potestas

    improbō (in-pr-) āvī, ātus, āre,    to disapprove, blame, condemn, reject: qui si improbasset (SC.), Cs.: iudicium, overrule: per improbaturum haec Iovem, H.: potestas probandi improbandique (frumenti), rejecting: has (nymphas), derides, O.

    īn-sinuō āvī, ātus, āre,    to thrust in, push in, make a way: potestas in forum insinuandi: quācumque data intervalla essent, insinuabant ordines suos, pushed forward their files, L.—With pron reflex., to find a way in, creep in, steal in, intrude, insinuate oneself, make a way: se inter equitum turmas, Cs.: quā te insinuaveris, L.: quā se inter vallīs flumen insinuat, winds along, L.—Fig., to penetrate, enter, steal in, win one's way, become familiar: in ipsius consuetudinem: in causam: novus per pectora cunctis Insinuat pavor, V.: subtiliter eis, curry favor with, etc.—With se, to win one's way, enter, steal in: se in familiaritatem Metelli: se in familiarem usum, L.: callidus ille ne se insinuet, curry favor: plebi se, L.

    īnstaurō āvī, ātus, āre,    to establish, ordain: choros, V.—To renew, repeat, resume: instaurandae caedis potestas: novum de integro bellum, L.: infestis pugnam sagittis, Iu.: diem donis, celebrates with repeated offerings, V.: ludis biduum instauratum, added by repetitions, L.: pervigiles popinas, frequent anew, Iu.: Instaurati animi, refreshed, V.: di, talia Grais Instaurate, repay, V.

    iūdicō āvī, ātus, āre    [iudex], to examine judicially, judge, be a judge, pass judgment, decide: cum magistratus iudicassit: ordo alius ad res iudicandas postulatur: iudicandi potestas, jurisdiction: iudicantem vidimus Aeacum, H.: recte et ordine: causa iudicata: inclytum iudicium.— To condemn: quoad vel capitis vel pecuniae iudicasset privato, L.: iudicati pecuniae, L.: Horatio perduellionem, convict of treason, L.—To judge judge of, form an opinion upon, pronounce judgment: illos ex tuo ingenio, T.: aliquid oculorum fallacissimo sensu: ex quo iudicari posse, quantum, etc., be inferred, Cs.: sibi me non esse inimicum: eos contra rem p. fecisse, S.: Iove aequo, i. e. sanely, H.—To declare, proclaim: te fortunatam, T.: alquos hostīs, S.: iudicetur non consul Antonius: cuius rei exemplum pulcherrimum iudicarem, Cs.—To determine, resolve, conclude: de itinere, Cs.: mihi iudicatum est deponere, etc.

    lēgitimus adj.    [lex], fixed by law, according to law, lawful, legal, legitimate: dies comitiis habendis: potestas: ad petendum aetas, of eligibility, L.: horae, allowed by law: coniunx, O.: Legitimis pactam iunctamque tabellis amare, Iu.— Plur n. as subst: legitimis quibusdam confectis, legal formalities, N.— Of the law, relating to law, legal: controversiae: impedimentum.— Regular, right, just, proper, appropriate: numerus: poëma, H.: verba, O.: hostis, regular (opp. pirates).

    līberē adv. with comp.    [1 liber], freely, unrestrictedly, without hinderance: animus movetur: Liberius vivendi potestas, T.— Openly, boldly, frankly: consilium dare: ut ingredi libere (oratio) videatur: liberius loqui: liberius si Dixero quid, H.: tellus Omnia liberius ferebat, spontaneously, V.— Like a freeman, liberally: educti, T.

