Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

nummaria

  • 1 Geldmangel

    Geldmangel, inopia pecuniae od. rei pecuniariae. inopia argenti oder argentaria. inopia nummaria. penuria argenti (Mangel an Geld). – inopia rei nummariae (Geldklemme [1044] = Mangel an barem, kursierendem Gelde). – caritas nummorum (Geldklemme = hoher Kurs od. Seltenheit des Geldes). – difficultas nummaria oder rei nummariae (Geldklemme = Schwierigkeiten im Austreiben des Geldes). – angustiae pecuniae (Geldklemme = bedrängte Lage hinsich tlich des Geldes, Geldverlegenheit). – Geldmangel (-not, -verlegenheit) des Staates, angustiae pecuniae publicae; angustiae aerarii (der Staatskasse).: in Geldnot (-verlegenheit) sein, de pecunia laborare; pecuniae od. pecuniā indigere (des Geldes bedürfen): in der größten, in summa difficultate nummaria esse: in die größte Geldnot (-verlegenheit) kommen, in summas angustias adduci: jmd. aus seiner Geldnot (-verlegenheit) ziehen od. reißen, alqm difficultate pecuniariā eruere: es trat G. ein, pecunia deesse coepit.

    deutsch-lateinisches > Geldmangel

  • 2 theca

    thēca, ae, f.    - [gr]gr. θήκη. [st1]1 [-] étui, gaine, fourreau.    - calamariae thecae, Suet.: étui à roseaux (on écrivait avec des roseaux sur du papier ou du papyrus).    - graphiariae thecae, Suet.: étui à styles (on écrivait avec un style sur des tablettes enduites de cire).    - cf. Cic. Verr. 4, 52. [st1]2 [-] balle (de grain).    - Varr. R. 1, 48. [st1]3 [-] cassette, boîte, coffre.    - theca aromatoria: coffret à parfums.    - theca nummaria, Cic. Att. 4, 7, 2: coffre à argent, cassette.
    * * *
    thēca, ae, f.    - [gr]gr. θήκη. [st1]1 [-] étui, gaine, fourreau.    - calamariae thecae, Suet.: étui à roseaux (on écrivait avec des roseaux sur du papier ou du papyrus).    - graphiariae thecae, Suet.: étui à styles (on écrivait avec un style sur des tablettes enduites de cire).    - cf. Cic. Verr. 4, 52. [st1]2 [-] balle (de grain).    - Varr. R. 1, 48. [st1]3 [-] cassette, boîte, coffre.    - theca aromatoria: coffret à parfums.    - theca nummaria, Cic. Att. 4, 7, 2: coffre à argent, cassette.
    * * *
        Theca, thecae. Varro. L'estuy de quelque chose que ce soit.
    \
        Theca calamaria. Martial. Une escriptoire, Un calmar.
    \
        Theca nummaria. Cic. Bourse ou gibbeciere.

    Dictionarium latinogallicum > theca

  • 3 nummarius

    nummārius (so acc. to the better MSS., others nūmārius), a, um, adj. [nummus], of or belonging to money, money-.
    I.
    Lit.:

    difficultas nummaria,

    pecuniary difficulty, Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69; cf.:

    difficultas rei nummariae,

    id. ib. 2, 4, 6, §

    11: theca nummaria,

    a money-box, coffer, id. Att. 4, 7, 2: arca, Nov. ap. Non. 495, 25:

    res,

    the coinage, Cic. Off. 3, 20, 86:

    lex Cornelia nummaria,

    passed by Sylla against forgery, id. Verr. 2, 1, 42, § 100:

    poena,

    a fine, Dig. 4, 8, 11; Paul. Sent. 5, 6, 9.—
    II.
    Transf., bribed with money, venal, mercenary:

    judices,

    Cic. Att. 1, 16, 8; id. Clu. 28, 75:

    varia judicum genera: nummarii pauci, sed omnes irati,

    id. ib. 27, 75:

    judicium,

    id. Verr. 2, 3, 57, § 131:

    interpres pacis,

    id. Clu. 36, 101:

    tribunal,

    Sen. Ben. 1, 9, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > nummarius

  • 4 Kasse

    Kasse, thēca nummaria. arca nummaria, gew. im Zshg. bl. arca (der Geldkasten, die Schatulle übh.). – loculi (die Fächer eines Geldkastens, die Schatulle, auch eines Fürsten, z.B. Domitiani; s. »Beutel« die Synon.). – pecunia collecta (das aufgesammelte Geld, z.B. einer Schulkasse). – fiscus (des Fürsten, die Schatulle, Ggstz. aerarium, Kaiszt.). – aerarium (Kasse des Staates [Ggstz. fiscus, s. vorh.]; auch eines Privatmannes mit dem Zus. privatum). – eigene, besondere K., s. Privatkasse: gemeinschaftliche K., arca communis. – die K. öffnen, aufschließen; thecam nummariam retegere: gemeinschaftliche K. machen, pecunias in commune conferre: bei K. sein, habere argentum od. pecuniam: nicht bei K. sein, imparatum esse a pecunia; nummos numeratos non habere.

