Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

nominibus

  • 1 Nóminibús mollíre licét mala

    Недостатки можно прикрашивать словами.
    Овидий, "Наука любви", II, 657.
    ...тот простой и отнюдь не новый факт, что машины освобождают рабочего от жизненных средств, на языке экономистов означает, что машины освобождают жизненные средства для рабочего, или превращают их в капитал, который применяет рабочего. Как видим, все дело в способе выражения. Nominibus mollire licet mala. (К. Маркс, Капитал.)

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Nóminibús mollíre licét mala

  • 2 Недостатки можно прикрашивать словами

    Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Недостатки можно прикрашивать словами

  • 3 nomen

    nōmĕn, ĭnĭs, n. [*gnovimen, *gnomen →gnosco, nosco]    - gén. sing. arch. nominus. [st1]1 [-] ce qui permet de connaître, nom, dénomination, nom de famille.    - eunuchus nomine Pothinus, Caes. BC. 3: *un eunuque, Pothinus par son nom* = un eunuque appelé Pothinus.    - mulier, Lamia nomine, Cic.: une femme du nom de Lamia.    - est mihi nomen Petrus ou Petro (Petro: datif par attraction avec mihi): je m'appelle Pierre (**à moi est le nom Pierre**).    - fons cui nomen Arethusa est: **la fontaine à laquelle est le nom Aréthuse** = la fontaine qui s'appelle Aréthuse.    - ad nomen respondere: répondre à l'appel de son nom.    - ex re (ab re) nomen capere: tirer son nom de qqch.    - alicui rei nomen imponere (dare, ponere, indere): donner un nom à qqch.    - alicui nomen imponere, Liv.: donner un nom à qqn.    - carmina sub alieno nomine edere, Suet. Aug. 55: publier des vers sous un nom d'emprunt.    - appellare aliquem nomine, Cic.: appeler qqn par son nom.    - cui saltationi Titius nomen est, Cic. Brut. 62, 225: cette mimique porte le nom de Titius.    - quae voluptatis nomen habent, Cic.: choses qui portent le nom de plaisir.    - poetae nomen, Cic.: le nom de poète.    - nomen dare (edere, profiteri): s’enrôler, donner son nom pour être soldat.    - nomen dare in conjurationem, Tac.: s'enrôler dans une conspiration.    - stipendium ad nomen singulis persolutum est, Liv. 28: on paya toute la solde à chacun d'eux à l'appel de son nom. [st1]2 [-] nom illustre, réputation, renom, titre, renommée, gloire, célébrité.    - nomen habere, Cic.: avoir un nom.    - magnum nomen habere, Cic.: avoir un grand renom.    - tanti Tyrii Cassium faciunt, tantum ejus nomen est, Cic. Phil. 11: tant les Tyriens estiment Cassius! tant est grande sa renommée!    - tantum ejus in Syria nomen est, Cic. Phil. 11: tant il a de prestige en Syrie.    - nomen alicujus stringere, Ov. Tr. 2: ternir la réputation de qqn.    - homines nonnullius in litteris nominis, Plin Ep. 7: hommes de quelque renom dans les lettres.    - vos me imperatoris nomine appellavistis, Caes. BC. 2: vous m'avez donné le titre d'imperator.    - ne vinum nomen perdat, Cato, R. R. 25: pour que le vin ne perde pas ses qualités.    - pomis sua nomina servare,Virg. G. 2: garder aux fruits leur renommée. [st1]3 [-] famille, race, catégorie, personne; nation.    - nomen Romanum: la domination romaine, la nation romaine, le peuple romain, la puissance romaine (tout ce qui est appelé romain). [st1]4 [-] nom mis en avant, rubrique, titre, article.    - alio nomine, Cic.: à un autre titre.    - nomine meo, Cic.: pour ma part, pour mon compte.    - Caesarem suo nomine odisse, Caes.: haïr César à titre personnel.    - nomine lucri, Cic.: à titre de gain. [st1]5 [-] mot, terme, expression; nom (t. de gram.); vain mot, apparence ([]réalité).    - nomen carendi, Cic. Tusc. 1: le mot carere.    - in hoc nomine, Cic. Verr. 4, 125: à propos de ce mot, quand on parla de ces objets.    - reges, nomine magis quam imperio, Nep.: rois, qui en avaient le nom plus que l'autorité.    - nomen duarum legionum habere, Cic. Att. 5, 15, 1: avoir deux légions de nom. --- cf. Cic. Rep. 1, 51 ; Par. 17. [st1]6 [-] prétexte, cause, raison, motif, sujet.    - nomine + gén.: à titre de, sous prétexte de, sous couleur de, au nom de; par égard pour, à cause de.    - Antonio tuo nomine gratias egi, Cic. Att. 1: j'ai remercié Antoine en ton nom.    - ab amicitia Q. Pompei meo nomine se removerat, Cic.: il avait rompu avec Pompée à cause de moi.    - amicitiae nostrae nomine, Cic.: au nom de notre amitié.    - intellegitur nec... nec fortitudinem patientiamque laudari suo nomine, Cic. Fin. 1: on comprend que ni... ni le courage et la force de résistance ne sont loués par eux-mêmes.    - honestis nominibus, Sall. C. 38: avec de beaux prétextes.    - sub honesto patrum aut plebis nomine, Sall.: sous le couvert honorable de la défense du sénat ou de la plèbe.    - me nomine neglegentiae suspectum esse tibi esse doleo, Cic. Fam. 2, 1, 1: je souffre d'être soupçonné par toi de négligence. [st1]7 [-] nom de la personne que l'on accuse.    - nomen alicujus deferre (ad praetorem): accuser qqn (devant le préteur).    - nomen recipere: (se dit du préteur), accueillir l’accusation, la rendre recevable. [st1]8 [-] titre d'une dette, créance, dette; débiteur.    - nomen solvere (expedire): payer une dette (le nom du débiteur est inscrit sur les livres de comptes).    - bonum nomen, Cic. Fam. 5: bon payeur.    - lenta nomina non mala, Sen. Ben. 5: débiteurs en retard, mais solvables.
    * * *
    nōmĕn, ĭnĭs, n. [*gnovimen, *gnomen →gnosco, nosco]    - gén. sing. arch. nominus. [st1]1 [-] ce qui permet de connaître, nom, dénomination, nom de famille.    - eunuchus nomine Pothinus, Caes. BC. 3: *un eunuque, Pothinus par son nom* = un eunuque appelé Pothinus.    - mulier, Lamia nomine, Cic.: une femme du nom de Lamia.    - est mihi nomen Petrus ou Petro (Petro: datif par attraction avec mihi): je m'appelle Pierre (**à moi est le nom Pierre**).    - fons cui nomen Arethusa est: **la fontaine à laquelle est le nom Aréthuse** = la fontaine qui s'appelle Aréthuse.    - ad nomen respondere: répondre à l'appel de son nom.    - ex re (ab re) nomen capere: tirer son nom de qqch.    - alicui rei nomen imponere (dare, ponere, indere): donner un nom à qqch.    - alicui nomen imponere, Liv.: donner un nom à qqn.    - carmina sub alieno nomine edere, Suet. Aug. 55: publier des vers sous un nom d'emprunt.    - appellare aliquem nomine, Cic.: appeler qqn par son nom.    - cui saltationi Titius nomen est, Cic. Brut. 62, 225: cette mimique porte le nom de Titius.    - quae voluptatis nomen habent, Cic.: choses qui portent le nom de plaisir.    - poetae nomen, Cic.: le nom de poète.    - nomen dare (edere, profiteri): s’enrôler, donner son nom pour être soldat.    - nomen dare in conjurationem, Tac.: s'enrôler dans une conspiration.    - stipendium ad nomen singulis persolutum est, Liv. 28: on paya toute la solde à chacun d'eux à l'appel de son nom. [st1]2 [-] nom illustre, réputation, renom, titre, renommée, gloire, célébrité.    - nomen habere, Cic.: avoir un nom.    - magnum nomen habere, Cic.: avoir un grand renom.    - tanti Tyrii Cassium faciunt, tantum ejus nomen est, Cic. Phil. 11: tant les Tyriens estiment Cassius! tant est grande sa renommée!    - tantum ejus in Syria nomen est, Cic. Phil. 11: tant il a de prestige en Syrie.    - nomen alicujus stringere, Ov. Tr. 2: ternir la réputation de qqn.    - homines nonnullius in litteris nominis, Plin Ep. 7: hommes de quelque renom dans les lettres.    - vos me imperatoris nomine appellavistis, Caes. BC. 2: vous m'avez donné le titre d'imperator.    - ne vinum nomen perdat, Cato, R. R. 25: pour que le vin ne perde pas ses qualités.    - pomis sua nomina servare,Virg. G. 2: garder aux fruits leur renommée. [st1]3 [-] famille, race, catégorie, personne; nation.    - nomen Romanum: la domination romaine, la nation romaine, le peuple romain, la puissance romaine (tout ce qui est appelé romain). [st1]4 [-] nom mis en avant, rubrique, titre, article.    - alio nomine, Cic.: à un autre titre.    - nomine meo, Cic.: pour ma part, pour mon compte.    - Caesarem suo nomine odisse, Caes.: haïr César à titre personnel.    - nomine lucri, Cic.: à titre de gain. [st1]5 [-] mot, terme, expression; nom (t. de gram.); vain mot, apparence ([]réalité).    - nomen carendi, Cic. Tusc. 1: le mot carere.    - in hoc nomine, Cic. Verr. 4, 125: à propos de ce mot, quand on parla de ces objets.    - reges, nomine magis quam imperio, Nep.: rois, qui en avaient le nom plus que l'autorité.    - nomen duarum legionum habere, Cic. Att. 5, 15, 1: avoir deux légions de nom. --- cf. Cic. Rep. 1, 51 ; Par. 17. [st1]6 [-] prétexte, cause, raison, motif, sujet.    - nomine + gén.: à titre de, sous prétexte de, sous couleur de, au nom de; par égard pour, à cause de.    - Antonio tuo nomine gratias egi, Cic. Att. 1: j'ai remercié Antoine en ton nom.    - ab amicitia Q. Pompei meo nomine se removerat, Cic.: il avait rompu avec Pompée à cause de moi.    - amicitiae nostrae nomine, Cic.: au nom de notre amitié.    - intellegitur nec... nec fortitudinem patientiamque laudari suo nomine, Cic. Fin. 1: on comprend que ni... ni le courage et la force de résistance ne sont loués par eux-mêmes.    - honestis nominibus, Sall. C. 38: avec de beaux prétextes.    - sub honesto patrum aut plebis nomine, Sall.: sous le couvert honorable de la défense du sénat ou de la plèbe.    - me nomine neglegentiae suspectum esse tibi esse doleo, Cic. Fam. 2, 1, 1: je souffre d'être soupçonné par toi de négligence. [st1]7 [-] nom de la personne que l'on accuse.    - nomen alicujus deferre (ad praetorem): accuser qqn (devant le préteur).    - nomen recipere: (se dit du préteur), accueillir l’accusation, la rendre recevable. [st1]8 [-] titre d'une dette, créance, dette; débiteur.    - nomen solvere (expedire): payer une dette (le nom du débiteur est inscrit sur les livres de comptes).    - bonum nomen, Cic. Fam. 5: bon payeur.    - lenta nomina non mala, Sen. Ben. 5: débiteurs en retard, mais solvables.
    * * *
        Nomen, nominis, pen. corr. n. g. Virgil. Le nom de quelque chose que ce soit.
    \
        Nec mihi cognatus fuit quisquam istoc nomine. Terent. Qui fust ainsi nommé.
    \
        Sanguinis nomina, vt pater, frater, soror, etc. Ouid. Les noms de consanguinité.
    \
        Ambitus nominum. Plin. In nominum ambitu est. Il ha beaucoup de noms.
    \
        Causa nominis est in dubio. Ouid. On ne scait pourquoy il ha tel nom.
    \
        Inane nomen. Lucret. Le nom d'une chose qui jamais ne fut, et jamais ne sera.
    \
        Surdum nomen. Sil. Duquel n'est point de bruit ne renom.
    \
        Vagi nominis est ambrosia. Plin. Elle ha beaucoup de noms, les uns l'appellent d'une sorte, les autres autrement.
    \
        Accipere nomen Dicti. Quintil. Estre appellé et nommé Dictum.
    \
        Addere nomen alicui. Ouid. Donner et imposer un nom.
    \
        Affari nomine. Cic. Parler à aucun en le nommant par son nom.
    \
        Arrogare sibi nomen. Quintil. S'attribuer un nom.
    \
        Clamare aliquem nomine. Virgil. L'appeler par son nom.
    \
        Compositum nomen terrori. L. Florus. Pour faire paour.
    \
        Deductum nomen ab Anco. Ouid. Desduict et derivé d'Ancus, ou descendant, etc.
    \
        Iulius a magno demissum nomen Iulo. Virgil. Derivé.
    \
        Sic illos nomine dicunt. Virgil. On les nomme ainsi en leur nom.
    \
        Habet nomen Fabius. Ouid. On le nomme Fabius, Il ha nom Fabius.
    \
        Moenia habentia nomen positoris. Ouid. Ville ayant et portant le nom de son fondateur.
    \
        Notus mihi nomine tantum. Horat. Je ne le congnois que de nom.
    \
        Reddere aliquem nomine. Virgil. Avoir tel nom que luy.
    \
        Sedet nomen Polynicis in ore. Stat. Il ha tousjours le nom de Polynices en la bouche, Il ne parle que de Polynices.
    \
        Signata nomina saxo. Ouid. Entaillez, Engravez.
    \
        Faustulo fuisse nomen ferunt. Liu. On dit qu'il avoit nom Faustulus.
    \
        Nomen. Virgil. Bruit et renommee.
    \
        Pomis sua nomina seruat. Virgil. Leur bonté naturelle et vigueur.
    \
        Fortissima nomina. Sil. Gents vaillants.
    \
        Magna nomina. Plin. iunior. Gents de grand renom.
    \
        Committere nomen alicuius aeternae famae. Ouid. Rendre immortel.
    \
        Stringere nomen alicuius. Ouid. Mesdire et detracter d'aucun.
    \
        Multis nominibus est hoc vitium notandum. Cicero. Pour beaucoup de causes et raisons.
    \
        Ab amicitia Q. Pompeii meo nomine se remouerat, vt scitis, Scipio. Cic. Pour l'amour de moy, ou A cause de moy.
    \
        Portorii nomine aliquid exigere. Cic. Pour le, etc.
    \
        Dissoluere alicui alterius nomine. Cic. Payer pour autruy.
    \
        Res suo nomine in iudicium nunquam est vocata. Cic. Ceste cause en soy et principalement en fut encore jamais debatue.
    \
        Vno nomine. Cic. Par un mot, Generalement.
    \
        Nominibus honestis. Sallustius. Soubs honneste couverture, ou couleur.
    \
        Hoc vno nomine absolui velle. Cic. Pour ceste seule cause.
    \
        Nomina. Cic. Les item et articles d'un compte et autres papiers.
    \
        Nomina. Cic. Les noms et debtes.
    \
        Expedire nomina. Cicero. Chevir avec ses creanciers, Payer ses debtes.
    \
        Nomina exigere. Cic. Demander ses debtes, Se faire payer de ses debtes.
    \
        Idonea nomina inuenire. Caius iuriscon. Rencontrer gents qui ont bien de quoy, et bons payeurs. B.
    \
        Impedita nomina. Liu. Debtes longues qui ne sont pas prestes.
    \
        Nomina transcribere in alios. Liu. Transporter ses debtes à d'autres personnes, Les mettre soubs le nom d'autruy.
    \
        Nomen suum alicui commodare ad translationem criminis. Cic. Prester son nom à aucun luy disant, Deschargez vous sur moy.
    \
        Nomen absentis recipere. Cic. Recevoir un accusateur à deferer et poursuyvre aucun absent et hors du pays.
    \
        Ad nomina respondere. Liu. Comparoir au jour de la monstre.

    Dictionarium latinogallicum > nomen

  • 4 nomen

    nōmen, inis n.
    1) имя, название, наименование (n. paternum Dig; amicitiae sanctum et venerabile nomen O)
    aliquem nomĭne clamare V (increpare L) — звать кого-л. по имени
    n. mihi est Gajo (Gajus, Gai) Pl, C etc.меня зовут Гаем
    n. dare C, L (edere, profiteri L) — явиться (записаться) добровольцем
    n. accipere L — внести (чьё-л.) имя в избирательные списки
    n. alicujus deferre de aliquā re C — привлечь кого-л. к судебной ответственности по обвинению в чём-л.
    n. recipere C — принять жалобу, т. е. дать ход делу ( о преторе)
    alicui nomine notum esse C — быть известным кому-л. (лишь) по имени
    2) (тж. n. gentilicium или gentĭle Su) родовое имя ( иногда = praenomen или cognomen C etc.)
    aliquem in familiam nomenque adoptare Su — принять кого-л. в состав рода
    3) звание, титул (n. regium C; n. imperatoris Cs); сословие (clarissimum n. Dig = senatores); достоинство (n. regale C)
    4) грам. имя, преим. существительное Q; слово, термин
    5) род (n. Fabiorum C; ex nomine defuncti Dig)
    6) народ, нация или страна
    n. populi Romani и n. Romanum C etc. — всё римское, римский народ
    n. Latinum Lлатиняне или страна латинян (Латий)
    7) человек, лицо
    vestrum n. Lvos
    8) славное имя, слава, известность, знаменитость
    n. habere Cбыть славным
    sine nomine V, O, Just — неизвестный, неведомый, безымянный
    iisdemne ut finibus n. suum, quibus vita, terminaretur? C — неужели его слава окончится там, где кончилась его жизнь?
    9) предлог, повод, формальное основание
    eo nomine C etc. — на этом основании, по этой причине
    nullo nomine non VP — во всех отношениях, всячески
    nomine alicujus rei C etc. — во имя (ради) чего-л.
    meo nomine C etc.ради меня или с моей стороны или по моим соображениям или от моего имени
    uno nomine C — разом, сразу, в целом
    10) видимость, форма, (одно лишь) имя (rex nomine magis, quam imperio Nep)
    11) лицевой счёт, долговая запись, долг
    n. facere C, O (in tabulas или in codĭcem referre C) — записать долг (за кем-л.)
    n. solvere (dissolvere, exsolvere, expedire) Cоплачивать (погашать) долг
    12) долговая расписка, денежное обязательство
    alicui certis nominibus grandem pecuniam debere C — задолжать кому-л. крупную сумму под бесспорные долговые обязательства
    13) должник (n. certum или bonum C, lentum Sen)

