-
1 dofinn, tilfinningalaus
-
2 dofna
* * *(að), v. to lose vitality or force, to become benumbed (eitrormarnir dofna af nætr kuldanum) to become dead, of limbs (dofnaði höndin); hugrinn dofnar, the mind gets heavy; impers., dofnar yfir e-u, the matter begins to die down.* * *að, [Goth. daubnan; Swed. domna], to become dead, of limbs; dofnaði höndin, Fms. vi. 203, Stj. 296, 297: of water, flat, Sks. 165: metaph. the phrase, dofnar yfir e-u, the matter begins to die out, people cease to talk about it, Fms. x. 301, Bs. i. 348, Band. 4; hugr dofnar, the mind gets heavy, Brandkr. 60. -
3 EINN
* * *card. numb. and pron.1) one;einn skal við einn eiga, one shall fight against one;einn ok einn, one by one, one at a time, singly;2) as ord. numb. = inn fyrsti (Urð hétu eina, aðra Verðandi, Skuld ina þriðju);3) the same, one and the same (váru sveinarnir up fœddir báðir í einu þorpi);allt í eina leið, all in one way;einn … ok, the same as (í einu herbergi ok hinn);allr einn, the very same, quite the same (þat er allt eitt ok himinn);allt at einu, nevertheless, for all that (þó at þú þjónaðir illum, þó var hann allt at einu þinn herra);4) indef. one, a certain (einn vetr, einn dag, eitt kveld);einn vinr Þóris, a certain friend of Th.;before numbers, about, some;einar fimm þúsundir, some five thousand;einir … aðrir, some … others (einir tóku dúka ok aðrir rekkjublæjur);einn ok ýmiss, one and another (einar ok ýmissar þjóðir);5) after a negation, any;né eitt, not anything;6) gen. pl. ‘einna’ used in an intensive sense;einna manna bezt, best of all (single) men;einna verst, by far the worst;einna sízt, by far the least, least of all;engi er einna hvatastr, no man is superior to all others;7) alone (Guðrún skyldi ein ráða fyrir fé þeirra);láta konu eina, to desert or divorce one’s wife;with gen., hann varð einn sinna manna, he was separated from his men;if put after the noun ‘einn’ generally denotes only, but;segja þetta prett einn, to call this a mere trick;vín eitt, wine only;var þat (handklæði) raufar einar, all in holes, mere tatters;fáir einir, only a few;einn sér or sér einn, quite by oneself, alone (hann var einn sér);einn saman, einn samt, quite alone;kona eigi ein saman, not alone, with child;at eins, only, but;eigi at eins, not only;því at eins, only in that case;údauðr at eins, merely not dead, all but dead, barely alive;at einu = at eins.* * *adj., pl. einir, acc. sing. einn, but also einan, esp. in the sense al-einan etc.; [Gr. εἱς, εν; Lat. ūnus, and early Lat. oinos; Ulf. ains; A. S. ân; Engl. one, in E. Engl. proncd. like stone, bone; Scot. ane; Swed. en; Dan. een]:—one.A. Cardinal number, one; einn, tveir, þrír …, opp. to báðir, fleiri, etc.; einum eðr fleirum, Grág. i. 108; eina sök eðr fleiri, 78; unnu báðir eins verk, Fas. i. 515; einum ok einum, one by one, ii. 252; tveir menn veðmæltu um einn grip, Grág. i. 412.2. in old poems it is used as an ordinal number; Urð hétu eina, aðra Verðandi, Vsp. 20; segðu þat it eina …, opp. to þat it annat, Vþm. 20; hjálp heitir eitt, help ranks first, Hm. 147, Vkv. 2; but this use is quite obsolete.3. with the notion of sameness, one and the same (unus et idem;) í einu húsi, in the same house, Grág. ii. 42; ein ero lög um, hvárt sem ero naut eðr sauðir, i. 422; allt á eina leið, all one way, Fms. ii. 315; til einnar gistingar báðir, vii. 274; í einu brjósti, Alm. 36; allr einn, the very same, Nj. 213.II. indefinite, a, an, a certain one; einn vetr, a winter, Fms. i. 57; einn dag, x. 11, Fas. i. 514; eitt kveld, Ld. 38; einn hinn versti maðr, Fær. 91; Breiðlingr einn, a man from Broaddale, Sturl. ii. 249; einn vinr Þóris, a certain friend of Thorir, Fms. vi. 277: einn as the indefinite article is hardly found in old writers; and though it is freq. in the Bible, sermons, hymns, etc., since the Reformation, it was no doubt borrowed from the German, and has never been naturalised.β. about, before numbers; ein tvau hundruð vaðmála, about two hundred pieces, Sks. 30; einar fimm þúsudir, about three thousand, Al. 111,—obsolete, in mod. usage hérum-bil or the like.III. alone, Gr. μόνος, Lat. solus, used both in sing. and plur.; Guðrún skyldi ein ráða, Ld. 132; Hallr tók einn upp fang, 38; láta einan, to let alone; láttu mig Drottinn einan ekki, Pass. 34. 11; as a law term, to let one’s wife alone, þá lét hann eina Guðrúnu, Fms. x. 324 (cp. einlát); Gunnarr mundi vera einn heima, Nj. 113; sjá einn hlutr, that one thing only, 112; þau ein tíðendi (plur.), only such news, 242.