-
101 REISA
* * *(-ta, -tr), v.1) to raise (lét hann r. viðuna ok draga seglit); r. e-n upp, to raise up; r. e-n upp af dauða, to raise up from the dead; r. upp lög, to restore the laws;2) to raise, erect, build, of ships and houses (r. bœ, kirkju, hof, skip); r. upp hús, to restore of rebuild houses;3) to raise, start, begin; r. úfrið, to make a rising; r. ferð, to start on a journey; r. bú or búnað, to set up house.* * *t, a causal to rísa; pret. reisði or raisþi is freq. in the older Runic stones, see Rafn; [Goth. raisjan; Engl. raise, etc.]:—to raise; takit nú ok reisit viðuna, Fms. vii. 310; þá lét hann reisa viduna ok draga seglit, Ó. H. 170; r. niðstöng, Fs. 54; r. af dauða, Rb. 82:—reisa e-n upp, to raise up, Fms. i. 10; hann reisti hann upp ok kyssti, 148; r. upp af dauða, to raise up from the dead, 623. 22 (upp-risa, resurrection): to raise up, put up, Fms. x. 411; reisti hann upp ( restored) lög í landinu, xi. 296; upp mun Guð r. spámann mikinn, 655 xiii. B. 4:—r. dýr, to spring a deer, a hunting term, Gþl. 447: r. net, to lay a net, of a bird-net, Barl. 55.2. to raise, erect, build, of ships and houses; Ólafr enn Helgi reisti kaupstaðinn, Ó. H. (pref.); reisa bæ, Ld. 96, Fs. 19; r. kirkju, O. H. L. 23, Bs. i. 20, MS. 63. 14; r. hof, Gullþ. 55; r. stein, to raise a stone, set up a monumsnt, is a standing phrase on the Runic stones,—N.M. raisþi, or lét raisa stain þansi, Baut.; er þeir höfðu reistan laup kirkjunnar, Fms. ii. 234: r. skip, lét hann reisa skip inn undir Hlað-hömrum … Þorbergr var höfuðsmiðr at reisa, 217, 218; lét Olafr konungr r. langskip mikit á Eyrunum við ána Níð. 50; um vetrinn reisti Þórðr ferju niðr við Miðfjarðar-ós, Þórð. 10 new Ed.: r. upp hús …, to restore, Ó. H. 37.3. to raise, start, begin; hvernok r. skal frá upphafi þessa ráða-görð, Ó. H. 32; reisa úfrið. to raise a rebellion, make a rising, Fms. i. 84; r. ferð, to start on a journey, ix. 344; reisa bú or búnað, to set up a household, Sturl. iii. 166, Bb. 2. 19; þau vóru með freku reist, they were roused, startled by violence, Sturl. i. 105; þeim málum, er Haraldr hafði með freku reist, Fms. x. 409.4. the phrase, reisa rönd við e-m, to raise the shield against, to withstand, Eg. 587, Al. 7, Fms. xi. 318 (in a verse).II. reflex. to arise, be raised, or raise oneself; hón (the river) reisisk á þá leið, Stj. 69; þá reistisk hann upp, Fas. i. 346; þann er upp vildi reisask á móti honum, Sks. 681; r. móti konungi, to rebel, H. E. i. 469 (upp-reist = uprising, rebellion); reistisk hann þá upp ór rekkjunni, MS. 4. 12. -
102 RENNA
* * *I)(renn; rann, runnum; runninn), v.1) to run (rakkar þar renna);renna í köpp við e-n, to run a race with;hón á þann hest, er rennr lopt ok lög, that runs through the air and over the sea;renna e-m hvarf, to run out of one’s sight;2) to run away, flee (rennr þú nú Úlfr hinn ragi);renna undan e-m, to run away from one (ek get þess, at þú vilir eigi renna undan þeim);3) to run, flow (rennr þaðan lítill lœkr);4) to melt, dissolve (ok hafði runnit málmrinn í eldsganginum);reiði rennr e-m, anger leaves one;5) to arise (= renna upp);sól rennr, the sun rises;dagr rennr, it dawns;6) with preps.:renna af e-m, to leave one, pass away from one (reiði rann af honum);renna á e-n, to come over one;svefn, svefnhöfgi rennr á e-n, one falls asleep;reiði rennr á e-n, one gets angry;þá rann á byrr, then a fair wind arose;renna eptir e-m, to run after one (þá var runnit eptir þeim, er flóttann ráku);renna frá e-m, to run away from, leave one;renna í e-t, to run into;e-m rennr í skap, one is much (deeply) affected (er eigi trútt, at mér hafi eigi í skap runnit sonardauðinn);renna saman, to heal up (þá var saman runninn leggrinn);renna undir, to assist, give support (margar stoðir runnu undir, bæði frændr ok vinir);renna upp, to originate (var þess ván, at illr ávöxtr mundi upp renna af illri rót);of the sun or daylight, to rise;sól (dagr) rennr upp (cf. 5);7) recipr., rennast at (á), to attack one another, begin a fight.