-
1 rationalis
rătĭōnālis, e [st2]1 [-] relatif au calcul. [st2]2 [-] fondé sur le raisonnement. [st2]3 [-] doué de raison, raisonnable. - rationales litterae, Inscr.: les chiffres. - rationalis philosophia, Sen.: la dialectique, la logique. - rationalis, is, m.: receveur, caissier, agent comptable. - procurator rationalis, Firm.: agent comptable.* * *rătĭōnālis, e [st2]1 [-] relatif au calcul. [st2]2 [-] fondé sur le raisonnement. [st2]3 [-] doué de raison, raisonnable. - rationales litterae, Inscr.: les chiffres. - rationalis philosophia, Sen.: la dialectique, la logique. - rationalis, is, m.: receveur, caissier, agent comptable. - procurator rationalis, Firm.: agent comptable.* * *Rationalis, et hoc rationale, pen. prod. Siue Rationabilis, et hoc rationabile, pen. cor. Idem significant. Quintil. Raisonnable, Ayant usage de raison, Usant de raison.\Rationales et procuratores Caesaris iidem erant. Lampridius. Receveurs du demaine de Cesar. -
2 rationalis
rătĭōnālis, e, adj. [ratio].I. (α).rătĭōnālis, is, m., an accountant, receiver of revenue, treasurer, Lampr. Alex. Sev. 45; 46; Capitol. Gord. 7; Commod. ap. Capitol. Albin. 2; Amm. 15, 3, 4; Inscr. Orell. 1090.—(β).rătĭōnāle, is, n., the oracular breastplate of the Jewish highpriest, Vulg. Exod. 25, 7; id. Lev. 8, 8; also called rationale judicii (transl. of LXX. to logeion tês kriseôs), id. Exod. 28, 15.—II.Of or belonging to reason, reasonable, rational, endowed with reason:B.falsa est (finitio), si dicas, Equus est animal rationale: nam est equus animal, sed irrationale,
Quint. 7, 3, 24:homo est animal rationale,
id. 5, 10, 56; cf. id. 5, 8, 7; and:nec si mutis finis voluptas, rationalibus quoque: quin immo ex contrario, quia mutis, ideo non rationalibus,
id. 5, 11, 35; so without a subst.:a rationali ad rationale (translatio),
id. 8, 6, 13.—Reasonable, depending on reason:2.in causā rationali,
Auct. Her. 2, 12, 18:philosophia,
i. e. logic, Sen. Ep. 89, 17;also called rationalis pars philosophiae,
Quint. 12, 2, 10: disciplina, i. e. theoretical science (opp. to usus and experimenta), Cels. praef.;also ars,
id. ib.; hence, rationalis medicina, theoretical therapeutics;and rationales medici,
medical theorists, id. ib. —In rhet., i. q. ratiocinativus, of or belonging to a syllogism, syllogistic:genus (quaestionum),
Quint. 3, 5, 4; 6, 54; 78; 86; cf.status,
id. 3, 6, 56; 66.— Hence, adv.: rătĭōnālĭter, in a reasonable manner, reasonably, rationally, Sen. Ep. 109; Tert. Anim. 16 al. -
3 rationalis
ratiōnālis, e (ratio), I) zu den Rechnungen gehörig, Rechnungs-, litterae, Corp. inscr. Lat. 6, 1585, 2: officium, officiales, spät. ICt. – subst., ratiōnālis, is, m., der Rechnungsführer, Rentmeister, Schatzmeister, Kassierer, Scriptt. hist. Aug. u.a. – II) zur Vernunft gehörig, Vernunft-, A) im allg. (Ggstz. irrationalis), philosophiae pars rationalis, die Vernunftlehre, Logik, Sen. u. Quint.: medicina, ars, die rationelle theoretische, Cels.: disputatio, rationelle (logische, dialektische), Chalcid. Tim.: medici, die rationellen Ärzte, Theoretiker, Cels. – subst., quaedam rationalia, einiges Logische, Sen. ep. 102, 4. – B) insbes., 1) mit Vernunft begabt, vernünftig, natura, Sen. de vit. beat. 14, 1 (13, 5) G.: animal, Sen. u. Quint. – 2) als rhet. t. t. – ratiocinativus, zur Schlußfolge gehörig, schließend, folgernd, syllogistisch, causa, Cornif. rhet.: genus (quaestionum), Quint.