    Латинско-русский словарь > nomen

  • 5 colloco

    col-loco, āvī, ātum, āre (con u. loco), einem Ggstde. seinen Platz geben, seinen Platz anweisen, I) im allg., wo Platz nehmen lassen, wo ausstellen, niederstellen, niedersetzen, niederlegen, wo hinstellen, hinsetzen, hinlegen, im Zshg. auch bl. stellen, jetzen, legen, 1) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: saxa atque materiam disponere collocareque, Quint. 7. praef. § 1: armamenta, an den Mastbaum hängen, Liv. 33, 48, 8: sidera (am Himmel), Cic. Tim. 30: lecticas, Cic. Phil. 5, 18. – m. dopp. Acc., eam materiam conversam ad hostem collocabat, Caes. b. G. 3, 29, 1. – m. Advv. wie? columnas neque recte neque e regione, Cic. ad Q. fr. 3, 1, 1. § 2: tabulas et signa propalam, Cic. de or. 1, 160: sellam curulem perverse, Suet. Galb. 18, 3. – m. Advv. wo? ubi tigna collocentur, Caes. b. c. 2, 10, 3. – m. in u. Akk.: in tabernam vasa et servos, Plaut. Men. 986. – m. in u. Abl., suo quidque in loco, Cic. de or. 1, 162: magni ponderis saxa et praeacutas trabes in muro, Caes. b. G. 2, 29, 3: trabes directas in solo, ibid. 7, 23, 1: tabulas bene pictas in bono lumine, Cic. Brut. 261: u. (im Bilde) benefacta in luce, nicht unter den Scheffel stellen, Cic. Tusc. 2, 64: alqd in conspectu quodam modo, Quint. 7, 1, 4. – m. a. Praepp., alqd ad ignem, Vitr. 1, 6, 2: onerarias naves ordine duplice ad ancoras, Suet. Cal. 19, 1: simulacrum Victoriae ante ipsam Minervam, Caes. b. c. 3, 105, 2: fasces stramentorum ac virgultorum ante aciem, Hirt. b. G. 8, 15, 5: epistulam inter tuniculam ac strofium, Turpil. com. 197: lecticam pro tribunali, Suet. Aug. 33, 1: alqd iuxta sedentem hominem, Cels. 6, 9: super genua sua coxas alcis, Cels. 7, 26. no. 2: totas tunicas extra scrotum, Cels. 7, 21. no. 2: testiculum super ventrem cum duabus suis tunicis, Cels. 7, 19. – m. bl. Abl., oculos pennis, auf das Gefieder fetzen, Ov. met. 1, 723: similes notas quinto quoque loco, Cornif. rhet. 3, 31. – β) leb. Objj., sowohl aufstellen, eos (sie = ihre Statuen) in illo loco atque in rostris, Cic. Sest. 83. – als setzen, stellen, legen, sich setzen (legen, lagern) lassen, sitzen (liegen) lassen, puellulam, Catull. 61, 188: iubeo hominem tolli et conlocari et confoveri, Afran. com. 143 sq. – m. dopp. Acc., alqm aut pronum aut supinum, Cels. 8, 20. § 20. – m. in u. Akk. od. Abl., se in arborem, Plaut. aul. 706: alqm in ventrem, in latus, Cels. 7, 27; 8, 20: se in locum celsum, Acc. tr. 437: se in sedes regias, Liv. Andr. tr. 10: alqm in lectum, Ter. eun. 593 (gegen cod. B mit den übrigen Hdschrn.): alqm in lecto, Cels. 5, 26. no. 25: alqm in lecto suo, Cic. de rep. 1, 17: alqm in medio lecto, in imo lecto, Sen. de const. sap. 10, 2: alqm in conclavi, Cels. 7, 29: alqm in cubili, Cic. Tusc. 2, 39: hominem od. corpus in sedili, Cels. 8, 12 u. 15: alqm in loco tepido, Cels. 8, 4: alqm suis manibus in curru, Cic. Rosc. Am. 98: cuius et parentis sui manibus in navi tuta ac fideli collocatus (gebracht), Cic. Planc. 97: corpus (Augusti) in vestibulo domus, niedersetzen (ausstellen), Suet. Aug. 100, 2: u. so reliquias eius in hortis Domitiae, Capit. Anton. Pius 5, 1. – m. a. Praepp., alqm super se, Suet. Aug. 43, 4: alqm super pulpitum, Suet. Cal. 54, 2: alqm infra se, Suet. Cal. 24, 1: alqm iuxta se latere dextro, Suet. Ner. 13, 2: alqm iuxta se in sella, Eutr. 4, 7: alqos circa se, Suet. Tit. 9, 2: u. (zugl. m. dopp. Acc.) alqm resupinum super subsellium aut lectum, Cels. 7, 26: alqm super id scamnum aut pronum aut supinum aut in latus, Cels. 8, 20. – m. bl. Abl. wo? hominem loco calido, Cels. 5, 27. no. 3: homo collocatur alto sedili, medicus autem humiliore adversus, Cels. 8, 10, 2. – m. Abl. wie? corpus alio quo modo collocatum est, Cels. 7, 18: tum is super duorum genua eodem modo collocatur, Cels. 7, 26. no. 2: collocari quoque membrum quod ictum est ratione certā debet, Cels. 5, 26. no. 28. – b) als milit. t. t., aufstellen, α) lebl. Objj.: impedimenta, Liv. 44, 37, 1: currus ita, ut etc., Caes. b. G. 4, 33, 2: impedimenta in tumulo quodam, Caes. b. G. 6, 8, 3: post eas (legiones) totius exercitus impedimenta, Caes. b. G. 2, 19, 3: naves Rhodias in dextro cornu, Auct. b. Alex. 14, 1: tormenta quibusdam locis contra facillimos descensus, aufpflanzen, Hirt. b. G. 8, 40, 4: u. so ballistas scorpionesque ante frontem castrorum contra oppidum, Auct. b. Afr. 56, 2. – β) leb. Objj.: certa subsidia, Caes. b. G. 2, 22, 1: praesidia, Sall. Cat. 45, 2: aciem triplicem, Auct. b. Afr. 81, 1. – m. in u. Abl., praesidia in litore, Nep. Hann. 11, 4, od. in angustiis, Caes. b. c. 1, 65, 4: duas legiones et omnia auxilia in summo iugo, Caes. b. G. 1, 24, 2: equitem in utroque cornu, Frontin. 2, 3, 20: milites in muro custodiae causā, Caes. b. c. 1, 28, 3: insidias bipertito in silvis, Caes. b. G. 5, 32, 1: pedestres copias in convalle in insidiis, Caes. b. G. 3, 20, 4: in cella Concordiae armatos, latrones, sicarios, Cic. Phil. 5, 18. – m. a. Praepp., equitatum omnem ab lateribus extra fossam, Auct. b. Alex. 38, 3: alci insidias ante fundum suum, Cic. Mil. 27: in prima acie ante signa elephantos, Liv. 27, 48, 5: certos apud latera, Sall. hist. fr. inc. 53 (19): legionem in occulto citra flumen, Frontin. 1, 6, 2: copias in statione pro castris, Caes. b. G. 5, 15, 3: pro vallo legiones instructas, Hirt. b. G. 8, 15, 3: post terga peditum equitatum, Frontin. 2, 5, 37: legiones propius Armeniam, Tac. ann. 13, 7. – m. bl. Abl., eos eodem loco in acie (in Schl.), Caes. b. c. 2, 33, 4: armatos in praesidiis (auf milit. Posten) multis locis (an v. O.), Cic. Phil. 1, 25: certis locis cum ferro homines, Cic. Caecin. 41: quod quo loco collocati fuerant, non potuissent videre, Cic. Cael. 65. – m. Ang. gegen wen? cohortes legionarias quattuor advorsum pedites hostium, Sall. Iug. 51, 3. – m. Ang. wozu? alqm ad hanc rem, Cic. Cael. 64: alqm ad Cn. Pompeium interimendum, Cic. Pis. 28; vgl. Cic. Mil. 18.

    2) übtr.: a) übh. wohin stellen, setzen, legen, multa in pectore suo conlocare oportet, er muß viele Dinge im Kopfe haben, Plaut. Pers. 8: vide, causam illorum superiore collocarit ne loco, Lucil. sat. 16, 97: res eae, quae agentur aut dicentur, suo loco collocandae, Cic. de off. 1, 142: in animis ego vestris omnes triumphos meos, omnia ornamenta honoris condi et collocari volo, wünsche ich treu bewahrt zu wissen, Cic. Cat. 3, 26: omnium longitudinum et brevitatum in sonis sicut acutarum graviumque vocum iudicium ipsa natura in auribus nostris collocavit, Cic. or. 173. – b) in einen Zustand, Verhältnis, in eine Lage bringen, versetzen, se in opus, Plaut. Vid. fr. 2, 20 St.: in otium, Plaut. merc. 553: alqm in soporem (in den Todesschlaf), Plaut. Amph. 304: rem alcis in tuto, sicher stellen, Ter. heaut. 689 u. 695: famam in tuto, Quint. 12, 11, 7: alqm in tuto, Cic. har. resp. 53. – c) etw. in etw. od. jmd. setzen, auf etw. od. jmd. bauen, beruhen lassen, non modo in causa, verum in aliquo honesto praesidio aut in alicuius eloquentia aut gratia spem aliquam, Cic. I. Verr. 9: in alqo magnam spem dignitatis suae, Cic. de or. 1, 25: spem salutis in fuga, Auct. b. Alex. 29, 5: omnes bene vivendi rationes in virtute, Cornif. rhet. 4, 24: omnia sunt collocata in usu cotidiano, in congressione hominum atque in foro, alles beruht auf usw., Cic. de or. 1, 192. – d) eine Zeit od. eine Tätigkeit auf etwas verwenden, gerichtet sein lassen, adulescentiam suam in amore atque in voluptatibus, Cic. Cael. 39: omne suum studium in doctrina et sapientia, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 29. – refl. se coll. in alqa re, sich auf etw. legen, einer Sache sich hingeben, totum se coll. in alqa re, sich in etw. vertiefen, palam sese in meretricia vita, Cic. Cael. 49: totum se in cognitione et scientia, Cic. de off. 1, 158: totum se in optimo vitae statu exquirendo, Cic. Tusc. 5, 2. – e) schriftl. anbringen, beibringen, de cuius moderatione atque sapientia in prioribus libris satis collocavi, Tac. ann. 6, 27.

    II) insbes.: 1) eig.: a) lebl. Objj.: α) in einer gewissen Ordnung aufstellen, aufrichten, errichten, anlegen, aufschlagen, statuam, Quint. 7. pr. § 2: signum (lovis), Cic. Cat. 3, 21: tu (Libertam deam) domi meae conlocasti, Cic. de domo 102: aedificia, Hermog. dig. 1, 1, 5: moenia, Vitr. 1, 5, 1: sedes ac domicilium, Cic. Verr. 2, 6. – m. Adv. (wo?), illa pars litoris, ubi iste castra luxuriae collocarat, Cic. Verr. 5, 96. – m. in u. Abl., tabernaculum sibi in campo Martio, Cic. Pis. 61: in ipso aditu atque ore portus tabernacula carbaseis velis intenta, Cic. Verr. 5, 30 u. (im Bilde) in una philosophia quasi tabernaculum vitae suae, Cic. de or. 3, 77. – m. a. Praepp., oppidum ad eius regionem et partem castrorum collocatum (gelegen), Auct. b. Afr. 68, 1: tribunal suum iuxta C. Trebonii, praetoris urbani, sellam, Caes. b. c. 3, 20, 1. – m. bl. Abl., castella locis idoneis, Auct. b. Alex. 61, 5. – β) eine Kleidung zurechtlegen, ordnen, chlamydem, ut pendeat apte, Ov. met. 2, 734. – γ) ein Glied einrichten, coxam parum apte, Plin. ep. 2, 1, 5: maxillam in sedem suam, Cels. 8, 7. – b) leb. Wesen: α) eine Pers. irgendwo einsetzen, einlegen, unterbringen, einquartieren, ihren Sitz (Wohnsitz) nehmen lassen od. anweisen, ansiedeln, wohin verlegen, versetzen, stationieren, comites eius apud ceteros hospites, Cic. II. Verr. 1, 63: se Athenis, sich niederlassen, Cic. de fin. 5, 2, 4: regem Ptolemaide aut aliquo propinquo loco, Cic. ep. 1, 7, 4: in eius tetrarchia unum ex Graecis comitibus suis, Cic. Phil. 2, 94: Herculem in concilio caelestium, Cic. de off. 3, 5, 25: alqm inter astra, Schol. Bern. ad Verg. georg. 1, 33. p. 848: inter sidera, Hyg. astr. 2, 4 u. 2, 13. Serv. Verg. Aen. 1, 28: inter astra caprae figurā memoriae causā, Hyg. astr. 2, 13: scherzh., strumae ab ore improbo demigrarunt et aliis iam se locis collocarunt (haben sich einlogiert, festgesetzt), Cic. Vat. 39. – Boios ibi, Caes. b. G. 7, 9, 6: Boios in finibus suis, Caes. b. G. 1, 28, 5: gentem Allobrogum in vestigiis huius urbis atque in cinere deflagrati imperii, Cic. Cat. 4, 12: Suebos in proximis Rheno agris, Suet. Aug. 21: colonias idoneis in locis, Cic. agr. 2, 73: multitudinem in agris, Nep. Milt. 2, 1: Ubios super ipsam Rheni ripam, Tac. Germ. 28 extr.: quo bello XL captivorum milia ex Germania transtulit et supra Rhenum in Gallia collocavit, Eutr. 7, 9: veteranos municipalibus agris, Suet. Aug. 13, 3: im Bilde, Socrates philosophiam devocavit e caelo et in urbibus collocavit, Cic. Tusc. 5, 10. – als milit. t. t., wo stationieren, hinlegen, einquartieren, Quartier nehmen lassen, ibi praesidium, Caes. b. G. 1, 38, 7: ibi legiones XIV et VI, Hirt. b. G. 8, 4, 3: exercitum in provinciam, quae proxima est Numidiae hiemandi causā, Sall. Iug. 61, 2: quattuor legiones in Belgio, Hirt. b. G. 8, 46, 4: exercitum in hibernis, Caes. b. G. 5, 24, 1: exercitum in (bei) Aulercis Lexoviisque in hibernis, Caes. b. G. 3, 29, 3: legionem non longe a finibus Aeduorum in finibus Biturigum, Hirt. b. G. 8, 2, 1: Gaium Fabium legatum et L. Minucium Basilum cum legionibus duabus in Remis, Caes. b. G. 7, 70, 5: singulas cohortes Puteolis et Ostiae, Suet. Claud. 25, 2: classem Miseni, Suet. Aug. 49, 1. – β) jmd. in ein Besitztum einsetzen, einweisen, alqm in aedibus suis, Cic. de dom. 100: alqm in patrimonio suo, Cic. Phil. 13, 12: familiam suam in possessione praediorum eius, seine F. von ihren Gütern Besitz ergreifen lassen, Cic. Flacc. 72: alqm in maiorum suorum regno, Cic. de or. 3, 126. – 2) übtr.: a) in irgend eine Stellung einsetzen, setzen, unter eine Klasse u. dgl. versetzen, alqm in amplissimo statu, Cornif. rhet. 4, 23: alqm hoc in gradu (dignitatis), Cic. Acad. 2, 16: alqm in amplissimo consilio et in altissimo gradu dignitatis, Cic. post red. in sen. 2: alqm in sede ac domo atque in re publica, jmdm. Haus u. Hof u. eine Stellung im Staate geben, Cic. parad. 3, 25: in quibus tuas virtutes consecratas et in deorum numero collocatas vides, in denen du deine Verdienste ganz vergöttert siehst, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 31: m. dopp. Acc., quos centuriones pugnaces et lacer tosos (als streitsüchtige u. handfeste Z.) inter militorum et mimarum greges collocavit, Cic. Phil. 8, 26. – b) ein Mädchen als Frau, in den Ehestand einsetzen, anbringen, verheiraten, alqam in matrimonium, Cic. de div. 1, 104. Marc. dig. 23, 2, 19: alqam alci in matrimonium, Gaius inst. 2. § 235 u. 238: alqam in matrimonio, Scaevol. dig. 26, 1, 77 (79). § 1: alqam in matrimonio stabili et certo, Cic. Phil. 2, 44: virgines in amplissimarum familiarum matrimoniis, Cic. de rep. 1, 12: alqam nuptui, Hyg. fab. 257: alqam in dignam se condicionem, Plaut. trin. 159: alqam sine dote nuptum, Plaut. trin. 735: alqam nuptum intra legitimum tempus, Ulp. dig. 3, 2, 11. § 1: alqam alci nuptum, Paul. dig. 23, 2, 59: sororem ex matre et propinquas suas nuptum in alias civitates, Caes. b. G. 1, 18, 7: filiam minorem nuptum (al. nuptui) in dimidia parte reliqui agri, Col. 4, 3, 6: u. bl. coll. alcis filio filiam suam, Cic. Brut. 98: alci virginem filiam, Nep. Att. 19, 4: alci filiam, Tac. Agr. 9: alci uxorem suam, Suet. Caes. 21: matrem in Biturigibus homini nobilissimo, Caes. b. G. 1, 18, 6: u. bl. coll. filiam, Tac. ann. 4, 39. Iustin. 9, 6, 2; u. im Passiv, cum virgo amici nubilis propter paupertatem collocari non posset, Nep. Epam. 3, 5: ut filiae eius de communi aerario dotibus datis collocarentur, Nep. Arist. 3, 3. – c) lebl. Objj.: α) ( als t. t., der Geschäftsspr.) Geld usw. auf etw. (bes. auf Ländereien) anlegen, anbringen, unterbringen, in etw. stecken, dotem in eo fundo, Cic. Caecin. 11: duas patrimonii partes in solo, Suet. Tib. 48, 1: duas fenoris partes in agris per Italiam, Tac. ann. 6, 17: pecuniam in praediis c., Cic. Caecin. 16: pecunias levioribus usuris mutuatum graviore fenore c., Suet. Aug. 39: pecunias suas in emptiones praediorum, Gaius dig. 17, 1, 2. § 6: pecuniam idoneis nominibus, Marc. dig. 35, 2, 89: pecunias magnas collocatas habere in ea provincia (in dieser Pr.), Cic. de imp. Pomp. 18: nusquam posse eam (pecuniam) melius collocari, Cic. Caecin. 5, 15: u. bl. coll. pecuniam, Cic. de off. 2, 87: pecunias, Cic. de off. 2, 12, 42: pecunias publicas, Trai. in Plin. ep. 10, 55 (63). – dah. im weitern Sinne übh. auf etw. anlegen, verwenden, für etw. verbrauchen, miliens sestertium in munificentia (zu freigebigen Zwecken), Tac. ann. 6, 45: patrimonium in rei publicae salute, Cic. Phil. 3, 2, 3: bene apud alqm tam multa pretia ac munera, Cic. Verr. 5, 56: melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, Cic. de off. 2, 70: male c. bonas horas, Mart. 1, 113, 3: in me recipio, te ea, quae fecisti Mescinii causā quaeque feceris, ita bene collocaturum, ut ipse iudices etc., Cic. ep. 13, 28, 3: aedilitas recte collocata, an den rechten Mann gebracht, Cic. Verr. 5, 37. – β) in die gehörige Stellung, Verbindung bringen, so u. so stellen, zusammenstellen, verbinden, anordnen, αα) als rhet. t. t. Worte, verba apte, Quint. 8. prooem. § 26: verba opportune proprieque aut secus, Quint. 10, 2, 13: fortius vero quî incompositum potest esse quam vinctum et bene collocatum? Quint. 9, 4, 6: male collocatum κακοσύνθετον vocant, Quint. 8, 3, 59: propria verba et ordine collocata, Quint. 9, 1, 7: verba diligenter collocata, Cic. or. 227: non modo ut sint ordine collocati (census), sed ut inter se iuncti etc., Quint. 7, 10, 16: est et in nominibus ex diverso collocatis sua gratia, Quint. 9, 3, 86: verba et eligendi et collocandi ratio, Quint. 10, 1, 4: ratio collocandi, Cic. part. or. 11: varii sunt ordines collocandi, Cic. part. or. 12: C. F. Quid sequitur igitur? CP. Cum inveneris, collocare, Cic. part. or. 9: verba collocata, die Worte in ihrer Verbindung zu Sätzen (Ggstz. verba singula), Cic. or. 81 u. 134. – ββ) bürgerl. u. polit. Zustände einrich ten, anordnen, Anordnungen treffen für usw., nuptias, Poëta com. bei Cic. de or. 3, 319: res, Caes. b. G. 3, 4, 1. Auct. b. Alex. 33, 6: rem militarem, Cic. ep. 2, 13, 3: civitatis statum, Cic. ep. ad Brut. 1, 15, 12.

    lateinisch-deutsches > colloco

  • 6 verbum

    verbum, ī, n. (Wz. *wer, *wre [erweitert *wer-dh] sagen, altind. vratám, Gebot, Satzung, griech. εἴρω [aus Ϝερjω], ῥημα, Wort [aus Ϝρημα], gotisch waúrd, ahd. wort), das Wort, der Ausdruck, im Plur. die Worte, Ausdrücke, die Rede, I) im allg.: a) übh.: v. durum, abiectum, inquinatum, Cic.: pudet dicere hāc praesente verbum turpe, Ter.: graviore enim verbo uti non licet, um keinen härteren Ausdruck zu gebrauchen (als Parenthese), Cic.: istuc verbum, dieser dein Ausdruck, Ter.: verbum ipsum voluptatis, das Wort »Lust«, Cic.: videtis hoc uno verbo unde significari res duas et ex quo loco et a quo loco, Cic.: in verbis ac nominibus ipsis erat diligens, Cic. – verba (Ausdrücke) mutare, Suet.: dolorem isdem verbis afficere quibus Epicurus, mit denselben Prädikaten belegen, Cic.: verba quaedam (gewisse Formeln) componere, Cic.: in alcis verba iurare, jmdm. den Eid leisten, Curt. – ullum verbum facere (vorbringen, sprechen), nisi quod etc., Plaut.: u. so numquam quoiquam nostrûm verbum fecit, Ter.: numquam hodie tecum commutaturum patrem unum esse verbum, kein Wort (des Vorwurfs) wechseln wird, Ter.: ut est ille bonus vir, tria non commutabitis verba hodie inter vos, Ter.: verbum numquam in publico facere, öffentlich sprechen, einen Vortrag halten, Cic.: de quo ego verbum feci numquam, ich habe über ihn nie ein Wort verloren, Cic.: cum ille verbum facere omnino non potuerit, kein Wort vorbringen konnte, Cic.: u. so verba facere, sowohl übh. = sprechen, schwatzen, Plaut., als insbes. v. Redner = den Sprecher machen, das Wort nehmen, sprechen, reden, einen Vortrag halten, absol., Cic. u.a., apud regem, Nep., pro alqo, Cic., de alqo, de alqa re, Cic.: si is postem aedium tenuisset et pauca verba fecisset, einige Worte (die Einweihungsformel) dazu gesprochen hätte, Cic.: verba secum facere, ein Selbstgespräch halten, Diom. 491, 26: verba facere m. folg. Acc. u. Infin., Sall. Iug. 33, 4; 38, 9. u.ö.: haec pactio non verbis (mündliche Versicherung), sed nominibus et perscriptionibus facta est, Cic.: multis verbis ultro citroque habitis, Reden, Cic. – ille (dies) nefastus erit, per quem tria verba silentur, die drei Worte (do, dico, addico, ich erteile das Klagrecht, spreche Recht, spreche zu), v. Prätor, Ov. fast. 1, 47 (vgl. Varro LL. 6, 30. Macr. sat. 1, 16, 14): u. so verba libera praetor habet, Ov. fast. 1, 52. – Sprichw., verba facere mortuo, zu einem Toten (= vergeblich) reden, Plaut. Poen. 840: verba fiunt mortuo, das sind vergebliche Worte, Ter. Phorm. 1015. – b) Bes. Verbindungen: α) verbo, αα) = durch ein einziges Wort, verbo de sententia destitisti, auf ein W. von mir, Cic.: verbo expedi, mit einem einzigen W., Ter. – ββ) mündlich (Ggstz. scripturā), C. Furnio plura verbo quam scrip turā mandata dedimus, Planc. in Cic. ep. 10, 8, 5: cui verbo mandabo, quid etc., Vulc. Gallic. Avid. Cass. 10. § 10. – β) uno verbo, mit einem Worte = um es mit einem Worte auszudrücken, -zu sagen (wenn man verschiedene genannte Teile od. Einzelbegriffe in ein Ganzes od. in einen Kollektivbegriff zusammenfaßt), si iecur aut pulmones, uno verbo omnia sana faciet, Cato: ut uno verbo complectar, diligentia, Cic.: uno verbo die quid est, Ter.: oloquar uno verbo; mittin me intro? Plaut. – γ) verbis, durch (bloße) Worte, Ggstz. re (durch die Tat), Ter. Andr. 824 u. Phorm. 164: ebenso Ggstz. opere (durch die Tat), Cic. de amic. 72. – δ) ad verbum, e verbo, de verbo, pro verbo, aufs Wort, wörtlich, genau, somnium mirifice ad verbum cum re convenit, Cic.: ad verbum ediscere, Cic.: fabellas Latinas ad verbum de Graecis exprimere, wörtlich übersetzen, Cic.: u. so exprimere verbum e verbo, Cic., od. de verbo, Ter.: reddere verbum pro verbo, Cic., od. verbum verbo, Hor.: id esset verbum e verbo, wörtlich, Cic. – ε) verbi causā od. gratiā, beispielsweise, zum Beispiel, si quis verbi causā oriente Caniculā natus est, Cic.: ut propter aliam quampiam rem, verbi gratiā propter voluptatem, nos amemus, Cic. – ζ) meis, tuis, alcis verbis, in meinem, deinem, in jmds. Namen, für mich, dich, für jmd., si uxori tuae meis verbis eris gratulatus, Cic.: anulum, quem ego militi darem tuis verbis, Plaut.: denuntiatum Fabio senatus verbis, ne etc., Cic. – η) quid verbis opus est? was bedarf es der Worte? Ter.: so auch quid multa verba (sc. faciam)? was soll ich viele Worte machen, kurz, Ter. – θ) te tribus verbis volo! nur auf drei (auf ein paar) Worte! = ich will nur ein paar W. mit dir sprechen, Plaut. trin. 963: so auch paucis verbis te volo, Plaut. mil. 375. – ι) bona verba, quaeso! nur gnädig! nur gemach! Ter. Andr. 204.

