21, 19, 3.—Of the later emperors, in their ordinances (censemus = placet nobis, sancimus, imperamus, from the custom of the earlier emperors, who conveyed their commands in the form of an opinion in the senate; v. II. A. 1.).—With inf.clause, ut, ne, and subj.-clause:C.sex mensium spatium censemus debere servari,
Cod. Just. 11, 48 (47), 7:censemus ut, etc.,
ib. 12, 37 (38), 13:censemus ne, etc.,
ib. 12, 44 (45), 1: censemus vindicet, remaneat, ib. 11, 48 (47), 23:in commune jubes si quid censesve tenendum, Primus jussa subi,
Claud. IV. Cons. Hon. 296.Of advice, given by one person to another (further development of III. A.).1.Ante-class. formula: faciundum censeo = I advise, with ut-clause, with quid, sic, etc.: censeo faciundum ut quadringentos aliquos milites ad verrucam illam ire jubeas, etc., I advise you to order, etc., Cato ap. Gell. 3, 7, 6:2.ego Tiresiam... consulam, Quid faciundum censeat,
consult Tiresias as to what he advises, for his advice, Plaut. Am. 5, 1, 80:consulam hanc rem amicos quid faciundum censeant,
id. Men. 4, 3, 26; id. Most. 3, 1, 23:sic faciundum censeo: Da isti cistellam, etc.,
id. Cist. 4, 2, 104:ego sic faciundum censeo: me honestiu'st Quam te, etc.,
id. As. 4, 2, 11; id. Ep. 2, 2, 91:sane faciundum censeo,
id. Stich. 4, 2, 38.—With ordinary gerundial inf.-clauses:3.narrandum ego istuc militi censebo,
I advise you to let the soldier know that, Plaut. Mil. 2, 4, 42:exorando sumendam operam censeo,
id. Stich. 1, 2, 22:quid nunc consili captandum censes?
id. As. 2, 2, 91; id. Mil. 5, 25; id. Most. 1, 3, 115:idem tibi censeo faciendum,
Cic. Off. 10, 1, 3:quos quidem tibi studiose et diligenter tractandos magno opere censeo,
id. Fin. 4, 28, 79; id. Fam. 12, 28, 2.—Sometimes by aequum censere with an inf.-clause (in the comic poets):amicos consulam quo me modo Suspendere aequom censeant potissumum,
Plaut. Poen. 3, 5, 50: qui homo cum animo... depugnat suo, Utrum ita se esse mavelit ut eum animus aequom censeat, An ita potius ut parentes... velint i. e. as his mind prompts him, id. Trin. 2, 2, 29; cf. E. 1. b. 8.—With a subj.clause (so esp. with censeo in 1 st pers.): censen' hominem interrogem? do you advise me to ask the man? etc., Plaut. Poen. 3, 4, 20:4.tu, si videbitur, ita censeo facias ut... supersedeas hoc labore itineris (cf.: faciundum censeo ut, 1. supra),
Cic. Fam. 4, 2, 4:immo plane, inquam, Brute, legas (Gracchum) censeo,
id. Brut. 33, 125:tu, si forte quid erit molestiae te ad Crassum et Calidium conferas censeo,
id. Q. Fr. 1, 3, 7:tu, censeo, tamen adhibeas Vettium,
id. Att. 2, 4, 7:quae disputari de amicitia possunt, ab iis censeo petatis qui ista profitentur,
id. Lael. 5, 17: tu, censeo, Luceriam venias: nusquam eris tutius, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 1, 1; 8, 11, A:censeo Via Appia iter facias, et celeriter Brundusium venias,
id. ib. 8, 11, C: ad Caesarem mittas censeo, et ab eo hoc petas, Anton. ib. 10, 10, 2: sed hos tamen numeros censeo videas hodou parergon, Gell. 17, 20, 5:quam scit uterque, libens censebo exerceat artem,
Hor. Ep. 1, 14, 44 (cf. Liv. 36, 7, 17, and Gell. 4, 18, 3, quoted III. A. 3.).—Of an advice given to an adversary, with irony:cetera si qua putes te occultius facere posse... magnopere censeo desistas,
I strongly advise you to give up that idea, Cic. Verr. 2, 5, 68, § 174:sed tu, Acci, consideres censeo diligenter, utrum censorum judicium grave esse velis an Egnatii,
id. Clu. 48, 135:postulant ut excipiantur haec inexplicabilia. Tribunum censeant: aliquem adeant: a me... numquam impetrabunt,
id. Ac. 2, 30, 97:ibi quaeratis socios censeo, ubi Saguntina clades ignota est,
Liv. 21, 19, 10:solvas censeo, Sexte, creditori,
Mart. 2, 13, 2.—And in jest:Treviros vites censeo, audio capitalis esse,
Cic. Fam. 7, 13, 2:hi Plebei fuerunt, quos contemnas censeo... qua re ad patres censeo revertare,
id. ib. 9, 21, 3:vites censeo porticum Philippi: si te viderit Hercules, peristi,
Mart. 5, 49, 13; so id. ib. 11, 99, 8; 12, 61, 7.—For ironical senatorial advice, by which the contrary is meant, v. Cic. Cat. 4, 6, 13; Sall. C. 52, 26, quoted II. A. 3.—With an ut-clause (with monere;5.very rare): illud tamen vel tu me monuisse vel censuisse puta... ut tu quoque animum inducas, etc.,
Cic. Fam. 4, 8, 2.—With a clause understood: quo me vortam nescio: Pa. Si deos salutas, dextrovorsum censeo (i.e. id facias or faciundum censeo), Plaut. Curc. 1, 1, 70: quo redeam? Pe. Equidem ad phrygionem censeo (i. e. redeas), id. Men. 4, 2, 53:D.quid nunc censes, Chrysale? (i. e. faciundum),
id. Bacch. 4, 8, 112:ita faciam ut frater censuit,
Ter. Phorm. 5, 2, 11:tibi igitur hoc censeo (i. e. faciendum): latendum tantisper ibidem, etc.,
Cic. Fam. 9, 2, 4: tu [p. 314] potes Kalendis spectare gladiatores, et ita censeo, id. ib. 16, 20:quid censes igitur? Ecquidnam est tui consilii ad? etc.,
id. Att. 9, 12, 4: quid igitur censet (sapientia)? What is wisdom ' s advice? id. Phil. 13, 3, 6:scribi quid placeat, quid censeas,
id. Att. 9, 19,4:ibitur igitur, et ita quidem ut censes,
id. ib. 10, 15, 3:disce, docendus adhuc, quae censet amiculus,
Hor. Ep. 1, 17, 3.Of opinions and views on general questions, to be of opinion, think, believe, hold (cf.: statuo, existimo, puto, aio, dico; freq. in class. prose; very rare in post-class. writers except Gellius; never with ut, ne, or subj.-clause).1.With inf.-clause:2.Plato mundum esse factum censet a deo sempiternum,
Cic. Ac. 2, 37, 118:Cyrenaici non omni malo aegritudinem effici censent, sed insperato,
id. Tusc. 3, 13, 28:(Hieronymus) censet summum bonum esse sine ulla molestia vivere,
id. Fin. 2, 5, 16:Aristoteles eos qui valetudinis causa furerent, censebat habere aliquid in animis praesagiens,
id. Div. 1, 38, 81:Pythagoras censuit animum esse per naturam rerum omnem intentum et commeantem,
