-
1 praeses
praeses praeses, idis m председатель -
2 praeses
1. sidis [ praesideo ]adj. защищающий, охраняющий ( dextra SenT)ars salutis humanae p. CC — искусство, стоящее на страже человеческого здоровья, т. е. медицинаlocus p. Pl — убежище2. subst. m., f.хранитель, покровитель, защитникp. belli V, Q — богиня (бог) войныsenatus rei publicae custos, p., propugnator C — сенат — страж, хранитель (и) защитник государстваp. provinciae Su — наместник (в) провинции, т. е. проконсул -
3 praeses
сущ.общ. председатель, председательствующий, президент -
4 praeses
председатель;a) военный начальник (1. 3 § 6. 1. 6 § 2 D. 49, 14);
b) = Praetor (1. 15 D. 2, 1. 1. 23 § 3 D. 4, 2);
c) особ. наместник провинции (tit. D. 1, 18. Gai. I. 6);
praesidalis (adi.) наместнический, praesid. officium (1. 2 C. 6, 1);
decretum (1. 2 C. 5, 72);
indicium (1. 3 C. 3, 3. 1. 17 C. 9, 1. 1. 37 § 2 C. 1, 3);
notio (1. 4 C. 4, 9. 1. 13 C. 7, 16. 1. 20 C. 8, 14. 1. 5 C. 9, 33);
iussio (1. 11 C. 4, 24);
praesid. acta (1. 6 C. 3, 31).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > praeses
-
5 praesidalis
praesidālis, e [ praeses ]наместнический (jus Treb; provinciā Lampr)vir p. Symm — бывший наместник -
6 praesidatus
praesidātus, ūs m. [ praeses ]наместничество, звание наместника Vop, Treb etc. -
7 apud
(praep.) 1)означ. лицо, а) во владении (detentio) которого находится что-нибудь (1. 63 D. 50, 16. 1. 47 § 1 D. 2, 14. 1. 28 D. 16, 3. 1. 7 § 10. D. 26, 7. 1. 3 § 2. 1. 4 D. 43, 5);concipere, edere partum ap. aliquem (l. 4 § 15. 1. 10 § 2. 1. 33. pr. D. 41, 3);
b) под властью которого остается кто-нибудь (1. 1. pr. D. 43, 30); ар. hostes esse, decedere (l. 19 § 5. 1. 20. D. 3, 5. 1. 3 § 1. D. 50, 16), ap. se retinere hominem liberum (1. 3 § 4 D. 43, 30);
c) которому служит известное право, tutela remanet ap. aliquem (1. 1 § 3. D. 26, 4);
legisactio est ap. aliquem (см. actio s. 2);
d) в присутствии которого совершаются юридические действия, ар. judicem agere (l. 10 § 1. D. 4, 2. 1. 25 pr. D. 28, 2), experiri (1. 23. D. 16, 3), petere (1. 9 § 2. D. 39, 2), postulare (1. 1 § 2, 6. D. 3, 1), provocare (1. 43. D. 10, 2), impetrare (1. 6. D. 5, 2), res defenditur (1. 5 eod), examinatur (I. 32. pr. D. 22, 1), quaeritur (§ 1. J. 4, 6), probare (1. 10 § 3. D. 2, 13);
ap. Praetorem adoptare (§ 8 J. 1, 11), manumittere (1. 1. Dю 1, 14);
Praeses ap. se adoptare potest (1. 2 D. 1, 18);
ap. semetipsum in adoptionem dari, emancipari (1. 3. D. 1, 7);
magistratus, ap. quem legisactio est (1. 4. eod.);
ap. Praef. audiri (1. 1 § 5. D. 1, 12), ap. consilium causam probare (1. 9 § 1. D. 26, 8);
ap. officium cavere (1. 17. D. 2, 4);
e) означ. верителя, за должннка которого кто-нибудь поручается, ар. aliquem pro aliquo fidem suam obligare, fidejubere, intervenire, obligari, mandatorem existere (1. 27 § 2. D. 16, 1. 1. 15 § 1. 1. 16 pr. 1. 21 § 3. 1. 24. 71. pr. D. 46, 1);
f) для означ. сочинений юристов, на которые кто-нибудь ссылается, ар. veteres dicitur (1. 53. pr. D. 50, 16); ар. antiquos quaerebatur (1. 21. pr. C. 6, 2); ар. Plautium placuit (1. 28 § 3. D. 24, 1);
ap. Julianum quaeritur (1. 39 § 2. D. 3, 3);
ap. Julianum Marcellus notat (1. 9. D. 50, 16);
ap. Ursejum Cassius scribit (1. 10 § 5. D. 7, 4);
g) для означ. лиц, у которых что-нибудь делается, что-нибудь имеет место, jus quod ар. omnes peraeque custoditur (1. 9. D. 1, 1);
ap. Graecos (1. 6 § 1. eod.);
ap. populum Rom. (1. 2 § 35. D. 1, 2);
ap. veteres, vetustiores (1. 1. pr. D. 1, 11. 1. 1. D. 1, 15);
2) при, для означ. места, ар. aedem deponere (1. 5 § 2. D. 16, 3);educari apud aliquem (1. 3. C. 5, 25).
