Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

nummo

  • 1 nummo

    Большой итальяно-русский словарь > nummo

  • 2 nummo

    Большой итальяно-русский словарь > nummo

  • 3 nummo

    m ист.
    монета; деньги

    Большой итальяно-русский словарь > nummo

  • 4 nummo

    сущ.
    устар. деньги, монета

    Итальяно-русский универсальный словарь > nummo

  • 5 nummus

    nummus (weniger gut nūmus), ī, m. (νοῦμμος od., wie Böckh will, νούμμος, tarentinisch u. sikelisch = νόμος, die gesetzliche, gangbare Silbermünze, 11/2 attische Obolen an Wert, s. Böckh Metrolog. Untersuch. S. 310 ff.), I) übh. Geld, Münze, nummus argenteus, Varro fr. u. Vulg.: aureus, Cic.: Philippeus, s. Philippus unter Philippus: nummus plumbeus, s. plumbeus: nummus asper, noch nicht abgegriffen, Suet.: nummi adulterini, Cic.: habere in nummis, Cic.: in suis nummis versari, esse, Cic.: patrimonium in nummos redigere, zu Geld machen, in Geld umsetzen, Lact.: nummo, Plin. ep., od. nummis, ICt., für Geld. – nummi, Kapital (Ggstz. merces, Zinsen), Hor. sat. 1, 3, 88. – II) insbes.: A) die zu Rom gangbarste u. bei Berechnung zugrunde gelegte Silbermünze, der Sesterz ( sonst sestertius gen., w. s.), ungefähr = 20 Pfennige, nummo sestertio, Cic.: quinque milia nummûm, Cic.: nummo uno venire (verkauft werden), Gaius inst. – übtr., fast sprichw., von einer Kleinigkeit, wie wir sagen, Groschen, Nickel, Pfennig, Kreuzer, si quid nummo sarciri potest, für eine Kleinigkeit, Plaut.: ad nummum convenit, es traf auf den Groschen (Kreuzer) zu, Cic.: nummo (sestertio) alci addicere alqd, s. ad-dīco no. II, b. – B) als griech. Münze, bald Drachme, bald Didrachme (s. Brix Plaut. trin. 146), emere nummo, Plaut.: venire nummo, Plaut. – / Genet. Plur. gew. nummûm, selten nummorum, s. Brix Plaut. trin. 152. Georges Lexikon der lat. Wortf. S. 461.

    lateinisch-deutsches > nummus

  • 6 sestertius

    sēstertius, a, um (semis-tertius), dritthalb, I) als Münzbezeichnung, sestertius (mit Zeichen HS, d. t. II u. semis), iī, m. u. vollst. sestertius nummus, Genet. Plur. sestertiûm nummûm u. bl. sestertiûm od. sestertiorum, der Sesterz, A) eine Silbermünze, zur Zeit der Republik dritthalb As oder ein Vierteldenar, ungefähr 20 Pfennige (1000 sestertii = 200 Mark), 1) eig.: s. duodeni, Cic.: s. singuli, Plin.: s. nummus, Cic. u. Colum. – Der häufige Gebrauch der Genetivform sestertiûm bei den Zahlbestimmungen über mille bewirkte, daß man sie schon sehr früh für einen neutralen Nominativ hielt u. nicht bloß einen Plural sestertia bildete, sondern sestertium selbst als Singular deklinierte. Und zwar bedeutet sestertium (mit Auslassung von mille) die Summe von tausend Sesterzen u. neben dem multiplikativen Adv. decies, centies etc. (mit Auslassung von centena milia) die Summe von hunderttausend Sesterzen, also decies sestertium eine Million, centies sestertium zehn Millionen usw.: sescenta sestertia = 600000 Sesterze, Cic.: quadragena milia sestertia, Varro: septem sestertia, Hor.: milies sestertium = 100 Millionen, Cic.: sexagies sestertium, Caes.: decies sestertii, Liv.: sestertio decies, Cic.: sexagies sestertio, Suet.: a trecentis sestertiis (300 S.) ad-ūsqueduo sestertia (2000 S.) sūmptuscenarum propagatus est, Gell. 2, 24, 15. – 2) übtr.: a) nummo sestertio od. sestertio nummo, für eine geringe Summe, für eine Kleinigkeit, nummo sestertio od. sestertio nummo alci addici, Cic. Rab. Post. 45. Val. Max. 5, 2, 10: sestertio nummo venire (verkauft werden), Liv. epit. 55: alqm sestertio nummo damnare, Aur. Vict. 8, 2, 3: ut quae maxima inter nos habentur, divitiae, gratia, potentia, sestertio nummo aestimanda sint, Sen. ep. 95, 59. – b) amplo sestertio, für vieles Geld, basilisci reliquias amplo sestertio comparare, Solin. 27, 53. – B) in der Kaiserzeit auch eine Kupfermünze, 4 Asse an Wert, Plin. 34, 4. – II) in der ökonom. Sprache als Maßbestimmung, dritthalb Fuß Tiefe, sat erit bipalio vertere, quod vocant rustici sestertium, Colum. de arb. 1, 5.

    lateinisch-deutsches > sestertius

  • 7 nummus

    nummus (weniger gut nūmus), ī, m. (νοῦμμος od., wie Böckh will, νούμμος, tarentinisch u. sikelisch = νόμος, die gesetzliche, gangbare Silbermünze, 11/2 attische Obolen an Wert, s. Böckh Metrolog. Untersuch. S. 310 ff.), I) übh. Geld, Münze, nummus argenteus, Varro fr. u. Vulg.: aureus, Cic.: Philippeus, s. Philippeus unter Philippus: nummus plumbeus, s. plumbeus: nummus asper, noch nicht abgegriffen, Suet.: nummi adulterini, Cic.: habere in nummis, Cic.: in suis nummis versari, esse, Cic.: patrimonium in nummos redigere, zu Geld machen, in Geld umsetzen, Lact.: nummo, Plin. ep., od. nummis, ICt., für Geld. – nummi, Kapital (Ggstz. merces, Zinsen), Hor. sat. 1, 3, 88. – II) insbes.: A) die zu Rom gangbarste u. bei Berechnung zugrunde gelegte Silbermünze, der Sesterz ( sonst sestertius gen., w. s.), ungefähr = 20 Pfennige, nummo sestertio, Cic.: quinque milia nummûm, Cic.: nummo uno venire (verkauft werden), Gaius inst. – übtr., fast sprichw., von einer Kleinigkeit, wie wir sagen, Groschen, Nickel, Pfennig, Kreuzer, si quid nummo sarciri potest, für eine Kleinigkeit, Plaut.: ad nummum convenit, es traf auf den Groschen (Kreuzer) zu, Cic.: nummo (sestertio) alci addicere alqd, s. addico no. II, b. – B) als griech. Münze, bald Drachme, bald Didrachme (s. Brix Plaut. trin. 146), emere nummo, Plaut.: venire
    ————
    nummo, Plaut. – Genet. Plur. gew. nummûm, selten nummorum, s. Brix Plaut. trin. 152. Georges Lexikon der lat. Wortf. S. 461.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > nummus