(-da, -dr), v.1) to make (let) run, with dat. (keyrði hann hestinn sporum ok renndi honum at);2) to put to flight (þeir renndu þeim tíu, er undan kómust);3) to prevent, thwart (eigi má sköpunum renna);er rennt þeim ráðahag, that match is thwarted;4) to slip, let loose;renna veiðarfœri, to let the fishing-line run out;Tjörvi renndi fyrir hann törgu, T. flung a target in his way;impers., atgeirinum renndi gegnum skjöldinn, the halberd was run through the shield;renna e-u niðr, to swallow;renna grunum á e-t, to suspect;5) renna augum, to direct the eyes, to look (renna ástaraugum til e-s);6) to pour (var gulli rennt í skurðina);7) with acc., renna mjólk, to run millk, by pouring out the thin milk;renna ór tunnu, to let the liquid out from a cask;8) with acc. to turn (renna tré, spánu);9) absol. to move quickly, slide, glide (konungsskipin renndu at þeim);þá renndi hringrinn af hendi mér, the ring slipped off my hand;10) refl., rennast augum til, to look to one another;þá renndust skipin hjá, the ships passed by one another.f. run, course;ok nú er skírðr allr Danaherr í þessi rennu, in one run, at one sweep.* * *(older form rinna, Hom. 125), pres. renn and rennr; pret. raun, rannt (mod. ranst), rann, pl. runnum; subj. rynni; imper. renn, renndú; part. runninn; with neg. suff. renni-a, Hkv. 2. 30: [Ulf. rinnan = τρέχειν, Mark ix. 25, = ρειν, John vii. 38; as also bi-rinnan, and-rinnan; a word common to all Teut. languages; the Engl. run is prob. formed from the pret. 3rd pers. plur.]:— to run = Lat. currere, of any swift, even, sliding motion (for hlaupa is to leap, bound), used not only of living things, but also of streams, water, wind, light, sun; rakkar þar renna, Am. 24; freki mun renna, Vsp. 41, Gm. 32; vargar runnu á ísi milli Noregs ok Daumerkr, Ann. 1047; rennia sá marr, Hkv. 2. 30; renni und vísa vígblær hinnig, Gh. 34; renni rökn bitluð, Hkv. i. 50; Grani rann at þingi, Gkv. 2. 4; hest inn hraðfæra láttú hinnig renna, Gh.18; þann hest er renn lopt ok lög, Edda 21; renna í köpp við e-n, 31; renna skeið, to run a race, id.; þeir runnu heim, Fas. ii. 101; r. at skeið, to take a run, 111; fór hann til ok rann bergit upp at manninum, 277; hann rennr upp vegginn, Nj. 202; r. e-m hvarf, to run out of one’s sight, Sturl iii. 50; mjúkr ok léttr bæði at ríða ok rinna, Hom. 125; renna ok ríða, Gþl 411; r. eptir e-m, to run after one, Nj. 275; runnit hefir hundr þinn, Pétr postuli, til Róms tysvar ok myndi renni it þriðja sinn ef þú leyfðir, id.; þat þolir hvergi, nema renn til trés eðr staurs, 655 xxx. 5; runnu þeir upp til bæjar með alvæpni. Eg. 388; hann rann þá fram í mót Bergönundi, 378; r. á hendr e-m, to use force, K. Á. 116, 150; margar stoðir runnu undir ( supported him) bæði frændr ok vinir, Ld. 18; renna á skíðum, to run in snow-shoes.2. to run, fly; þá spurði Kerþjálfaðr hví hann rynni eigi svá sem aðrir, Nj. 275; hvárt skal nú renna, 96, 247; ef maðr stígr öðrum fæti út um höslur, ferr hann á hæl, en rennr ef báðum stígr, Korm. 86; nú hefir þú runnit, ok beðit eigi Skútu, Glúm. 310; rennr þú nú Úlfr inn ragi, … lengra mundir þú r. …, Ó. H. 167; r. undan e-m, Nj. 95; reyndusk ílla menn Þóris ok runnu frá honum, Fms. vii. 11.II. of things; snara rennr at hálsi e-m, of a loop, Mar.; þat skal maðr eigi ábyrgjask at kýr renni eigi kálfi, ef hann hefir öxn í nautum sínum, N. G. L. i. 25:—of a weapon, hyrnan rann (= renndi) í brjóstið ok gékk á hol, Nj. 245:—of the sun, daylight, and the like, to arise, er sól rennr á fjöll Páska-dag, K. Þ. K. 124; sem leið móti degi ok sólin rann, Bév. 20; rennr dagr, rökkrið þrýtr, Úlf. 9. 