ap. sedes suas et domicilium suum esse (1. 28 § 5. D. 40, 5);
3) ap. acta (см.).ap. civitatem incolam esse (1. 2. pr. D. 49, 18).
-
8 cognoscere
1) узнавать: cognita rei veritate (1. 10 D. 5, 1. 1. 11 D. 44, 1);2) познавать (1. 44 pr. D. 11, 7). 3) производить следствие, разбирательство по гражданским делам, а) разбирать, решать спорное дело а) со стороны судьи, напр. (judex familiae hercisc. cognoscens (1. 35 pr. D. 28, 5);cognita actione, qua conveniatur (1. 1 pr. D. 2, 13).
de finibus oognoscens (1. 8 § 1 D. 10, 1): judex, qui tutelae cognoscit (I. 2 pr. D. 27, 2);
qui de dote cognoscit (1. 27 § 5 D. 6, 1); (1. 17 § 4 D. 39, 2); (I. 3 § 5 D. 37, 5);
ex actione cognosc. (1. 4 § 1 D. 13, 4);
summatim cognoscere (1. 3 § 9 D. 10, 4); (1. 5 § 1D. 34, 9); р) или высших сановников (magistratus);
ipse cognoscere, противоп. judicem dare (1. 8. 10. 19 § 1. 1. 21 D. 1, 18);
causa cognita judicium dare (1 11 D. 2, 4. 1. 28 § 4 D. 5, 1); (1. 2 § 6 eod.);
excusare (1. 9 § 4 D. 4, 8);
c. cogn. Praetor vel Praeses permittat (1. 2 § 1 D. 1, 21): c. cogn. a. Praetore temperandum (1. 13. 43 § 6 D. 3, 3);
c. c. arrogatio permittitur (§ 3 J. 1, 11); 7) или со стороны императора: quodcunque Imperator cognoscens decrevit (1. 1 § 1 D. 1, 4);
4) признавать (1. 56 pr. D. 50, 16). 5) одобрять, дозволять: sine causa legibus cognita inservos suos saevire (1. 1 § 2 D. 1, 6). 6) stupro cognoscere, иметь связь с женщиною, совепшать прелюбодеяние (1. 14 D. 34, 9. 1. 22 C. 9, 9).b) произвести следствие по уголовному делу (1. 1 § 3. 10 D. 48, 16. 1. 1 § 17 D. 48, 18).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > cognoscere
-
9 exigere
1) изгонять, exactis regibus (1. 2 § 3. 16. 20 D. 1, 2);2) требовать, а) вообще = desiderare, напр. si res exegerit, si ita res exigit (1. 21 § 2. 4. 6. 1. 8 § 1 D. 10, 1);exig. in exsilium (l. 8 D. 48, 8).