    II) prägn.: A) die bloße Rede, das leere Wort, der Schein, verba sunt! Ter.: existimatio, decus, infamia verba sunt atque ineptiae, Cic.: cum hoc verbo atque simulatione Apronio, revera tibi obiectum esset, Cic.: in quibus (civitatibus) verbo sunt liberi omnes, dem Worte nach, Cic.: alci dare verba, leere Worte bieten = etwas aufbinden, anführen, hintergehen, überlisten, betrügen, hinters Licht führen, täuschen, ein Schnippchen schlagen, Komik., Cic. u.a.; vgl. Spengel Ter. Andr. 211.

    B) Plur. verba, Witze, Späße, quibus sunt verba sine penu ac pecunia, die spaßreich sind, aber arm an Geld u. Proviant, Plaut. capt. 472.

    C) kollektiv, das Wort, der Ausdruck, a) übh. = der Ausspruch, die Äußerung, illud mihi verbum non placet, Plaut.: quod verbum audio! Ter.: quod verbum in pectus Iugurthae altius, quam quisquam ratus erat, descendit, Sall. Iug. 11, 7. – b) derSpruch, Sinnspruch, das Sprichwort, verum est verbum, quod memoratur, ubi amici, ibi opus, Plaut.: nam vetus verbum hoc quidem est, communia esse amicorum inter se omnia, Ter.

    D) als gramm. t.t., das Verbum, das Zeitwort, verba temporalia, Varro LL.: vocabula et verba, ut homo et equus, et legit et currit, Varro LL.: ut sententiae verbis finiantur, Cic.: – / Genet. Plur. verbûm, zB. verbûm paucûm, Enn. ann. 246: unum quodque istorum verbûm, Plaut. asin. 153: bes. in der Verbindung verbûm sat est, Plaut. Bacch. 878; rud. 866; truc. 644. – vulg. Nbff. berbum, Corp. inscr. Lat. 10, 410, 6. – verbus, Itala (Cant.) Luc. 4, 32. Itala (Brix.) Ioh. 4, 50 u.ö., s. Rönsch Itala p. 266.

    lateinisch-deutsches > verbum

  • 7 ausstehen

    ausstehen, I) v. intr.: 1) öffentlich feilhaben od. feilgeboten werden: a) feilhaben: wo au., in alqo loco consistere (seinen Stand haben): mit etw. au., alqd exposuisse; alqd venale proposuisse oder venale habere. – b) feilgeboten werden: prostare; venalem proponi. – 2) noch nicht bezahlt sein, von Geldern: in nominibus esse. – ausstehende Gelder, nomina,n. pl.; od. umschr. quae in nominibus sunt. – II) v. tr. pati. perpeti (dulden, perp. bis zu Ende). – ferre. perferre (tragen. perf. bis zu Ende, z. B. poenam legitimam non perf.).tolerare. toleranter ferre (mit Standhaftigkeit ertragen). – defungi, perfungi alqā re (etwas überstehen, z. B. def morbo: u. perf. poenā, periculo); verb. perpeti alqd et perfungi. – sustinere (aushalten). – subire (sich einer Sache unterziehen, z. B. cruciatum). [306] parem esse alci rei (gewachsen sein). – Angst au. wegen jmds., propter alqm in metu esse: viel (große) Angst au., angore cruciari; angi et cruciari, wegen jmds., de alqo. – jmd. nicht au. können, d. i. ihn nicht leiden können, ferrealqm non posse.

    deutsch-lateinisches > ausstehen

  • 8 expendo

    expendo, ĕre, expendi, expensum - tr. - [st1]1 [-] peser avec soin.    - expendere aliquem, Plaut.: peser qqn.    - expendere bacam, Cels.: peser une baie. [st1]2 [-] peser de l'argent, compter de l'argent, payer, débourser, dépenser. à l'origine, on ne comptait pas l'argent, on la pesait.    - expendere viginti millia talentorum, Just.: compter vingt mille talents.    - expendere nummos nominibus certis, Hor. Ep. 2: prêter à des gens sûrs, bien placer son argent.    - in foro expensum est auri pondo centum paulo minus per Sex. Caesium, Cic.: au forum, il a été payé un peu moins de cent livres d'or par Sext. Césius.    - aurum auro expendetur, Plaut.: on rendra or pour or. [st1]3 [-] peser, examiner, juger, apprécier, considérer attentivement.    - verba expendere, Tac.: peser ses paroles.    - singula animo expendere, Ov.: examiner chaque chose en son esprit.    - testem expendere, Cic.: apprécier la valeur d'un témoin.    - qui haec volumus expendere, Cic.: moi qui entends juger cela. [st1]4 [-] payer (une faute), expier.    - scelerum poenas expendimus omnes, Virg. En. 11: nous expions les châtiments de nos crimes.    - scelus expendere, Virg.: expier un crime.    - dura supplicia expendere, Sil. 6: subir de cruels supplices.
    * * *
    expendo, ĕre, expendi, expensum - tr. - [st1]1 [-] peser avec soin.    - expendere aliquem, Plaut.: peser qqn.    - expendere bacam, Cels.: peser une baie. [st1]2 [-] peser de l'argent, compter de l'argent, payer, débourser, dépenser. à l'origine, on ne comptait pas l'argent, on la pesait.    - expendere viginti millia talentorum, Just.: compter vingt mille talents.    - expendere nummos nominibus certis, Hor. Ep. 2: prêter à des gens sûrs, bien placer son argent.    - in foro expensum est auri pondo centum paulo minus per Sex. Caesium, Cic.: au forum, il a été payé un peu moins de cent livres d'or par Sext. Césius.    - aurum auro expendetur, Plaut.: on rendra or pour or. [st1]3 [-] peser, examiner, juger, apprécier, considérer attentivement.    - verba expendere, Tac.: peser ses paroles.    - singula animo expendere, Ov.: examiner chaque chose en son esprit.    - testem expendere, Cic.: apprécier la valeur d'un témoin.    - qui haec volumus expendere, Cic.: moi qui entends juger cela. [st1]4 [-] payer (une faute), expier.    - scelerum poenas expendimus omnes, Virg. En. 11: nous expions les châtiments de nos crimes.    - scelus expendere, Virg.: expier un crime.    - dura supplicia expendere, Sil. 6: subir de cruels supplices.
    * * *
        Expendo, expendis, expendi, expensum, expendere. Plaut. Peser. \ Expendere aurum auro. Plaut. Bailler or pour or.
    \
        Hunc hominem decet auro expendi. Plaut. On debvroit acheter cest homme au poix de l'or, Il vault son pesant d'or.
    \
        Poenas expendere alicui. Cic. Estre puni par aucun.
    \
        Expendere poenas scelerum. Virgil. Estre puni pour ses meschancetez.
    \
        Poenas capite expendere. Tacit. Estre decapité.
    \
        Expendere scelus. Virg. Porter et souffrir la peine de quelque meschanceté, Satisfaire à la peine, Payer l'amende.
    \
        Expendere. Cic. Considerer une chose diligemment, Examiner, Peser.

    Dictionarium latinogallicum > expendo

  • 9 genus

       - Lebaigue P. 542 et P. 543. [st1]1 [-] gĕnŭs, ĕris, n. [geno]:    - [gr]gr. γένος. a - origine, extraction, naissance.    - genus patricium, plebeium, Liv. 6, 34, 11 ; 4, 9, 4: origine patricienne, plébéienne.    - genere et nobilitate et pecunia facile primus, Cic. Amer. 15: le premier aisément par sa naissance, sa noblesse, sa fortune.    - genus paternum, Cic. Rep. 1, 30: souche paternelle.    - genus ducere ab aliquo, Plin. Ep. 9, 22, 1: tirer son origine de qqn, descendre de qqn.    - propter divitias aut genus rempublicam tenere, Cic. Rep. 3, 23: tenir le gouvernement par ses richesses ou sa naissance.    - [en parl. des animaux] Ov. F. 6, 132. b - race, espèce de peuple, nation.    - genus Romanum, Cic. Phil. 4, 13, etc.: la race romaine, le Romain. --- cf. Caes. BG. 4, 3, 3; 7, 22, 1; 7, 42, 2.    - genus Graecorum, Cic. Fl. 9: la race grecque, le Grec. --- cf. Liv. 27, 32, 4 ; 31, 35, 1, etc. c - famille, maison.    - nobili genere natus, Cic. Verr. 5, 180: né de famille noble.    - natus malo genere, Cic. de Or. 2, 286: né de méchante famille [basse].    - genus ejusdem nominis, Cic. Br. 62: famille de même nom.    - genera falsa, Cic. Br. 62: fausses généalogies. d - [poét.] rejeton, descendant.    - Virg. En. 4, 12; Hor. O. 1, 3, 27 ; Catul. 61, 2 ; Ov. M. 4, 609, etc. e - race, espèce, genre.    - genus humanum, Cic. Lael. 20: le genre humain.    - genus omne animantum, Lucr. 1, 4, ou omne genus, Lucr. 1, 160: toute espèce vivante.    - bestiarum genus, Cic. Inv. 1, 35: le genre animal. g - espèce d'hommes ou d'animaux, genre, classe, catégorie.    - unum genus est adversum nobis eorum, quos... Cic. Mil. 3: nous avons une seule catégorie d'adversaires, ce sont ceux que...    - omnis generis homines, Cic. Dom. 75: des hommes de tout genre. --- cf. Liv. 21, 12, 8, etc.    - cujusque generis beluae, Cic. Rep. 3, 14: des bêtes de tout genre. --- cf. Caes. BG. 5, 12, 5; BC. 1, 51, 2.    - genus aliud tyrannorum, Cic. Rep. 1, 68: une autre espèce de tyrans.    - militare genus, Liv. 24, 32, 2: les soldats, l'armée.    - genus squamigerum, Lucr. 1, 162: l'espèce (la gent) porte-écaille.    - genus irritabile vatum, Hor. Ep. 2, 2, 102: la gent susceptible des poètes.    - aves omne genus, Varr. R. 3, 5, 11: des oiseaux de tout genre.    - conventus is, qui ex variis generibus constaret, Caes. BC. 2, 36, 1: une colonie romaine caractérisée par une variété d'éléments constitutifs. h - genre féminin, masculin.    - hominum genus virile, muliebre, Cic. Inv. 1, 35.    - in nominibus tria genera, Quint. 1, 4, 23: il y a trois genres pour les noms. --- Quint. 1, 5, 16, etc. ii - [noms de choses] genre, espèce.    - cum omni genere commeatus, Liv. 30, 36, 2: avec toute espèce d'approvisionnements.    - multitudo omnis generis telorum, Caes. BG. 7, 41, 3: une foule de traits de tout genre.    - tormenta cujusque generis, Caes. BC. 3, 63, 6: machines de guerre de toute espèce.    - machinae omnium generum, Sall. J. 21, 3: des machines de toute espèce.    - avec acc. adverbial omne genus simulacra, Lucr. 4, 735: des simulacres de toute sorte. --- cf. Cato, Agr. 8, 2 ; Varr. R. 1, 29, 1.    - hoc genus in rebus, Lucr. 6, 917: dans des phénomènes de ce genre. --- cf. Varr. R. 2, 1, 23.    - orationes aut aliquid id genus scribere, Cic. Att. 13, 12, 3: écrire des discours ou qqch de ce genre.    - proemisso equitatu et essedariis, quo genere uti consuerunt, Caes. BG. 4, 24, 1: ayant envoyé en avant la cavalerie et les essédaires, espèce de choses (de troupes) dont ils se servent à l'ordinaire.    - in hoc genere, Cic. Off. 1, 26: dans ce genre de choses, en ces sortes de choses. --- cf. Verr. 4, 97 ; 4, 129.    - de hoc genere, Cic. Off. 2, 60: au sujet de cette question.    - [à noter] amicitia est ex eo genere, quae prosunt, Cic. Fin. 3, 70: l'amitié est du genre des choses qui sont utiles. k - [noms abstraits] genre, sorte, espèce.    - simplex rei publicae genus, Cic. Rep. 2, 43: forme de gouvernement simple.    - conjunctum civitatis genus, Cic. Rep. 3, 23: forme de gouvernement mixte.    - hoc triplex rerum publicarum genus, Cic. Rep. 2, 42: ce mélange des trois formes de gouvernement.    - istud ipsum genus orationis exspecto, Cic. Rep. 1, 38: c'est précisément le genre d'exposé dont tu parles que j'attends de toi.    - genera furandi, Cic. Verr. 2, 18: espèces de vol.    - genus orationis, genus dicendi, Cic. Or. 42 ; 20, etc.: genre de style.    - quod genus ab hoc, quod proposuimus, abhorret, Cic. Br. 31: or cet ordre d'idées, ce sujet s'éloigne de celui que nous nous sommes proposé.    - haec et alia generis ejusdem, Cic. Nat. 3, 62: ces fables et d'autres du même genre.    - tota ratio talium largitionum genere vitiosa est, Cic. Off. 2, 60: ce système de largesses est en soi (dans son genre) totalement mauvais.    - quae genere, non numero cernuntur, Cic. Tusc. 5, 22: choses qui se jugent par la qualité, non par la quantité.    - [acc. adv.] aliquid id genus, Cic. Att. 13, 12, 3: qqch de ce genre.    - quod genus pecunia est, Cic. Inv. 2, 157: et l'argent est de ce genre.    - [d'où] quod genus = quo modo: par exemple, ainsi. --- cf. Cic. Inv. 2, 165 ; 2, 172, etc.; Lucr. 3, 276; 6, 1058.    - aliqua nota et communia officia, quod genus in parentes, amicos, affines, Cic. Inv. 2, 11: des traits de caractère et des bons offices fréquents, par exemple envers les parents, les amis, les alliés. m - [t. de droit] espèce, cas particulier, ordre de faits.    - genus ipsum cognoscite, Cic. Verr. 4, 1: prenez connaissance de la nature même des faits (de l'espèce même du débat). --- cf. Verr. 4. 8 ; 115.    - [d'où] in isto genere, Cic. Fam 3. 7, 4: en pareil cas.    - in omni genere, Cic. Rep. 2, 35: dans tous les ordres de faits, en tout, sous tous les rapports. --- cf. Cic. Att. 16, 5, 2 ; 12, 33, 2, etc. n - [philos.] le genre.    - pars subjecta generi, Cic. de Or. 2, 167: l'espèce. --- cf. Cic. Inv. 1, 32 ; Top. 31, etc.    - genus et species cujusque rei, Cic. Or. 16: le genre et l'espèce de chaque chose. [st1]2 [-] gĕnŭs, ūs, m.: c. genu.
    * * *
       - Lebaigue P. 542 et P. 543. [st1]1 [-] gĕnŭs, ĕris, n. [geno]:    - [gr]gr. γένος. a - origine, extraction, naissance.    - genus patricium, plebeium, Liv. 6, 34, 11 ; 4, 9, 4: origine patricienne, plébéienne.    - genere et nobilitate et pecunia facile primus, Cic. Amer. 15: le premier aisément par sa naissance, sa noblesse, sa fortune.    - genus paternum, Cic. Rep. 1, 30: souche paternelle.    - genus ducere ab aliquo, Plin. Ep. 9, 22, 1: tirer son origine de qqn, descendre de qqn.    - propter divitias aut genus rempublicam tenere, Cic. Rep. 3, 23: tenir le gouvernement par ses richesses ou sa naissance.    - [en parl. des animaux] Ov. F. 6, 132. b - race, espèce de peuple, nation.    - genus Romanum, Cic. Phil. 4, 13, etc.: la race romaine, le Romain. --- cf. Caes. BG. 4, 3, 3; 7, 22, 1; 7, 42, 2.    - genus Graecorum, Cic. Fl. 9: la race grecque, le Grec. --- cf. Liv. 27, 32, 4 ; 31, 35, 1, etc. c - famille, maison.    - nobili genere natus, Cic. Verr. 5, 180: né de famille noble.    - natus malo genere, Cic. de Or. 2, 286: né de méchante famille [basse].    - genus ejusdem nominis, Cic. Br. 62: famille de même nom.    - genera falsa, Cic. Br. 62: fausses généalogies. d - [poét.] rejeton, descendant.    - Virg. En. 4, 12; Hor. O. 1, 3, 27 ; Catul. 61, 2 ; Ov. M. 4, 609, etc. e - race, espèce, genre.    - genus humanum, Cic. Lael. 20: le genre humain.    - genus omne animantum, Lucr. 1, 4, ou omne genus, Lucr. 1, 160: toute espèce vivante.    - bestiarum genus, Cic. Inv. 1, 35: le genre animal. g - espèce d'hommes ou d'animaux, genre, classe, catégorie.    - unum genus est adversum nobis eorum, quos... Cic. Mil. 3: nous avons une seule catégorie d'adversaires, ce sont ceux que...    - omnis generis homines, Cic. Dom. 75: des hommes de tout genre. --- cf. Liv. 21, 12, 8, etc.    - cujusque generis beluae, Cic. Rep. 3, 14: des bêtes de tout genre. --- cf. Caes. BG. 5, 12, 5; BC. 1, 51, 2.    - genus aliud tyrannorum, Cic. Rep. 1, 68: une autre espèce de tyrans.    - militare genus, Liv. 24, 32, 2: les soldats, l'armée.    - genus squamigerum, Lucr. 1, 162: l'espèce (la gent) porte-écaille.    - genus irritabile vatum, Hor. Ep. 2, 2, 102: la gent susceptible des poètes.    - aves omne genus, Varr. R. 3, 5, 11: des oiseaux de tout genre.    - conventus is, qui ex variis generibus constaret, Caes. BC. 2, 36, 1: une colonie romaine caractérisée par une variété d'éléments constitutifs. h - genre féminin, masculin.    - hominum genus virile, muliebre, Cic. Inv. 1, 35.    - in nominibus tria genera, Quint. 1, 4, 23: il y a trois genres pour les noms. --- Quint. 1, 5, 16, etc. ii - [noms de choses] genre, espèce.    - cum omni genere commeatus, Liv. 30, 36, 2: avec toute espèce d'approvisionnements.    - multitudo omnis generis telorum, Caes. BG. 7, 41, 3: une foule de traits de tout genre.    - tormenta cujusque generis, Caes. BC. 3, 63, 6: machines de guerre de toute espèce.    - machinae omnium generum, Sall. J. 21, 3: des machines de toute espèce.    - avec acc. adverbial omne genus simulacra, Lucr. 4, 735: des simulacres de toute sorte. --- cf. Cato, Agr. 8, 2 ; Varr. R. 1, 29, 1.    - hoc genus in rebus, Lucr. 6, 917: dans des phénomènes de ce genre. --- cf. Varr. R. 2, 1, 23.    - orationes aut aliquid id genus scribere, Cic. Att. 13, 12, 3: écrire des discours ou qqch de ce genre.    - proemisso equitatu et essedariis, quo genere uti consuerunt, Caes. BG. 4, 24, 1: ayant envoyé en avant la cavalerie et les essédaires, espèce de choses (de troupes) dont ils se servent à l'ordinaire.    - in hoc genere, Cic. Off. 1, 26: dans ce genre de choses, en ces sortes de choses. --- cf. Verr. 4, 97 ; 4, 129.    - de hoc genere, Cic. Off. 2, 60: au sujet de cette question.    - [à noter] amicitia est ex eo genere, quae prosunt, Cic. Fin. 3, 70: l'amitié est du genre des choses qui sont utiles. k - [noms abstraits] genre, sorte, espèce.    - simplex rei publicae genus, Cic. Rep. 2, 43: forme de gouvernement simple.    - conjunctum civitatis genus, Cic. Rep. 3, 23: forme de gouvernement mixte.    - hoc triplex rerum publicarum genus, Cic. Rep. 2, 42: ce mélange des trois formes de gouvernement.    - istud ipsum genus orationis exspecto, Cic. Rep. 1, 38: c'est précisément le genre d'exposé dont tu parles que j'attends de toi.    - genera furandi, Cic. Verr. 2, 18: espèces de vol.    - genus orationis, genus dicendi, Cic. Or. 42 ; 20, etc.: genre de style.    - quod genus ab hoc, quod proposuimus, abhorret, Cic. Br. 31: or cet ordre d'idées, ce sujet s'éloigne de celui que nous nous sommes proposé.    - haec et alia generis ejusdem, Cic. Nat. 3, 62: ces fables et d'autres du même genre.    - tota ratio talium largitionum genere vitiosa est, Cic. Off. 2, 60: ce système de largesses est en soi (dans son genre) totalement mauvais.    - quae genere, non numero cernuntur, Cic. Tusc. 5, 22: choses qui se jugent par la qualité, non par la quantité.    - [acc. adv.] aliquid id genus, Cic. Att. 13, 12, 3: qqch de ce genre.    - quod genus pecunia est, Cic. Inv. 2, 157: et l'argent est de ce genre.    - [d'où] quod genus = quo modo: par exemple, ainsi. --- cf. Cic. Inv. 2, 165 ; 2, 172, etc.; Lucr. 3, 276; 6, 1058.    - aliqua nota et communia officia, quod genus in parentes, amicos, affines, Cic. Inv. 2, 11: des traits de caractère et des bons offices fréquents, par exemple envers les parents, les amis, les alliés. m - [t. de droit] espèce, cas particulier, ordre de faits.    - genus ipsum cognoscite, Cic. Verr. 4, 1: prenez connaissance de la nature même des faits (de l'espèce même du débat). --- cf. Verr. 4. 8 ; 115.    - [d'où] in isto genere, Cic. Fam 3. 7, 4: en pareil cas.    - in omni genere, Cic. Rep. 2, 35: dans tous les ordres de faits, en tout, sous tous les rapports. --- cf. Cic. Att. 16, 5, 2 ; 12, 33, 2, etc. n - [philos.] le genre.    - pars subjecta generi, Cic. de Or. 2, 167: l'espèce. --- cf. Cic. Inv. 1, 32 ; Top. 31, etc.    - genus et species cujusque rei, Cic. Or. 16: le genre et l'espèce de chaque chose. [st1]2 [-] gĕnŭs, ūs, m.: c. genu.
    * * *
        Genus, generis, pen. corr. n. g. L'estoc et la source d'une lignee, où toute la lignee rapporte son commencement: C'est aussi Race, Lignee, Parenté, Engence.
    \
        Antiquum genus. Virgil. Ancienne race.
    \
        Humilius. Quintil. Race de bas estat et condition.
    \
        Ducere genus ab aliquo. Virg. Descendre de la lignee d'aucun.
    \
        Genere indignum facere. Plaut. Faire deshonneur à la race dont on est venu.
    \
        Genere paterno ab Hercule oriundus. Plin. iunior. Du costé de son pere.
    \
        Genere summo prognatus. Plaut. De grand lignage.
    \
        Genere sum ei proximus. Terent. Il n'ha point de plus prochain parent que moy.
    \
        Animale genus. Lucret. La multitude des animaux, des choses ayants ame.
    \
        Genus humanum. Cic. Le genre humain.
    \
        Dum hominum genus erit. Cic. Tant que le monde sera, que les hommes seront, que l'engence des hommes durera.
    \
        Est genus hominum, qui esse primos se omnium rerum volunt. Terent. Il y a une maniere de gens qui, etc.
    \
        Generis grati est. Plaut. Il est de gens et parenté qui recongnoissent le plaisir qu'on leur a faict, ou Il est de ceulx qui ne sont point ingrats.
    \
        Constantes eligendi amici: cuius generis magna penuria est. Cic. De la quelle sorte, etc.
    \
        Varia genera bestiarum. Cic. Diverses sortes, manieres, especes, genres.
    \
        Natantum genus. Virgil. Poissons.
    \
        Aligerum genus. Senec. Oiseaux.
    \
        AEquoreum genus. Virgil. Les poissons de mer.
    \
        Excutiendum omne scriptorum genus. Quintil. Toutes les sortes.
    \
        Emas quatuor marmoreas columnas, cuius tibi videbitur generis. Plin. iunior. De telle sorte qu'il te semblera bon.
    \
        Nisi esset generis eius, vt saepe incipere, saepe desinere videatur. Plin. iunior. De telle sorte.
    \
        In genere aliquo peccare. Cic. En quelque sorte et facon, ou maniere.
    \
        Genere nouo literarum vti. Cic. De nouvelle facon.
    \
        In omni genere furandi atque praedandi versatus est. Cic. Il a practiqué toute maniere de larrecin.
    \
        Alia eiusdem generis. Cic. Autres semblables.
    \
        Vno genere capere pisces. Plin. En une sorte seulement.
    \
        AEtatis degendae genus sibi constituere. Cic. Une maniere de vivre.