β. if put after the noun, einn denotes, only, but, sheer, and is almost adverb.; segja þetta prett einn, a mere trick, Sturl. ii. 249; raufar einar, all in holes, Nj. 176; urðu borðin í blóði einu, the tables were bedabbled with blood all over, 270, Ó. H. 116; öll orðin at hvölum einum, all turned into whales, Fas. i. 372; gabb eitt ok háð, sheer mockery, Sks. 247; orð ein, mere words, Nj. 123; ígangs-klæði ein, Eg. 75; vin eitt, wine only, Gm. 19; heiptyrði ein, Fm. 9; hamingjur einar, Vþm. 49; ofsamenn einir, Ld. 158; þá nótt eina, for that one night, N. G. L. i. 240: also after an adj., lítið eina, only a little, Stj. 177; þat eina, er hann ætti sjálfr, Eg. 47, Fms. v. 303; nema góðs eina, naught but good, Eg. 63; fátt eitt, few only, but few; vilt eitt, but what is agreeable, Hm. 125; mikit eitt skala manni gefa, a proverb, ‘small gifts shew great love,’ 51; sá einn, er …, he only, who …, 17; satt eitt, sooth only, Fm. 9; the sense differs according as the adj. is placed before or after the noun, einn Guð, the one God; but, Guð einn, God only, none but God.IV. plur. in a distributive sense, single; ein gjöld, a single weregild, opp. to tvenn, þrenn, fern, double, triple, quadruple, Grág. ii. 232; thus Icel. say, einir sokkar, skór, vetlingar, a pair of socks, shoes, gloves; einar brækr, a pair of breeches; also with nouns which have only plur., e. g. ein, tvenn, þrenn Jól, one, two, three Christmasses ( Yules); einar (tvennar) dyrr, a single … door; eina Páska, one Easter.V. gen. pl. einna is used in an intensive sense; einna manna bezt, best of all single men, Fms. ix. 258; í mesta lagi einna manna, foremost of all single men, Bjarn. 65; fátt er svá einna hluta, at örvænt sé at hitti annat slíkt, Ó. H. 75.β. ellipt., manna, hluta, or the like being omitted, einna becomes almost an adverbial phrase, by far, exceedingly; at engi viti einna miklogi görr (= einna manna), that no one ( no single man) shall know it much better, Grág. i. 2; einna verst, by far the worst, Orkn. 162, Nj. 38; einna sizt, by far the least, least of all, Fms. i. 37; einna mest verðr, Ld. 8; er einna var ríkastr, who was the mightiest of all, Fms. i. 297; engan rétt einna meir kunnan at göra (= einna rétta meir), Sks. 22; engi er einna hvatastr (= e. manna), there is none so mighty but be may find his match, Hm. 63: in mod. usage einna, joined with a superlative, is used adverbially, e. beztr, e. fljótastr, the best, the fleetest, but in a somewhat depreciatory sense.VI. used adverb.:1. gen. sing. eins,α. eins ok, as, as if; eins ok væri hann með öllu óttalauss, Hkr. iii. 275; allt eins ok ( just as) rakkar metja með tungu, Stj. 392.β. likewise, in the same way; mikill þorri var þat er þær sögðu eins báðar, Landn. (Hb.) 320; this use of eins is very rare in old writers, but freq. in mod. use; in the spoken language at least ‘eins’ (= as) has almost replaced the old ‘sem.’γ. only; er ek hefi áðr spurn til eins, Fms. iv. 139 (rare).δ. at eins, only, but, Grág. i. 235; vel at eins, ironically, well enough, Ld. 248; eigi at eins, not only, Fms. i. 266; með sínum at eins kostnaði, vii. 184; því at eins, only in that case, Nj. 228; þar at eins, Ísl. ii. 400; allt eins, not the less for that, 216: in mod. use, just as (vide allr A. V. 5).2. dat. at einu = at eins; údauðr at einu, Ld. 242; því at einu = því at eins, Fms. iv. 195; því at einu er rétt …, Grág. i. 164; svá at einu, id., Nj. 103; sá evkr syndir sínar at einu, he but adds to his sins, Hom. 157; allt at einu, all the same, Ísl. ii. 216, v. l.: af því einu, only because, Mork. 140.B. Joined to another pronominal adj. or adv.:I. einn hverr, adj. pron., in old writers usually in two words and with a double declension (see below), but now and then (and in mod. usage always) in a single word, einn being indecl.; einhverja (acc. f.), Hbl. 30; einhverjum (dat. sing.), Hm. 122, Fms. x. 71; einhverjo héraði, Al. 98, Nj. 2; einhverra (gen.), Fms. iv. 75; einhverir (nom. pl.), viii. 202; einhver, einhverir, etc.: the form eins-hverr is peculiar, keeping the gen. indecl. through all the cases, nom. einshverr, N. G. L. i. 6; acc. einshverja, Stj. 156, 655 xxxii. 18, Gþl. 135; dat. einshverjum, Stj. 22, 442, 448; this form seems to be chiefly Norse, is very rare in old writers, and now quite obsolete; neut. sing. eitthvert, Vm. 73, or eitthvat, Stj. 442, the mod. usage makes a distinction, and uses eitthvert only as adj., eitthvað as subst.:1. each one, each single one; maðr er einn hverr, Edda 108; þær eru svá margar, at ein hver má vel endask, Eg. 414; ór þeirra fjórðungi sem ór einum hverjum öðrum, Íb. ch. 5; skal einn hverr ( each) þeirra nefna sér vátta, Grág. i. 74; jafnmikinn arf sem einn hverr ( each) sona hans, Sturl. ii. 77; fátt er svá herra einhverra hluta, of any single thing, Fms. iv. 175.β. joined to a superl. it strengthens the sense; ágætastr maðr einn hverr, one of the very first men, Nj. 282; vinsælastr höfðingi einhverr, highly popular, Fms. vii. 4; einhver drengilegust vörn, ix. 515.2. in an indefinite sense, some, somebody, a certain one; eitthvert ríki, Sks. 350; eina hverja nótt, some night, 686 B. 4; eitthvert sinn, once, sometime, Sturl. i. 77, Nj. 79; einhverju sinni, id., 2; einhvern dag, some day, Fms. v. 177, Ísl. ii. 212; eina hverja þessa tíð, about this time, N. G. L. i. 355; til einnar hverrar stefnu, to some meeting, Fb. i. 354; eins-hverja hluti, Stj. 156; með eins-hverjum sveini, 442; at ekki sé minna vert, at hlýða prests-messu nývígðs hinni fyrstu, heldr en biskups-messu einhverri, Bs. i. 131.