patiens

уздa: equus freni patiens (1. 2 § 1 D. 49, 15);

    algor ōris, m    [algeo], cold, chilliness: corpus patiens algoris, S.

    amnis is （abl. amne or amnī, V., H., L.), m    [3 AC-, AP-], a river: Tiberinus, L.: si amnes exaruissent: navium patiens, L.: taciturnus, H.: secundo amni, down-stream, V.—Fig.: abundantissimus amnis artium.—Poet., a torrent: ruunt de montibus amnes, V.: Oceani amnis, the oceanstream, V.—Of water in vessels: aquai Fumidus amnis, the stream, V.: fusus, V. — A river-god: Convocat amnīs, O.: domus magni Amnis, O.

    cassis idis, f    [SCAD-], a helmet of metal: muliones cum cassidibus, Cs.: equinis Fulva iubis, O.: caelata, Iu.—Poet.: aetas patiens cassidis, i. e. of war, Iu. I II

    crēdibilis e, adj.    [credo], to be believed, worthy of belief, likely, credible: Hocine, ut, etc., T.: crimen: narrationes: magnum narras, vix credibile, H.: non est credibile, quid sit, etc.: patiens supra quam cuiquam credibile est, S.: credibili maiora, incredibly great, O.: vix credibile dictu, Cu.