  • 8 sestertius

    sēstertius, a, um (semis-tertius), dritthalb, I) als Münzbezeichnung, sestertius (mit Zeichen HS, d. t. II u. semis), iī, m. u. vollst. sestertius nummus, Genet. Plur. sestertiûm nummûm u. bl. sestertiûm od. sestertiorum, der Sesterz, A) eine Silbermünze, zur Zeit der Republik dritthalb As oder ein Vierteldenar, ungefähr 20 Pfennige (1000 sestertii = 200 Mark), 1) eig.: s. duodeni, Cic.: s. singuli, Plin.: s. nummus, Cic. u. Colum. – Der häufige Gebrauch der Genetivform sestertiûm bei den Zahlbestimmungen über mille bewirkte, daß man sie schon sehr früh für einen neutralen Nominativ hielt u. nicht bloß einen Plural sestertia bildete, sondern sestertium selbst als Singular deklinierte. Und zwar bedeutet sestertium (mit Auslassung von mille) die Summe von tausend Sesterzen u. neben dem multiplikativen Adv. decies, centies etc. (mit Auslassung von centena milia) die Summe von hunderttausend Sesterzen, also decies sestertium eine Million, centies sestertium zehn Millionen usw.: sescenta sestertia = 600000 Sesterze, Cic.: quadragena milia sestertia, Varro: septem sestertia, Hor.: milies sestertium = 100 Millionen, Cic.: sexagies sestertium, Caes.: decies sestertii, Liv.: sestertio decies, Cic.: sexagies sestertio, Suet.: a trecentis sestertiis (300 S.) adusque duo sestertia (2000 S.) sumptus cenarum propagatus est, Gell. 2, 24, 15. – 2)
    ————
    übtr.: a) nummo sestertio od. sestertio nummo, für eine geringe Summe, für eine Kleinigkeit, nummo sestertio od. sestertio nummo alci addici, Cic. Rab. Post. 45. Val. Max. 5, 2, 10: sestertio nummo venire (verkauft werden), Liv. epit. 55: alqm sestertio nummo damnare, Aur. Vict. 8, 2, 3: ut quae maxima inter nos habentur, divitiae, gratia, potentia, sestertio nummo aestimanda sint, Sen. ep. 95, 59. – b) amplo sestertio, für vieles Geld, basilisci reliquias amplo sestertio comparare, Solin. 27, 53. – B) in der Kaiserzeit auch eine Kupfermünze, 4 Asse an Wert, Plin. 34, 4. – II) in der ökonom. Sprache als Maßbestimmung, dritthalb Fuß Tiefe, sat erit bipalio vertere, quod vocant rustici sestertium, Colum. de arb. 1, 5.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sestertius

  • 9 sestertius

    sestertĭus, a, um, num. adj. [contr. from semis-tertius], two and a half; only in the phrases sestertius nummus and milia sestertia; v. I. A. and I. B. 1. infra.— Mostly as subst.
    I.
    sestertĭus (written also with the characters HS.; v. B. 4. infra), ii, m. (sc. nummus); also in full: sestertius nummus; gen. plur. sestertiūm; rarely sestertiorum or sestertiūm nummūm, a sesterce, a small silver coin, originally equal to two and a half asses, or one fourth of a denarius. When the as was reduced in weight, during the Punic wars, the denarius was made equal to sixteen asses, and the sestertius continued to be one fourth of the denarius. Its value, up to the time of Augustus, was twopence and half a farthing sterling, or four and one tenth cents; afterwards about one eighth less. The sestertius was the ordinary coin of the Romans, by which the largest sums were reckoned. The sestertium (1000 sestertii) was equal (up to the time of Augustus, afterwards about one eighth less) to
    8 17 s.
    1 d. sterling, or $42.94 in United States coin (v. Zumpt, Gram. § 842; Dict. of Ant. s. v. as, sestertius).
    A.
    In gen.:

    sestertius, quod duobus semis additur (dupondius enim et semis antiquus sestertius est) et veteris consuetudinis, ut retro aere dicerent, ita ut semis tertius, quartus semis pronunciarent, ab semis tertius sestertius dicitur,

    Varr. L. L. 5, § 173 Müll.: nostri quartam denarii partem, quod efficie [p. 1686] batur ex duobus assibus et tertio semisse, sestertium nominaverunt, Vitr. 3, 1 med.; Cic. Div. in Caecil. 10, 30:

    taxatio in libras sestertii singuli et in penuriā bini,

    Plin. 18, 13, 34, § 130.—Freq. joined with nummus:

    mille nongentos quinquaginta sestertios nummos,

    Col. 3, 3, 9.— Gen. plur. sestertiūm: quid verum sit, intellego;

    sed alias ita loquor, ut concessum est, ut hoc vel pro deum dico vel pro deorum, alias, ut necesse est, cum triumvirum non virorum, cum sestertiūm nummūm non nummorum, quod in his consuetudo varia non est,

    Cic. Or. 46, 56:

    sestertiūm sexagena milia nummūm,

    Varr. R. R. 3, 6, 1; cited ap. Plin. 10, 20, 23, § 45.—Rarely, sestertiorum:

    duo milia sestertiorum,

    Col. 3, 3, 13.—
    B.
    In partic.
    1.
    As adj. in neutr. plur., with milia (in Varr. and Col.):

    ut asinus venierit sestertiis milibus LX. (= sexaginta milibus sestertium),

    Varr. R. R. 2, 1, 14:

    grex centenarius facile quadragena milia sestertia ut reddat,

    id. ib. 3, 6, 6:

    hos numquam minus dena milia sestertia ex melle recipere,

    id. ib. 3, 6, 11:

    Hirrius ex aedificiis duodena milia sestertia capiebat,

    id. ib. 3, 17, 3:

    sestertiis octo milibus,

    Col. 3, 3, 8; 3, 3, 9; 3, 3, 10.—
    2.
    To express more than two complete thousands sestertia is used as plurale tantum, with distrib. numerals (rare before the Aug. per.):

    si qui vilicus ex eo fundo, qui sestertia dena meritasset... domino XX. milia nummūm pro X. miserit (= decem milia sestertiūm),

    Cic. Verr. 2, 3, 50, § 119:

    candidati apud eum HS. quingena deposuerunt (= quindecim milia sestertiūm),

    id. Att. 4, 15, 7:

    capit ille ex suis praediis sexcena sestertia, ego centena ex meis,

    id. Par. 6, 3, 49:

    bis dena super sestertia nummum,

    Hor. Ep. 2, 2, 33:

    Tiberius Hortalo se respondisse ait, daturum liberis ejus ducena sestertia singulis,

    Tac. A. 2, 38:

    princeps capiendis pecuniis posuit modum usque ad dena sestertia,

    id. ib. 11, 7.—Rarely with card. numerals:

    sestertia centum,

    Sall. C. 30, 6:

    septem donat sestertia,

    Hor. Ep. 1, 7, 80:

    centum sestertia,

    Mart. 6, 20, 1:

    sex sestertia,

    id. 6, 30, 1; cf.:

    ne cui jus esset nisi qui... HS. CCCC. census fuisset,

    Plin. 33, 2, 8, § 32.—
    3.
    Millions of sesterces were expressed in three ways:
    a.
    By the words centena (or centum) milia sestertiūm, preceded by a numeral adverb (rare): miliens centena milia sestertium, a hundred millions, etc., Plin. 12, 18, 41, § 84.—
    b.
    With ellips. of the words centena milia, the gen. plur. sestertiūm being preceded by the numeral adv. (rare;

    once in Cic.): HS. (i. e. sestertium) quater decies P. Tadio numerata Athenis... planum faciam (i.e. sestertiūm quater decies centena milia, = 1,400,000 sesterces),

    Cic. Verr. 2, 1, 39, § 100 (where B. and K. after Orell. read. ex conj., sestertium; v. Kühner, Gram. § 229, 5 b.).—
    c.
    With sestertium, declined as subst. neutr., and the numeral adverbs from decies upward (also with ellips. of centena or centum milia; sestertium here = centum milia sestertiūm. The origin of this usage, which became general, has been much disputed, and it is usual to explain it, after Non. p. 495 (cf. Quint. 1, 6, 18), as a grammatical blunder, by which the gen. plur. sestertium has been mistaken for a neutr. sing., Zumpt, Gram. § 873; but it more probably grew out of the adj. use of sestertium with mille, supra; v. Fischer, Gram. 2, p. 269; cf. Neue, Formenl. 1, p. 116; Kühner, Gram. § 209).
    (α).
    Nom. and acc.:

    quom ei testamento sestertium milies relinquatur,

    Cic. Off. 3, 24, 93:

    nonne sestertium centies et octogies... Romae in quaestu reliquisti?

