Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

praesĕs

  • 61 президент

    n
    gener. president, praeses, preses

    Russisch-Nederlands Universal Dictionary > президент

  • 62 custos

    cūstōs, ōdis, c. (wahrscheinl. zu ἀκούω), der Wächter, Hüter, die Wächterin, Hüterin, I) im allg., der Wächter, Bewacher, Bewahrer, Aufrechterhalter, Schirmer, Hüter, Aufseher, die Wächterin, Bewacherin, Bewahrerin usw., a) übh.: c. aedicularum, Türhüterin, Petron.: arcis, Curt.: assiduus c. auctoritatis, Plin.: capitis mei, Cic.: casae, Sen.: istius domicilii, Sen.: vigiles fanique custodes, Cic.: c. gazae regiae, pecuniae regiae, Schatzbewahrer, Schatzmeister (γαζοφύλαξ), Nep. u. Curt.: hortorum (κηποφύλαξ), Suet.: custodes legum (νομοφύλακες), Col.: pecuniae quam regni melior, Liv.: c. pecuniae immensae (v. Geizhals), Sen. rhet.: c. portae, Liv.: c. defensorque provinciae, Cic.: domus Herculei c. Pinaria sacri, Verg.: sacerdos (Priesterin) c. Hesperidum templi, Verg.: suorum (deorum) templorum c. ac praeses (v. einem Pontifex), Cic.: c. urbis, zB. custosne urbis an direptor et vaxator esset Antonius, Cic.; nachaug. bes. v. Präfektus Urbi, L. Piso urbis custos, Schirmvogt, Sen.; vgl. v. dems. securitatis urbanae custos, Vell. – v. Gottheiten, Schirmer, Schutzgeist, di custodes conservatoresque huius urbis, Cic.: c. Tarenti (v. Neptun als πολιοῦχος), Hor.: custos urbis, Minerva, Cic.: montium custos nemorumque Virgo (v. der Diana), Hor.: perpetuorum custos Vesta ignium, Vell.: Priape, custos es pauperis horti, Verg. – v. Auf-
    ————
    seher, Hüter, Wärter der Tiere, equi c., Iustin.: c. armenti (v. Pan), Ov.: boum, Ov.: c. ovium, Hor. (vgl. das sprichw. o praeclarum custodem ovium, ut aiunt, lupum! Cic. Phil. 3, 27): caprigeni pecoris c., Cic. poët.: formosi pecoris c., Verg. – v. Hunde, als Hüter, Wächter, c. mutus, Col.: c. liminis, Phaedr.: villae, Col.: dah. c. Tartareus, v. Zerberus, Verg. – v. Lebl., teils v. personif. Abstr., corporis c. natura, Lucr.: sapientia c. et procuratrix totius hominis, Cic.: fortitudo c. dignitatis, Cic.: malus est c. diuturnitatis metus, eine schlechte Gewähr dauernden Besitzes, Cic.: leges diligentissimae pudoris custodes, Quint.: teils (aber nur bei Dichtern) v. personif. Konkr., eburnea telorum c. (v. Köcher), Ov.: c. turis acerra, Ov. – severum custodem pudicitiae (Ehrenwächter) agere, Val. Max.: custodem religionum, comitiorum, rerum omnium urbanarum facere alqm, Cic.: in hortis custodem imponere fructus servandi causā, Nep.: serpentem custodem ibi ponere, Hyg.: custodem in frumento publico ponere alqm, Cic. – b) der Aufseher, Hüter eines jungen Menschen, der Mentor (griech. παιδοφύλαξ), bone c., Ter.: c. famulusque dei Silenus alumni, Hor.: discipuli c., Iuven.: c. incorruptissimus, Hor.: dare his discipulis privos custodes, Plaut.: custodis egere, Hor.: custodem removere, Hor.: vincere cautos custodes suos, Plaut.: cui (adulescenti) in lubrico aetatis non praeceptor modo, sed custos etiam
    ————