id. ib. 1, 11, 27; so id. Ac. 1, 11, 40; 2, 42, 131; id. Fin. 1, 6, 20; 3, 15, 49; 3, 19, 64; 3, 21, 70; 4, 7, 17; 5, 7, 17; id. N. D. 1, 2, 3; 1, 2, 4; 1, 12, 29; 1, 13, 35 and 37; 1, 43, 120; 1, 44, 121; 2, 22, 57; 2, 16, 44; id. Sen. 12, 41; id. Leg. 1, 13, 36; id. Tusc. 1, 9, 18; 1, 10, 22; 1, 30, 72; 1, 45, 108; 3, 5, 11; 3, 22, 52; 4, 7, 14; id. Off. 1, 25, 88:Plato in civitate communis esse mulieres censuit,
Gell. 18, 2, 8; 14, 5, 2; 18, 1, 4; 19, 12, 6.—If the opinion refers to what should be observed, oportere or debere is used, or a gerundial predicate with esse (so in Cic., but in Gell. 7, 15, 3, without esse):oportere delubra esse in urbibus censeo,
Cic. Leg. 2, 10, 26:M. Varro aeditumum dici oportere censet,
Gell. 12, 10, 4; 14, 5, 2;so with debere,
id. 17, 5, 5; 13, 8, 4:Cyrenaici... virtutem censuerunt ob eam rem esse laudandam,
Cic. Off. 3, 33, 116:(Ennius) non censet lugendam esse mortem quam immortalitas consequatur,
id. Sen. 20, 73.—An inf.-clause understood:3.(dissensio est), a quibus temporibus scribendi capiatur initium. Ego enim ab ultimis censeo (i. e. exordiendum esse),
Cic. Leg. 1, 3, 8:si, Mimnermus uti censet, sine amore jocisque Nil est jucundum,
Hor. Ep. 1, 6, 65:sic enim censuit,
Cic. Off. 3, 33, 117.—With neutr. acc. of a pron.: hoc amplius censeo, in addition to the opinions mentioned I hold, etc., Sen. Vit. Beat. 3, 2:4.nullo (medico) idem censente,
Plin. 29, 1, 5, § 11.—With a rel.-clause:5.Aesopus quae utilia... erant, non severe neque imperiose praecepit et censuit,
he imparted his teachings and views, Gell. 2, 29, 1.—Absol.:E.non adligo me ad unum aliquem ex Stoicis proceribus. Est et mihi censendi jus,
the right to impart my opinions, Sen. Vit. Beat. 3, 2.In gen., = arbitror, puto, existimo, judico (cf.: idem enim valet censere et arbitrari, Varr. ap. Non. p. 519, 29: censere nunc significat putare, nunc suadere, nunc decernere, Paul. ex Fest. p. 54, 11 Mull.).1.To judge, think, believe, suppose (freq. in ante-class. writings; very rare in Cic. except in the particular meanings, a.—ironically—and d.; always with inf.-clause expressed or understood).a.In gen.:b.atque ego censui abs te posse hoc me impetrare,
Plaut. Cas. 2, 6, 12 sq.:satis jam delusam censeo: rem, ut est, nunc eloquamur,
id. As. 3, 3, 141:nam si honeste censeam te facere posse, suadeam,
id. Mil. 4, 8, 60:neque ego hac noctem longiorem me vidisse censeo,
id. Am. 1, 1, 126:saluti quod tibi esse censeo,
id. Merc. 1, 35; so id. Am. 4, 3, 2; id. Most. 1, 3, 127; id. Pers. 1, 1, 9; 2, 2, 8; 2, 3, 75 sq.; id. Truc. 2, 2, 60; id. As. 2, 2, 33; id. Aul. 2, 4, 30; 2, 4, 36; id. Cas. 2, 8, 38; Ter. Heaut. 3, 1, 53; id. Phorm. 2, 2, 13: aut domino, cujum id censebis esse, reddes, Cincius, Re Mil. l. iii., de ap. Gell. 16, 4, 2:eo namque omnem belli molem inclinaturam censebant (consules),
Liv. 7, 32, 3:nec facturum aequa Samnitium populum censebant, si... oppugnarent,
id. 7, 31, 7:quaeso ut ea quae dicam non a militibus imperatori dicta censeas,
id. 7, 13, 8:at illa purgare se, quod quae utilia esse censebat... suasisset,
Curt. 8, 3, 7: Alexander, tam memorabili victoria laetus, qua sibi Orientis fines apertos esse censebat, id. 9, 1, 1; so id. 10, 8, 22.—With reference to an erroneous opinion, to imagine, suppose, falsely believe:c.censebam me effugisse a vita marituma Ne navigarem, etc.,
Plaut. Bacch. 2, 3, 108:omnes eum (sc. Jovem) esse (Amphitruonem) censent servi,
id. Am. prol. 122, 134:jam hic ero, quom illic censebis esse me,
id. ib. 3, 3, 14:ardere censui aedes,
id. ib. 5, 1, 15:ego hunc censebam esse te,
id. Men. 5, 9, 13; so id. As. 5, 2, 20; id. Aul. 3, 5, 55; id. Bacch. 1, 2, 14; id. Men. 3, 3, 32; 5, 9, 76; id. Merc. 1, 2, 87; id. Poen. 1, 1, 54; 3, 1, 60; 3, 4, 25; id. Rud. 2, 4, 31; 4, 7, 35; id. Stich. 4, 2, 24; id. Truc. 1, 1, 72 et saep.: censuit se regem Porsenam occidere, Cass. Hem. ap. Non. p. 4, 88:non ipsa saxa magis sensu omni vacabant quam ille... cui se hic cruciatum censet optare,
Cic. Tusc. 1, 44, 107.—And ironically:nisi forte Diagoram aut Theodorum... censes superstitiosos fuisse,
Cic. N. D. 1, 42, 117:nisi forte etiam illi Semproniano senatus consulto me censes adfuisse, qui ne Romae quidem fui,
id. Fam. 12, 29, 2:neminem me fortiorem esse censebam,
Curt. 8, 14, 42.—Referring to what should take place.(α).With gerundial inf.-clause:(β).navis praedatoria, Abs qua cavendum nobis sane censeo,
Plaut. Men. 2, 2, 70:soli gerundum censeo morem,
id. Most. 1, 3, 69:neque vendundam censeo Quae libera est,
Ter. Ad. 2, 1, 39; so id. Eun. 4, 4, 53; 5, 8, 42; id. Hec. 4, 4, 94; id. Phorm. 2, 4, 17:ceterum ei qui consilium adferret opem quoque in eam rem adferendam censebant esse,
Liv. 25, 11, 14.—With oportere, debere, or an ordinary inf.-clause:(γ).solam illi me soli censeo esse oportere obedientem,
Plaut. Most. 1, 3, 47:quibus declaraveram, quo te animo censerem esse oportere, et quid tibi faciendum arbitrarer,
Cic. Fam. 4, 9, 1:rursus interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,
Curt. 8, 14, 43: impudens postulatio visa est, censere... ipsos id (bellum) advertere in se, agrosque suos pro alienis populandos obicere, to entertain the idea that they should direct that war against themselves and their own lands, etc., Liv. 21, 20, 4:munere eum fungi prioris censet amici = eum fungi oportere,
Hor. Ep. 1, 9, 5:quae nos quoque sustinere censebat,
App. M. 11, p. 253.—By aequum censere with ordinary inf.clause, expressed or understood, either = it is fair ( right) to do something, or something ought or should be done (so very freq. in the comic poets and Livy; rare in other writers): non ego istunc me potius quam te metuere aequom censeo, I do not think it right to fear him, etc., Plaut. Capt. 2, 2, 51: quid me aequom censes pro illa tibi dare? What do you think I should give as a fair price? etc., id. As. 1, 3, 76: meum animum tibi servitutem servire aequom censui, I thought it my duty that my mind should, etc., id. Trin. 2, 2, 27: ecquis est tandem qui vestrorum... aequom censeat poenas dare ob eam rem quod arguatur male facere voluisse? Cato ap. Gell. 6 (7), 3, 36:d.quis aequum censeret... receptos in fidem non defendi?
