Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

milites+l/la

  • 1 milites Christi (Latin for warriors of Christ)

    Религия: воины Христовы

    Универсальный англо-русский словарь > milites Christi (Latin for warriors of Christ)

  • 2 milites Christi

    Религия: (Latin for "warriors of Christ") воины Христовы

    Универсальный англо-русский словарь > milites Christi

  • 3 Bucolici milites

    Būcolicī mīlitēs, ein Soldatenkorps in Ägypten, benannt von seinem Standort Bucolia (Βουκόλια) in Unterägypten, Capitol. Anton. phil. 21, 2. Vulcat. Gall. Avid. Cass. 6, 7.

    lateinisch-deutsches > Bucolici milites

  • 4 Bucolici milites

    Būcolicī mīlitēs, ein Soldatenkorps in Ägypten, benannt von seinem Standort Bucolia (Βουκόλια) in Unterägypten, Capitol. Anton. phil. 21, 2. Vulcat. Gall. Avid. Cass. 6, 7.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Bucolici milites

  • 5 comitatenses milites

    s. numeri, также Comitatenses (subst.), придворный караул, свита (1. 2 § 8 C. 1, 27. 1. 14 C. 12, 36);

    comitat. largitionum, низшие чиновники т. н. comes sacr. largit. (1. 7 C. 12, 24);

    palatini comitat., низшие чиновники т. н. comes sacr. largit., comes rerum privat. (1. 2. C. 12, 29).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > comitatenses milites

  • 6 militesente

    milite ènte agg, m bur освобождённый от воинской повинности <обязанности>

    Большой итальяно-русский словарь > militesente

  • 7 miles

    mīles, itis, c. (viell. zu griech. ὅ-μῑλος, Haufe), der Soldat, I) im allg.: a) eig. (Sing. oft kollektiv, s. Mützell Curt. 3, 1. § 1): tribuni militum, Caes.: militum introitus (Einzug), Caes.: milites Antoniani, Caes., Romani, Sullani, Iugurthini, Sall.: milites argentati, aurati, Liv.: miles auxiliarius (Ggstz. legionarius), Asin. Poll. in Cic. ep.: milites auxiliarii, Liv.: milites gregarii, Cic.: milites legionarii decimae legionis, Caes.: milites maritimi, Plaut.: miles mercennarius, Liv.: milites mercennarii, Nep.: milites novi, Sall. u. Liv., veteres, Sall.: miles tumultuarius, Sen.: segnes atque inutiles rei publicae milites, Liv.: miles statarius, Liv.: miles vernaculus, miles vernaculae legionis, Auct. b. Alex.: milites veterani, Caes.: vetus miles, Ggstz. tiro, Liv.: milites voluntarii, Liv. – milites armari (ins Gewehr treten) iubet, Caes.: iis (armis) censeo armetis milites, Pompeius in Cic. ep.: avocare milites a signis, Traian. in Plin. ep.: colligere milites Pachyno e terrestri praesidio, Cic.: conducere milites in unum, Sall.: conducere mercede milites, Liv.: conscribere voluntarios paucos milites, Liv.: conscribere milites ex Asia, Lentul. in Cic. ep., in Epiro atque Aetolia, Caes.: contrahere dispersos milites in unum, Sall. (u. so quodcumque militum contrahere poteritis, Pompeius in Cic. ep.): dare (stellen) milites, Liv.: deligere ex legionibus plurimorum stipendiorum milites, Liv.: dimittere milites, Cic., veteranos milites, Caes.: disponere milites certis spatiis intermissis, Caes.: legere milites, Pompeius in Cic. ep. u. Liv.: legere militem, verb. legere militem exercitumque conscribere, Iustin.: voluntarios milites ordinare centuriareque, in die verschiedenen Waffengattungen einreihen u. in Zenturien abteilen, Liv.: scribere (ausheben) milites, Sall. u. Liv.: scribere milites in snpplementum, Liv. – v. Offizier, Plaut. u. Ter. – u. (= miles gregarius) v. gemeinen Soldaten (im Ggstz. zu den Offizieren), Liv. (s. Fabri Liv. 22, 14, 15). – zur Kaiserzeit auch von niederen kaiserl. Beamten, die Waffen trugen u. zum Militäretat gehörten, spät. ICt. – b) übtr.: α) v. Pers.: rudis ad partus et nova miles eram, Neuling, Ov.: miles erat Phoebes, war gleichs. die Trabantin (v. einer Nymphe), Ov.: Carneades laboriosus et diuturnus sapientiae miles, Kämpfer, Streiter für d. W., Val. Max. 8, 7. ext. 5. – β) der Stein im Brett- od. Kriegsspiel, Ov. trist. 2, 477. – II) insbes., milites oft = Fußsoldaten, Fußgänger (im Ggstz. zu equites, das gew. dabeisteht od. vorhergeht), Caes., Liv. u.a. – ebenso Sing. miles kollektiv im Ggstz. zu eques, Liv. u.a. Vgl. Drak. u. Fabri Liv. 22, 37, 7. – / Archaist. Nbf. meiles, Plur. meilites, Corp. inscr. Lat. 1. no. 204. lin. 7 u. 10 sqq. – Spät. Nbf. a) milex, Gromat. vet. 246, 19. Corp. inscr. Lat. 6, 3637. – b) milis, Corp. inscr. Lat. 14, 241; vgl. Prob. inst. 126, 36 u. app. 197, 28.