    rectorque quaerendus est, Plin. ep.: custodem nobis et paedagogum dedit, Sen.: als fem., natarum altrix eadem et fidissima custos, Stat. Theb. 1, 530. – c) der Wächter, Hüter, hütende Begleiter einer Frau (gewöhnl. ein Eunuch), meist vom Ehemanne bestellt (s. Burm. Prop. 2, 18, 70), vigil c., Ov.: c. otiosus puellae, Ov.: virginis abditae c. pavidus, Hor.: nimium servat custos Iunonius (von der Juno bestellte) Io, Ov.: dure vir, imposito tenerae custode puellae nihil agis, Ov.: alqm custodem (als W.) concubinae addere, Plaut. (vgl. Brix Plaut. mil. 146): custodem assiduum Ioni apponere virgini, Acc. tr. fr.: custode amoto, Ov. – u. im Plur., multae tibi tum officient res, custodes, lectica, ciniflones, Hor.: quos tibi custodes ponam? Prop. – d) der Aufseher bei der Abgabe der Stimmtäfelchen, custodes tabellarum, Cic.: alqm suis comitiis praerogativae primum custodem praeficere, Cic.: quis tribus quas voluit evocavit nullo custode sortitus? Cic.: quando illā dignitate rogatores, diribitores custodesque vidisti? Cic. – e) der milit. Wächter, α) custos corporis, im Zshg. zuw. bl. custos, der Leibwächter, Trabant, qui corporis custos fuerat Alexandri, Nep.: Germani, corporis custodes, Suet.: inter corporis custodes iter facere, Nep.: qui externorum corpori custodes aderant, Tac.: rediit in cubiculum, unde iam et custodes diffugerant, Suet. – β) der Wachtposten, die Wache, Schildwache, Schutzwa-
    ————
    che, die Bedeckung, auch die Besatzung eines Ortes, nullus est portis custos, nullus insidiator viae, Cic.: custodes dare (eine Sch. od. Bed. geben), Cic. u. Nep. fr.: custodes disponere in vallo, Caes., in urbe, Suet.: custodes (Schutzwachen) dividere per domos eorum, Liv.: custodes fallere (von der Wache unbemerkt bleiben), Liv.: interficere paucos custodes arcis, Liv.; vgl. interfectis Novioduni (zu N.) custodibus, Caes.: custodes amovere, Tac., removere, Val. Max.: imber ab nocte media coortus custodes vigilesque dilapsos e stationibus suffugere in tecta coëgit, Liv.: quartā vigiliā circiter Lentulus Spinther de muro cum vigiliis custodibusque nostris colloquitur, Caes. – f) c. armorum (abgek. CA.), der Waffenwart, Wehrwart, Waffenmeister (franz. capitaine d'armes), ein milit. Dienstgrad beim Heere u. bei der Flotte, Paul. dig. 49, 16, 14. § 1. Corp. inscr. Lat. 6, 3304 u. 10, 3410 11, 54. – g) als t. t. der Astron., Custos = Ἀρκτοφύλαξ, der Bärenhüter, ein Gestirn, Vitr. 9, 4 (6), 1. – h) als t. t. des Landbaues, die Reserveranke am Weinstocke, die Sparrebe, die das künftige Tragholz liefert, wenn die Hauptrebe sich erschöpft hat, Cato r. r. 33, 1. Col. 4, 21, 3 u.a. Plin. 17, 181.
    II) insbes.: a) der Überwacher jmds., der Aufpasser, Aufseher, Bessus custos verius quam comes, Curt.: custos ac vindex (Bestrafer) cupiditatum, Cic.:
    ————
    custos furum atque avium, d. Überwacher d. D. u. V. = der Beschützer von usw., Verg. – custodem od. custodes alci apponere (beigeben), Cic. u. Tac.: alium custodem dare, qui attendat, zusammen = einen Kontrolleur, Plin.: disponere circa macellum custodes, qui obsonia contra vetitum retineant, Suet.: efflagitare aliquem, cuiuslibet ordinis, custodem factis atque dictis suis, Suet.: inditi custodes, Tac.: Dumnorigi custodes ponit, ut quae agat, quibuscum loquatur scire possit, Caes.: Commium Atrebatem cum equitatu custodis loco relinquit, Caes.: numnam hic relictus (es) custos, ne etc., Ter. – b) der Überwacher eines Gefangenen, der Wächter, die Wache, Gefangenwache (bes. im Plur.), praefectus custodum, Nep.: carceris c., Manil.: carcerum custodes, Firm.: custodes puerorum, obsidum, Liv.: custodes corrumpere, Tac.: iugulari a custodibus, Nep.: clam se ab custodibus subducere, Nep.: tradi custodibus, Auct. b. Afr.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > custos

