Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

sepulcro

  • 1 sepulchrum

    sĕpulcrum (less correctly sĕpul-chrum; cf. Charis. p. 56 P.), i, n. [sepelio; cf. fulcrum, from fulcio; lavacrum, from lavo, etc.].
    I.
    Lit., a burial-place, grave, tomb, sepulchre (cf.:

    monumentum, tumulus): sepulcri appellatione omnem sepulturae locum contineri existimandum est,

    Dig. 47, 12 (De sepulcro violato), 3, §

    2: sepulcrum est ubi corpus ossave hominis condita sunt,

    ib. 11, 7, 2; cf. Fest. p. 339 Müll;

    Edict. Praet. ap. Dig. l. l.: qui sepulcrum violat, facit, quo quis minus sepultus sit,

    ib. 7: siti dicuntur hi, qui conditi sunt: nec tamen eorum ante sepulcrum est, quam justa facta et corpus ingestum est, Cic. Leg. 2, 22, 57:

    duae sunt leges de sepulcris,

    id. ib. 2, 24, 61: neque sepulcrum, quo recipiat, habeat portum corporis, Ubi corpus requiescat malis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 415 Vahl.):

    (Ennius) in sepulcro Scipionum putatur esse constitutus ex marmore,

    Cic. Arch. 9, 22; cf.:

    cui (Africano) super Carthaginem Virtus sepulcrum condidit,

    Hor. Epod. 9, 26:

    in summo sepulcro (Archimedis) sphaeram esse positam cum cylindro, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 23, 64:

    sepulcri Mitte supervacuos honores,

    Hor. C. 2, 20, 23:

    monumento sepulcri donatus est,

    Nep. Dion, 10.—So in sing., Plaut. Ep. 2, 1, 7; id. Bacch. 3, 4, 21; id. Mil. 2, 4, 19:

    terra rerum commune sepulcrum,

    Lucr. 5, 259; Cic. Rosc. Am. 9, 24; id. Leg. 2, 25, 62; Verg. A. 2, 542; 2, 646; 3, 67; 4, 29; Hor. S. 2, 3, 84; 2, 5, 104.— Plur., Cic. Leg. 2, 22, 55; id. Tusc. 1, 12, 27; 1, 14, 31; Verg. E. 8, 98; id. G. 1, 497; Hor. Epod. 17, 47: sepulcra legens, while reading the sepulchres, i. e. the inscriptions on them, Cic. Sen. 7, 21:

    magnae moles sepulcrorum,

    Sen. Brev. Vit. 20, 5.—
    B.
    Esp., a place where a corpse is burned (cf. sepelio):

    funus interim procedit: ad sepulcrum venimus,

    Ter. And. 1, 1, 101; cf.:

    aram sepulcri (i. e. rogus), Congerere,

    Verg. A. 6, 177:

    alta sepulcri ara,

    Sil. 15, 387.—Comically: clam uxorem ubi sepulcrum habeamus et hunc comburamus diem, etc., we may dig a grave for the day (v. comburo fin.), Plaut. Men. 1, 2, 43 sq.—Likewise, jestingly, of an old man:

    ex hoc sepulcro vetere viginti minas Effodiam ego hodie,

    Plaut. Ps. 1, 4, 19.—
    II.
    Transf., grave, tomb, etc. ( poet.); of a vulture's maw' (vultur) Heu quam crudeli condebat membra (hominis) sepulcro, Enn. ap. Prisc. p. 683 P (Ann. v. 142 Vahl.).—Of Troy:

    Troja nefas, commune sepulcrum Europae Asiaeque,

    Cat. 68, 89.—Of the dead:

    gratum mutis sepulcris,

    Cat. 96, 1: placatis sepulcris, Ov F. 2, 33.

    Lewis & Short latin dictionary > sepulchrum

  • 2 sepulcrum

    sĕpulcrum (less correctly sĕpul-chrum; cf. Charis. p. 56 P.), i, n. [sepelio; cf. fulcrum, from fulcio; lavacrum, from lavo, etc.].
    I.
    Lit., a burial-place, grave, tomb, sepulchre (cf.:

    monumentum, tumulus): sepulcri appellatione omnem sepulturae locum contineri existimandum est,

    Dig. 47, 12 (De sepulcro violato), 3, §

    2: sepulcrum est ubi corpus ossave hominis condita sunt,

    ib. 11, 7, 2; cf. Fest. p. 339 Müll;

    Edict. Praet. ap. Dig. l. l.: qui sepulcrum violat, facit, quo quis minus sepultus sit,

    ib. 7: siti dicuntur hi, qui conditi sunt: nec tamen eorum ante sepulcrum est, quam justa facta et corpus ingestum est, Cic. Leg. 2, 22, 57:

    duae sunt leges de sepulcris,

    id. ib. 2, 24, 61: neque sepulcrum, quo recipiat, habeat portum corporis, Ubi corpus requiescat malis, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 44, 107 (Trag. v. 415 Vahl.):

    (Ennius) in sepulcro Scipionum putatur esse constitutus ex marmore,

    Cic. Arch. 9, 22; cf.:

    cui (Africano) super Carthaginem Virtus sepulcrum condidit,

    Hor. Epod. 9, 26:

    in summo sepulcro (Archimedis) sphaeram esse positam cum cylindro, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 23, 64:

    sepulcri Mitte supervacuos honores,

    Hor. C. 2, 20, 23:

    monumento sepulcri donatus est,

    Nep. Dion, 10.—So in sing., Plaut. Ep. 2, 1, 7; id. Bacch. 3, 4, 21; id. Mil. 2, 4, 19:

    terra rerum commune sepulcrum,

    Lucr. 5, 259; Cic. Rosc. Am. 9, 24; id. Leg. 2, 25, 62; Verg. A. 2, 542; 2, 646; 3, 67; 4, 29; Hor. S. 2, 3, 84; 2, 5, 104.— Plur., Cic. Leg. 2, 22, 55; id. Tusc. 1, 12, 27; 1, 14, 31; Verg. E. 8, 98; id. G. 1, 497; Hor. Epod. 17, 47: sepulcra legens, while reading the sepulchres, i. e. the inscriptions on them, Cic. Sen. 7, 21:

    magnae moles sepulcrorum,

    Sen. Brev. Vit. 20, 5.—
    B.
    Esp., a place where a corpse is burned (cf. sepelio):

    funus interim procedit: ad sepulcrum venimus,

    Ter. And. 1, 1, 101; cf.:

    aram sepulcri (i. e. rogus), Congerere,

    Verg. A. 6, 177:

    alta sepulcri ara,

    Sil. 15, 387.—Comically: clam uxorem ubi sepulcrum habeamus et hunc comburamus diem, etc., we may dig a grave for the day (v. comburo fin.), Plaut. Men. 1, 2, 43 sq.—Likewise, jestingly, of an old man:

    ex hoc sepulcro vetere viginti minas Effodiam ego hodie,

    Plaut. Ps. 1, 4, 19.—
    II.
    Transf., grave, tomb, etc. ( poet.); of a vulture's maw' (vultur) Heu quam crudeli condebat membra (hominis) sepulcro, Enn. ap. Prisc. p. 683 P (Ann. v. 142 Vahl.).—Of Troy:

    Troja nefas, commune sepulcrum Europae Asiaeque,

    Cat. 68, 89.—Of the dead:

    gratum mutis sepulcris,

    Cat. 96, 1: placatis sepulcris, Ov F. 2, 33.