    id. Pis. 35, 86:

    sestertium sexagies, quod advexerat Domitius,

    Caes. B. C. 1, 23, 4:

    sestertium quadringenties aerario illatum est,

    Tac. A. 13, 31:

    sestertium deciens numeratum esse,

    Cic. Verr. 2, 2, 7, § 20; 2, 3, 70, § 163:

    quadringenties sestertium, quod debuisti,

    id. Phil. 2, 37, 93; id. Off. 3, 24, 93; Nep. Att. 14, 2:

    sestertium ducenties ex eā praedā redactum esse,

    Liv. 45, 43, 8; Val. Max. 9, 1, 6:

    sestertium milies in culinam congerere,

    Sen. Cons. ad Helv. 10, 3:

    quater milies sestertium suum vidit,

    id. Ben. 2, 27, 1; Plin. 18, 6, 7, § 37; Tac. A. 6, 45; 12, 22; 12, 53; 13, 31; id. H. 4, 47; Suet. Calig. 37; id. Galb. 5.—Sometimes with ellips. of sestertium:

    dissipatio, per quam Antonius septies miliens avertit,

    Cic. Phil. 5, 4, 11.—
    (β).
    Gen.:

    syngrapha sestertii centies per legatos facta,

    Cic. Phil. 2, 37, 95:

    argenti ad summam sestertii decies in aerarium rettulit,

    Liv. 45, 4, 1:

    sestertii milies servus,

    Sen. Q. N. 1, 16, 1:

    liberalitas decies sestertii,

    Tac. A. 2, 37; 2, 86:

    centies sestertii largitio,

    id. ib. 12, 58; 12, 53; Plin. Ep. 10, 3 (5), 2.—
    (γ).
    Abl.:

    quadragies sestertio villam venisse,

    Varr. R. R. 3, 17, 3:

    sexagies sestertio, tricies sestertio,

    Val. Max. 9, 1, 4:

    centies sestertio cenavit uno die,

    Sen. Cons. ad Helv. 9, 11:

    pantomimae decies sestertio nubunt,

    id. ib. 12, 5; id. Ben. 4, 36, 1; Plin. 8, 48, 74, § 196:

    accepto quinquagies sestertio,

    Tac. A. 3, 17; 6, 17; 16, 13; id. H. 4, 42; Plin. Ep. 3, 19, 7; Suet. Caes. 50; id. Tib. 48; id. Calig. 38, 4.—The sign HS., i.e. II. and semis, stands for sestertius, sestertia, and sestertium, in all the uses described above; when it is necessary, to avoid ambiguity, its meanings are distinguished thus: HS. XX. stands for sestertii viginti; HS. X̅X̅., with a line over the numeral, = sestertia vicena, or 20,000 sesterces; H̅S̅. X̅X̅., with lines over both signs, = sestertium vicies, or 2,000,000 sesterces (Kühner, Gram. § 229 Anm. 1). But in recent edd. the numerals are usu. written in full, when the meaning would otherwise be doubtful.—
    C.
    Transf., in gen.
    a.
    Nummo sestertio or sestertio nummo, for a small sum, for a trifle (good prose):

    ecquis est, qui bona C. Rabirii Postumi nummo sestertio sibi addici velit? Tua, Postume, nummo sestertio a me addicuntur,

    Cic. Rab. Post. 17, 45; Val. Max. 5, 2, 10:

    C. Matienus damnatus sestertio nummo veniit,

    Liv. Epit. 55:

    quae maxima inter vos habentur, divitiae, gratia, potentia, sestertio nummo aestiman da sunt,

    Sen. Ep. 95, 59; Val. Max. 8, 2, 3.—
    * b.
    Money, a sum of money:

    sestertio amplo comparare,

    for a large sum, Sol. 27 (40) fin.
    D.
    In the times of the emperors, also, a copper coin, worth four asses, Plin. 34, 2, 2, § 4; cf. Eckhel. Doctr. Num. 6, p. 283.—
    * II.
    ses-tertĭum, ii, n., in econom. lang., as a measure of dimension, two and a half feet deep:

    ipsum agrum sat erit bipalio vertere: quod vocant rustici sestertium,

    Col. Arb. 1, 5 (for which:

    siccus ager bipalio subigi debet, quae est altitudo pastinationis, cum in duos pedes et semissem convertitur humus,

    id. ib. 3, 5, 3).

    Lewis & Short latin dictionary > sestertius

  • 10 nummus

    nummus (thus written in the better MSS., others nūmus), i ( gen. plur. usu. nummūm, but nummorum, Plaut. Trin. 1, 2, 115; Cic. Verr. 2, 3, 49, § 117; Hor. S. 2, 3, 149, etc.), m. [from root nemô; cf. numerus], a piece of money, a coin, money.
    I.
    In gen.:

    adulterini,

    counterfeit money, Cic. Off. 3, 23, 91:

    adulterati,

    Paul. Sent. 5, 25, 1:

    aurei,

    Cic. Phil. 12, 8, 20:

    plumbei,

    Plaut. Most. 4, 2, 11:

    argenteus,

    Vulg. 1 Reg. 2, 36:

    putat suos nummos vos comedisse,

    Cic. Att. 6, 1, 25:

    habere in nummis,

    in ready money, id. Off. 8, 10, 1; id. Verr. 2, 3, 86, § 199; cf.:

    (hominem) non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse,

    id. ib. 2, 4, 6, § 11;

    jactabatur enim temporibus illis nummus sic, ut nemo posset scire, quid haberet,

    the value of money fluctuated, id. Off. 3, 20, 80:

    asper,

    i. e. not worn smooth by use, Pers. 3, 69; cf. Sen. Ep. 19, 10: crescit amor nummi, Juv 14, 139.—
    II.
    In partic.
    A.
    A Roman silver coin, called also nummus sestertius, and simply sestertius (v. sestertius), a sesterce:

    eccos trīs nummos habes,

    Plaut. Men. 1, 4, 1:

    cogit Scandilium quinque illa milia nummum dare atque annumerare Apronio,

    Cic. Verr. 2, 3, 60, § 140; cf. id. ib. 2, 3, 61, §

    140: binis milibus nummum,

    Plin. 17, 1, 1, § 8; cf. for the gen. nummūm, Cic. Or. 46, 156, and v. Ritschl, prol. p. 89; gen. nummorum, Hor. Ep. 2, 2, 5; Suet. Aug. 46 fin.; id. Dom. 4 fin.; Plin. 8, 43, 68, § 167—With sestertius, Liv. 8, 11:

    percipere mille nongentos quinquaginta sestertios nummos,

    Col. 3, 3, 9:

    sestertiis sescentis nummis,

    id. 3, 3, 9, § 13.—
    2.
    Transf., like our farthing, cent, to denote a very small sum, a trifle, low price, etc.:

    assident, subducunt, ad nummum convenit,

    to a farthing, to a cent, Cic. Att. 5, 21, 12:

    ecquis est ex tanto populo, qui bona C. Rabirii nummo sestertio sibi addici velit?

    at a farthing's value, id. Rab. Post. 17, 45; id. Fin. 2, 17, 55:

    quae maxima inter vos habentur, divitiae, gratia, potentia, sestertio nummo aestimanda sunt,

    Sen. Ep. 95, 59:

    damnatus... et sestertio nummo veniit,

    Liv. Epit. 55; Plaut. Most. 1, 2, 34.—
    B.
    As a Greek coin, two drachmae (only in Plaut.): illi sunt drachumis miseri;

    me nemo potest Minoris quisquam nummo, ut surgam, subigere,

    Plaut. Ps. 3, 2, 19: Me. Quibus hic pretiis porci veneunt sacres sinceri? Cy. Nummo, id. Men. 2, 2, 16; id. Ep. 1, 1, 52; id. Aul. 3, 2, 34.