pront causa exegerit (1. 1 § 19 D. 48, 18. 1. 22 § 1 D. 7, 8): ubi usus exigit (1. 18 § 10 D. 50, 4. 1. 11 D. 27, 10. 1. 118 D. 30);
ex. cautionem (1. 1 § 15. 1. 8 D. 27, 8. 1. 11 § 18 D. 32. 1. 13 § 11 D. 39, 2. 1. 33 pr. D. 26, 7. 1. 47 § 5 D. 30);
exig. reum iudicio sisti (1. 2 pr. D. 2, 11);
exig. aliqitem: exigi rationes edere (1. 8 pr. D. 2, 13): b) отыскивать что-либо судебным порядком: exigere posse, quia actio delata est (1. 64 § 6 D. 24, 3);
exig. per personalem actionem (1. 35 D. 5, 1. 1. 9 D. 34, 3);
exig. debita a debitore (1. 7 § 4 seq. 1. 8 § 3. 1. 15. 21 § 2 eod.);
exig. debitorem, требовать от должника уплаты денег (1. 15 cit. 5 § 4 D. 19, 5);
exig. coheredes (1. 44 § 1 D. 24, 3);
pactum, ne invitus exigeretur (1. 32 § 1 D. 23, 4. 1. 39 D. 3. 5);
exig. nomen (1. 6 § 2 D. 12, 6. 1. 11 § 13 D. 32), indebitum, non debitum (1. 20 § 18 D. 5, 3 1. 2 § 7 D. 18, 4. 1. 65 D. 5, 1. 1. 44 § 1 D. 24, 3);
exig. sortem cum usuris (1. 9 D. 27, 8), fideicommissum (1. 41 § 11 D. 32), iudicatum (1. 1 § 2 D. 22, 1), poenam (1. 32 § 3 D. 4, 8. 1. 4 § 2 D. 9, 4. 1. 55 § 1 D. 26. 7. 1. 122 § 3 D. 45, 1);
poenae nomine exactum (1. 74 D. 46, 3);
exig. operas, officia (1. 13 § 3 D. 32. 1. 20 D. 40, 4. 1. 187 D. 50, 16);
privilegium exigendi, право на преимущество в удовлетворении (1. 25 D. 12, 1. 1. 52 § 10 D. 17, 2. 1. 1 D. 42, 3. 1. 24 § 1 D. 42, 5). Exactio, oсуществление требования судебным порядком (1. 40 C. 9, 2);
compensatione vel exactione consequi (1. 23 § 1 D. 18, 4);
exactionem habere, pati, parere (1. 7 § 1. 1. 9. 11 pr. D. 25, 1);
exactio debiti (1. 28 D. 12, 1), sortis (1. 69 § 2 D. 23, 3);
dotis (1. 43 § 1 cocl.), nominum (1. 35 D. 26, 7), legati, fideirommissi (1. 18 § 1 D. 37,4), operarum (1. 48 1). 38, 1. 1. 70 pr. D. 50, 16);
c) взыскивать: exugendi tributi munus (1. 17 § 7 D. 50, 1. cf. 1. 1 0. 1, 37. I. 9 § 5 D. 39, 4. 1. 11 § 5 D. 13, 7. 1. 37. § 1 D. 26, 7). Exactio, изыскивание, побор: illicitas exactiones - prohibeat Praeses prov. (1. 6 pr. § 3 D. 1. 18. cf. 1. 1 C. 10, 19);
exactio vectigalis (1. 49 D. 21; 1), tributorum (1. 5 § 1 D. 49, 18. 1. 3 § 11 D. 50, 4), tributoria (l. 8 C. 6, 2). Exactor-сборщик, exactorum illicita avaritia (1. 6 § 9 D. 1, 18);
3) совершать, исполнять: exactum esse, оканчивать, exactio libertatis iudicio (1. 3 C. 7, 18); особ. о времени: истекать: exacto tempore (1. 38 § 3 D. 40, 12); (1. 60 § 4 D. 23, 2. 1. 6 D. 22, 2);exact. pecuniae (1. 18 § 8 D. 50, 4. cf. 1. 9 § 5 D. 50, 8), tributorum (tit. C. 10, 19. 1. 8 C. 6, 2); (tit. C. 12, 61).