83; renna upp, to rise; um mörguninn er sól rann upp ok var lítt farin, Fms. viii. 146; þat var allt senn, at dagrinn rann upp, ok konungr kom til eldanna, ix. 353; þá rann söl upp, ok litu allir bændr til sölarinnar, Ó. H. 109; en er hann vaknaði þa rann dagr upp, 207; dýr og fagr austri í upp er dagr renninn, a ditty; stjörnur renna upp ok setjask, Rb. 466; rennr ljós þat upp, 625. 66: less correctly of the setting sun, as, sólin rann, ljós leið, in a mod. hymn, (the Norsemen call the sunset sol-renning):—to run up, of plants, var þess ok ván, at íllr ávöxtr mundi upp renna af íllri rót, Fms. ii. 48; þar renna eigi upp þyrnar né íllgresi, 656 A. ii. 14; eru vér ok svá gamlir ok runnir bitar (?) upp, Fms. viii. 325, v. l.: the phrase, renna upp sem fífill í brekku (see fífill): to originate, æðar renna þar upp ok nætask, … renn ok rödd upp fyrir hverju orði, Skálda 169, Stj. 198, (upp-runi, origin):—of a stream, river, water, to flow, opin renna hón skal um aldrdaga, Vþm, 16; á hugða ek hér inn renna, Am. 25; rennr þaðan lítill lækr, Fms. i. 232; rennanda vatn, a running water, Bs. ii. 18; rennandi ár, Hom. 45: blóð rennr ór sári, a running sore, wound; þar rann blóð svá mjök at eigi varð stöðvat, Fms. i. 46; vatn, sjór rennr ór klæðum, etc.:—to run, lead, trend. þjóðvegir, er renna eptir endilöngum bygðum, ok þeir er renna frá fjalli ok til fjörn, Gþl. 413:—to run, melt, dissolve, ok hefði runnit málmrinn í eldsganginum, Orkn. 368; málmr rennr saman, Blas. 47; þat renn saman, blends together, 655, xxx. 5:—of wind, to arise, byrr rann á af landi, Eg. 389; þá rann á byrr, Nj. 135; en er Björn var albúinn ok byrr rann á, Eg. 158: hvergi var á runnit á klaæeth;i hans, his clothes were untouched, Fms. xi. 38:—of sleep or mental motion, rann á hann höfgi móti deginum, Ó. H. 207; þá rann á hann svemn, 240; rennr á hann svefnhöfgi, ok dreymir hann, Gísl. 67; þá rann á hann þegar reiði ok öfund, Sks. 154 new Ed.; rann þá úmegin á hann, he swooned, Fms. viii. 332: þá rann af Gretti úmegit, he recovered his senses, Grett. 114; lét hann r. af sér reiðina, Fms. i. 15, iii. 73; rann nú af konunginum reiði við mág sinn, xi. 13: e-m rennr í skap, to be affected to tears; er eigi trautt at mér hafi í skap runnit sonar-dauðinn, Þorst. Stang. 55 (cp. Gísl. 39, allt í skap ‘komit’): to be angry, var nú svá komit at honum rann í skap ok reiddisk hann, Fms. vi. 212, and so in mod. usage.III. recipr., rennask at (á), to attack one another, run together, fight; síðan rennask at hestarnir, … þá er á rynnisk hestarnir, Nj. 91; þeir runnusk á allsterkliga, of wrestlers, Ld. 158. -
103 RÍSTA
* * *I)(-sta, -str), v. to cut, = rísta.f. scratch, slash.* * *pres. ríst; pret. reist, reist, reist, pl. ristu; part, ristinn; in mod. usage weak, pres. risti, Skíða R. 27; pret. risti, ristir, risti; part, ristr, which forms freq. occur on the Swed. Runic stones, e. g. rúnar þær er Bali risti, Baut. passim: [Dan. riste]:—to cut, slash; tak ál kvikan ok ríst hann, Pr. 471; hón reist á mér kviðinn, Ld. 214; ok reist rifin öll ofan allt á lendar, Hkr. i. 108; þá reist hann frá höfuðsmátt brynjuna í gögnum niðr, Sæm. 139, Skv. 1. 15; torfa var ristin ór velli, Ld. 58; kesjan reist ór skildinum, Eg. 378; Þormóðr reist í sundr línbrók sína, Fbr. 60; Trausti reist af skyrtu sinni, Vígl. 68 new Ed.; ristu þeir sundr í strengi feldi sína, Ó. H. 152; þeir létu rísta árar á útborða, Fms. viii. 417; þat skyldi engan krók rísta, make no circuit, Ld. 96; Maríu-súðin (the ship) reist langan krók, cut a great curve, Fms. viii. 222.II. to carve; Rafn lá í bekk ok reist spán, þvíat hann var hagr ( carving spoons), Sturl. i. 140; ek hefi ristið ( I have carved her image) á hepti mínu, Landn. 