    Lewis & Short latin dictionary > nummus

  • 11 numus

    nummus (thus written in the better MSS., others nūmus), i ( gen. plur. usu. nummūm, but nummorum, Plaut. Trin. 1, 2, 115; Cic. Verr. 2, 3, 49, § 117; Hor. S. 2, 3, 149, etc.), m. [from root nemô; cf. numerus], a piece of money, a coin, money.
    I.
    In gen.:

    adulterini,

    counterfeit money, Cic. Off. 3, 23, 91:

    adulterati,

    Paul. Sent. 5, 25, 1:

    aurei,

    Cic. Phil. 12, 8, 20:

    plumbei,

    Plaut. Most. 4, 2, 11:

    argenteus,

    Vulg. 1 Reg. 2, 36:

    putat suos nummos vos comedisse,

    Cic. Att. 6, 1, 25:

    habere in nummis,

    in ready money, id. Off. 8, 10, 1; id. Verr. 2, 3, 86, § 199; cf.:

    (hominem) non modo in aere alieno nullo, sed in suis nummis multis esse et semper fuisse,

    id. ib. 2, 4, 6, § 11;

    jactabatur enim temporibus illis nummus sic, ut nemo posset scire, quid haberet,

    the value of money fluctuated, id. Off. 3, 20, 80:

    asper,

    i. e. not worn smooth by use, Pers. 3, 69; cf. Sen. Ep. 19, 10: crescit amor nummi, Juv 14, 139.—
    II.
    In partic.
    A.
    A Roman silver coin, called also nummus sestertius, and simply sestertius (v. sestertius), a sesterce:

    eccos trīs nummos habes,

    Plaut. Men. 1, 4, 1:

    cogit Scandilium quinque illa milia nummum dare atque annumerare Apronio,

    Cic. Verr. 2, 3, 60, § 140; cf. id. ib. 2, 3, 61, §

    140: binis milibus nummum,

    Plin. 17, 1, 1, § 8; cf. for the gen. nummūm, Cic. Or. 46, 156, and v. Ritschl, prol. p. 89; gen. nummorum, Hor. Ep. 2, 2, 5; Suet. Aug. 46 fin.; id. Dom. 4 fin.; Plin. 8, 43, 68, § 167—With sestertius, Liv. 8, 11:

    percipere mille nongentos quinquaginta sestertios nummos,

    Col. 3, 3, 9:

    sestertiis sescentis nummis,

    id. 3, 3, 9, § 13.—
    2.
    Transf., like our farthing, cent, to denote a very small sum, a trifle, low price, etc.:

    assident, subducunt, ad nummum convenit,

    to a farthing, to a cent, Cic. Att. 5, 21, 12:

    ecquis est ex tanto populo, qui bona C. Rabirii nummo sestertio sibi addici velit?

    at a farthing's value, id. Rab. Post. 17, 45; id. Fin. 2, 17, 55:

    quae maxima inter vos habentur, divitiae, gratia, potentia, sestertio nummo aestimanda sunt,

    Sen. Ep. 95, 59:

    damnatus... et sestertio nummo veniit,

    Liv. Epit. 55; Plaut. Most. 1, 2, 34.—
    B.
    As a Greek coin, two drachmae (only in Plaut.): illi sunt drachumis miseri;

    me nemo potest Minoris quisquam nummo, ut surgam, subigere,

    Plaut. Ps. 3, 2, 19: Me. Quibus hic pretiis porci veneunt sacres sinceri? Cy. Nummo, id. Men. 2, 2, 16; id. Ep. 1, 1, 52; id. Aul. 3, 2, 34.

    Lewis & Short latin dictionary > numus

  • 12 addico

    addīco, ĕre, dixi, dictum, intr. et tr. [st1]1 [-] être favorable, approuver, autoriser (→ augure).    - ei pulli non addixerunt, Liv.: les poulets sacrés lui furent défavorables.    - addicentibus auspiciis, Liv.: les augures étant favorables.    - quem aves addixerant, Fest.: celui que les augures avaient désigné.    - auguria addicunt miraculum, Apul.: les augures sanctionnent le prodige. [st1]2 [-] désigner, assigner (un juge).    - judex qui huic actioni addictus est, Dig.: le juge qui a été chargé de cette affaire.    - te arbitrum addiximus, Sen.: nous t'avons pris pour arbitre. [st1]3 [-] adjuger, mettre en vente, vendre, livrer au plus offrant, accorder, attribuer (par jugement) la propriété de.    - addicere in publicum: adjuger au fisc, adjuger au trésor public, confisquer.    - eorum bona in publicum addicebat, Caes. BC. 2, 18, 5: leurs biens étaient confisqués.    - a praetore addicebantur (debitores), Gell.: ils étaient adjugés comme esclaves par le préteur.    - addicere in servitudinem, Liv.: adjuger comme esclave.    - addicere regna pecuniâ, Cic.: vendre des royaumes à prix d'argent.    - alicujus sanguinem addicere, Cic. Pis. 34, 83: mettre à prix la tête de qqn.    - addicere sententiam, Cic.: vendre sa voix, vendre son suffrage.    - addicere rem nummo sestertio, Cic.: vendre qqch pour un sesterce, vendre pour la forme.    - quod ei ferunt animo iniquo qui certis quibusdam destinatisque sententiis quasi addicti et consecrati sunt, Cic. Tusc. 2, 2, 5: et cela, ils le supportent mal, ceux qui sont pour ainsi dire liés et dévoués à certains préceptes. [st1]4 [-] consacrer, dévouer, livrer.    - agros addixit deae, Vell.: il consacra les terres à la déesse.    - addicere se alicui, Cic.: se dévouer à qqn.    - addicere se sectae, Quint.: s'attacher à une secte.    - addicere aliquem morti, Cic.: vouer qqn à la mort.    - alicui credulitatem suam addicere, Curt.: accorder toute sa confiance à qqn. [st1]5 [-] attribuer.    - quae nomini ejus addicuntur, Gell.: les ouvrages qui sont mis sous son nom.    - voir addictus
    * * *
    addīco, ĕre, dixi, dictum, intr. et tr. [st1]1 [-] être favorable, approuver, autoriser (→ augure).    - ei pulli non addixerunt, Liv.: les poulets sacrés lui furent défavorables.    - addicentibus auspiciis, Liv.: les augures étant favorables.    - quem aves addixerant, Fest.: celui que les augures avaient désigné.    - auguria addicunt miraculum, Apul.: les augures sanctionnent le prodige. [st1]2 [-] désigner, assigner (un juge).    - judex qui huic actioni addictus est, Dig.: le juge qui a été chargé de cette affaire.    - te arbitrum addiximus, Sen.: nous t'avons pris pour arbitre. [st1]3 [-] adjuger, mettre en vente, vendre, livrer au plus offrant, accorder, attribuer (par jugement) la propriété de.    - addicere in publicum: adjuger au fisc, adjuger au trésor public, confisquer.    - eorum bona in publicum addicebat, Caes. BC. 2, 18, 5: leurs biens étaient confisqués.    - a praetore addicebantur (debitores), Gell.: ils étaient adjugés comme esclaves par le préteur.    - addicere in servitudinem, Liv.: adjuger comme esclave.    - addicere regna pecuniâ, Cic.: vendre des royaumes à prix d'argent.    - alicujus sanguinem addicere, Cic. Pis. 34, 83: mettre à prix la tête de qqn.    - addicere sententiam, Cic.: vendre sa voix, vendre son suffrage.    - addicere rem nummo sestertio, Cic.: vendre qqch pour un sesterce, vendre pour la forme.    - quod ei ferunt animo iniquo qui certis quibusdam destinatisque sententiis quasi addicti et consecrati sunt, Cic. Tusc. 2, 2, 5: et cela, ils le supportent mal, ceux qui sont pour ainsi dire liés et dévoués à certains préceptes. [st1]4 [-] consacrer, dévouer, livrer.    - agros addixit deae, Vell.: il consacra les terres à la déesse.    - addicere se alicui, Cic.: se dévouer à qqn.    - addicere se sectae, Quint.: s'attacher à une secte.    - addicere aliquem morti, Cic.: vouer qqn à la mort.    - alicui credulitatem suam addicere, Curt.: accorder toute sa confiance à qqn. [st1]5 [-] attribuer.    - quae nomini ejus addicuntur, Gell.: les ouvrages qui sont mis sous son nom.    - voir addictus
    * * *
        Addico, addicis, penult. prod. addixi, addictum, addicere. Cic. Delivrer au plus offrant et dernier encherisseur.
    \
        Addicere et tradere. Cic. Adjuger et delivrer.
    \
        Addicere. Quintil. Mettre en vente.
    \
        Minimo, vel Nummo praedia addixit. Sueto. Il les a baillez pour une piece de pain, A grand marché, Pour un liard, Quasi pour neant.
    \
        Addictam pretio habere fidem. Cic. Avoir sa foy en vente, ou à vendre.
    \
        Addicere sanguinem alicuius. Cic. Marchander et entreprendre pour argent de tuer quelcun, Vendre la mort de quelcun.
    \
        Addicta vita alicuius, et proposita praemiis. Cic. Quand aucun a promis quelque grosse somme d'argent à celuy qui tuera un autre.
    \
        Addicere bona in publicum. Caesar. Confisquer.
    \
        Addicere morti. Cic. Condamner à mort.
    \
        Addicere aliquem supplicio. Cic. Condamner à estre puni.
    \
        Addicere in augurali disciplina aues dicuntur: id est approbare facienda. Liu. Approuver.
    \
        Addicere se alicui homini, siue cuipiam rei. Cic. Se donner et rendre subject à aucun, S'assubjectir à quelque chose.
    \
        Addicere se sectae alicuius. Quintil. S'addonner à la secte et opinion d'aucun.
    \
        Addicere corpus suum turpissimae cupiditati. Ad Heren. Deputer, Destiner, Addonner.
    \
        Addicere pueritiam suam omni intemperantiae. Ad Heren. Donner.
    \
        Addicere quempiam pro debito dicitur Praetor. Cice. Condamner un debteur et le livrer à son creancier pour luy servir jusques à fin de payement.
    \
        Addicere in seruitutem. Liu. Delivrer comme serf à un seigneur.
    \
        Addictus auibus et canibus. Horat. Exposé.
    \
        Addicta vastitati. Cic. Destinez à estre en degast et ruine.
    \
        Addicere aliquem ad iusiurandum. Sallust. Faire jurer, Contraindre à jurer.
    \
        Addicere opus aliquod, pro locare faciendum. Cic. Delivrer, ou Bailler à faire quelque ouvrage à pris faict.
    \
        Addicere aliquem liberum. Cic. Le prononcer et declarer estre mis de servitude en liberté, Le declarer estre mis hors de servage.