    Dictionarium latinogallicum > genus

  • 10 haereo

    haerĕo, ēre, haesi, haesum - intr. -    - Lebaigue P. 559 et P. 560. [st1]1 [-] être attaché, fixé, accroché.    - haerere in equo, Cic. Dej. 28; haerere equo, Hor. O 3, 24, 55: se tenir ferme à cheval.    - terra quasi radicibus suis haeret, Cic. Ac. 2, 122: la terre se tient comme attachée par ses racines.    - ad radices linguae haerens stomachus, Cic. Nat. 2, 135: l'oesophage fixé à la base de la langue.    - scalarum gradus male haerentes, Cic. Fam. 6, 7, 3: degrés d'escalier mal assujettis.    - haesit in corpore ferrum, Virg. En. 11, 864: le fer se trouva enfoncé dans son corps.    - cum tergo haesere sagittae, Virg. En. 12, 415: quand une flèche s'est attachée à ses flancs.    - corona haerens capiti, Hor. S. 1, 10, 49: couronne fixée à la tête.    - haeret pede pes, Virg. En. 10, 361: le pied est rivé contre le pied (on combat pied contre pied).    - in complexu alicujus haerere, Quint. 6, 1, 42 ; amplexibus, Ov. M. 7, 143: tenir embrassé qqn étroitement.    - male laxus in pede calceus haeret, Hor. S. 1, 3, 31: sa large chaussure tient mal au pied. [st1]2 [-] être arrêté, immobilisé.    - alii pugnantium globo illati haerebant, Liv. 22, 5, 5: les uns donnant sur un groupe de combattants étaient arrêtés. --- cf. Liv. 29, 33, 7.    - gladius intra vaginam suam haerens, Quint. 8, pr. 15: épée qui reste accrochée à l'intérieur de son fourreau.    - prov. aqua haeret, Cic. Off. 3, 117: l'eau de la clepsydre s'arrête, une difficulté se présente. [st1]3 [-] fig. être attaché, fixé.    - improbis semper aliqui scrupus in animis haeret, Cic. Rep. 3, 26: les méchants ont toujours qq remords attaché dans l'âme.    - haerere in memoria, Cic. Ac. 2, 2: être fixé dans la mémoire.    - [cf. Traj. d. Plin. Ep. 10, 95 (96) quam parce haec beneficia tribuam, haeret tibi: tu sais (tu te souviens) combien je suis ménager de ces sortes de grâces].    - haerere in omnium gentium sermonibus, Cic. Cat. 4, 22: rester l'objet des propos de tous les peuples.    - mihi haeres in medullis, Cic. Fam. 15, 16, 2: je te porte attaché au fond de mon coeur.    - peccatum haeret in eo qui... Cic. Div. 1, 30: la faute reste attachée à celui qui...    - potest hoc homini huic haerere peccatum? Cic. Rosc. Com. 6, 17: cette faute peut-elle rester attachée à cet homme?    - in te omnis haeret culpa, Ter. Hec. 2, 1, 32: toute la faute retombe sur toi.    - hi in oculis haerebunt, Cic. Phil. 13, 6: ces gens seront accrochés à vos regards (seront constamment sous vos yeux). --- [avec dat.] Cic. Com. 17 ; Sest. 69.    - haesit in iis poenis, quas, Cic. Mil. 57: il resta accroché [comme aux mailles d'un filet] au châtiment que..., il ne put échapper au châtiment que...    - repetundarum criminibus haerebant, Tac. An. 4, 19: ils ne pouvaient se dégager des accusations de concussion.    - fama paulum haesit ad metas, Cic. Cael. 75: sa réputation resta un peu accrochée au contour de la borne.    - proposito apte haerere, Hor. P. 195: être étroitement attaché au sujet.    - in scribendo haereo, Cic. Att. 13, 39, 2: je suis lié à mon travail de composition, je suis rivé à mon ouvrage. [st1]4 [-] tenir bon (à qqch); s'attacher (à qqn), s'arrêter obstinément.    - hoc teneo, hic haereo, Cic. Verr. 5, 166: c'est à ce point que je m'en tiens, sur ce point que je reste solidement fixé. --- cf. Cic. de Or. 2, 292.    - haerere in sua sententia, Cic. Or. 40, 137: persister dans son opinion.    - in eo crimen non haerebat, Cic. Cael. 15: l'accusation ne tenait pas contre lui.    - haerere alicui: s'attacher comme une ombre aux pas de qqn. --- Plin. Ep. 7, 27, 2 ; Quint. 1, 2, 10.    - missus ab Argis, haeserat Evandro, Virg. En. 10, 780: envoyé d'Argos, il s'était attaché à Evandre.    - haerere apud aliquem: être implanté chez qqn. --- Plaut. Ep. 192    - ut haeream tandem apud Thaidem, Ter. Eun. 1055: (fais en sorte) que je sois enfin lié à Thaïs.    - haerere in tergis, tergis, in tergo: être attaché aux trousses de l'ennemi. --- Curt. 4, 15, 32 ; Tac. H. 4, 19 ; Liv. 1, 14, 11.    - haerere in obsidione castelli, Curt. 5, 3, 4: s'arrêter obstinément au siège d'un fortin.    - circa muros unius urbis haerebat, Curt. 4, 4: il s'arrêtait sous les murs d'une seule ville. [st1]5 [-] être arrêté, être en suspens, être embarrassé.    - haerere in multis nominibus, Cic. Nat. 3, 62: être à court pour de nombreux noms [n'en pas trouver l'étymologie]. --- cf. Cic. Fin. 1, 20 ; Pis. 74, etc.    - haerebat nebulo, Cic. Phil. 2, 74: le drôle était embarrassé. --- cf. Cic. Fin. 3, 16.    - Hectoris Aeneaeque manu victoria Graium haesit, Virg. En. 11, 290: c'est le bras d'Hector et celui d'Enée qui ont arrêté la victoire des Grecs.
    * * *
    haerĕo, ēre, haesi, haesum - intr. -    - Lebaigue P. 559 et P. 560. [st1]1 [-] être attaché, fixé, accroché.    - haerere in equo, Cic. Dej. 28; haerere equo, Hor. O 3, 24, 55: se tenir ferme à cheval.    - terra quasi radicibus suis haeret, Cic. Ac. 2, 122: la terre se tient comme attachée par ses racines.    - ad radices linguae haerens stomachus, Cic. Nat. 2, 135: l'oesophage fixé à la base de la langue.    - scalarum gradus male haerentes, Cic. Fam. 6, 7, 3: degrés d'escalier mal assujettis.    - haesit in corpore ferrum, Virg. En. 11, 864: le fer se trouva enfoncé dans son corps.    - cum tergo haesere sagittae, Virg. En. 12, 415: quand une flèche s'est attachée à ses flancs.    - corona haerens capiti, Hor. S. 1, 10, 49: couronne fixée à la tête.    - haeret pede pes, Virg. En. 10, 361: le pied est rivé contre le pied (on combat pied contre pied).    - in complexu alicujus haerere, Quint. 6, 1, 42 ; amplexibus, Ov. M. 7, 143: tenir embrassé qqn étroitement.    - male laxus in pede calceus haeret, Hor. S. 1, 3, 31: sa large chaussure tient mal au pied. [st1]2 [-] être arrêté, immobilisé.    - alii pugnantium globo illati haerebant, Liv. 22, 5, 5: les uns donnant sur un groupe de combattants étaient arrêtés. --- cf. Liv. 29, 33, 7.    - gladius intra vaginam suam haerens, Quint. 8, pr. 15: épée qui reste accrochée à l'intérieur de son fourreau.    - prov. aqua haeret, Cic. Off. 3, 117: l'eau de la clepsydre s'arrête, une difficulté se présente. [st1]3 [-] fig. être attaché, fixé.    - improbis semper aliqui scrupus in animis haeret, Cic. Rep. 3, 26: les méchants ont toujours qq remords attaché dans l'âme.    - haerere in memoria, Cic. Ac. 2, 2: être fixé dans la mémoire.    - [cf. Traj. d. Plin. Ep. 10, 95 (96) quam parce haec beneficia tribuam, haeret tibi: tu sais (tu te souviens) combien je suis ménager de ces sortes de grâces].    - haerere in omnium gentium sermonibus, Cic. Cat. 4, 22: rester l'objet des propos de tous les peuples.    - mihi haeres in medullis, Cic. Fam. 15, 16, 2: je te porte attaché au fond de mon coeur.    - peccatum haeret in eo qui... Cic. Div. 1, 30: la faute reste attachée à celui qui...    - potest hoc homini huic haerere peccatum? Cic. Rosc. Com. 6, 17: cette faute peut-elle rester attachée à cet homme?    - in te omnis haeret culpa, Ter. Hec. 2, 1, 32: toute la faute retombe sur toi.    - hi in oculis haerebunt, Cic. Phil. 13, 6: ces gens seront accrochés à vos regards (seront constamment sous vos yeux). --- [avec dat.] Cic. Com. 17 ; Sest. 69.    - haesit in iis poenis, quas, Cic. Mil. 57: il resta accroché [comme aux mailles d'un filet] au châtiment que..., il ne put échapper au châtiment que...    - repetundarum criminibus haerebant, Tac. An. 4, 19: ils ne pouvaient se dégager des accusations de concussion.    - fama paulum haesit ad metas, Cic. Cael. 75: sa réputation resta un peu accrochée au contour de la borne.    - proposito apte haerere, Hor. P. 195: être étroitement attaché au sujet.    - in scribendo haereo, Cic. Att. 13, 39, 2: je suis lié à mon travail de composition, je suis rivé à mon ouvrage. [st1]4 [-] tenir bon (à qqch); s'attacher (à qqn), s'arrêter obstinément.    - hoc teneo, hic haereo, Cic. Verr. 5, 166: c'est à ce point que je m'en tiens, sur ce point que je reste solidement fixé. --- cf. Cic. de Or. 2, 292.    - haerere in sua sententia, Cic. Or. 40, 137: persister dans son opinion.    - in eo crimen non haerebat, Cic. Cael. 15: l'accusation ne tenait pas contre lui.    - haerere alicui: s'attacher comme une ombre aux pas de qqn. --- Plin. Ep. 7, 27, 2 ; Quint. 1, 2, 10.    - missus ab Argis, haeserat Evandro, Virg. En. 10, 780: envoyé d'Argos, il s'était attaché à Evandre.    - haerere apud aliquem: être implanté chez qqn. --- Plaut. Ep. 192    - ut haeream tandem apud Thaidem, Ter. Eun. 1055: (fais en sorte) que je sois enfin lié à Thaïs.    - haerere in tergis, tergis, in tergo: être attaché aux trousses de l'ennemi. --- Curt. 4, 15, 32 ; Tac. H. 4, 19 ; Liv. 1, 14, 11.    - haerere in obsidione castelli, Curt. 5, 3, 4: s'arrêter obstinément au siège d'un fortin.    - circa muros unius urbis haerebat, Curt. 4, 4: il s'arrêtait sous les murs d'une seule ville. [st1]5 [-] être arrêté, être en suspens, être embarrassé.    - haerere in multis nominibus, Cic. Nat. 3, 62: être à court pour de nombreux noms [n'en pas trouver l'étymologie]. --- cf. Cic. Fin. 1, 20 ; Pis. 74, etc.    - haerebat nebulo, Cic. Phil. 2, 74: le drôle était embarrassé. --- cf. Cic. Fin. 3, 16.    - Hectoris Aeneaeque manu victoria Graium haesit, Virg. En. 11, 290: c'est le bras d'Hector et celui d'Enée qui ont arrêté la victoire des Grecs.
    * * *
        Haereo, haeres, haesi, haesum, haerere. Virgil. Tenir contre, et estre joinct à quelque chose, Estre attaché.
    \
        Aspectus conterritus haesit. Virgil. Il demoura tout picqué, Il s'arresta tout court.
    \
        Haeret amor. Ouid. Demeure, Persevere.
    \
        Ferrum haesit in corpore. Virgil. Une fleiche luy fut attachee et fichee dedens le corps.
    \
        Fides illa haesit animis. Ouid. On a tousjours adjousté ferme foy et creance à cela, On la creu fermement.
    \
        Lingua haeret metu. Terent. J'ay si grand paour, que je ne puis parler.
    \
        Vox faucibus haesit. Virgil. La parolle me faillit.
    \
        Non obstant hae disciplinae per eas euntibus, sed circa illas haerentibus. Quint. A ceulx qui s'y arrestent trop, et ne passent point oultre.
    \
        In complexu alicuius haerere. Quintil. L'embrasser.
    \
        In amplexu haesit. Ouid. Il m'a embrassé bien serré.
    \
        Haesit in armo. Ouid. Le chien s'attacha à l'espaule du cerf, Il ficha les dens dedens l'espaule.
    \
        Quod haerere in equo senex posset, admirari solebamus. Cic. Qu'il se povoit tenir à cheval.
    \
        Pugnus continuo in mala haereat. Terent. Baille luy si grand coup, que le poing tienne à sa joue, Attache luy un grand coup de poing sur la joue.
    \
        Haerent in scuto tela. Liu. Sont fichez.
    \
        Haerebant in memoria quaecunque audierat aut viderat. Cic. Il luy souvenoit de tout, etc.
    \
        Haerere in iure ac Praetorum tribunalibus. Cic. N'en bouger.
    \
        Memoria quae in omnium gentium sermonibus ac mentibus semper haerebit. Cic. De laquelle chose toutes gens parleront, et en auront memoire à jamais, La memoire demourera fichee, etc.
    \
        Hi in oculis haerebunt, et quum licebit, in faucibus. Cic. Nous les voirons touts les jours devant nous, Nous ne voirons autre chose que ceulx ci.
    \
        Haerere in iniquitatibus. Cic. Demeurer et perseverer.
    \
        In te omnis haeret culpa sola. Terent. Tout le blasme en demeure sur toy, Il n'y a que toy qui en ait le blasme.
    \
        In eo culpae crimen haerebit. Cice. Le blasme en demeurera sur luy.
    \
        Potest hoc homini huic haerere peccatum? Cic. Seroit il possible qu'un tel malefice peust prendre sur luy? Peust choir sur luy?
    \
        Vt peccatum haereat non in eo qui monuerit, sed in eo qui non obtemperarit. Cic. Que le peché demeure en celuy qui, etc.
    \
        Haeret Cn. Pompeio. Sueton. Il s'applique à Pompee, et ne bouge d'avec luy.
    \
        Haereat nobis illud. Traianus ad Plinium. Tenons cela ferme en nostre memoire, Souvienne nous tousjours de cela, Retenons cela.
    \
        Magis pertinaciter haerent, quae deteriora sunt. Quintil. Demeurent fichez és esprits, On retient mieulx.
    \
        Haerere in salebra. Cic. Demeurer et estre arresté.
    \
        Stomachus ad radices linguae haerens. Cic. Touchant et tenant.
    \
        - illum ego audiui Haerere iuniorem apud nescio quam fidicinam. Plaut. Qu'il a fiché fort son amour en une je ne scay quelle, etc.
    \
        Haerere in parte aliqua apud aliquam. Terent. Demeurer, ou estre aucunement en sa grace.
    \
        Haerere, aliquando ponitur pro Dubitare. Cic. Estre en doubte et suspend.
    \
        Haeret haec res. Plaut. Ceci est fort doubteux.
    \
        Si hic terminus haeret. Virgil. Si ceci est fiché et arresté, Est immuable.