    deutsch-lateinisches > Kasse

  • 5 res

    rēs, rĕi, f.    - gén. sing. rēi avec e long, Lucr. 2, 112; 548; 6, 918; dat., id. 1, 688; 2, 236 --- gén. sing. monosyl. à la fin du vers, Lucr. 3, 918; et au milieu du vers, Lucr. 4, 885, et Poët. ap. Lact. 6, 6.    - voir l'article res de Gaffiot. [st1]1 [-] chose, objet, affaire (sens vague précisé par un adjectif); chose matérielle, corps, créature, être; res explétif; cela (fonction de pron. de rappel).    - res futurae: l'avenir.    - in forum vocas, eo vocas unde etiam bonis meis rebus fugiebam, Cic. Att. 12, 21, 5: tu m'invites à fréquenter le forum, tu m'invites dans un lieu que je fuyais même à l'époque où ma maison connaissait le bonheur.    - res humanae: la condition humaine, la destinée humaine.    - res familiaris: patrimoine.    - res frumentaria: l'approvisionnement en blé, le ravitaillement en blé.    - res novae: la révolution politique.    - res divinae: le sacrifice; le culte des dieux.    - res uxoria: - [abcl]a - dot. - [abcl]b - Ter. mariage.    - abhorrens ab re uxoria, Ter. And. 5, 1, 10: réfractaire au mariage.    - in arbitrio rei uxoriae, Cic. Off. 3: lors d'un arbitrage concernant la dot.    - bellicam rem administrari majores nostri nisi auspicato noluerunt, Cic. Div. 2, 36, 76: nos ancêtres ne voulurent pas qu'une action guerrière fût menée sans auspices.    - res solida, Lucr.: corps solide.    - causae rerum: les causes.    - rerum natura: la nature, le monde.    - quid agis, dulcissime rerum? Hor.: comment vas-tu, mon très cher?    - cujus rei ? = de quoi?    - nullius rei: de rien    - nulli rei nisi sacris operam dare: ne se consacrer qu'aux cérémonies religieuses.    - quid ad rem ? = qu'importe cela?    - quid hoc rei est ? = qu'est-ce que cela?    - se ad eam rem paratos esse arbitrati sunt: ils estimèrent qu'ils étaient préparés pour cela. [st1]2 [-] ce qui est fait: réalité, chose.    - re ipsā (re verā): en réalité.    - res… spes: le présent… l'avenir.    - qui hos deos non re, sed opinione esse dicunt, Cic. Nat. 3: ceux qui affirment que les dieux n’existent pas dans la réalité mais dans l’imagination.    - rem sectari, non verba, Cic.: s'attacher au fond, non aux mots. [st1]3 [-] ce qui concerne qqn ou qqch: art, profession, métier, carrière.    - res militaris: la guerre, l'art militaire.    - rei militaris laus: gloire militaire.    - res navalis: la marine.    - res pecuaria: l'élevage.    - erat ei pecuaria res ampla, et rustica sane bene culta et fructuosa, Cic.: il avait un immense troupeau et des terres bien cultivées et d'un bon rapport. [st1]4 [-] travail, soin, occupation, peine, difficulté.    - res multae operae: entreprise difficile.    - quibus rebus perfectis, Caes.: ces préparatifs terminés. [st1]5 [-] fait, événement, affaire, action, entreprise; exécution; combat, opération (militaire); hauts faits, exploits.    - ut ipsa res declaravit, Cic.: comme l'événement le prouva.    - omina re careant! Ov.: puissent ces présages ne pas s'accomplir!    - his rebus gestis, Caes. B. G. 5, 8: après cette affaire.    - rem gerere, Ov.: combattre, engager l'action.    - gladio comminus rem gerit Vorenus, Caes. B. G. 5: l'épée à la main, Vorénus combat corps à corps.    - rem bene gerere, Liv.: avoir du succès, l'emporter, être vainqueur.    - ante rem, Liv. 4, 40: avant la bataille.    - res gestae: exploits, hauts faits. [st1]6 [-] faits (historiques), histoire; état, puissance, pouvoir.    - res populi Romani perscribere, Liv.: écrire l'histoire du peuple romain.    - rerum scriptor: l'historien.    - Persicae res, Nep.: l'histoire de la Perse.    - res publica → respublica.    - rerum potiri: s'emparer du pouvoir, être maître du pouvoir.    - summa rerum: le commandement suprême, le pouvoir.    - res Romana: la puissance romaine, l'empire romain.    - res mihi Romanas dederas, Fortuna, regendas, Luc. 7, 108: tu m'avais donné, Fortune, l'empire romain à diriger. [st1]7 [-] circonstance, occasion; situation, cas, condition, position, état des choses, conjoncture, circonstances, affaires.    - pro (ex) tempore et pro (ex) re: selon le temps et les circonstances.    - in tali re, Sall.: en pareil cas.    - res adversae: le malheur, l'adversité; échec(s).    - res secundae (prosperae): le bonheur, la prospérité; succès.    - res bonae: situation favorable.    - si res postulabit: si la situation le réclame.    - bene (male) se res habet: la situation se présente bien (mal).    - res ita se habet: il en est ainsi. [st1]8 [-] avoir, biens, propriété, fortune, richesses.    - rem augere: augmenter sa fortune, faire fortune.    - res familiaris: le patrimoine.    - publicae res: les domaines de l'Etat.    - res tuas tibi habe, Plaut.: reprends ce qui t'appartient (formule de divorce).    - res nummaria tenet eum, Cic.: il éprouve un besoin d'argent.    - rem male gerere, Hor.: se ruiner. [st1]9 [-] utilité, intérêt, avantage, profit.    - in rem (ex re) esse alicui: être utile à qqn, être conforme à son intérêt.    - quid (mihi) magis in rem est quam...? Plaut. Rud. 1, 4, 1: qu'est-ce qui est plus conforme à mes intérêts que de...?    - ad rem avidus, Ter.: âpre au gain.    - ab re: contrairement à l'intérêt.    - ob rem, Cic.: inutilement.    - quoi (cui) rei? Plaut.: à quoi bon?    - de communi re dicere: parler de l'intérêt général.    - in rem suam convertere: tourner à son avantage. [st1]10 [-] affaire (d'intérêt), rapport, relation, commerce.    - res est mihi cum aliquo: j'ai affaire à qqn (avec qqn).    - mihi tecum nihil rei est: je n'ai nullement affaire avec toi.    - mihi res est cum aliquo: j'ai affaire à qqn.    - rem habeo cum aliquo: j'ai affaire à qqn.    - cum Thebanis sibi rem esse existimant, Nep. Pel. 1, 3: c'était aux Thébains qu'ils comptaient avoir affaire. [st1]11 [-] ce dont on parle: sujet, débat, point de discussion, question, litige, contestation, procès.    - rem agitare: traiter une question.    - ad rem redeo: je reviens à mon sujet.    - rem dicere: plaider une cause.    - rem integram ad senatum referre: porter l'ensemble de l'affaire à l'ordre du jour du sénat.    - res capitalis: procès capital.    - de re aliqua sententiam dicere in senatu: donner son avis sur quelque sujet au sénat. [st1]12 [-] motif, raison, cause; but, fin.    - eā (hāc) re: pour cette raison.    - ob eam rem, Plaut.: pour cette raison.    - eā re (ob eam rem) quod: pour cette raison que.    - his rebus adducti, Caes. BG. 1: poussés par ces motifs.    - legatus qui ea de re mittitur: le légat qui est envoyé à cette fin. [st1]13 [-] moyen, manière.    - quibuscumque rebus possim (defendere), Cic.: (défendre) par tous les moyens qui sont en mon pouvoir.    - rem reperire quo pacto, Plaut.: trouver moyen de.
    * * *
    rēs, rĕi, f.    - gén. sing. rēi avec e long, Lucr. 2, 112; 548; 6, 918; dat., id. 1, 688; 2, 236 --- gén. sing. monosyl. à la fin du vers, Lucr. 3, 918; et au milieu du vers, Lucr. 4, 885, et Poët. ap. Lact. 6, 6.    - voir l'article res de Gaffiot. [st1]1 [-] chose, objet, affaire (sens vague précisé par un adjectif); chose matérielle, corps, créature, être; res explétif; cela (fonction de pron. de rappel).    - res futurae: l'avenir.    - in forum vocas, eo vocas unde etiam bonis meis rebus fugiebam, Cic. Att. 12, 21, 5: tu m'invites à fréquenter le forum, tu m'invites dans un lieu que je fuyais même à l'époque où ma maison connaissait le bonheur.    - res humanae: la condition humaine, la destinée humaine.    - res familiaris: patrimoine.    - res frumentaria: l'approvisionnement en blé, le ravitaillement en blé.    - res novae: la révolution politique.    - res divinae: le sacrifice; le culte des dieux.    - res uxoria: - [abcl]a - dot. - [abcl]b - Ter. mariage.    - abhorrens ab re uxoria, Ter. And. 5, 1, 10: réfractaire au mariage.    - in arbitrio rei uxoriae, Cic. Off. 3: lors d'un arbitrage concernant la dot.    - bellicam rem administrari majores nostri nisi auspicato noluerunt, Cic. Div. 2, 36, 76: nos ancêtres ne voulurent pas qu'une action guerrière fût menée sans auspices.    - res solida, Lucr.: corps solide.    - causae rerum: les causes.    - rerum natura: la nature, le monde.    - quid agis, dulcissime rerum? Hor.: comment vas-tu, mon très cher?    - cujus rei ? = de quoi?    - nullius rei: de rien    - nulli rei nisi sacris operam dare: ne se consacrer qu'aux cérémonies religieuses.    - quid ad rem ? = qu'importe cela?    - quid hoc rei est ? = qu'est-ce que cela?    - se ad eam rem paratos esse arbitrati sunt: ils estimèrent qu'ils étaient préparés pour cela. [st1]2 [-] ce qui est fait: réalité, chose.    - re ipsā (re verā): en réalité.    - res… spes: le présent… l'avenir.    - qui hos deos non re, sed opinione esse dicunt, Cic. Nat. 3: ceux qui affirment que les dieux n’existent pas dans la réalité mais dans l’imagination.    - rem sectari, non verba, Cic.: s'attacher au fond, non aux mots. [st1]3 [-] ce qui concerne qqn ou qqch: art, profession, métier, carrière.    - res militaris: la guerre, l'art militaire.    - rei militaris laus: gloire militaire.    - res navalis: la marine.    - res pecuaria: l'élevage.    - erat ei pecuaria res ampla, et rustica sane bene culta et fructuosa, Cic.: il avait un immense troupeau et des terres bien cultivées et d'un bon rapport. [st1]4 [-] travail, soin, occupation, peine, difficulté.    - res multae operae: entreprise difficile.    - quibus rebus perfectis, Caes.: ces préparatifs terminés. [st1]5 [-] fait, événement, affaire, action, entreprise; exécution; combat, opération (militaire); hauts faits, exploits.    - ut ipsa res declaravit, Cic.: comme l'événement le prouva.    - omina re careant! Ov.: puissent ces présages ne pas s'accomplir!    - his rebus gestis, Caes. B. G. 5, 8: après cette affaire.    - rem gerere, Ov.: combattre, engager l'action.    - gladio comminus rem gerit Vorenus, Caes. B. G. 5: l'épée à la main, Vorénus combat corps à corps.    - rem bene gerere, Liv.: avoir du succès, l'emporter, être vainqueur.    - ante rem, Liv. 4, 40: avant la bataille.    - res gestae: exploits, hauts faits. [st1]6 [-] faits (historiques), histoire; état, puissance, pouvoir.    - res populi Romani perscribere, Liv.: écrire l'histoire du peuple romain.    - rerum scriptor: l'historien.    - Persicae res, Nep.: l'histoire de la Perse.    - res publica → respublica.    - rerum potiri: s'emparer du pouvoir, être maître du pouvoir.    - summa rerum: le commandement suprême, le pouvoir.    - res Romana: la puissance romaine, l'empire romain.    - res mihi Romanas dederas, Fortuna, regendas, Luc. 7, 108: tu m'avais donné, Fortune, l'empire romain à diriger. [st1]7 [-] circonstance, occasion; situation, cas, condition, position, état des choses, conjoncture, circonstances, affaires.    - pro (ex) tempore et pro (ex) re: selon le temps et les circonstances.    - in tali re, Sall.: en pareil cas.    - res adversae: le malheur, l'adversité; échec(s).    - res secundae (prosperae): le bonheur, la prospérité; succès.    - res bonae: situation favorable.    - si res postulabit: si la situation le réclame.    - bene (male) se res habet: la situation se présente bien (mal).    - res ita se habet: il en est ainsi. [st1]8 [-] avoir, biens, propriété, fortune, richesses.    - rem augere: augmenter sa fortune, faire fortune.    - res familiaris: le patrimoine.    - publicae res: les domaines de l'Etat.    - res tuas tibi habe, Plaut.: reprends ce qui t'appartient (formule de divorce).    - res nummaria tenet eum, Cic.: il éprouve un besoin d'argent.    - rem male gerere, Hor.: se ruiner. [st1]9 [-] utilité, intérêt, avantage, profit.    - in rem (ex re) esse alicui: être utile à qqn, être conforme à son intérêt.    - quid (mihi) magis in rem est quam...? Plaut. Rud. 1, 4, 1: qu'est-ce qui est plus conforme à mes intérêts que de...?    - ad rem avidus, Ter.: âpre au gain.    - ab re: contrairement à l'intérêt.    - ob rem, Cic.: inutilement.    - quoi (cui) rei? Plaut.: à quoi bon?    - de communi re dicere: parler de l'intérêt général.    - in rem suam convertere: tourner à son avantage. [st1]10 [-] affaire (d'intérêt), rapport, relation, commerce.    - res est mihi cum aliquo: j'ai affaire à qqn (avec qqn).    - mihi tecum nihil rei est: je n'ai nullement affaire avec toi.    - mihi res est cum aliquo: j'ai affaire à qqn.    - rem habeo cum aliquo: j'ai affaire à qqn.    - cum Thebanis sibi rem esse existimant, Nep. Pel. 1, 3: c'était aux Thébains qu'ils comptaient avoir affaire. [st1]11 [-] ce dont on parle: sujet, débat, point de discussion, question, litige, contestation, procès.    - rem agitare: traiter une question.    - ad rem redeo: je reviens à mon sujet.    - rem dicere: plaider une cause.    - rem integram ad senatum referre: porter l'ensemble de l'affaire à l'ordre du jour du sénat.    - res capitalis: procès capital.    - de re aliqua sententiam dicere in senatu: donner son avis sur quelque sujet au sénat. [st1]12 [-] motif, raison, cause; but, fin.    - eā (hāc) re: pour cette raison.    - ob eam rem, Plaut.: pour cette raison.    - eā re (ob eam rem) quod: pour cette raison que.    - his rebus adducti, Caes. BG. 1: poussés par ces motifs.    - legatus qui ea de re mittitur: le légat qui est envoyé à cette fin. [st1]13 [-] moyen, manière.    - quibuscumque rebus possim (defendere), Cic.: (défendre) par tous les moyens qui sont en mon pouvoir.    - rem reperire quo pacto, Plaut.: trouver moyen de.
    * * *
        Res, rei, foem. gen. Chose, Rien.
    \
        Abdita rerum. Horat. Choses cachees ou secrettes et incongneues.
    \
        Caput et frons rerum. Horat. Le principal poinct de tout l'affaire.
    \
        Concordia rerum discors. Horat. L'accord des quatre elements qui sont de natures discordantes.
    \
        Versus inopes rerum. Horat. Qui n'ont point de bonnes et graves sentences.
    \
        Negas tantam similitudinem in rerum natura esse. Cicero. En tout le monde.
    \
        Opifex rerum. Ouid. Le createur de toutes choses.
    \
        Angustae res. Virgil. Qui sont de petite importance.
    \
        Res animales. Vlpianus. Qui ont ame et vie.
    \
        Diuina. Cic. Sacrifice.
    \
        Insolitam rem apportare auribus. Lucret. Raconter une chose dont jamais on n'avoit ouy parler.
    \
        Facere rem diuinam alicui deo. Cic. Sacrifier.
    \
        Ad rem redi. Terent. Retourne au propos.
    \
        Omnem rem scio, vt sit gesta. Plaut. Je scay comment tout l'affaire a esté mené.
    \
        Salua res est. Terent. L'affaire va bien.
    \
        Res tua agitur. Cic. C'est à toy à faire, L'affaire te touche.
    \
        Attinet ad rem. Horat. Cela sert à l'affaire.
    \
        Male rem gerere. Horat. Estre mauvais mesnager, Mal gouverner ses biens et ses affaires.
    \
        Incipit res melius ire quam putaram. Cic. L'affaire commence à mieulx aller que je ne pensoye, à mieulx se porter.
    \
        Bellica res. Horat. Le faict et l'estat de la guerre.
    \
        Si inuenta subito, nec domo allata, sed inter dicendum e re ipsa nata videantur. Quintil. Sur le champ, Tout à l'heure.
    \
        E re nata melius fieri haud potuit, quam factum est. Terent. Veu ce qui est survenu, Selon la fortune, Veu l'occasion.
    \
        Consulere ex re. Tacit. Prendre advis selon les occasions qui se presenteront.
    \
        Antonii colloquium cum heroibus nostris pro re nata non incommodum. Cic. Selon la matiere subjecte.
    \
        Ab re interregnum appellatum. Liu. Pour raison.
    \
        Si non re ipsa tibi istuc dolet. Terent. A la verité, Si tu fains d'en estre marri.
    \
        Res ipsa indicat, Vide INDICO, indicas. Le faict le monstre.
    \
        Verba ad rem conferre. Terent. Faire ce qu'on dit.
    \
        Simulare mortem verbis, re ipsa spem vitae dare. Terent. De faict. \ Re iuuare. Terent. De faict.
    \
        Dictu quam re facilius. Liu. Il est plus aisé à dire qu'à faire.
    \
        Si in rem est vtrique vt fiant, accersi iube. Terentius. Si c'est le prouffit des deux.
    \
        Ita rem illi esse dicito. Plaut. Di que c'est pour son prouffit.
    \
        Qui alicui rei est. Terent. Qui fait son prouffit, Qui gaigne aucunement.
    \
        Res est mihi cum illo. Terent. J'ay quelque affaire avec luy.
    \
        Habere rem cum aliquo. Terentius. Le hanter, Avoir habitude avec luy.
    \
        Si talentum rem reliquisset decem. Terent. Heritage.
    \
        Illos duos pro re tollebas tua. Terentius, Selon les biens que tu avois.
    \
        Aliquantum ad rem est auidior. Terent. Il est un peu trop aspre à l'argent.
    \
        Amicos res inuenit. Plaut. Les richesses font les amis.
    \
        Res eos iampridem deficere coepit. Cic. Il y a ja long temps qu'ils ont tout despendu leurs biens.
    \
        Arctis in rebus absit pudor. Valer. Flac. Quand on est en necessité, il ne fault point estre honteux.
    \
        Curtae nescio quid semper abest rei. Horat. Il y a tousjours faulte de je ne scay quoy, L'avaritieux n'ha jamais assez.
    \
        Familiaris res. Sallust. Les biens qu'un chascun ha à soy.
    \
        Praeclara filius in re sublatus male alitur. Horat. Né parmi grandes richesses.
    \
        Quibus re salua profueram. Terent. Ce pendant qu'ils avoyent de quoy.
    \
        Augere rem. Cic. S'enrichir.
    \
        Nunquam rem facies. Terent. Tu ne gaigneras jamais rien, Jamais tu ne seras riche, Jamais tu ne cueilleras mousse, Jamais tu ne amasseras rien. \ Habere rem. Cic. Avoir bien dequoy.
    \
        Patriam rem perdere. Horat. Despendre folement les biens de son pere.
    \
        Praeclaram ingrata stringat malus ingluuie rem. Horat. Qu'il mange et despende en gourmandise, etc.
    \
        Vir haud magna cum re. Cic. Qui n'ha pas grands biens.
    \
        Res, L'estat et condition d'un chascun: vt Res publica. Cice. L'estat commun.
    \
        Inuisere res rusticas vel fructus causa, vel delectationis. Cic. Aller veoir les biens et terres qu'on ha aux champs.
    \
        Res. Virgil. Empire, Seigneurie, Domination.
    \
        Rem, vel res gerere. Liu. Mener la guerre.
    \
        Res Romana erat superior. Liu. L'armee des Romains.
    \
        Clades rei naualis. Tacit. La deffaicte de l'armee de mer.
    \
        Dare rem in casum. Tacit. Mettre à l'adventure.
    \
        Rebus suis diffidere. Liu. Se deffier de ses gents de guerre.
    \
        Aduersae res, Vide ADVERTO. Adversité, Tribulation.
    \
        Angustae res. Horat. Povreté, Necessité, Disette.
    \
        Dura res. Virgil. Adversité, Povreté.
    \
        Secundae res. Virgil. Prosperité.
    \
        Rem miseram, Aduerbium dolentis. Cic. Chose miserable.
    \
        Parumne est malae rei? Plaut. N'ont ils pas assez de mal? B.
    \
        Iam repperi rem, quo pacto nec fur, nec socius sies. Plaut. J'ay trouvé le moyen.
    \
        Res semper aliquid apportat noui. Terent. Experience.
    \
        Re vera, Duae dictiones sunt, aut vnica Reuera, vice aduerbii. Plin. iunior. A la verité.
    \
        Velut si reuera pugnent. Horat. Reaulment, ou Realement et de faict.
    \
        Respublica, reipublicae, penul. corr. ex duobus integris composita dictio, quam nonnulli disiungunt. L'estat commun, La republique, La chose publique.
    \
        Conuersiones Rerumpublicarum. Cic. Mutations.
    \
        Censere e Repub. Tacit. Au prouffit de la Repub.
    \
        Meo vnius funere elata Respublica esset? Liuius. Si j'estoye mort, la chose publique seroit elle perdue pourtant? B.
    \
        Trahere Rempublicam funditus. Tacit. Destruire, Ruiner.