    Dictionarium latinogallicum > addico

  • 13 nummus

    ī (gen. pl. ōrum и um) m.
    2) pl. деньги, наличные (omnia in nummis habere Pt; nummis vendĕre aliquid Pt)
    5) (тж. n. sestertius C, Sen) мелочь, грош, копейка, безделица
    nummo H — за бесценок, но тж. PJ за деньги
    ad nummum convēnit C — сошлось до копейки, точно
    6) греч. монета драхма или дидрахма (две драхмы) ( emere nummo Pl)

    Латинско-русский словарь > nummus

  • 14 sestertius

    sēstertius, ī m. [ semis + tertius ] (sc. nummus)
    1) сестерций, римск. серебряная монета = до 217 г. до н. э. 2 1/2 ассам C позднее = 4 ассам PM; обозначался LLS (т. е. libra libra semis или сокращённо IIS, откуда HS)
    2) 2,5 римских фута (мера глубины) Col

    Латинско-русский словарь > sestertius

  • 15 addico

    ad-dīco, dīxī, dictum, ere, zusagen, zusprechen, zuerkennen, I) (als t.t. der Auguralspr.) etw. zusagen = etw. als günstig bezeichnen (Ggstz. abdicere), von den Weissagevögeln, ut Attio Navio auguria miraculum cotis addicant, Apul. de deo Socr. 7: illum, quem aves addixerant, Cinc. fr. bei Fest. 241 (a), 19: gew. m. Dat. (wem?) od. absol., sich günstig zeigen, add. alci, Liv. 22, 42, 8; 27, 16, 15: absol., Cic. fr. bei Fest. 241 (a), 17. Liv. 1, 36, 3; 1, 55, 3. Sen. de brev. vit. 13, 8. Tac. ann. 2, 14. – II) zusprechen, zuerkennen, a) als Richter, jmdm. als eigen zusprechen, zuerkennen (bes. v. Prätor, dessen drei Handlungen sind do, dico, addico), alci familiam totam, Plaut.: alci bona, Cic.: liberum corpus in servitutem, Liv.: alqd in diem, vorläufig zuerkennen (so daß restitutio in integrum bei veränderten Umständen vorbehalten wird), ICt. – add. alci iudicium, jmdm. das Recht zur Klage zuerkennen, verstatten, Varr. LL. u. Macr.: u. so alqm iudicem, jmd. als R. gestatten, de alqa re, Val. Max., u. ebenso alqm arbitrum, Sen. – litem (alci), einem Richter zuweisen, XII tabb. bei Gell. – insbes., einen Zahlungsunfähigen jmdm. als eigen zuerkennen, zusprechen, alqm alci, Plaut. u. Cic.: ob creditam pecuniam addici, Liv. (dah. bildl., qui certis quibusdam destinatisque sententiis quasi addicti et consecrati sunt, an gewisse Ansichten wie durch einen Richterspruch od. eine religiöse Verpflichtung gebunden sind, Cic. Tusc. 2, 5): addictus, ein dem Gläubiger in die Dienstbarkeit zugesprochener Schuldner, ein Schuldknecht, Liv. u.a. – u. übh. jmd. als einem zahlungspflichtig erklären, verurteilen, addictus erat tibi? Cic.: an nuda (parsimonia) cupiditati petulantiaeque addicatur, zum Vorteil der Üppigkeit u. Frechheit verdammt werden solle, Cic. Quinct. 92. – b) als Versteigerer (bes. der Güter von Schuldnern) od. Verpachter dem Meistbietenden od. als Verdinger von Bauten dem Mindestfordernden zuschlagen, lassen, fundum alci, Cic.: opus HS IOLX milibus, Cic.: bah. add. alci alqd nummo sestertio oder bl. nummo, um den geringsten Kaufschilling, der nur angenommen wurde, um die Zusprechung vorgeben zu können, hingeben, schenken, Cic., Hor. u. Suet. (vgl. Heindorf u. Fritzsche Hor. sat. 2, 5, 109). – u. als Verkäufer übh. zuschlagen, käuflich überlassen, verkaufen, alci suam mulierem, Plaut.: aedes, Cic. – übtr. = für Geld überlassen, was eig. nicht verkauft werden sollte, regna pecuniā, Cic.: consulatum alci, Cic.: ossa alci pretio cenae unius, Ps. Quint. decl. – c) übh. als eigen zusprechen, zu eigen geben, weihen, überlassen, hingeben, preisgeben, alcis bona in publicum, konfiszieren, Caes. b.c. 2, 18, 5: agros deae, Vell.: alci civitates sociorum titulo pacis, Iustin.: alci totum patrimo nium, Val. Max.: pueritiam suam intemperantiae, Cornif. rhet.: alci animum, sein ganzes Herz schenken, Sen. rhet.: alci credulitatem suam, Curt.: pretio habere addictam fidem et religionem, Cic.: alqm tribuno plebis constrictum, Cic.: alqm libidini alcis, Cic.: alqm perpetuae servituti, Caes.: alqm morti, Cic.: dah. addictus (gebunden, verpflichtet) m. folg. Infinit., nullius addictus iurare in verba magistri, Hor. ep. 1, 1, 14. – bes. se alci, sich jmdm. ganz und gar ergeben, sich ihm weihen, ihm ganz (im üblen Sinne: sklavisch) zugetan werden, se senatui, Cic.: se sectae, Quint.: u. so domino corpora animasque religiosissime, sich dem Herrn mit Leib u. Seele ergeben, Petr. – dah. addictus = verpflichtet, ganz (od. sklavisch) zugetan, vobis, Cic.: libertis uxoribusque, ein Sklave der usw., Suet. – d) jmdm. eine Schrift (als Verfasser) zuschreiben, beilegen, orationes, quae Charisii nomini addicuntur, Quint. 10, 1, 70: quae (fabulae) nomini eius addicuntur, Gell. 3, 3, 13. – / Archaist. Imperat. addice, Plaut. Poen. 498. – Synk. Perf. addixti, Mart. 10, 31, 1 u. 12, 16, 1.