    lateinisch-deutsches > miles

  • 8 miles

    mīles, itis, c. (viell. zu griech. ὅ-μῑλος, Haufe), der Soldat, I) im allg.: a) eig. (Sing. oft kollektiv, s. Mützell Curt. 3, 1. § 1): tribuni militum, Caes.: militum introitus (Einzug), Caes.: milites Antoniani, Caes., Romani, Sullani, Iugurthini, Sall.: milites argentati, aurati, Liv.: miles auxiliarius (Ggstz. legionarius), Asin. Poll. in Cic. ep.: milites auxiliarii, Liv.: milites gregarii, Cic.: milites legionarii decimae legionis, Caes.: milites maritimi, Plaut.: miles mercennarius, Liv.: milites mercennarii, Nep.: milites novi, Sall. u. Liv., veteres, Sall.: miles tumultuarius, Sen.: segnes atque inutiles rei publicae milites, Liv.: miles statarius, Liv.: miles vernaculus, miles vernaculae legionis, Auct. b. Alex.: milites veterani, Caes.: vetus miles, Ggstz. tiro, Liv.: milites voluntarii, Liv. – milites armari (ins Gewehr treten) iubet, Caes.: iis (armis) censeo armetis milites, Pompeius in Cic. ep.: avocare milites a signis, Traian. in Plin. ep.: colligere milites Pachyno e terrestri praesidio, Cic.: conducere milites in unum, Sall.: conducere mercede milites, Liv.: conscribere voluntarios paucos milites, Liv.: conscribere milites ex Asia, Lentul. in Cic. ep., in Epiro atque Aetolia, Caes.: contrahere dispersos milites in unum, Sall. (u. so quodcumque militum contrahere poteritis, Pompeius in Cic. ep.): dare (stellen) milites, Liv.: deligere ex legionibus plurimorum stipendiorum milites,
    ————
    Liv.: dimittere milites, Cic., veteranos milites, Caes.: disponere milites certis spatiis intermissis, Caes.: legere milites, Pompeius in Cic. ep. u. Liv.: legere militem, verb. legere militem exercitumque conscribere, Iustin.: voluntarios milites ordinare centuriareque, in die verschiedenen Waffengattungen einreihen u. in Zenturien abteilen, Liv.: scribere (ausheben) milites, Sall. u. Liv.: scribere milites in snpplementum, Liv. – v. Offizier, Plaut. u. Ter. – u. (= miles gregarius) v. gemeinen Soldaten (im Ggstz. zu den Offizieren), Liv. (s. Fabri Liv. 22, 14, 15). – zur Kaiserzeit auch von niederen kaiserl. Beamten, die Waffen trugen u. zum Militäretat gehörten, spät. ICt. – b) übtr.: α) v. Pers.: rudis ad partus et nova miles eram, Neuling, Ov.: miles erat Phoebes, war gleichs. die Trabantin (v. einer Nymphe), Ov.: Carneades laboriosus et diuturnus sapientiae miles, Kämpfer, Streiter für d. W., Val. Max. 8, 7. ext. 5. – β) der Stein im Brett- od. Kriegsspiel, Ov. trist. 2, 477. – II) insbes., milites oft = Fußsoldaten, Fußgänger (im Ggstz. zu equites, das gew. dabeisteht od. vorhergeht), Caes., Liv. u.a. – ebenso Sing. miles kollektiv im Ggstz. zu eques, Liv. u.a. Vgl. Drak. u. Fabri Liv. 22, 37, 7. – Archaist. Nbf. meiles, Plur. meilites, Corp. inscr. Lat. 1. no. 204. lin. 7 u. 10 sqq. – Spät. Nbf. a) milex, Gromat. vet. 246, 19. Corp. inscr. Lat. 6, 3637. – b) milis, Corp. inscr. Lat. 14, 241; vgl. Prob.
    ————
    inst. 126, 36 u. app. 197, 28.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > miles