    Dictionarium latinogallicum > res

  • 6 tessera

    tessera, ae, f. [st2]1 [-] figure cubique, cube. [st2]2 [-] tessère, pièce, élément (pour le carrelage, la marqueterie ou la mosaïque). [st2]3 [-] dé (à jouer). [st2]4 [-] tablette (pour écrire). [st2]5 [-] tessère (tablette carrée sur laquelle on écrivait les ordres); mot d'ordre, signe de ralliement. [st2]6 [-] tessère (tessère d'hospitalité, signe matériel que les hôtes échangeaient entre eux pour se reconnaître). [st2]7 [-] tessère (marque, ordinairement en métal, distribuée ou jetée au peuple, sorte de bon pour avoir du blé, de l'argent...).    - jactus tessarum, Liv.: coup de dés.    - tessera hospitalis, Plaut.: tessère d'hospitalité.    - confringere tesseram, Plaut.: violer les droits d'hospitalité.    - tessera frumentaria, Suet.: bon pour une quantité de blé.    - tessera nummaria, Suet.: bon sur le Trésor.
    * * *
    tessera, ae, f. [st2]1 [-] figure cubique, cube. [st2]2 [-] tessère, pièce, élément (pour le carrelage, la marqueterie ou la mosaïque). [st2]3 [-] dé (à jouer). [st2]4 [-] tablette (pour écrire). [st2]5 [-] tessère (tablette carrée sur laquelle on écrivait les ordres); mot d'ordre, signe de ralliement. [st2]6 [-] tessère (tessère d'hospitalité, signe matériel que les hôtes échangeaient entre eux pour se reconnaître). [st2]7 [-] tessère (marque, ordinairement en métal, distribuée ou jetée au peuple, sorte de bon pour avoir du blé, de l'argent...).    - jactus tessarum, Liv.: coup de dés.    - tessera hospitalis, Plaut.: tessère d'hospitalité.    - confringere tesseram, Plaut.: violer les droits d'hospitalité.    - tessera frumentaria, Suet.: bon pour une quantité de blé.    - tessera nummaria, Suet.: bon sur le Trésor.
    * * *
        Tessera, tesserae, pen. corr. Cic. Dez à jouer.
    \
        Tessera. Liu. Mot du guet.
    \
        Tessera. Pomponius. Une enseigne et marque, Un mereau, Bulletin, Ettiquette.
    \
        Tesserae frumentariae. Sueto. Marques et enseignes par lesquelles en les rapportant on avoit du bled des greniers publiques, Ettiquettes.
    \
        Tessera. Plaut. Une taille de bois.
    \
        Tesseram hospitalem confringere. Plaut. Rompre l'alliance d'hospitalité que deux maisons ont ensemble, et briser la marque et enseigne que chascun ha par devers soy de ladicte alliance.