    lateinisch-deutsches > addico

  • 16 Bagatelle

    Bagatelle, res vilissima od. levissima (unbedeutende Sache). – res parva. res parvula (kleine, ganz kleine u. daher unbedeutende Sache). – luteum negotium (verächtl., ein Bettel, eine Lumperei). – nummuli. aliquid nummulorum (eine Kleinigkeit an Geld). – nummus sestertius u. bl. nummus (ein Sesterz, wie unser Groschen, Pfennig = eine Kleinigkeit an Geld, bes. in der Verbindung: um eine B. verkauft werden, sestertio nummo od. bl. nummo venire). – parvum nescio quid (eine Kleinigkeit, die nicht der Rede wert ist, v. Preis). – causula parvae rei. causa [321] parvula (Prozeß in einerunbedeutenden Sache, Bagatellsache, -prozeß). – causa paucorum calculorum (Prozeß über eine in Berechnung gekommene Kleinigkeit, Bagatellprozeß, -sache). – eine B. sein, nullius rei esse: etwas als B. betrachten, alqd non assis facere. alqd unius assis aestimare (keinen, kaum einen Heller wert achten): ah! eine so wichtige Sache als B. zu behandeln, ah! tantamne rem tam neglegenter agere. Bagatellenrichter, iudex causarum parvularum.Bagatellprozeß,- sache, s. Bagatelle.

    deutsch-lateinisches > Bagatelle

  • 17 Kleinigkeit

    Kleinigkeit, res parva od. parvula od. non magna. res pusilla. res minuta. aliquid paulum u. bl. paulum. paululum (im allg., s. »klein« den Untersch. der Adjektt.). – res vilissima od. levissima (sehr unbedeutende Sache). – opus minutum (als Kunstwerk in Miniatur). – munus leve. munusculum (ein kleines Geschenk). – aliquid nummulorum u. bl. nummuli (etwas Geld). – nummus sestertius od. bl. nummus (ein Sesterz = eine Kleinigkeit an Geld, z.B. nummo sestertio u. bl. nummo alci addici). – eine K. von einem Prozeß, s. Bagatelle. – Ost ist es auch durch die Adjektive parvus (klein), levis od. perlevis (geringfügig od. sehr geringfügig) auszudrücken, s. die Beispp. – Kleinigkeiten, res parvae od. parvulae od. pusillae od. minimae od. minutae; pusilla u. minima (n. pl.).leviora,n. pl. (geringfügigere Dinge); nugae (Possen, auch von kleinen Gedichten etc.). – alles, auch die geringste K., omnia minima (z.B. zurückfordern, repetere). – eine unbedeutende K., paulum nescio quid: irgend eine K., parva aliqua res: eine solche K.,tantulum: nicht mit der geringsten K., ne minimā quidem re [1451] (z.B. laedere alqm). – das ist eine K., hoc leve est; id parvum est: das ist keine K., est aliquid: non leve est: doch das sind Kleinigkeiten, sed haec minora sunt: doch wozu erwähne ich diese Kleinigkeiten? sed quidhaec tam parva commemoro?: ich habe noch eine K. zu fragen, habeo paulum, quod requiram: das ist in meinen Augen keine K., non ego illud parvi aestimo: es ist keine K., zur See zu reisen, zumal im Monat Juli, magnum negotium est navigare atque id mense Quintili: es war eine K., dieses zu erfahren, haec nosse nihil negotii erat: sich mit Kleinigkeiten abgeben, in pusillis od. minimis occupatum esse: sich um Kleinigkeiten bekümmern, omnia minima curare: es ist mir etwas eine K. (ein Spaß), alqd mihi iocus od. ludus est. – irgend eine K. (einen geringen Preis) nennen, parvum nescio quid dicere: um eine K. (für einen geringen Preis), parvo (z.B. emere); aere pauco (z.B. emere); acceptis nummulis (für schnödes Geld, z.B. ius ac fas omne delere).