Liv. 21, 19, 5; so id. 24, 37, 7; 5, 3, 8; 22, 32, 6.—And without emphasis upon the idea of fairness or right:si sunt ita ut ego aequom censeo,
as I think they ought to be, Plaut. Stich. 1, 2, 55; so id. Trin. 3, 2, 87; 2, 3, 1; id. Merc. 3, 3, 8; id. Aul. 4, 1, 11; id. Ep. 4, 1, 29; id. Stich. 2, 2, 20; 4, 1, 42:qui aequom esse censeant, nos jam a pueris ilico nasci senes,
who believe that we should be born as old men right from childhood, Ter. Heaut. 2, 1, 2; so id. ib. 5, 5, 11; id. Ad. 4, 3, 10:qui aequom censeant rem perniciosam utili praeponi,
Auct. Her. 2, 14, 22: (tribuni) intercedebant;senatum quaerere de pecunia non relata in publicum... aequum censebant,
Liv. 38, 54, 5:cives civibus parcere aequum censebat,
Nep. Thras. 2, 6.—Very freq., esp. in Cic., when a question, rhetorical or real, is addressed to a second person, often referring to erroneous opinions:e.an fores censebas nobis publicitus praeberier?
Plaut. Am. 4, 2, 7:clanculum istaec te flagitia facere censebas potesse?
id. Men. 4, 2, 47:hicine nos habitare censes?
id. Trin. 4, 3, 72:omnes cinaedos esse censes, tu quia es?
id. Men. 3, 2, 48; so id. As. 2, 4, 78; 5, 2, 37; id. Bacch. 4, 6, 41; 5, 2. 82; id. Capt. 4, 2, 66; 4, 2, 74; 5, 2, 16; id. Cas. 2, 6, 29; id. Men. 5, 5, 25: continuo dari Tibi verba censes? Ter. And. 3, 2, 25; so id. ib. 3, 3, 13; 4, 4, 55; id. Heaut. 4, 3, 38; id. Hec. 4, 1, 32; 4, 4, 53; id. Phorm. 5, 6, 35:adeone me delirare censes ut ista esse credam?
Cic. Tusc. 1, 6, 10:nam cum in Graeco sermone haec... non videbantur, quid censes in Latino fore?
id. Fin. 3, 4, 15:quid igitur censes? Apim illum nonne deum videri Aegyptiis?
id. N. D. 1, 29, 82:quis haec neget esse utilia? quem censes?
id. Off. 3, 26, 99:an censes me tantos labores... suscepturum fuisse, si, etc.,
id. Sen. 23, 82:an vos Hirtium pacem velle censetis?
id. Phil. 12, 4, 9; so id. Brut. 50, 186; 85, 294; id. Tusc. 1, 5, 10 fin.; 2, 4, 11; 3, 13, 27; id. Fin. 1, 10, 34; id. N. D. 1, 8, 20; 1, 28, 78; 1, 44, 122; id. Leg. 2, 10, 23; id. Div. in Caecil. 16, 54; id. Phil. 1, 6, 13; 4, 3, 7; 7, 4, 14; 11, 1, 3; 11, 5, 10; 12, 3, 7; 12, 6, 13; 12, 8, 21; 12, 9, 22; 13, 2, 4; 14, 4, 10; id. Att. 10, 11, 4:quid censes munera terrae?... quo spectanda modo, quo sensu credis et ore?
Hor. Ep. 1, 6, 5 sqq.; so id. ib. 2, 2, 65; Lucr. 1, 973 (with obj.inf.).—With conditional period inst. of an inf.-clause:num censes faceret, filium nisi sciret eadem haec velle,
Ter. And. 3, 3, 46.—Sometimes censemus? is used in the same way as censes?
Cic. Tusc. 1, 2, 4; id. Off. 2, 7, 25; id. Fam. 4, 9, 2.—With an inf.clause understood: itane tu censes? Pa. Quid ego ni ita censeam? Plaut. Mil. 4, 3, 27: quid ergo censes? Tr. Quod rogas, Censeo, id. Rud. 4, 8, 7 sq.: quid illum censes? (i. e. eo loco facere?) Ter. And. 5, 2, 12:2.quid illas censes? (i. e. posse dicere),
id. Ad. 4, 5, 22; so Plaut. Curc. 1, 1, 59; Ter. Heaut. 3, 3, 9; 5, 3, 21.—So, very freq. in the comic poets, censeo, absol., as an approving answer; also sic censeo, istuc censeo, ita censeo (Cic.) to be variously rendered: ego divinam rem intus faciam... So. Censeo, that will be right! Plaut. Am. 3, 3, 11: auscultemus quid agat: Ph. Sane censeo, so we will, indeed, id. Curc. 2, 2, 29: quid si recenti re aedis pultem? Ad. Censeo, do so! id. Poen. 3, 4, 18: quin eloquamur? Ag. Censeo, hercle, patrue, id. ib. 5, 4, 93: patri etiam gratulabor? Tr. Censeo, I think so (and after answering several questions with censeo): etiamne complectar ejus patrem? Tr. Non censeo. Pl. Nunc non censet quom volo, id. Rud. 4, 8, 6 sqq.; id. Ps. 2, 2, 69; id. Stich. 5, 4, 53; id. Truc. 2, 4, 73; id. Cas. 4, 3, 14; Ter. Eun. 2, 1, 11; id. Heaut. 3, 3, 27: male habeas! Mu. Sic censeo, Plaut. Men. 4, 1, 11: aliquem arripiamus, etc.: Ly. Hem, istuc censeo, id. Merc. 3, 3, 19 (cf.:prorsus ita censeo, referring to general questions, as in D.,
Cic. Leg. 2, 10, 23);once similarly censeas: Quid gravare? censeas!