    Dictionarium latinogallicum > haereo

  • 11 respondeo

    respondĕo, ēre, spondi, sponsum - tr. et intr. - [st1]1 [-] répondre (verbalement ou par écrit); donner une réponse, promettre (en parl. des devins).    - alicui respondere: répondre à qqn.    - alicui rei (ad rem, adversus rem, contra rem) respondere: répondre à qqch.    - nec tibi de versibus plura respondebo, Cic.: et sur tes vers je ne te répondrai pas davantage.    - respondere adversus haec in hanc sententiam, Liv.: riposter à ces paroles en ces termes.    - tibi non rescribere, sed respondere, Sen.: te répondre non par écrit mais de vive voix.    - respondere + prop. inf.: répondre que.    - respondere ut: répondre (en demandant) de.    - Pythia respondit ut moenibus ligneis se munirent, Nep. Them. 2, 6: la Pythie leur répondit de se défendre avec des murailles de bois.    - respondere gratias alicui, Apul.: témoigner à qqn sa reconnaissance. [st1]2 [-] répondre (à un appel, à une citation en justice, à une convocation), comparaître (en justice).    - respondere ad nomina, Liv.: répondre à l'appel de son nom, se présenter au recrutement.    - profectus in exilium Tubulus statim nec respondere ausus; erat enim res aperta, Cic. Fin. 2: Tubulus s'en alla aussitôt en exil, sans oser comparaître en justice: le délit était évident.    - nemo Epaminondam responsurum putabat, Nep. Epam. 8: personne ne pensait qu'Épaminondas répondît à l'assignation. [st1]3 [-] donner un avis (comme jurisconsulte).    - jus (de jure) alicui respondere: donner des consultations juridiques à qqn. [st1]4 [-] répondre aux engagements, payer, s'acquitter.    - respondere ad tempus, Cic.: payer à la date fixée.    - respondere quieti, Tac.: payer sa dette au repos.    - respondere nominibus, Sen.: faire honneur à sa signature, acquitter ses dettes.    - par pari (dat.) ou paria paribus respondere, Cic.: s'acquitter exactement; rendre la pareille.    - par pari respondeatur, Cic.: qu'on rende la pareille.    - par pari respondes dicto, Plaut.: tu me réponds en employant les mêmes que les miens. [st1]5 [-] reproduire, réfléchir.    - saxa et solitudines voci respondent, Cic. Arch. 8, 19: les rochers et les déserts font écho à la voix.    - respondent flebile ripae, Ov. M. 11: les rives répètent ces gémissements.    - respondentia tympana, Stat.: tambourins sonores.    - sidera respondent in aqua, Lucr.: les astres se réflètent dans l'eau.    - res ibi respondent simili forma atque colore, Lucr.: les objets s'y reflètent exactement avec leur forme et leur couleur. [st1]6 [-] répondre (à l'attente, aux efforts...); venir bien, réussir.    - fructu non respondente labori, Ov. F. 4: le profit ne répondant pas à la peine.    - haudquaquam ad spem eventus respondit, Liv. 28: le résultat ne répondit nullement à l'attente.    - quod saepius respondeat, Cels.: un remède qui soit assez souvent efficace.    - quicquid non ex voluntate respondet iram evocat, Sen.: tout ce qui ne répond pas à notre volonté éveille notre colère. [st1]7 [-] correspondre, faire pendant à; cadrer avec, s'accorder avec; être proportionné à, être égal à, être conforme à; répondre à, être à la hauteur de.    - honoribus majorum respondere non potuit, Cic. Br.: il ne put s'élever aussi haut que ses ancêtres dans la carrière des honneurs.    - is mensis Junio respondit, Curt.: ce mois correspond au mois de juin.    - respondere ad parentum speciem, Varr.: ressembler à ses parents.    - Graecorum gloriae respondere, Cic.: égaler la gloire des Grecs.    - dictis respondent cetera patris, Virg. En. 1: tout le reste cadre avec les paroles de la vénérable divinité.    - ad perpendiculum respondere, Vitr. Plin.: être d'aplomb.    - ad normam respondere, Vitr.: être droit. [st1]8 [-] qqf. résister à.    - invidiae respondere, Ov.: résister à l'envie. [st1]9 [-] Dig. appartenir à, dépendre de.    - respondere ablativo casui, Prob.: se construire avec l'ablatif.
    * * *
    respondĕo, ēre, spondi, sponsum - tr. et intr. - [st1]1 [-] répondre (verbalement ou par écrit); donner une réponse, promettre (en parl. des devins).    - alicui respondere: répondre à qqn.    - alicui rei (ad rem, adversus rem, contra rem) respondere: répondre à qqch.    - nec tibi de versibus plura respondebo, Cic.: et sur tes vers je ne te répondrai pas davantage.    - respondere adversus haec in hanc sententiam, Liv.: riposter à ces paroles en ces termes.    - tibi non rescribere, sed respondere, Sen.: te répondre non par écrit mais de vive voix.    - respondere + prop. inf.: répondre que.    - respondere ut: répondre (en demandant) de.    - Pythia respondit ut moenibus ligneis se munirent, Nep. Them. 2, 6: la Pythie leur répondit de se défendre avec des murailles de bois.    - respondere gratias alicui, Apul.: témoigner à qqn sa reconnaissance. [st1]2 [-] répondre (à un appel, à une citation en justice, à une convocation), comparaître (en justice).    - respondere ad nomina, Liv.: répondre à l'appel de son nom, se présenter au recrutement.    - profectus in exilium Tubulus statim nec respondere ausus; erat enim res aperta, Cic. Fin. 2: Tubulus s'en alla aussitôt en exil, sans oser comparaître en justice: le délit était évident.    - nemo Epaminondam responsurum putabat, Nep. Epam. 8: personne ne pensait qu'Épaminondas répondît à l'assignation. [st1]3 [-] donner un avis (comme jurisconsulte).    - jus (de jure) alicui respondere: donner des consultations juridiques à qqn. [st1]4 [-] répondre aux engagements, payer, s'acquitter.    - respondere ad tempus, Cic.: payer à la date fixée.    - respondere quieti, Tac.: payer sa dette au repos.    - respondere nominibus, Sen.: faire honneur à sa signature, acquitter ses dettes.    - par pari (dat.) ou paria paribus respondere, Cic.: s'acquitter exactement; rendre la pareille.    - par pari respondeatur, Cic.: qu'on rende la pareille.    - par pari respondes dicto, Plaut.: tu me réponds en employant les mêmes que les miens. [st1]5 [-] reproduire, réfléchir.    - saxa et solitudines voci respondent, Cic. Arch. 8, 19: les rochers et les déserts font écho à la voix.    - respondent flebile ripae, Ov. M. 11: les rives répètent ces gémissements.    - respondentia tympana, Stat.: tambourins sonores.    - sidera respondent in aqua, Lucr.: les astres se réflètent dans l'eau.    - res ibi respondent simili forma atque colore, Lucr.: les objets s'y reflètent exactement avec leur forme et leur couleur. [st1]6 [-] répondre (à l'attente, aux efforts...); venir bien, réussir.    - fructu non respondente labori, Ov. F. 4: le profit ne répondant pas à la peine.    - haudquaquam ad spem eventus respondit, Liv. 28: le résultat ne répondit nullement à l'attente.    - quod saepius respondeat, Cels.: un remède qui soit assez souvent efficace.    - quicquid non ex voluntate respondet iram evocat, Sen.: tout ce qui ne répond pas à notre volonté éveille notre colère. [st1]7 [-] correspondre, faire pendant à; cadrer avec, s'accorder avec; être proportionné à, être égal à, être conforme à; répondre à, être à la hauteur de.    - honoribus majorum respondere non potuit, Cic. Br.: il ne put s'élever aussi haut que ses ancêtres dans la carrière des honneurs.    - is mensis Junio respondit, Curt.: ce mois correspond au mois de juin.    - respondere ad parentum speciem, Varr.: ressembler à ses parents.    - Graecorum gloriae respondere, Cic.: égaler la gloire des Grecs.    - dictis respondent cetera patris, Virg. En. 1: tout le reste cadre avec les paroles de la vénérable divinité.    - ad perpendiculum respondere, Vitr. Plin.: être d'aplomb.    - ad normam respondere, Vitr.: être droit. [st1]8 [-] qqf. résister à.    - invidiae respondere, Ov.: résister à l'envie. [st1]9 [-] Dig. appartenir à, dépendre de.    - respondere ablativo casui, Prob.: se construire avec l'ablatif.
    * * *
        Respondeo, respondes, respondi, responsum, respondere. Terent. Respondre.
    \
        Responde quod rogo. Plaut. Respons à ce que je te demande.
    \
        De iure respondere. Cic. Donner conseil et resolution des difficultez de droict à ceulx qui viennent consulter.
    \
        Ius ciuile publice respondere. Plin. iunior. Consulter et donner conseil à touts venants sur les poincts de droict.
    \
        Respondere criminibus. Mattius ad Ciceronem. Se purger d'aucun cas qu'on nous met à sus.
    \
        Ad nomina respondere. Liu. Comparoir au jour de la monstre.
    \
        Non respondere. Cic. Faire default, Ne comparoir point.
    \
        Ad tempus respondere vel ad diem, debitor dicitur. Cic. Payer ou satisfaire au jour nommé.
    \
        Dictis respondent caetera matris. Virgil. Conviennent et se rapportent, ou s'accordent au parolles de ma mere.
    \
        Ad normam respondet. Pli. Est juste à l'esquierre et à la reigle.
    \
        Quarta chorda ad septimam respondet. Varro. Convient et s'accorde à la septiesme.
    \
        Haudquaquam ad spem euentus respondet. Liu. La chose ne vient pas comme on esperoit.
    \
        Fructus non respondens labori. Ouid. Qui n'est point correspondant ne pareil.
    \
        Laudibus respondere Graecorum. Cicero. Valoir autant que eulx, Paragonner.
    \
        Fauor non respondet meritis. Horat. La faveur ne respond point aux merites et desertes, On n'est point favorisé comme on a merité et deservi.
    \
        Tua virtus opinioni hominum non respondet. Cic. Tu n'es point si vertueux que les hommes pensent et estiment.
    \
        Voto alicuius respondere. Pli. iun. Faire ce qu'il soubhaite.
    \
        Si bonitas tua responderit iudicio meo. Cic. Si tu es de telle bonté que je t'estime.
    \
        Amore, vel in amore respondere alicui. Cic. L'aimer autant qu'il nous aime.
    \
        In omnibus tuis rebus meis optatis fortuna respondit. Cicero. La fortune a esté telle que je desiroye, Il est advenu comme je desiroye.
    \
        Respondere patri. Cic. Suyvre les meurs de son pere, Estre semblable à luy, Resembler.
    \
        Mari respondet Gnosia tellus. Virgil. Estre vis à vis.
    \
        Vbi aliquid non respondit. Celsus. Quand on voira que la medecine qu'on a baillé n'aura point prouffité comme on pensoit.
    \
        Responsu breue. Cic. Brief à respondre.