  • 9 contineo

    con-tineo, tinuī, tentum, ēre (con u. teneo), I) zusammenhalten, 1) verbindend, a) fest aneinanderhaltend zusammenhalten, α) eig., v. Pers., fracturam manu, Cels. – v. Lebl., sutura, si nimis rara est, non continet (verst. vulnus), Cels. – im Passiv, contineri, zusammengehalten werden = zusammenhalten (intrans.), in sich festhalten (intrans.), cum agger altiore aquā contineri non posset, Caes.: quas membranas natura firmas fecit, ut continerentur (zusammenhielten = nicht auseinander gingen od. sich nicht verschöben), Cic. – so auch im Aktiv intrans., per hortum utroque commeatus continet, hängt zusammen, Plaut. Stich. 452 R. – β) übtr., zusammenhalten = im Bestehen (im Gange) erhalten, aufrecht erhalten, haec quae vitam continent omnem, Cic.: sed haec ipsa virtus amicitiam et gignit et continet, Cic.: nec enim ulla res vehementius rem publicam continet quam fides, Cic. (u. so im Passiv id hominum genus, a quo uno et summa res publica et illa provincia maxime continetur, Cic.): c. Romanis (den R.) militarem disciplinam, Liv.: hostium imminens metus disciplinam veterem continebat, Flor. – im Passiv, ut ceterae naturae suis seminibus gignuntur, augescunt, continentur, sic etc., Cic.: vis multā exercitatione continenda est, Quint.

    b) ungetrennt beieinander behaltend, zusammen halten, zusammen- od. beieinander behalten, merces (Ggstz. partiri) Cic.: milites, Caes.: exercitum (Ggstz. in civitates dividere), Liv. 28, 2, 16 (versch. v. unten no. II, 3, b, β, αα [S. 1615] aus Cic. de imp. Pomp. 38): c. gregem voce (v. Kranichen), Plin.: maximos ferarum greges linea pennis distincta continet, Cic.: aqua in devexo fluit, in plano continetur et stagnat, Sen. – m. Advv. od. Praepp. (wo?), naves frumentumque ibi, Caes.: manipulos ad signa, Caes.: ceteros in armis, Liv.: legiones uno loco, Caes.

    c) übh. in Verbindung, in Zusammenhang bringend zusammenhalten, verbinden, α) eig.: quod oppidum Cenabum pons fluminis Ligeris continebat, mit dem jenseitigen Ufer verband, Caes. b. G. 7, 11, 6. – gew. im Passiv, omnium legionum hiberna milibus passuum centum continebantur, standen auf einer Strecke von 100000 Schr. miteinander in Verbindung, Caes.: eorum (portuum) coniunctione pars oppidi, quae appellatur Insula, mari disiuncta angusto, ponte rursus adiungitur et continetur, Cic. – m. cum u. Abl. od. mit inter se, zB. eadem magni refert primordia cum quibus contineantur, in Verbindung stehen, Lucr.: si mundus globosus est ob eamque causam omnes eius partes undique aequabiles ipsae per se atque inter se continentur etc., zusammenhängen, Cic. – β) übtr.: omnes artes, quae ad humanitatem pertinent, habent quoddam commune et quasi cognatione quādam inter se continentur, Cic.: alcis hospitio contineri, durch G. mit jmd. verbunden sein, Nep.: ut non beneficiis mutuis, sed communi odio, quod erga regem susceperant, contineri viderentur, Nep.