  • 63 praesidalis

    praesidālis, e (praeses), den Statthalter betreffend, dem Statthalter zustehend, vom Statthalter ausgehend, ius, Treb. Poll.: provincia, Ruf. Fest. u. spät. ICt.: iudicium, iurisdictio, spät. ICt.: apparitor, Amm.: subst. praesidālis, gewesener Statthalter, Amm. 22, 14, 4. – Vgl. praesidialis.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > praesidalis

  • 64 praesidatus

    praesidātus, ūs, m. (praeses), I) das Beschützeramt, die Beschützung, Arnob. 3, 23. – II) das Statthalteramt, Vopisc. u.a.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > praesidatus

  • 65 praesidialis

    praesidiālis, e (praeses), den Statthalter betreffend, dem Statthalter zustehend, vom Statthalter ausgehend, officium, Amm.: provincia, Lampr. u. Symm.: vir, gewesener Statthalter, Symm. epist. 4, 70: ders. subst. bl. praesidiālis, Amm. 29, 1, 6. – Vgl. praesidalis.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > praesidialis

  • 66 praesidiarius

    praesidiārius, a, um, I) (v. praesidium) zum Schutze-, zur Bedeckung dienend, milites, die in Besatzung liegen, Liv. 29, 8, 7. – übtr., malleolus, der für den Notfall dient, wenn der Weinstock etwa eingehen sollte, Colum 4, 15, 1: palmes, als Ersatz dienend, Colum. 4, 21, 3. – II) (v. praeses) dem Statthalter gehörig, -eigen, toga, Spart. Sev. 1. § 7.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > praesidiarius

  • 67 praesidium

    praesidium, iī, n. (praeses), der Vorsitz, das Vorsitzen; dah. I) eig., der Schutz, die Hilfe, a) übh.: alci esse praesidio, Cic.: ferre alci praesidium, Cic.: in fuga sibi praesidium ponere, Caes.: alci proficisci praesidio, Nep. – b) als milit. t. t., die Bedeckung, das Geleit, legiones, quae praesidio impedimentis erant, Caes.: duas legiones praesidio relinquere, Caes.: ut tantum sexaginta naves ad praesidium Italiae salvae essent, Eutr. – scherzh., Me. Perii, in insidias (Hinterhalt) deveni. Pe. Immo in praesidium (Rückhalt), Plaut. Men. 140 Br. – II) meton.: A) der Schutz, die Hilfe, Bedeckung, a) übh.: classis, praesidium provinciae, Cic.: generis praesidia, die Stützen der Familie, Sall.: ad iudicium cum praesidio venire, Cic.: praesidium constituere, eine Schutzwache aufstellen, Cic.: illa omnia, centuriones, cohortes non periculum, sed praesidium nobis denuntiant, Cic. – b) insbes., als milit. t. t., Soldaten, die einen Ort, Transport, ein Lager usw. durch ihre Gegenwart decken, die Bedeckung, Verstärkung, Besatzung, der Posten, praesidium agitare, Posten stehen, Sall. u. Liv.; ebenso praesidia agitare, Sall.: praesidium in urbem accipere, Liv.: praesidium validum imponere, Liv.: praesidia in urbes principum inducere adversus amentiam eorum, qui etc., Cic.: praesidium ad fores ponere, Liv.: praesidia disponere, Liv., ad ripas dis-
    ————
    ponere, Caes.: ibi (in castris) praesidium relinquere (zurücklassen), Liv.: praesidium dare, Nep.: Italia... praesidiis tenetur, Cic.: tenere praesidiis urbes, Liv.: praesidia per occasiones submittere, Liv.: praesidia deducere, Liv.: in praesidio relictus, Liv.: in praesidium relictus, Curt. – dah. bildl., in praesidio collocatus, Cic.: in praesidio fuit, Nep. – B) jeder Ort, den man mit Soldaten besetzt, Hügel, Lager usw., der Posten, die Linien, die Schanze, pr. Galliarum, Eutr.: cum legio praesidium occupavisset, Caes.: in praesidiis esse, Cic.: intra praesidia Pompei esse, Caes.: praesidium regium expugnatum est, Tac.: praesidio decedere, vom P. weggehen, desertieren, Liv.: so auch propter metum praesidium relinquere (verlassen), Cic.: pr. tutari, Liv.: pr. communire, verschanzen, Liv.: intra sua praesidia se recipere, Nep.: praesidia Romana intrare, Tac. – bildl., vetat Pythagoras iniussu imperatoris, id est dei, de praesidio et statione vitae decedere, Cic.: vigilantem consulem de rei publicae praesidio demovere volunt, von seinem Posten als Staatsoberhaupt verdrängen, Cic. – C) jedes Hilfsmittel, a) übh.: quaerere sibi praesidia, Cic.: magnum sibi praesidium ad beatam vitam comparare, Cic.: quod satis esset praesidii, alles zum Lebensunterhalt u. zur Sicherheit Nötige, Nep. Them. 8, 5. – b) insbes., ein mediz. Hilfsmittel, eine Arznei, Plin. 22, 90 u.a.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > praesidium