    magistrātus ūs, m    [magister], the office of master, magisterial office, civil office, magistracy: magistratūs, imperia: in magistratibus mandandis: magistratum habere: ingredi, enter upon, S.: magistratu abire, resign: abdicato magistratu, S.: in magistratu manere, remain in office, L.— A magistrate, public functionary: magistratūs adi, Iudicium ut reddant tibi, T.: cum multitudinem hominum magistratūs cogerent, Cs.: legum ministri magistratūs (sunt): seditiosi, S.: his magistratibus, in their consulate, N.: Iura magistratūsque legunt, V.—Collect., the body of magistrates, the municipal administration: potestas magistratui permittitur, S.: unum magistratum cum ipsis habere, Cs.: ad magistratum senatumque Lacedaemoniorum, N.— Military command, office: in classe qui in magistratu erant, N.

    māximus    [1 MAC-].—Of size, large, great, big, high, tall, long, broad, extensive, spacious: fons, S.: aedificium: urbs: solitudines, S.: simulacrum facere maius: oppidum non maximum maximis locis decoravit: aquae magnae fuerunt, inundations, L.: Maior (belua) dimidio, by half, H.: maior videri (Scylla), statelier, V.: Calceus pede maior, too large for, H.: onus parvo corpore maius, H.—Of number or quantity, great, large, abundant, considerable, much: numerus frumenti: copia pabuli, Cs.: maiorem pecuniam polliceri: tibi praeda cedat Maior an illi, i. e. the victor's spoils, H.: populus, V.: tribunorum pars maior, the majority, L.: turba clientium maior, more numerous, H.: maximum pondus auri: Si maiorem feci rem, increased my estate, H.—Of value, great, large, considerable: magni preti servi: ager preti maioris, T.: magna munera et maiora promissa, S.: cuius auctoritas magni habebatur, was highly esteemed, Cs.: qui auctoritatem magni putet, esteems highly: quem tu Non magni pendis, H.: multo maioris vēnire, dearer, Ph.: quorum longe maximi consilia fuerunt, most valuable: haec te semper fecit maxumi, prized most highly, T.: conduxit non magno domum, at no high price: magno illi ea cunctatio stetit, cost him dear, L.—Of force, strong, powerful, vehement, loud: manu magnā euntem Inpulit, V.: magnā voce confiteri: strenitus, H.—Of time, great, long, extended: annum, V.: annum, i. e. the Platonic cycle of the heavens.—Early, high, long past: iam magno natu, aged, N.: magno natu non sufficientibus viribus, through old age, L.: maximo natu filius, N.: maior patria, original, Cu.—Of persons, aged, old, advanced ; only in comp. and sup, elder, eldest: omnes maiores natu, elders, Cs.: maior natu quam Plautus: frater suus maior natu, elder, L.: maximus natu ex iis, the oldest, L.: ex duobus filiis maior, Cs.: Maior Neronum, the elder, H.: (homo) annos natus maior quadraginta, more than forty years old: annos natast sedecim, non maior, T.: non maior annis quinquaginta, L.— Plur m. as subst: maiores, the fathers, ancestors, ancients, men of old: maiores vestri: nostri: more maiorum.—Fig., great, noble, grand, mighty, important, weighty, momentous: rebus maximis gestis: missi magnis de rebus, important business, H.: in agro maiora opera: causa, weighty: omen, significant, V.: spectaculum, impressive, H.: aliquid invadere magnum, enterprise, V.: haud magna memoratu res est, L.—As subst n.: id magnum est, a great thing: magna di curant, parva neglegunt: maiora audere, V.: ad maiora properat oratio: magnum loqui, loftily, H.: Omnia magna loquens, of everything magnificent, H.—Of rank or station, great, high, eminent, powerful: potestas: dignitas: di, Enn. ap. C.: rex Olympi, V.: maximus Ilioneus, V.: maiorum ne quis amicus, one of your great friends, H.: Iuppiter optimus maximus: pontifex maximus, chief: maioribus uti, associate with superiors, H.—Of mind or character, great, elevated, noble, lofty: vir acris animi magnique: magno animo est: vir magnus: Cato magnus habetur, S.: magnus hoc bello Themistocles fuit, N.: invidiā maior, above, H.: maior reprensis, greater than those criticised, H.: nebulo, thorough-paced, T.: fur. —In force or degree, great, severe, strong, intense: morbi: dolor, Cs.: minae: amor, V.: gemitus luctusque: quid potuere maius? more heinous, H.: Mari virtutem in maius celebrare, magnify, S.: his in maius etiam acceptis, L.: incerta in maius vero ferri solent, be exaggerated, L.— Proud, boastful, lofty, assuming: nobis ut res dant sese, ita magni atque humiles sumus, T.: lingua, H.: verba, V.

