Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

nuptial

  • 1 geniālis

        geniālis e, adj.    [genius], of generation, of birth, nuptial, genial: lectus, the bridal-bed: torus, V.—As subst m. (sc. lectus): in hortis Sternitur, Iu.: detracta ea geniali, L.— Of enjoyment, pleasant, delightful, joyous, agreeable, festive, genial: festum, O.: dies, Iu.: hiemps, V.: serta, O.: platanus, i. e. under which festivals were held, O.
    * * *
    genialis, geniale ADJ
    nuptial, connected with marriage; festive, merry, genial

    Latin-English dictionary > geniālis

  • 2 marītus

        marītus adj.    [mas], of marriage, matrimonial, conjugal, nuptial, marriage-: faces, O.: foedus, the conjugal tie, O.: Venus, wedded love, O.: lex, marriage-law, H.: per maritas domos, i. e. of married people, L.—As subst m., a married man, husband: novos Fiam, T.: quam optimae (mulieris): iuvenis, H.: patrius, V.: Phrygio servire marito, V.: Unico gaudens mulier marito, H.— A lover, suitor (poet.): aegram (Dido) nulli quondam flexere mariti, V.—Of animals, the male: olens, i. e. he-goat, H.: Quem pecori dixere maritum, V.
    * * *
    I
    marita, maritum ADJ
    nuptial; of marriage; married, wedded, united
    II
    husband, married man; lover; mate

    Latin-English dictionary > marītus

  • 3 nūptiālis

        nūptiālis e, adj.    [nuptiae], of a marriage, wedding-, nuptial: dona: fax, H.: tabulae, a marriage-contract, Ta.
    * * *
    nuptialis, nuptiale ADJ
    of a wedding or marriage, nuptial

    Latin-English dictionary > nūptiālis

  • 4 Hymen

    Hȳ̆men, ĕnis, and Hymĕnaeus or - os, i, m., = Humên, Humenaios, the god of marriage, of weddings, Hymen.
    I.
    Lit.:

    dum illam educunt huc novam nuptam foras, suavi cantu concelebra omnem hanc plateam Hymenaeo! Io Hymen Hymenaee! Io Hymen!

    Plaut. Cas. 4, 3, 1 sqq.;

    15 sq.: jam veniet virgo, jam dicetur Hymenaeus. Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee,

    Cat. 62, 5 (acc. to the Gr. Humên ô Humenaie); 62, 10 sq.;

    for which: io Hymen Hymenaee io, Io Hymen Hymenaee,

    id. 61, 124; 144 sq.:

    vulgus Hymen Hymenaee vocant,

    Ov. H. 14, 27; 12, 143:

    nec quid Hymen, quid Amor, quid sint conubia, curat,

    id. M. 1, 480:

    Hymen,

    id. H. 6, 44:

    taedas Hymenaeus Amorque Praecutiunt,

    id. M. 4, 758; so,

    Hymenaeus,

    id. ib. 6, 429; 9, 762 et saep.—
    B.
    Derivv.: Hymĕnēĭus, a, um, adj., of or belonging to Hymen, Hymeneal:

    lex, Mart. Cap. poët. 7, § 1: tripudia,

    id. 2, § 132 al. —
    II.
    Transf.
    A.
    A nuptial song:

    et subito nostras hymen cantatus ad aures Venit,

    Ov. H. 12, 137:

    hymenaeum qui cantent,

    Ter. Ad. 5, 7, 7; Ov. M. 12, 215; Stat. S. 2, 7, 87.—Hence, Hymĕnāĭcus, a, um, adj., = humenaïkos, hymeneal, belonging to a nuptial song:

    metrum,

    Serv. de Cent. Metr. 3, 2.—
    B.
    Nuptials, a wedding:

    hymen funestus illaetabilis,

    Sen. Troad. 861:

    conubio jungam stabili propriamque dicabo: Hic hymenaeus erit,

    Verg. A. 4, 127:

    (Helena) Pergama cum peteret inconcessosque hymenaeos,

    id. ib. 1, 651; so in plur., Lucr. 4, 1251; Verg. A. 3, 328; 4, 99; Stat. Th. 3, 283.—
    2.
    Transf., of animals, Verg. G. 3, 60.

    Lewis & Short latin dictionary > Hymen

  • 5 Hymenaeos

    Hȳ̆men, ĕnis, and Hymĕnaeus or - os, i, m., = Humên, Humenaios, the god of marriage, of weddings, Hymen.
    I.
    Lit.:

    dum illam educunt huc novam nuptam foras, suavi cantu concelebra omnem hanc plateam Hymenaeo! Io Hymen Hymenaee! Io Hymen!