  • 68 praestes

    praestes, stitis, m. (2. praesto) = praeses, der Vorsteher, Schützer, lares, die schützenden Hausgötter, Ov.: Iuppiter, Capit. u. Inscr.: hic deus boni consilii pr., Macr.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > praestes

  • 69 rector

    rēctor, ōris, m. (rego), der Lenker, Leiter, Führer, Regierer, I) eig.: navis, Steuermann Cic.: navigii, Sen.: elephanti, Kornak, Liv.: equi, Reiter, Tac.: u. so equi sine rectore exterriti, Sall. fr. – II) bildl.: r. et gubernator civitatis, Cic.: r. rei publicae, v. Diktator, Liv. – v. Gottheiten, Beherrscher, Olympi od. superûm od. deûm, v. Jupiter, Ov.: maris, v. Neptun, Ov.: rector universi deus, Sen.: praeses mundi et rector universi (v. Gott), Lact. – ebenso v. Königen, Thebarum, Hor.: Dolopum, Ov. – v. Verwalter einer Provinz, Statthalter, provinciae, Suet. u. Lact.: Syriae, Tac. – v. Befehlshabern, Heerführern, peditum equitumque rectores, Tac.: castris (= castrorum), Lucan.: proeliorum periti rectores, schlachtenkundige Feldherrn, Amm. – v. Jugendführer, Pädagogen, Erzieher, Lenker, Leiter, Mentor, Suet. u.a.: custos rectorque, Plin. ep. – v. lebl. Subjj., animus ille rector dominusque nostri, Sen.: rector nostri animus, Apul.: iudicis vultus saepe ipse rector est dicentis, Quint.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > rector

  • 70 apud

    (praep.) 1)означ. лицо, а) во владении (detentio) которого находится что-нибудь (1. 63 D. 50, 16. 1. 47 § 1 D. 2, 14. 1. 28 D. 16, 3. 1. 7 § 10. D. 26, 7. 1. 3 § 2. 1. 4 D. 43, 5);

    concipere, edere partum ap. aliquem (l. 4 § 15. 1. 10 § 2. 1. 33. pr. D. 41, 3);

    b) под властью которого остается кто-нибудь (1. 1. pr. D. 43, 30); ар. hostes esse, decedere (l. 19 § 5. 1. 20. D. 3, 5. 1. 3 § 1. D. 50, 16), ap. se retinere hominem liberum (1. 3 § 4 D. 43, 30);

    c) которому служит известное право, tutela remanet ap. aliquem (1. 1 § 3. D. 26, 4);

    legisactio est ap. aliquem (см. actio s. 2);

    d) в присутствии которого совершаются юридические действия, ар. judicem agere (l. 10 § 1. D. 4, 2. 1. 25 pr. D. 28, 2), experiri (1. 23. D. 16, 3), petere (1. 9 § 2. D. 39, 2), postulare (1. 1 § 2, 6. D. 3, 1), provocare (1. 43. D. 10, 2), impetrare (1. 6. D. 5, 2), res defenditur (1. 5 eod), examinatur (I. 32. pr. D. 22, 1), quaeritur (§ 1. J. 4, 6), probare (1. 10 § 3. D. 2, 13);

    ap. Praetorem adoptare (§ 8 J. 1, 11), manumittere (1. 1. Dю 1, 14);

    Praeses ap. se adoptare potest (1. 2 D. 1, 18);

    ap. semetipsum in adoptionem dari, emancipari (1. 3. D. 1, 7);

    magistratus, ap. quem legisactio est (1. 4. eod.);

    ap. Praef. audiri (1. 1 § 5. D. 1, 12), ap. consilium causam probare (1. 9 § 1. D. 26, 8);

    ap. officium cavere (1. 17. D. 2, 4);

    e) означ. верителя, за должннка которого кто-нибудь поручается, ар. aliquem pro aliquo fidem suam obligare, fidejubere, intervenire, obligari, mandatorem existere (1. 27 § 2. D. 16, 1. 1. 15 § 1. 1. 16 pr. 1. 21 § 3. 1. 24. 71. pr. D. 46, 1);

    f) для означ. сочинений юристов, на которые кто-нибудь ссылается, ар. veteres dicitur (1. 53. pr. D. 50, 16); ар. antiquos quaerebatur (1. 21. pr. C. 6, 2); ар. Plautium placuit (1. 28 § 3. D. 24, 1);