    cum or (earlier) quom (not quum) conj.    [1 CA-].    I. Prop., of time (cum temporale), constr. with indic. in an independent assertion; with subj. in a subordinate statement.—Fixing a point of time, when, at the time when: Lacrumo, quom in mentem venit, now that, T.: auditis, cum ea breviter dicuntur: eo cum venio: Postera cum lustrabat terras dies, V.: cum contionem habuit: cum proxime Romae fui: cum Italia vexata est: cum stellas fugarat dies, V.: quom non potest haberi, cupis, T.: tempus cum pater iacebat: eo tempore, cum necesse erat: memini noctis illius, cum pollicebar: tunc, cum adempta sunt arma, L.: etiam tum, cum verisimile erit, latratote, not until: cum peroraro, tum requiratis: cum signum dedero, tum invadite, L.: sese, cum opus esset, signum daturum, Cs.: sua bona, cum causae dicendae data facultas sit, tum se experturum, L. — Fixing or defining a period of time, when, while, during the time that, as, as long as, after: Alium esse censes nunc me, atque olim quom dabam? T.: risum vix tenebam, cum comparabas, etc.: tum, cum illum exterminari volebam, putabam, etc.: Hasdrubal, cum haec gerebantur, apud Syphaeum erat, L.—Of repeated action, when, whenever, at times when, as often as, always... when, if: omnes, quom valemus, recta consilia aegrotis damus, T.: cum permagna praemia sunt, est causa peccandi: Cum furit... Profuit aestūs avertere, V.: cum cogniti sunt, retinent caritatem: cum rosam viderat, tum incipere ver arbitrabatur, never until.—In clauses stating a fact, the point or period of time fixed by the main sentence (cum inversum), when, at the time when, and at this time, and meanwhile, and yet: longe iam abieram, quom sensi, T.: dies nondum decem intercesserant, cum filius necatur: Vix ea fatus erat, cum scindit se nubes, V.: multum diei processerat, cum etiamtum eventus in incerto erat, S.: nondum lucebat, cum scitum est: iamque hoc facere apparabant, cum matres procurrerunt, Cs.: Et iam phalanx ibat... flammas cum puppis Extulerat, V.: anni sunt octo, cum interea invenitis, etc.: cum interim milites domum obsidere coeperunt: nondum centum anni sunt, cum lata lex est.—Describing a time by natural events, when, while, as soon as: ipsi, cum iam dilucesceret, deducuntur: cum lux adpropinquaret.—In narration, describing the occasion or circumstances of an action (cum historicum), when, on the occasion that, under the circumstances that, while, after.—With imperf: Magistratus quom ibi adesset, occeptast agi, T.: Marius, cum secaretur, vetuit se adligari: Caesar cum ab hoste non amplius abesset... legati revertuntur, Cs.: heri, cum vos non adessetis: cum ad tribum Polliam ventum est, et praeco cunctaretur, ‘cita,’ inquit, etc., L.: Socrates, cum XXX tyranni essent, pedem portā non extulit, as long as: vidi, Cum tu terga dares, O.: is cum interrogaretur... respondit.—With maxime, just as, precisely when: Caesar, cum maxime furor arderet Antoni, exercitum comparavit: cum maxime agmen explicaretur, adoriuntur, L. — With perf: hic pagus, cum domo exisset, Cassium interfecerat, Cs.: cum domos vacuas fecissent, iunguntur nuptiis, L.: cum fanum expilavisset, navigabat Syracusas. — Of repeated occasions, when, whenever, on every occasion that, as often as.—With imperf: dispersos, cum longius procederent, adoriebatur, Cs.: saepe, cum aliquem videret, etc., on seeing, N.: numquam est conspectus, cum veniret. — With pluperf: Cum cohortes ex acie procucurrissent, Numidae effugiebant, Cs.: qui cum in convivium venisset: quantum obfuit multis, cum fecissent, etc.—Describing a time named in the principal sentence, when, such that, in which: Si ullum fuit tempus quom ego fuerim, etc., T.: fuit antea tempus, cum Galli superarent, Cs.: vigesimo anno, cum tot praetores in provinciā fuissent: eodem anno, cum omnia infida essent, L.: biduum supererat, cum frumentum metiri oporteret, in which, Cs.: fuit cum arbitrarer, etc.: audivi cum diceret, etc.—    II. Meton., of identical actions, when, in that, by the fact that: Qui quom hunc accusant, Naevium accusant, T.: quae cum taces, nulla esse concedis: quod cum facit, iudicat, etc.: senatum intueri videor, cum te videor, L.: loco ille motus est, cum ex urbe est depulsus: quod cum dederis, illud dederis, ut, etc.: illa scelera, cum eius domum evertisti (which you committed) in uprooting: purgatio est cum factum conceditur, culpa removetur.—In hypothesis, assuming a fact, when, if: ad cuius fidem confugiet, cum per eius fidem laeditur, etc.—Contrary to fact, when, if, if at such a time: haec neque cum ego dicerem, neque cum tu negares, magni momenti nostra esset oratio: quod esset iudicium, cum tres... adsedissent?—Explaining a feeling, etc., that, because, for: Dis habeo gratiam, Quom adfuerunt liberae, T.: gratulor tibi, cum tantum vales. — As connective, correl. with tum, while, when; cum... tum, as... so, both... and, and besides, while... especially: Quom id mihi placebat, tum omnes bona dicere, T.: cum omnes eo convenerant, tum navium quod ubique fuerat coëgerant, Cs.: qui cum multa providit, tum quod te consulem non vidit: movit patres cum causa, tum auctor, L.—In the adverb. phrase cum maxime, with ellips. of predicate, in the highest degree, most: hanc Amabat, ut quom maxime, tum Pamphilus, as much as ever, T.: ea, quae fiunt cum maxime, i. e. at this very moment: sed cum maxime tamen hoc significabat, precisely this: quae multos iam annos, et nunc cum maxime, cupit.—    III. Praegn., giving a cause or reason (cum causale), when, since, because, inasmuch as, seeing that, in that, in view of the fact that: haud invito sermo mi accessit tuos, Quom... intellego, T.: Deos quaeso ut sit superstes, Quom veritust facere, etc., T.: an pater familiarissimis suscensuit, cum Sullam laudarent? for praising: quae cum ita sint, videamus, etc.: cum longinqua instet militia, commeatum do, L.: cum tanta multitudo tela conicerent, potestas erat, etc., Cs.: cum esset egens, coepit, etc.: Caesar cum constituisset hiemare in continenti, obsides imperat, Cs.—So often nunc cum, now that, since in fact: nunc vero cum sit unus Pompeius.—Often with praesertim, especially since, more than all when: nam puerum non tollent... Praesertim quom sit, etc., T.: cum praesertim vos aliam miseritis.—With quippe, since evidently, since of course: nihil est virtute amabilius... quippe cum propter virtutem diligamus, etc. — In contrasts, when, while, whereas, while on the contrary, and yet (cum adversativum): finem faciam dicundi, quom ipse finem non facit? T.: quo tandem ore mentionem facitis... cum fateamini, etc.: cum maximis eum rebus liberares... culpam relinquebas: simulat se confiteri, cum interea aliud machinetur.—In concessions, when, although, notwithstanding (cum concessivum): nil quom est, nil defit tamen, T.: pecuniam facere cum posset, non statuit: cum aquae vim vehat ingentem (Druentia), non tamen navium patiens est, L.: patrem meum, cum proscriptus non esset, ingulastis: quam causam dixerat, cum annos ad quinquaginta natus esset?