4) exactus (adi.);incipiente, non exacto die (l. 134 D. 50, 16).
exacte (adv.) исправный, точный: exactissima diligentia (1. 72 D. 17, 2. 1. 1 § 4 D. 44, 7. 1. 3. D. 18, 6);
exacto officio negotia gerere (1. 21 C. 4, 35); (Gai. I, 93).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > exigere
-
10 intercessio
1) принятие на себя чужого обязательства, чужого долга;per intercess. aes alienum stiscipere (1. 19 § 3 D. 14, 3);
2) посредничество, intercessione, auctoritatis suae prospiciet Praeses prov. (1. 1 C. 9, 42). 3) исполнение (1. 1 C. 12, 22).SCtum., quod de intercessionibus feminarum factum est (1. 15 29 § 1 D. 16, 1. 1. 2. 9. 10 C. 4, 29. 1. 8 pr. D. eod. 1. 32 § 1 eod. I. 7 § 1 D. 44, 1).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > intercessio
-
11 legatus
(subst.) 1) посол;legatio, посольство (tit. D. 50, 7. C. 10, 63. 1. 1. 2. pr. 1. 12 D. cit. 1. 8 D. 4, 6);
provincialis (1. 35 § 2 D. 12, 2. 1. 18 § 12 D. 50, 4. 1. 32 § 9 D. 4, 8. 1. 86 pr. D. 29, 2);
2) представитель т. наз. -го Praeses prov. (1. 2 § 1. 1. 3. 4 § 6. 1. 5. 6 pr. § 2. 1. 10 § 1. 1. 11 - 13 D. l, 16. 1. 4 D. 1, 21. 1. 32 D. 4, 6. 1. 1 pr. D. 37, 13. 1. 17 D. 40, 2. 1. 9 § 2. 3. D. 48, 19. 1. 2 D. 49, 3). 3) наместник императорской провинции (legatus Caesaris) (1. 1. 20 D. 1, 18. 1. 7 D. 40, 2, Gai. 101. 102). 4) военачальник (Vat. § 222).legationis causa abesse (1. 30 pr. eod. 1. 13 § 1 D. 28; 1. 1. 3 C. h. t. 1. 17 D. h. t. 1. 2 § 3 D. 5, 1. 1. 8 eod. 1. 24 § 1 eod.).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > legatus
-
12 moderator
управляющий, правитель: suae quisque rei mod. atque arbiter (1. 21 C. 4, 35);mod. provinciae = rector, praeses prov. (1. 9. 11 C. 1, 40. 1. 5 C. 3, 3. 1. 3 C. 5, 17).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > moderator
-
13 mysia
земли в Малой Азии (1. 3 D. 1, 32);Praeses prov. Mysiae inferioris (1. 9 D. 49, 15);
M. prima, secunda (1. 10 C. 12, 60);
mysiacus, мизийский: limes mys. (1. 1 C. Th. 7, 17).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > mysia
-
14 praesidalis
см. praeses s. c.Латинско-русский словарь к источникам римского права > praesidalis
-
15 praesidatus
(subst.) должность председателя т. н. Praeses (1. 2 C. Th. 6, 28. 1. 23 pr. C. Th. 8, 5).Латинско-русский словарь к источникам римского права > praesidatus
-
16 repetere
1) обратно требовать;repetitio, требование чего-нб. назад, особ, посредст. condictio (1. 3 D. 16, 2. 1. 3 § 7 D. 2, 2. 1. 3 § 3 D. 3, 6. 1. 44 D. 12, 6. 1. 53 D. 50, 17. 1. 41 § 1 eod.); тк. = petere, вчинять, предъявлять иск;
2) отменять (1. 14 D. 42, 1). 3) повторять;repetitio = petitio (1. 1. 2 C. 7, 4. 1. 18 C. 9, 9. 1. 2 C. 9, 27).