    ap. Julianum quaeritur (1. 39 § 2. D. 3, 3);

    ap. Julianum Marcellus notat (1. 9. D. 50, 16);

    ap. Ursejum Cassius scribit (1. 10 § 5. D. 7, 4);

    g) для означ. лиц, у которых что-нибудь делается, что-нибудь имеет место, jus quod ар. omnes peraeque custoditur (1. 9. D. 1, 1);

    ap. Graecos (1. 6 § 1. eod.);

    ap. populum Rom. (1. 2 § 35. D. 1, 2);

    ap. veteres, vetustiores (1. 1. pr. D. 1, 11. 1. 1. D. 1, 15);

    educari apud aliquem (1. 3. C. 5, 25).

    2) при, для означ. места, ар. aedem deponere (1. 5 § 2. D. 16, 3);

    ap. sedes suas et domicilium suum esse (1. 28 § 5. D. 40, 5);

    ap. civitatem incolam esse (1. 2. pr. D. 49, 18).

    3) ap. acta (см.).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > apud

  • 71 cognoscere

    1) узнавать: cognita rei veritate (1. 10 D. 5, 1. 1. 11 D. 44, 1);

    cognita actione, qua conveniatur (1. 1 pr. D. 2, 13).

    2) познавать (1. 44 pr. D. 11, 7). 3) производить следствие, разбирательство по гражданским делам, а) разбирать, решать спорное дело а) со стороны судьи, напр. (judex familiae hercisc. cognoscens (1. 35 pr. D. 28, 5);

    de finibus oognoscens (1. 8 § 1 D. 10, 1): judex, qui tutelae cognoscit (I. 2 pr. D. 27, 2);

    qui de dote cognoscit (1. 27 § 5 D. 6, 1); (1. 17 § 4 D. 39, 2); (I. 3 § 5 D. 37, 5);

    ex actione cognosc. (1. 4 § 1 D. 13, 4);

    summatim cognoscere (1. 3 § 9 D. 10, 4); (1. 5 § 1D. 34, 9); р) или высших сановников (magistratus);

    ipse cognoscere, противоп. judicem dare (1. 8. 10. 19 § 1. 1. 21 D. 1, 18);

    causa cognita judicium dare (1 11 D. 2, 4. 1. 28 § 4 D. 5, 1); (1. 2 § 6 eod.);

    excusare (1. 9 § 4 D. 4, 8);

    c. cogn. Praetor vel Praeses permittat (1. 2 § 1 D. 1, 21): c. cogn. a. Praetore temperandum (1. 13. 43 § 6 D. 3, 3);

    c. c. arrogatio permittitur (§ 3 J. 1, 11); 7) или со стороны императора: quodcunque Imperator cognoscens decrevit (1. 1 § 1 D. 1, 4);

    b) произвести следствие по уголовному делу (1. 1 § 3. 10 D. 48, 16. 1. 1 § 17 D. 48, 18).

    4) признавать (1. 56 pr. D. 50, 16). 5) одобрять, дозволять: sine causa legibus cognita inservos suos saevire (1. 1 § 2 D. 1, 6). 6) stupro cognoscere, иметь связь с женщиною, совепшать прелюбодеяние (1. 14 D. 34, 9. 1. 22 C. 9, 9).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > cognoscere

  • 72 exigere

    1) изгонять, exactis regibus (1. 2 § 3. 16. 20 D. 1, 2);

    exig. in exsilium (l. 8 D. 48, 8).

    2) требовать, а) вообще = desiderare, напр. si res exegerit, si ita res exigit (1. 21 § 2. 4. 6. 1. 8 § 1 D. 10, 1);

    pront causa exegerit (1. 1 § 19 D. 48, 18. 1. 22 § 1 D. 7, 8): ubi usus exigit (1. 18 § 10 D. 50, 4. 1. 11 D. 27, 10. 1. 118 D. 30);

    ex. cautionem (1. 1 § 15. 1. 8 D. 27, 8. 1. 11 § 18 D. 32. 1. 13 § 11 D. 39, 2. 1. 33 pr. D. 26, 7. 1. 47 § 5 D. 30);

    exig. reum iudicio sisti (1. 2 pr. D. 2, 11);

    exig. aliqitem: exigi rationes edere (1. 8 pr. D. 2, 13): b) отыскивать что-либо судебным порядком: exigere posse, quia actio delata est (1. 64 § 6 D. 24, 3);