    Dictionarium latinogallicum > tessera

  • 7 difficultas

    difficultās, ātis (gen. pl. иногда ium) f. [ difficilis ]
    1) трудность, затруднение, неудобство (loci Sl, navigandi Cs)
    2) затруднительное положение, запутанные обстоятельства ( agnoscere difficultatem alicujus Ap)
    3) недостаток, нехватка, нужда (d. navium C; rei frumentariae Cs)
    d. nummaria или rei nummariae Cденежные затруднения
    4) капризность, придирчивость, своенравие, тяжёлый характер C

    Латинско-русский словарь > difficultas

  • 8 eruo

    ē-ruo, ruī, rutum, ere
    1) выкапывать, вырывать (corporum reliquias T; aurum terrā O; annoso cum robore quercum V)
    2)
    а) отыскивать, открывать (argumenta C; arcana SenT; veritatem Q)
    3) исторгать, отнимать
    5) взрывать, разрывать (humum O; segetem V); бороздить ( aquam remis O)
    6) вырвать, выколоть (alicui oculos Sen etc.); проколоть, пронзить ( latus hastā O)
    7) срыть до основания, разрушать, разорять (urbem, regnum V; Corinthum fundĭtus VP)

    Латинско-русский словарь > eruo

  • 9 nummarius

    nummārius, a, um [ nummus ]
    1) денежный (theca, difficultas C); монетный ( res C)
    2) продажный, подкупленный ( judex C)

    Латинско-русский словарь > nummarius

  • 10 tessera

    ae f.
    2) дощечка, табличка, плитка (с паролем, боевым призывом и т. д.)
    3) приказ, предписание ( tesseram alicui dare L)
    4) (тж. t. hospitalis) гостевая табличка (служившая опознавательным знаком для тех, кто был связан узами взаимного гостеприимства, и для их потомков)
    5) ордер ( на право получения зерна или денег) (t. frumentaria Su или frumenti J; t. nummaria Su)

    Латинско-русский словарь > tessera

  • 11 theca

    thēca, ae f. (греч.)
    1) футляр, чехол ( thecis cultros includĕre Ambr); оболочка (grani th. est gluma Vr)
    2) коробка, ящик, ларец C, Amm; предпол. судок (th. repositorii Pt); инструментальная сумка (sc. tonsoris Pt); денежная шкатулка (th. nummaria C); пенал (th. calamaria Su)

    Латинско-русский словарь > theca

  • 12 difficultas

    difficultās, ātis, f. (difficilis), I) die Schwierigkeit, Cic. u.a. (auch im Plur.): verb. diff. et labor, Quint.: difficultatem habere, Cic.: magnam haec res Caesari difficultatem ad consilium capiendum afferebat, si... ne etc., Caes. b. G. 7, 10, 1: so m. folg. ne u. Konj., erat in magnis Caesaris difficultatibus res, ne (es möchte) maiorem aestatis partem flumine impediretur, Caes. b. G. 7, 35, 1. – m. folg. Infin., veras (gemmas) a falsis disccrnere magna difficultas (est), Plin. 37, 197. – Insbes.: a) die Schwierigkeit, etwas zu schaffen od. sich worin zu helfen, die Not, der Mangel, bes. der Geldmangel, die Geldnot, Cic.: u. die Schuldennot, Cic.: pecuniaria, nummaria, Cic.: domestica, drückende Lage, drückende Umstände, Cic.: rei nummariae, Cic.: rei frumentariae, Caes.: rerum, schwierige Lage, Umstände, Sall. – b) die Beschwerlichkeit, Beschwerde, Caes.: corporis, Cels. – II) übtr., das grämliche, unleidliche Benehmen, die Pedanterie, Cic. Mur. 19. – / Genet. Plur. auch difficultatium, Liv. 9, 31, 14. Gell. 14, 2, 3 (wo Hertz difficultatum).

    lateinisch-deutsches > difficultas

  • 13 nota

    nota, ae, f. (noto), Kennzeichen, Zeichen, Merkmal, I) im allg.: 1) eig.: signa et notae locorum, Cic.: medium ferme sinum velut notā distinguit, Liv.: notam ducere, machen, auf dem Tische mit dem Finger in die Länge ziehen, Ov. – 2) bildl., Merkmal, unterscheidendes Kennzeichen, Erkennungszeichen, Anzeichen, Zeichen, notae ac vestigia scelerum, Cic.: notae argumentorum, Cic.: mihi quoque impendēre idem exitium certis quibusdam notis augurabar, Plin. ep.: ut cuiusque generis dicendi nota quaeratur et formula, Cic.: cygni vox notam dederat, Mela: pronuntiari iter in posterum iubet, ne qua novi initi consilii daretur nota, Curt.: nunc pinnā veras nunc datis ore notas, Ov. – II) insbes.: A) Zeichen in der Schrift, 1) der Buchstaben u. Zahlen, notae litterarum, Buchstabenzeichen, Cic. u. Petron.: C nota praenominis, cum sola Gaium notat; item numeri, cum centum significat, Diom. 424, 8: X nota numeri, cum decem significat, Diom. 426, 3. – bei Dichtern meton., Plur. notae = Schrift, Brief, Hor. u. Ov. – 2) Zeichenschrift, Geheimschrift, Chiffreschrift. So setzte Augustus, wenn er per notas schrieb, B für A, C für B usw. nach Suet. Aug. 88. – 3) tachygraphische Zeichen, deren man sich statt der Buchstaben und Wörter bediente, verborum notae, Sen.: notis velocissime excipere (nachschreiben) solitus, Suet. – 4) Note in der Musik, musicis notis cantica excipere, Quint. 1, 12, 14. – 5) notae librariorum, Interpunktionszeichen, Cic. de or. 3, 173. – B) Zeichen an einem Gegenstande, 1) Fleck am Körper, Mal, vitulus, quā notam duxit, wo es ein Mal hat, Hor.: nota genitiva, Muttermal, Suet.: verberum notae, Narben, Tac. – 2) eingestochenes oder eingebranntes Zeichen, Mal, Brandmal, nota dorsualis, dem Rücken (des Pferdes) eingebranntes Z., Apul.: barbarus compunctus notis Thraeciis, tätowiert, Cic.: deformare stigmatum notis, brandmarken, Suet. – bildl., ein Brandmal = ein Schandfleck, o turpem notam temporum nomen illorum! Cic.: quae nota domesticae turpitudinis non inusta vitae tuae est? Cic.: homo omnibus notis turpitudinis insignis, Cic. – 3) Gepräge, nummaria, Aur. Vict.: nummi omnis notae, Suet. – bildl., patefacere interiorem animi notam, das Gepräge, die Gedanken seines Herzens zeigen, eröffnen, Suet. – 4) Zeichen an einem Wein- od. Honigfaß, um die Sorte zu bezeichnen, die Aufschrift, Etikette; dah.: a) meton., die Qualität, die Sorte, optima nota vini, Colum.: interior nota Falerni, vorzüglichere Sorte F., Hor.: mel secundae notae, Colum. – b) übtr., die Art, Sorte, Güte, Qualität, ex hac nota corporum est aër, Sen.: alqm de meliore nota commendare, von der vorteilhafteren Seite, Cur. in Cic. ep.: beneficia ex vulgari nota, von gemeiner Art, Sen.: nos ex illa prima nota non sumus, Sen.: alia deinceps huius notae, und dergleichen mehr, Sen. – 5) Zeichen in einem Buche, a) eig., Zeichen, Merkmal, um seinen Beifall od. sein Mißfallen über eine Stelle zu äußern, Cic. Pis. 73. Sen. ep. 6, 5. – b) meton., eine erklärende Anmerkung, Note, ICt. – 6) Anmerkung, Note, die der Zensor über jmds. Leben u. Betragen machte und sie teils mündlich bekannt gab, teils in das Protokoll eintrug, und meton. = die aus dem ungünstigen Urteil des Zensors hervorgehende Ehrenschmälerung, motis senatu notas ascribere, Liv.: ignominiosis notas demere, Suet.: censoriae severitatis notā inuri, Cic.: censoriā notā perstrictus, Val. Max.: übtr., nunc in amore tuo cogor habere notam, eine Degradation zu erleiden, herabzusinken, Prop. 1, 8, 18: a quo repulsus tristem sustinuit notam, mußte eine schimpfliche Zurücksetzung erleiden, Phaedr. 1, 3, 11. – Bildl., der Schandfleck, Schimpf, die Beschimpfung, adiectae mortuo notae sunt, Liv.: notam quasi censoriam alci inurere, Plin. ep.: districtus minimā nec tamen ille notā, und doch hat ihn nicht der geringste Tadel berührt, Ov.: dictus Sceleratus ab illa vicus et aeternā res ea pressa notā, mit ewiger Schmach würde gezeichnet die Tat, Ov. – 7) unterscheidender Name einer Person, ehrender Beiname, ille Numantina traxit ab urbe notam, Ov. fast. 1, 596. – C) ein gegebenes Zeichen, ein Wink, Ov. met. 11, 466; art. am. 3, 514.