    Dictionarium latinogallicum > respondeo

  • 12 colloco

    col-loco, āvī, ātum, āre (con u. loco), einem Ggstde. seinen Platz geben, seinen Platz anweisen, I) im allg., wo Platz nehmen lassen, wo ausstellen, niederstellen, niedersetzen, niederlegen, wo hinstellen, hinsetzen, hinlegen, im Zshg. auch bl. stellen, jetzen, legen, 1) eig.: a) übh.: α) lebl. Objj.: saxa atque materiam disponere collocareque, Quint. 7. praef. § 1: armamenta, an den Mastbaum hängen, Liv. 33, 48, 8: sidera (am Himmel), Cic. Tim. 30: lecticas, Cic. Phil. 5, 18. – m. dopp. Acc., eam materiam conversam ad hostem collocabat, Caes. b. G. 3, 29, 1. – m. Advv. wie? columnas neque recte neque e regione, Cic. ad Q. fr. 3, 1, 1. § 2: tabulas et signa propalam, Cic. de or. 1, 160: sellam curulem perverse, Suet. Galb. 18, 3. – m. Advv. wo? ubi tigna collocentur, Caes. b. c. 2, 10, 3. – m. in u. Akk.: in tabernam vasa et servos, Plaut. Men. 986. – m. in u. Abl., suo quidque in loco, Cic. de or. 1, 162: magni ponderis saxa et praeacutas trabes in muro, Caes. b. G. 2, 29, 3: trabes directas in solo, ibid. 7, 23, 1: tabulas bene pictas in bono lumine, Cic. Brut. 261: u. (im Bilde) benefacta in luce, nicht unter den Scheffel stellen, Cic. Tusc. 2, 64: alqd in conspectu quodam modo, Quint. 7, 1, 4. – m. a. Praepp., alqd ad ignem, Vitr. 1, 6, 2: onerarias naves ordine duplice ad ancoras, Suet. Cal. 19, 1: simulacrum Victoriae ante ipsam Minervam, Caes.
    ————
    b. c. 3, 105, 2: fasces stramentorum ac virgultorum ante aciem, Hirt. b. G. 8, 15, 5: epistulam inter tuniculam ac strofium, Turpil. com. 197: lecticam pro tribunali, Suet. Aug. 33, 1: alqd iuxta sedentem hominem, Cels. 6, 9: super genua sua coxas alcis, Cels. 7, 26. no. 2: totas tunicas extra scrotum, Cels. 7, 21. no. 2: testiculum super ventrem cum duabus suis tunicis, Cels. 7, 19. – m. bl. Abl., oculos pennis, auf das Gefieder fetzen, Ov. met. 1, 723: similes notas quinto quoque loco, Cornif. rhet. 3, 31. – β) leb. Objj., sowohl aufstellen, eos (sie = ihre Statuen) in illo loco atque in rostris, Cic. Sest. 83. – als setzen, stellen, legen, sich setzen (legen, lagern) lassen, sitzen (liegen) lassen, puellulam, Catull. 61, 188: iubeo hominem tolli et conlocari et confoveri, Afran. com. 143 sq. – m. dopp. Acc., alqm aut pronum aut supinum, Cels. 8, 20. § 20. – m. in u. Akk. od. Abl., se in arborem, Plaut. aul. 706: alqm in ventrem, in latus, Cels. 7, 27; 8, 20: se in locum celsum, Acc. tr. 437: se in sedes regias, Liv. Andr. tr. 10: alqm in lectum, Ter. eun. 593 (gegen cod. B mit den übrigen Hdschrn.): alqm in lecto, Cels. 5, 26. no. 25: alqm in lecto suo, Cic. de rep. 1, 17: alqm in medio lecto, in imo lecto, Sen. de const. sap. 10, 2: alqm in conclavi, Cels. 7, 29: alqm in cubili, Cic. Tusc. 2, 39: hominem od. corpus in sedili, Cels. 8, 12 u. 15: alqm in loco tepido, Cels. 8, 4: alqm suis manibus in curru, Cic. Rosc.
    ————
    Am. 98: cuius et parentis sui manibus in navi tuta ac fideli collocatus (gebracht), Cic. Planc. 97: corpus (Augusti) in vestibulo domus, niedersetzen (ausstellen), Suet. Aug. 100, 2: u. so reliquias eius in hortis Domitiae, Capit. Anton. Pius 5, 1. – m. a. Praepp., alqm super se, Suet. Aug. 43, 4: alqm super pulpitum, Suet. Cal. 54, 2: alqm infra se, Suet. Cal. 24, 1: alqm iuxta se latere dextro, Suet. Ner. 13, 2: alqm iuxta se in sella, Eutr. 4, 7: alqos circa se, Suet. Tit. 9, 2: u. (zugl. m. dopp. Acc.) alqm resupinum super subsellium aut lectum, Cels. 7, 26: alqm super id scamnum aut pronum aut supinum aut in latus, Cels. 8, 20. – m. bl. Abl. wo? hominem loco calido, Cels. 5, 27. no. 3: homo collocatur alto sedili, medicus autem humiliore adversus, Cels. 8, 10, 2. – m. Abl. wie? corpus alio quo modo collocatum est, Cels. 7, 18: tum is super duorum genua eodem modo collocatur, Cels. 7, 26. no. 2: collocari quoque membrum quod ictum est ratione certā debet, Cels. 5, 26. no. 28. – b) als milit. t. t., aufstellen, α) lebl. Objj.: impedimenta, Liv. 44, 37, 1: currus ita, ut etc., Caes. b. G. 4, 33, 2: impedimenta in tumulo quodam, Caes. b. G. 6, 8, 3: post eas (legiones) totius exercitus impedimenta, Caes. b. G. 2, 19, 3: naves Rhodias in dextro cornu, Auct. b. Alex. 14, 1: tormenta quibusdam locis contra facillimos descensus, aufpflanzen, Hirt. b. G. 8, 40, 4: u. so ballistas scorpionesque ante frontem
    ————
    castrorum contra oppidum, Auct. b. Afr. 56, 2. – β) leb. Objj.: certa subsidia, Caes. b. G. 2, 22, 1: praesidia, Sall. Cat. 45, 2: aciem triplicem, Auct. b. Afr. 81, 1. – m. in u. Abl., praesidia in litore, Nep. Hann. 11, 4, od. in angustiis, Caes. b. c. 1, 65, 4: duas legiones et omnia auxilia in summo iugo, Caes. b. G. 1, 24, 2: equitem in utroque cornu, Frontin. 2, 3, 20: milites in muro custodiae causā, Caes. b. c. 1, 28, 3: insidias bipertito in silvis, Caes. b. G. 5, 32, 1: pedestres copias in convalle in insidiis, Caes. b. G. 3, 20, 4: in cella Concordiae armatos, latrones, sicarios, Cic. Phil. 5, 18. – m. a. Praepp., equitatum omnem ab lateribus extra fossam, Auct. b. Alex. 38, 3: alci insidias ante fundum suum, Cic. Mil. 27: in prima acie ante signa elephantos, Liv. 27, 48, 5: certos apud latera, Sall. hist. fr. inc. 53 (19): legionem in occulto citra flumen, Frontin. 1, 6, 2: copias in statione pro castris, Caes. b. G. 5, 15, 3: pro vallo legiones instructas, Hirt. b. G. 8, 15, 3: post terga peditum equitatum, Frontin. 2, 5, 37: legiones propius Armeniam, Tac. ann. 13, 7. – m. bl. Abl., eos eodem loco in acie (in Schl.), Caes. b. c. 2, 33, 4: armatos in praesidiis (auf milit. Posten) multis locis (an v. O.), Cic. Phil. 1, 25: certis locis cum ferro homines, Cic. Caecin. 41: quod quo loco collocati fuerant, non potuissent videre, Cic. Cael. 65. – m. Ang. gegen wen? cohortes legionarias quattuor advorsum pedites hostium, Sall.
    ————
    Iug. 51, 3. – m. Ang. wozu? alqm ad hanc rem, Cic. Cael. 64: alqm ad Cn. Pompeium interimendum, Cic. Pis. 28; vgl. Cic. Mil. 18.
    2) übtr.: a) übh. wohin stellen, setzen, legen, multa in pectore suo conlocare oportet, er muß viele Dinge im Kopfe haben, Plaut. Pers. 8: vide, causam illorum superiore collocarit ne loco, Lucil. sat. 16, 97: res eae, quae agentur aut dicentur, suo loco collocandae, Cic. de off. 1, 142: in animis ego vestris omnes triumphos meos, omnia ornamenta honoris condi et collocari volo, wünsche ich treu bewahrt zu wissen, Cic. Cat. 3, 26: omnium longitudinum et brevitatum in sonis sicut acutarum graviumque vocum iudicium ipsa natura in auribus nostris collocavit, Cic. or. 173. – b) in einen Zustand, Verhältnis, in eine Lage bringen, versetzen, se in opus, Plaut. Vid. fr. 2, 20 St.: in otium, Plaut. merc. 553: alqm in soporem (in den Todesschlaf), Plaut. Amph. 304: rem alcis in tuto, sicher stellen, Ter. heaut. 689 u. 695: famam in tuto, Quint. 12, 11, 7: alqm in tuto, Cic. har. resp. 53. – c) etw. in etw. od. jmd. setzen, auf etw. od. jmd. bauen, beruhen lassen, non modo in causa, verum in aliquo honesto praesidio aut in alicuius eloquentia aut gratia spem aliquam, Cic. I. Verr. 9: in alqo magnam spem dignitatis suae, Cic. de or. 1, 25: spem salutis in fuga, Auct. b. Alex. 29, 5: omnes bene vivendi rationes in virtute, Cornif. rhet. 4, 24: omnia sunt colloca-
    ————
    ta in usu cotidiano, in congressione hominum atque in foro, alles beruht auf usw., Cic. de or. 1, 192. – d) eine Zeit od. eine Tätigkeit auf etwas verwenden, gerichtet sein lassen, adulescentiam suam in amore atque in voluptatibus, Cic. Cael. 39: omne suum studium in doctrina et sapientia, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 29. – refl. se coll. in alqa re, sich auf etw. legen, einer Sache sich hingeben, totum se coll. in alqa re, sich in etw. vertiefen, palam sese in meretricia vita, Cic. Cael. 49: totum se in cognitione et scientia, Cic. de off. 1, 158: totum se in optimo vitae statu exquirendo, Cic. Tusc. 5, 2. – e) schriftl. anbringen, beibringen, de cuius moderatione atque sapientia in prioribus libris satis collocavi, Tac. ann. 6, 27.
    II) insbes.: 1) eig.: a) lebl. Objj.: α) in einer gewissen Ordnung aufstellen, aufrichten, errichten, anlegen, aufschlagen, statuam, Quint. 7. pr. § 2: signum (lovis), Cic. Cat. 3, 21: tu (Libertam deam) domi meae conlocasti, Cic. de domo 102: aedificia, Hermog. dig. 1, 1, 5: moenia, Vitr. 1, 5, 1: sedes ac domicilium, Cic. Verr. 2, 6. – m. Adv. (wo?), illa pars litoris, ubi iste castra luxuriae collocarat, Cic. Verr. 5, 96. – m. in u. Abl., tabernaculum sibi in campo Martio, Cic. Pis. 61: in ipso aditu atque ore portus tabernacula carbaseis velis intenta, Cic. Verr. 5, 30 u. (im Bilde) in una philosophia quasi tabernaculum vitae suae, Cic. de or. 3, 77. – m. a. Praepp.,
    ————
    oppidum ad eius regionem et partem castrorum collocatum (gelegen), Auct. b. Afr. 68, 1: tribunal suum iuxta C. Trebonii, praetoris urbani, sellam, Caes. b. c. 3, 20, 1. – m. bl. Abl., castella locis idoneis, Auct. b. Alex. 61, 5. – β) eine Kleidung zurechtlegen, ordnen, chlamydem, ut pendeat apte, Ov. met. 2, 734. – γ) ein Glied einrichten, coxam parum apte, Plin. ep. 2, 1, 5: maxillam in sedem suam, Cels. 8, 7. – b) leb. Wesen: α) eine Pers. irgendwo einsetzen, einlegen, unterbringen, einquartieren, ihren Sitz (Wohnsitz) nehmen lassen od. anweisen, ansiedeln, wohin verlegen, versetzen, stationieren, comites eius apud ceteros hospites, Cic. II. Verr. 1, 63: se Athenis, sich niederlassen, Cic. de fin. 5, 2, 4: regem Ptolemaide aut aliquo propinquo loco, Cic. ep. 1, 7, 4: in eius tetrarchia unum ex Graecis comitibus suis, Cic. Phil. 2, 94: Herculem in concilio caelestium, Cic. de off. 3, 5, 25: alqm inter astra, Schol. Bern. ad Verg. georg. 1, 33. p. 848: inter sidera, Hyg. astr. 2, 4 u. 2, 13. Serv. Verg. Aen. 1, 28: inter astra caprae figurā memoriae causā, Hyg. astr. 2, 13: scherzh., strumae ab ore improbo demigrarunt et aliis iam se locis collocarunt (haben sich einlogiert, festgesetzt), Cic. Vat. 39. – Boios ibi, Caes. b. G. 7, 9, 6: Boios in finibus suis, Caes. b. G. 1, 28, 5: gentem Allobrogum in vestigiis huius urbis atque in cinere deflagrati imperii, Cic. Cat. 4, 12: Suebos in proximis Rheno agris, Suet.
    ————
    Aug. 21: colonias idoneis in locis, Cic. agr. 2, 73: multitudinem in agris, Nep. Milt. 2, 1: Ubios super ipsam Rheni ripam, Tac. Germ. 28 extr.: quo bello XL captivorum milia ex Germania transtulit et supra Rhenum in Gallia collocavit, Eutr. 7, 9: veteranos municipalibus agris, Suet. Aug. 13, 3: im Bilde, Socrates philosophiam devocavit e caelo et in urbibus collocavit, Cic. Tusc. 5, 10. – als milit. t. t., wo stationieren, hinlegen, einquartieren, Quartier nehmen lassen, ibi praesidium, Caes. b. G. 1, 38, 7: ibi legiones XIV et VI, Hirt. b. G. 8, 4, 3: exercitum in provinciam, quae proxima est Numidiae hiemandi causā, Sall. Iug. 61, 2: quattuor legiones in Belgio, Hirt. b. G. 8, 46, 4: exercitum in hibernis, Caes. b. G. 5, 24, 1: exercitum in (bei) Aulercis Lexoviisque in hibernis, Caes. b. G. 3, 29, 3: legionem non longe a finibus Aeduorum in finibus Biturigum, Hirt. b. G. 8, 2, 1: Gaium Fabium legatum et L. Minucium Basilum cum legionibus duabus in Remis, Caes. b. G. 7, 70, 5: singulas cohortes Puteolis et Ostiae, Suet. Claud. 25, 2: classem Miseni, Suet. Aug. 49, 1. – β) jmd. in ein Besitztum einsetzen, einweisen, alqm in aedibus suis, Cic. de dom. 100: alqm in patrimonio suo, Cic. Phil. 13, 12: familiam suam in possessione praediorum eius, seine F. von ihren Gütern Besitz ergreifen lassen, Cic. Flacc. 72: alqm in maiorum suorum regno, Cic. de or. 3, 126. – 2) übtr.: a) in irgend eine
    ————
    Stellung einsetzen, setzen, unter eine Klasse u. dgl. versetzen, alqm in amplissimo statu, Cornif. rhet. 4, 23: alqm hoc in gradu (dignitatis), Cic. Acad. 2, 16: alqm in amplissimo consilio et in altissimo gradu dignitatis, Cic. post red. in sen. 2: alqm in sede ac domo atque in re publica, jmdm. Haus u. Hof u. eine Stellung im Staate geben, Cic. parad. 3, 25: in quibus tuas virtutes consecratas et in deorum numero collocatas vides, in denen du deine Verdienste ganz vergöttert siehst, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 10. § 31: m. dopp. Acc., quos centuriones pugnaces et lacer tosos (als streitsüchtige u. handfeste Z.) inter militorum et mimarum greges collocavit, Cic. Phil. 8, 26. – b) ein Mädchen als Frau, in den Ehestand einsetzen, anbringen, verheiraten, alqam in matrimonium, Cic. de div. 1, 104. Marc. dig. 23, 2, 19: alqam alci in matrimonium, Gaius inst. 2. § 235 u. 238: alqam in matrimonio, Scaevol. dig. 26, 1, 77 (79). § 1: alqam in matrimonio stabili et certo, Cic. Phil. 2, 44: virgines in amplissimarum familiarum matrimoniis, Cic. de rep. 1, 12: alqam nuptui, Hyg. fab. 257: alqam in dignam se condicionem, Plaut. trin. 159: alqam sine dote nuptum, Plaut. trin. 735: alqam nuptum intra legitimum tempus, Ulp. dig. 3, 2, 11. § 1: alqam alci nuptum, Paul. dig. 23, 2, 59: sororem ex matre et propinquas suas nuptum in alias civitates, Caes. b. G. 1, 18, 7: filiam minorem nuptum (al. nuptui) in dimidia parte re-
    ————
    liqui agri, Col. 4, 3, 6: u. bl. coll. alcis filio filiam suam, Cic. Brut. 98: alci virginem filiam, Nep. Att. 19, 4: alci filiam, Tac. Agr. 9: alci uxorem suam, Suet. Caes. 21: matrem in Biturigibus homini nobilissimo, Caes. b. G. 1, 18, 6: u. bl. coll. filiam, Tac. ann. 4, 39. Iustin. 9, 6, 2; u. im Passiv, cum virgo amici nubilis propter paupertatem collocari non posset, Nep. Epam. 3, 5: ut filiae eius de communi aerario dotibus datis collocarentur, Nep. Arist. 3, 3. – c) lebl. Objj.: α) ( als t. t., der Geschäftsspr.) Geld usw. auf etw. (bes. auf Ländereien) anlegen, anbringen, unterbringen, in etw. stecken, dotem in eo fundo, Cic. Caecin. 11: duas patrimonii partes in solo, Suet. Tib. 48, 1: duas fenoris partes in agris per Italiam, Tac. ann. 6, 17: pecuniam in praediis c., Cic. Caecin. 16: pecunias levioribus usuris mutuatum graviore fenore c., Suet. Aug. 39: pecunias suas in emptiones praediorum, Gaius dig. 17, 1, 2. § 6: pecuniam idoneis nominibus, Marc. dig. 35, 2, 89: pecunias magnas collocatas habere in ea provincia (in dieser Pr.), Cic. de imp. Pomp. 18: nusquam posse eam (pecuniam) melius collocari, Cic. Caecin. 5, 15: u. bl. coll. pecuniam, Cic. de off. 2, 87: pecunias, Cic. de off. 2, 12, 42: pecunias publicas, Trai. in Plin. ep. 10, 55 (63). – dah. im weitern Sinne übh. auf etw. anlegen, verwenden, für etw. verbrauchen, miliens sestertium in munificentia (zu freigebigen Zwecken), Tac. ann. 6,
    ————
    45: patrimonium in rei publicae salute, Cic. Phil. 3, 2, 3: bene apud alqm tam multa pretia ac munera, Cic. Verr. 5, 56: melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, Cic. de off. 2, 70: male c. bonas horas, Mart. 1, 113, 3: in me recipio, te ea, quae fecisti Mescinii causā quaeque feceris, ita bene collocaturum, ut ipse iudices etc., Cic. ep. 13, 28, 3: aedilitas recte collocata, an den rechten Mann gebracht, Cic. Verr. 5, 37. – β) in die gehörige Stellung, Verbindung bringen, so u. so stellen, zusammenstellen, verbinden, anordnen, αα) als rhet. t. t. Worte, verba apte, Quint. 8. prooem. § 26: verba opportune proprieque aut secus, Quint. 10, 2, 13: fortius vero quî incompositum potest esse quam vinctum et bene collocatum? Quint. 9, 4, 6: male collocatum κακοσύνθετον vocant, Quint. 8, 3, 59: propria verba et ordine collocata, Quint. 9, 1, 7: verba diligenter collocata, Cic. or. 227: non modo ut sint ordine collocati (census), sed ut inter se iuncti etc., Quint. 7, 10, 16: est et in nominibus ex diverso collocatis sua gratia, Quint. 9, 3, 86: verba et eligendi et collocandi ratio, Quint. 10, 1, 4: ratio collocandi, Cic. part. or. 11: varii sunt ordines collocandi, Cic. part. or. 12: C. F. Quid sequitur igitur? CP. Cum inveneris, collocare, Cic. part. or. 9: verba collocata, die Worte in ihrer Verbindung zu Sätzen (Ggstz. verba singula), Cic. or. 81 u. 134. – ββ) bürgerl. u. polit. Zustände einrich-
    ————
    ten, anordnen, Anordnungen treffen für usw., nuptias, Poëta com. bei Cic. de or. 3, 319: res, Caes. b. G. 3, 4, 1. Auct. b. Alex. 33, 6: rem militarem, Cic. ep. 2, 13, 3: civitatis statum, Cic. ep. ad Brut. 1, 15, 12.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > colloco

  • 13 verbum

    verbum, ī, n. (Wz. *wer, *wre [erweitert *wer-dh] sagen, altind. vratám, Gebot, Satzung, griech. εἴρω [aus ερjω], ῥημα, Wort [aus ρημα], gotisch waъrd, ahd. wort), das Wort, der Ausdruck, im Plur. die Worte, Ausdrücke, die Rede, I) im allg.: a) übh.: v. durum, abiectum, inquinatum, Cic.: pudet dicere hāc praesente verbum turpe, Ter.: graviore enim verbo uti non licet, um keinen härteren Ausdruck zu gebrauchen (als Parenthese), Cic.: istuc verbum, dieser dein Ausdruck, Ter.: verbum ipsum voluptatis, das Wort »Lust«, Cic.: videtis hoc uno verbo unde significari res duas et ex quo loco et a quo loco, Cic.: in verbis ac nominibus ipsis erat diligens, Cic. – verba (Ausdrücke) mutare, Suet.: dolorem isdem verbis afficere quibus Epicurus, mit denselben Prädikaten belegen, Cic.: verba quaedam (gewisse Formeln) componere, Cic.: in alcis verba iurare, jmdm. den Eid leisten, Curt. – ullum verbum facere (vorbringen, sprechen), nisi quod etc., Plaut.: u. so numquam quoiquam nostrûm verbum fecit, Ter.: numquam hodie tecum commutaturum patrem unum esse verbum, kein Wort (des Vorwurfs) wechseln wird, Ter.: ut est ille bonus vir, tria non commutabitis verba hodie inter vos, Ter.: verbum numquam in publico facere, öffentlich sprechen, einen Vortrag halten, Cic.: de quo ego verbum feci numquam, ich habe über ihn
    ————
    nie ein Wort verloren, Cic.: cum ille verbum facere omnino non potuerit, kein Wort vorbringen konnte, Cic.: u. so verba facere, sowohl übh. = sprechen, schwatzen, Plaut., als insbes. v. Redner = den Sprecher machen, das Wort nehmen, sprechen, reden, einen Vortrag halten, absol., Cic. u.a., apud regem, Nep., pro alqo, Cic., de alqo, de alqa re, Cic.: si is postem aedium tenuisset et pauca verba fecisset, einige Worte (die Einweihungsformel) dazu gesprochen hätte, Cic.: verba secum facere, ein Selbstgespräch halten, Diom. 491, 26: verba facere m. folg. Acc. u. Infin., Sall. Iug. 33, 4; 38, 9. u.ö.: haec pactio non verbis (mündliche Versicherung), sed nominibus et perscriptionibus facta est, Cic.: multis verbis ultro citroque habitis, Reden, Cic. – ille (dies) nefastus erit, per quem tria verba silentur, die drei Worte (do, dico, addico, ich erteile das Klagrecht, spreche Recht, spreche zu), v. Prätor, Ov. fast. 1, 47 (vgl. Varro LL. 6, 30. Macr. sat. 1, 16, 14): u. so verba libera praetor habet, Ov. fast. 1, 52. – Sprichw., verba facere mortuo, zu einem Toten (= vergeblich) reden, Plaut. Poen. 840: verba fiunt mortuo, das sind vergebliche Worte, Ter. Phorm. 1015. – b) Bes. Verbindungen: α) verbo, αα) = durch ein einziges Wort, verbo de sententia destitisti, auf ein W. von mir, Cic.: verbo expedi, mit einem einzigen W., Ter. – ββ) mündlich (Ggstz. scripturā), C. Furnio plura verbo quam scrip-
    ————
    turā mandata dedimus, Planc. in Cic. ep. 10, 8, 5: cui verbo mandabo, quid etc., Vulc. Gallic. Avid. Cass. 10. § 10. – β) uno verbo, mit einem Worte = um es mit einem Worte auszudrücken, -zu sagen (wenn man verschiedene genannte Teile od. Einzelbegriffe in ein Ganzes od. in einen Kollektivbegriff zusammenfaßt), si iecur aut pulmones, uno verbo omnia sana faciet, Cato: ut uno verbo complectar, diligentia, Cic.: uno verbo die quid est, Ter.: oloquar uno verbo; mittin me intro? Plaut. – γ) verbis, durch (bloße) Worte, Ggstz. re (durch die Tat), Ter. Andr. 824 u. Phorm. 164: ebenso Ggstz. opere (durch die Tat), Cic. de amic. 72. – δ) ad verbum, e verbo, de verbo, pro verbo, aufs Wort, wörtlich, genau, somnium mirifice ad verbum cum re convenit, Cic.: ad verbum ediscere, Cic.: fabellas Latinas ad verbum de Graecis exprimere, wörtlich übersetzen, Cic.: u. so exprimere verbum e verbo, Cic., od. de verbo, Ter.: reddere verbum pro verbo, Cic., od. verbum verbo, Hor.: id esset verbum e verbo, wörtlich, Cic. – ε) verbi causā od. gratiā, beispielsweise, zum Beispiel, si quis verbi causā oriente Caniculā natus est, Cic.: ut propter aliam quampiam rem, verbi gratiā propter voluptatem, nos amemus, Cic. – ζ) meis, tuis, alcis verbis, in meinem, deinem, in jmds. Namen, für mich, dich, für jmd., si uxori tuae meis verbis eris gratulatus, Cic.: anulum, quem ego militi darem tuis verbis,
    ————
    Plaut.: denuntiatum Fabio senatus verbis, ne etc., Cic. – η) quid verbis opus est? was bedarf es der Worte? Ter.: so auch quid multa verba (sc. faciam)? was soll ich viele Worte machen, kurz, Ter. – θ) te tribus verbis volo! nur auf drei (auf ein paar) Worte! = ich will nur ein paar W. mit dir sprechen, Plaut. trin. 963: so auch paucis verbis te volo, Plaut. mil. 375. – ι) bona verba, quaeso! nur gnädig! nur gemach! Ter. Andr. 204.
    II) prägn.: A) die bloße Rede, das leere Wort, der Schein, verba sunt! Ter.: existimatio, decus, infamia verba sunt atque ineptiae, Cic.: cum hoc verbo atque simulatione Apronio, revera tibi obiectum esset, Cic.: in quibus (civitatibus) verbo sunt liberi omnes, dem Worte nach, Cic.: alci dare verba, leere Worte bieten = etwas aufbinden, anführen, hintergehen, überlisten, betrügen, hinters Licht führen, täuschen, ein Schnippchen schlagen, Komik., Cic. u.a.; vgl. Spengel Ter. Andr. 211.
    B) Plur. verba, Witze, Späße, quibus sunt verba sine penu ac pecunia, die spaßreich sind, aber arm an Geld u. Proviant, Plaut. capt. 472.
    C) kollektiv, das Wort, der Ausdruck, a) übh. = der Ausspruch, die Äußerung, illud mihi verbum non placet, Plaut.: quod verbum audio! Ter.: quod verbum in pectus Iugurthae altius, quam quisquam ratus erat, descendit, Sall. Iug. 11, 7. – b) der
    ————
    Spruch, Sinnspruch, das Sprichwort, verum est verbum, quod memoratur, ubi amici, ibi opus, Plaut.: nam vetus verbum hoc quidem est, communia esse amicorum inter se omnia, Ter.
    D) als gramm. t.t., das Verbum, das Zeitwort, verba temporalia, Varro LL.: vocabula et verba, ut homo et equus, et legit et currit, Varro LL.: ut sententiae verbis finiantur, Cic.: – Genet. Plur. verbûm, zB. verbûm paucûm, Enn. ann. 246: unum quodque istorum verbûm, Plaut. asin. 153: bes. in der Verbindung verbûm sat est, Plaut. Bacch. 878; rud. 866; truc. 644. – vulg. Nbff. berbum, Corp. inscr. Lat. 10, 410, 6. – verbus, Itala (Cant.) Luc. 4, 32. Itala (Brix.) Ioh. 4, 50 u.ö., s. Rönsch Itala p. 266.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > verbum

  • 14 nōmen

        nōmen inis, n    [GNA-], a means of knowing, name, appellation: qui haec rebus nomina posuerunt: ludi, Pythia perdomitae serpentis nomine dicti, O.: eique morbo nomen est avaritia: canibus pigris... Nomen erit pardus, tigris, leo, Iu.: puero ab inopiā nomen Egerio est inditum, L.: Aeneadasque meo nomen de nomine fingo, V.: Nomine quemque vocans, by name, V.: nomina dare, enlist, L.: ab re nomen habet (terra), is named for, L.: turris quae nomen ab insulā accepit (i. e. nominatur), Cs.: qui litteras exitialīs Demetrio sub nomine Flaminini adtulerant, in the name of, L.: me imperatoris nomine appellare, hail me imperator, Cs.: infaustum interluit Allia nomen, V.: Et diversa trahunt unum duo nomina pectus, i. e. mother and sister, O.— A gentile name (the middle name of a Roman freeman): apud illos Fabrorum nomen est amplissimum; cf. tamquam habeas tria nomina, i. e. as if you were a Roman, Iu.—In law: nomen alicuius deferre, to bring an accusation against, accuse: nomen huius de parricidio deferre: nomen recipere, to entertain an accusation: si quis Sthenium reum facere vellet, sese eius nomen recepturum.—Meton., a bond, note, demand, claim, debt. tibi certis nominibus pecuniam debere, on good bonds: falsum perscribere nomen?: nomina sua exigere, collect one's debts: in socios nomina transcribere, substitute the names of socii as debtors, L.: Qui venit ad dubium grandi cum codice nomen, to sue for a doubtful debt, Iu.: nomina se facturum, quā ego vellem die, create a written obligation by a bookentry.—A debtor: hoc sum adsecutus, ut bonum nomen existimer, i. e. a good payer.—With a gentile adj., a dominion, nation, power, army: gens infestissuma nomini Romano, S.: concitatis sociis et nomine Latino: Volscum nomen prope deletum est, L.—Poet., of one person: Silvius, Albanum nomen, tua proles, V.—Fig., name, fame, repute, reputation, renown: huius maius nomen fuit: magnum in oratoribus nomen habere: qui nomini officient meo, L.: Multi Lydia nominis, H.: sine nomine plebs, inglorious, V.—Poet., of things: Nec Baccho genus aut pomis sua nomina servat, V.— A title, pretext, pretence, color, excuse, account, sake, reason, authority, behalf: alio nomine abstulisse: legis agrariae simultatione atque nomine: haec a te peto amicitiae nostrae nomine: eo nomine, on that account: Quocumque nomine, for whatsoever purpose, H.: tuo nomine gratulabantur, on your account: Antonio tuo nomine gratias egi, on your behalf: quem tibi suo nomine commendo, for his own sake: aetatis nomine ‘filia’ dixit, on account of, O.: acceptā ex aerario pecuniā tuo nomine, on your responsibility: aes alienum meis nominibus solvere, contracted by me, S.— A name (opp. to reality): me nomen habere duarum legionum exilium (opp. exercitum habere tantum): magis nomen ad praesidium quam vires adferre, L.: sunt nomina ducum, L.: Nomen amicitia est, nomen inane fides, O.
    * * *
    name, family name; noun; account, entry in debt ledger; sake; title, heading

    Latin-English dictionary > nōmen

  • 15 agnomen

    a-gnōmen ( adn-), ĭnis, n. [gnomen, nomen], a surname (this word seems to have been first employed in later Lat. by the gramm. in order to distinguish the surname of individuals, e. g. Africanus, Asiaticus, Cunctator, and the like, from that belonging to all the members of a family (the agnati), e. g. Scipio, Cicero, Cato, and the like; while both these ideas were, through the whole class. per., designated by cognomen, q.v.: “propriorum nominum quattuor sunt species: Praenomen, Nomen, Cognomen, Agnomen: praenomen est quod nominibus gentilitiis praeponitur, ut Marcus, Publius; nomen proprium est gentilitium, id est, quod originem gentis vel familiae declarat, ut Portius, Cornelius; cognomen est quod uniuscujusque proprium est et nominibus gentilitiis subjungitur, ut Cato, Scipio; agnomen vero est quod extrinsecus cognominibus adici solet, ex aliquā ratione vel virtute quaesitum, ut est Africanus, Numantinus, et similia,” Diom. p. 306 P.; so Prisc. 578 P. al.; Capit. Ver. 3.