    exig. per personalem actionem (1. 35 D. 5, 1. 1. 9 D. 34, 3);

    exig. debita a debitore (1. 7 § 4 seq. 1. 8 § 3. 1. 15. 21 § 2 eod.);

    exig. debitorem, требовать от должника уплаты денег (1. 15 cit. 5 § 4 D. 19, 5);

    exig. coheredes (1. 44 § 1 D. 24, 3);

    pactum, ne invitus exigeretur (1. 32 § 1 D. 23, 4. 1. 39 D. 3. 5);

    exig. nomen (1. 6 § 2 D. 12, 6. 1. 11 § 13 D. 32), indebitum, non debitum (1. 20 § 18 D. 5, 3 1. 2 § 7 D. 18, 4. 1. 65 D. 5, 1. 1. 44 § 1 D. 24, 3);

    exig. sortem cum usuris (1. 9 D. 27, 8), fideicommissum (1. 41 § 11 D. 32), iudicatum (1. 1 § 2 D. 22, 1), poenam (1. 32 § 3 D. 4, 8. 1. 4 § 2 D. 9, 4. 1. 55 § 1 D. 26. 7. 1. 122 § 3 D. 45, 1);

    poenae nomine exactum (1. 74 D. 46, 3);

    exig. operas, officia (1. 13 § 3 D. 32. 1. 20 D. 40, 4. 1. 187 D. 50, 16);

    privilegium exigendi, право на преимущество в удовлетворении (1. 25 D. 12, 1. 1. 52 § 10 D. 17, 2. 1. 1 D. 42, 3. 1. 24 § 1 D. 42, 5). Exactio, oсуществление требования судебным порядком (1. 40 C. 9, 2);

    compensatione vel exactione consequi (1. 23 § 1 D. 18, 4);

    exactionem habere, pati, parere (1. 7 § 1. 1. 9. 11 pr. D. 25, 1);

    exactio debiti (1. 28 D. 12, 1), sortis (1. 69 § 2 D. 23, 3);

    dotis (1. 43 § 1 cocl.), nominum (1. 35 D. 26, 7), legati, fideirommissi (1. 18 § 1 D. 37,4), operarum (1. 48 1). 38, 1. 1. 70 pr. D. 50, 16);

    c) взыскивать: exugendi tributi munus (1. 17 § 7 D. 50, 1. cf. 1. 1 0. 1, 37. I. 9 § 5 D. 39, 4. 1. 11 § 5 D. 13, 7. 1. 37. § 1 D. 26, 7). Exactio, изыскивание, побор: illicitas exactiones - prohibeat Praeses prov. (1. 6 pr. § 3 D. 1. 18. cf. 1. 1 C. 10, 19);

    exactio vectigalis (1. 49 D. 21; 1), tributorum (1. 5 § 1 D. 49, 18. 1. 3 § 11 D. 50, 4), tributoria (l. 8 C. 6, 2). Exactor-сборщик, exactorum illicita avaritia (1. 6 § 9 D. 1, 18);

    exact. pecuniae (1. 18 § 8 D. 50, 4. cf. 1. 9 § 5 D. 50, 8), tributorum (tit. C. 10, 19. 1. 8 C. 6, 2); (tit. C. 12, 61).

    3) совершать, исполнять: exactum esse, оканчивать, exactio libertatis iudicio (1. 3 C. 7, 18); особ. о времени: истекать: exacto tempore (1. 38 § 3 D. 40, 12); (1. 60 § 4 D. 23, 2. 1. 6 D. 22, 2);

    incipiente, non exacto die (l. 134 D. 50, 16).

    4) exactus (adi.);

    exacte (adv.) исправный, точный: exactissima diligentia (1. 72 D. 17, 2. 1. 1 § 4 D. 44, 7. 1. 3. D. 18, 6);

    exacto officio negotia gerere (1. 21 C. 4, 35); (Gai. I, 93).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > exigere

  • 73 intercessio

    1) принятие на себя чужого обязательства, чужого долга;

    per intercess. aes alienum stiscipere (1. 19 § 3 D. 14, 3);

    SCtum., quod de intercessionibus feminarum factum est (1. 15 29 § 1 D. 16, 1. 1. 2. 9. 10 C. 4, 29. 1. 8 pr. D. eod. 1. 32 § 1 eod. I. 7 § 1 D. 44, 1).