Say yes, Plaut. Stich. 3, 2, 22.—To resolve, as a merely mental act, with gerundial inf.-clause (rare; cf. II. B.): quibus rebus cognitis, Caesar maturandum sibi censuit, resolved to hasten, lit., thought he must hasten ( = statuit, existimavit), Caes. B. G. 7, 56 init.:3.censuimus igitur amplius quaerendum,
Gell. 12, 14, 7.—To consider, i. e. after carefully weighing the circumstances, with inf.-clause (rare):4. a.sed cum censerem... me et periculum vitare posse, et temperatius dicere... ea causa mihi in Asiam proficiscendi fuit,
Cic. Brut. 91, 314.—With double acc.:b.quom dispicias tristem, frugi censeas (i.e. eum),
you would consider him thrifty, Plaut. Cas. 3, 2. 32:auxilio vos dignos censet senatus,
considers you worthy of help, Liv. 7, 31, 2:has... indagines cuppediarum majore detestatione dignas censebimus si, etc.,
Gell. 7 (6), 16, 6: cum Priscum nobilitas hostem patriae censuisset, judged, declared him the enemy, etc., Aur. Vict. Caes. 29, 4.—In the pass. with nom. and inf., = haberi (in Manil. and Gell.):5.praeter illas unam et viginti (comoedias) quae consensu omnium Plauti esse censebantur,
Gell. 3, 3, 3:quae terrena censentur sidera sorte (i. e. esse),
are considered as being of the terrestrial kind, Manil. 2, 226; so id. 2, 293; 2, 653; 2, 667; 3, 96; so, sub aliquo censeri, to be considered as being under one ' s influence, id. 4, 246; 4, 705; cf. id. 3, 598 (with per).—To wish, with subj.-clause or ne (in App.):2.de coma pretiosi velleris floccum mihi confestim adferas censeo,
App. M. 6. [p. 315] p. 117:censeo ne ulla cura os percolat,
id. Mag. p. 411.censeo, ēre, = succenseo, to be angry: ne vobis censeam, si, etc., Varr. ap. Non. p. 267, 24. -
127 ratio
rătĭo, onis (abl. rationi, Lucr. 6, 66), f. [reor, ratus], a reckoning, account, calculation, computation.I.Lit.(α).Sing.: Les. Nequaquam argenti ratio conparet tamen. Sta. Ratio quidem hercle adparet: argentum oichetai, Plaut. Trin. 2, 4, 15 sq.:(β).rationem putare... bene ratio accepti atque expensi inter nos convenit,
id. Most. 1, 3, 141; 146; cf.: ad calculos vocare amicitiam, ut par sit ratio acceptorum et datorum, Cic. Lael. 16, 58:itur, putatur ratio cum argentario... Ubi disputata est ratio cum argentario,
Plaut. Aul. 3, 5, 53 sq.:dextera digitis rationem computat,
id. Mil. 2, 2, 49:magna ratio C. Verruci,
Cic. Verr. 2, 2, 77, § 188:direptio ejus pecuniae, cujus ratio in aede Opis confecta est,
id. Phil. 5, 6, 16; cf.:quibus in tabulis nominatim, ratio confecta erat, qui numerus domo exisset, etc.,... Quarum omnium rerum summa erat, etc.,
Caes. B. G. 1, 29: auri ratio constat: aurum in aerario est, the account agrees, i. e. is correct, Cic. Fl. 28, 69 (v. consto):decumo post mense, ut rationem te dictare intellego,
to make the reckoning, Plaut. Am. 2, 2, 38 (al. ductare):rationem ducere,
to make a computation, to compute, calculate, reckon, Cic. Verr. 2, 2, 52, § 129; so, rationem habere, to take an account, make a computation:omnium proeliorum,
Caes. B. C. 3, 53; cf.:hujus omnis pecuniae conjunctim ratio habetur,
id. B. G. 6, 19; and:piratarum,
Cic. Verr. 2, 5, 28, § 71:rationem inire,
to cast up, reckon, calculate, Caes. B. G. 7, 71, 4:quattuor minae periere, ut ratio redditur,
Plaut. Men. 1, 3, 23; cf.:tibi ego rationem reddam?
id. Aul. 1, 1, 6; id. Trin. 2, 4, 114:rationem referre,
Cic. Verr. 2, 1, 39, § 98:rationem repetere de pecuniis repetundis,
id. Clu. 37, 104: Py. Quanta istaec hominum summa est? Ar. Septem millia. Py. Tantum esse oportet:recte rationem tenes,
Plaut. Mil. 1, 1, 47 et saep.:drachumae, quas de ratione debuisti,
according to the account, id. Trin. 2, 4, 24:grandem (pecuniam) quemadmodum in rationem inducerent, non videbant,
how they should bring it into their accounts, Cic. Verr. 2, 1, 41, § 106.—Plur.: rationes putare argentariam, frumentariam, pabuli causa quae parata sunt;B.rationem vinariam, oleariam, quid venierit, etc.,
Cato, R. R. 2, 5:rationes ad aerarium continuo detuli... quas rationes si cognoris, intelleges, etc.,
Cic. Pis. 25, 61:ut rationes cum publicanis putarent,
id. Att. 4, 11, 1:rationes a colono accepit,
id. Caecin. 32, 94:quid opus est? inquam. Rationes conferatis. Assidunt, subducunt, ad nummum convenit,
id. Att. 5, 21, 12:rationes referre... rationes deferre,
id. Fam. 5, 20, 2:Romani pueri longis rationibus assem Discunt in partes centum diducere,
Hor. A. P. 325 et saep.:A RATIONIBVS,
an accountant, Inscr. Orell. 1494; 2973; 2986; 4173 et saep. (cf. ab).—Transf.1.A list, roll, register (rare):2.cedo rationem carceris, quae diligentissime conficitur, quo quisque die datus in custodiam, quo mortuus, quo necatus sit,
Cic. Verr. 2, 5, 57, § 147:rationes imperii, ab Augusto proponi solitas, sed a Tiberio intermissas, publicavit (sc. Caligula),
Suet. Calig. 16 ( = breviarium) totius imperii, id. Aug. 101 fin.:rationarium imperii,
id. ib. 28.—A sum, number (rare), Plaut. Trin. 2, 4, 11:3.nunc lenonum et scortorum plus est fere Quam olim muscarum est. Ea nimia est ratio,
id. Truc. 1, 1, 49:pro ratione pecuniae liberalius est Brutus tractatus quam Pompeius,
Cic. Att. 6, 3, 5; cf. II. B. 1. c. infra.—A business matter, transaction, business; also, a matter, affair, in gen. (a favorite word of Cicero):b.res rationesque eri Ballionis curo,
Plaut. Ps. 2, 2, 31:res rationesque vestrorum omnium,
id. Am. prol. 4:re ac ratione cum aliquo conjunctus,
Cic. Verr. 2, 2, 70, § 172:de tota illa ratione atque re Gallicana inter se multa communicare,
id. Quint. 4, 15:cum (Druides) in reliquis fere rebus, publicis privatisque rationibus, Graecis utantur litteris,
Caes. B. G. 6, 14 (metaphrast. pragmasi):ratio nummaria,
Cic. Att. 10, 11, 2:aeraria ratio,
id. Quint. 4, 15:ratio domestica... bellica,
id. Off. 1, 22, 76:quod ad popularem rationem attinet,
id. Fam. 1, 2, 4:rationes familiares componere,
Tac. A. 6, 16 fin.:fori judiciique rationem Messala suscepit,
Cic. Rosc. Am. 51, 149; cf.:in explicandis rationibus rerum civilium,
id. Rep. 1, 8, 13:rationes civitatis,
id. ib. 1, 6, 11:quantos aestus habet ratio comitiorum... nihil fallacius ratione tota comitiorum,
id. Mur. 17, 35:propter rationem Gallici belli,
id. Prov. Cons. 8, 19; so id. ib. 8, 14, 35:ad omnem rationem humanitatis,
id. Mur. 31, 66: in hac ratione quid res, quid causa, quid tempus ferat, tu facillime perspicies, id. Fam. 1, 7, 6 fin.:ad eam rationem existimabam satis aptam naturam meam,