    Lewis & Short latin dictionary > sepulcrum

  • 3 condo

    con-do, didī, ditum, ere
    1) воздвигать, сооружать, строить (aram L; moenia, arcem V); заселять, колонизовать (locum H; insulam VP); класть начало, учреждать (imperium Fl; gentem V; colonias VP); основывать (urbem C etc.)
    2) слагать, сочинять ( carmen C); составлять, писать (leges L; historiam, librum PM); воспевать (bella V; acta alicujus O)
    Homero condente PM — когда пел Гомер, т. е. во времена Гомера
    3) вкладывать, вдевать ( cervices nodo Pt); втыкать, вонзать (venabulum urso M; ensem in pectus O)
    4) мед. вправлять (prolapsa intestina, ossa CC)
    5) прятать (aliquid in pyxidem Su; aliquid in aerarium Vr, Su; caput inter nubila V — о молве); убирать (frumentum C; aliquid proprio horreo H); сберегать, хранить ( pecuniam C); вкладывать в ножны (gladium Sen, Q; pugionem Su)
    7) упрятать, засадить (aliquem in carcerem C, L); заковать ( aliquem in vincula L); похоронить (reliquias ossaque alicujus terra V; aliquem sepulcro V и in sepulcro C)
    8) погубить, свести в могилу
    9) pass. таиться, содержаться, быть заключённым ( in causis conditae sunt res futurae C)
    10)
    а) укрывать, прятать ( aliquem in silvis QG)
    aliquid c. furto Hпохищать что-л
    б) окутывать, обволакивать ( lunam condunt nubes H); таить, хранить (iram T; jurgia sub tacitā laetitia Prp)
    se c. — скрываться, прятаться, укрываться (deserto in litore V; in foliis V)
    in altitudinem conditus T — замкнувшись в себе, уйдя в себя
    11) закрывать, смыкать ( alicujus lumina O)
    in aeternum conditi oculi Ap — навек закрывшиеся глаза; но
    12) ( о времени) проводить, (про)жить (diem collibus in suis H; saecula vivendo Lcr)

    Латинско-русский словарь > condo

  • 4 condo

    con-do, didī, ditum, ere, I) zusammentun = zusammenfügen, anlegen, gründen, erbauen, stiften, a) auf mater. Wege, ein Bauwerk, eine Stadt, Pflanzstadt usw., aram, Liv. (u. im Bilde, templa sibi et aras penetralibus initiatorum mentibus [im innersten Herzen] c., Auson.): opus, Liv.: arcem, Verg.: moenia, Verg. u. Iustin. – bes. = κτίζειν, eine Stadt od. Pflanzstadt, oppidum, Varr. LL. u. Hor.: urbem ex nomine alcis, Iustin.: urbem Romam, Cic.: u. (bei Zeitangaben) ante Romam conditam, post Romam conditam, Cic.: ab condita urbe Roma ad captam, Liv.: a condita urbe, Val. Max.: a condita urbe usque ad annum centesimum et quinquagesimum, Val. Max.: a (ab) condito aevo, seit Erschaffung der Welt, Plin. – c. locum, Hor.: colonias, Vell.: insulam... Gades, ansiedeln, Vell.: u. so Ascensanas Sibosque, Iustin. – Partiz. subst., condentes, ium, m., die Gründer, Solin. 25, 17. – b) auf nicht rein mater. Wege, α) übh. = gründen, stiften, schaffen, erschaffen, aufbringen, einrichten, auf- od. feststellen, begründen, civitates c. novas aut conservare conditas, Cic.: imperium, Flor.: regna, Iustin.: Romanam gentem, Verg. (vgl. Romani peste orbis terrarum conditi, deren Macht zum Verderben des E. gegründet ist, Sall. fr.): genus hominum, Iustin.: ex nomine ducis gentes Raetorum, Iustin. – c. collegium ad id novum, Liv.: novam sectam, Plin.: c. militarem disciplinam artemque bellandi, Flor.: aurea saecula, Verg.: mores gentis, Curt.: morem ita, ut etc., Plin.: ius iurandum, Plaut.: potestatem per arma, begründen, Sall. fr.: unpers., naturā rerum conditum est, ut etc., Ulp. dig. 19, 5, 4. – insbes., als t. t. der Religionsspr., lustrum c., s. 1. lustrum: c. portenta sua (v. den Göttern), bestätigen, in Erfüllung gehen lassen, Sil. 16, 126. – β) insbes., schriftlich abfassen, verfassen, carmen, Cic.: poëma Graecum, Cic.: satirae genus, Quint.: longas Iliadas, Prop.: historiam, Plin.: librum de alqa re, Plin. – c. carmina Chalcidico versu, in ch. V., Verg.: leges, Liv.: de moribus legibusque Lacedaemoniorum memoriam c., Gell.: memorias (v. Geschichtschreiber), Gell. – u. prägn. = darstellen, schildern, beschreiben, besingen, laudes alcis, Plin.: praecepta medendi, Plin.: bella, Verg.: immania Caesaris acta, Ov.: aliqua in hanc materiam, Quint.: haec Latino sermone, Plin.: festa numeris tuis (in den dir eigenen Rhythmen), Ov.: alqd annalibus (in den A.), Plin. – absol., Homero condente, Plin.

    II) eintun, wegtun, A) im allg. (in Prosa nachaug.), wohin od. wo einbringen, einstecken, eindrücken, einstoßen, m. Dat., m. in u. Akk. (wohin?), m. in od. sub u. Abl. od. (poet.) m. bl. Abl. (wo?), ea lana naturalibus conditur, Cels. 5, 21. – bes. α) feindlich eindrücken, einstoßen, venabulum urso, Mart.: ensem in pectus, Ov.: digitos in lumina, Ov.: alci ensem in pectore (adverso), Verg.: ensem in ore alcis, Verg.: ferrum adverso sub pectore, Verg.: telum iugulo vel pectore meo, Ov.: u. (im Bilde) stimulos alci in pectore caecos, Ov. – im Passiv condi = eindringen, nihil tam facile in corpus quam sagitta conditur eademque altissime insidit, Cels. 7, 5. no. 2. – β) (mediz. t. t.) vorgefallene Eingeweide, vorgetretene Knochen u. dgl. eintun = zurückbringen, reponieren, articulum, Cela.: prolapsa intestina, Cels.: plantarum ossa conduntur (Ggstz. prodeunt), Cels.

    B) insbes. 1) einbringen, einlegen, einstecken = in sichere Verwahrung-, in Sicherheit bringen, aufheben, aufbewahren, verwahren, sichern, bergen u. dgl. (Ggstz. promere), gew. m. Advv. od. m. in u. Akk. od (nicht bei Cic.) m. bl. Dat. (wohin?), m. in u. Abl. (bes. im Passiv u. dann auch m. Genet. loc. domi u. dgl.), m. sub u. Abl., m. bl. Abl., a) eig.: aurum intro, Plaut.: eo sortes, Cic.: vidulum intro in arcam, Plaut. fr.: minas viginti in crumenam, Plaut.: venenum in auream pyxidem, Suet.: lateres (Barren) argenti atque auri in aerarium, Varr. fr.: legem in aerarium, Suet.: libros in scriniis, in armariis, ICt.: sacra in doliolis, einpacken, Liv.: alqd in plumbeo vase, Plin.: litteras publicas in sanctiore aerario conditas habere, Cic. (vgl. opes velut sanctiore quodam aerario conditae, Quint.): alqd domi suae conditum iam putare, Cic.: u. im Bilde, consulatus iam domi conditus, das K., das man schon ganz sicher zu haben glaubte, Cic.: c. medicamentum vitro, Scrib.: libros Sibyllinos duobus forulis auratis sub Palatini Apollinis basi, Suet.; dah. im Bilde, quam ob rem Sibyllam quidem sepositam et conditam habeamus, lassen wir also die S. (= die sibyllin. Bücher) im Geheimfach unberührt liegen, Cic. – c. pecuniam, Cic.: omnem pecuniam mercandis agris, unterbringen, stecken in usw., Tac.: c. opes, Verg. u. Petr.: anulum, Plin.: pocula condita servare, Verg. – So nun bes. α) Früchte, Wein u. dgl., eintun, einbringen, einheimsen, bergen, aufheben, aufbewahren, aufspeichern u. dgl., fructus c. et reponere, Cic.: frumentum, Cic.: condita post frumenta, nach eingebrachter Ernte, Hor.: frugem, Augustin.: fruges, ICt.: messem, Tibull.: pabulum aridum in hiemem, Cato: quae agri efferant condita mandare vetustati, Cic.: proprio horreo quicquid de Libycis verritur areis, Hor.: u. (im Bilde) bonum in visceribus medullisque, aufspeichern, Cic. – c. vinum, Varr.: vindemias, Col.: mustum in dolium, Varr.: Sabinum testā levi, Hor.: mella amphoris, Hor. – sal cupis conditus, Frontin.: oleum conditum, aufgehobenes = altes (Ggstz. oleum viride, frisches), Suet. – u. Früchte einlegen, einmachen, lentiscum in acetum, Cato: ficus in orcas, Col.: corna condita in liquida faece, Ov. – Partiz. subst., conditum, ī, n. u. gew. Plur. condita, ōrum, n., die eingetragenen Vorräte, das (gefüllte) Magazin, Sing. bei Paul. dig. 32, 1, 97: Plur. bei Spart. Hadr. 11, 1. Veget. mil. 4, 8. p. 132, 20 L. Amm. 2, 5, 10. u.a. Spät. – β) eine Waffe in der Scheide usw. verwahrend einstecken, gladium, Sen. u. Quint.: ensem, Hor.: pugionem rursus, Suet.: ferrum, Phaedr. – γ) leb. Wesen wohin eintun, legen, stecken, puerum in cunas, Plaut.: alqm vivum in arcam, Liv.: alqm in furnum pro rubido pane, Plaut. – bes. gegen Gefahren in Sicherheit bringen, bergen, se per omnes portas, Verg.: se in foliis (v. Vögeln), Verg.: se deserto in litore, Verg.: se in cunabula (v. jungen Bienen), Verg.: se portu alto (v. Schiffern), Verg. – examina corticibus cavis (v. Bienen), Verg.: Teucri optato conduntur alveo, bergen sich in usw., Verg. – u. verwahrend, gefangen haltend wohin einstecken, stecken, wo verwahren, alqm in pistrinum, Plaut.: alqm in carcerem, Cic. u. Liv.: alqm in vincula, in custodiam, Liv. (vgl. Fabri Liv. 23, 38, 7): eodem (ebendahin = in dasselbe Gefängnis) condi, Cic.: u. im Bilde, ni teneant rigidae condita bella serae, Ov. – δ) die Gebeine, Asche eines Toten, einen Leichnam beisetzen, bestatten, cineres in urnas, Suet.: reliquias ossaque alcis terrā, Verg.: corpora defunctorum in lapide sarcophago, Plin.: alqm in sepulcro, Cic.: alqm sepulcro, Verg.: alqm tumulo, Ov.: alqm humo (al. humi), Verg.: condi terrā (v. Pers.), Plin.: condi Ausoniā humo, Ov., in Tomitana humo, Ov. – u. bl. c. patrem, Phaedr.: mortuos cerā circumlitos, Cic.: corpora condere quam cremare e more Aegyptio, Tac.: rite manes, Plin. ep.: u. im Bilde, Alexandrum intemperantia bibendi condidit, brachte unter die Erde, Sen. ep. 83, 23. – Partiz. subst., conditi, ōrum, m., die Begrabenen, die Toten, prodire ab aggeribus (Gräbern) conditos, Arnob. 1, 46. – ε) c. fulgura publica, die vom Blitz getroffenen Gegenstände begraben (v. Haruspex), Iuven. 6, 587: Aruns dispersos fulminis ignes colligit et terrae (in die E.) maesto cum murmure condit, Lucan. 1, 606 sq. – b) übtr.: ut in seminibus vis inest earum rerum, quae ex iis progignuntur, sic in causis conditae sunt res futurae, liegen eingeschlossen, Cic. de div. 1, 128. – So nun bes. α) etw. in die Seele, in die Gedanken eintun, um es zu beherzigen, sich wohl zu merken, bewahren, teneo omnia; in pectore condita sunt, Plaut.: condita mente signa teneto, halte fest bewahrt in der Seele, Verg.: ista condenda in animum sunt, zu beherzigen, Sen.: vocem alcis memori aure, Ov.: mandata corde memori, Catull. – β) etw. v. seiner Tätigkeit ruhen machen od. lassen, vocem a contentione, Quint.: fera murmura, Prop.