    2) посредничество, intercessione, auctoritatis suae prospiciet Praeses prov. (1. 1 C. 9, 42). 3) исполнение (1. 1 C. 12, 22).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > intercessio

  • 74 legatus

    (subst.) 1) посол;

    legatio, посольство (tit. D. 50, 7. C. 10, 63. 1. 1. 2. pr. 1. 12 D. cit. 1. 8 D. 4, 6);

    provincialis (1. 35 § 2 D. 12, 2. 1. 18 § 12 D. 50, 4. 1. 32 § 9 D. 4, 8. 1. 86 pr. D. 29, 2);

    legationis causa abesse (1. 30 pr. eod. 1. 13 § 1 D. 28; 1. 1. 3 C. h. t. 1. 17 D. h. t. 1. 2 § 3 D. 5, 1. 1. 8 eod. 1. 24 § 1 eod.).

    2) представитель т. наз. -го Praeses prov. (1. 2 § 1. 1. 3. 4 § 6. 1. 5. 6 pr. § 2. 1. 10 § 1. 1. 11 - 13 D. l, 16. 1. 4 D. 1, 21. 1. 32 D. 4, 6. 1. 1 pr. D. 37, 13. 1. 17 D. 40, 2. 1. 9 § 2. 3. D. 48, 19. 1. 2 D. 49, 3). 3) наместник императорской провинции (legatus Caesaris) (1. 1. 20 D. 1, 18. 1. 7 D. 40, 2, Gai. 101. 102). 4) военачальник (Vat. § 222).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > legatus

  • 75 moderator

    управляющий, правитель: suae quisque rei mod. atque arbiter (1. 21 C. 4, 35);

    mod. provinciae = rector, praeses prov. (1. 9. 11 C. 1, 40. 1. 5 C. 3, 3. 1. 3 C. 5, 17).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > moderator

  • 76 mysia

    земли в Малой Азии (1. 3 D. 1, 32);

    Praeses prov. Mysiae inferioris (1. 9 D. 49, 15);

    M. prima, secunda (1. 10 C. 12, 60);

    mysiacus, мизийский: limes mys. (1. 1 C. Th. 7, 17).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > mysia

  • 77 praesidalis

    см. praeses s. c.

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > praesidalis

  • 78 praesidatus

    (subst.) должность председателя т. н. Praeses (1. 2 C. Th. 6, 28. 1. 23 pr. C. Th. 8, 5).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > praesidatus

  • 79 repetere

    1) обратно требовать;

    repetitio, требование чего-нб. назад, особ, посредст. condictio (1. 3 D. 16, 2. 1. 3 § 7 D. 2, 2. 1. 3 § 3 D. 3, 6. 1. 44 D. 12, 6. 1. 53 D. 50, 17. 1. 41 § 1 eod.); тк. = petere, вчинять, предъявлять иск;

    repetitio = petitio (1. 1. 2 C. 7, 4. 1. 18 C. 9, 9. 1. 2 C. 9, 27).

    2) отменять (1. 14 D. 42, 1). 3) повторять;

    repetitio, повторение: а) приводить на память (1. 10 pr. D. 2, 14. 1. 14 pr. 29, 7);

    b) возобновлять юридич. акт (1. 2 D. 18, 5);

    denuo repet. negotium (1. 3 C. 4, 21); с) восстановлять правоотношение (1. 6 C. 9, 51);

    d) опять вступать в должность (1. 17 § 3 D. 50, 1); е) опять отказывать кому-либо что-нб.;

    repet. legatum (1. 12 D. 22, 3. 1. 32 pr. 1. 52 § 1. 1. 53 § 1. 1. 113 § 2 seq. D. 30. 1. 63. 77. D. 32. 1. 23 D. 33, 2. 1. 28 § 1 D. 34, 3. 1. 80 D. 50, 16. cf. 1. 19 pr. D. 30. 1. 4 C. 6, 49. 1. 2 § 1. 1. 3 pr. § 1. 2. 1. 5 pr. D. 7, 4. 1. 3 § 2 D. 7, 9. 1. 63 D. 32. 1. 77 pr. D. 35, 1);

    f) вторично предъявлять иск: repet. actionem (1. 21 pr. D. 5, 2. 1. 7 pr. D. 48, 16. 1. 16 pr. D. 48, 18. 1. 6 C. 9, 1).