    noster stra, strum, pron possess.    [nos], our, our own, ours, of us: nostri mores: provincia, i. e. of Rome, Cs.: exemplo maiorum nostrorum, L.: Nostrāpte culpā facimus, T.: qui de nostro omnium interitu cogitant: quoi credas Nostram omnium vitam? T.: amor noster (i. e. nostrum): conubia, with me, V.— Plur n. as subst: Debemur morti nos nostraque, we and all we have, H.— Of us, one of ours, one of us, our friend, ours: Ciceronem nostrum quid tibi commendem?: impedimentis castrisque nostri potiti sunt, i. e. our men, Cs.: ut ait poëta ille noster: hic noster, quem principem ponimus, i. e. he of whom we are speaking: divi, quorum est potestas nostrorum hostiumque, L.: subiectior in diem et horam Invidiae noster, this friend, i. e. myself, H.—In address, dear, good, my friend: o Syre noster, salve, quid fit? T.— Convenient, favorable: nostra loca, L. I II

    nūdō āvī, ātus, āre    [nudus], to make naked, strip, bare, lay bare, expose, uncover: inter civīs corpore: superiore corporis parte nudatā, Cs.: hominem nudari ac deligari iubet: gladios, L.: telum nudatum vaginā, N.: Tertia nudandas acceperat area messīs, i. e. to be threshed out, O.: Satyros nudavit, exposed on the stage, H.—In war, to leave uncovered, leave exposed, expose, deprive: ab sinistrā parte nudatis castris, Cs.: latera sua, L.: neque sibi nudanda litora existimabant, Cs.: praesidiis nudatus, S.: terga fugā nudant, V.— To strip, spoil, plunder: spoliavit nudavitque omnia: nudatus opibus, L.: cornicula nudata coloribus, H.: nec nuder ab illis, O.—Fig., to lay bare, expose: evolutus illis integumentis dissimulationis tuae nudatusque.— To lay bare, make visible, expose, betray, disclose: defectionem, L.: voluntates hominum, L.: eius consilia adversus Romanos, L.: ingenium res Adversae nudare solent, H.: Crudelīs aras traiectaque pectora, i. e. tells the sacrilege, and shows his pierced breast, V.— To deprive, strip: se regno nudari: nudata omnibus rebus tribunicia potestas, Cs.: quem praeceps alea nudat, impoverishes, H.

    nūllus gen. nūllīus (m nūllī, T., C.; nūllius, H.), dat. nūllī (m nūllō, Cs.; f nūllae, Pr.), adj.    [ne+ullus], not any, none, no: semita nulla, Enn. ap. C.: nulla videbatur aptior persona: elephanto beluarum nulla prudentior: nullo periculo perventuri, safely, Cs.: nullo discrimine, V.: nullius earum rerum consuli ius est, jurisdiction over none of, etc., S.: nullum meum minimum dictum, not the slightest word on my part: (Alpes) nullā dum viā superatae, no road as yet, L.: equestris pugna nulla admodum fuit, no fight at all, L.: nullā re unā magis commendari, quam, etc., no single: nullā rerum suarum non relictā, every one, L.—As subst m. and f no one, nobody: me, cum a vobis discessero, nusquam aut nullum fore: consistendi potestas erat nulli, Cs.: ego quidem nulli vestrum deero, L.: aut nullo aut quam paucissimis praesentibus, S.: Cur nemo est, nulla est, quae, etc., O.: nullis posset esse iucundior: nullis hominum cogentibus veniunt, V.—As subst n., nothing (for nihil): praeter laudem nullius avari, H.—Colloquially, not, not at all: memini, tametsi nullus moneas, T.: Philotimus nullus venit: ea (occasio) nulla contigerat, L.— Of no account, insignificant, trifling, worthless, null: igitur tu Titias leges nullas putas?: sed vides nullam esse rem p.: patre nullo, L.: alia quae illos magnos fecere, quae nobis nulla sunt, S.—With esse, to be lost, be undone: nullus sum, T.: Nullu's, Geta, nisi, etc., it is all over with you, T. I II