    inedia ae, f    [2 in+ED-], an abstaining from food, fasting: inediae patiens, S.: fessus inediā.

    inīquus adj. with comp. and sup.    [2 in+ aequus], uneven, slanting, steep: puppis dorso dum pendet iniquo, V.: subire iniquo ascensu, L.: locus iniquor, Cs.: mons, O.—Unequal, ill-matched: pugna, V.— Excessive: onus, L.: iniquo pondere rastri, V.: sol, oppressive, V.—Deficient, inadequate: spatium, too narrow, V.: ventres modio castigare iniquo, with short measure, Iu.—Unfavorable, disadvantageous, dangerous: iniquissimus locus, Cs.: litus, H.: tempus, L.—Hurtful, injurious, unfortunate: consilia cum patriae tum sibi capere, N.: casus, misfortune, V.—Unfair, unjust: patres in adulescentīs iudices, T.: quid hoc iniquius dici potest: pax, V.: lex, H.: quis iniquae Tam patiens urbis, ut, etc., Iu.—As subst n.: num iniquom postulo? T.: iusto secernere iniquum, H.—Inimical, hostile, adverse, unkind: quae nunc in me iniquast, T.: caelestes, O.: te animo iniquissimo intueri: iniquissimis verbis conflictari: fata deūm, V.: se fati dixit iniqui, child of misfortune, O.: homines omnibus: vitiis, H.—As subst m., an enemy, foe: nonnulli nostri iniqui: omnibus iniquissimis meis. —Unwilling, impatient, discontented: istuc tam iniquo pati animo, T.: iniquissimo animo mori: iniquae mentis asellus, H.

    labor (old labōs, T., S., Ct.), ōris, m    [3 LAB-], labor, toil, exertion: ingenium ab labore proclive ad lubidinem, T.: quanto labore partum: non intermissus remigandi, Cs.: res est magni laboris: ad incertum casum labor impenditur: multum operae laborisque consumere: laborem exanclare: se in magnis laboribus exercere: patiens laborum, S.: summi laboris esse, capable of great exertion, Cs.: magni formica laboris, H.: victus suppeditabatur sine labore: quantum meruit labor, Iu.: numerentur labores, be valued, Iu.: quae (loca) capere labor erat, a hard task, L.— Drudgery, hardship, fatigue, distress, trouble, pain, suffering: ex eo quem capit Laborem! T.: Mox et frumentis labor additus, V.: secundis laboribus pubes crevit, successful battles, H.: castrorum labores, Iu.: Lucinae labores, V.: iucundi acti labores: labores solis, eclipses of the sun, V.: lunae labores, V.—Of plants: hunc perferre laborem, the work of growth, V.— A work, product of labor: ita multorum mensium labor interiit, Cs.: Hic labor ille domūs, V.: Polycliti Multus, Iu.—Person.: Labōs, Toil, the genius of toil, V. I II

    ligō ōnis, m    a mattock, grub-axe, hoe: Ligonibus duris humum Exhaurire, H.: longi, O., Ta.: aetas patiens ligonis, i. e. of husbandry, Iu. I II

    mors tis, f    [1 MAR-], death: omnium rerum mors est extremum: mortem obire, die: certae occumbere morti, V.: Mille ovium morti dedit, put to death, H.: morte poenas dedit, S.: inlata per scelus, assassination: dominum Mulcavit usque ad mortem, T.: ad mortem duci: cui legatio ipsa mortis fuisset, brought death: mors suprema, H.: adpropinquante morte: sibi mortem consciscere, commit suicide, Cs.: patiens mortis, mortal, O.: praeclarae mortes sunt imperatoriae: ignotis perierunt mortibus illi, H.: omnīs per mortīs, modes of death, V.— A dead body, corpse: mortem eius (Clodii) lacerari.— The blood shed by murder: ensem multā morte recepit, V.— That which brings death: aderat mors terrorque sociorum lictor Sestius.—Person., Death, daughter of Erebus and Nox, V., C.