    lateinisch-deutsches > nota

  • 14 nummarius

    nummārius, a, um (nummus), I) zum Gelde gehörig, Geld-, arca, Nov. com. fr.: theca, Cic.: difficultas nummaria od. rei nummariae, Cic.: res, Münzwesen, Cic.: copia nummariae rei, Suet.: poena, ICt.: lex Cornelia, gegen Falschmünzerei, Cic. – II) übtr., mit Geld bestochen, feil, iudex, Cic.: iudicium, Cic.: tribunal, Sen.

    lateinisch-deutsches > nummarius

  • 15 ratio

    ratio, ōnis, f. (reor, ratus), das Abrechnen, Berechnen, die Rechnung, Berechnung, I) eig. u. übtr.: A) eig.: a) Sing.: magna r., Cic.: auri r. constat, die Rechnung stimmt, Cic.: u. so par est ratio acceptorum et datorum, Cic.: rationem ducere, Cic.: habere rationem, Cic.: rationem referre, Cic.: ratio repeti solet, Cic.: in rationem inducere, in Rechnung bringen, verrechnen, Cic.: rationem inire, eine B. anstellen, Caes. (u. so inibitur ratio quaestus de pecunia tua, es wird der mögliche Gewinn mit deinem Gelde berechnet, Cic.): r. aeraria, die Berechnung u. Verminderung auf Kupfergeld, der verminderte Münzfuß, Cic. Quinct. 17. – b) Plur.: libri rationum, Rechnungsbücher, Aur. Vict.: rationes cum alqo putare, Cic.: rationes subducere, die R. abschließen, Cic. (vgl. no. II, A): rationes accipere, sich Rechnung stellen lassen, Sen.: u. so rationes ab alqo accipere, Cic.: rationes conferre, Cic.: rationes eferre, Cic., deferre, Cic.: falsas rationes inferre, Cic.: rationes familiares componere, Tac.

    B) übtr.: 1) statistische Übersicht, statistischer Abriß, Verzeichnis, Liste, Protokoll, cedo rationem carceris, quae diligentissime conficitur, Cic. Verr. 5, 147: rationes imperii, Suet. Cal. 16, 1.

    2) Summe, Zahl, ea nimia est ratio, Plaut.: hem ista ratio maxima est, Plaut.

    3) Geschäftsangelegenheit, Geschäftsache, Geschaftsverhältnis, Geschäftsführung, Geschäft, übh. Angelegenheit, Carpinatius, qui iam cum isto summā consuetudine, praeterea re ac ratione coniunctus esset, Cic.: de tota illa ratione atque re Gallicana, Cic.: illa de ratione nummaria non sunt eiusmodi, Cic.: quamquam haec quidem res non solum ex domestica est ratione (innere Politik), attingit etiam bellicam, Cic.: quae domi gerenda sunt, ea per Caecilium transiguntur, fori iudiciique rationem Messala suscepit, seine Angelegenheiten vor der Öffentlichkeit u. vor Gericht, Cic.: ut rationes nostras explicares, unsere Geldgeschäfte abwickelst, Cic.: u. so ut res rationesque vestrorum omnium bene expedire voltis, Plaut.: in publicis privatisque rationibus, im öffentlichen u. Privatverkehr, Caes.: in explicandis rationibus rerum civilium, Cic.: r. civitatis, Cic.: r. comitiorum, Cic.: propter rationem Gallici belli, Cic. – dah. meae (tuae etc.) rationes, mein (dein usw.) Interesse, mein (dein usw.) Vorteil (vgl. unser »bei etw. seine Rechnung finden«), rationes meas vestrae saluti anteposuissem, Cic.: me ad eius rationes adiungo, quem tu in meis rationibus tibi esse adiungendum putasti, Cic.: meis alienissimum rationibus, Cic.

    II) bildl.: A) Rechnung, Berechnung, Rechenschaft, Aufschluß, Belehrung, (Medea et Atreus) initā subductāque ratione (nach angestellter u. abgeschlossener B.) nefaria scelera meditantes, Cic.: numquam ita quisquam bene subductā ratione ad vitam fuit, quin etc., Ter.: habere rationem, berechnen, Cic.: exigere rationem, Rechenschaft fordern, Val. Max. u. Plin. ep.: rationem reddere alci, Rechenschaft ablegen, Aufschluß geben, Cic. u.a.: u. so rationem reddere alcis rei, Cic., de alqa re, Cic. u. Vitr.: rationem vitae reposcere, Cic.: negotii rationem exstare oportere, müsse Rechenschaft gegeben werden können, Cic.: ratio alcis rei od. alci rei constat, die R. steht für etw. gleichs. fest, d.i. ich bin mit etwas im reinen, oft bei Plin. ep.; s. Döring Plin. ep. 1, 5, 16.

    B) übtr.: 1) übh. Rechnung, Berechnung, a) = Verhältnis, Beziehung zu usw., Rücksicht auf usw., Verbindung, Verkehr mit usw., rationem habere, aliquid rationis habere cum alqo, Rechnung haben, in Rechnung, in Verbindung, in Verkehr stehen mit usw., Cic.: quibuscum r. huic est, Cic.: quae r. tibi cum eo intercesserat? Cic.: pacis quae potest esse cum eo ratio, in quo etc.? Cic.: habenda cum M. Latrone pacis r., Cic.: et Graeciae quidem oratorum partus atque fontes vides ad nostrorum annalium rationem veteres, ad ipsorum sane recentes, in Rücksicht auf unsere Annalen, Cic. – b) Berechnung = berechnende, beachtende Rücksicht, Berücksichtigung, Beachtung, Erwägung, Sorge für usw., piorum et impiorum habere rationem, Cic.: vel dignitatis vel commodi rationem habere, Cic.: non ullius rationem sui commodi ducere, Rücksicht nehmen auf usw., Cic.: salutis meae rationem ducere, Cic., officii, Cic.: suam rationem ducere, seinen Vorteil bedenken, Cic.: conservare rationem alcis rei, Cic.: omnis hac in re habenda r. et diligentia est, ut etc., Cic.: habeo rationem, quid acceperim, ziehe in Erwägung, erwäge, Cic.: neque illud rationis habuisti, si forte etc., Cic.: hoc rationis habebant, facere eos nullo modo posse, ut etc., Cic. – salva utriusque temporis ratio est, man hat beide Zeiten gut berechnet, berücksichtigt, jeder Zeit ist ihr Recht geschehen, Tac.; vgl. salvā diligentiae tuae ratione, unbeschadet deiner Vorsicht, Plin. ep. – c) die auf Berechnung begründete Vermutung, quantum in ratione esset, soviel sich berechnen, vermuten ließ, Hirt. b. G. 8, 6, 1. – d) das Sichverhalten zu od. bei etw., d.i. subj. = das Verfahren, die Verfahrungsart, das Verhalten, die Maßregel, Methode, Weise, der Plan, obj. = das Verhältnis, die Beschaffenheit, Natur, Art und Weise, Einrichtung, α) subj.: ita fiet, ut tua ista ratio existimetur astuta, meum hoc consilium necessarium, Cic.: scribendi consilium ratioque, Cic.: haec cogitandi pronuntiandique ratio, Cic.: eligendi et collocandi ratio, disponendi ratio, Quint. (s. Herbst Quint. 10, 1, 4): ratio docendi nec una omnibus nec singulis eadem semper fuit, Suet.: eadem defensionis ratio viaque, Cic.: r. in dicendo, Cic.: ineunda r. est, Cic.: a me inita ratio est (ist ein Verfahren angewandt, ein Weg eingeschlagen worden), quam quidem omnes non solum probant, sed etiam laudant, Cic.: inita tandem ratio est, ut etc., es wurden Mittel u. Wege eingeschlagen usw., Liv.: ad hunc interficiendum talem iniit rationem, Nep.: cuius ratio (Plan) etsi non valuit, tamen etc., Nep.: u. so vicit ratio parcendi, Tac.: sic neque agricultura nec ratio atque usus belli intermittitur, die planmäßige Kriegführung u. die Kriegsübung, Caes.: istam rationem otii tui probo, jenes geschäftslose Leben, wie du es planmäßig führst, Cic. – im Plur., rationes belli gerendi, Maßregeln, Caes.: meae vitae rationes ab ineunte aetate susceptae, Lebensplan, Cic.: rationes rerum publicarum aut constituendarum aut tuendarum, Cic. – β) obj.: tempestatum ratio (Stand) et praedonum et locorum, Cic.: ratio pecuniarum, Geldverhältnisse (in Rom), Cic.: ut ceteri menses in suam rationem reverterentur, in ihr richtiges Verhältnis (durch Einschaltung), Cic.: ita ratio comparata est vitae naturaeque nostrae, Cic.: quae sint in artibus ac rationibus recta ac prava, diiudicant, in den K. u. ihren Verhältnissen, Cic.: disseruerunt de generibus et de rationibus civitatum, Cic.: quod ad rationes omnium rerum pertineret, Cic.: quoniam eadem est r. iuris in utraque, Cic.: quā ratione, Cic.