    Plaut. Cas. 4, 3, 1 sqq.;

    15 sq.: jam veniet virgo, jam dicetur Hymenaeus. Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee,

    Cat. 62, 5 (acc. to the Gr. Humên ô Humenaie); 62, 10 sq.;

    for which: io Hymen Hymenaee io, Io Hymen Hymenaee,

    id. 61, 124; 144 sq.:

    vulgus Hymen Hymenaee vocant,

    Ov. H. 14, 27; 12, 143:

    nec quid Hymen, quid Amor, quid sint conubia, curat,

    id. M. 1, 480:

    Hymen,

    id. H. 6, 44:

    taedas Hymenaeus Amorque Praecutiunt,

    id. M. 4, 758; so,

    Hymenaeus,

    id. ib. 6, 429; 9, 762 et saep.—
    B.
    Derivv.: Hymĕnēĭus, a, um, adj., of or belonging to Hymen, Hymeneal:

    lex, Mart. Cap. poët. 7, § 1: tripudia,

    id. 2, § 132 al. —
    II.
    Transf.
    A.
    A nuptial song:

    et subito nostras hymen cantatus ad aures Venit,

    Ov. H. 12, 137:

    hymenaeum qui cantent,

    Ter. Ad. 5, 7, 7; Ov. M. 12, 215; Stat. S. 2, 7, 87.—Hence, Hymĕnāĭcus, a, um, adj., = humenaïkos, hymeneal, belonging to a nuptial song:

    metrum,

    Serv. de Cent. Metr. 3, 2.—
    B.
    Nuptials, a wedding:

    hymen funestus illaetabilis,

    Sen. Troad. 861:

    conubio jungam stabili propriamque dicabo: Hic hymenaeus erit,

    Verg. A. 4, 127:

    (Helena) Pergama cum peteret inconcessosque hymenaeos,

    id. ib. 1, 651; so in plur., Lucr. 4, 1251; Verg. A. 3, 328; 4, 99; Stat. Th. 3, 283.—
    2.
    Transf., of animals, Verg. G. 3, 60.

    Lewis & Short latin dictionary > Hymenaeos

  • 6 Hymenaicus

    Hȳ̆men, ĕnis, and Hymĕnaeus or - os, i, m., = Humên, Humenaios, the god of marriage, of weddings, Hymen.
    I.
    Lit.:

    dum illam educunt huc novam nuptam foras, suavi cantu concelebra omnem hanc plateam Hymenaeo! Io Hymen Hymenaee! Io Hymen!

    Plaut. Cas. 4, 3, 1 sqq.;

    15 sq.: jam veniet virgo, jam dicetur Hymenaeus. Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee,

    Cat. 62, 5 (acc. to the Gr. Humên ô Humenaie); 62, 10 sq.;

    for which: io Hymen Hymenaee io, Io Hymen Hymenaee,

    id. 61, 124; 144 sq.:

    vulgus Hymen Hymenaee vocant,

    Ov. H. 14, 27; 12, 143:

    nec quid Hymen, quid Amor, quid sint conubia, curat,

    id. M. 1, 480:

    Hymen,

    id. H. 6, 44:

    taedas Hymenaeus Amorque Praecutiunt,

    id. M. 4, 758; so,

    Hymenaeus,

    id. ib. 6, 429; 9, 762 et saep.—
    B.
    Derivv.: Hymĕnēĭus, a, um, adj., of or belonging to Hymen, Hymeneal:

    lex, Mart. Cap. poët. 7, § 1: tripudia,

    id. 2, § 132 al. —
    II.
    Transf.
    A.
    A nuptial song:

    et subito nostras hymen cantatus ad aures Venit,

    Ov. H. 12, 137:

    hymenaeum qui cantent,

    Ter. Ad. 5, 7, 7; Ov. M. 12, 215; Stat. S. 2, 7, 87.—Hence, Hymĕnāĭcus, a, um, adj., = humenaïkos, hymeneal, belonging to a nuptial song:

    metrum,

    Serv. de Cent. Metr. 3, 2.—
    B.
    Nuptials, a wedding:

    hymen funestus illaetabilis,

    Sen. Troad. 861:

    conubio jungam stabili propriamque dicabo: Hic hymenaeus erit,

    Verg. A. 4, 127:

    (Helena) Pergama cum peteret inconcessosque hymenaeos,

    id. ib. 1, 651; so in plur., Lucr. 4, 1251; Verg. A. 3, 328; 4, 99; Stat. Th. 3, 283.—
    2.
    Transf., of animals, Verg. G. 3, 60.

    Lewis & Short latin dictionary > Hymenaicus

  • 7 Hymeneius

    Hȳ̆men, ĕnis, and Hymĕnaeus or - os, i, m., = Humên, Humenaios, the god of marriage, of weddings, Hymen.
    I.
    Lit.:

    dum illam educunt huc novam nuptam foras, suavi cantu concelebra omnem hanc plateam Hymenaeo! Io Hymen Hymenaee! Io Hymen!