    2) wegtun, zurücktun = dem Blicke entziehen, verbergen, verstecken, m. in od. sub u. Akk., od. m. bl. Dat. (wohin?), m. in od. sub u. Abl. u. m. bl. Abl., a) zurückziehend, zurücktreten lassend, entfernend, aliquot Numidarum turmas medio in saltu, Liv.: in silvis armatum militem, Curt.: aliquid vel lucri causā vel metus sub terra, Paul. dig.: caput inter nubila = hineinragen lassen, Verg.: se sub lectum, sich verkriechen (v. Pers.), Suet.: u. se in tenebras (v. Pers.), Sen.: se lacu alto (v. einem Flusse), Verg.: inanium ostrearum testis se c., Plin. – his mensibus pisces iacent speluncis conditi, Plin.: luna condita tenebris, Tac.: venae magis conditae (zurückliegende), venae intus conditae, Cels.: conditi oculi, tiefliegende (Ggstz. oculi prominentes), Plin.: ebenso oculi introrsus conditi, Sen. rhet. – bes. v. der untergehenden Sonne, sol et exoriens et cum se condet in undas, Verg.: cubiculum, in quo sol nascitur conditurque, Plin. ep. – u. dah. poet., sol refert conditque diem, Verg. – u. dav. übtr. v. Menschen, c. diem u. dgl., eine Zeit zurücklegen, verbringen (s. Schwarz Plin. pan. 80, 6. Döring Plin. ep. 9, 36, 4), saecula vivendo, Lucr.: diem cito, Plin. ep.: diem collibus in suis, Hor.: longos soles cantando, Verg.: noctem devexo cursu, Sil. – b) bedeckend, verdecken, zudecken, verbergen, α) v. bedeckenden Ggstde., bedecken, umhüllen, cutis condit glandem, Cels.: lunam condunt nubes, Hor.: condit natantia lumina somnus, Verg. – β) v. dem, der etw. mit einer Decke verdeckt: scuta latentia (d.i. ita ut lateant), Verg. – labentes oculos od. alcis lumina, zudrücken (im Tode), Ov. u. Prop.: u. so in aeternum conditi oculi, Apul. – membra inter frutices, Lucr.: caelum umbrā (v. Jupiter), Verg.: sub costis condi (v. der Milz), Cels.: volui eodem sub cortice condi, Ov.: arboris in frondes condita Myrrha novae, poet. = verwandelt, Prop.: sol conditus in nubem, Verg. – condere se ferro et aere, Prop. – u. übtr., iram, Tac.: iurgia sub tacita laetitia, Prop.: praecordia condita aperire, das verschlossene (verschwiegene) Herz (v. Bacchus), Hor. – c) ( wie ἀποκρύπτειν γην u. abscondere locum) hinter sich lassend, einen Ort aus dem Gesichte verlieren, einen Ort hinter sich lassen (v. Seefahrern), urbes, litora, Val. Flacc.: locum citā penitus carinā, Val. Flacc.; vgl. Burm. Val. Flacc. 2, 443.

    lateinisch-deutsches > condo

  • 5 requiesco

    re-quiēsco, quiēvī, quiētum, ere, ruhen, ausruhen, rasten, I) eig.: 1) im allg.: a) v. Pers.: legiones requiescere iussit, Caes.: paulisper in eius sella, Cic.: sub umbra, Verg. super pilum, Tert.: nullam partem noctis, Cic.: a muneribus rei publicae, Cic.: quo requiesceret animus a domesticis malis, Tac.: satis diu requiesse, Cic.: quamvis ille suā lassus requiescat avenā, Prop. 2, 34, 75 H. – b) übtr., v. Lebl ruhen, ausruhen, sich erholen, requiescat humus, Tibull.: vixdum requiesse aures a strepitu et tumultu hostili, Liv.: requiescit vitis in ulmo (= stützt sich auf usw.), Ov.: requiescit stilus lectione, Quint. – m. Acc., mutata suos requierunt flumina cursus, die Fl. standen nach Veränderung ihres natürlichen Laufes still, Verg. ecl. 8, 4: rapidos etiam requiescunt flumina cursus, Ps. Verg. Cir. 232: sol quoque perpetuos meminit requiescere cursus, Calvus fr. 13 M. (b. Serv. Verg. ecl. 8, 4). – 2) insbes.: a) ruhen, schlafen, lecto, Tibull. u. Prop.: Iuppiter Alcmenae geminas requieverat Arctos, zwei Nächte der Alk. wegen, Prop. – b) im Grabe ruhen, ausruhen, in sepulcro requiescere mortuum, Cic.: Fabricio iunctus fido requiescit Aquinus, Mart.: ossa requiescite in urna, Ov.: auf Grabschriften, C. Pompeius hic requiescit, Petron. 71, 12: requiescit in pace domini, Orell. inscr. 962: baptidiata (= baptizata) requiescit in pace, de Rossi, inscr. Christ. Vol. I. no. 805: hic mea ferali requiescunt ossa sepulcro, Corp. inscr. Lat. 6, 11407 = Buecheler Carm. epig. 1222. – II) übtr., ausruhen, zur Ruhe kommen, sich beruhigen, animus ex multis miseriis atque periculis requievit, Sall.: ubi primum a luctu requiesset animus, Tac.: in spe huius, Cic.: in hac lectione, Quint.: eorum exitio, Cic. – / Synkop. Perf.-Formen, requierunt, Verg. ecl. 8, 4: requierant, Catull. 84, 7: requiesset, Catull. 64, 176. Tac. ann. 1, 25: requiesse, Cic. de or. 2, 290; ad Att. 14, 8, 2. Liv. 26, 22, 8. – Vulg. synk. Perf. requevit, de Rossi inscr. Christ. Vol. I. no. 161.