    patienter adv. with comp.    [patiens], patiently, with endurance, submissively: alterum accipere: ferre difficultates, Cs.: prandere olus, H.: patientius eorum potentiam ferre.

    patientia ae, f    [patiens], the quality of suffering, patience, endurance, submission: in inopiā patientiāque permanent, Cs.: famis et frigoris: paupertatis.— Forbearance, indulgence, lenity: patientiam proponit suam, cum, etc., Cs.: quousque tandem abutere patientiā nostrā?: levius fit patientiā alqd, H.— Humility: quem duplici panno patientia velat, H.— Submission to lust, C.— Submissiveness, subjection: Britanniam uno proelio veteri patientiae restituit, Ta.

    pulvis eris, m or (rarely) f    [1 PAL-], dust, powder: multus in calceis: pulveris vim magnam animadvortunt, S.: qui (ventus) nubes pulveris vehit, L.: nigro glomerari pulvere nubem, V.: pulverem Olympicum Conlegisse, H.: pulvere sparsi iuvenes, Ph.: caeco pulvere campus Miscetur, V.: pulverem excutere, O.: numquam eruditum illum pulverem attigistis, i. e. drew geometrical figures in sand: quas (formas) in pulvere descripserat, L.: amomi, powder, O.: carbonis, coal-dust, O.: Etrusca, earth, Pr.: Pulvis et umbra sumus, ashes, H.: hibernus, i. e. a dry winter, V.: duces Non indecoro pulvere sordidi, i. e. the dust of a successful campaign, H.—Prov.: sulcos in pulvere ducere, i. e. to labor to no purpose, Iu.— A scene of action, field, arena: doctrinam in solem atque in pulverem produxit, i. e. before the public: Inque suo noster pulvere currat equus, on his own field, O.: domitant in pulvere currūs, V.— Toil, effort, labor: condicio dulcis sine pulvere palmae, H.: patiens pulveris atque solis, H.

    rūricola ae, m and f    [rus+COL-], a tiller of the ground, husbandman, rustic, countryman: boves, O.: Fauni, O.: deus, i. e. Priapus, O.: ruricolam mactare suum, i. e. his ox, O.: ruricolae patiens taurus aratri, O.

    sōl sōlis, m    [2 SER-], the sun: lux solis: quid potest esse sole maius?: occidens, oriens, sunset, sunrise: sole orto Gracchus copias educit, L.: ad solis occasum, towards sunset, Cs.: surgente a sole ad, etc., from early morning, H.—Prov.: adiecit, nondum omnium dierum solem occidisse, i. e. that his day of re<*>enge might yet come, L.— Plur: se duo soles vidisse dicant.—Esp.: spectant in orientem solem, to the East, Cs.: si illud signum solis ortum conspiceret, to the East: ab ortu solis flare venti, L.: alterum (litus) vergit ad occidentum solem, to the west, Cs.: spectat inter occasum solis et septemtriones, north-west, Cs.: quae (pars insulae) est propius solis occasum, Cs.— A day (poet.): septimus, Iu.: O sol Pulcher, O laudande, H.: Supremo sole, at midday, H.: longos Cantando condere soles, spend the long summer days, V.: Si numeres anno soles et nubila toto, the sunny and the cloudy days, O.— The sun, sunlight, sunshine, heat of the sun: paululum a sole, out of the sun: in sole ambulare: torrente meridiano sole, L.: ut veniens dextrum latus aspiciat sol, light of the morning sun, H.: adversi solis ab ictu, sunstroke, O.: patiens pulveris atque solis, H.—Prov.: processerat in solem et pulverem, i. e. into the struggles of life: cum id solis luce videatur clarius, plainer than sunlight.—Plur.: Quae levis adsiduis solibus usta riget, O.: Quae carent ventis et solibus, i. e. are buried, H.: ex imbri soles Prospicere... poteris, V.: Tum blandi soles, O.: aequora semper solibus orba tument, O.: solibus rupta glacies, Iu.—As nom prop., the Sun-god, Sol (an Italian deity): quod magni filia Solis eram, O.: gratīs tibi ago, summe Sol: si hoc uno quicquam Sol vidisset indignius: Solem Consule, qui late facta videt, O.—Fig., the sun, light, glory: P. Africanus sol alter: Solem Asiae Brutum appellat, H.