    2) umgebend, umschließend, a) zusammenhalten = umschlossen od. eingeschlossen halten, α) übh.: orbis extumus, arcens et continens ceteros, Cic.: ut (caro mollis) intestina non satis contineat, Cels.: vis caloris... hieme fit densior eamque ob causam calorem insitum in terris continet artius, Cic.: mundus, qui omnia complexu suo coërcet et continet, Cic.: Oceanus ponto quā continet orbem, Tibull. – im Passiv, contineri m. Abl. = v. einer Örtl. umschlossen-, eingeschlossen-, umgrenzt werden, eorum una pars continetur Garumnā flumine, Oceano, finibus Belgarum, Caes.: Gallia, quae saltu Pyrenaeo Alpibusque et monte Cebennā, fluminibus Rheno et Rhodano continetur, Suet.: qui vicus positus in valle altissimis montibus undique continetur, Caes.: ita angustis montibus (eng aneinander stoßenden Bergen) mare continebatur, ut etc., Caes.: mare ripis contentum insularum non longe distantibus, Mela. – β) hemmend, feindl. umschlossen halten, eingeschlossen halten, einschließen, gefangen halten, v. lebl. Subjj., quos vincula continuerant, non castra, Iustin. – v. Pers., beluas immanes saeptis, Cic.: ventos carcere (Ggstz. ventos emittere), Ov.: alqm vinculis Romae (Ggstz. solvere), Suet.: catulos per diem catenis (Ggstz. noctibus solvere), Col.: quam illum ut honorate sic secure continet! wie ehrenvoll u. wie sorglos hält er ihn gefangen! Vell.: claustris poenalibus contineri, Solin. 1, 124. – als milit. t. t., umlagernd, umstellend eingeschlossen halten, einschließen, Pompeium quam angustissime, Caes.: hostes proelio superatos, Caes.: equitatum Pompeianum ad Dyrrhachium, Caes.: contineri munitionibus, Caes.