    lateinisch-deutsches > requiesco

  • 6 sepulcrum

    sepulcrum ( sepulchrum), ī, n. (v. sepelio, wie fulcrum v. fulcio), die Ruhestätte, I) eig. u. übtr.: 1) eig.: a) die Grabesstätte, α) das Grab, die Gruft, monumentum sepulcri, Grabmal, Nep.: monumenta sepulchrorum, Cic.: alqm condere sepulcro, begraben, beerdigen, Verg. u. Ov.: honores sepulcri, Leichenstein, Aufschrift usw., Hor. – β) der Grabhügel, onerare membra sepulchro, Verg. Aen. 10, 558. – b) der Ort, wo ein Leichnam verbrannt wird, die Leichenstätte, ad sepulchrum venimus; in ignem imposita est, Ter. Andr. 128: so auch ara sepulchri, Scheiterhaufen, Verg. Aen. 6, 177. – 2) übtr.: crudele sepulcrum, v. Magen (des Geiers), Enn. ann. 139: s. vetus, v. einem alten Manne, Plaut. Pseud. 412: magnarum rerum magna sepulcra, v. heruntergekommenen Städten, Carm. de quib. urb. 2, 8 (in Poët. Lat. min. ed. Wernsdorf tom. 5. part. 3. p. 1353). – II) meton.: A) das Grabmal, d.i. das Grab samt Denkmal, Leichenstein u. Aufschrift, sepulcrum exstruere, Hor., facere, Cic.: legere sepulchra, die Aufschrift auf den Gr. lesen, Cic.: summam incīdere sepulcro, Hor. – B) der Tote, placatis sepulcris, Ov.: gratum mutis sepulcris, Catull. – / Akk. als masc., eum sepulcrum, Corp. inscr. Lat. 5, 5415.

    lateinisch-deutsches > sepulcrum

  • 7 asterno

    asterno (adsterno), ĕre - tr. - étendre auprès.    - adsternuntur sepulcro, Ov.: elles restent couchées sur le tombeau.
    * * *
    asterno (adsterno), ĕre - tr. - étendre auprès.    - adsternuntur sepulcro, Ov.: elles restent couchées sur le tombeau.
    * * *
        Asterno, asternis, astraui, astratum, penul. prod. asternere. Ouid. Coucher et estendre auprés de quelque chose.

    Dictionarium latinogallicum > asterno

  • 8 careo

    cărĕo, ēre, cărŭi (part. fut. cărĭtūrus)    - intr. avec + abl. (qqf. tr.) [st2]1 [-] manquer de, être privé de, être exempt de. [st2]2 [-] avoir besoin de, regretter ou désirer. [st2]3 [-] se priver, s'abstenir de, se passer de.    - carere appellatione, Quint.: n'avoir pas de nom.    - carere sepulcro, Hor.: être privé de sépulture.    - nulla re caret: il ne manque de rien.    - carere consuetudine amicorum, Cic. Tusc. 5, 22, 63: être privé de la société de ses amis.    - carere communi sensu, Hor. S. 1, 3, 66: n'avoir pas le sens commun.    - morte carere, Hor.: être immortel.    - terra caret sensu, Lucr. 2, 652: la terre est privée de sentiment.    - aditu carentia saxa, Ov. M. 3.226: rochers inaccessibles.    - oratio, quae astu caret, Quint. 9, 1, 20: discours sans artifice.    - nec lacrimis caruere genae, Virg. En. 5.173: ses joues se couvrirent de larmes.    - suspicione carere, Cic.: être à l’abri d’un soupçon.    - foro carere: ne pas paraître au forum, être absent du forum.    - carere publico, Cic. Mil. 7.18: ne pas se montrer en public.    - carere amicorum facultatibus, Nep. Epam. 3, 4: n'avoir pas recours à la fortune de ses amis.    - carere temeto, Plaut. Truc. 4.3.59: s'abstenir de vin.
    * * *
    cărĕo, ēre, cărŭi (part. fut. cărĭtūrus)    - intr. avec + abl. (qqf. tr.) [st2]1 [-] manquer de, être privé de, être exempt de. [st2]2 [-] avoir besoin de, regretter ou désirer. [st2]3 [-] se priver, s'abstenir de, se passer de.    - carere appellatione, Quint.: n'avoir pas de nom.    - carere sepulcro, Hor.: être privé de sépulture.    - nulla re caret: il ne manque de rien.    - carere consuetudine amicorum, Cic. Tusc. 5, 22, 63: être privé de la société de ses amis.    - carere communi sensu, Hor. S. 1, 3, 66: n'avoir pas le sens commun.    - morte carere, Hor.: être immortel.    - terra caret sensu, Lucr. 2, 652: la terre est privée de sentiment.    - aditu carentia saxa, Ov. M. 3.226: rochers inaccessibles.    - oratio, quae astu caret, Quint. 9, 1, 20: discours sans artifice.    - nec lacrimis caruere genae, Virg. En. 5.173: ses joues se couvrirent de larmes.    - suspicione carere, Cic.: être à l’abri d’un soupçon.    - foro carere: ne pas paraître au forum, être absent du forum.    - carere publico, Cic. Mil. 7.18: ne pas se montrer en public.    - carere amicorum facultatibus, Nep. Epam. 3, 4: n'avoir pas recours à la fortune de ses amis.    - carere temeto, Plaut. Truc. 4.3.59: s'abstenir de vin.
    * * *
        Careo, cares, carui, caritum, pen. corr. et contra regulam cassum, carere. Cic. Avoir faulte de ce qu'on vouldroit avoir.
    \
        Careo, cum genitiuo. Terent. Omnes mihi labores fuere quos cepi, leues: praeterquam tui carendum quod erat. Qu'il falloit que je fusse sans toy.
    \
        Cum accusatiuo. Plaut. Id quod amo careo. Je n'ay point, ou J'ay faulte de ce que j'aime.
    \
        Cum ablatiuo. Terent. Ego non illa caream, si sit opus, vel totum triduum? Ne me passeroye point d'elle, etc.
    \
        Caruit te febris. Plaut. La fievre ne t'a point tenu.
    \
        Aditu carentia saxa. Ouid. Rochiers inaccessibles.
    \
        Anima carere. Quintil. Estre sans ame, N'avoir point d'ame.
    \
        Bono. Cic. Bonis morum. Stat. N'estre point bien moriginé.
    \
        Commodis. Cic. Estre privé de tous plaisirs.
    \
        Crimine. Cic. Estre sans blasme.
    \
        Culpa. Plaut. N'estre point en faulte.
    \
        Cura carens opera. Horat. Faicte negligemment et mal soingneusement.
    \
        Dolore carere. Cic. Estre sans douleur, Ne point souffrir de douleur.
    \
        Doloris sensu. Cic. Ne sentir aucune douleur.
    \
        Dolis. Virgil. Estre sans tromperie.
    \
        Domo. Cic. Estre absent de la maison, Ne povoir, ou n'oser venir ou hanter en la maison.
    \
        Exemplo carere nefas dicitur. Seneca. Qui jamais ne fut commis par autre.
    \
        Febri carere. Cic. Estre sans fievre.
    \
        Fide carere dicitur res. Plin. Une chose qu'on ne peult croire.
    \
        Foro. Cic. N'oser se monstrer és lieux publiques.
    \
        Honore mortis. Virgil. N'estre point enterré solennellement.
    \
        Libertate carere. Horat. N'estre point en liberté.
    \
        Qui hac luce carent. Cic. Sont privez de ces honneurs.
    \
        Carere forensi luce. Ci. Ne s'addonner point à la plaiderie et advocasserie.
    \
        Luce carere. Ouid. Estre mort.
    \
        Luxu carentes deliciae. Stat. Sans super fluité.
    \
        Malis carere. Lucret. Estre sans adversitez.
    \
        Morte carentes diui. Horat. Immortels.
    \
        Nota Cressa carens dies. Horat. Jour malheureux, infortuné.
    \
        Patria. Terent. Estre hors du pais.
    \
        Prouincia. Cic. N'oser se trouver en la province.
    \
        Publico. Cic. Ne se oser monstrer en public, Ne se trouver point avec le monde, Estre des saincts de quaresme. B.
    \
        Rebus vrbanis. Cic. Ne se point mesler des affaires de la ville.
    \
        Reditu vela carent. Ouid. Ne retournent ou reviennent point.
    \
        Senatu carere. Ci. N'oser aller au Senat, Ne s'oser trouver au Senat.
    \
        Sole carens domus. Ouid. Où le soleil ne frappe ou luist jamais.
    \
        Vino. Plaut. Ne boire point de vin.
    \
        Voluptatib. carere. Cic. Estre privé, ou Ne point avoir de plaisirs.