β. used as subst.; einn hverr várr búandanna, Fms. i. 34; einn hvern manna hans, Eg. 258; einhverr í hverjum dal, Ld. 258, Nj. 192.γ. einhver-staðar (eins-hver-staðar, Fms. vii. 84), adv. somewhere, Grett. 130, Fms. iv. 57, Sd. 181.II. einn-saman, adj. ‘one together’ (vide einsamall), i. e. quite alone; maðrinn lifir ekki af einu-saman brauði, Matth. iv. 4; með einni-saman sinni sýn, með einni-saman sinni þefan, Stj. 93; ef útlegðir fara einar-saman, if it be solely a matter of outlay ( fine), Grág. i. 103; ef þat færi eitt-saman, ii. 10: of a woman, vera eigi ein-saman, to be not alone, to be with a child, Fms. iii. 109.III. with other words; einir … ýmissir, ‘one and sundry;’ various, mixed, Stj. 88, 204; eina hluti ok ýmissa, Fb. i. 191.β. hverr ok einn, ‘each and one,’ every one, 677. 1, H. E. i. 393, Rb. 492; fyrir hvern mun ok einn, Fas. i. 396.γ. einn ok sér-hverr, one and all.δ. einn sér, apart, for oneself, alone; Múspells-synir hafa einir sér fylking, Edda 41; einn sér, sole, Fms. ii. 308; sér einir, Sturl. ii. 53: metaph. singular, peculiar, ein var hón sér í lýðsku, Fs. 30.ε. sér-hverr, adj. every one, q. v.: eins-konar, adv. of one kind, Skálda 165; mod. indef. of a certain kind, a kind of: eins-kostar, adv. particularly, Ísl. ii. 322, Mork. 81.ζ. né einn, not one, none; in old writers usually so, but now and then contracted neinn (q. v.), and in mod. usage always so; né eina sekð, Grág. i. 136; né eitt úhreint, Stj. 409; né einu sinni, not once, Fms. xi. 13; né eins, not a single thing, 112; né eina herferð, vii. 28.η. fáir einir, only a few, in mod. usage in one word, nom. fáeinir, dat. fáeinum, gen. fáeinna: ein-stakr, single, q. v.: al-einn, alone, q. v.: ein-mana, q. v. (cp. Gr. μόνος): einum-megin, adv. on one side, Nj. 248 (vide vegr). -
4 ellifti
-
5 ellifu
-
6 FIMM
-
7 NEMA
* * *I)conj.1) except, save, but;þoriga ek segja nema þér einum, I dare not tell any one save thee alone;engi … nema, no … but, no (not any) other than (Grani vildi undir øngum manni ganga nema Sigurði);2) with subj. unless;engir þóttu lögligir dómar dœmdir, nema hann væri við, unless he had a hand in them;3) save that;nema ek hálsaða herjans stilli einu sinni, save that I once fell on the king’s neck;4) veit ek eigi nema, hverr veit nema, I don’t know, (who knows) but that;may be, perhaps (hverr veit nema ek verða víða frægr um síðir);5) því at eins, nema, only in the case, if;ráðit þér því at eins á þá nema þér séð allir sem øruggastir, do not attack them unless you are all most steadfast and dauntless;6) nema heldr, but rather (eigi má þat menn kalla, nema heldr hunda);7) nor, = né, hvárki sverð nema øxi, neither sword nor axe.(nem; nam, námum; numinn), v.1) to take, take in use, take possession of (ef þú nemr þér jörð á Íslandi);nema land, to take possession of land, as a settler (hann nam Eyjafjörð allan);nema konu, to carry off, abduct a woman;nema stað or staðar, stop, halt (hér munum vér stað or staðar nema);nema yndi, to find rest in a place (hvárki nam hann yndi á Íslandi né í Noregi);2) nema e-n e-u, to bereave one of a thing (nema e-n höfði, aldri, fjörvi);3) to reach, touch (pilzit var svá sítt, at nam hæl);hvárt nam þik eða eigi, did it touch thee or not? þótt þik nótt um nemi, though the night overtake thee;4) to amount to, be equivalent to (honum þótti landauðn nema);5) as an auxiliary verb, with infin.;hann nam at vaxa ok vel dafna, he grew apace and throve well;inn nam at ganga, he stepped in;6) to percieve, catch, hear, of sound;varð þá svá mikit úhljóð, at engi nam annars mál, that no one could hear the other’s voice;eigi skulu vér þat mál svá nema, we shall not understand it so;7) to learn (nema lög, fjölkyngi);to learn by heart (vísur þessar námu margir);nema e-t at (or af) e-m, to learn, get information, about a thing from one (Glúmr hafði numit þenna atburð at þeim manni, er hét Arnór);8) with preps. and advs.:nema e-t af, to abolish (var sú heiðni af numin sem önnur);nema brott konu, to carry off a woman;nema eptir e-u, to imitate;nema e-t frá, to except (nema konur eða þeir menn, er hann næmi frá);nema e-t upp, to pick up (nam ek upp rúnar);nema við, to resist, make a stand (hann vill enn við nema, þótt liðsmunr væri mikill);to stop, halt (þar námu þeir Hrafn við í nesinu);nema við e-u, to touch (gaddhjaltit nam við borðinu);to be a hindrance to (ef þat nemr við förinni, at þú þykkist hafa fé of lítit);impers., nemr við e-u, there is an obstacle, or stop (en er þeir kómu at kirkjudurum, þá nam þar við);9) refl., nemast e-t, to refuse, withhold from doing;nemast förina, to refuse to go;nemast orðsendingar hans, to disregard his messages;also with infin. (hann bað hann eigi nemast með öllu at gøra sem bœndr vildu).