    b) umschließend in sich enthalten, in sich tragen od. haben, in sich begreifen, m. in u. Abl. od. m. bl. Abl., α) v. Pers.: spes illa, quam in alvo continebat, unter dem Herzen trug (v. einer Schwangeren), Cic.: so auch cum praegnans hunc ipsum Dionysum alvo contineret, Cic. – übtr., odium in omnes bonos conceptum iam diu c., Cic.: c. a deo immissum dolorem, non a se conceptum, Cic. – omnium rerum, quae ad dicendum pertinent, fontes animo ac memoriā c., Cic. – β) v. Lebl.: linea, quae centum continet pedes, Quint.: quattuor aeterna genitalia mundus continet, Ov.: si membranae eum (umorem) continuerunt, Cels.: gelum, quod (umor) continet in se, Lucr.: ut omnia, quae alantur et crescant, contineant in se vim caloris, Cic.: calor, qui aquis continetur, im W. enthalten ist, Cic. – übtr., αα) übh., enthalten, umfassen, tales res, quales hic liber continet, Cic.: primus liber (historiarum) continet res gestas regum populi Romani, Nep.: nonus liber, quo missa ad Achillem legatio continetur, Quint.: litterae tuae partim laeta partim tristia continent, Plin. ep.: quod tabulae continent, Quint.: tabellae senatus consultum continentes, Val. Max.: liber secreta civilium sacrorum continens, Val. Max.: Idus Martiae magnum mendum continent, Cic.: simplex causa est, quae absolutam in se continet unam quaestionem, Cic. – und mit folg. Acc. u. Infin. od. indir. Fragesatz, tertia epistula continebat esse tibi redditam orationem pro Clario, Plin. ep.: tabulae, quibus centum talenta dedisse Thebanos continebatur, Quint.: quando ipsos loqui deceat, quartus liber continet, Quint. – im Passiv, is liber, quo acceptae et expensae summae continebantur, Val. Max.: earum ipsarum rerum, de quibus agimus, prima institutio et quasi disciplina illo libro continetur, Cic.: epistulae ei redduntur, quibus bellum Agidis in Graecia, bellum Alexandri in Italia continebatur, Iustin.: facinus, in quo omnia nefaria contineri mihi atque inesse (begriffen u. enthalten zu sein) videntur, Cic.: diei brevitas conviviis, noctis longitudo stupris et flagitiis continebatur, wurde ausgefüllt mit usw., Cic. – ββ) etw. wesentlich in sich enthalten, etw. wesentlich bedingen, das Wesen einer Sache ausmachen, der wesentliche Inbegriff-, der Hauptpunkt (die Hauptsache) sein von od. bei etw. (s. Kühner Cic. Tusc. 3, 58. Giese Cic. de div. 1, 117. Matthiä Cic. Rosc. Am. 34), quod rem continet, quae rem continent, das, worauf es ankommt, das Wesentliche, Cic.: quod maxime rem causamque continet, Cic.: quae maxime rem continerent erant, die etwa die Hauptpunkte waren, Liv.: quod hunc locum continet, de quo agimus, Cic.: videamus de summo bono, quod continet philosophiam, welches der Hauptpunkt der Ph. ist, Cic.: haec quae vitam continent omnem, wesentlich bedingen, Cic. – im Passiv contineri alqā re od. in alqa re = wesentlich in etw. enthalten-, in od. unter etw. begriffen sein, wesentlich in etw. bestehen, durch etw. wesentlich bedingt sein, das Wesen einer Sache ausmachen, auf etw. sich wesentlich stützen, um etw. sich wesentlich drehen, non enim venis et nervis et ossibus continentur (di), Cic.: vita corpore et spiritu continetur, Cic.: status rei publicae maxime iudicatis rebus continetur, Cic.: exemplis continetur Aesopi genus, Phaedr.: artis pars magna continetur imitatione, Quint.: quo more caerimonia continetur, Caes.: Romanum foedus, quo nostra omnia continentur, Liv.: dolus malus in simulatione continetur, Cic. – v. Pers., bei etw. wesentlich beteiligt sein, qui viri hoc sermone continentur, Cic. de or. 3, 9.

    II) behalten, 1) umfassend, umschließend halten, umfaßt halten, festhalten, a) im allg.: α) v. der Hand u. v. d. Pers., die mit der Hand umfaßt: acus ea veniat in sinistram, quam dextra continuit, Cels. – v. der Pers., c. dextram obambulantis, Suet.: alcis caput, Plaut. u. Cels.: alcis caput a posteriore parte (von hinten), Cels.: colem masculi sinistrā manu (bei einer Operation), Cels.: alqm (bei einer Operation), Cels., Auct. b. Afr. u. Curt.: u. so se continendum praebere, sich halten lassen, Curt. – β) v. Lebl., festhalten, in seiner Lage od. Stellung halten, quadratas regulas defigunt, quae lateres contineant, Caes.: naves minus commode copulis continebantur, Caes. – u. als mediz. t. t., ut (fascia) impositum medicamentum contineat, Cels.: nisi utrimque recti valentesque nervi collum contineant, Cels.: ferulae circumpositae ossa in sede sua contineant, Cels.