    Lewis & Short latin dictionary > agnomen

  • 16 colloco

    col-lŏco ( conl-), āvi, ātum, 1, v. a., to place together, to arrange, to station, lay, put, place, set, set up, erect, etc., a thing (or person) somewhere (class. in prose and poetry; cf.: statuo, pono, sisto).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.; constr. usu. with in and abl. (cf. Ramsh. Gr. p. 467 sq.; Zumpt, Gr. § 489); more rarely with in and acc.; also with other prepositions, or absol.
    (α).
    With in and abl.:

    istam conloca cruminam in collo plane,

    Plaut. As. 3, 3, 67:

    in rostris collocati,

    Cic. Sest. 38, 83:

    aliquem in cubili,

    id. Tusc. 2, 17, 39:

    in navi,

    id. Planc. 41, 97:

    in custodiā,

    id. Phil. 7, 7, 19; id. Par. 3, 2, 25:

    in solitudine,

    id. Lael. 23, 87:

    uno quidque in loco,

    id. de Or. 1, 35, 163:

    Herculem in concilio caelestium,

    id. Off. 3, 5, 25:

    legiones in cervicibus nostris,

    id. Fam. 12, 23, 2; id. Agr. 2, 27, 74:

    legionem in eis locis hiemandi causā,

    Caes. B. G. 3, 1; cf.:

    exercitum in hibernis,

    id. ib. 3, 29 fin.:

    me in gremio Veneris,

    Cat. 66, 56:

    pedem grabati In collo sibi,

    id. 10, 23:

    insidias bipertito in silvis,

    Caes. B. G. 5, 32:

    quas (copias) in convalle in insidiis,

    id. ib. 3, 20:

    juvenem in latebris,

    Verg. G. 4, 424 al.:

    tabulas bene pictas in bono lumine,

    Cic. Brut. 75, 261; id. Pis. 25, 61:

    supremo In monte saxum,

    Hor. Epod. 17, 68:

    corpus in vestibulo,

    Suet. Aug. 100; Cat. 10, 23:

    praesidia in litore,

    Nep. Hann. 11, 4.—With locat. proper names;

    of towns: classem Miseni et alteram Ravennae,

    Suet. Aug. 49:

    singulas cohortes, Puteolis et Ostiae,

    id. Claud. 25:

    se Athenis collocavit,

    established himself, settled there, Cic. Fin. 5, 2, 4.—So also with adv. of place:

    occupato oppido, ibi praesidium collocavit,

    Caes. B. G. 1, 38; 7, 9:

    ubi iste castra collocarat,

    Cic. Verr. 2, 5, 37, § 96. —
    (β).
    With in and acc.:

    in tabernam vasa et servos,

    Plaut. Men. 5, 6, 27:

    me in arborem,

    id. Aul. 4, 8, 6:

    eam in lectum,

    Ter. Eun. 3, 5, 45 (ipsum verbum collocant proprium est, et ascribitur pronubis, Don.):

    exercitum in provinciam hiemandi gratia,

    Sall. J. 61, 2; cf.

    supra,

    Caes. B. G. 3, 1, and 3, 29; cf. also id. ib. 1, 18, B. 1. infra:

    maxilla ubi in suam sedem collocata est,

    Cels. 8, 7.—
    (γ).
    With simple abl.:

    oculos pennis,

    Ov. M. 1, 723.—
    (δ).
    With other prepositions (freq. in Suet.): comites apud ceteros hospites, to lodge, quarter, Cic. Verr. [p. 368] 2, 1, 24, §

    63: ut ante suum fundum Miloni insidias conlocaret,

    to lay an ambush for, id. Mil. 10, 27:

    cohortis legionarias quattuor advorsum pedites hostium,

    Sall. J. 51, 3:

    legiones propius Armeniam,

    Tac. A. 13, 7; cf.:

    ipse propior montem suos conlocat,

    Sall. J. 49, 1:

    obsides super se,

    Suet. Aug. 43:

    singulas infra se,

    id. Calig. 24:

    juxta se,

    id. Ner. 13:

    circa se,

    id. Tit. 9, consulares super pulpitum, id. Calig. 54:

    lecticam pro tribunali,

    id. Aug. 33.—
    (ε).
    Absol.: sine tumultu praesidiis conlocatis: Sall. C. 45, 2; cf. Caes. B. G. 3, 4; 4, 33:

    tabulis et signis propalam collocatis,

    Cic. de Or. 1, 35, 161:

    columnas neque rectas, neque e regione,

    id. Q. Fr. 3, 1, 1, § 2:

    lecticae collocabantur,

    id. Phil. 5, 6, 18:

    signum Jovis,

    id. Cat. 3, 9, 21:

    sedes ac domicilium,

    id. Verr. 2, 2, 3, § 6:

    postquam impedimenta collocata animadvertit,

    Liv. 44, 37, 1 (cf.:

    constituere impedimenta,

    id. 44, 36, 6):

    chlamydem, ut pendeat apte,

    Ov. M. 2, 734:

    collocat hasta sues,

    lays prostrate, kills, Mart. 5, 65, 10:

    reliqua signa in subsidio (i. e. ad subsidium) artius conlocat,

    Sall. C. 59, 2; so,

    ceterum exercitum in subsidiis,

    id. ib. § 5 Kritz N. cr.:

    vos, bonae feminae, collocate puellulam (cf. B. 1. infra),

    Cat. 61, 184.—
    B.
    Esp.
    1.
    To give in marriage:

    filiam alicui,

    Tac. Agr. 9 fin.; cf. Suet. Claud. 27; so Cic. Brut. 26, 98; Nep. Att. 19, 4; Suet. Caes. 21; id. Aug. 64; id. Calig. 24; id. Dom. 22 al.:

    matrem homini nobilissimo,

    Caes. B. G. 1, 18:

    aliquam in matrimonium,

    Cic. Div. 1, 46, 104;

    together with in matrimonio,

    Dig. 36, 1, 77:

    eam in se dignam condicionem,

    Plaut. Trin. 1, 2, 122:

    sororem ex matre et propinquas suas nuptum in alias civitates,

    Caes. B. G. 1, 18; so,

    nuptum,

    Plaut. Trin. 3, 3, 7; Col. 4, 3, 6; Dig. 3, 2, 11.—Less freq. absol.:

    virginem,

    Nep. Epam. 3, 5:

    filiam alicujus,

    id. Arist. 3, 3; cf.:

    in collocandā filiā,

    Tac. A. 4, 39:

    collocantis filiam,

    Just. 9, 6, 2.—
    2.
    Collocare pecuniam, dotem, faenus, etc., a mercantile t. t., to give, lay out, invest, advance, place money, a dowry, wealth, etc.:

    rem herilem,

    Plaut. Men. 5, 6, 2:

    in eā provinciā pecunias magnas collocatas habent,

    Cic. Imp. Pomp. 7, 18; cf.:

    pecunias in emptiones praediorum,

    Dig. 17, 1, 2:

    pecunias graviore faenore,

    Suet. Aug. 39:

    curavit, ut in eo fundo dos collocaretur,

    Cic. Caecin. 4, 11:

    nusquam posse eam (pecuniam) melius conlocari,

    id. ib. 5, 15:

    duas patrimonii partes in solo,

    Suet. Tib. 48; cf.:

    duas faenoris partes in agris,

    Tac. A. 6, 17:

    pecuniam idoneis nominibus,

    Dig. 35, 2, 88.— Hence,
    b.
    In gen., to employ, invest money in some way:

    patrimonium suum non effudit: in rei publicae salute collocavit,

    Cic. Phil. 3, 2, 3:

    miliens sestertium eā munificentiā collocatum,

    Tac. A. 6, 45.—
    3.
    (Like the Gr. protithenai.) To lay out a dead body in state in the vestibulum:

    aliquem sancte ac reverenter in hortis Domitiis,

    Capitol. Anton. p. 5; v. Casaub. ad h. l.—
    II.
    Trop. (in good prose; most freq. in Cic. and Quint.).
    A.
    In gen., acc. to I. A., to place, set, station, dispose of, occupy, employ, put.
    (α).
    With in and abl.:

    illum multa in pectore suo conlocare oportet,

    Plaut. Pers. 1, 1, 8:

    res est videnda in tuto ut conlocetur,

    Ter. Heaut. 4, 3, 11; 4, 3, 17:

    ut totos se in optimo vitae statu exquirendo collocarent,

    employed, occupied themselves, Cic. Tusc. 5, 1, 2; cf.:

    totum se in cognitione et scientiā,

    id. Off. 1, 44, 158:

    sese palam in meretriciā vitā,

    id. Cael. 20, 49:

    philosophiam in urbibus,

    id. Tusc. 5, 4, 10:

    in animis ego vestris omnes triumphos meos condi et collocari volo,

    to be placed, deposited, id. Cat. 3, 11, 26:

    omne suum studium in doctrinā ac sapientiā,

    to apply, employ, id. Q. Fr. 1, 1, 10, § 29:

    spem in incerto reliqui temporis eventu,

    id. Quint. 26, 83:

    adulescentiam suam in amore et voluptatibus,

    to employ, spend, id. Cael. 17, 39:

    bonas horas male,

    Mart. 1, 113, 3:

    omnium longitudinum et brevitatum in sonis judicium ipsa natura in auribus nostris collocavit,

    placed, Cic. Or. 51, 173:

    in conspectu,

    Quint. 7, 1, 4:

    famam in tuto,

    id. 12, 11, 7. —
    (β).
    With in and acc.:

    in otium se,

    Plaut. Merc. 3, 2, 10:

    homines quattuor In soporem,

    to put into the sleep of death, id. Am. 1, 1, 148.—
    (γ).
    With simple abl.:

    et propriis verbis et ordine collocatis,

    Quint. 9, 1, 7:

    ordine collocati sensus,

    id. 7, 10, 16. —
    (δ).
    With other prepositions: est et in nominibus ex diverso collocatis sua gratia, Quint. 9, 3, 86.—
    (ε).
    Absol., to set in order, arrange, etc.:

    rem militarem,

    Cic. Fam. 2, 13, 3:

    aedilitas recte collocata,

    id. Verr. 2, 5, 14, § 37:

    tuā nobis auctoritate opus est ad collocandum aliquem civitatis statum,

    id. Ep. ad Brut. 1, 15, 12:

    vix ut iis rebus, quas constituissent, conlocandis atque administrandis tempus daretur,

    Caes. B. G. 3, 4: omnibus rebus confectis et collocatis, Auct. B. Alex. 33 fin. —In rhet.: verba collocata, i. e. in their relative positions (opp. simplicia), Cic. Or. 24, 80 sq.:

    ut apte collocentur (verba),

    Quint. 8, prooem. § 26; cf. id. § 31; 10, 2, 13; 8, 1, 1; 10. 1, 4;

    9, 4, 1 al. —Rare: de cujus moderatione... in prioribus libris satis collocavi (= scripsi, dixi),

    have brought forward, put forth, Tac. A. 6, 27 fin.
    B.
    Acc. to I. B. 2.: quamobrem melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, to put or place, as at interest, Cic. Off. 2, 20, 70; id. Verr. 2, 5, 22, § 56:

    bene,

    id. Fam. 13, 28, 3; cf.:

    ut pecuniae non quaerendae solum ratio est, verum etiam conlocandae... sic gloria et quaerenda et conlocanda ratione est,

    id. Off. 2, 12, 42.

    Lewis & Short latin dictionary > colloco

  • 17 conloco

    col-lŏco ( conl-), āvi, ātum, 1, v. a., to place together, to arrange, to station, lay, put, place, set, set up, erect, etc., a thing (or person) somewhere (class. in prose and poetry; cf.: statuo, pono, sisto).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.; constr. usu. with in and abl. (cf. Ramsh. Gr. p. 467 sq.; Zumpt, Gr. § 489); more rarely with in and acc.; also with other prepositions, or absol.
    (α).
    With in and abl.:

    istam conloca cruminam in collo plane,

    Plaut. As. 3, 3, 67:

    in rostris collocati,

    Cic. Sest. 38, 83:

    aliquem in cubili,

    id. Tusc. 2, 17, 39:

    in navi,

    id. Planc. 41, 97:

    in custodiā,

    id. Phil. 7, 7, 19; id. Par. 3, 2, 25:

    in solitudine,

    id. Lael. 23, 87:

    uno quidque in loco,

    id. de Or. 1, 35, 163:

    Herculem in concilio caelestium,

    id. Off. 3, 5, 25:

    legiones in cervicibus nostris,

    id. Fam. 12, 23, 2; id. Agr. 2, 27, 74:

    legionem in eis locis hiemandi causā,

    Caes. B. G. 3, 1; cf.:

    exercitum in hibernis,

    id. ib. 3, 29 fin.:

    me in gremio Veneris,

    Cat. 66, 56:

    pedem grabati In collo sibi,

    id. 10, 23:

    insidias bipertito in silvis,

    Caes. B. G. 5, 32:

    quas (copias) in convalle in insidiis,

    id. ib. 3, 20:

    juvenem in latebris,

    Verg. G. 4, 424 al.:

    tabulas bene pictas in bono lumine,

    Cic. Brut. 75, 261; id. Pis. 25, 61:

    supremo In monte saxum,

    Hor. Epod. 17, 68:

    corpus in vestibulo,

    Suet. Aug. 100; Cat. 10, 23:

    praesidia in litore,

    Nep. Hann. 11, 4.—With locat. proper names;

    of towns: classem Miseni et alteram Ravennae,

    Suet. Aug. 49:

    singulas cohortes, Puteolis et Ostiae,

    id. Claud. 25:

    se Athenis collocavit,

    established himself, settled there, Cic. Fin. 5, 2, 4.—So also with adv. of place:

    occupato oppido, ibi praesidium collocavit,

    Caes. B. G. 1, 38; 7, 9:

    ubi iste castra collocarat,

    Cic. Verr. 2, 5, 37, § 96. —
    (β).
    With in and acc.:

    in tabernam vasa et servos,

    Plaut. Men. 5, 6, 27:

    me in arborem,

    id. Aul. 4, 8, 6:

    eam in lectum,

    Ter. Eun. 3, 5, 45 (ipsum verbum collocant proprium est, et ascribitur pronubis, Don.):

    exercitum in provinciam hiemandi gratia,

    Sall. J. 61, 2; cf.

    supra,

    Caes. B. G. 3, 1, and 3, 29; cf. also id. ib. 1, 18, B. 1. infra:

    maxilla ubi in suam sedem collocata est,

    Cels. 8, 7.—
    (γ).
    With simple abl.:

    oculos pennis,

    Ov. M. 1, 723.—
    (δ).
    With other prepositions (freq. in Suet.): comites apud ceteros hospites, to lodge, quarter, Cic. Verr. [p. 368] 2, 1, 24, §

    63: ut ante suum fundum Miloni insidias conlocaret,

    to lay an ambush for, id. Mil. 10, 27:

    cohortis legionarias quattuor advorsum pedites hostium,

    Sall. J. 51, 3:

    legiones propius Armeniam,

    Tac. A. 13, 7; cf.:

    ipse propior montem suos conlocat,

    Sall. J. 49, 1:

    obsides super se,

    Suet. Aug. 43:

    singulas infra se,

    id. Calig. 24:

    juxta se,

    id. Ner. 13:

    circa se,

    id. Tit. 9, consulares super pulpitum, id. Calig. 54:

    lecticam pro tribunali,

    id. Aug. 33.—
    (ε).
    Absol.: sine tumultu praesidiis conlocatis: Sall. C. 45, 2; cf. Caes. B. G. 3, 4; 4, 33:

    tabulis et signis propalam collocatis,

    Cic. de Or. 1, 35, 161:

    columnas neque rectas, neque e regione,

    id. Q. Fr. 3, 1, 1, § 2:

    lecticae collocabantur,

    id. Phil. 5, 6, 18:

    signum Jovis,

    id. Cat. 3, 9, 21:

    sedes ac domicilium,

    id. Verr. 2, 2, 3, § 6:

    postquam impedimenta collocata animadvertit,

    Liv. 44, 37, 1 (cf.:

    constituere impedimenta,

    id. 44, 36, 6):

    chlamydem, ut pendeat apte,

    Ov. M. 2, 734:

    collocat hasta sues,

    lays prostrate, kills, Mart. 5, 65, 10:

    reliqua signa in subsidio (i. e. ad subsidium) artius conlocat,

    Sall. C. 59, 2; so,

    ceterum exercitum in subsidiis,

    id. ib. § 5 Kritz N. cr.:

    vos, bonae feminae, collocate puellulam (cf. B. 1. infra),

    Cat. 61, 184.—
    B.
    Esp.
    1.
    To give in marriage:

    filiam alicui,

    Tac. Agr. 9 fin.; cf. Suet. Claud. 27; so Cic. Brut. 26, 98; Nep. Att. 19, 4; Suet. Caes. 21; id. Aug. 64; id. Calig. 24; id. Dom. 22 al.:

    matrem homini nobilissimo,

    Caes. B. G. 1, 18:

    aliquam in matrimonium,

    Cic. Div. 1, 46, 104;

    together with in matrimonio,

    Dig. 36, 1, 77:

    eam in se dignam condicionem,

    Plaut. Trin. 1, 2, 122:

    sororem ex matre et propinquas suas nuptum in alias civitates,

    Caes. B. G. 1, 18; so,

    nuptum,

    Plaut. Trin. 3, 3, 7; Col. 4, 3, 6; Dig. 3, 2, 11.—Less freq. absol.:

    virginem,

    Nep. Epam. 3, 5:

    filiam alicujus,

    id. Arist. 3, 3; cf.:

    in collocandā filiā,

    Tac. A. 4, 39:

    collocantis filiam,

    Just. 9, 6, 2.—
    2.
    Collocare pecuniam, dotem, faenus, etc., a mercantile t. t., to give, lay out, invest, advance, place money, a dowry, wealth, etc.:

    rem herilem,

    Plaut. Men. 5, 6, 2:

    in eā provinciā pecunias magnas collocatas habent,

    Cic. Imp. Pomp. 7, 18; cf.:

    pecunias in emptiones praediorum,

    Dig. 17, 1, 2:

    pecunias graviore faenore,

    Suet. Aug. 39:

    curavit, ut in eo fundo dos collocaretur,

    Cic. Caecin. 4, 11:

    nusquam posse eam (pecuniam) melius conlocari,

    id. ib. 5, 15:

    duas patrimonii partes in solo,

    Suet. Tib. 48; cf.:

    duas faenoris partes in agris,

    Tac. A. 6, 17:

    pecuniam idoneis nominibus,

    Dig. 35, 2, 88.— Hence,
    b.
    In gen., to employ, invest money in some way:

    patrimonium suum non effudit: in rei publicae salute collocavit,

    Cic. Phil. 3, 2, 3:

    miliens sestertium eā munificentiā collocatum,

    Tac. A. 6, 45.—
    3.
    (Like the Gr. protithenai.) To lay out a dead body in state in the vestibulum:

    aliquem sancte ac reverenter in hortis Domitiis,

    Capitol. Anton. p. 5; v. Casaub. ad h. l.—
    II.
    Trop. (in good prose; most freq. in Cic. and Quint.).
    A.
    In gen., acc. to I. A., to place, set, station, dispose of, occupy, employ, put.
    (α).
    With in and abl.:

    illum multa in pectore suo conlocare oportet,

    Plaut. Pers. 1, 1, 8:

    res est videnda in tuto ut conlocetur,

    Ter. Heaut. 4, 3, 11; 4, 3, 17:

    ut totos se in optimo vitae statu exquirendo collocarent,

    employed, occupied themselves, Cic. Tusc. 5, 1, 2; cf.:

    totum se in cognitione et scientiā,

    id. Off. 1, 44, 158:

    sese palam in meretriciā vitā,

    id. Cael. 20, 49:

    philosophiam in urbibus,

    id. Tusc. 5, 4, 10:

    in animis ego vestris omnes triumphos meos condi et collocari volo,

    to be placed, deposited, id. Cat. 3, 11, 26:

    omne suum studium in doctrinā ac sapientiā,

    to apply, employ, id. Q. Fr. 1, 1, 10, § 29:

    spem in incerto reliqui temporis eventu,

    id. Quint. 26, 83:

    adulescentiam suam in amore et voluptatibus,

    to employ, spend, id. Cael. 17, 39:

    bonas horas male,

    Mart. 1, 113, 3:

    omnium longitudinum et brevitatum in sonis judicium ipsa natura in auribus nostris collocavit,

    placed, Cic. Or. 51, 173:

    in conspectu,

    Quint. 7, 1, 4:

    famam in tuto,

    id. 12, 11, 7. —
    (β).
    With in and acc.:

    in otium se,

    Plaut. Merc. 3, 2, 10:

    homines quattuor In soporem,

    to put into the sleep of death, id. Am. 1, 1, 148.—
    (γ).
    With simple abl.:

    et propriis verbis et ordine collocatis,

    Quint. 9, 1, 7:

    ordine collocati sensus,

    id. 7, 10, 16. —
    (δ).
    With other prepositions: est et in nominibus ex diverso collocatis sua gratia, Quint. 9, 3, 86.—
    (ε).
    Absol., to set in order, arrange, etc.:

    rem militarem,

    Cic. Fam. 2, 13, 3:

    aedilitas recte collocata,

    id. Verr. 2, 5, 14, § 37:

    tuā nobis auctoritate opus est ad collocandum aliquem civitatis statum,

    id. Ep. ad Brut. 1, 15, 12:

    vix ut iis rebus, quas constituissent, conlocandis atque administrandis tempus daretur,

    Caes. B. G. 3, 4: omnibus rebus confectis et collocatis, Auct. B. Alex. 33 fin. —In rhet.: verba collocata, i. e. in their relative positions (opp. simplicia), Cic. Or. 24, 80 sq.:

    ut apte collocentur (verba),

    Quint. 8, prooem. § 26; cf. id. § 31; 10, 2, 13; 8, 1, 1; 10. 1, 4;

    9, 4, 1 al. —Rare: de cujus moderatione... in prioribus libris satis collocavi (= scripsi, dixi),

    have brought forward, put forth, Tac. A. 6, 27 fin.
    B.
    Acc. to I. B. 2.: quamobrem melius apud bonos quam apud fortunatos beneficium collocari puto, to put or place, as at interest, Cic. Off. 2, 20, 70; id. Verr. 2, 5, 22, § 56:

    bene,

    id. Fam. 13, 28, 3; cf.:

    ut pecuniae non quaerendae solum ratio est, verum etiam conlocandae... sic gloria et quaerenda et conlocanda ratione est,

    id. Off. 2, 12, 42.