repetitio, повторение: а) приводить на память (1. 10 pr. D. 2, 14. 1. 14 pr. 29, 7);
b) возобновлять юридич. акт (1. 2 D. 18, 5);
denuo repet. negotium (1. 3 C. 4, 21); с) восстановлять правоотношение (1. 6 C. 9, 51);
d) опять вступать в должность (1. 17 § 3 D. 50, 1); е) опять отказывать кому-либо что-нб.;
repet. legatum (1. 12 D. 22, 3. 1. 32 pr. 1. 52 § 1. 1. 53 § 1. 1. 113 § 2 seq. D. 30. 1. 63. 77. D. 32. 1. 23 D. 33, 2. 1. 28 § 1 D. 34, 3. 1. 80 D. 50, 16. cf. 1. 19 pr. D. 30. 1. 4 C. 6, 49. 1. 2 § 1. 1. 3 pr. § 1. 2. 1. 5 pr. D. 7, 4. 1. 3 § 2 D. 7, 9. 1. 63 D. 32. 1. 77 pr. D. 35, 1);
4) снова вызывать в суд, обвинять, repet. (reum) aliquem (1. 14 § 2. D. 38, 2. 1. 3 § 1. 4. 1. 12. § 1 D. 48, 2. 1. 31 D. 48, 5. 1 10 § 2. 1. 12. 15 § 6 D. 48, 16. 1. 18 § 1 D. 48, 18). 5) опять обращаться к: Praeses repetitus (1. 6 C. 7, 43). 6) отнести к прошедшему (1. 51 § 2 D. 9, 2. 1. 34 § 1 D. 44, 7. 1. 5 § 7 D. 39, 1. cf. 1. 15 § 31 D. 39, 2);f) вторично предъявлять иск: repet. actionem (1. 21 pr. D. 5, 2. 1. 7 pr. D. 48, 16. 1. 16 pr. D. 48, 18. 1. 6 C. 9, 1).
repetita die (с увеличением срока) reddi interdictum (1. 1 § 10 D. 43, 19);
7) начинать, repet. ab initiis (1. 1 D. 1, 2).repetita die (с зачислением) intentionem suscipere (1. 9 § 6 D. 10, 4).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > repetere
-
17 председатель
ngener. president, praeses, preses, voorzitter -
18 председательствующий
adjgener. praeses, preses, voorzitter -
19 президент
ngener. president, praeses, preses
См. также в других словарях:
PRAESES — nomen generale est, verba sunt Marci IC. leg. 1. ff. de Offic. praesid. eo quod et Proconsulet, et Legati Caesaris, et omnes Provineias regentes, licet Senatores non sint, Praesides appellantur. Vide quoque Dionem, l. 4. Speciatim vero Praesides… … Hofmann J. Lexicon universale
Praeses — (plural Praesides), a Latin word meaning Seated in front, i.e. at the head (of a meeting or company), has both ancient and modern uses.Roman imperial usePraeses, a common Latin word, meaning chief or patron, [ Cassell s Latin Dictionary.] was… … Wikipedia
Praeses — (von lateinisch prae sidere „vor sitzen“) steht für: den leitenden Geistlichen in einigen evangelischen Landeskirchen (anstelle eines Bischofs), siehe Präses den zivilen Statthalter in zahlreichen römische Provinzen, siehe Praeses (Statthalter) … Deutsch Wikipedia
Praeses — (lat.), 1) Vorsitzender; 2) Statthalter einer römischen Provinz; 3) später Statthalter in Provinzen von geringerem Umfang; 4) der die Aufsicht führende akademische Lehrer bei einer Disputation, s.d. 4); 5) der bei Studentencommercen Vorsitzende,… … Pierer's Universal-Lexikon
Praeses — (lat.), im alten Rom der Provinzialstatthalter; jetzt soviel wie Präsident, Vorsitzender … Meyers Großes Konversations-Lexikon
praeses — index guardian Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
Praeses (Statthalter) — Praeses (Plural: praesides, von lateinisch prae sidere „vor sitzen“) war in der römischen Kaiserzeit und der Spätantike der Titel für den Statthalter einer römischen Provinz. Inhaltsverzeichnis 1 Definition und Rangeinteilung 2 Aufgaben 3… … Deutsch Wikipedia
praeses — /priysiyz/ In Roman law, a president or governor. Called a nomen generate, including pro consuls, legates, and all who governed provinces … Black's law dictionary
praeses — A Roman governor … Ballentine's law dictionary
praeses — variant of preses … Useful english dictionary
PRESES — praeses, praeses … Abbreviations in Latin Inscriptions