-
4 rationalis
ratiōnālis, e (ratio), I) zu den Rechnungen gehörig, Rechnungs-, litterae, Corp. inscr. Lat. 6, 1585, 2: officium, officiales, spät. ICt. – subst., ratiōnālis, is, m., der Rechnungsführer, Rentmeister, Schatzmeister, Kassierer, Scriptt. hist. Aug. u.a. – II) zur Vernunft gehörig, Vernunft-, A) im allg. (Ggstz. irrationalis), philosophiae pars rationalis, die Vernunftlehre, Logik, Sen. u. Quint.: medicina, ars, die rationelle theoretische, Cels.: disputatio, rationelle (logische, dialektische), Chalcid. Tim.: medici, die rationellen Ärzte, Theoretiker, Cels. – subst., quaedam rationalia, einiges Logische, Sen. ep. 102, 4. – B) insbes., 1) mit Vernunft begabt, vernünftig, natura, Sen. de vit. beat. 14, 1 (13, 5) G.: animal, Sen. u. Quint. – 2) als rhet. t. t. – ratiocinativus, zur Schlußfolge gehörig, schließend, folgernd, syllogistisch, causa, Cornif. rhet.: genus (quaestionum), Quint.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > rationalis
-
5 rationalis
I ratiōnālis, e [ ratio ]1) счётный, учётный ( officium CJ)2) основанный на умозрении, умозрительный, теоретический ( disciplina CC); построенный на умозаключении, силлогистический ( philosophia Sen)3) разумный, одарённый разумом (animal Sen, Q)II ratiōnālis, is m.счетовод, тж. казначей Lampr, Capit, CTh -
6 rationalis
Itheoretician; accountantIIrationalis, rationale ADJrational, of/possessing reason; theoretical, dialectical; of accounts; measurable; that has a ratio; knowing rationally, rational (Def); conceivable -
7 rationalis
казначей, кассир, особ. rat. privatae rei, управляющий доходами и расходами императора (rubr. D. 1, 19. 1. 4 C. 1, 3. 1. un. C. 1, 52. 1. 2 C. 1, 54. 1. 4 C. 2, 9. 1. 3 C. 2, 37. 1. 5 C. 3, 22. 1. 5. 8. 10 C. 3, 26. 1. 2 C. 4, 12. 1. 7 C. 9, 49. 1. 3 C. 10, 10. 1. 4 C. 11, 64. 1. 4 C. 11, 65);rationale officium, должность такого чиновника (1. 6 C. 10, 19).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > rationalis
-
8 rationale
rătĭōnālis, e, adj. [ratio].I. (α).rătĭōnālis, is, m., an accountant, receiver of revenue, treasurer, Lampr. Alex. Sev. 45; 46; Capitol. Gord. 7; Commod. ap. Capitol. Albin. 2; Amm. 15, 3, 4; Inscr. Orell. 1090.—(β).rătĭōnāle, is, n., the oracular breastplate of the Jewish highpriest, Vulg. Exod. 25, 7; id. Lev. 8, 8; also called rationale judicii (transl. of LXX. to logeion tês kriseôs), id. Exod. 28, 15.—II.Of or belonging to reason, reasonable, rational, endowed with reason:B.falsa est (finitio), si dicas, Equus est animal rationale: nam est equus animal, sed irrationale,
Quint. 7, 3, 24:homo est animal rationale,
id. 5, 10, 56; cf. id. 5, 8, 7; and:nec si mutis finis voluptas, rationalibus quoque: quin immo ex contrario, quia mutis, ideo non rationalibus,
id. 5, 11, 35; so without a subst.:a rationali ad rationale (translatio),
id. 8, 6, 13.—Reasonable, depending on reason:2.in causā rationali,
Auct. Her. 2, 12, 18:philosophia,
i. e. logic, Sen. Ep. 89, 17;also called rationalis pars philosophiae,
Quint. 12, 2, 10: disciplina, i. e. theoretical science (opp. to usus and experimenta), Cels. praef.;also ars,
id. ib.; hence, rationalis medicina, theoretical therapeutics;and rationales medici,
medical theorists, id. ib. —In rhet., i. q. ratiocinativus, of or belonging to a syllogism, syllogistic:genus (quaestionum),
Quint. 3, 5, 4; 6, 54; 78; 86; cf.status,
id. 3, 6, 56; 66.— Hence, adv.: rătĭōnālĭter, in a reasonable manner, reasonably, rationally, Sen. Ep. 109; Tert. Anim. 16 al. -
9 irrationalis
ir-ratiōnālis, e (in u. rationalis), I) unvernünftig, Cels., Sen. u.a.: Ggstz. rationalis, Diom. 420, 11 u. 13. Mart. Cap. 4. § 349. – II) ohne Anwendung der Vernunft ausgeführt, usus, mechanische Übung, Quint. 10, 7, 11.