    patrius adj.    [pater], of a father, fatherly, paternal: animus, T.: ius et potestas: maiestas, L.: poenas patrias persequi: mos: amor, V.: arae, i. e. of Father Apollo, O.: patrium mimae donare fundum laremque, H.: acerbitas, i. e. of his father, L.— Of ancestors, ancestral, family, traditional: di, household gods: hoc patrium est, consuefacere filium, etc., T.: virtus, Cs.: mos, hereditary: cultūsque habitūsque locorum, V.

    per-mittō mīsī, missus, ere,    to let pass, let go, let loose: equos in hostem, i. e. ride at full speed, L.—To let go, reach with, cast, hurl: saxum in hostem, O.—Fig., to let loose, let go: tribunatum, exercise without reserve, L.—To give up, hand over, yield, leave, intrust, surrender, commit: qui et amico permiserit, et, etc., intrusted (the matter): Bona nostra tibi, T.: ea potestas magistratui permittitur, S.: ei negotium: summa ei belli administrandi permittitur, Cs.: neque enim liberum id vobis permittit, gives you your choice, L.: His mundi fabricator habendum Permisit Aëra, O.: se suaque omnia in fidem populi R., surrender, Cs.—To give leave, let, allow, suffer, grant, permit: eius iudicio omnia, T.: neque discessisset a me, nisi ego ei permisissem: cetera, ita agant, permittit, S.: quis Antonio permisit, ut, etc.: huic consuli permissum, ut scriberet, etc., L.: permisso, ut, etc., L.: Nil non permittit mulier sibi, dares, Iu.: aliquid iracundiae tuae, make allowance for.

    perpetuō —, —, āre    [perpetuus], to cause to continue, perpetuate: verba, talk without pausing: iudicum potestas perpetuanda.

    praetōrius adj.    [praetor], of the praetor, of praetors, praetorian: ius, the praetor's decisions: comitia, the election of praetor, L.: potestas, the praetor's authority: turba, about the praetor.—As subst m., one who has been praetor, an ex-praetor, C.— Belonging to the propraetor, propraetorian: domus, official residence.—Of a general, of a commander: cohors, the body-guard of the general-inchief, Cs.: navis, flag-ship, L.: imperium, chief command: porta, nearest the general's tent, Cs.