    Dictionarium latinogallicum > careo

  • 9 condo

    con-do, didī, ditum, ere, I) zusammentun = zusammenfügen, anlegen, gründen, erbauen, stiften, a) auf mater. Wege, ein Bauwerk, eine Stadt, Pflanzstadt usw., aram, Liv. (u. im Bilde, templa sibi et aras penetralibus initiatorum mentibus [im innersten Herzen] c., Auson.): opus, Liv.: arcem, Verg.: moenia, Verg. u. Iustin. – bes. = κτίζειν, eine Stadt od. Pflanzstadt, oppidum, Varr. LL. u. Hor.: urbem ex nomine alcis, Iustin.: urbem Romam, Cic.: u. (bei Zeitangaben) ante Romam conditam, post Romam conditam, Cic.: ab condita urbe Roma ad captam, Liv.: a condita urbe, Val. Max.: a condita urbe usque ad annum centesimum et quinquagesimum, Val. Max.: a (ab) condito aevo, seit Erschaffung der Welt, Plin. – c. locum, Hor.: colonias, Vell.: insulam... Gades, ansiedeln, Vell.: u. so Ascensanas Sibosque, Iustin. – Partiz. subst., condentes, ium, m., die Gründer, Solin. 25, 17. – b) auf nicht rein mater. Wege, α) übh. = gründen, stiften, schaffen, erschaffen, aufbringen, einrichten, auf- od. feststellen, begründen, civitates c. novas aut conservare conditas, Cic.: imperium, Flor.: regna, Iustin.: Romanam gentem, Verg. (vgl. Romani peste orbis terrarum conditi, deren Macht zum Verderben des E. gegründet ist, Sall. fr.): genus hominum, Iustin.: ex nomine ducis gentes Raetorum, Iustin. – c. collegium ad id novum,
    ————
    Liv.: novam sectam, Plin.: c. militarem disciplinam artemque bellandi, Flor.: aurea saecula, Verg.: mores gentis, Curt.: morem ita, ut etc., Plin.: ius iurandum, Plaut.: potestatem per arma, begründen, Sall. fr.: unpers., naturā rerum conditum est, ut etc., Ulp. dig. 19, 5, 4. – insbes., als t. t. der Religionsspr., lustrum c., s. lustrum: c. portenta sua (v. den Göttern), bestätigen, in Erfüllung gehen lassen, Sil. 16, 126. – β) insbes., schriftlich abfassen, verfassen, carmen, Cic.: poëma Graecum, Cic.: satirae genus, Quint.: longas Iliadas, Prop.: historiam, Plin.: librum de alqa re, Plin. – c. carmina Chalcidico versu, in ch. V., Verg.: leges, Liv.: de moribus legibusque Lacedaemoniorum memoriam c., Gell.: memorias (v. Geschichtschreiber), Gell. – u. prägn. = darstellen, schildern, beschreiben, besingen, laudes alcis, Plin.: praecepta medendi, Plin.: bella, Verg.: immania Caesaris acta, Ov.: aliqua in hanc materiam, Quint.: haec Latino sermone, Plin.: festa numeris tuis (in den dir eigenen Rhythmen), Ov.: alqd annalibus (in den A.), Plin. – absol., Homero condente, Plin.
    II) eintun, wegtun, A) im allg. (in Prosa nachaug.), wohin od. wo einbringen, einstecken, eindrücken, einstoßen, m. Dat., m. in u. Akk. (wohin?), m. in od. sub u. Abl. od. (poet.) m. bl. Abl. (wo?), ea lana naturalibus conditur, Cels. 5, 21. – bes. α) feindlich eindrücken, einstoßen, venabulum urso, Mart.:
    ————
    ensem in pectus, Ov.: digitos in lumina, Ov.: alci ensem in pectore (adverso), Verg.: ensem in ore alcis, Verg.: ferrum adverso sub pectore, Verg.: telum iugulo vel pectore meo, Ov.: u. (im Bilde) stimulos alci in pectore caecos, Ov. – im Passiv condi = eindringen, nihil tam facile in corpus quam sagitta conditur eademque altissime insidit, Cels. 7, 5. no. 2. – β) (mediz. t. t.) vorgefallene Eingeweide, vorgetretene Knochen u. dgl. eintun = zurückbringen, reponieren, articulum, Cela.: prolapsa intestina, Cels.: plantarum ossa conduntur (Ggstz. prodeunt), Cels.
    B) insbes. 1) einbringen, einlegen, einstecken = in sichere Verwahrung-, in Sicherheit bringen, aufheben, aufbewahren, verwahren, sichern, bergen u. dgl. (Ggstz. promere), gew. m. Advv. od. m. in u. Akk. od (nicht bei Cic.) m. bl. Dat. (wohin?), m. in u. Abl. (bes. im Passiv u. dann auch m. Genet. loc. domi u. dgl.), m. sub u. Abl., m. bl. Abl., a) eig.: aurum intro, Plaut.: eo sortes, Cic.: vidulum intro in arcam, Plaut. fr.: minas viginti in crumenam, Plaut.: venenum in auream pyxidem, Suet.: lateres (Barren) argenti atque auri in aerarium, Varr. fr.: legem in aerarium, Suet.: libros in scriniis, in armariis, ICt.: sacra in doliolis, einpacken, Liv.: alqd in plumbeo vase, Plin.: litteras publicas in sanctiore aerario conditas habere, Cic. (vgl. opes velut sanctiore quodam aerario conditae, Quint.): alqd domi suae conditum
    ————
    iam putare, Cic.: u. im Bilde, consulatus iam domi conditus, das K., das man schon ganz sicher zu haben glaubte, Cic.: c. medicamentum vitro, Scrib.: libros Sibyllinos duobus forulis auratis sub Palatini Apollinis basi, Suet.; dah. im Bilde, quam ob rem Sibyllam quidem sepositam et conditam habeamus, lassen wir also die S. (= die sibyllin. Bücher) im Geheimfach unberührt liegen, Cic. – c. pecuniam, Cic.: omnem pecuniam mercandis agris, unterbringen, stecken in usw., Tac.: c. opes, Verg. u. Petr.: anulum, Plin.: pocula condita servare, Verg. – So nun bes. α) Früchte, Wein u. dgl., eintun, einbringen, einheimsen, bergen, aufheben, aufbewahren, aufspeichern u. dgl., fructus c. et reponere, Cic.: frumentum, Cic.: condita post frumenta, nach eingebrachter Ernte, Hor.: frugem, Augustin.: fruges, ICt.: messem, Tibull.: pabulum aridum in hiemem, Cato: quae agri efferant condita mandare vetustati, Cic.: proprio horreo quicquid de Libycis verritur areis, Hor.: u. (im Bilde) bonum in visceribus medullisque, aufspeichern, Cic. – c. vinum, Varr.: vindemias, Col.: mustum in dolium, Varr.: Sabinum testā levi, Hor.: mella amphoris, Hor. – sal cupis conditus, Frontin.: oleum conditum, aufgehobenes = altes (Ggstz. oleum viride, frisches), Suet. – u. Früchte einlegen, einmachen, lentiscum in acetum, Cato: ficus in orcas, Col.: corna condita in liquida faece, Ov. – Partiz. subst.,
    ————
    conditum, ī, n. u. gew. Plur. condita, ōrum, n., die eingetragenen Vorräte, das (gefüllte) Magazin, Sing. bei Paul. dig. 32, 1, 97: Plur. bei Spart. Hadr. 11, 1. Veget. mil. 4, 8. p. 132, 20 L. Amm. 2, 5, 10. u.a. Spät. – β) eine Waffe in der Scheide usw. verwahrend einstecken, gladium, Sen. u. Quint.: ensem, Hor.: pugionem rursus, Suet.: ferrum, Phaedr. – γ) leb. Wesen wohin eintun, legen, stecken, puerum in cunas, Plaut.: alqm vivum in arcam, Liv.: alqm in furnum pro rubido pane, Plaut. – bes. gegen Gefahren in Sicherheit bringen, bergen, se per omnes portas, Verg.: se in foliis (v. Vögeln), Verg.: se deserto in litore, Verg.: se in cunabula (v. jungen Bienen), Verg.: se portu alto (v. Schiffern), Verg. – examina corticibus cavis (v. Bienen), Verg.: Teucri optato conduntur alveo, bergen sich in usw., Verg. – u. verwahrend, gefangen haltend wohin einstecken, stecken, wo verwahren, alqm in pistrinum, Plaut.: alqm in carcerem, Cic. u. Liv.: alqm in vincula, in custodiam, Liv. (vgl. Fabri Liv. 23, 38, 7): eodem (ebendahin = in dasselbe Gefängnis) condi, Cic.: u. im Bilde, ni teneant rigidae condita bella serae, Ov. – δ) die Gebeine, Asche eines Toten, einen Leichnam beisetzen, bestatten, cineres in urnas, Suet.: reliquias ossaque alcis terrā, Verg.: corpora defunctorum in lapide sarcophago, Plin.: alqm in sepulcro, Cic.: alqm sepulcro, Verg.: alqm tumulo, Ov.: alqm humo (al. humi),
    ————
    Verg.: condi terrā (v. Pers.), Plin.: condi Ausoniā humo, Ov., in Tomitana humo, Ov. – u. bl. c. patrem, Phaedr.: mortuos cerā circumlitos, Cic.: corpora condere quam cremare e more Aegyptio, Tac.: rite manes, Plin. ep.: u. im Bilde, Alexandrum intemperantia bibendi condidit, brachte unter die Erde, Sen. ep. 83, 23. – Partiz. subst., conditi, ōrum, m., die Begrabenen, die Toten, prodire ab aggeribus (Gräbern) conditos, Arnob. 1, 46. – ε) c. fulgura publica, die vom Blitz getroffenen Gegenstände begraben (v. Haruspex), Iuven. 6, 587: Aruns dispersos fulminis ignes colligit et terrae (in die E.) maesto cum murmure condit, Lucan. 1, 606 sq. – b) übtr.: ut in seminibus vis inest earum rerum, quae ex iis progignuntur, sic in causis conditae sunt res futurae, liegen eingeschlossen, Cic. de div. 1, 128. – So nun bes. α) etw. in die Seele, in die Gedanken eintun, um es zu beherzigen, sich wohl zu merken, bewahren, teneo omnia; in pectore condita sunt, Plaut.: condita mente signa teneto, halte fest bewahrt in der Seele, Verg.: ista condenda in animum sunt, zu beherzigen, Sen.: vocem alcis memori aure, Ov.: mandata corde memori, Catull. – β) etw. v. seiner Tätigkeit ruhen machen od. lassen, vocem a contentione, Quint.: fera murmura, Prop.
    2) wegtun, zurücktun = dem Blicke entziehen, verbergen, verstecken, m. in od. sub u. Akk., od. m. bl. Dat. (wohin?), m. in od. sub u. Abl. u. m. bl.
    ————
    Abl., a) zurückziehend, zurücktreten lassend, entfernend, aliquot Numidarum turmas medio in saltu, Liv.: in silvis armatum militem, Curt.: aliquid vel lucri causā vel metus sub terra, Paul. dig.: caput inter nubila = hineinragen lassen, Verg.: se sub lectum, sich verkriechen (v. Pers.), Suet.: u. se in tenebras (v. Pers.), Sen.: se lacu alto (v. einem Flusse), Verg.: inanium ostrearum testis se c., Plin. – his mensibus pisces iacent speluncis conditi, Plin.: luna condita tenebris, Tac.: venae magis conditae (zurückliegende), venae intus conditae, Cels.: conditi oculi, tiefliegende (Ggstz. oculi prominentes), Plin.: ebenso oculi introrsus conditi, Sen. rhet. – bes. v. der untergehenden Sonne, sol et exoriens et cum se condet in undas, Verg.: cubiculum, in quo sol nascitur conditurque, Plin. ep. – u. dah. poet., sol refert conditque diem, Verg. – u. dav. übtr. v. Menschen, c. diem u. dgl., eine Zeit zurücklegen, verbringen (s. Schwarz Plin. pan. 80, 6. Döring Plin. ep. 9, 36, 4), saecula vivendo, Lucr.: diem cito, Plin. ep.: diem collibus in suis, Hor.: longos soles cantando, Verg.: noctem devexo cursu, Sil. – b) bedeckend, verdecken, zudecken, verbergen, α) v. bedeckenden Ggstde., bedecken, umhüllen, cutis condit glandem, Cels.: lunam condunt nubes, Hor.: condit natantia lumina somnus, Verg. – β) v. dem, der etw. mit einer Decke verdeckt: scuta latentia (d.i. ita ut lateant), Verg. – labentes
    ————
    oculos od. alcis lumina, zudrücken (im Tode), Ov. u. Prop.: u. so in aeternum conditi oculi, Apul. – membra inter frutices, Lucr.: caelum umbrā (v. Jupiter), Verg.: sub costis condi (v. der Milz), Cels.: volui eodem sub cortice condi, Ov.: arboris in frondes condita Myrrha novae, poet. = verwandelt, Prop.: sol conditus in nubem, Verg. – condere se ferro et aere, Prop. – u. übtr., iram, Tac.: iurgia sub tacita laetitia, Prop.: praecordia condita aperire, das verschlossene (verschwiegene) Herz (v. Bacchus), Hor. – c) ( wie ἀποκρύπτειν γην u. abscondere locum) hinter sich lassend, einen Ort aus dem Gesichte verlieren, einen Ort hinter sich lassen (v. Seefahrern), urbes, litora, Val. Flacc.: locum citā penitus carinā, Val. Flacc.; vgl. Burm. Val. Flacc. 2, 443.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > condo