id. Att. 9, 11, A, 1.—Pregn.: meae (tuae, etc.) rationes, my ( thy, etc.) interest, my ( thy, etc.) advantage (cf. in Engl. to find one's account in any thing):II.me ad ejus rationes adjungo, quem tu in meis rationibus tibi esse adjungendum putasti,
Cic. Fam. 1, 8, 2; cf.:exemplum meis alienissimum rationibus,
id. Corn. Fragm. 1, 7 B. and K.:consideres, quid tuae rationes postulent,
Sall. C. 44, 5: servitia repudiabat... alienum suis rationibus existimans videri causam civium cum servis fugitivis communicasse, inconsistent with his policy or interests, id. ib. 56, 5:si meas rationes unquam vestrae saluti anteposuissem,
Cic. Red. ad Quir. 1, 1.Trop., a reckoning, account, computation:B.postquam hanc rationem cordi ventrique edidi,
presented this reckoning, Plaut. Aul. 2, 7, 12:itidem hic ut Acheronti ratio accepti scribitur,
i.e. things are taken only, nothing is given back, id. Truc. 4, 2, 36:nomen (comoediae) jam habetis, nunc rationes ceteras Accipite,
an account of the rest, id. Poen. prol. 55; cf.:census quom sum, juratori recte rationem dedi,
id. Trin. 4, 2, 30; so,rationem dare, for the more usual rationem reddere,
Varr. L. L. 6, § 86 Mull.; Cic. Verr. 2, 1, 36, § 92 Zumpt:(argentarii) ratione utuntur,
make a reckoning, settle up, Plaut. Cas. prol. 27:cum eam mecum rationem puto,
go into that calculation, think over the matter, id. ib. 3, 2, 25; cf.:frustra egomet mecum has rationes puto,
Ter. Ad. 2, 1, 54:(Medea et Atreus) inita subductaque ratione nefaria scelera meditantes,
Cic. N. D. 3, 29, 71:quod posteaquam iste cognovit hanc rationem habere coepit,
to make the following calculation, reflection, id. Verr. 2, 5, 39, § 101; cf.: totius rei consilium his rationibus explicavit, ut si, etc.,... si, etc.,... sin, etc., drew the plan of the whole undertaking according to the following calculation, that if, etc., Caes. B. C. 3, 78;and herewith cf.: rationem consilii mei accipite,
id. ib. 3, 86:ut habere rationem possis, quo loco me convenias, etc.,
that you may calculate, Cic. Fam. 3, 6, 6:semper ita vivamus, ut rationem reddendam nobis arbitremur,
id. Verr. 2, 2, 11, § 28; cf.:nihil est, quod minus ferendum sit, quam rationem ab altero vitae reposcere eum, qui non possit suae reddere,
id. Div. in Caecil. 9, 28;and with this cf.: si gravius quid acciderit, abs te rationem reposcent,
will call you to account, Caes. B. G. 5, 30: clarorum virorum atque magnorum non minus otii, quam negotii rationem exstare oportere, an account must be capable of being given, Cato ap. Cic. Planc. 27, 66:tam otii quam negotii rationem reddere majores censuisse,
Col. 11 fin.: eam condicionem esse imperandi, ut non aliter ratio constet, quam si uni reddatur, that the account is not correct unless, etc., Tac. A. 1, 6 fin.:mirum est quam singulis diebus in urbe ratio aut constet aut constare videatur,
Plin. Ep. 1, 9, 1; 1, 5, 16 et saep.; cf. Just. praef. 5.—Transf.1.Relation, reference, respect to a thing:b.(agricolae) habent rationem cum terra, quae nunquam recusat imperium,
have an account, have to do, have dealings with the earth, Cic. Sen. 15, 51; cf.:ubi ratio cum Orco habetur,
Varr. R. R. 1, 4, 3;for which: ubi sit cum Orco ratio ponenda,
Col. 1, 3, 2:cum omnibus Musis rationem habere cogito,
Cic. Att. 2, 5, 2:cum hac (muliere) aliquid adulescentem hominem habuisse rationis,
id. Cael. 20, 50; cf. id. Verr. 2, 2, 77, § 190. omnes, quibuscum ratio huic aut est aut fuit, assunt, defendunt, id. Quint. 23, 75; cf.. quae ratio tibi cum eo intercesserat?
id. Rosc. Com. 14, 41:pacis vero quae potest esse cum eo ratio, in quo est incredibilis crudelitas, fides nulla?
id. Phil. 4, 6, 14:quod si habenda cum M. Antonii latrocinio pacis ratio fuit, etc.,
id. ib. 12, 7, 17:fontes ad nostrorum annalium rationem veteres, ad ipsorum sane recentes,
in respect to our annals, id. Brut. 13, 49.—Pregn., a respect, regard, concern, consideration, care for a thing (usu. in the connection habere and ducere alicujus rei rationem): ad hanc rationem quoniam maximam vim natura habet, fortuna proximam: utriusque omnino habenda ratio est in deligendo genere vitae, Cic. Off. 1, 33, 120:c.quorum (civium Romanorum) nobis pro vestra sapientia, Quirites, habenda est ratio diligenter,
id. Imp. Pomp. 7, 17:(deos) piorum et impiorum habere rationem,
id. Leg. 2, 7, 15:cujus absentis rationem haberi proximis comitiis populus jussisset,
Caes. B. C. 1, 9; so,absentis,
id. ib. 1, 32; 3, 82 fin.:sauciorum et aegrorum habita ratione,
id. ib. 3, 75:moneret, frumenti rationem esse habendam,
Hirt. B. G. 8, 34;so (al. frumentandi), rationem habere,
Caes. B. G. 7, 75 Oud.; cf. id. ib. 7, 71:alicujus vel dignitatis vel commodi rationem non habere,
Cic. de Or. 2, 4, 17: ut summae rei publicae rationem habeamus, Pompeius ap. Cic. Att. 8, 12, c, 3:alicujus salutis rationem habere,
i. e. to regard, care for, be concerned about, Caes. B. G. 7, 71; so id. B. C. 1, 20:turpissimae fugae rationem habere,
id. ib. 2, 31:ut in ceteris habenda ratio non sui solum sed etiam aliorum, sic, etc.,
Cic. Off. 1, 39, 139:proinde habeat rationem posteritatis et periculi sui,
Caes. B. C. 1, 13:habere nunc se rationem officii pro beneficiis Caesaris,
id. B. G. 5, 27:non ullius rationem sui commodi ducit,
Cic. Rosc. Am. 44, 128:cum hujusce periculi tum ceterorum quoque officiorum et amicitiarum ratio,
id. Clu. 42, 117:omnis hac in re habenda ratio et diligentia est, ut, etc.,
id. Lael. 24, 89; cf.:didici ex tuis litteris, te omnibus in rebus habuisse rationem, ut mihi consuleres,
id. Fam. 3, 5, 1:habeo rationem, quid a populo Romano acceperim,
bring into consideration, consider, id. Verr. 2, 5, 14, § 36:ut habere rationem possis, quo loco me salva lege Cornelia convenias, ego veni, etc.,
id. Fam. 3, 6, 6:neque illud rationis habuisti, eam provinciam ad summam stultitiam nequitiamque venisse,
id. Verr. 2, 5, 15, § 38; cf.:hoc rationis habebant, facere eos nullo modo posse, ut, etc.,
id. ib. 2, 2, 29, e70.—Relation to a thing, i. e.(α).Subject., course, conduct, procedure, mode, manner, method, fashion, plan, etc. (cf. consilium):(β).nunc sic rationem incipissam, hanc instituam astutiam, ut, etc.,
Plaut. Mil. 2, 2, 82; cf. id. ib. 3, 1, 175 sqq.:ubi cenas hodic, si hanc rationem instituis?