    4) снова вызывать в суд, обвинять, repet. (reum) aliquem (1. 14 § 2. D. 38, 2. 1. 3 § 1. 4. 1. 12. § 1 D. 48, 2. 1. 31 D. 48, 5. 1 10 § 2. 1. 12. 15 § 6 D. 48, 16. 1. 18 § 1 D. 48, 18). 5) опять обращаться к: Praeses repetitus (1. 6 C. 7, 43). 6) отнести к прошедшему (1. 51 § 2 D. 9, 2. 1. 34 § 1 D. 44, 7. 1. 5 § 7 D. 39, 1. cf. 1. 15 § 31 D. 39, 2);

    repetita die (с увеличением срока) reddi interdictum (1. 1 § 10 D. 43, 19);

    repetita die (с зачислением) intentionem suscipere (1. 9 § 6 D. 10, 4).

    7) начинать, repet. ab initiis (1. 1 D. 1, 2).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > repetere

  • 80 praesidium

        praesidium ī, n    [praeses], defence, protection, guardianship, help, aid, assistance: proficisci praesidio suis, N.: amicitiam populi R. sibi praesidio esse oportere, Cs.: tectus praesidio firmo amicorum: Ut meae stultitiae in iustitiā tuā sit aliquid praesidi, T.: Veneris praesidio ferox, H.— A guard, escort, convoy, garrison: ad iudicium cum praesidio venit: omnium bonorum praesidio ornatus: servorum praesidio uti: regale, H.: occupatoque oppido, ibi praesidium conlocat, garrison, Cs.: (turrīs) praesidiis firmare, with troops, S.: praesidium dedit, ut tuto perveniret, escort, N.: praesidium ex arce expellere, garrison, N.: praesidia interficere, troops, N.: praesidia custodiasque disponere, picket guards, Cs.: galeatum, Iu.: O et praesidium et dulce decus meum, H.: quantum Praesidium perdis, V.— An occupied place, post, station, intrenchment, fortification, camp: in praesidio conlocatus, on guard: qui propter metum praesidium relinquit, leaves his post: praesidio discedere, L.: procul in praesidio esse, N.: praesidium occupare et munire, Cs.: milites in praesidiis disponere, Cs.: in praesidiis esse, with the army.—Aid, help, assistance: quod satis esset praesidi dedit, what was needful for his support and safety, N.: quaerere sibi praesidia periculis: me biremis praesidio scaphae Tutum... Aura feret, H.: fortissimum pudoris: aliunde rerum exspectanda tuarum Praesidia, encouragement, Iu.
    * * *
    protection; help; guard; garrison, detachment

    Latin-English dictionary > praesidium

См. также в других словарях:

  • PRAESES — nomen generale est, verba sunt Marci IC. leg. 1. ff. de Offic. praesid. eo quod et Proconsulet, et Legati Caesaris, et omnes Provineias regentes, licet Senatores non sint, Praesides appellantur. Vide quoque Dionem, l. 4. Speciatim vero Praesides… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Praeses — (plural Praesides), a Latin word meaning Seated in front, i.e. at the head (of a meeting or company), has both ancient and modern uses.Roman imperial usePraeses, a common Latin word, meaning chief or patron, [ Cassell s Latin Dictionary.] was… …   Wikipedia

  • Praeses — (von lateinisch prae sidere „vor sitzen“) steht für: den leitenden Geistlichen in einigen evangelischen Landeskirchen (anstelle eines Bischofs), siehe Präses den zivilen Statthalter in zahlreichen römische Provinzen, siehe Praeses (Statthalter) …   Deutsch Wikipedia

  • Praeses — (lat.), 1) Vorsitzender; 2) Statthalter einer römischen Provinz; 3) später Statthalter in Provinzen von geringerem Umfang; 4) der die Aufsicht führende akademische Lehrer bei einer Disputation, s.d. 4); 5) der bei Studentencommercen Vorsitzende,… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • Praeses — (lat.), im alten Rom der Provinzialstatthalter; jetzt soviel wie Präsident, Vorsitzender …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

  • praeses — index guardian Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • Praeses (Statthalter) — Praeses (Plural: praesides, von lateinisch prae sidere „vor sitzen“) war in der römischen Kaiserzeit und der Spätantike der Titel für den Statthalter einer römischen Provinz. Inhaltsverzeichnis 1 Definition und Rangeinteilung 2 Aufgaben 3… …   Deutsch Wikipedia

  • praeses — /priysiyz/ In Roman law, a president or governor. Called a nomen generate, including pro consuls, legates, and all who governed provinces …   Black's law dictionary

  • praeses — A Roman governor …   Ballentine's law dictionary

  • praeses — variant of preses …   Useful english dictionary

  • PRESES — praeses, praeses …   Abbreviations in Latin Inscriptions

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»