    Plaut. Cas. 4, 3, 1 sqq.;

    15 sq.: jam veniet virgo, jam dicetur Hymenaeus. Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee,

    Cat. 62, 5 (acc. to the Gr. Humên ô Humenaie); 62, 10 sq.;

    for which: io Hymen Hymenaee io, Io Hymen Hymenaee,

    id. 61, 124; 144 sq.:

    vulgus Hymen Hymenaee vocant,

    Ov. H. 14, 27; 12, 143:

    nec quid Hymen, quid Amor, quid sint conubia, curat,

    id. M. 1, 480:

    Hymen,

    id. H. 6, 44:

    taedas Hymenaeus Amorque Praecutiunt,

    id. M. 4, 758; so,

    Hymenaeus,

    id. ib. 6, 429; 9, 762 et saep.—
    B.
    Derivv.: Hymĕnēĭus, a, um, adj., of or belonging to Hymen, Hymeneal:

    lex, Mart. Cap. poët. 7, § 1: tripudia,

    id. 2, § 132 al. —
    II.
    Transf.
    A.
    A nuptial song:

    et subito nostras hymen cantatus ad aures Venit,

    Ov. H. 12, 137:

    hymenaeum qui cantent,

    Ter. Ad. 5, 7, 7; Ov. M. 12, 215; Stat. S. 2, 7, 87.—Hence, Hymĕnāĭcus, a, um, adj., = humenaïkos, hymeneal, belonging to a nuptial song:

    metrum,

    Serv. de Cent. Metr. 3, 2.—
    B.
    Nuptials, a wedding:

    hymen funestus illaetabilis,

    Sen. Troad. 861:

    conubio jungam stabili propriamque dicabo: Hic hymenaeus erit,

    Verg. A. 4, 127:

    (Helena) Pergama cum peteret inconcessosque hymenaeos,

    id. ib. 1, 651; so in plur., Lucr. 4, 1251; Verg. A. 3, 328; 4, 99; Stat. Th. 3, 283.—
    2.
    Transf., of animals, Verg. G. 3, 60.

    Lewis & Short latin dictionary > Hymeneius

  • 8 mariti

    1.
    mărītus, a, um, adj. [mas], of or belonging to marriage, matrimonial, conjugal, nuptial, marriage-.
    I.
    Adj. (so mostly poet.; not in Cic.).
    A.
    Lit.:

    facibus cessit maritis,

    to the nuptial torches, to wedlock, Prop. 4 (5), 11, 33:

    faces,

    Ov. H. 11, 101:

    foedus,

    the conjugal tie, id. P. 3, 1, 73:

    tori,

    id. H. 2, 41:

    sacra,

    Prop. 3, 20, 26 (4, 20, 16); Ov. H. 12, 87:

    Venus,

    wedded love, id. ib. 16, 283; cf.:

    fides,

    conjugal fidelity, Prop. 4 (5), 3, 11: lex, respecting marriage, a marriage-law (de maritandis ordinibus, Suet. Aug. 34), Hor. C. S. 20.—In prose:

    vagabatur per maritas domos dies noctesque,

    i. e. the houses of married people, Liv. 27, 31, 5 Drak.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of plants, wedded, i. e. tied up (cf. marito, II. B.):

    arbores,

    Cato, R. R. 32, 2; Col. 11, 2, 32:

    ulmo conjuncta marito (sc. vitis),

    Cat. 62, 54; Quint. 8, 3, 8:

    olivetum,

    Col. 3, 11, 3.—
    2.
    Impregnating, fertilizing (in postclass. poetry):

    fluctus (Nili),

    Avien. Perieg. 339: imbres, Pervigil. Ven. 4, 11.—
    II.
    Subst.
    A.
    mărītus, i, m., a married man, husband (freq. and class.; cf.

    conjux, vir): ditis damnosos maritos sub basilica quaerito,

    Plaut. Curc. 4, 1, 10:

    ut maritus sis quam optimae (mulieris),

    Cic. Inv. 1, 31, 52:

    sororis,

    id. Rab. Perd. 3, 8; Liv. 1, 57, 10; Quint. 6, 2, 14; 3, 11, 4; Suet. Caes. 43; 52; 81; Tac. A. 1, 5; Plin. Ep. 1, 14, 1; 2, 20, 2; Sen. Ben. 2, 18, 1; Just. 1, 7, 19; Val Max. 8, 2, 14; Gell. 1, 17 et saep.: insidian [p. 1115] iem somno maritorum, Cic. Cat. 1, 10, 26:

    quae major calumnia est quam venire imberbum adulescentem, bene valentem ac maritum,

    id. Dom. 14, 37; Liv. 36, 17, 8;

    opp. coelebs: seu maritum sive coelibem scortarier,

    Plaut. Merc. 5, 14, 58; id. Cas. 2, 4, 11 sq.; Quint. 5, 10, 26; Sen. Ep. 94, 8; Gell. 2, 15:

    bonus optandusque maritus,

    Juv. 6, 211:

    malus ingratusque maritus,

    id. 7, 169:

    mariti testamentum,

    Quint. 9, 2, 73:

    patrius,

    Verg. A. 3, 297:

    Phrygio servire marito,

    id. ib. 4, 103:

    unico gaudens mulier marito,

    Hor. C. 3, 14, 5:

    novus,

    a newly-married man, a young husband, Plaut. Cas. 5, 1, 6:

    intra quartum et vicesimum annum maritus,

    Plin. Ep. 7, 24, 3:

    recens,

    id. ib. 8, 23, 8:

    ut juveni primum virgo deducta marito,

    Tib. 3, 4, 31:

    lex Bithynorum, si quid mulier contrahat, maritum auctorem esse jubet,

    Gai. Inst. 1, 193:

    si maritus pro muliere se obligaverit,

    Ulp. Fragm. 11, 3:

    maritus lugendus decem mensibus,

    Plaut. Sent. 1, 21, 13.—
    B.
    Transf.
    1.
    A lover, suitor ( poet.), Prop. 2, 21 (3, 14), 10:

    aegram (Dido) nulli quondam flexere mariti,

    Verg. A. 4, 35.—
    2.
    Of animals:

    ol ens maritus,

    i. e. a he-goat, Hor. C. 1, 17, 7:

    quem pecori dixere maritum,

    Verg. G. 3, 125; so,

    gregum,

    Col. 7, 6, 4;

    of cocks,

    id. 8, 5 fin.; Juv. 3, 91.—
    3.
    In plur.: mă-rīti, ōrum, m., married people, man and wife (post-class.), Dig. 24, 1, 52 fin.:

    novi mariti,

    newly-married people, a young couple, App. M. 8, p. 201, 36.—
    III.
    mărīta, ae, f., a married woman, wife ( poet. and postclass.):

    marita,

    Hor. Epod. 8, 13:

    castae maritae,

    Ov. F. 2, 139; id. H. 12, 175; Inscr. Orell. 2665; Inscr. Fabr. 299 al.; and freq. on epitaphs.
    2.
    mărītus, i, v. 1. maritus, II. A.

    Lewis & Short latin dictionary > mariti

  • 9 maritus

    1.
    mărītus, a, um, adj. [mas], of or belonging to marriage, matrimonial, conjugal, nuptial, marriage-.
    I.
    Adj. (so mostly poet.; not in Cic.).
    A.
    Lit.:

    facibus cessit maritis,

    to the nuptial torches, to wedlock, Prop. 4 (5), 11, 33:

    faces,

    Ov. H. 11, 101:

    foedus,

    the conjugal tie, id. P. 3, 1, 73:

    tori,

    id. H. 2, 41:

    sacra,

    Prop. 3, 20, 26 (4, 20, 16); Ov. H. 12, 87:

    Venus,

    wedded love, id. ib. 16, 283; cf.:

    fides,

    conjugal fidelity, Prop. 4 (5), 3, 11: lex, respecting marriage, a marriage-law (de maritandis ordinibus, Suet. Aug. 34), Hor. C. S. 20.—In prose:

    vagabatur per maritas domos dies noctesque,

    i. e. the houses of married people, Liv. 27, 31, 5 Drak.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of plants, wedded, i. e. tied up (cf. marito, II. B.):

    arbores,

    Cato, R. R. 32, 2; Col. 11, 2, 32:

    ulmo conjuncta marito (sc. vitis),

    Cat. 62, 54; Quint. 8, 3, 8:

    olivetum,

    Col. 3, 11, 3.—
    2.
    Impregnating, fertilizing (in postclass. poetry):

    fluctus (Nili),

    Avien. Perieg. 339: imbres, Pervigil. Ven. 4, 11.—
    II.
    Subst.
    A.
    mărītus, i, m., a married man, husband (freq. and class.; cf.

    conjux, vir): ditis damnosos maritos sub basilica quaerito,

    Plaut. Curc. 4, 1, 10:

    ut maritus sis quam optimae (mulieris),

    Cic. Inv. 1, 31, 52:

    sororis,

    id. Rab. Perd. 3, 8; Liv. 1, 57, 10; Quint. 6, 2, 14; 3, 11, 4; Suet. Caes. 43; 52; 81; Tac. A. 1, 5; Plin. Ep. 1, 14, 1; 2, 20, 2; Sen. Ben. 2, 18, 1; Just. 1, 7, 19; Val Max. 8, 2, 14; Gell. 1, 17 et saep.: insidian [p. 1115] iem somno maritorum, Cic. Cat. 1, 10, 26:

    quae major calumnia est quam venire imberbum adulescentem, bene valentem ac maritum,

    id. Dom. 14, 37; Liv. 36, 17, 8;

    opp. coelebs: seu maritum sive coelibem scortarier,

    Plaut. Merc. 5, 14, 58; id. Cas. 2, 4, 11 sq.; Quint. 5, 10, 26; Sen. Ep. 94, 8; Gell. 2, 15:

    bonus optandusque maritus,

    Juv. 6, 211:

    malus ingratusque maritus,

    id. 7, 169:

    mariti testamentum,

    Quint. 9, 2, 73:

    patrius,

    Verg. A. 3, 297:

    Phrygio servire marito,

    id. ib. 4, 103:

    unico gaudens mulier marito,

    Hor. C. 3, 14, 5:

    novus,

    a newly-married man, a young husband, Plaut. Cas. 5, 1, 6:

    intra quartum et vicesimum annum maritus,

    Plin. Ep. 7, 24, 3:

    recens,

    id. ib. 8, 23, 8:

    ut juveni primum virgo deducta marito,

    Tib. 3, 4, 31:

    lex Bithynorum, si quid mulier contrahat, maritum auctorem esse jubet,

    Gai. Inst. 1, 193:

    si maritus pro muliere se obligaverit,

    Ulp. Fragm. 11, 3:

    maritus lugendus decem mensibus,

    Plaut. Sent. 1, 21, 13.—
    B.
    Transf.
    1.
    A lover, suitor ( poet.), Prop. 2, 21 (3, 14), 10:

    aegram (Dido) nulli quondam flexere mariti,

    Verg. A. 4, 35.—
    2.
    Of animals:

    ol ens maritus,

    i. e. a he-goat, Hor. C. 1, 17, 7:

    quem pecori dixere maritum,

    Verg. G. 3, 125; so,

    gregum,

    Col. 7, 6, 4;

    of cocks,

    id. 8, 5 fin.; Juv. 3, 91.—
    3.
    In plur.: mă-rīti, ōrum, m., married people, man and wife (post-class.), Dig. 24, 1, 52 fin.:

    novi mariti,

    newly-married people, a young couple, App. M. 8, p. 201, 36.—
    III.
    mărīta, ae, f., a married woman, wife ( poet. and postclass.):

    marita,

    Hor. Epod. 8, 13:

    castae maritae,

    Ov. F. 2, 139; id. H. 12, 175; Inscr. Orell. 2665; Inscr. Fabr. 299 al.; and freq. on epitaphs.
    2.
    mărītus, i, v. 1. maritus, II. A.

    Lewis & Short latin dictionary > maritus

  • 10 fax

        fax facis, f    [1 FAC-], a torch, firebrand, flambeau, link: faces de muro eminus iaciebant, Cs.: faces undique ex agris conlectae, L.: ambulare cum facibus, H.: faces iam accensas ad urbis incendium exstinxi: ardens: faces ferro inspicare, V.: dilapsa in cineres fax, H.: arcana, i. e. carried in the Eleusinian mysteries, Iu.— A nuptial-torch (carried in the wedding procession): novas incide faces, tibi ducitur uxor, V.: face nuptiali digna, i. e. of marriage, H.: nuptiales: maritae, O.— A funeral-torch (with which the pyre was kindled): Funereas rapuere faces, V.—As an attribute of Cupid, the torch of love, O., Tb., Pr.—As an attribute of the Furies, the torch of wrath: madefacta sanguine, O.—Of the heavenly bodies, a light, orb: Phoebi fax, C. poët.— A fiery meteor, fire-ball, shooling-star, comet: visae nocturno tempore faces: Stella facem ducens, i. e. a torch-like train, V.: stellae, a comet, L.: faces visae ardere sub astris, meteors, O.—Fig., a torch, light: facem praeferre pudendis, i. e. make deeds of shame conspicuous, Iu.: studii mei, guide, O.: adulescentulo ad libidinem facem praeferre.— A torch, fire, flame, incitement, stimulus, cause of ruin, destruction: corporis facibus inflammari ad cupiditates: me torret face mutuā Calais, flame of love, H.: dicendi faces, flaming eloquence: subicere faces invidiae alicuius: inde faces ardent (a dote), Iu.: Antonius incendiorum, instigator: belli, L.
    * * *
    torch, firebrand, fire; flame of love; torment

    Latin-English dictionary > fax

  • 11 hymenaeus (-os)

        hymenaeus (-os) ī, m, ὑμέναιοσ, the nuptial hymn, wedding song: hymenaeon canere, O., T.—A wedding, marriage ceremony, bridal, nuptials: hic hymenaeus erit, V.: petere inconcessos hymenaeos, V.—Of animals, V.

    Latin-English dictionary > hymenaeus (-os)

  • 12 iugālis

        iugālis e, adj.    [iugum], of a yoke, yoked together: equi iumentaque, Cu.— Plur m. as subst, a team: gemini, V.—Matrimonial, nuptial: ne cui me vinclo sociare iugali, V.: dona, O.

    Latin-English dictionary > iugālis

  • 13 marītālis

        marītālis e, adj.    [1 maritus], of married people, matrimonial, nuptial: vestis, O.: capistrum, the marriage-halter, Iu.