Plaut. Stich. 3, 1, 26; id. Truc. 1, 1, 3:tua ratio est, ut secundum binos ludos mihi respondere incipias: mea, ut ante primos ludos comperendinem. Ita fiet, ut tua ista ratio existimetur astuta, meum hoc consilium necessarium,
Cic. Verr. 1, 11, 34; cf.:ratio viaque defensionis,
id. Verr. 2, 5, 1, § 4:itaque in praesentia Pompeii insequendi rationem omittit,
Caes. B. C. 1, 30:mea autem ratio in dicendo haec esse solet, ut, etc.,
Cic. de Or. 2, 72, 292:haec in philosophia ratio contra omnia disserendi,
id. N. D. 1, 5, 11:dicendi,
id. Or. 32, 114; id. de Or. 3, 15, 56; cf.:aliquot ante annis inita ratio est, ut, etc.,
id. Rep. 2, 36, 61:ut, quo primum occurreretur, vix ratio iniri possit,
Caes. B. G. 7, 24:quia reponendarum (tegularum) nemo artifex inire rationem potuerit,
Liv. 42, 3 fin. —In plur.:hoc aditu laudis non mea me voluntas sed meae vitae rationes ab ineunte aetate susceptae prohibuerunt,
plan of life, Cic. Imp. Pomp. 1, 1:de rationibus rerum publicarum aut constituendarum aut tuendarum,
id. Rep. 1, 6, 11.—Object., relation, condition, nature, kind, sort, fashion, way, etc. (cf. modus):(γ).sed ratio ordoque agminis aliter se habebat ac Belgae ad Nervios detulerant,
Caes. B. G. 2, 19; cf.:ut rei militaris ratio atque ordo postulabat,
id. ib. 2, 22; so,rei militaris,
id. ib. 4, 23:ratio atque usus belli,
the art and practice of war, id. ib. 4, 1; id. B. C. 1, 76 fin.; 2, 18; 3, 17 et saep. al.; cf.:novae rationes bellandi,
id. ib. 3, 50:ratio equestris proelii,
id. B. G. 5, 16:quorum operum haec erat ratio, etc.,
id. B. C. 1, 25; cf.: rationem pontis hanc instituit;tigna bina, etc.,
id. B. G. 4, 17:serpit per omnium vitas amicitia, nec ullam aetatis degendae rationem patitur esse expertem sui,
Cic. Lael. 23, 87; cf.:ita ratio comparata est vitae naturaeque nostrae, ut, etc.,
id. ib. 27, 101; id. Ac. 2, 43, 132:civitas (Platonis) non quae possit esse, sed in qua ratio rerum civilium perspici posset,
id. Rep. 2, 30, 52 init.; cf.:reliqui disseruerunt de generibus et de rationibus civitatum,
id. ib. 2, 11, 22;1, 8, 13: quam creberrimis litteris faciam ut tibi nota sit omnis ratio dierum atque itinerum meorum,
id. Fam. 3, 5, 4: quoniam eadem est ratio juris in utroque, id. Rep. 3, 12, 21; cf.:haec eadem ratio est in summa totius Galliae,
Caes. B. G. 6, 11 fin.:ab nostris eadem ratione, qua pridie, resistitur,
id. ib. 5, 40; id. B. C. 3, 100; cf. id. ib. 3, 101:docet, longe alia ratione esse bellum gerendum atque antea sit gestum,
id. B. G. 7, 14:hoc si Romae fieri posset, certe aliqua ratione expugnasset iste,
Cic. Verr. 2, 2, 52, ee130:quid refert, qua me ratione cogatis?
id. Lael. 8, 26:quod fuit illis conandum atque omni ratione efficiendum,
Caes. B. C. 1, 65 fin.; 1, 67 fin.:simili ratione Pompeius in suis castris consedit,
id. ib. 3, 76:auxilium ferri nulla ratione poterat,
id. ib. 1, 70:nec quibus rationibus superare possent, sed quem ad modum uti victoria deberent, cogitabant,
id. ib. 3, 83 fin.; 3, 58; 3, 18 fin. et saep.—With gen. of a subst. in circumlocution for the subst. itself (v. Zumpt, Gram. §2.678): vereor ne oratio mea aliena ab judiciorum ratione esse videatur,
Cic. Verr. 2, 4, 49, ee109:multa autem propter rationem brevitatis praetermittenda,
id. ib. 2, 1, 40, ee103: quantas perturbationes et quantos aestus habet ratio comitiorum?
id. Mur. 17, 35:nihil fallacius ratione tota comitiorum,
id. ib. 17, 36:praedicere tempestatum rationem et praedonum,
id. ib. 2, 4:tota ratio talium largitionum genere vitiosa est,
id. Off. 2, 17, 60.—Pregn., that faculty of the mind which forms the basis of computation and calculation, and hence of mental action in general, i. e. judgment, understanding, reason: duplex est vis animorum atque natura: una pars in appetitu posita est, quae est hormê Graece, quae hominem huc et illuc rapit;b.altera in ratione, quae docet et explanat, quid faciendum, quid fugiendum sit. Ita fit, ut ratio praesit, appetitus obtemperet,
Cic. Off. 1, 28, 101:homo, quod rationis est particeps, per quam consequentia cernit, causas rerum videt earumque progressus et quasi antecessiones non ignorat, similitudines comparat rebusque praesentibus adjungit atque annectit futuras, facile totius vitae cursum videt ad eamque degendam praeparat res necessarias. Eademque natura vi rationis hominem concilia homini et ad orationis et ad vitae societatem, etc.,
id. ib. 1, 4, 11 sq.:haud scio, an melius fuerit, humano generi motum istum celerem cogitationis, acumen, sollertiam, quam rationem vocamus, non dari omnino quam tam munifice et tam large dari, etc.,
id. N. D. 2, 27, 69:lex est ratio summa, insita in natura, quae jubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria. Eadem ratio, cum est in hominis mente confirmata et confecta, lex est,
id. Leg. 1, 6, 18:ut, quos ratio non posset, eos ad officium religio duceret,
id. N. D. 1, 42, 118:mens et ratio et consilium in senibus est,
id. Sen. 19, 67; cf. Liv. 28, 28:si pudor quaeritur, si probitas, si fides, Mancinus haec attulit, si ratio, consilium, prudentia, Pompeius antistat,
Cic. Rep. 3, 18, 28; cf. id. Quint. 16, 53; and:si ratio et prudentia curas aufert,
Hor. Ep. 1, 11, 25:quibus in rebus temeritas et casus, non ratio nec consilium valet,
Cic. Div. 2, 41, 85; cf.:illa de urbis situ revoces ad rationem quae a Romulo casu aut necessitate facta sunt,
id. Rep. 2, 11, 22; and:moneo ut agentem te ratio ducat, non fortuna,
Liv. 22, 39 fin.: mulier abundat audacia;consilio et ratione deficitur,
Cic. Clu. 65, 184:Ariovistum magis ratione et consilio quam virtute vicisse. Cui rationi contra homines barbaros locus fuisset, etc.,
Caes. B. G. 1, 40: arma amens capio;nec sat rationis in armis,
Verg. A. 2, 314:rationis egens,
id. ib. 8, 299 et saep.:iracundia dissidens a ratione,
Cic. Rep. 1, 38, 60:majora quam hominum ratio consequi possit,
id. ib. 1, 10, 15:quantum ratione provideri poterat,
Caes. B. G. 7, 16 fin.:quantumque in ratione esset, exploratum habuit,
Hirt. B. G. 8, 6 init.:nec majore ratione bellum administrari posse,
Caes. B. C. 7, 21:minari divisoribus ratio non erat,
it was not reasonable, was contrary to reason, Cic. Verr. 1, 9, 24; so, nulla ratio est, with an objectclause, id. Caecin. 5, 15; so,too, minime rationis est,
Col. 3, 5, 3; cf. with dat.:Vitellianus exercitus, cui acquiescere Cremonae ratio fuit,
which, as reason dictated, ought to have rested at Cremona, Tac. H. 3, 22:quod domi te inclusisti, ratione fecisti,
reasonably, sensibly, judiciously, Cic. Att. 12, [p. 1527] 14, 3.—The reasonable cause of a thing, a ground, motive, reason:(β).ratio est causa, quae demonstrat, verum esse id, quod intendimus, brevi subjectione. Rationis confirmatio est ea, quae pluribus argumentis corroborat breviter expositam rationem,
Auct. Her. 2, 18, 28:quid tandem habuit argumenti aut rationis res, quamobrem, etc.,
Cic. Verr. 2, 2, 47, § 115; cf.:nostra confirmare argumentis ac rationibus: deinde contraria refutare,
id. de Or. 2, 19, 80:noverit orator argumentorum et rationum locos,
id. Or. 14, 44 (v. also argumentum):si mei consilii causam rationemque cognoverit,
id. Div. in Caecil. 1, 1; cf.:ad eam sententiam cum reliquis causis haec quoque ratio eos deduxit, quod, etc.,
Caes. B. G. 2, 10 fin.:quam habet rationem, non quaero aequitatis, sed ipsius improbitatis atque impudentiae?... facti, si non bonam, at aliquam rationem afferre,
Cic. Verr. 2, 3, 85, e196; cf.:deinde nihil rationis affert, quamobrem, etc.,
id. Caecin. 33, 96:non deest hoc loco copia rationum, quibus docere velitis, humanas esse formas deorum: primum quod, etc.... deinde quod, etc.... tertiam rationem affertis, quod, etc.,
id. N. D. 1, 27, 76:et quidem, cur sic opinetur, rationem subicit,
id. Div. 2, 50, 104:idcirco minus existimo te nihil nisi summa ratione fecisse,
id. Att. 8, 11, D, §5: nunc non modo agendi rationem nullam habeo, sed ne cogitandi quidem,
id. Fam. 4, 13, 3:rationes in ea disputatione a te collectae vetabant me rei publicae penitus diffidere,
id. Fam. 5, 13, 3; cf. id. Ac. 2, 36, 116:rationibus conquisitis de voluptate et dolore disputandum putant,
id. Fin. 1, 9, 31; cf.:quod cum disputando rationibusque docuisset,
id. Rep. 1, 16, 25:his rationibus tam certis tamque illustribus opponuntur ab his, qui contra disputant primum labores, etc.,
id. ib. 1, 3, 4 et saep.:num parva causa aut prava ratio est?