248 (in a verse); ristin röng, the carved ribs in a ship, Fms. vi. (in a verse); ríkula ristin rít, the richly-carved shield, vii. (in a verse).2. to slice; rísta tvá reitu, Grág. i. 65; hann setr sporann við eyra Gunnari ok rístr mikla ristu, Nj. 82; r. sjá kili, Ht. 101; r. báru hlýri, Mork. 228 (in a verse).3. to carve, scratch, of characters, Hm. 143, 144, Sdm. 6, 9–11, 15, 18; þurs ríst ek þér ok þrjá stafi … svá ek þat af ríst sem ek þat á reist, Skm. 36; r. rúnar, staf, rístum rún á horni, Eg. (in a verse); skal-at maðr rúnar rísta … tíu launstafi ristna, … Egill reist rúnar ok lagði undir hægindit, Eg. 566; Egill brá þá knífi sínum ok stakk í lófa sér, hann tók við horninu ok reist á rúnar, ok reið á blóðinu, ok kvað, 211; rísta tréníð, Grág.; þvíat allan þeirra kveðskap ok sameign höfðu þau ristið á speldi, Fas. ii. 551; hann reist með fingri sínum krossmark, 645. 69; at þú mættir yrkja erti-kvæði eptir Böðvar, en ek man r. á kefli, Eg. 605, Fb. i. 251; Gísli hafði kefli ok reist á rúnar, ok falla niðr spænirnir, Gísl. 67; tekr Gisli kefli, rístr á rúnar ok kastar inn, 45; mun ek kveða þar um kvæði, en þú skalt r. eptir á kefli, Grett. 144; eptir þat tekr hann at yrkja kvæðit, en þeir r. eptir á speldi, Fas. ii. 558; Íslendingr sá rúnar ristnar á kistunni, Fms. vi. 271; rúnar er ristið hafa Njarðar-dætr níu, Sól.: also passim on the Dan. and Swed. Runic stones. -
104 rít
n.1) writing; einn dag er hann sat at riti, when he sat writing;2) writ, writing, letter (gøra r.).* * *f., pl. rítr, qs. vrít, [from ríta, from the ‘written’ or carved ring on old shields]:—a shield, but obsolete and only used in poetry, Korm., Edda (in a verse), passim; himins rít = heaven’s disk, i. e. the sun, Lex. Poët. -
105 RÓG
n.1) slander, calumny (sögðu þat mundu vera r. illra manna); bera e-n í r. við e-n, to slander (calumniate) one to a person (sá maðr var borinn í r. við Magnús konung);2) strife, quarrel; verða e-m at rógi, to be the cause of discord; leiða e-n nær rógi, to lead into feud.* * *n. in mod. usage rógr, m.; thus, með ríkan róginn mest, Bs. ii. 493, in a poem of the 16th century; originally vróg: [Ulf. wrohs = κατηγορία; A. S. wrôht; Germ. räge]:—a slander, Hom. 85, Eb. 60 new Ed.; hróp ok róg, Ls. 4; þungligt, geysiligt róg, Gd. 29, 33; berask róg milli, Am. 95; róg íllra manna, Eg. 55; hvert etni þeir hüfðu í um rógit, 59; bera róg þetta fyrir konung, 576; svá fremi skaltú rógit í frammi hafa, Nj. 166; Haraldr lét drepa Þórólf af rógi Hildiriðar-sona, Landn. 55; engi á sök á sönnu rógi, Gþl. 196.II. in poetry, strife; aldar róg þat hefir æ verit, Hm.; vera e-m at rógi, to be the cause of contention, Hkv. 2. 26, Sky. 2. 5; róg Niflunga, the strife of the Niebelungs, i. e.gold, Bm.; fé veldr frænda rógi, Rkv.; háligt róg, warfare, Orkn. (in a verse); leiða nær rógi, to lead into contention, Hðm.; hjör-róg, málm-róg, = war, Lex. Poët.: as also in many compds, róg-álfr, -apaldr, -birtingar, etc. = a warrior; róg-eisa, -geisli, -linnr, -ský, = a weapon; róg-leikr, -stefna, -þing, = a battle: róg-örr, -starkr, mighty in war (in a Runic inscription in Denmark), epithets to a warrior; róg-segl, a ‘war-sail,’ i. e. a shield, Vellekla; róg-þorn, a ‘war-thorn,’ either a warrior or a weapon, Akv. -
106 SÁ
* * *I)(sú, þat), dem. pron.1) with a subst. that (sá maðr, sú kona); sá maðr, er Sóti heitir, that (or the) man who is named S.; with the suff. art.; sú ein er sagan eptir, er ek þori eigi þér at segja, that story alone is left which I dare not tell thee;2) such (varð sá fundr þeirra, at Egill felldi tvá menn); vil ek ok þat vita, hvárt nökkurr er sá hér, at, whether there be any (such) man here, who;3) preceding the art. with an a.; sá inn ungi maðr, that young man; hyrnan sú in fremri, the upper horn of the axe; sometimes leaving out the art. (sá ungi maðr; á því sama þingi);4) without subst., almost as a pers. pron.; maðr la skamt frá honum, ok var sá eigi lítill, and he was no small man; þar ríðr maðr, sá hefir skjöld mikinn, he has a large shield; with the relative part.; sá er sæll, er he is lucky, that.