    Latin-English dictionary > marītālis

  • 14 sociālis

        sociālis e, adj.    [socius], of companionship, of allies, allied, confederate: lex iudiciumque: exercitus, i. e. of the allies, L.: bella, wars of the allies, Iu.— Of marriage, conjugal, nuptial: Livia tecum socialīs compleat annos, O.: torus, O.: carmina, i. e. epithalamium, O.
    * * *
    socialis, sociale ADJ
    allied, confederate, of allies; social, in partenership/fellowship; conjugal

    Latin-English dictionary > sociālis

  • 15 taeda

        taeda ae, f    a resinous pine-tree, pitch-pine: Ceu flamma per taedas equitavit, H.—Resinous wood, pine wood, pitch-pine: cupae taedā ac pice refertae, Cs.: pyrā Erectā taedis atque ilice sectā, V.—Burning pine wood, a pine-brand, torch: Furiarum taedae ardentes: fumida, V.: taedā lucebis in illā, i. e. amid the fagots, Iu.: taedas Hymenaeus Amorque Praecutiunt, O.—Poet., a nuptial torch, wedding: nec coniugis umquam Praetendi taedas, V.: pudica, O.: me non aliae poterunt conrumpere taedae, i. e. loves, Pr.—A pine board, plank: latissima, Iu.
    * * *

    Latin-English dictionary > taeda

  • 16 epithalamium

    Latin-English dictionary > epithalamium

  • 17 jugalis

    jugalis, jugale ADJ
    yoked together; nuptial

    Latin-English dictionary > jugalis

  • 18 epithalamium

    ĕpĭthălămĭum, ii, n., = epithalamion, a nuptial song, epithalamium, Treb. Poll. Gallien. 11. Quintilian calls the wellknown Carmen nuptiale of Catullus (62) Epithalamium, Quint. 9, 3, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > epithalamium

  • 19 fax

    fax, făcis (also in the nom. sing. ‡ faces, acc. to Paul. ex Fest. p. 87, 9 Müll.; gen. plur.: facum, acc. to Charis. p. 113 P., but without example), f. [root bhā, to shine; cf. favilla], a torch, firebrand, flambeau, link, orig. of pine or other resinous wood.
    I.
    Lit. (syn.: taeda, funale, cerĕus, candela, lucerna, laterna): alii faces atque aridam materiem de muro in aggerem eminus jaciebant, * Caes. B. G. 7, 24, 4; Liv. 22, 16, 7:

    ambulare cum facibus,

    Hor. S. 1, 4, 52:

    malleolos et faces ad inflammandam urbem comparare,

    Cic. Cat. 1, 13, 32; cf.:

    ego faces jam accensas ad hujus urbis incendium exstinxi,

    id. Pis. 2, 5:

    servi in tecta nostra cum facibus immissi,

    id. Att. 14, 10, 1; cf.:

    faces incendere,

    id. Phil. 2, 36, 91:

    si te in Capitolium faces ferre vellet,

    id. Lael. 11, 37:

    ardentem facem praeferre,

    id. Verr. 2, 4, 34, § 74:

    castris inicere,

    Tac. H. 4, 60;

    subdere urbi,

    Curt. 5, 7, 4:

    faces ferro inspicare,

    Verg. G. 1, 292; cf.:

    facis incidere,

    Plin. 18, 26, 63, § 233:

    dilapsam in cineres facem,

    Hor. C. 4, 13, 28.—At weddings, the torch carried before the bride on the way to her home, usually made of white-thorn (Spina alba) or pine, the nuptial torch: spina, nuptiarum facibus auspicatissima, Masur. ap. Plin. 16, 18, 30, § 75; Fest. s. v. patrimi, p. 245; s. v. rapi, p. 289 Müll.; Varr. ap. Non. 112, 27; id. ap. Serv. Verg. E. 8, 29; Plaut. Cas. 1, 30; Cat. 61, 98 sq.; Verg. E. 8, 29; Ov. M. 10, 6; Stat. Th. 2, 259 al.;

    hence, nuptiales,

    Cic. Clu. 6, 15; Liv. 30, 13, 12:

    maritae,

    Ov. H. 11, 101:

    legitimae,

    Luc. 2, 356.—Cf. Anthon's Dict. of Antiq. p. 434, and v. infra. Torches were also carried in funeral processions, Verg. A. 11, 142; Prop. 3, 13 (4, 12), 17; Ov. F. 2, 561; id. H. 21, 172; Sen. Tranq. 11; id. Vit. Beat. fin.; id. Ep. 222;

    and in the Eleusinian mysteries,

    Juv. 15, 140.—An attribute of Cupid, Tib. 2, 1, 82; Prop. 3, 16 (4, 15), 16; Ov. M. 1, 461; 10, 312 al.;

    of the Furies,

    Verg. A. 7, 337; Ov. M. 4, 482; 508; 6, 430; Quint. 9, 3, 47 al.—
    B.
    Transf.
    1.
    On account of the use of torches at weddings ( poet.), a wedding, marriage:

    face nuptiali digna,

    Hor. C. 3, 11, 33; cf.:

    te face sollemni junget sibi,

    Ov. M. 7, 49.—And referring at the same time to the funeral torch:

    viximus insignes inter utramque facem,

    i. e. between marriage and death, Prop. 4 (5), 11, 46.—
    2.
    The light of the heavenly bodies ( poet.):

    dum roseā face sol inferret lumina caelo,

    Lucr. 5, 976; cf.:

    Phoebi fax, Cic. poët. Div. 1, 11, 18: canentes Rite crescentem face Noctilucam,

    Hor. C. 4, 6, 38:

    aeterna fax,

    i. e. the sun, Sen. Thyest. 835.—
    3.
    A fiery meteor, fire-ball, shooting-star, comet:

    noctivagaeque faces caeli flammaeque volantes,

    Lucr. 5, 1191; cf.:

    nocturnasque faces caeli, sublime volantes,

    id. 2, 206:

    emicant et faces non nisi cum decidunt visae, etc.,

    Plin. 2, 26, 25, § 96:

    tum facibus visis caelestibus, tum stellis iis, quas Graeci cometas, nostri cincinnatas vocant,

    Cic. N. D. 2, 5, 14; id. Cat. 3, 8, 18; Liv. 41, 21, 13; 29, 14, 3; Verg. A. 2, 694; Ov. M. 15, 787; Luc. 1, 528; Petr. 122; Sen. Oet. 232.—
    b.
    Of lightning:

    facem flammantem dirigere,

    Val. Fl. 1, 569; id. 4, 671. —
    4.
    Of the eyes:

    oculi, geminae, sidera nostra, faces,

    Prop. 2, 3, 14:

    has ego credo faces, haec virginis ora Dianae,

    Val. Fl. 5, 380; cf.:

    tranquillaeque faces oculis et plurima vultu materinest,

    Stat. Ach. 1, 164.—
    5.
    Prima fax (noctis), early torchlight, immediately after dark (post-class.); cf.:

    luminibus accensis, Auct. B. Afr. 89: tempus diei occiduum, mox suprema tempestas, hoc est diei novissimum tempus: deinde vespera: ab hoc tempore prima fax dicitur, deinde concubia, etc.,

    Macr. S, 1, 3 fin.; Gell. 3, 2, 11; 18, 1 fin.; App. M. 2, p. 119, 20.
    II.
    Trop.
    A.
    That which illuminates, makes conspicuous ( poet.):

    incipit parentum nobilitas facem praeferre pudendis,

    Juv. 8, 139; cf. Sall. J. 80.—
    B.
    That which inflames or incites, incitement, stimulus, cause of ruin, destruction (freq. and class.):

    cum corporis facibus inflammari soleamus ad omnes fere cupiditates eoque magis incendi, quod, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 19, 44:

    me torret face mutua Calais,

    flame of love, Hor. C. 3, 9, 13; cf.:

    iraï fax,

    Lucr. 3, 303:

    dicendi faces,

    flames, fires of eloquence, Cic. de Or. 2, 51, 205; cf.:

    alicui quasi quasdam verborum faces admovere,

    id. ib. 3, 1, 4:

    alicui acriores ad studia dicendi faces subdere,

    Quint. 1, 2, 25 Spald.:

    hortator studii causaque faxque mei,

    guide, leader, Ov. Pont. 1, 7, 28; and: incitator et fax omnium, Prud. steph. 10, 67:

    subicere faces invidiae alicujus,

    Cic. Mil. 35, 98; cf.:

    flagrantibus jam militum animis velut faces addere,

    Tac. H. 1, 24:

    acerrimam bello facem praetulit,

    id. ib. 2, 86:

    (rogationes promulgavit) duas faces novantibus res ad plebem in optimates accendendam,

    Liv. 32, 38, 9:

    inde faces ardent, a dote,

    Juv. 6, 139: adolescentulo ad libidinem facem praeferre, i. e. to be a leader or guide, Cic. Cat. 1, 6, 13:

    Antonius omnium Clodi incendiorum fax,

    instigator, id. Phil. 2, 19, 48; cf.:

    fax accusationis et origo,

    Plin. Ep. 4, 9, 3:

    fax hujus belli (Hannibal),

    Liv. 21, 10, 11; Vell. 2, 25, 3:

    dolorum cum admoventur faces,

    Cic. Off. 2, 10, 37; cf. id. Tusc. 2, 25, 61:

    (dolor) ardentes faces intentat,

    id. ib. 5, 27, 76:

    quae (Agrippinae) Gaium et Domitium Neronem principes genuere totidem facis generis humani,

    destroyers, Plin. 7, 8, 6, § 45.— Absol.:

    cum his furiis et facibus, cum his exitiosis prodigiis (i e. Gabinio et Pisone),

    Cic. Har. Resp. 2, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > fax

  • 20 genialia

    gĕnĭālis, e, adj. [Genius].
    I.
    Of or belonging to generation or birth, nuptial, genial (cf.: genitalis, genetivus).
    A.
    Adj.: lectum illum genialem, quem biennio ante filiae suae nubenti straverat, the bridal-bed (placed in the atrium, and dedicated to the genii of the married couple), Cic. Clu. 5, 14; cf.:

    geniales proprie sunt lecti, qui sternuntur puellis nubentibus: dicti a generandis liberis,