  • 10 requiesco

    re-quiēsco, quiēvī, quiētum, ere, ruhen, ausruhen, rasten, I) eig.: 1) im allg.: a) v. Pers.: legiones requiescere iussit, Caes.: paulisper in eius sella, Cic.: sub umbra, Verg. super pilum, Tert.: nullam partem noctis, Cic.: a muneribus rei publicae, Cic.: quo requiesceret animus a domesticis malis, Tac.: satis diu requiesse, Cic.: quamvis ille suā lassus requiescat avenā, Prop. 2, 34, 75 H. – b) übtr., v. Lebl ruhen, ausruhen, sich erholen, requiescat humus, Tibull.: vixdum requiesse aures a strepitu et tumultu hostili, Liv.: requiescit vitis in ulmo (= stützt sich auf usw.), Ov.: requiescit stilus lectione, Quint. – m. Acc., mutata suos requierunt flumina cursus, die Fl. standen nach Veränderung ihres natürlichen Laufes still, Verg. ecl. 8, 4: rapidos etiam requiescunt flumina cursus, Ps. Verg. Cir. 232: sol quoque perpetuos meminit requiescere cursus, Calvus fr. 13 M. (b. Serv. Verg. ecl. 8, 4). – 2) insbes.: a) ruhen, schlafen, lecto, Tibull. u. Prop.: Iuppiter Alcmenae geminas requieverat Arctos, zwei Nächte der Alk. wegen, Prop. – b) im Grabe ruhen, ausruhen, in sepulcro requiescere mortuum, Cic.: Fabricio iunctus fido requiescit Aquinus, Mart.: ossa requiescite in urna, Ov.: auf Grabschriften, C. Pompeius hic requiescit, Petron. 71, 12: requiescit in pace domini, Orell. inscr. 962: baptidiata (= baptizata) requiescit in pace, de
    ————
    Rossi, inscr. Christ. Vol. I. no. 805: hic mea ferali requiescunt ossa sepulcro, Corp. inscr. Lat. 6, 11407 = Buecheler Carm. epig. 1222. – II) übtr., ausruhen, zur Ruhe kommen, sich beruhigen, animus ex multis miseriis atque periculis requievit, Sall.: ubi primum a luctu requiesset animus, Tac.: in spe huius, Cic.: in hac lectione, Quint.: eorum exitio, Cic. – Synkop. Perf.-Formen, requierunt, Verg. ecl. 8, 4: requierant, Catull. 84, 7: requiesset, Catull. 64, 176. Tac. ann. 1, 25: requiesse, Cic. de or. 2, 290; ad Att. 14, 8, 2. Liv. 26, 22, 8. – Vulg. synk. Perf. requevit, de Rossi inscr. Christ. Vol. I. no. 161.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > requiesco