(sæ or sái, sera or søra, later saða; sáinn, later sáðr), v.1) to sow, with dat. (sá korni);2) to sow, stock with seed, with acc. (flestir bœndr seru jarðir sínar);3) fig. to throw broadcast, scatter, with dat. (sá gulli, silfri).from sjá.* * *1.fem. sú (neut. þat), demonstr. pron., see Gramm. p. xxi; an older form sjá is, esp. in old vellums, often used as common for masc. and fem. (sjá maðr, sjá kona), see the references below:—that.A. As adj.:I. with a subst. this, that; sá hlutrinn, Fins, xi. 129; sjá maðr, that man, Fs. 5, 102, 143, Fms. ii. 28, Grág. i. 74, Nj. 6; sjá bók, Íb. (fine); sá kostr, Nj. 1; sá salr, Vsp. 44; sá staðr, Fb. i. 31; sá bær, Dropl. 5; sjá sveinn, Hom. 50; sjá hverr, that cauldron, Gkv. 3. 9; sjá bragr, Fms. iv. 12 (in a verse); sjá fótr, Ó. H. (in a verse); sjá kylfa, Fms. xi. (in a verse); sjá byrðr, etc.:—placed after the noun, so giving emphasis, konungr sjá, Ó. H. 140; mær sjá, this maid, Nj. 2; minning sjá, Ld. 234; á sú, that water, 33:—with the reflex. particle er, sá er (he, she, that = which), þöll sú er stendr þorpi á, the pine ‘she that’ stands, i. e. which stands, Hm. 49; öld sú er, Fms. vi. 336 (in a verse): contracted sá’s, Hallfred (Fs.); sú’s = she that, Hkr. iii. 139 (in a verse); sá maðr er Sóti heitir, that man who is named Sóti, Nj. 5; er sá engi minn frændi at gangi í þetta mál, there is none of my kinsmen that …, 31; sá sem, he, she, that, Stj. 178, passim:—with the suff. article, sá dómarinn er allt veit, Barl. 32; var sá úkyrr hlutrinn er þat merkði, Fms. xi. 129; sú ein er sagan eptir, er ek þori eigi þér at segja, … sú er ok svá sagan, at mér er mest forvitni á at heyra …, this tale is just that which I should most like to hear, Fms. vi. 355.2. such; varð sá fundr þeirra, at Egill felldi tvá menn, Eg. 572; vera kann at enn sé sá ríkismunr, Eg.; hann er sá heilhugi, at …, Fb. ii. 318; hann er sá orðhákr, at …, Fms. vi. 372.II. with an adjective:1. in the indef. form; sjá móðr konungr, Og. 13, stands perh. alone in the whole literature, otherwise always,2. in the def. form, with the prefixed article inn; sá inn máttki munr, Hm.; sá inn góði maðr, that good man, Barl. 74; sá enn sami maðr, Fms. iv. 122; sá inn sæti postuli, Post.; hyrnan sú in fremri, Nj. 198; sá inn þriði, the third, Gm. 6:—leaving out the article, sjá óhreini andi, the unclean spirit, Fms. v. 172; sá ungi maðr, the young man, Hom. 114; sú ílla atkváma, 122:—at last ‘sá’ was simply used as the definite article the instead of the ancient hinn, sá vísasti klerkr, the wisest clerk, Bs. ii. 223; sá fegrsti vínviðr, the fairest vine, Art. 80 (see foot-note 25), this is esp. freq. in mod. usage, e. g. sá bleikhári Menelás, sá ráða-góði, sá ágæti Odysseifr, sú vitra Penelopa, sú árborna, rósfingraða Morgungyðja, etc., in Dr. Egilsson’s Translation of the Odyssey, as also in Vídal.B. As subst. used almost as a pers. pron. he, she (it), [cp. Engl. she; Germ. sie]; Slíðr heitir sú, she (it) hight Slid, Vsp. 42; en sá Brímir heitir, 43; ör liggr par, ok er sú (viz. ör) af þeirra örum, Nj. 115; samkunda, sú (viz. samkunda) var knýtt festum, Am. 1; skal tólptar-eiðr skilja, hvárt sjá eigi arf at taka, whether he is to inherit, Grág. i. 269; sömdu þeir þessa ráða-gjörð, at sjá (viz. ráðagörð) skyldi fram koma, Nj. 107: esp. ‘kostr’ understood, er þá sjá einn til, 227, Fms. vii. 265; þótti honum sá (viz. maðr) ærit hár er þat rúm var ætlað, Fs. 5; sjá mun vera sönn saga, Fms. ii. 87; sá (he) kemr í borgina, Þiðr. 11; sá er vel skygðr, 81; þar ríðr maðr, sá hefir skjöld mikinn, 101; sú er öll gulli búin, 189; almáttigr Guð, sá er einn í guðdómi, almighty God, he is one in Godhead, Fb. i. 