* * *1.conj. [compounded of the negative particle ne, and the adverb if or ef (q. v.) in an older dissyllabic form ifa; for the change of f into m see the introduction; cp. Ulf. nibai; A. S. nemne, nimne; O. H. G. nibu, nibi, nubi; Hel. nebu; early Swed. num; cp. Lat. ni-si, see Grimm’s Gramm. iii. 724.]B. Except, save, but; manngi, nema einn Agnarr, Gm. 2; nema þér einum, Vkv. 24; allra nema einna, 26, Ls. 11; nema við þat lík at lifa, Hm. 96; nema sá einn Áss, Ls. 11; hvar kómu feðr várir þess, … hvar nema alls hvergi? Ísl. ii. 236; öngu nema lífinu, Nj. 7; öllu gózi nema búinu, Fms. ix. 470; engi nema þú einn, Barl. 207; engi nema Bergþórr, Fms. vii. 141; kom viðrinn á kirkju-sand, nema tvau tré kómu á Raufarnes, save that two trees came to R., Landn. 51, v. l.; Ólafr hafði mörg sár ok flest smá, nema tvau vóru nökkvi mest, Fb. i. 501; nema ek hélt, Óg. 23; þeir blandask eyvitar við aðra ísa nema sér einum heldr hann, Sks. 176 B; vætki of sýti’k nema hræðumk helvíti, Hallfred; lét Koðran skíra sik ok hjú hans öll, nema Ormr vildi eigi við trú taka, Bs. i. 5.II. with subj. unless; aldrei, nema okkr væri báðum borit, Ls 9; nema þú hánum vísir … eða mey nemir, Hkv. 1. 19; nema ek dauðr sjá’k, 20; nema geðs viti, Hm. 19; nema hann mæli til mart, 26; nema haldendr eigi, 28; nema til kynnis komi, 32; nema reisi niðr at nið, 71; nema einir viti, 97; nema ek þik hafa, Hkv. Hjörv. 7; nema sjálfr ali, Stor. 16; nema þeir felldi hann, Edda 36; öngir þóttu lögligir dómar nema hann væri í, Nj. 1; nema maðr verði sjúkr eða sárr, Grág. i. 141; nema lands-fólkit kristnaðisk, Hkr. i. 248; nema mér banni hel, Fb. ii. 59; hann heyrði eigi nema æpt væri at honum, Fms. iv. 204, and in countless instances in old and mod. usage.2. in phrases such as ‘veit ek eigi nema …,’ like Lat. nescio an, implying an affirmation; þú veizt eigi nema sá verði fégjarn, Sks. 28; nú veit ek eigi nema nökkurr verði virðing af at hafa þessu máli, Band. 34 new Ed.; hverr veit nema ek verða víða frægr um síðir, who can tell but that I shall be a widely known man some day? Fms. vi. (in a verse); nú veit ek eigi nema yðr þykki minna vega mín reiði en Sigurðar konungs, now know I not if, vii. 141; eigi veit ek nema þetta væri ráðligt, en eigi má ek þat vita …, viii. 95:—with indic., kveðkat ek dul nema hún hefir, there is no doubt but that she has, Ýt. 7; hver sé if nema rögn stýra, who can doubt that? Vellekla.III. irreg. usages; ef nokkurr maðr ferr á jörðu, nema (in the case that, supposing that) sá vili á búa, sem fé á í jörðu, þá rænir sá hann, Gþl. 357: því at eins, nema, only in that case, if ( but not else); ráðit þér því at eins á þá nema pér sét allir sem öruggastir, only in the case if, i. e. do not attack them unless, Nj. 228; því at eins mun hann sættask vilja, nema hann gjaldi ekki, 254; skal hann því at eins í braut hafa þann hval, nema hann láti bera vitni, Jb. 326: þat man því at eins, nema ek nái ráða-hag við Melkorku, Ld. 70; því at eins ferjanda, nema fjörbaugr komi fram, Nj. 240; oss þykkir þú því at eins veita skylda þjónustu konungi, nema þú leggir af tignar-klæðin, Fms. ix. 432.2. nema heldr, but rather; eigi má þat menn kalla, nema heldr hunda, not men, but rather dogs, Bær. 9; sver ek eigi at eins fyrir mik, nema heldr fyrir allra þeirra sálir, Gþl. 69; hón hafði eigi hreinlífi at eins, nema heldr ok alla gæzku, Hom. 128; nema enn, but on the contrary; at glæpask eigi lengr í félags-skap við Philistim, nema enn skulu þér …, Stj. 412, 428, 442: eigi at eins óttaðisk hann um sjálfs síns líf, nema jamvel um alla aðra sína frændr, but also, Barl. 73: fyrr nema = fyrr enn, fyrr skal dólga dynr, nema ek dauðr sják (= fyrr en ek sé dauðr), Hkv. 1. 20:—hefi ek vist sét þat gull, at öngum mun er verra, nema betra sé, which is not worse, if it is not even better, Fb. i. 348.2.pres. nem; pret. nam, namt, nam, pl. námu; subj. næmi; part. numinn, older nominn, N. G. L. i. 200, Hom. 100; with neg., suff. nam-a, Hkv. 2. 15; a pret. numdi in mod. usage, formed from the part. numinn, as if from a verb nymja; örvaðist geð á allan hátt er eg numdi sjónum föður-landið heldr hátt hafít upp úr sjónum, Eggert: [Ulf. niman = λαμβάνειν; A. S. neman; Germ. nehmen; freq. in Early Engl.; in mod. Engl., where it is superseded by the Scandin. taka, it survives in nimble and numb = A. S. be-numen = lcel. numinn.]A. To take; the use of the word in this, its proper sense, is limited, for taka (q. v.) is the general word, whereas nema remains in special usages; nema upp, to pick up, Hm. 140; nema e-n ór nauðum, Fsm.; þar er gull numit upp í söndum, Rb. 350; at hann nemr hann ór kviðnum, ok kveða á hvert hann nemr hann ór sínu órnámi, eða annars manns, Grág. i. 51; reifa mál þeirra er ór dóminum eru numnir, 79; hann á kost at nema þá upp alla senn, 51:—nema af, to abolish; þessi heiðni var af numin á fára vetra fresti, Nj. 165, Íb. 4:—nema frá, to except; nema konur eða þeir menn er hann næmi frá, 5; á þeim tíðum er uú eru frá numnar, Grág. i. 325:—upp numinn, taken up into heaven; Enoch var upp numinn, Stj. 41.2. to take by force, seize upon; þá menn er konu hafa numit ( carried off), Grág. i. 354; hann nam sér konu af Grikklandi, Rb. 404; Jupiter þá er hann nam Europam, 732. 