    2) insbes., die Rechnung, Berechnung, als höhere Geistestätigkeit, das Denken, die bewußte, vernünftige Überlegung, konkret = die der Geistestätigkeit zugrunde liegende höhere Geisteskraft, das Denkvermögen, die Vernunft, die Einsicht, Klugheit u. dgl. (bei Cicero oft verb. mens et ratio et consilium, oder ratio, consilium, prudentia u. dgl.), quod facinus aut scelus suscipitur nisi consilio capto, aut sine animi motu et cogitatione, id est ratione, perficitur? Cic.: motus iste celer cogitationis, acumen, sollertia, quam rationem vocamus, Cic.: homo rationis particeps, Cic.: ratio ac disputatio, Vernunft und Nachdenken, Cic. – illa revoces ad rationem, Cic.: moneo, ut agentem te ratio ducat, non fortuna, Liv.: consilio et ratione, Cic.: quod nobis nullā ratione factum a Pompeio videtur, Caes.: magis ratione quam vi persuasit, Vell.: quod domi te inclusisti, ratione fecisti, vernünftig, einsichtsvoll, klug, Cic. – ratio est (es ist vernünftig, erscheint rätlich), od. ratio non est m. Infin., cui acquiescere Cremonae ratio fuit, Tac.: minari divisoribus r. non erat, Cic.: u. so minime est rationis m. folg. Infin., Colum.: u. rationis est m. folg. Infin., Plin. ep. – dah. a) der einen Ggstd. erklärende vernünftige Grund, Vernunftgrund, Beweggrund (vgl. argumentum no. II), α) übh.: est aliqua huiusce rei ratio, dafür gibt es einen vernünftigen Gr., darin liegt noch etwas, was zu rechtfertigen ist, Cic.: nostra confirmare argumentis ac rationibus, Cic.: consilii causa ratioque, Cic.: r. quaerenda, Cic.: quam habet rationem, non quaero aequitatis, sed ipsius improbitatis atque impudentiae? Cic.: quod quidem rationem habeat (vernünftigen Grund hat), recte fit, Sen. rhet.: facti aliquam rationem afferre, Cic.: nihil rationis affers, quamobrem etc., Cic.: tertiam rationem affertis, quod etc., Cic.: rationem subicit, Cic.: ad hanc sententiam cum reliquis causis haec quoque ratio eos deduxit, quod etc., Caes.: r. cunctandi, Tac.: liberalitas, cui ratio non constat, zu der kein (edler) Beweggrund vorhanden ist, Plin. pan.: ratio nulla est m. Infin., es ist kein Grund vorhanden, nullam esse rationem amittere eiusmodi occasionem, Cic. – β) rhet. t. t., Grund, Begründung einer Behauptung, s. Cic. de inv. 1, 18. Quint. 3, 11, 4: ad propositum subiecta ratio et item in distributis supposita ratio, Cic. de or. 3, 207. – b) Vernunftmäßigkeit, Vernünftigkeit, das vernünftige Verhältnis, -Maß, Gesetzmäßigkeit, Gesetz, Regel, Ordnung, Methode, ut ratione et viā procedat oratio, methodisch, wissenschaftlich, Cic.: modo et ratione omnia facere, Cic.: ratione et numero moveri, Cic.: intervallis imparibus, sed tamen pro rata parte ratione distinctis, in ungleichen, jedoch gesetzmäßig nach gleichen Verhältnissen getrennten Intervallen, Cic.: moderatā ratione, in gleichmäßigem Verhältnisse, Cic.: in quo defuit fortasse ratio, sed tamen vincit ipsa rerum publicarum natura saepe rationem, der vernunftmäßige Entwicklungsgang, Cic.: ad vitam usumque vivendi ea descripta r. est, Cic. – c) Denkart = Richtung, Prinzip, das jmd. verfolgt, florens homo in populari ratione, der Hauptvertreter der demokratischen Richtung, Cic.: neminem alterius rationis et partis offendit, Cic.: una in causis ratio quaedam eius orationis, quae etc., hat lediglich eine R., Cic.: bona ratio cum perdita confligit, es kämpft das gute (konservative) Prinzip mit den Grundsätzen der Umsturzpartei (die überall tabula rasa machen will), Cic. – d) Grundsatz, Prinzip, Lehre, Teorie, System, Wissenschaft, subj. = theoretische-, wissenschaftliche Kenntnis, α) obj.: erat enim tunc haec nova et ignota r. solem lunae oppositum solere deficere, Cic.: animum conferre in istam rationem, Cic.: sine ulla arte aut ratione diiudicant, ohne Anwendung theoretischer Kunstregeln, Cic.: laus rationis aut scientiae, Cic.: continet totam hanc quaestionem ea ratio, Cic.: Epicuri r., Lehre, System, Philosophie, Cic.: formula Stoicorum rationi disciplinaeque consentanea, Cic.: Cynicorum r., Cic.: de ratione vivendi, Lebenswissenschaft, Cic.: r. civilis et disciplina populorum, Staatswissenschaft, Cic.: geometrica, die Geometrie (als wissenschaftliche Theorie), Macr. u. Amm. (versch. von unten no. f): vitae r., Cic.: – β) subj.: si qua (est in me) exercitatio dicendi aut si huius rei ratio aliqua, ab optimarum artium studiis ac disciplina profecta, Cic. Arch. 1. – e) Ansicht, Meinung, mea sic est ratio et sic induco animun meum, Ter.: tuae epistulae perdiligenter in eandem rationem scriptae, Cic.: cum in eam rationem quisque loqueretur, Cic. – f) Beweisführung, Argumentation, der Beweis, summa uniuscuiusque rationis, Cic.: concludatur igitur ratio, Cic.: ratio ipsa coget mit folg. Acc. u. Infin., Cic.: ut nunc ratio cogit, Cic.: geometricis rationibus non credere, Cic.: haec omnia geometricis evidentissimisque rationibus probare, Macr. – / Genet. Sing. apok. rationi', Lucr. 2, 53: Abl. Sing. rationi, Lucr. 6, 66.