30; sá (he) seðr oss með lífligu brauði, Hom. 59; sú var stjúp-dóttir konungsins, she was the king’s step-daughter; sá er sæll, er …, he is lucky, that …, Hm.; sú er há kona er þar fór, Nj. 200; sá yðar er sik lægir, he of you who lowers himself, Hom. 50; sá er ( he who) af öllum hug treystir Kristi, he that …, Hom.; sá er leyndr syndum sínum, and so in countless instances, old and mod., except that the mod. usage prefers sá ‘sem,’ sú sem.C. As adv. = svá, q. v.; skrímingr lítill sá, Ísl. ii. 46; landnyrðingr léttr sá, Fms. viii. 335.2.pres. sær, Gísl. 147, Edda i. 398 (in a verse of the 11th century), Edda (Ht. 52); but sáir, Gþl. 384; sár, Nj. 82; pret. söri, seri, Akv. 39, Hom. 67, Ó. H. 135, Edda 83, Fms. i. 9: in mod. usage, pres. sá, pret. sáði, part. sáð, of which the pret. sáði already occurs, 656 C. 32, Barl. 18, Fb. ii. 258: [A. S. sawan; Engl. sow; Germ. säben; cp. Lat. sero]:— to sow; ok sár hann niðr korninu, Nj. 82; karlar korni sá, Grág. (Kb.) ii. 170; sá akra, Stj. 225; um várit vildi hann sá, Landn. 35; bar út korn sitt ok seri, Hom. 67; korn hafði vaxit hvar sem sáð hafði verit, Fms. i. 92; sá sæði sínu, Barl. 18; sá niðr sæði, Fb. ii. 24; sá eilífu sáði, 656 C. 32; þá skal hann sá þá jörð, N. G. L. i. 39; er hann hafði þessu orða-sáði sáit í brjóst þeim, Fms. x. 236:—with acc., sá þar í Guðs orð, Barl. 18, but rare.2. metaph. to sow, throw broadcast; ætla ek at sá silfrinu, Eg. 765; hón seri því um gammann, Fms. i. 9; ok söri allt um götuna, Edda 83, Hkr. i. 42; berr Hávarðr í brott vörðuna, ok ser (i. e. sær) hvern stein, Gísl. 147; hann seri því eptir í slóðna, Ó. H. 135 (sáði, Fb. ii. 258, l. c.) -
107 SEIL
f. string, line; koma á s. e-m, to be carried along by one.* * *f. [a Goth. form sail is assumed from sailjan = χαλαν, Mark ii. 4; A. S. sæl; Germ. seil]:—a string, line, esp. in Icel. used of a line on which fishermen string their catch of fish and trail them behind the boat; the word is rare in old writers, koma á seil e-m, to be carried along by one, Þd. 9; rás seil, Merl. 2. 12; seil grundar, ‘earth-thong,’ a snake, Lex. Poët.; seilar sól, a shield; þrym-seil, id. -
108 SEMJA
* * *(sem, samda, samiðr and samdr), v.1) to shape, compose, arrange;to bring or put into, order;semja hljóðfœri, to tune instruments;semja sætt, to make peace (fyrr en sættin væri samið);2) to agree on, settle (engir hlutir skyldi þeir til verða, at eigi þeir sjálfir);semja við e-n, to treat with one (Hrútr kvazt at vísu vilja semja við Höskuld);3) impers., e-m semr e-t, one agrees to a thing;hvárt sem þeim semdi eða whether they came to terms or not;4) to reform, mend, put right;konungr bœtti þeirra ok samdi siðu, the king mended, reformed their faith and manners;hefir þú heldr samit þik ór því sem var, thou hast rather improved thyself;setja ok semja dramb to compose and set down one’s pride;semja sik eptir e-u, to adapt oneself to, conform oneself to (hefir þú samit þik mjök eptir siðvenju útlendra manna);at þeir semdi sína frændsemi eptir því sem vera ætti, that they should restore their relationship to a proper footing;5) reflex., semjast, to be settled, agreed on (þat mál samdist á þá leið, at);e-t semst með e-m, it is agreed on between them (samdist þetta með þeim);impers. (selja man ek yngra sveininn, sem okkr semst);semjast e-u, to take to (samdist hón skildi ok sverði en við sauma ok borða).