reason, excuse, Ter. Eun. 3, 5, 27.—In rhet., a showing cause, argument, reasoning in support of a proposition:c.ratio est, quae continet causam, quae si sublata sit, nihil in causa controversiae relinquatur, hoc modo: Orestes si accusetur matricidii, nisi hoc dicat, Jure feci, illa enim patrem meum occiderat, non habet defensionem,
Cic. Inv. 1, 13, 18:ad propositum subjecta ratio, et item in distributis supposita ratio,
id. de Or. 3, 54, 207; cf. Quint. 3, 11, 4; 5, 14, 1; 16; 7, 8, 3.—Reasonableness, reason, propriety, law, rule, order, conformity, etc.:d.in omnibus, quae ratione docentur et via, primum constituendum est, quid quidque sit, etc.,
in a reasonable, regular manner, Cic. Or. 33, 116; cf.:ut ratione et via procedat oratio,
id. Fin. 1, 9, 29:modo et ratione aliquid facere (along with recte atque ordine facere),
id. Quint. 7, 28; cf.:quae res Nec modum habet neque consilium, ratione modoque Tractari non vult,
Hor. S. 2, 3, 266:nihil est, quod ratione et numero moveri possit sine consilio,
Cic. N. D. 2, 16, 43:intervallis imparibus, sed tamen pro rata parte ratione distinctis,
divided proportionally by rule, id. Rep. 6, 18, 18; cf.:ex summis et infimis et mediis interjectis ordinibus ut sonis moderata ratione civitas concinit,
in symmetrical proportion, id. ib. 2, 42, 69:in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem,
order, system, id. ib. 2, 33, 57;5, 5, 7: declinatio si cum ratione fiet,
reasonably, id. Tusc. 4, 6, 13:ratio et distributio,
a reasonable division, Q. Cic. Pet. Cons. 1, 1.—A theory, doctrine, or system based upon reason; science, and (less freq.), subject., knowledge:e.erat enim tunc haec nova et ignota ratio, solem lunae oppositum solere deficere,
Cic. Rep. 1, 16, 25; cf.:nova et a nobis inventa ratio,
id. ib. 1, 8, 13;2, 39, 66: si animum contulisti in istam rationem et quasi artem,
id. ib. 1, 23, 37; cf.:omnes tacito quodam sensu sine ulla arte aut ratione, quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava dijudicant,
id. de Or. 3, 50, 195; id. Brut. 74, 258:continet enim totam hanc quaestionem ea ratio, quae est de natura deorum,
id. Div. 1, 51, 117:Epicuri ratio, quae plerisque notissima est,
doctrine, system, philosophy, id. Fin. 1, 5, 13; cf.:Stoicorum ratio disciplinaque,
id. Off. 3, 4, 20:Cynicorum ratio,
id. ib. 1, 41, 148; so id. Fin. 3, 20, 68: ratio vivendi... ratio civilis et disciplina populorum, the art of living... statesmanship, id. Rep. 3, 3, 4; cf.:etiamsi cui videbitur illa in optimis studiis et artibus quieta vitae ratio beatior, haec civilis laudabilior est certe et illustrior,
id. ib. 3, 3, 4:improba navigii ratio tum caeca jacebat,
Lucr. 5, 1004: saltationis ac musicae rationis studiosi, Col. prooem. e3 al.—Subject., knowledge:si qua (est in me) exercitatio dicendi aut si hujus rei ratio aliqua, ab optimarum artium studiis ac disciplina profecta,
Cic. Arch. 1, 1.—A view or opinion resting upon reasonable grounds:f.mea sic est ratio,
Ter. Ad. 1, 1, 43; cf.:inventus est nemo, cujus non haec et sententia esset et oratio, non esse metuendum, etc.... Haec cum omnes sentirent et cum in eam rationem pro suo quisque sensu ac dolore loqueretur,
Cic. Verr. 2, 1, 27, § 68 sq.; and with this cf. id. Att. 1, 11, 1:cujus ratio etsi non valuit,
Nep. Milt. 3, 6 (just before: hujus cum sententiam plurimi essent secuti).—In philos. lang., a production of proof, argumentation, reasoning: (Epicurus) tollit definitiones; nihil de dividendo ac partiendo docet;non, quo modo efficiatur concludaturque ratio, tradit,
Cic. Fin. 1, 7, 22; cf. id. Div. 2, 10, 25; id. de Or. 2, 38, 158:ratio ipsa coget, et ex aeternitate quaedam esse vera et ea non esse nexa causis aeternis, etc.,
id. Fat. 16, 38; cf.:ergo, ubi tyrannus est, ibi non vitiosam ut heri dicebam, sed, ut nunc ratio cogit, dicendum est, plane nullam esse rem publicam,
id. Rep. 3, 31, 43. -
128 controversia
contrōversia, ae, f. (controversus), I) die entgegengesetzte Richtung, aquae, Ulp. dig. 39, 2, 24. § 5. – II) übtr., die Streitigkeit, insofern zwei Parteien gegeneinander gerichtet sind, deren jede recht zu haben glaubt, der Streit, in dem das pro u. contra erörtert wird, die Streitfrage, der Streitpunkt, strittige Punkt, a) der wirkliche: c. hereditaria, Cic.: magna, perparva, Cic.: legitima, Cic.: controversiae forenses, Cic.: controversiae verae (Ggstz. fictae, s. no. b), Quint. – m. Ang. worüber? durch obj. Genet., hereditatis, Cic.: iuris, iniuriarum, Quint.: verbi, Wortgezänke, Cic. – adducere rem in controversiam, Cic.: alere diutius controversiam, Caes.: avocare controversiam a propriis personis et temporibus, Cic. – cognoscere statuereque de controversiis regum, Liv.: publicas controversias cognoscere, Hirt. b. G.: pro (als) amico atque arbitro componere controversias regum, Caes.: componere controversias per colloquia, Caes.: constituere controversiam, Cic. – deducere rem in controversiam, Caes.: controversias suas litesque ad alqm deferre, Eutr. (u. so controversiae secreto deferebantur, Cic.): diligenter diiudicare eam controversiam, Cic.: diiudicare controversiam verbis, non aequitate, Cic.: dirimere controversiam, Cic.: disceptare eorum controversias, Cic.: disceptare inter se controversias iure ac iudicio aut bello, Liv.: ius dicere disceptareque controversias minimarum rerum, Liv.: distrahere controversias, Cic.: ducere (hinziehen) controversiam usque ad noctem, Cic. – est c. de hereditate, de finibus, Caes.: u. (Ggstz.) de verbo controversia est, de re quidem convenit, Cic.: est alci nulla controversia cum alqo, Plaut.: est alci c. cum alqo de annona, Cic.: sunt alci magnae rei familiaris controversiae cum alqo, Cic.: est c. inter alqos, Caes.: est inter scriptores de numero annorum c., Cic.: u. (Ggstz.) controversia autem inter hominum sententias aut est in illo, utrum sit utilius; aut etiam, cum id convenit, certatur, utrum... an etc., Cic.: c. non erat, quin verum dicerent, Cic.; vgl. nihil controversiae