    lateinisch-deutsches > ratio

  • 16 tessera

    tessera, ae, f. (v. τέσσαρες, α), ein viereckiger Körper, das Viereck, der Würfel, I) von Holz, Stein usw., zum Einsetzen, zum Schmucke, od. die Fußböden damit auszulegen, palliorum, Plin.: tesseris struere pavimenta, mit würfelförmigen Platten auslegen, Vitr.: so auch pavimentum struere ex tessera grandi, Plin. – II) der Würfel zum Spielen, auf dem sechs Seiten bezeichnet waren (s. tālus), tesseras iacĕre, Cic., od. mittere, Ov.: tesseris ludere, Ter.: ludere tabulā et tesseris, Hieron. – III) die Marke, das Kennzeichen, 1) im allg., das hölzerne Täfelchen mit Aufschrift, als Kennzeichen, Iustin. 3, 5, 10. – 2) insbes.: a) ein Täfelchen, auf dem die Parole od. das Kommando stand; dah. meton. = die Parole, Losung, das Feldgeschrei, Kommando (σημειον, lat. auch signum), it bello tessera signum, Verg.: omnibus tesseram dare, Liv.: dare tesseram, ut, Suet. – b) ein Täfelchen, gegen dessen Vorzeigen man Naturalien od. Geld empfing, die Marke, frumentaria od. frumenti, Suet. u. Iuven.: nummaria, Suet. – c) hospitalis, die Marke-, das Wahrzeichen der Gastfreundschaft, an dem sich Gastfreunde erkannten, Plaut. Poen. 1407 u.a.: apud nos confregisti tesseram, du hast die Gastfreundschaft gebrochen, unsere Gastfreundschaft hat ein Ende, Plaut. cist. 503: tesseram hospitalem cum eo fecerunt, haben Freundschaft geschlossen, Corp. inscr. Lat. 6, 1684.

    lateinisch-deutsches > tessera

  • 17 theca

    thēca, ae, f. (θήκη), die Hülle, Decke, die Scheide, grani, Varro: vasa sine thecis, Cic.: nummaria, Cic.: poculorom, Iul. Val.: aureis thecis cultros includunt suos, Ambros. – bes. die lederne Hülle für die Schreibgrirfel u. -röhren, theca calamaria aut graphiaria, Federbüchse, Suet. Claud. 35, 2: thecae cannarum quinque, für fünf Schreibröhren, Edict. Diocl. 10, 17: thecae et pugillares tabulae (notariorum), Amm. 28, 4, 13.

    lateinisch-deutsches > theca

  • 18 Beutel

    Beutel, saccus. – sacculus. marsupium (ersteres zunächst jedes Säckchen; dann = mars., d. i. Geldsäckchen, Geldbeutel). – crumena (ein Geldbeutel, der gew. am Halse getragen wurde). – zona (Geldkatze, die um den Leib geschlungen wurde). – loculi. arca. theca nummaria (Geldschatulle). – ein voller, gespickter B., marsupium bene nummatum; crumena plena assium: aus eigenem B., aus seinem B., e peculiaribus loculis suis (aus eigener Kasse, z. B. donare alqd); privato sumptu (auf eigene Kosten, z. B. bellum gerere); impendio privato (auf eigene Unkosten, z. B. fidem publicam exsolvere); suā pecuniā (mit eigenem Gelde, z. B. emere agrum); de suo (von dem Seinigen, z. B. numerare pecuniam); de se (von sich, z. B. dare); suis opibus (von seinem Vermögen, z. B. alqm iuvare): sein B. steht jedermann offen, nulli deest res eius familiaris: sich nach seinem B. richten, pro re sua sumptum facere.

    deutsch-lateinisches > Beutel

  • 19 Billett, Billettchen

    Billett, Billettchen, scida. scidnia (Zettel). – codicilli. libellus (Handschreiben, zur Kaiserzt. Kabinettsorder des Fürsten). – tessera (Anweisung, Marke, z. B. um Getreide, Geld darauf zu holen, mit dem Zus. frumentaria, nummaria). – Ist es = Briefchen, s. d.

    deutsch-lateinisches > Billett, Billettchen

  • 20 Freibillett

    Freibillett, tessera (z.B. ein Fr. zu Getreide, t. frumentaria: zu Geld, t. nummaria).

    deutsch-lateinisches > Freibillett

См. также в других словарях:

  • LIBRA Nummaria — nomen a pondo cepit, quod libram, quam vocant Troianam, i. e. uncias 12. olim pendebat. Inde Saxonibus punde, Anglis pound. Aestimabatur autem alias solidis, alias denariis, alias oris i. e. unciis. Primo in usum venit Libram numerare. dein cum… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Lex Cornelia testamentaria nummaria — Die Lex Cornelia testamentaria nummaria, später auch Lex Cornelia de falsis genannt, war ein römisches Gesetz aus dem Jahr 82 v.Chr., das Testamentsfälschungen, Prozessdelikte und das Münzverbrechen regelte. Es ist Teil der Leges Corneliae, die… …   Deutsch Wikipedia

  • Anselmo Banduri — (August 18, 1671 or 1675, Ragusa, off the coast of Dalmatia ndash; January 4, 1743, Paris) was an Croatian Benedictine scholar, archaeologist and numismatologist from the Republic of Dubrovnik.Banduri joined the Benedictines at an early age,… …   Wikipedia

  • Anselmo Banduri — (1671 à Raguse 4 janvier 1743 à Paris) était un archéologue, numismate et bibliothécaire d origine italienne. Biographie Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. Votre aide est la bienvenue ! Bénédictin, Anselmo… …   Wikipédia en Français

  • Denis Anselme Banduri — Anselmo Banduri Anselmo Banduri (1671 à Raguse 4 janvier 1743 à Paris) était un archéologue et numismate d origine italienne. Biographie Cette section est vide, pas assez détaillée ou incomplète. Votre aide est la bienvenue ! Bénédictin,… …   Wikipédia en Français

  • Скалигер, Иосиф Юстус — Иосиф Юстус (Жозеф Жюст) Скалигер Joseph Juste Scaliger Дата рождения: 5 августа 1540 Место рождения: Франция, Ажен Дата смерти: 21 янв …   Википедия

  • Иосиф Скалигер — Иосиф Юстус (Жозеф Жюст) Скалигер Joseph Juste Scaliger Дата рождения: 5 августа 1540 Место рождения: Франция, Ажен Дата смерти: 21 янв …   Википедия

  • Иосиф Юстус Скалигер — Иосиф Юстус (Жозеф Жюст) Скалигер Joseph Juste Scaliger Дата рождения: 5 августа 1540 Место рождения: Франция, Ажен Дата смерти: 21 янв …   Википедия

  • Anselmo Banduri —     Anselmo Banduri     † Catholic Encyclopedia ► Anselmo Banduri     Archaeologist and numismatologist, b. 1671 at Ragusa, off the coast of Dalmatia; d. at Paris, 4 January, 1743. He joined the Benedictines at an early age, studied at Naples,… …   Catholic encyclopedia

  • Скалигер, Жозеф Жюст — Жозеф Жюст (Иосиф Юстус) Скалигер Joseph Juste Scaliger Портрет Жозефа Скалигера кисти Пауля Мерула (Paullus Merula), 3 го библиотекаря Лейденского Университета, 1597. Дата рождения: 5 августа 1540 …   Википедия

  • Клоц Христиан Адольф — (Klotz, 1738 1771) немецкий филолог классик, литературный противник Лессинга и Гердера, профессор в Геттингене, автор латинских стихотворений Carminum liber unus (1759), Elegiae (1762) и др. Его прозаические сатиры обратили на себя внимание,… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»