17; Björn nam Þóru á brott, Eg. 155; ek nam konu þessa er hér er hjá mér, Nj. 131; hann segir hann hafa numit sik í burt af Grænlandi undan Sólar-fjöllum, Bárð. 32 new Ed.: nema nes-nám, Danir ok Svíar herjuðu mjök í Vestr-víking ok kómu þá opt í Eyjarnar er þeir fóru vestr eða vestan, ok námu þar nesnám, Fms. iv. 229, (see nesnám, landnám):—in a lawful sense, nema land, to take possession of a land, as a settler (landnám II); hann nam Eyjafjörð allan.3. nema e-n e-u, to bereave one of a thing; nema e-n höfði, aldri, fjörvi, Gkv. 2. 31, 42; verða ek á fitjum þeim er mik Niðaðar námu rekkar, Vkv.; hví namtú hann sigri þá? Em. 6; sigri numnir, Fms. xi. 306 (in a verse); numinn máli, bereft of speech, Geisli 34; fjörvi numna, life-bereft, Eb. (in a verse); hann lá þar lami ok öllu megni numinn, Hom. 116; þar til er lands-menn námu þá ráðum, used force, coerced them, Bs. i. 24; ríkir menn verða þá ráðum nomnir, Hom. 100; ef hann vill eigi nema trúa því, if he will not believe it, N. G. L. i. 88.4. to reach, touch, hit; í hvítu pilzi, þat var svá sítt at þat nam hæl, Fas. ii. 343; nema hjöltin við neðra gómi, Edda 20; allir þeir sem oddrinn nam, Skíða R. 183; hvárt nam þik eðr eigi! Nj. 97; ok nema hann þar nauðsynjar, at hann má eigi lík færa, and if he is held back by necessity, N. G. L. i. 14, K. Á. 70; þótt þik nótt um nemi, if the night overtake thee, Sdm. 26: hence the saying, láta þar nótt sem nemr, to leave it to the night as it takes one = to take no care of the morrow:—nema stað, to take up one’s position, halt, Nj. 133, 197, Fms. i. 167, vii. 68, Eg. 237.5. spec. phrases; Kolskeggr nam þar eigi yndi, Nj. 121; ef hann vildi þar staðfestask ok nema yndi, Fms. i. 103:—nema staðar = nema stað, Nj. 54, 205, 265, Ld. 104, Stj. 486, Fms. i. 206: of a weapon, hefi ek þat sverð er hvergi nemr í höggi stað, I have so keen a sword that it never stops in its stroke, i. e. it cuts clean through anything, Fas. ii. 535; oddrinn nam í brynjunni staðar, Al. 76; svá at staðar nam (naf Cod. Reg.) höndin við sporðinn, Edda 40; nema hvíld, to take rest, Alm. 1; nema veiðar, to take the prey, to hunt, Hým. 1.6. to amount to, be equivalent to; ef eigi nemr kúgildi, Grág. ii. 233; honum þótti landauðn nema, Íb. 4; það nemr öngu, litlu, miklu, it is of no, of small, of great importance; bríkr þær er greyping hefir numit, Gþl. 345.7. nema við, to strike against so as to stop, come no further; nam þar við ok gékk eigi lengra, Fms. xi. 278; en gadd-hjaltið nam við borðinu, Eb. 36.8. metaph. to stop, halt; hér munu vér við nema, Finnb. 236; þar námu þeir Hrafn við í nesinu, Ísl. ii. 266; hann býsk við, ok vill enn við nema, þótt liðs-munr væri mikill, Bjarn. 54; konungr verðr glaðr við er hann skal fyrir hafa funnit þá menn er eigi spara viðr at nema, Al. 46; en ef þat nemr við förinni, at þú þykisk hafa fé oflítið, þá …, Ld. 70; er þat úvizka at bera eigi slíkt, ok mun þat eigi við nema, Glúm. 327; at konungr mundi fátt láta við nema, at sættir tækisk, i. e. that he would do anything for the sake of peace, Eg. 210.II. as an auxiliary verb, emphatic, like Engl. do, did, with infin.; Höðr nam skjóta (H. did shoot) … sá nam einnættr vega, Vsp. 37; þá nam at vaxa, Hkv. 1. 9; hann nam at vaxa (he ‘took to growing’) ok vel dafna, Rm. 19; inn nam at ganga, 2; lind nam at skelfa, 9, 35; nam hón sér Högna heita at rúnum, Skv. 3. 14; róa námu ríki, they did row mightily, Am. 35; nam hann vittugri valgaldr kveða, Vtkv. 4; nama Högna mær of hug mæla, Hkv. 2. 15; þat nam at mæla, Og. 9: seldom in prose, ek nam eigi trúa á þat er hann sagði, Post.; Falka hestr Þiðreks nemr þetta at sjá, Þiðr. 117.B. Metaph. to take in a mental sense or by the senses, to perceive, like Lat. apprehendere, comprehendere, freq. in old and mod. usage:I. to perceive, catch, hear, of sound; en svá mikill ákafi var at hvassleik veðrsins þá er konungr tók at mæla, at varla námu þeir er næstir vóru, Fms. viii. 55; sem þeir vóru langt brottu komnir, svá at þó mátti nema kail milli þeirra ok manna Saul, Stj. 486; þeir skulu svá nær sitjask, at hvárirtveggju nemi orð annarra, Grág. i. 69; engi nam mál annars, Nj. 164; mál nam í milli þeirra, Fms. v. 31; eigi skulu vér þat mál svá nema, we shall not understand it so, Hom. 156.II. to learn; klök nam fugla, Rm.; hann hafði numit svá lög, at hann var enn þriðr mestr laga-maðr á Íslandi, Nj. 164; inir hæstu turnar hafa numit honum at hníga, Al. 90; nú var Þórir þar ok nam þar fjölkyngi, Fb. iii. 245; Óðinn var göfgastr, ok at honum námu þeir allir íþróttirnar, Hkr. i; nema nám, to take in, acquire learning, Bs. i. 92, 127; see nám:—to ‘catch,’ learn by heart, þær kváðu vísur þessar en hann nam, Nj. 275; vísur þessar námu menn þegar, Ó. H. 207; en hinn nemi, er heyrir á, Darrl.; Þórdís nam þegar vísuna, Gísl. 33:—to learn from, þvar namtu þessi hnæfilegu orð? nam ek at mönnum …, Hbl.; nema ráð, Hm.; menn nemi mál mín ! Ó. H. (in a verse):—nema e-t at e-m, to learn something, derive information from one, ek hefi hér verit at nema kunnustu at Finnum, Fms. i. 8; hann nam lögspeki at Þorsteini, Ísl. ii. 205; hann nam kunnáttu at Geirríði, Eb. 44; Glúmr hafði numit þenna atburð at þeim manni er hét Arnórr, Fms. i. 266; en Oddr nam at Þorgeiri afráðs-koll …, Ari nam ok marga fræði at Þuríði Snorra dóttur Goða … hann hafði numit af gömlum mönnum ok vitrum, … eptir því sem vér höfum numit af fróðum mönnum, … þótt hverr maðr hafi síðan numit at öðrum, … ok hafa menn síðan at þeim numit, Ó. H. (pref.); nemi þér af mér, Fms. viii. 55.C. Reflex., prop. to take, seize for oneself:1. to take by force; ef maðr nemsk konu, ok samþykkjask þau síðan, þá …, H. E. i. 247.