    quaerō sīvī, sītus, ere    [QVAES-], to seek, look for: quaerenti (deae) defuit orbis, O.: te ipsum quaerebam, was looking for, T.: suos notos, Cs.: ab ostio quaerens Ennium, asking for: cum praetor quaereretur: quem quaeritis, adsum, V.: liberi ad necem quaerebantur: escam in sterquilinio, Ph.: per imas Quaerit iter vallīs (Ufens), V.: cauda colubrae... moriens dominae vestigia quaerit, O.— To seek to obtain, look for, strive for, seek: sibi alium imperatorem, S.: in regnum quaeritur heres, V.: milites ducem quaerentes: in eum invidia quaesita est, i. e. prejudice is excited: ad ornatum ludorum aurum: regia potestas hac lege quaeritur: ne quaeratur latebra periurio: voce pericula, provoke, O.: defensorem suae salutis eum.—With inf, to seek, strive, endeavor, ask: ne quaere doceri Quam poenam, etc., V.: Antequam... speciosa quaero Pascere tigrīs, i. e. let me rather, H.: classibus advehebantur, qui mutare sedes quaerebant, Ta.— To strive to gain, earn, win by effort, acquire: Conserva, quaere, parce, T.: Quaerit ac timet uti, H.: victum volgo, T.: confiteri sibi quaesito opus esse, that he must earn something.—To feel the want of, miss, lack: Siciliam in uberrimā Siciliae parte: ne ille saepe Persas et Indos quaesisset, L.: quaerit Boeotia Dircen, O.— To ask, desire, require, demand, need, call for: quid sibi hic vestitus quaerit? i. e. what do you mean by? T.: collis pauca munimenta quaerebat, S.: qui tumultus dictatoriam maiestatem quaesisset, made necessary, L.: nego esse quicquam, quod cuiusquam oratoris eloquentiam quaereret: quaeris ut suscipiam cogitationem, quidnam istis agendum putem.—Fig., to seek mentally, think over, meditate, aim at, plan, devise, find: consilium, T.: quonam modo maxime ulti sanguinem nostrum pereamus, S.: remedium: rationes eas, quae ex coniecturā pendent.— To seek to learn, make inquiry, ask, inquire, interrogate: item alio die Quaerebam, T.: quaerendo cognoveram: vide, quaere, circumspice!: quaesiturus, unum caelum esset an innumerabilia: Naturā fieret laudabile carmen, an arte, Quaesitum est, has been made a question, H.: cum ab iis saepius quaereret, made inquiries, Cs.: quaero abs te nunc, Hortensi, cum, etc.: quaesivit a medicis, quem a modum se haberet, N.: quaero de te, num, etc.: Cura tibi de quo quaerere nulla fuit, O.: in dominos quaeri de servis iniquom est, i. e. to examine under torture: quaerit ex solo ea, quae, etc., Cs.: habes, quod ex me quaesisti.— To examine, inquire into, make inquiry, investigate: coëgit consules circa fora proficisci ibique quaerere, L.: hunc abduce, vinci, quaere rem, T.: scrutatus sum quae potui et quaesivi omnia: rem illam: quorum de naturā Caesar cum quaereret, sic reperiebat, Cs.—Esp., of judicial investigation: de pecuniis repetundis: dum de patris morte quaereretur: ut veteribus legibus, tantum modo extra ordinem, quaereretur, the investigation should be made.—In parenthet. clauses, to inquire, consider: omnino, si quaeris, ludi apparatissimi: noli quaerere: ita mihi pulcher hic dies visus est, in short: si verum quaeritis, to speak the truth: si verum quaerimus.

    rēgius adj.    [rex], of a king, kingly, royal, regal: genere regio natus: potestas: apparatus: exercitus, Cs.: anni, i. e. the reign of the kings (at Rome): a<*>es, i. e. the eagle, O.: genus imperi proximum similitudini regiae, closely resembling royalty: bellum, with a king: regios nutūs tueri, the king's orders: sponsus, H.: virgo, princess, O.: parens, O.: legatio, L.— Plur m. as subst, the king's troops: regii, i. e. regia acies, L.: fama ad regios perlata, the satraps, N.— Like a king, worthy of a king, royal, kingly, magnificent: Regia res est succurrere lapsis, O.: Regia res scelus est, O.: morbus, jaundice (because the patient was to live like a king), H.— Of a palace: atrium, of the castle of Numa, L.