  • 11 sepulcrum

    sepulcrum ( sepulchrum), ī, n. (v. sepelio, wie fulcrum v. fulcio), die Ruhestätte, I) eig. u. übtr.: 1) eig.: a) die Grabesstätte, α) das Grab, die Gruft, monumentum sepulcri, Grabmal, Nep.: monumenta sepulchrorum, Cic.: alqm condere sepulcro, begraben, beerdigen, Verg. u. Ov.: honores sepulcri, Leichenstein, Aufschrift usw., Hor. – β) der Grabhügel, onerare membra sepulchro, Verg. Aen. 10, 558. – b) der Ort, wo ein Leichnam verbrannt wird, die Leichenstätte, ad sepulchrum venimus; in ignem imposita est, Ter. Andr. 128: so auch ara sepulchri, Scheiterhaufen, Verg. Aen. 6, 177. – 2) übtr.: crudele sepulcrum, v. Magen (des Geiers), Enn. ann. 139: s. vetus, v. einem alten Manne, Plaut. Pseud. 412: magnarum rerum magna sepulcra, v. heruntergekommenen Städten, Carm. de quib. urb. 2, 8 (in Poët. Lat. min. ed. Wernsdorf tom. 5. part. 3. p. 1353). – II) meton.: A) das Grabmal, d.i. das Grab samt Denkmal, Leichenstein u. Aufschrift, sepulcrum exstruere, Hor., facere, Cic.: legere sepulchra, die Aufschrift auf den Gr. lesen, Cic.: summam incīdere sepulcro, Hor. – B) der Tote, placatis sepulcris, Ov.: gratum mutis sepulcris, Catull. – Akk. als masc., eum sepulcrum, Corp. inscr. Lat. 5, 5415.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sepulcrum

  • 12 requiesco

    rĕ-quĭesco, ēvi, ētum, 3 (sync. requierant, Cat. 84, 7:

    requierunt,

    Verg. E. 8, 4:

    requiesset,

    Cat. 64, 176:

    requiesse,

    Liv. 26, 22), v. n. and a.
    I.
    Neutr., to rest one ' s self, to rest, repose (very freq. and class.).
    A.
    Lit., Plaut. Ep. 2, 2, 21:

    legiones invicem requiescere atque in castra reverti jussit,

    Caes. B. C. 3, 98 fin.:

    ut in ejus sellā requiesceret,

    Cic. Div. 1, 46, 104:

    in nostris sedibus,

    Cat. 64, 176:

    lecto,

    Prop. 1, 8, 33; Tib. 1, 1, 43:

    hac humo,

    Ov. M. 10, 556 sq.:

    terrā Sabaeā,

    id. ib. 10, 480:

    somno molli,

    Cat. 66, 5:

    sub umbrā,

    Verg. E. 7, 10 et saep.:

    nullam partem noctis,

    Cic. Rosc. Am. 34, 97:

    hanc noctem mecum,

    Verg. E. 1, 80:

    longas noctes tecum,

    Tib. 6, 53:

    geminas Arctos Alcmenae,

    rested two nights for the sake of Alcmena, Prop. 2, 22 (3, 15), 25:

    requiescens a rei publicae pulcherrimis muneribus... requiescendi studium,

    Cic. Off. 3, 1, 2:

    a turbā rerum,

    Ov. P. 4, 5, 27:

    quamvis ille suā lassus requiescat avenā,

    Prop. 3, 32, 75. — In part. perf.: paululum requietis militibus, having rested themselves, Sall. Fragm. ap. Serv. Verg. E. 8, 4; v. under P. a.—
    b.
    Of things (mostly poet.):

    luce sacrā requiescat humus, requiescat arator,

    Tib. 2, 1, 5:

    aures omnibus,

    Cat. 84, 7:

    aures a strepitu hostili,

    Liv. 26, 22:

    postes,

    Prop. 1, 16, 15:

    navis in vacua harenā,

    id. 2, 25 (3, 20), 7:

    vitis in ulmo,

    rests, supports itself, Ov. M. 14, 665; cf.:

    cum tot sideribus caelum requievit in illo (Atlante),

    id. ib. 4, 661:

    infelix dum requiescit amor,

    Tib. 1, 2, 4:

    requiescit labor ille, etc.,

    Quint. 11, 2, 43:

    stilus lectione,

    id. 1, 12, 4:

    pectora requierunt,

    Stat. Th. 12, 514.—
    2.
    In partic., of the dead, to rest, repose in the grave: ubi (sc. in sepulcro) remissa humana vita corpus requiescat malis. Vides quanto haec (sc. verba Ennii) in errore versentur;

    portum esse corporis et requiescere in sepulcro putat mortuum,

    Cic. Tusc. 1, 44, 107; Mart. 1, 94, 1:

    ossa quieta, precor, tutā requiescite in urnā,

    Ov. Am. 3, 9, 67; cf. Vulg. Apoc. 14, 13.—

    Freq. in epitaphs: hic requiescit,

    Petr. 71, 12; Mart. 6, 18, 1 al.:

    REQVIESCIT IN PACE D(omini),

    Inscr. Orell. 962.—
    B.
    Trop., to repose, find rest, take consolation:

    ubi animus ex multis miseriis atque periculis requievit,

    Sall. C. 4, 1:

    lacrimis fatigatur auditor et requiescit,

    Quint. 6, 1, 28:

    in alicujus Caesaris sermone, quasi in aliquo peropportuno deversorio,

    Cic. de Or. 2, 57, 234:

    in spe alicujus requiescere,

    id. Cael. 32, 79:

    requiescendum in hac lectione,

    Quint. 10, 1, 27: nisi eorum exitio non requieturam, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 886.—
    II.
    Act., to let rest; to stop, stay, arrest (only poet., and mostly with a homogeneous object): sol quoque perpetuos meminit requiescere cursus, Calvus ap. Serv. Verg. E. 8, 4:

    mutata suos requierunt flumina cursus,

    Verg. E. 8, 4; id. Cir. 232. — Hence, rĕquĭētus, a, um, P. a. (not ante - Aug.).
    1.
    Rested, refreshed:

    militem requietum, integrum (opp. itinere fatigatum et onere fessum),

    Liv. 44, 38 fin.:

    paululum requietis militibus,

    Sall. H. 1, 41 Dietsch:

    requietis et ordinatis suis,

    Front. Strat. 1, 6, 3; 2, 5, 25:

    ager,

    i. e. that has lain fallow, Ov. A. A. 2, 351.— Comp.:

    terra requietior et junior,

    Col. 2, 1, 5.—
    2.
    In econom. lang., that has lain or been kept for a long time, i. e. that is not fresh, stale:

    lac,

    Col. 7, 8, 1:

    ova,

    id. 8, 5, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > requiesco

  • 13 asterno

    a-sterno, —, astrātum, ere
    2) только pass. asterni лечь распластавшись, распростереться (подле чего-либо)

    Латинско-русский словарь > asterno

  • 14 fungor

    functus sum, fungi depon.
    осуществлять, выполнять, исполнять (aliquā re, реже aliquam rem)
    pro fulturā f. Colслужить опорой
    f. sepulcro Oхоронить или быть похороненным
    more alicujus f. Nep — следовать чьим-л. обычаям
    f. caede alicujus O — совершать убийство, умерщвлять кого-л.
    f. lacrimis Oплакать
    f. fato O, T, Su (vitā AG, Dig, morte O, VP), тж. f. diem Just — умереть, скончаться
    functi (= defuncti) Stумершие

    Латинско-русский словарь > fungor

  • 15 impono

    im-pōno, posuī, positum, ere
    1) класть, положить ( aliquem sepulcro O); возлагать (dextram in caput L; dona aris V; alicui coronam C; lecticae imponi Pt)
    impositis pedibus premere aliquem Prp — попирать ногами кого-л.
    9) случать (i. admissarium equae Col)
    i. maculam alicui rei Pt — оставить пятно на чём-л.
    i. summam PM (ultimam VP, supremam O, extremam V) manum alicui rei — оканчивать (отделывать) что-л.
    11) сажать (aliquem in equum, in plaustrum L); грузить ( milites in naves Cs)
    12)
    а) возлагать (alicui labores Cs, negotium C); налагать (civitati stipendium Cs, vectigal C; i. tributum in singula capita Cs)
    i. solitudinem alicui Pt — обречь кого-л. на одиночество
    13) предписывать (leges alicui и alicui rei C, O etc.)
    14) ставить во главе (aliquem legionibus i. T); ставить, назначать ( aliquem vilicum C)
    modum alicui rei i. VM, L — положить меру чему-л.
    finem (clausulam) alicui rei i. V, Pt etc. — положить конец чему-л. (завершить, окончить что-л.)
    15) наносить, причинять (alicui vulnus, plāgam, injuriam C)
    16) давать (alicui nomen C, Q, Pt; vocabula rebus H); придавать ( fraudi speciem juris L)
    17) вводить в заблуждение, обманывать (alicui C, PJ, J, Q)
    si mihi imposuisset aliquid C — если бы я в чём-л. ошибся