-
10 irrationalis
ir-ratiōnālis, e (in u. rationalis), I) unvernünftig, Cels., Sen. u.a.: Ggstz. rationalis, Diom. 420, 11 u. 13. Mart. Cap. 4. § 349. – II) ohne Anwendung der Vernunft ausgeführt, usus, mechanische Übung, Quint. 10, 7, 11.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > irrationalis
-
11 irrationalis
-
12 logice
logicē, ēs f. (греч. ; лат. rationalis species philosophiae)логика C, Boët -
13 rationaliter
ratiōnāliter [ rationalis I \]разумно Sen, Eccl -
14 brutus [1]
1. brūtus, a, um (vgl. altind. gurúh, griech. βαρύς, got. kaúrus, schwer), I) schwer, schwerfällig, pondus, plumpes Gewicht, Lucr. 6, 105: tellus, Hor. carm. 1, 34, 9: corpora, Apul. de deo Socr. 9. – II) übtr., stumpf, gefühllos, 1) physisch (Ggstz. sensibilis), Eccl. (s. Bünem. Lact. 2, 5, 40). – 2) geistig, stumpf, gefühllos, unvernünftig, stockdumm, a) v. leb. Wesen u. deren Zuständen usw. (Ggstz. sapiens), homo, Pacuv. tr. 176: Fortuna insana et caeca et bruta, Pacuv. tr. 366: non sum tam brutus, Apul. met. 7, 9: scherzh., ista culpa Brutorum (des L. Iunius u. D. Iunius)? Minime illorum quidem, sed aliorum brutorum, qui se cautos ac sapientes putant, Cic. ad Att. 14, 14, 2: adulescentia bruta et hebes, Sen. de ben. 3, 37, 4: scitum Caesaris, unvernünftig, unüberlegt, Prud. perist. 5, 66. – u. v. den Tieren u. zwar α) v. einzelnen Tieren, Plin. 9, 86; 11, 183 u. 226: animalium hoc maxime br., v. Schwein, Plin. – β) v. allen Tieren, bruta animalia, die unvernünftigen Tiere (Ggstz. rationalis homo, homines), Greg. in Iob 10, 13, 23; 17, 30, 46. – b) v. Lebl., fulmina, bedeutungslose, Plin. 2, 113. – / Superl. brutissimus, Iul. Val. 3, 42 (24). Cassiod. de anim. 2.
-
15 logica
logica, ae, f. u. logicē, ēs, f. (λογική, sc. τέχνη), die Logik (rein lat. rationalis species philosophiae), Form logica, Boëth. in Cic. top. 1. p. 275, 21 u. p. 276, 19 B. Isid. orig. 2, 22, 1 u. 24, 7: Form logice, Boëth. in Cic. top. 1. p. 274, 21 B. – / Cic. de fin. 1, 22 u. de fat. 1 griech. λογική.
-
16 rationabilis
ratiōnābilis, e (ratio), I) mit Vernunft begabt, vernünftig, natura, Sen. de vit. beat. 14, 1 (13, 5); Gertz rationalis: rationabile genus mortalium, Colum.: pars animae, Apul. de dogm. Plat. 1, 9 G.: animus, virtutes, ibid. 2, 9: animal, Chalcid. Tim. 130: animae motus, ibid. 37 B. – II) vernunftgemäß, vernünftig, ICt. u. Gromat. vet.: quod magis rationabile est od. quod rationabilius esse videtur, ICt.: mihi tamen ita rationabile videtur, ut etc., Gromat. vet.: rationabilius sonoriusque est m. folg. Acc. u. Infin., Prisc. 2, 3.
-
17 rationalitas
ratiōnālitās, ātis, f. (rationalis), die Vernünftigkeit, Vernunft, Tert. de anim. 38 extr.