fuit, quin consules crearentur M. Geganius Macerinus et L. Sergius Fidenas, Liv.: agrum, qui in controversia erat, obtinebat, Liv. – controversia est m. folg. Acc. u. Inf., Gell. 12, 7, 3. – id est in controversia m. folg. indir. Fragesatz, zB. iurene fecerit et licueritne id facere, id est in controversia, Cornif. rhet.: perinde quasi id fuisset in controversia, quo illi nomine appellarentur, Cornif. rhet. – explicare controversias forenses dicendi genere apto ad dicendum, ad delectandum, ad permovendum, Cic.: exsistunt controversiae ex scripti interpretatione, Cornif. rhet. – nihil ambigi potest, in quo non aut res controversiam faciat aut verba, Cic. – facit alqs controversiam m. folg. indir. Fragesatz, zB. iustine magistratus summae rerum praesint, Liv. – aut alteri aut invicem utrique de iure fit controversia, Quint. – non facere se controversiam, quin priores partes consulis essent futurae, Val. Max. – habere controversiam de hereditate, Cic.: habere cum alqo controversiam hereditariam, Cic.: habere cum alqo controversiam de fundo, Cic.: habere controversias inter se, Caes.: habere inter se controversias de senatu cooptando, Cic.: u. (m. folg. indir. Fragesatz) perpetuas inter se controversias habere, quinam anteferatur, Caes. – disceptando finire controversias (Ggstz. ferro decernere), Liv.: finire controversias inter Achaeos ac Lacedaemonios, Liv. – infertur de loco et tempore eius rei c., Caes.: intendere controversiam propter nominum mutationem, Cornif. rhet.: hic dies de nostris controversiis iudicabit, Caes. – minuere controversias, Caes.: movere controversiam nominis, Tac. dial. 25: neque de re, sed de verbo controversiam movent, Cels. 3, 3. p. 78, 11 D. – oblivisci controversiarum ac dissensionis, Caes.: omittere controversiam, Cic.: oritur quaedam in callibus controversia pastorum, Cic.: orta est inter eos de principatu c., Caes. – omnis est contentio inter homines doctos in verbi controversia posita, Cic. – alqd nullam controversiam recipit, Cels.: alqd relinquitur in controversia (Ggstz. alqd nobis convenit cum adversariis), Cornif. rhet. – sedare controversias, Cic.: de nomine et vocabulo controversiam struere, Cornif. rhet. – tollere controversias, Cic.: torquet verbi c. iam diu Graeculos homines, Cic.: posse de controversiis colloquio transigi, Tac. – venit alqd in controversiam, Cic., od. aut in controversiam aut in contentionem, Quint.: ne illud quidem in controversiam venit, quin etc., Cels. – versatur alqd aut in controversia aut in contentione, Cic.: vocatur res in aliquam controversiam, Cic.: vocatur res in dicendi disceptationem aut controversiam, Cic. – sine controversia, ohne Streit, ohne Händel, ohne Widerspruch, zB. sine c. solvere (bezahlen), Cic.: sine c. rem conficere, Cic.: hunc... sine c. vicimus, ohne W., unzweifelhaft, Cic.: audivi sine c. magnos oratores, Cic.: so auch sine ulla c. fundum quadriennium possidere, Cic. ( aber Flor. 1, 18, 13 ist victoria sine controversia, ein Sieg ohne Kampf, ein unblutiger). – b) der erdichtete, als Thema in den Rhetorenschulen usw. aufgestellte u. erörterte Rechtsfall, die Kontroverse, vollst. c. ficta (Ggstz. c. vera), c. scholastica (griech. σύνταξις), Quint.: controversiarum sententiae, Sen. rhet.: controversiae ex historiis compositae, Quint.: unam de schola controversiam, non illam sane difficillimam aut novam, proponam in exemplum, Quint.: poscit controversias plures; electionem auditoribus permittit, saepe etiam partes, Plin. ep.: controversiam od. controversias declamare, Sen. rhet. u. Spart. – / Abl. Plur. synk. controversis, Corp. inscr. Lat. 1, 199, 45. – arch. controvorsia (controvosia), wov. Akk. Plur. controvorsias, Corp. inscr. Lat. 1, 199, 42. controvosias, ibid. lin. 2: Abl. Plur. controversieis, ibid. lin. 1. – Die Form contraversia, Tab. cerat. X II. col. 2, 5 im Corp. inscr. Lat. 3. p. 949 a. E.
См. также в других словарях:
sine loco — (izg. sȉne lȍko) DEFINICIJA v. sine anno et loco … Hrvatski jezični portal
sine loco — лат. (S. L.) (синэ локо) без указания места (издания книги и т. п.). Толковый словарь иностранных слов Л. П. Крысина. М: Русский язык, 1998 … Словарь иностранных слов русского языка
Sine loco et anno — (abbrevirt s. l. e. a.), ohne Ort u. Jahr, bei Büchern, deren Titel weder Druckort noch Druckjahr enthält … Pierer's Universal-Lexikon
Sine loco et anno — (lat., abgekürzt s. l. e. a.), ohne Ort und Jahr, bei Büchern, deren Titel weder Druckort noch Druckjahr enthält … Meyers Großes Konversations-Lexikon
Sine loco et anno — (lat.; abgekürzt s. l.e.a.), ohne Ort und Jahr (von Büchern ohne Druckort und jahr) … Kleines Konversations-Lexikon
sine loco — si|ne lo|co 〈Abk.: s.l.; veraltet〉 ohne Ort (Vermerk in Bibliografien, wenn im Buch kein Erscheinungsort angegeben ist) [lat.] * * * si|ne lo|co [lat., zu: locus = Ort, Stelle] (Buchw. veraltet): ohne Ort; ohne Angabe des Erscheinungsortes (Abk … Universal-Lexikon
sine loco — si|ne lo|co 〈Abk.: s. l.; veraltet〉 ohne Ort (Vermerk in Bibliografien, wenn im Buch kein Erscheinungsort angegeben ist) [Etym.: lat.] … Lexikalische Deutsches Wörterbuch
sine loco — si|ne lo|co [ lo:ko] <lat. > ohne Ort (veralteter Hinweis bei Buchtitelangaben, wenn kein Erscheinungsort genannt ist); Abk.: s. l … Das große Fremdwörterbuch
sine loco — si|ne lo|co <lateinisch, »ohne [Angabe des] Ort[es]«> (veralteter Hinweis bei Angaben von Buchtiteln; Abkürzung s. l.) … Die deutsche Rechtschreibung
sine loco et anno — si|ne lo|co et ạn|no 〈Abk.: s. l. e. a.; veraltet〉 ohne Ort u. Jahr (Vermerk in Bibliografien, wenn im Buch kein Erscheinungsort u. jahr angegeben sind) [lat.] * * * si|ne lo|co et ạn|no [lat.] (Buchw. veraltet): ohne Ort u. Jahr; ohne Angabe… … Universal-Lexikon
sine loco et anno — si|ne lo|co et ạn|no 〈Abk.: s. l. e. a.; veraltet〉 ohne Ort u. Jahr (Vermerk in Bibliografien, wenn im Buch weder Erscheinungsort noch jahr angegeben sind) [Etym.: lat.] … Lexikalische Deutsches Wörterbuch