    Serv. Verg. A. 6, 603: genialis lectus qui nuptiis sternitur in honorem genii, unde et appellatus, Paul. ex Fest. p. 94 Müll.:

    lectus,

    Hor. Ep. 1, 1, 87:

    torus,

    Verg. A. 6, 603; Liv. 30, 12, 21; Plin. Pan. 8, 1:

    pulvinar divae,

    Cat. 64, 47.— Hence poet. transf.:

    ducuntur raptae, genialis praeda, puellae,

    Ov. A. A. 1, 125:

    bella,

    at a wedding, Stat. Ach. 1, 113:

    sors genialis atque fecunda,

    productive, Plin. 18, 24, 54, § 197; cf.:

    in tantum abundante geniali copia pecudum,

    id. 17, 9, 6, § 53.—
    B.
    Subst.: gĕnĭālĭa, ium, n., the marriagebed, marriage:

    genialibus alienis insultare,

    Arn. 4, 144.—
    II.
    Of or belonging to enjoyment, jovial, pleasant, delightful, joyousfestive, genial: scis enim, geniales homines ab antiquis appellatos, qui ad invitandum et largius apparandum cibum promptiores essent, Santra ap. Non. 117, 18:

    festum,

    Ov. F. 3, 523:

    dies,

    Juv. 4, 66:

    hiems,

    Verg. G. 1, 302:

    uva,

    Ov. M. 4, 14:

    serta,

    id. ib. 13, 929:

    rus,

    id. H. 19, 9; cf.:

    arva Canopi,

    id. Am. 2, 13, 7:

    litus,

    Stat. S. 4, 4, 51:

    platanus,

    i. e. under which festivals were celebrated, Ov. M. 10, 95:

    Musa,

    id. Am. 3, 15, 19:

    divi,

    i. e. Ceres and Bacchus, Stat. Th. 12, 618; cf. Paul. ex Fest. p. 95 Müll.:

    vultus,

    friendly, App. M. 11, p. 263.—Hence, adv.: gĕnĭālĭter (acc. to II.), jovially, merrily, genially:

    festum genialiter egit,

    Ov. M. 11, 95; App. M. 10, p. 246; Inscr. Grut. 823, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > genialia

См. также в других словарях:

  • nuptial — nuptial, iale, iaux [ nypsjal, jo ] adj. • XIIIe; lat. nuptialis, de nuptiæ→ noce ♦ Littér. (sauf dans quelques expr.) Relatif aux noces, à la célébration du mariage. Bénédiction, cérémonie, messe nuptiale. « L amour de Gwinplaine pour Déa… …   Encyclopédie Universelle

  • nupţial — NUPŢIÁL, Ă, nupţiali, e, adj. Privitor la nuntă, de nuntă; nuntitor, nunţial. ♦ (Despre oameni) Care se referă la perioada împerecherii, de împerechere. [pr.: ţi al] – Din fr. nuptial, lat. nuptialis. Trimis de bogdanrsb, 13.08.2004. Sursa: DEX… …   Dicționar Român

  • nuptial — nuptial, ale (nu psi al, a l ) adj. Qui concerne la cérémonie des noces, le mariage. •   Et pour lit nuptial il te faut un tombeau, CORN. Médée, V, 4. •   Quand près d être éclairés du nuptial flambeau...., CORN. Horace, V, 2. •   Ils viennent… …   Dictionnaire de la Langue Française d'Émile Littré

  • Nuptial — Nup tial (n[u^]p shal), a. [L. nuptialis, fr. nuptiae marriage, wedding, fr. nubere, nuptum, prop., to cover, to veil, hence, to marry, as the head of the bride was covered with a veil; cf. Gr. ? bride, nymph: cf. F. nuptial.] Of or pertaining to …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Nuptial — Nup tial, n.; pl. {Nuptials} (n[u^]p shalz). Marriage; wedding; nuptial ceremony; now only in the plural. [1913 Webster] Celebration of that nuptial, which We two have sworn shall come. Shak. [1913 Webster] Preparations . . . for the approaching… …   The Collaborative International Dictionary of English

  • nuptial — I adjective allied, betrothed, bridal, conjugal, connubial, coupled, espoused, genialis, marital, married, mated, matrimonial, nuptialis, united, wedded associated concepts: antenuptial agreement II index conjugal …   Law dictionary

  • nuptial is — index nuptial Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • nuptial — (adj.) late 15c., from M.Fr. nuptial, or directly from L. nuptialis pertaining to marriage, from nuptiae wedding, from nupta, fem. pp. of nubere to marry, wed, take as a husband, related to Gk. nymphe bride, from PIE *sneubh to marry, wed (Cf.… …   Etymology dictionary

  • nuptial# — nuptial adj *matrimonial, conjugal, connubial, hymeneal, marital nuptial *marriage, matrimony, wedlock,wedding,espousal …   New Dictionary of Synonyms

  • nuptial — Nuptial, [nupti]ale. adj. Qui concerne la ceremonie des nopces, qui sert à l usage du mariage. Robe nuptiale. la benediction nuptiale. ses habits nuptiaux. le lit nuptial. soüiller la couche nuptiale …   Dictionnaire de l'Académie française

  • Nuptiāl — (lat.), auf die Ehe (nuptiae) bezüglich; daher pacta nuptialia, Ehepakten …   Meyers Großes Konversations-Lexikon

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»