    deutsch-lateinisches > Kleinigkeit

  • 18 loco

    lŏco, āre, āvi, ātum - tr. -    - subj. arch. locassim, Plaut. Aul. 226; locassint, Cic. Leg. 3, 11. [st1]1 [-] placer, établir, poser, mettre, disposer; marier (une fille).    - castra locare: installer le camp.    - locare hominem in insidiis, Cic.: placer qqn en embuscade.    - locare insidias, Phaedr.: dresser une embuscade.    - duae sunt artes quae possunt locare homines in amplissimo gradu dignitatis, Cic. Mur. 14: il y a deux professions qui peuvent élever un citoyen au faîte des honneurs.    - vos hortor ut ita virtutem locetis ut... Cic.: je vous engage à donner à la vertu une telle place que...    - prudentia est locata in delectu bonorum et malorum, Cic.: la prudence consiste à distinguer le bien du mal.    - filiam locare in matrimonio alicui: marier une fille à qqn, donner une fille en mariage à qqn.    - filiam locare nuptum alicui: marier une fille à qqn.    - filiam locare nuptiis alicui: marier une fille à qqn.    - filiam alicui locare: marier une fille à qqn. [st1]2 [-] louer, donner à loyer, affermer, donner à ferme.    - locare aliquid alicui: affermer qqch. à qqn., louer qqch. à qqn.    - locare agrum frumento: affermer un champ moyennant une redevance en blé.    - vectigalia locare: affermer la perception des impôts.    - locare se (locare operam suam): se louer, louer ses services.    - locare operam suam ad aliquam rem, Plaut. Trin.: louer ses services pour qqch.    - locare vocem, Juv.: s'engager comme acteur.    - non nummo sed partibus locare, Plin. Ep. 9, 37: affermer non en argent mais pour une partie des revenus.    - quae ex empto aut vendito aut conducto aut locato contra fidem fiunt, Cic. Nat. 3: (jugements) rendus dans des questions d'achat, de vente, de ferme ou de loyer pour abus de confiance. [st1]3 [-] prêter, placer (de l'argent).    - locare argenti nemini nummum queo, Plaut. Most.: je n'ai pas le moyen de prêter un écu vaillant à qui que ce soit.    - locare beneficia apud gratos, Liv.: placer des bienfaits dans des coeurs reconnaissants.    - locare nomen, Phaedr.: engager sa signature, répondre pour. [st1]4 [-] mettre en adjudication, adjuger.    - locare templum exstruendum: mettre en adjudication la construction d’un temple.    - cibaria anserum locare, Plin. 10: mettre en adjudication la nourriture des oies.    - locare statuam faciendam, Cic.: donner une statue à faire.    - locare marmora secanda, Hor.: donner des marbres à scier.
    * * *
    lŏco, āre, āvi, ātum - tr. -    - subj. arch. locassim, Plaut. Aul. 226; locassint, Cic. Leg. 3, 11. [st1]1 [-] placer, établir, poser, mettre, disposer; marier (une fille).    - castra locare: installer le camp.    - locare hominem in insidiis, Cic.: placer qqn en embuscade.    - locare insidias, Phaedr.: dresser une embuscade.    - duae sunt artes quae possunt locare homines in amplissimo gradu dignitatis, Cic. Mur. 14: il y a deux professions qui peuvent élever un citoyen au faîte des honneurs.    - vos hortor ut ita virtutem locetis ut... Cic.: je vous engage à donner à la vertu une telle place que...    - prudentia est locata in delectu bonorum et malorum, Cic.: la prudence consiste à distinguer le bien du mal.    - filiam locare in matrimonio alicui: marier une fille à qqn, donner une fille en mariage à qqn.    - filiam locare nuptum alicui: marier une fille à qqn.    - filiam locare nuptiis alicui: marier une fille à qqn.    - filiam alicui locare: marier une fille à qqn. [st1]2 [-] louer, donner à loyer, affermer, donner à ferme.    - locare aliquid alicui: affermer qqch. à qqn., louer qqch. à qqn.    - locare agrum frumento: affermer un champ moyennant une redevance en blé.    - vectigalia locare: affermer la perception des impôts.    - locare se (locare operam suam): se louer, louer ses services.    - locare operam suam ad aliquam rem, Plaut. Trin.: louer ses services pour qqch.    - locare vocem, Juv.: s'engager comme acteur.    - non nummo sed partibus locare, Plin. Ep. 9, 37: affermer non en argent mais pour une partie des revenus.    - quae ex empto aut vendito aut conducto aut locato contra fidem fiunt, Cic. Nat. 3: (jugements) rendus dans des questions d'achat, de vente, de ferme ou de loyer pour abus de confiance. [st1]3 [-] prêter, placer (de l'argent).    - locare argenti nemini nummum queo, Plaut. Most.: je n'ai pas le moyen de prêter un écu vaillant à qui que ce soit.    - locare beneficia apud gratos, Liv.: placer des bienfaits dans des coeurs reconnaissants.    - locare nomen, Phaedr.: engager sa signature, répondre pour. [st1]4 [-] mettre en adjudication, adjuger.    - locare templum exstruendum: mettre en adjudication la construction d’un temple.    - cibaria anserum locare, Plin. 10: mettre en adjudication la nourriture des oies.    - locare statuam faciendam, Cic.: donner une statue à faire.    - locare marmora secanda, Hor.: donner des marbres à scier.
    * * *
        Loco, locas, locare. Liu. Mettre en quelque lieu et asseoir, Loger.
    \
        Castraque ad Cybistra locaui. Cic. J'ay assis le camp, etc.
    \
        Locatus a parte muri. Plin. Mis.
    \
        Locare agrum fodiendum. Plaut. Bailler sa terre à houer à pris d'argent.
    \
        Agros locare. Plin. iunior. Bailler ses terres à labourer à certain pris, Les bailler à louage, Louer, Bailler à loyer.
    \
        Argentum locare. Plaut. Employer argent en quelque chose.
    \
        Argentum foenori locare. Plaut. Bailler à usure.
    \
        Beneficium apud gratos locare. Liu. Faire plaisir à gents le recongnoissants, et qui ne sont point ingrats.
    \
        Filiam locare. Terent. Bailler en mariage.
    \
        Fundamenta in stabili loco locare. Plin. Asseoir les fondements en un lieu ferme.
    \
        Tanto in dominatu locatur, vt omnia, etc. Cic. On luy baille si grande seigneurie qu'en, etc.
    \
        In numero veterum locare. Quintil. Mettre au rang et nombre des anciens.
    \
        Insidias alicui locare. Plaut. Mettre en embusche gents qui guettent un autre, Asseoir une embusche pour guetter quelcun.
    \
        Operam suam locare alicui. Gell. Louer sa peine à aucun pour faire quelque ouvrage.
    \
        Locasti optime operam. Plaut. Tu as fort bien employé ta peine.
    \
        Locatur opus id quod ex mea pecunia reficiatur. Cicero. On le baille à refaire.
    \
        Locare vigiles nocturnos. Plaut. Asseoir le guet.
    \
        Ita virtutem locetis, sine qua amicitia esse non potest: vt ea excepta, nihil amicitia praestabilius putetis. Cic. Estimez tellement vertu, et luy assignez une telle place en vostre reputation.

    Dictionarium latinogallicum > loco

  • 19 sestertius

    [st1]1 [-] sestertĭus, a, um, adj. num.: qui contient deux et demi. (cet adjectif s'emploie uniquement dans les expressions: sestertius nummus et milia sestertia)    - sestertius nummus: sesterce.    - au fig. sestertio nummo: pour rien, pour une bagatelle, à vil prix.    - pes sestertius, Tab.: deux pieds et demi. [st1]2 [-] sestertĭus (s.-ent. nummus), ĭi, m. (gén. plur. sestertiūm, sestertiūm nummūm, qqf. sestertiorum): sesterce. - [abcl][b]a - deux as et demi. - [abcl]b - pièce de cuivre de quatre as (époque impériale).[/b]    - bini sestertii in libras, Plin.: deux sesterces la livre.    - duo millia sestertiorum, Col.: deux mille sesterces. Au gén. plur. avec un adverbe multiplicatif, en sous-entendant centena millia:    - sestertiūm millies, Cic.: cent millions de sesterces. (mille fois cent mille).    - sestertiūm sexagies, Caes.: six millions de sesterces.    - amplius sestertiūm ducentiens, Cic.: plus de vingt millions de sesterces.    - quadringentiens sestertiūm, quod Idibus Martiis debuisti, Cic. Phil. 2: les quarante millions de sesterces que tu devais aux ides de mars.    - sestertiūm ter et quadragiens, Cic. Flac.: quatre millions trois cent mille sesterces. Les mots sestertius et sestertium étaient souvent remplacés par HS (H = 2 1/2; S = Semis.    - voir la grammaire.
    * * *
    [st1]1 [-] sestertĭus, a, um, adj. num.: qui contient deux et demi. (cet adjectif s'emploie uniquement dans les expressions: sestertius nummus et milia sestertia)    - sestertius nummus: sesterce.    - au fig. sestertio nummo: pour rien, pour une bagatelle, à vil prix.    - pes sestertius, Tab.: deux pieds et demi. [st1]2 [-] sestertĭus (s.-ent. nummus), ĭi, m. (gén. plur. sestertiūm, sestertiūm nummūm, qqf. sestertiorum): sesterce. - [abcl][b]a - deux as et demi. - [abcl]b - pièce de cuivre de quatre as (époque impériale).[/b]    - bini sestertii in libras, Plin.: deux sesterces la livre.    - duo millia sestertiorum, Col.: deux mille sesterces. Au gén. plur. avec un adverbe multiplicatif, en sous-entendant centena millia:    - sestertiūm millies, Cic.: cent millions de sesterces. (mille fois cent mille).    - sestertiūm sexagies, Caes.: six millions de sesterces.    - amplius sestertiūm ducentiens, Cic.: plus de vingt millions de sesterces.    - quadringentiens sestertiūm, quod Idibus Martiis debuisti, Cic. Phil. 2: les quarante millions de sesterces que tu devais aux ides de mars.    - sestertiūm ter et quadragiens, Cic. Flac.: quatre millions trois cent mille sesterces. Les mots sestertius et sestertium étaient souvent remplacés par HS (H = 2 1/2; S = Semis.    - voir la grammaire.
    * * *
        Sestertius, sestertii, Idem quod Nummus, apud Romanos. Sestertius. Bud. Dix tournois obole.
    \
        Mille sestertii, et Mille nummi: vel Mille sestertium, et Mille nummum: vel copulate, Mille sestertium nummum. Budaeus. Vingtcinq escuts couronne.