    Lewis & Short latin dictionary > conloco

  • 18 nomen

    nōmen, ĭnis (archaic form of gen. sing. NOMINVS, S. C. de Bacch. Corp. Inscr. Lat. 196, 8), n. [for gnōmen, from root gno, whence gnosco, nosco, co-gnosco], a name, appellation (syn. vocabulum).
    I.
    Lit.:

    nomen est, quod unicuique personae datur, quo suo quaeque proprio et certo vocabulo appellatur,

    Cic. Inv. 1, 24, 134:

    imponere nova rebus nomina,

    id. Fin. 3, 1, 3:

    qui haec rebus nomina posuerunt,

    id. Tusc. 3, 5, 10:

    appellare aliquem nomine,

    id. de Or. 1, 56, 239:

    huic urbi nomen Epidamno inditum est,

    Plaut. Men. 2, 1, 37; cf. Liv. 7, 2, 6:

    Theophrastus divinitate loquendi nomen invenit,

    Cic. Or. 19, 62:

    lituus ab ejus litui, quo canitur, similitudine nomen invenit,

    id. Div. 1, 17, 30:

    ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,

    Caes. B. G. 1, 13 et saep.:

    ludi, Pythia de domitae serpentis nomine dicti,

    Ov. M. 1, 447:

    clari nominis vir,

    Vell. 2, 34, 4:

    nominis minoris vir,

    id. 2, 100, 5; cf. id. 2, 112, 2; 2, 103, 1: est mihi nomen, inditur mihi nomen, with nom.:

    cui saltationi Titius nomen est,

    Cic. Brut. 62, 225:

    eique morbo nomen est avaritia,

    id. Tusc. 4, 11, 24:

    canibus pigris... Nomen erit pardus, tigris, leo,

    Juv. 8, 36.—With dat.:

    haec sunt aedes, hic habet: Lesbonico'st nomen,

    Plaut. Trin. 2, 2, 110:

    juventus nomen fecit Peniculo mihi,

    id. Men. 1, 1, 1:

    nam mihi est Auxilio nomen,

    id. Cist. 1, 3, 6:

    huic ego die nomen Trinummo facio,

    id. Trin. 4, 2, 1:

    nomen Arcturo est mihi,

    id. Rud. prol. 5:

    cantus cui nomen neniae,

    Cic. Leg. 2, 24, 62:

    puero ab inopiā nomen Egerio est inditum,

    Liv. 1, 34:

    est illis strigibus nomen,

    Ov. F. 6, 139.—With gen.:

    cujus nomen est Viventis,

    Vulg. Gen. 25, 11.—Rarely with ad:

    ut det nomen ad molas coloniam,

    Plaut. Ps. 4, 6, 38.—Nomen dare, edere, profiteri, ad nomina respondere, to give in one's name, be enrolled, enlist; to answer to one's name when summoned to military duty:

    ne nomina darent,

    Liv. 2, 24:

    nomina profiteri,

    id. 2, 24:

    nominis edendi apud consules potestas,

    id. 2, 24:

    virgis caesi, qui ad nomina non respondissent,

    id. 7, 4; also,

    dare nomen in conjurationem,

    to join the conspiracy, Tac. A. 15, 48:

    ab re nomen habet (terra),

    is named for, Liv. 38, 18, 4:

    quae (sapientia) divinarum humanarumque rerum cognitione hoc nomen apud antiquos adsequebatur,

    Cic. Tusc. 5, 3, 7:

    dea (Viriplaca) nomen hoc a placandis viris fertur adsecuta,

    Val. Max. 2, 1, 6.—Esp.:

    nomen accipere = nominari: turris quae nomen ab insulā accepit,

    Caes. B. C. 3, 112, 1; Quint. 3, 3, 13; Just. 1, 5, 1; Tac. A. 6, 37; 15, 74; Plin. Ep. 2, 10, 8.—
    2.
    In partic., the middle name of the three which every freeborn Roman had, as distinguished from the praenomen and cognomen. The nomen distinguished one gens from another, the cognomen one familia from another, and the praenomen one member of the familia from another, Quint. 7, 3, 27.—But sometimes nomen is used in the signif. of praenomen:

    id nomen (sc. Gaja),

    Cic. Mur. 12, 27.—So, too, in the signif. of cognomen:

    Sex. Clodius, cui nomen est Phormio,

    Cic. Caecin. 10, 27; cf.:

    tamquam habeas tria nomina,

    i. e. as if you were a Roman, Juv. 5, 127.—
    3.
    Esp. in phrase: sub nomine, under the assumed name:

    qui litteras exitiales Demetrio sub nomine Flaminini adtulerant,

    Liv. 40, 54, 9:

    sub nomine meo,

    Quint. 7, 2, 24:

    carmina sub alieno nomine edere,

    Suet. Aug. 55:

    multa vana sub nomine celebri vulgabantur,

    Tac. A. 6, 12; 13, 25; id. H. 1, 5; cf.:

    rogatio repente sub unius tribuni nomine promulgatur,

    Liv. 43, 16, 6; Suet. Aug. 29; Plin. Pan. 50, 5; cf. also II. B. infra.—
    4.
    A title of power or honor:

    imperatoris,

    Caes. B. C. 2, 32, 14.—
    5.
    In gram., a noun, Quint. 1, 4, 18; 1, 5, 42 et saep.—
    B.
    Transf.
    1.
    Nomen alicu jus deferre, to bring an accusation against, to accuse a person:

    nomen alicujus de parricidio deferre,

    Cic. Rosc. Am. 10, 28: nomen recipere, to receive the accusation:

    palam de sellā ac tribunali pronuntiat: si quis absentem Sthenium rei capitalis reum facere vellet, sese ejus nomen recepturum: et simul, ut nomen deferret, etc.,

    Cic. Verr. 2, 2, 38, § 94; cf. context.—
    2.
    A bond, note, a demand, claim, a debt: tituli debitorum nomina dicuntur praesertim in iis debitis, in quibus hominum nomina scripta sunt, quibus pecuniae commodatae sunt, Ascon. ap. Cic. Verr. 2, 1, 10, § 28:

    repromittam istoc nomine solutam rem futuram,

    Plaut. As. 2, 4, 48:

    si neque in tuas tabulas ullum nomen referres, cum tot tibi nominibus acceptum Curtii referrent,

    Cic. Verr. 2, 1, 39, § 102:

    qui tibi, ut ais, certis nominibus grandem pecuniam debuit,

    on good bonds, good security, id. Quint. 11, 38; cf.:

    egone hos digitos meos impellere potui, ut falsum perscriberent nomen?

    id. Rosc. Com. 1, 1:

    volo persolvere, ut expungatur nomen, ne quid debeam,

    Plaut. Cist. 1, 3, 40; so,

    solvere,

    Cic. Att. 6, 2, 7:

    expedire, exsolvere,

    id. ib. 16, 6, 3:

    nomina sua exigere,

    to collect one's debts, id. Verr. 2, 1, 10, § 28:

    hoc nomen, quod urget, nunc, cum petitur, dissolvere,

    id. Planc. 28, 68:

    transcribere in alium,

    Liv. 35, 7:

    qui venit ad dubium grandi cum codice nomen,

    comes with a huge ledger to sue for a doubtful debt, Juv. 7, 110.—
    b.
    Nomina facere, in the case of written obligations, to set down or book the items of debt in the account-book:

    nomina se facturum, qua ego vellem die,

    Cic. Fam. 7, 23, 1:

    emit homo cupidus (Canius) tanti, quanti Pythius voluit et emit instructos: nomina facit (Pythius), negotium conficit,

    id. Off. 3, 14, 59:

    nomina facturi diligenter in patrimonium et vasa debitoris inquirimus,

    Sen. Ben. 1, 1, 2.—
    c.
    Nomen locare, to offer as surety, Phaedr. 1, 16, 1 (dub.).—
    d.
    Transf., an item of debt; and hence, a debtor:

    hoc sum assecutus, ut bonum nomen existimer,

    i. e. a good payer, Cic. Fam. 5, 6, 2:

    lenta nomina non mala,

    Sen. Ben. 5, 22, 1; cf. id. ib. 7, 29, 2; Col. 1, 7, 2.—
    3.
    A family, race, stock, people, nation:

    C. Octavium in familiam nomenque adoptavit,

    Suet. Caes. 83:

    Crispum C. Sallustius in nomen ascivit,

    Tac. A. 3, 30; Luc. 7, 584.—
    4.
    With national names: nomen Romanum, whatever is called Roman, i. e. the Roman dominion, nation, power; esp. of the army:

    gens infestissuma nomini Romano,

    Sall. C. 52, 24: CEIVIS ROMANVS NEVE NOMINVS LATINI NEVE SOCIVM QVISQVAM, etc., S. C. de Bacch.; so,

    concitatis sociis et nomine Latino,

    Cic. Rep. 1, 19, 31; 3, 29, 41:

    ubi deletum omnibus videretur nomen Romanum,

    Liv. 23, 6, 3:

    relicum Romani nominis,

    id. 22, 55, 5; 27, 33, 11; 1, 10, 3; cf. id. 9, 7, 1:

    Aeolio regnatas nomine terras,

    Sil. 14, 70:

    Volscūm nomen prope deletum est,

    Liv. 3, 8, 10:

    nomen Atheniensium tueri,

    Just. 5, 6, 9.—
    5.
    Poet.
    a.
    A thing:

    infaustum interluit Allia nomen,

    Verg. A. 7, 717.—
    b.
    A person:

    popularia nomina Drusos,

    Luc. 6, 759; 1, 311:

    nec fidum femina nomen,

    Tib. 3, 4, 61:

    in diversa trahunt unum duo nomina pectus,

    i. e. the love of a mother and sister, Ov. M. 8, 464; id. H. 8, 30.—
    II.
    Trop.
    A.
    Name, fame, repute, reputation, renown (syn.:

    existimatio, fama): hujus magnum nomen fuit,

    Cic. Brut. 67, 238:

    nomen habere,

    id. ib. 69, 244:

    magnum in oratoribus nomen habere,

    id. Or. 6, 22:

    officere nomini alicujus, Liv. praef. § 3: et nos aliquod nomenque decusque Gessimus,

    Verg. A. 2, 89:

    nomen gerere,

    Lact. 1, 20, 3; 4, 29, 15 al.:

    multi Lydia nominis Romanā vigui clarior Iliā,

    Hor. C. 3, 9, 7:

    nomen alicujus stringere,

    Ov. Tr. 2, 350:

    homines nonnullius in litteris nominis, Plin Ep. 7, 20, 3: parentes, quorum maximum nomen in civitatibus est suis,

    Liv. 22, 22, 13.—Of ill repute, bad reputation: malum nomen (only rare and late Lat.): magis eligendum in paupertate nomen bonum quam in divitiis nomen pessimum, Hier. Com. Ep. Tit., Paris, 1546, p. 104 H.—
    2.
    Of inanimate things:

    ne vinum nomen perdat,

    Cato, R. R. 25:

    nec Baccho genus aut pomis sua nomina servat,

    Verg. G. 2, 240.—
    B.
    A title, pretext, pretence, color, excuse, account, sake, reason, authority, behalf, etc.: alio nomine et aliā de causā abstulisse. Cic. Rosc. Com. [p. 1214] 14, 40:

    legis agrariae simulatione atque nomine,

    id. Agr. 2, 6, 15:

    classis nomine pecuniam imperatam queruntur,

    id. Fl. 12, 27:

    haec a te peto amicitiae nostrae nomine,

    id. Fam. 12, 12, 3; 2, 1, 1:

    nomine sceleris conjurationisque damnati,

    id. Verr. 2, 5, 5, § 11:

    nomine neglegentiae suspectum esse,

    id. Fam. 2, 1, 1:

    quid exornamus philosophiam, aut quid ejus nomine gloriosi sumus?

    id. Tusc. 2, 14, 33:

    qui cum luxuriose viverent, non reprehenderentur eo nomine,

    id. Fin. 2, 7, 21:

    gratias boni viri agebant et tuo nomine gratulabantur,

    on your account, id. Phil. 1, 12, 30:

    Antonio tuo nomine gratias egi,

    on your behalf, id. Att. 1, 16, 16:

    legationes tuo nomine proficiscentes,

    id. Fam. 3, 8, 2:

    quem quidem tibi etiam suo nomine commendo,

    for his own sake, id. ib. 13, 21, 2:

    meo nomine,

    Tac. H. 1, 29:

    feminarum suarum nomine,

    id. G. 8:

    bellum populo Romano suo nomine indixit,

    Cic. Cat. 2, 6, 14:

    decretae eo nomine supplicationes,

    Tac. A. 14, 59;

    but: acceptā ex aerario pecuniā tuo nomine,

    on your responsibility, Cic. Q. Fr. 1, 3, 7.—
    C.
    A name, as opposed to the reality:

    me nomen habere duarum legionum exilium (opp. exercitum habere tantum),

    Cic. Att. 5, 15, 1:

    Campani magis nomen ad praesidium sociorum, quam vires cum attulissent,

    Liv. 7, 29:

    nomen amicitia est, nomen inane fides,

    Ov. A. A. 1, 740.—
    III.
    In eccl. Lat.,
    1.
    Periphrastically:

    invocavit nomen Domini,

    Vulg. Gen. 13, 4:

    omnipotens nomen ejus,

    ib. Exod. 15, 3:

    psallam nomini Domini,

    ib. Psa. 7, 18:

    blasphemare nomen ejus,

    ib. Apoc. 13, 6.—
    2.
    Delegated power:

    in nomine tuo daemones eicimus,

    Vulg. Matt. 7, 22:

    in quo nomine fecistis,

    ib. Act. 4, 7:

    locuti sunt in nomine Domini,

    ib. Jacob. 5, 10.

    Lewis & Short latin dictionary > nomen

  • 19 abstineo

    abs-tineo, tinuī, tentum, ēre [ teneo ]
    1) удерживать, не допускать (aliquem и aliquid aliquā re и ab aliquā re)
    a. aliquem cibo et aquā Col — не давать кому-л. ни есть, ни пить
    a. culpam и culpā Plостаться невиновным
    a. manum или manūs Ter — не прикасаться, не трогать
    a. hereditatem (тж. se a. ab hereditate) CJ, Dig — отказаться от наследства, но
    a. aliquem Dig — лишать кого-л. права на наследство (pupillus abstinetur или abstentus est Dig)
    se a. — воздерживаться (cibo Hirt; litibus et jurgis C; a cantu T и cantu PM)
    2) сдерживать, подавлять (gemitus, risūs Ter)
    3) мед. задерживать (ventrem, sudorem CC)
    4) не допускать к богослужению, отлучать Eccl
    5) не трогать, щадить (mulieribus atque infantibus Cs; ab inermi L)
    6) (= se a., см. 1.) воздерживаться, удерживаться (aliquā re и ab aliquā re, редко alicujus rei и aliquid)
    a. nominibus QCне называть имён
    a. publico T — не показываться на людях, нигде не бывать
    a. non queas, quin... Pl — трудно удержаться, чтобы не...
    7) (тж. se a.) мед. воздерживаться от пищи, соблюдать голодную диету CC

    Латинско-русский словарь > abstineo

  • 20 assurgo

    Латинско-русский словарь > assurgo

См. также в других словарях:

  • De Dubiis Nominibus — De Dubiis Nominibus, or Dubiis Nominibus, is a 7th century document, possibly from Bordeaux, by an anonymous author. It is an alphabetically sorted list of words whose gender, plural form or spelling was in question by the author. The author… …   Wikipedia

  • ad recte docendum oportet, primum inquirere nomina, quia rerum cognitio a nominibus rerum dependet — /aed rektey dowsendam owportat, praymam inkwayrariy nomana, kwaya riram kognishiyow ey naminabas riram dapendat/ In order rightly to comprehend a thing, inquire first into the names, for a right knowledge of things depends upon their names …   Black's law dictionary

  • ad recte docendum oportet, primum inquirere nomina, quia rerum cognitio a nominibus rerum dependet — /aed rektey dowsendam owportat, praymam inkwayrariy nomana, kwaya riram kognishiyow ey naminabas riram dapendat/ In order rightly to comprehend a thing, inquire first into the names, for a right knowledge of things depends upon their names …   Black's law dictionary

  • DII — ingenii ab Unius notitia exerrantis figmentum, tot fuêre apud Gentiles, quot deprehendêrunt vel usui suo, vel terrori, vel admirationi apta instrumenta; omisso Eo, qui solus horum Auctor, naturâ suâ invisibilis, per visibilia haec sua opera ipsis …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PLANETAE — I. PLANETAE Herodot. et Plinio, vide Planctae. II. PLANETAE stellae erraticae multis, Nigidio Errones dicti, apud A. Gellium, l. 14. c. 1. quinque antiquis tantum fuêre, a Veterib. Astrologis, in tres sectas, Chaldaicam, Aegyptiacam et Graecam… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Christian Benedict Michel — Christian Benedikt Michaelis (auch: Christian Benedict Michel; * 26. Januar 1680 in Ellrich; † 22. Februar 1764 in Halle (Saale)) war ein deutscher Orientalist und evangelischer Theologe. Inhaltsverzeichnis 1 Leben 2 Familie 3 Werke 4 …   Deutsch Wikipedia

  • Christian Benedikt Michaelis — (auch: Christian Benedict Michel; * 26. Januar 1680 in Ellrich; † 22. Februar 1764 in Halle (Saale)) war ein deutscher Orientalist und evangelischer Theologe. Inhaltsverzeichnis 1 Leben 2 Familie 3 Werke …   Deutsch Wikipedia

  • Johann Simonis — (* 10. Februar 1698 in Drusen; † 2. Januar 1768 in Hoyersdorf) war ein deutscher evangelischer Theologe und Orientalist. Inhaltsverzeichnis 1 Leben 2 Wirken 3 Werke …   Deutsch Wikipedia

  • Гуан, Антуан — Антуан Гуан фр. Antoine Gouan …   Википедия

  • «АРЕОПАГИТИКИ» — [лат. Сorpus Areopagiticum Ареопагитский корпус], собрание богословских текстов на греч. языке, приписывавшееся св. Дионисию Ареопагиту. Проблема авторства Сборник, получивший название «А.», до нач. VI в. не был известен. Впервые вслед за Севиром …   Православная энциклопедия

  • Pseudo-Dionysius Areopagita — oder Pseudo Dionysius ist ein unbekannter christlicher Autor des frühen sechsten Jahrhunderts. Er benutzt als Pseudonym den Namen „Dionysius Areopagita“ (nach Apg 17,34). Inhaltsverzeichnis 1 Der Autor 2 Schriften 3 Echtheitsfrage …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»