* * *pres. sem, semr; pret. samði and samdi; subj. semði; part. samiðr, samdr, saminn; [from sam-, saman, but chiefly used in a peculiar and derived sense]:—prop. to ‘put together,’ to shape, compose, arrange, settle, and the like; samblandit ok úsamit efni, Stj. 7; ætlar þú hér eptir at semja kirkju-viðinn, thinkest thou after that fashion to shape it, Ld. 316; ok semja þar til eitt klæði, they shaped a cloth for that use, Mar.; síðan samði ( shaped) Guð fagra konu ór rifinu, Ver. 3; s. hljóðfæri, to tune instruments, Fas. iii. 221; alla hefi ek sam-hljóðendr samða ( arranged) í þat mark, Skálda 168; samði hann saman ( fused into one) hin fornu lög ok in nýju, Ver. 52: mod. semja kvæði, vers, bók, to compose a poem, verse, book; semja mærð, Lex. Poët.: semja heit, to make a vow, Magn. 532; semr hann dóma, ok sakar leggr, Vsp.; s. sætt, to make peace; fyrr en sættin væri samið, Fms. xi. 362; konungar sömðu sætt sína með því móti, at …, vi. 27; Sveinn konungr hafði samið sætt við hann, ii. 294; s. ráð sín, vi. 21; engir hlutir skyldi þeir til verða, at eigi semði ( settled) þeir sjálfir, Nj. 72; hann kvað þá mart talat hafa, en þat samit, at …, but this they had settled, that …, Ld. 44; at þeir hefði samið með hvat ríki Norðmenn skyldi hafa. Fms. x. 5; samði hann sik lítt við kennimannskap, the priesthood suited him ill, Fms. viii. 9; hann þóttisk trautt mega s. hann þar heima, sem hann vildi, he could hardly settle (manage) him as he liked, Ísl. ii. 204.2. to restore, reform, mend, put right; hann samði fagrliga þeirra líf, Bs. i. 96; at þeir semði sína frændsemi eptir því sem vera ætti, that they should restore their relationship to a proper footing. Ld. 66; konungr bætti trú þeirra ok samði siðu, the king mended, reformed their faith and manners, Fms. ii. 128; samdi hann Kristnina, Fb. ii. 250; hefir þú nú heldr samið þik ór því sem var, thou hast improved thyself, 211; s. sik eptir siðvenju útlendra manna, Fb. ii. 36; setja ok semja dramb e-s, compose and put down, Fas. i. 38.3. semja við e-n, to treat with one; Hrútr kvaðsk at vísu vilja s. við Höskuld, Ld. 66; biskuparnir sömdu til ( came to an arrangement) með öðrum lærðum mönnum hver boð þeir skyldi bjóða sínum undir-mönnum, Bs. i. 163: semja um e-t, to make a settlement, as also to enter into negotiation, H. E. i. 396.4. impers., e-m semr e-t, one agrees on; þeim samdi eigi, they could not agree, D. N. ii. 99; hann skyldi fara í griðum hvert sem þeim semði eðr eigi, either they came to terms or not, Fms. x. 34; samði eigi með þeim, they came not to terms, 96; allir játtuðusk undir slíkar skattgjafir sem þeim semði, 24; samdi þeim, at þar væri söngr sem at fornu hefir verit, Dipl. i. 5.II. reflex. to be settled, agreed on; þat mál samðisk á þá leið, at …, Fms. vii. 140; fóru þá menn milli konunganna, ok samðisk þat með einkamálum, at …, i. 23; samdisk þetta með þeim, 35; tala þeir jarl hér um langa hríð, þar til er þetta semsk með þeim, 85; samðisk þá mikit með þeim feðgum, Ísl. ii. 210.2. impers. it is agreed; slíkar skatt-gjafir sem þeim semdisk, Fms. x. 24; selja man ek enn yngra sveininn sem okkr semsk, 227; ef honum semsk um þat ráð við þá sem ráða eigu, K. Á. 104; sjá, hversu semsk með oss konungi, Eg. 18; samðisk hón meir skoti skildi ok sverði, enn við sauma ok borða, she took more to shield and sword than to seam and hem, Fas. i. 430: part., semjandi ok sækjandi, Sturl. iii. 136. -
109 sig
* * ** * *n. [sigr], a victory, Edda (Gl.), Lex. Poëtt, passim, but never in prose: in poët. compds as. sig-björk, a weapon; sig-freyr, a warrior; sig-máni, a shield; Sig-föðr, of Odin, Lex. Poët.: cp. the pr. names, Sigi, Sigarr, Sig-fastr, Sig-björn, Sig-fúss, Sig-hvatr, Sig-mundr, Sig-valdi, Sig-tryggr, Sig-urðr; of women, Sig-ný, Sig-ríðr, Sig-vör, Landn. -
110 skjalda
* * *1.að, to enclose in a fence of shields, Fms. x. 78; skip skjaldat með stöfnum, viii. 233; al-skjaldaðr, of a ship, Landn. 156 (see skjöldr): skjaldaðr, shielded, of a person, Fær. 81, Bb. i. 204, Karl. 377.2.u, f. a particoloured cow, Ísl. Þjóðs. -
111 skjaldar-band
n. a shield-strap, a nickname, Fms. ix. 249. -
112 skjaldar-bukl
n. the shield-boss, Al. 40. -
113 skjaldar-fetill
m. the shield-strap (mid. H. G. scilt-vezzel, Gr. τελαμών), Bjarn. 36, Sks. 407. -