β. to stop; ok hafða ek þat sverð, sem aldri hefir í höggi stað numisk (= numit), Fas. ii. 208; friðr namsk, ceased.γ. to refuse, withhold from doing; hann bað hann eigi nemask með öllu at göra sem bændr vildu, Hkr. i. 142; hverr bóndi er þat nemsk ( who makes default), gjaldi …, K. Á. 40; þar var kominn fjöldi liðs ór Austr-löndum til móts við hann, ok námusk förina ( refused to go) ef hann kæmi eigi, Fb. ii. 71; en ef maðr nemsk leiðangrs-görð, eðr leiðangrs-ferð, þá hafi ármaðr sótt þat fyrr en skip komi á hlunn, … at hann hafi leiðangr görvan ok eigi fyrir nomisk, N. G. L. i. 200; en þó vil ek eigi fyrir minn dauða at nemask ( disregard) hans orðsendingar, O. H. L. 29.2. to learn; láttú nemask þat, learn, take heed that, Skv. 1, passim; eptir þetta nemask af aptrgöngur hans, Ld. 54.II. part. numinn, as adj. numb, seized, palsied; hann var allr numinn öðrum megin, ok mátti eigi mæla hálfum munni, Ann.; þá varð ek sem ek væra numinn, Mar.; vera frá sér numinn, to be beside oneself, from joy, astonishment, or the like, cp. the references above (A. 3). -
8 ALDIN
n. tree-fruit (nuts, acorns, apples); fig., blezat sé a. kviðar þíns, the fruit of thy womb.* * *n., dat. aldini, [Dan. olden; a Scandinavian radical word (?) not found In Ulf.], gener. fruit of trees, including apples, nuts, acorns, and sometimes berries; gras ok aldin ok jarðar ávöxtr allr, herbs, fruits, and earth’s produce, K. Þ. K. 138; korn ok öllu aldini (dat.), K. Á. 178; þá verðr þegar eitr í öllu aldini á því tré, Rb. 358. It originally meant wild fruits, nuts and acorns; hafði hann enga aðra fæðu en aldin skógar ok vatn, Hom. 105; af korninu vex rót, en vöndr af rótinni, en af vendi a., 677. 14; lesa a., to gather nuts, acorns, Dropl. 5; úskapligt er at taka a. af trénu fyr en fullvaxið er, unripe fruit, Al. 18; epli stór ok fíktrés aldin, great apples and the fruit of fig-trees, Stj. 325. Numb. xiii. 23.β. of garden fruit; allt þat a. er menn verja með görðum eðr gæzlu, Gþl. 544; akr einn harla góðr lá til kirkjunnar, óx þar it bezta aldini, the finest fruits, Fms. xi. 440.γ. metaph., blezað sé a. kviðar þíns, the fruit of thy womb, Hom. 30. Luke i. 42.COMPD: aldinsgarðr. -
9 ANNARR
(önnur, annat), a., indef. pron., ord. numb.;1) one of the two, the one (of two);Egill þessi hefir aðra hönd (only one hand) ok er kaliaðr einhendr;á aðra hönd, on the one side;a. … a. one … the other (hét a. Sörli, en a. Þorkell);2) second;í annat sinn, for the second time;høggr hann þegar annat (viz. högg), a second blow;á öðru hausti, the next autumn;annat sumar eptir;fig., next in value or rank;annat mest hof í Noregi, the next greatest temple;fjölmennast þing annat eptir brennu Njáls, the fullest assembly next to that after the burning of N.;4) some other (hón lék á gólfinu við aðrar meyjar);Þórarinn ok tíu menn aðrir, and ten men besides;hann var örvari af fé en nokkurr a., than anybody else;5) other, different;öl er a. maðr, ale (a drunken man) is another man, is not the same man;þau höfðu annan átrúnað, a different religion;6) in various combinations;annarr slíkr, such another, another of the same sort;gekk a. til at öðrum (one after another) at biðja hann;hverja nótt aðra sem aðra, every night in turn;annat var orð Finns harðara en annat, each word of Finn was harder than another;aðrir … aðrir, some … others;einir ok aðrir, various;ymsir ok aðrir, now one, now another (nefna upp ymsa ok aðra);hvárr (or hverr) … annan, each other, one another (hétu hvárir öðrum atförum);við þau tíðindi urðu allir giaðir ok sagði hverr öðrum, one told the news to another, man to man.* * *önnur, annat, adj.; pl. aðrir; gen. pl. annarra; dat. sing. f. annarri, [Ulf. anþar; A. S. oþar; Engl. other; Germ, andere; Swed. andra and annan: in Icel. assimilated, and, if followed by an r, the nn changes into ð.]I. = ετερος, alter:1. one of two, the other; tveir formenn þeirra, hét annarr, the one of them, Fms. ix. 372; sá er af öðrum ber, be that gets the better of it, Nj. 15; a. augat, Fms. ii. 61; á öðrum fæti, Bs. i. 387, Edda 42; annarri hendi…, en annarri, with the one hand …, with the other, Eb. 250, 238; á aðra hönd, on the one side, Grág. i. 432, Nj. 50; a. kné, Bs. i. 680; til annarrar handar, Nj. 50; annarr—annarr, one—other; gullkross á öðrum en ari af gulli á öðrum, Fms. x. 15. Peculiar is the phrase, við annan, þriðja, fjórða … mann, = being two, three, four … altogether; við annan, oneself and one besides, Eb. 60; cp. the Greek τρίτον ήμιτάλαντον, two talents and a half, Germ. anderthalh.2. secundus, a cardinal number, the second; sá maðr var þar a. Íslenzkr, Fms. xi. 129; í annat sinn, for the second time, Íb. ch. 1, 9; a. vetr aldrs hans, Bs. i. 415; höggr harm þegar annat (viz. högg), a second blow, Sturl. ii. 118.