    rēiciō (not reiiciō; imper. reice, disyl., V.), rēiēcī, iectus, ere    [re-+iacio], to throw back, fling back, hurl back: telum in hostīs, Cs.: togam ab umero, L.: ex umeris amictum, V.: de corpore vestem, O.: paenulam: ab ore colubras, O.: Capillus circum caput Reiectus neglegenter, T.: scutum, throw over the back (in flight): fatigata membra, i. e. stretch on the ground, Cu.: a se mea pectora, to push back, O.: (librum) e gremio suo, fling away, O.: oculos Rutulorum reicit arvis, averts, V.: pascentīs a flumine reice capellas, drive back, V.: in postremam aciem, throw to the rear, L.: se in eum, into his arms, T.— To force back, beat back, repel, repulse: eos in oppidum, Cs.: Tusci reiecti armis, V. ab Antiocheā hostem.— Pass, to be driven back: navīs tempestate reiectas revertisse, Cs.: reflantibus ventis reici: ex cursu Dyrrachium reiecti, L.—Fig., to drive back, drive away, cast off, remove, repel, reject: ad famem hunc ab studio, T.: ferrum et audaciam: retrorsum Hannibalis minas, H.— To reject contemptuously, refuse, scorn, disdain, despise: nos, T.: petentem, O.: Lydiam, H.: refutetur ac reiciatur ille clamor: quae cum reiecta relatio esset, when the appeal was overruled, L.: volgarīs taedas, O.: Reiectā praedā, H.: dona nocentium, H.— P. n. as s<*>bst.: reicienda, evils to be rejected: reiecta.—Of judges, to set aside, challenge peremptorily, reject: ex CXXV iudicibus quinque et LXX: potestas reiciendi, right of challenge.—Of persons, to refer, direct, assign: ad ipsam te epistulam: in hunc gregem Sullam, transfer (in your judgment).—In public life, to refer, turn over (for deliberation or decision): totam rem ad Pompeium, Cs.: ab tribunis ad senatum res est reiecta, L.: id cum ad senatum relatum esset, L.: ut nihil huc reicias: legati ab senatu reiecti ad populum, referred, L.—In time, to defer, postpone: a Kal. Febr. legationes in Idūs Febr. reiciebantur: repente abs te in mensem Quintilem reiecti sumus.

    re-prehendō    (reprēndō, O., H.), endī, ēnsus, ere, to hold back, hold fast, take hold of, seize, catch: quosdam manu, L.: alqm elapsum semel, Ph.: reprehensi ex fugā Persae, Cu.: Membra reprensa, caught fast, O.—Fig., to hold fast, take hold of, restrain, check, recover: revocat virtus, vel potius reprehendit manu: cursūs vestros, Pr.: locus Reprensus, qui praeteritus neglegentiāst, taken up anew, T.: quod erat praetermissum, id reprehendisti.—To blame, censure, find fault with, reprove, rebuke, reprehend: reprehendendi potestas: quis erit tam iniquus, qui reprehendat?: dare sibi tamquam ansas ad reprehendendum: Haec, T.: alios reprehendissent: si quos (aculeos) habuisti in me reprehendendo: meum discessum: nihil haberem quod reprehenderem, si, etc.: ea res omnium iudicio reprehendebatur, Cs.: adrogantiam, Cs.: delicta, S.: maior reprensis, superior to correction, H.: id in me, quod Metello laudi datum est: nihil in Homero, H.—In law, to prosecute, conviet, condemn judicially: multa, quae nemo possit reprehendere: neque id ullo modo senatoriis iudiciis reprehendi posse.—In rhet., to refute: expone nunc de reprehendendo: omnis argumentatio reprehenditur, si, etc.

    re-spīrō āvī, ātus, āre,    to blow back, breathe back, breathe out, exhale: ex eā pars redditur respirando.—To take breath, breathe, respire: propius fore eos ad respirandum: Clin. O Clitopho, Timeo. Clit. respira, T.: ter deciens, Iu.—Fig., to fetch breath, recover breath, recover, revive, be relieved, be refreshed: (improbitas) numquam sinit eum respirare: si armis positis civitas respiraverit<*> respiravi, liberatus sum: nec respirare potestas, V.: ita respiratum, mittique legationes, coeptae, L.: ab eorum mixtis precibus minisque, L.—To abate, diminish, cease, pause: oppugnatio respiravit: respirasset cupiditas.