    Латинско-русский словарь > impono

  • 16 infero

    īn-fero, intulī, illātum, īnferre
    1) вносить, вводить ( artes agresti Latio H)
    i. pedem (gressum) in aedes Pl, V etc.входить (вступать) в дом
    i. pedem (gradum) L или i. se (inferri) Pl, L, V — устремляться, бросаться, нападать (на)
    i. se hostibus L (per medios hostes V) или i. signa hosti (in hostem) bAfr, Csсовершить нападение на неприятеля
    i. bellum alicui C, in aliquem Nep или contra aliquem C (тж. i. arma alicui Nep, C) — идти войной на кого-л.
    i. aliquid in ignem Cs — бросать что-л. в огонь
    i. ignes tectis Cподжигать дома
    i. alicui crimen proditionis C — выдвигать против кого-л. обвинение в измене
    i. mentionem alicujus rei C — упоминать о чём-л.
    i. sermonem de aliquā re C — заводить речь о чём-л.
    causā illatā Cs — указав причину, под (тем или иным) предлогом
    2) приставлять ( scalas ad moenia L); подводить ( fontes urbi T); pass. впадать ( flumen mari infertur L)
    4) ставить, расставлять ( mensam secundam PM)
    5) вносить, вкладывать ( pecuniam aerario PJ); платить ( tributum alicui Col); ставить в счёт, записывать (falsas rationes C; sumptum alicui C)
    6) приносить (aliquid domum suam Col; aliquid templo L)
    i. honores alicui V — приносить жертвы кому-л.
    7) (тж. i. sepulcro C) хоронить, погребать (aliquem C; corpus Nep)
    8) внушать, вселять, возбуждать (alicui terrorem, spem Cs etc.)
    9) наносить, причинять (i. alicui injuriam Cs и injurias in aliquem C; vulnus alicui Cs)
    i. alicui manūs (vim) C, QC и manūs in aliquem C — употребить насилие (применить силу) против кого-л.
    i. alicui mortem C — умертвить кого-л.
    i. moram Cs, C — вызвать замедление (остановку), задержать
    10) выводить заключение, заключать, делать вывод (i. id, quod sequitur C)

    Латинско-русский словарь > infero

  • 17 onero

    avī, ātum, āre [ onus ]
    1) нагружать ( navem Cs); грузить (на корабль), погружать ( vinum Pt); навьючивать ( jumenta Sl); переполнять, класть (лить) в изобилии ( dona canistris — dat. V; vina cadis V)
    2) обременять, перегружать, отягощать ( ventrem Sl)
    o. aliquem mălis V — причинить кому-л. много зла
    o. se или pass. onerari cibo (vino) QC, Slслишком много есть (пить)
    o. membra sepulcro Vхоронить мертвеца
    3) обматывать, окутывать ( oneratae veste cervīces Pt)
    4) осыпать упрёками, обвинять ( aliquem T); осыпать (aliquem honoribus Just; laudibus L)
    5) утомлять, докучать ( aliquem votis V)
    o. contumeliis C — позорить, бесчестить
    o. pudorem или verecundiam Dig, CJоскорблять чувство стыда
    6) отягощать, усиливать, усугублять, увеличивать (periculum T; inopiam L; curas T; injuriam invidiā L)
    7) с.-х. случать ( vaccas Pall)

    Латинско-русский словарь > onero

  • 18 requiesco

    re-quiēsco, quiēvī, quiētum, ere
    1)
    а) отдыхать (in sellā C; sub umbrā V; a strepitu L; a rei publicae muneribus C); покоиться (molli somno Ctl; in sepulcro C)
    hic requiescit... (в надгробиях) Pt — здесь покоится..
    б) спать ( nullam partem noctis C); успокаиваться, находить успокоение (ex miseriis Sl; in aliquā re C, Q)
    2) давать отдых, останавливать ( cursūs V)

    Латинско-русский словарь > requiesco

  • 19 scalpo

    scalpsī, scalptum, ere
    1) царапать, скоблить, скрести ( aliquid unguibus H); чесать, почёсывать ( caput digito uno J)
    2) пахать, возделывать
    ager nec vinitori, nec olitori scalpitur Ap — земля не годится ни под виноградники, ни под огороды
    3) перен. щекотать, возбуждать ( tremulo versu Pers)
    4) вырезывать, гравировать, высекать (gemmas PM; aliquid sepulcro alicujus H)

    Латинско-русский словарь > scalpo

  • 20 subscribo

    sub-scrībo, scrīpsī, scrīptum, ere
    1)
    а) делать внизу надпись, надписывать ( alicui rei)
    s. aliquid sepulcro O — написать что-л. на могиле
    б) приписывать внизу (earum litterarum exemplum s. C)
    2) юр. выступать с письменным обвинением, письменно подтвердить чьё-л. обвинение
    in L. Popillium subscripsit L. Gel lius, quod is pecuniam accepisset C — против Л. Попиллия Л. Геллий письменно заявил, что тот дал себя подкупить
    alicui accusanti s. Su — поддержать чьё-л. обвинение
    3) ( о цензоре) письменно излагать причину наложения взыскания (s. causam C; s. de judicio corrupto C)
    4) ставить, подпись, подписывать (s. alicujus judicium PJ; s. testamento Dig)
    s. rationibus или rationes Dig — подписывать счета, т. е. подтверждать их правильность
    de supplicio capite damnati s. Suподписать смертный приговор
    5) записывать, регистрировать ( numerum aratorum C)
    6) поддерживать, присоединяться ( odiis accusationibusque Hannibalis L)

    Латинско-русский словарь > subscribo

См. также в других словарях:

  • Sepulcro — es la lapida que se construye para dar sepultura a una persona, generalmente en piedra y elevada respecto del suelo. Desde la paz de Constantino I el Grande se hicieron comunes los cementerios al aire libre, cercados con muros a las afueras de… …   Wikipedia Español

  • sepulcro — sustantivo masculino 1. Construcción funeraria levantada del suelo para enterrar a uno o más cadáveres: El sepulcro de mi familia está en el sector norte del cementerio. Santo Sepulcro Sepulcro donde la tradición señala que se enterró a… …   Diccionario Salamanca de la Lengua Española

  • sepulcro — (Del lat. sepulcrum). 1. m. Obra por lo común de piedra, que se construye levantada del suelo, para dar en ella sepultura al cadáver de una o más personas. 2. Urna o andas cerradas, con una imagen de Jesucristo difunto. 3. Hueco del ara donde se… …   Diccionario de la lengua española

  • sepulcro — s. m. 1. Sepultura; túmulo. 2.  [Figurado] O que cobre ou encerra como um túmulo …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • Sepulcro — (Del lat. sepulcrum.) ► sustantivo masculino 1 Construcción funeraria hecha sobre el suelo para dar sepultura a uno o varios cadáveres de personas. SINÓNIMO tumba 2 RELIGIÓN Hueco del altar, cubierto y sellado, donde están depositadas las… …   Enciclopedia Universal

  • sepulcro — {{#}}{{LM S35493}}{{〓}} {{SynS36379}} {{[}}sepulcro{{]}} ‹se·pul·cro› {{《}}▍ s.m.{{》}} {{<}}1{{>}} Construcción generalmente de piedra y levantada sobre el suelo en la que se da sepultura a uno o a varios cadáveres. {{<}}2{{>}} {{♂}}En un… …   Diccionario de uso del español actual con sinónimos y antónimos

  • sepulcro — (m) (Intermedio) construcción debajo de la cual está enterrado un cadáver Ejemplos: En Día de Todos Los Santos encendimos velas en los sepulcros de nuestros familiares. El sepulcro de su bisabuela es el último de esta fila. Sinónimos: tumba,… …   Español Extremo Basic and Intermediate

  • Sepulcro de María de Molina — Sepulcro de María de Molina. Mausoleo en el que reposan los restos de la reina María de Molina. Se encuentra ubicado en la iglesia del monasterio de las Huelgas Reales de Valladolid. Contenido 1 Descripción 2 Referencias 2.1 Notas …   Wikipedia Español

  • Sepulcro-Hilario — Sepulcro Hilario …   Wikipedia Español

  • Sepulcro de Gonzalo de Lerma — en la catedral de Burgos. El sepulcro de Gonzalo de Lerma es una obra renacentista realizada por Felipe Vigarny en el año 1524 para la capilla de la Consolación de la catedral de Burgos …   Wikipedia Español

  • Sepulcro de Don Diego de Guevara — Sepulcro de Don Diego de Guevara, Arcediano de Campos Saltar a navegación, búsqueda Sepulcro de Don Diego de Guevara, Arcediano de Campos Alejo de Vahía, 1509 Piedra caliza …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»