β. the next following, Lat. proximus; á öðru hausti, the next autumn, Ísl. ii. 228; önnur misseri, the following year, Bs. i. 437, 417; a. sumar eptir, 415, Fms. i. 237. Metaph. the second, next in value or rank, or the like; annat mest hof í Noregi, the next greatest temple, Nj. 129; a. mestr höfðingi, the next in power, Ísl. ii. 202; fjölmennast þing, annat eptir brennu Njáls, the fullest parliament next to that after the burning of N., 259; vitrastr lögmanna annarr en Skapti, the wisest speaker next after S., Bs. i. 28; a. mestr maðr í Danmörk, the next greatest man, Fms. xi. 51; annat bezt ríki, v. 297; var annarr sterkastr er hét Freysteinn, the next strongest champion, Eb. 156; mestrar náttúru a. en Þorsteinn, Fs. 74, Fms. iv. 58.II. = αλλος, alius, one of many, other, both in sing. and pl.; hon lék á gólfinu við aðrar meyjar, Nj. 2; mart var með henni annara kvenna, i. e. many women besides, 50; jafnt sekr sem aðrir menn, as guilty as anybody else, Grág. i. 432; einginn annarra Knúts manna, none besides, Fms. x. 192; ef þeir gerði lönd sín helgari enn aðrar jarðir, … than all other grounds, Eb. 20; er Þórólfr hafði tignað um fram aðra staði, … more than any other place, id.; kalla þá jörð nú eigi helgari enn aðra, id.; tók Börkr þann kost er hann hafði öðrum ætlað, 40; Þórarinn vann eið … ok tíu menn aðrir, Th. and ten men besides, 48; þeir þóttust fyrir öðrum mönnum, … over all other people, 20; góðr drengr um fram alla menn aðra, 30; af eyjum ok öðru sjófangi, other produce of the sea, 12; hann skal tvá menn nefna aðra en sik, … besides himself, Grág. i. 57; hann var örvari af fé enn nokkurr annarr, … than anybody else, Bret.; jafnt sem annat fúlgufé, as any other money, Grág. i. 432.2. other, different, in the proverb, öl er annarr maðr, ale (a drunken man) is another man, is not the true man, never mind what he says, Grett. 98; the proverb is also used reversely, öl er innri ( the inner) maðr, ‘in vino veritas:’ annað er gæfa ok görfuleiki, luck and achievements are two things (a proverb); önnur var þá æfi, viz. the reverse of what it is now (a proverb), Grett. 94 (in a verse); ætla ek þik annan mann en þú segir, Fms. xi. 192; hafi þér Danir heldr til annars gört, you deserve something different, worse than that, id.; varð þá annan veg, otherwise, Hkr. ii. 7; Björn varð þess víss at þau höfðu annan átrúnað, … different religion, Eb. 12.3. like οι αλλοι, reliqui, the rest, the remains; þá er eigi sagt hversu öðrum var skipað, Nj. 50; at hönd b. sé fyrir innan n., en annarr líkami hans ( the rest of his body) fyrir utan, 1812. 18.III. repeated in comparative clauses: annarr—annarr, or connected with einn, hvárr, hverr, ymsir: gékk annarr af öðrum at biðja hann, alius ex alio, one after another, Bs. i. 128; hverja nótt aðra sem aðra, every night in turn, Mag. 2; annat var orð Finns harðara enn annat, every word of Finn was harder than that which went before it, of a climax, Fms. v. 207: einn—annarr, alius atque alius, one and another, various; eina hluti ok aðra, Stj. 81; einar afleiðingar ok aðrar, Barl. 36; einir ok aðrir, various, Stj. 3; ef maðr telr svá, at hann var einn eðr annarr (that he was anybody, this or that man, viz. if he does not give the name precisely), ok er hinn eigi þá skyldr at rísa ór dómi, Grág. i. 28: ymsir—aðrir, in turn, now this, now the other; ymsir eiga högg í annars garð (a proverb); heita á helga menn, ok nefna ymsa ok aðra (now one, now another), Mar. 35: þágu þessir riddarar veizlur ymsir at öðrum, gave banquets one to another in turn, id.; færðu ymsir aðra niðr, now one was under water and now the other, of two men struggling whilst swimming, Fms. ii. 269: hvárr—annan, hverir—aðra, each other; mæltu hvárir vel fyrir öðrum; hétu hvárir öðrum atförum: of a rapid succession, hvert vandræði kom á bak öðru, misfortunes never come singly, but one on the back of the other, Fr.; við þau tiðindi urðu allir glaðir ok sagði hverr öðrum, one told the news to another, man to man, Fms. i. 21; þóttust hvárirtveggju meira vald at hafa í borginni en aðrir, 655 xvii. 1; hvárirtveggja—aðrir, αλλελοις, mutually, reciprocally; skulu nú h. ganga til ok veita öðrum grið, Nj. 190.IV. annat, n. used as a subst.; þetta sem annat, as other things, Fas. i. 517; skaltu eigi þora annat, en, Nj. 74; ef eigi bæri a. til, unless something happened, Bs. i. 350: at öllu annars, in everything else, Grág. ii. 141, K. Þ. K. 98: annars simply used adverb. = else = ella; now very freq. but very rare in old writers; stendr a. ríki þitt í mikilli hættu, Fas. i. 459, from a paper MS. and in a text most likely interpolated in the 17th century.COMPDS: annarskonar, annarskostar, annarsstaðar, annarsvegar. annarra- gen. pl. is used in annarra-bræðra, -bræðri, pl. fourth cousins, Grág. i. 285, ii. 172; cp. D. I. i. 185; v. næsta-bræðra = third cousins, þriðja-bræðra = fifth cousins. -