114 skjaldar-jötunn
m. ‘shield-giant,’ a war-engine, Sks. 430. -
115 skjaldar-rönd
f. the shield-rim, Fms. i. 266, Korm. 120, Sks. 385. -
116 skjald-blætr
m. a shield worshipper (?), Yngl. S. (in a verse). -
117 skjald-borg
f. a ‘shield-burgh,’ wall of shields, an old battle array, Ó. H. 206, Nj. 274, Eg. 92, 532, Fms. ii. 319, vi. 416, 418, vii. 262, described in Har. S. Harðr. ch. 117 (Fms. vi 413). -
118 skjald-fimr
adj. quick with one’s shield, Lex. Poët. -
119 skjald-mær
f. a ‘shield-maid,’ amazon, Akv. 17, Al. 121, Fas. i. 140, 177, Odd. 22, 26. -
120 skjald-rim
f. the ‘shield-rim,’ i. e. the line of shields along the gunwale of a ship (skip skarat skjöldum), Orkn. 104 (in a verse), Fms, vi. (in a verse), xi. 140 (read. skjaldrimna).
Страницы
См. также в других словарях:
Shield (disambiguation) — Shield may refer to:Protection* Shield, a hand held protective device meant to intercept attacks * Electromagnetic shielding * Shielded cable * Energy shield * Deflector shield, a protective energy field * Heat shield, which protects a spacecraft … Wikipedia
SHIELD — Personnage de fiction Activité(s) Agence gouvernementale Adresse Héliporteur (Helicarrier) … Wikipédia en Français
shield´like´ — shield «sheeld», noun, verb. –n. 1. a piece of armor carried on the arm or in the hand to protect the body in battle, used in ancient and medieval warfare. 2. anything used to protect: »He turned up his collar as a shield against the cold wind. A … Useful english dictionary
shield´er — shield «sheeld», noun, verb. –n. 1. a piece of armor carried on the arm or in the hand to protect the body in battle, used in ancient and medieval warfare. 2. anything used to protect: »He turned up his collar as a shield against the cold wind. A … Useful english dictionary
Shield — Shield, v. t. [imp. & p. p. {Shielded}; p. pr. & vb. n. {Shielding}.] [AS. scidan, scyldan. See {Shield}, n.] 1. To cover with, or as with, a shield; to cover from danger; to defend; to protect from assault or injury. [1913 Webster] Shouts of… … The Collaborative International Dictionary of English
Shield — Shield, n. [OE. sheld, scheld, AS. scield, scild, sceld, scyld; akin to OS. scild, OFries. skeld, D. & G. schild, OHG. scilt, Icel. skj[ o]ldr, Sw. sk[ o]ld, Dan. skiold, Goth. skildus; of uncertain origin. Cf. {Sheldrake}.] 1. A broad piece of… … The Collaborative International Dictionary of English
Shield fern — Shield Shield, n. [OE. sheld, scheld, AS. scield, scild, sceld, scyld; akin to OS. scild, OFries. skeld, D. & G. schild, OHG. scilt, Icel. skj[ o]ldr, Sw. sk[ o]ld, Dan. skiold, Goth. skildus; of uncertain origin. Cf. {Sheldrake}.] 1. A broad… … The Collaborative International Dictionary of English
Shield (comics) — Shield, in comics, may refer to:* S.H.I.E.L.D., the Marvel Comics organization * Shield (Archie Comics), a number of characters who appeared in Archie and Impact Comics publications * The Shield , a comic book adaptation of the TV series,… … Wikipedia
shield laws — Statutes in some states that make communications between news reporters and informants confidential and privileged, freeing journalists of the obligation to testify about them in court. This is similar to the doctor patient, lawyer client, or… … Law dictionary
shield — [shēld] n. [ME schelde < OE scield, akin to Ger schild < Gmc * skild < IE base * (s)kel > SHELF] 1. a flat, usually broad, piece of metal, wood, etc., carried in the hand or worn on the forearm to ward off blows or missiles 2. any… … English World dictionary
Shield — steht für The Shield – Gesetz der Gewalt, eine US amerikanische Krimiserie Mark Shield (* 1973), ein australischer Fußballschiedsrichter William Shield (1748 1829), englischer Komponist Diese Seite ist eine Begriffsklärun … Deutsch Wikipedia