    suprā adv. with comp. superius    [for superā (sc. parte) abl. of superus].—Of place, on the upper side, on the top, above: omnia haec, quae supra et subter, unum esse dixerunt: numero iumentorum in flumine supra atque infra constituto, Cs.: toto vertice supra est, i. e. is taller, V.: vidit Victorem supra hostem, i. e. stretched over them, O.: stupet inscia supra, V.—In speech or writing, above, before, formerly, previously: quae supra dixi: quae supra scripsi: demonstravimus, Cs.: Quantum valerent litterae, Dixi superius, Ph. —Fig., of time, before, formerly: supra repetere, from past times, S.—Of number or measure, beyond, over, more: supra adiecit Aeschrio, offered more: ita accurate, ut nihil posset supra: nihil supra Deos lacesso, H.: saepe supra feret, quam fieri possit, more than: corpus patiens inediae, supra quam cuiquam credibile est, S. I II

    tempus ōris, n    a portion of time, time, period, season, interval: tempus diei, daytime, T.: extremum diei: omni tempore anni: maturius paulo, quam tempus anni postulabat, Cs.: abiit illud tempus: tempus duorum mensum petere, L.: longo post tempore, interval, V.: tempus pacis an belli: matutina tempora, morning hours.—A time, point of time, occasion, opportunity, leisure: neque ut celari posset, tempus spatium ullum dabat, T.: nisi tempus et spatium datum sit: egeo tempore: eo tempore, quo, etc., L.: id temporis, at that time: alienum tempus est mihi tecum expostulandi: edendi, H.: datum ad consultandum, L.: certis temporibus: superioribus temporibus.—Time, duration: tempus est... pars quaedam aeternitatis, etc.: Tempore ruricolae patiens fit taurus aratri, i. e. gradually, O.—The time, fit season, appointed time, right occasion, proper period, opportunity: tempus habes tale, quale nemo habuit umquam: addubitavit, an consurgendi iam triariis tempus esset, L.: moriendi: tempore igitur ipso se ostenderunt, cum, etc., at the nick of time: tempus est, ad id quod instituimus accedere, it is the right time: nunc corpora curare tempus est, L. Tempus abire tibist, H.: suo tempore, at a fitting time.—A time, position, state, condition, times, circumstances: in hoc tempore, under present circumstances: in tali tempore, L.: incidunt saepe tempora, cum ea, etc.: libri de temporibus meis: cedere tempori, to yield to circumstances: secundis Temporibus dubiisque, H.: haud sane temporum homo, Cu.—In the phrase, temporis causā, with regard to circumstances, under momentary influence, out of courtesy, insincerely: temporis causā nobis adsentiri: nec dico temporis causā.—A time, need, emergency, extremity: quid a me cuiusque tempus poscat: neque poëtae tempori meo defuerunt: summo rei p. tempore: pro tempore atque periculo exercitum conparare, S.: O saepe mecum tempus in ultimum Deducte, to the last extremity, H.: temporis gratiā, to meet the emergency, Cu.—In rhythm or metre, time, measure, quantity: qui (trochaeus) temporibus et intervallis est par iambo: Tempora certa modique, H.—Esp., in phrases with praepp.—Ad tempus, at the right time, in time, punctually: ad tempus redire: ad tempus venire, L.—For some time, for the time being, for a while, for the moment: quae (perturbatio animi) plerumque brevis est et ad tempus: dux ad tempus lectus, L.—Ante tempus, before the right time, prematurely, too soon: ante tempus mori: ante tempus domo digressus, S.—Ex tempore, instantaneously, off hand, on the spur of the moment, extempore: versūs fundere ex tempore.—According to circumstances: consilium ex tempore capere: haec melius ex re et ex tempore constitues.—In tempore, at the right time, opportunely, in time: in ipso tempore eccum ipsum, in the nick of time, T.—In tempus, for a time, temporarily: scena in tempus structa, Ta.—Pro tempore, as the time permits, according to circumstances: consilium pro tempore capere, Cs.: te marmoreum pro tempore fecimus, V. I II

I. II. A. B.