    Dictionarium latinogallicum > sestertius

  • 20 addico

    ad-dīco, dīxī, dictum, ere, zusagen, zusprechen, zuerkennen, I) (als t.t. der Auguralspr.) etw. zusagen = etw. als günstig bezeichnen (Ggstz. abdicere), von den Weissagevögeln, ut Attio Navio auguria miraculum cotis addicant, Apul. de deo Socr. 7: illum, quem aves addixerant, Cinc. fr. bei Fest. 241 (a), 19: gew. m. Dat. (wem?) od. absol., sich günstig zeigen, add. alci, Liv. 22, 42, 8; 27, 16, 15: absol., Cic. fr. bei Fest. 241 (a), 17. Liv. 1, 36, 3; 1, 55, 3. Sen. de brev. vit. 13, 8. Tac. ann. 2, 14. – II) zusprechen, zuerkennen, a) als Richter, jmdm. als eigen zusprechen, zuerkennen (bes. v. Prätor, dessen drei Handlungen sind do, dico, addico), alci familiam totam, Plaut.: alci bona, Cic.: liberum corpus in servitutem, Liv.: alqd in diem, vorläufig zuerkennen (so daß restitutio in integrum bei veränderten Umständen vorbehalten wird), ICt. – add. alci iudicium, jmdm. das Recht zur Klage zuerkennen, verstatten, Varr. LL. u. Macr.: u. so alqm iudicem, jmd. als R. gestatten, de alqa re, Val. Max., u. ebenso alqm arbitrum, Sen. – litem (alci), einem Richter zuweisen, XII tabb. bei Gell. – insbes., einen Zahlungsunfähigen jmdm. als eigen zuerkennen, zusprechen, alqm alci, Plaut. u. Cic.: ob creditam pecuniam addici, Liv. (dah. bildl., qui certis quibusdam destinatisque sententiis quasi addicti et consecrati sunt, an gewisse Ansichten wie
    ————
    durch einen Richterspruch od. eine religiöse Verpflichtung gebunden sind, Cic. Tusc. 2, 5): addictus, ein dem Gläubiger in die Dienstbarkeit zugesprochener Schuldner, ein Schuldknecht, Liv. u.a. – u. übh. jmd. als einem zahlungspflichtig erklären, verurteilen, addictus erat tibi? Cic.: an nuda (parsimonia) cupiditati petulantiaeque addicatur, zum Vorteil der Üppigkeit u. Frechheit verdammt werden solle, Cic. Quinct. 92. – b) als Versteigerer (bes. der Güter von Schuldnern) od. Verpachter dem Meistbietenden od. als Verdinger von Bauten dem Mindestfordernden zuschlagen, lassen, fundum alci, Cic.: opus HS IOLX milibus, Cic.: bah. add. alci alqd nummo sestertio oder bl. nummo, um den geringsten Kaufschilling, der nur angenommen wurde, um die Zusprechung vorgeben zu können, hingeben, schenken, Cic., Hor. u. Suet. (vgl. Heindorf u. Fritzsche Hor. sat. 2, 5, 109). – u. als Verkäufer übh. zuschlagen, käuflich überlassen, verkaufen, alci suam mulierem, Plaut.: aedes, Cic. – übtr. = für Geld überlassen, was eig. nicht verkauft werden sollte, regna pecuniā, Cic.: consulatum alci, Cic.: ossa alci pretio cenae unius, Ps. Quint. decl. – c) übh. als eigen zusprechen, zu eigen geben, weihen, überlassen, hingeben, preisgeben, alcis bona in publicum, konfiszieren, Caes. b.c. 2, 18, 5: agros deae, Vell.: alci civitates sociorum titulo pacis, Iustin.: alci totum patrimo-
    ————
    nium, Val. Max.: pueritiam suam intemperantiae, Cornif. rhet.: alci animum, sein ganzes Herz schenken, Sen. rhet.: alci credulitatem suam, Curt.: pretio habere addictam fidem et religionem, Cic.: alqm tribuno plebis constrictum, Cic.: alqm libidini alcis, Cic.: alqm perpetuae servituti, Caes.: alqm morti, Cic.: dah. addictus (gebunden, verpflichtet) m. folg. Infinit., nullius addictus iurare in verba magistri, Hor. ep. 1, 1, 14. – bes. se alci, sich jmdm. ganz und gar ergeben, sich ihm weihen, ihm ganz (im üblen Sinne: sklavisch) zugetan werden, se senatui, Cic.: se sectae, Quint.: u. so domino corpora animasque religiosissime, sich dem Herrn mit Leib u. Seele ergeben, Petr. – dah. addictus = verpflichtet, ganz (od. sklavisch) zugetan, vobis, Cic.: libertis uxoribusque, ein Sklave der usw., Suet. – d) jmdm. eine Schrift (als Verfasser) zuschreiben, beilegen, orationes, quae Charisii nomini addicuntur, Quint. 10, 1, 70: quae (fabulae) nomini eius addicuntur, Gell. 3, 3, 13. – Archaist. Imperat. addice, Plaut. Poen. 498. – Synk. Perf. addixti, Mart. 10, 31, 1 u. 12, 16, 1.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > addico

См. также в других словарях:

  • NUMMO locare — locutiorara et elegans, apud Plin. l. 9. Ep. 37. Occurrendum ergo augescentibus vitiis et medendum est. Medendi una ratio est, si non nummô, sed partibus locem; ac deinde ex meis aliquos operis exactores, custodes fructibus ponam. Est autem nummô …   Hofmann J. Lexicon universale

  • nummo — nùm·mo s.m. 1a. TS numism. didramma in uso presso i coloni della Magna Grecia e della Sicilia 1b. TS stor. unità ponderale e monetaria corrispondente alla libbra latina, in uso nelle colonie greche dell Italia meridionale 2. TS numism. in Roma… …   Dizionario italiano

  • nummo — pl.m. nummi …   Dizionario dei sinonimi e contrari

  • Consuetudo vero certissima loquendi magistra utendumque plane sermone, ut nummo cui publica forma es… — Consuetudo vero certissima loquendi magistra utendumque plane sermone, ut nummo cui publica forma est. См. Ходячая монета …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • APLC in nummo Magnentii — percussa Lugduni notat, iudice Car. du Fresine Dissertatione de infer. aevi Numismatibus …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CAR in nummo Justiniani — Carthaginis nota, quod ibi moneta cusa, Car. du Fresne dissertat. de infer. aevi Numismatibus …   Hofmann J. Lexicon universale

  • KART in nummo Justiniani — vide paulo supra …   Hofmann J. Lexicon universale

  • KONOB in nummo Constantini Mag — CPoli obsignata: KONSA. in Constantii, CPoli, ubi A. nora Monetarii est: KONSAV, in Coustantii et Iuliani, itidem CPOLI denotat, C. du Fresne Dissert. de inf. avi Numismatibus …   Hofmann J. Lexicon universale

  • NIC in nummo Anastasii — Nicomediae nota est. Vide Nicomedia …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CHRISTI Monogramma — in nummis occurrit non raro, quod a Constantino M. fluxisse, ostendunt nummi eius, in quorum uno, qui aureus est, inscriptum, VICTORIA CONSTANTINI AUG. In alio vero Cassidi adscriptum visitur; quô firmatur, quod Eusebius tradit, hosce characteres …   Hofmann J. Lexicon universale

  • COLONIA Trajana — et Colonia Ulp. Trai. in nummo Ulpii Traiani Aug. ab Auctore suo dicta, alias quoque Ulpia castra. Hîc legio Tricesima Ulpia Victrix, Dioni et veter. inscriptionibus ac Ptolemaeo etiam nota hiemavit, sub Constantino M. quae antea in castris… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»