10 átján
-
11 átjándi
-
12 ÁTTA
-
13 áttandi
* * *and áttundi, old form átti, ord. number eighth, Lat. octavus; við (hinn) átta mann, Landn. 304; hálfr átti tögr, Clem. 47; átti dagr Jóla, Fms. iii. 137, Rb. 8, K. Á. 152, 218. The form áttandi occurs early, esp. in Norse writers, N. G. L. i. 10, 348, 350, Sks. 692 B: in Icel. writers with changed vowel áttundi, which is now the current form, Mar. 656 A. i, Hkr. ii. 286, where the old vellum MS. Ó. H. 173 has átta. -
14 áttugandi
-
15 EIR
n. brass, copper.* * *1.m. [Lat. aes; Goth. aiz; A. S. âr; Engl. ore; O. H. G. er; Hel. erin; Germ. erz]:—brass, Stj. 340, 656. 7, Greg. 80, Hkr. i. 265, Fms. x. 284. COMPDS denoting brazen, of brass: eir-altari, m. a brazen altar, Stj. eir-baugr, m. a brazen ring, Fb. i. 370. eir-hestr, m. a brazen horse, Merl. eir-hjálmr, n. a brazen helmet, Stj. 461. eir-ketill, m. a brass kettle, Grág. i. 504, Eg. 396. eir-kross, m. a brazen cross, Vm. 49. eir-kyrtill, m. a brazen cloak (used for torment), Blas. 46, 655. 14. eir-lampi, a. m. a brass lamp, Jm. 2. eir-ormr, m. a brazen serpent, Stj. 333. Numb. xxi. 9. eir-penningr, m. a penny of brass, Post. 645. 78. eir-skjöldr, m. a brazen shield, Stj. 461. 1 Sam. xvii. 6. eir-stólpi, a, m. a pillar of brass, Stj. 564. eir-teinn, m. a wire of brass, Fms. ii. 129. eir-uxi, a, m. an ox of brass (image), Stj. 2 Kings, xvi. 17.2.f. peace, clemency; this word occurs several times in old poetry (Kormak), but not in prose, cp. Lex. Poët., and in COMPDS: eirarsamr, eirarlauss.II. one of the heathen goddesses, Edda. -
16 fimm-tán
a cardinal numb. fifteen, passim, fimmtán-sessa, u, f. a ship with fifteen seats, Hkr. i. 215. -
17 fimm-tándi
an ordinal numb, the fifteenth, passim. -
18 fimmti
* * *an ordinal numb, the fifth, passim. fimmti-dagr, mod. fimtu-dagr, m. the fifth day, Thursday (vide dagr), 415. 8, Bs. i. 237, Rb. 112, Fms. v. 97; Nj. 274. -
19 fjórir
* * *(fjórar, fjögur), card. numb. four; fjögurra vegna, to the four cardinal points.* * *num. adj., fem. fjórar, neut. fjögur (fjugur); gen. fjogurra or fjögurra (fjugurra, N. G. L. i. 77, Sks. 173 B), mod. fjögra; dat. fjórum; acc. masc. fjóra, fem. fjórar, neut. fjögur: [Goth. fidvar; A. S. feover; Engl. four; Hel. fivar; O. H. G. fior; Germ. vier; Swed. fyra; Dan. fire; cp. also Lat. quatuor, Gr. τέσσαρες, Aeol. πίσυρες]:— four (passim). fjögra-manna-far, n. a four-oared boat. -
20 fjór-tán
Страницы
См. также в других словарях:
Numb — may refer to: Having deficient psychological or physical sensation NUMB (gene), a human gene Numb (film), a 2007 film starring Matthew Perry Northwestern University Wildcat Marching Band, or NUMB Numb (magazine), an arts and literary magazine… … Wikipedia
Numb — Single par Linkin Park extrait de l’album Meteora Sortie 2004 Enregistrement 2002 Durée 03:07 Genre Rock alternatif, metal alternatif … Wikipédia en Français
Numb — (n[u^]m), a. [OE. nume, nome, prop., seized, taken, p. p. of nimen to take, AS. niman, p. p. numen. [root]7. See {Nimble}, {Nomad}, and cf. {Benumb}.] [1913 Webster] 1. Enfeebled in, or destitute of, the power of sensation and motion; rendered… … The Collaborative International Dictionary of English
Numb EP — EP by Wes Straub Released September 8, 2009 … Wikipedia
Numb — puede referirse a: Numb (canción de U2) Numb (canción de Linkin Park) Numb (película) Numb (álbum) Esta página de desambiguación cataloga artículos relacionados con el mismo título. Si llegaste aquí a través de … Wikipedia Español
numb — [num] adj. [< ME nome, nomen, pp. of nimen, to take (with unhistoric b): see NOMY] 1. weakened in or deprived of the power of feeling or moving; benumbed; deadened; insensible [numb with cold, numb with grief] 2. having the nature of numbness… … English World dictionary
numb´ly — numb «nuhm», adjective, verb. –adj. having lost the power of feeling or moving: »My fingers are numb with cold. SYNONYM(S): deadened, insensible, benumbed. –v.t. 1. to make numb: »arms and ankles,…numbed and stiff with…binding (Daniel Defoe). 2.… … Useful english dictionary
Numb — Numb, v. t. [imp. & p. p. {Numbed} (n[u^]md); p. pr. & vb. n. {Numbing} (n[u^]m [i^]ng).] To make numb; to deprive of the power of sensation or motion; to render senseless or inert; to deaden; to benumb; to stupefy. [1913 Webster] For lazy winter … The Collaborative International Dictionary of English
numb — [adj] deadened, insensitive aloof, anesthetized, apathetic, asleep, benumbed, callous, casual, comatose, dazed, dead, detached, disinterested, frozen, immobilized, incurious, indifferent, insensate, insensible, insentient, lethargic, listless,… … New thesaurus
numb — ► ADJECTIVE ▪ deprived of the power of sensation. ► VERB ▪ make numb. DERIVATIVES numbly adverb numbness noun ORIGIN from obsolete nomen «taken», from Germanic … English terms dictionary
numb — index drug, insusceptible (uncaring), obtund, torpid Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