-
18 rationaliter
ratiōnāliter, Adv. (rationalis), auf vernünftige Weise, vernünftig, Sen. ep. 109, 11. Tert. de anim. 16 u.a.
-
19 sermonalis
sermōnālis, e (sermo), redend (Ggstz. rationalis), deus, Tert. adv. Prax. 5.
-
20 ideo
ĭdĕō, adv. pour cela, pour cette raison, à cause de cela. - ideo quod (ideo quia, ideo quoniam): parce que. - non ideo quin potuerit..., Liv.: non parce qu'il était impossible... - non, si potest..., ideo... Quint.: de ce qu'il peut... il ne s'ensuit pas que... - ideo ut... Cic.: pour que..., dans le but de... - ideo ne... Cic.: pour que... ne... pas...* * *ĭdĕō, adv. pour cela, pour cette raison, à cause de cela. - ideo quod (ideo quia, ideo quoniam): parce que. - non ideo quin potuerit..., Liv.: non parce qu'il était impossible... - non, si potest..., ideo... Quint.: de ce qu'il peut... il ne s'ensuit pas que... - ideo ut... Cic.: pour que..., dans le but de... - ideo ne... Cic.: pour que... ne... pas...* * *Ideo, Coniunctio collectiua, siue rationalis. Cic. Pource, Pourtant.\Non si causa iusta est oppugnandi M. Caelium, ideo vobis quoque iustum est, etc. Cic. Il ne s'enfuit pas pourtant.
- 1
- 2
См. также в других словарях:
RATIONALIS — in veterib. Inscriptionibus, apud Ammianum, aliosque medii aevi Scriptores, idem cum Procuratore: uti discimus ex Ael. Lampridio, in Alexandro Seu. c. 45. Ubi aliquos voluisse Rectores provinciis dare, vel Praepositos facere, vel Procuratores, id … Hofmann J. Lexicon universale
Rationalis — The Rationalis was the Roman Empire s chief financial minister prior to the reforms of Emperor Diocletian and the Late Empire. Among the tasks of the rationalis were the collection of all normal taxes and duties, the control of currency, and the… … Wikipedia
Rationalis — Der Rationalis war im römischen Reich eine Art Finanzminister. Aufgabe Dieser Minister hatte die Aufgabe, alle Grundsteuern zu verwalten und einzuholen. Ebenso war er für die Währungsstabilität zuständig, für die Bergwerke und die… … Deutsch Wikipedia
COMES et Rationalis summatum Aegypti — sub dispositione Comitis sacratum Largitionum in Notit. Imper. Vide infra Summa … Hofmann J. Lexicon universale
confirmatio rationalis — (loc.s.f.) In Albaladejo: Prove di tipo razionale prova, argumentatio, probatio … Dizionario di retorica par stefano arduini & matteo damiani
RATIONAL — rationalis … Abbreviations in Latin Inscriptions
RATI — rationalis, rationalium, rationibus, Ratis … Abbreviations in Latin Inscriptions
ДУША — [греч. ψυχή], вместе с телом образует состав человека (см. статьи Дихотомизм, Антропология), будучи при этом самостоятельным началом; Д. человека заключает образ Божий (по мнению одних отцов Церкви; по мнению других образ Божий заключен во всем… … Православная энциклопедия
Rationale Psychologie — Mit dem Ausdruck rationale Psychologie bezeichnet man primär die Bewusstseinsphilosophie und Seelenlehre vor allem des kontinentalphilosophischen Rationalismus (17.–19. Jahrhundert). Die rationale Psychologie ist ein Teilbereich der… … Deutsch Wikipedia
rationnel — rationnel, elle [ rasjɔnɛl ] adj. et n. m. • 1120 « doué de raison » (âme); lat. rationalis I ♦ (→ raison, I) 1 ♦ (XIIIe) Qui appartient à la raison, relève de la raison (I). Activité rationnelle. ⇒ raisonnement. La pensée … Encyclopédie Universelle
Rationale Seelenlehre — Mit dem Ausdruck rationalen Psychologie (r.P.) bezeichnet man primär die Bewusstseinsphilosophie und Seelenlehre v.a. des kontinentalphilosophischen Rationalismus (17. 19. Jh.). Dabei werden methodisch Phänomene wie Bewusstseinsqualitäten,… … Deutsch Wikipedia