    b) Empfangenes bei sich festhalten, behalten, α) v. der Hand: expeditius manus rapiunt, quam continent, Curt. – u. v. der Pers., mit der Hand, difficile est continere, quod capere non possis, Curt. – β) v. Magen: alvus arcet et continet, quod recipit, Cic.: alvus alias cibos non transmittit, alias non continet, Plin.: u. ohne Objekt, stomachus non od. parum continet, Cels. – im Passiv, si cibus non continetur od. non contineri potest (verst. alvo), Cels. – u. im üblen Sinne, quia quod infusum est (das Klistier) alvo continetur, Cels. – v. der Pers., im Magen, onerati mero non continent cibum vino redundante, Sen. – γ) v. Gedächtnis: velox mihi memoria erat ad continenda, quae acceperam, Sen. rhet.: nec disci audiendo possunt omnia nec memoriā contineri, Lact. – δ) v. andern Ggstdn.: mollis lana, quae umorem intus contineat, Cels.: lapides rotundi, qui et contineant umorem et transmittant, Plin.: ut scrobes quam maxime accipiant aquam contineantque, Plin.: arida continent odorem diutius, Plin.

    2) wo behalten = wo bleiben lassen, a) übh.: digitum ibi continere, donec etc., Cels.: aeger manus sub multa veste continere debet, Cels.: contineat sub lingua salem, donec liquescat, Plin.: semper manum intra pallium, Quint.: c. manus paenulis, Suet.: brachium veste, Quint.: aquam calidam ore, Cels.: oleum in ore, Plin. – übtr., jmd. in einer Tätigkeit, in einem Zustande bleiben lassen, in od. bei etw. erhalten, alqm in ea exercitatione, Cic.: se in suis perennibus studiis, Cic.: haud aequo animo se in secundo gradu, sich begnügen mit usw., Curt.: alqm in officio suo, Cornif. rhet.: Belgas in officio (Gehorsam), Caes.: civitates in amicitia, Hirt. b. G.: Galliam in pace, Hirt. b. G.: Hispanias in summa quiete, Vell.: alqm sub tutela sua, bevormunden, Sen. – u. als mediz. t. t., alqm in ieiunio, Cels.: quā ratione aeger continendus sit, wie zu halten, Cels.

    b) wo verweilen lassen, sich aufhalten lassen, sich aufzuhalten nötigen, wie unser behalten, innen halten u. bl. halten, milites sub pellibus, Caes.: pecudem sub tecto, Col.: aegrum lucido loco od. obscuro loco, Cels.: exercitum castris, Caes.: partem iuniorum domi, Liv.: alqm domi atque intra privatos parietes, Quint.: deos parietibus inclusos, Cic.: indignationes domi, verbergen, Liv. 1, 10, 1. – v. lebl. Subjj., rogo ut veniat, quia me recens adhuc luctus limine contineret, Plin. ep.: u. (im Bilde) neque privata domus parietibus continere voces coniurationis tuae potest, Cic.: si sui iuris finibus matronas contineret pudor, Liv. – bes. oft se continere u. Passiv contineri, sich halten, sich aufhalten, sich innen halten, se in lectulo, Cels.: se in villa, Val. Max.: se in Italia, Vell.: se intra coloniam suam, Sen. rhet.: sese intra silvas in occulto, sich in den W. verborgen halten, Caes.: se hoc colle, Caes.: se tectis od. se alvo (v. Bienen), Plin.: se vallo adversus validiorem hostem, Liv.: se portis muroque, Liv.: se suo loco (Stellung), Caes.: sese ad hoc tempus his sedibus, Caes.: se ruri, Ter.: se consulto domi, Cic.: u. (im Bilde) se suarum rerum finibus, Cic.: u. (m. Ang. wie?) si Poenus sub angulo Alpium quietus se contineat, sich ruhig verhalte, Liv. 29, 5, 9. – im Passiv, contineri intra suum limen, sich auf das Haus beschränken, Liv.: contineri tecto ac parietibus, Cic., tectis ac tenebris, Cic.: absol., acies ad solis occasum continentur, bleiben stehen, bleiben in ihrer Stellung, Caes. b. c. 1, 83, 3. – dah. prägn., α) alqm continere, jmd. innen halten = im Hause zu bleiben nötigen, frigidus agricolam si quando continet imber, Verg. georg. 1, 259. – u. so bes. nachaug. oft se continere, sich innen halten (Ggstz. progredi), gew. = zu Hause bleiben, Cels. u. Suet.; selten = sich im Lager halten, zB. Iustin. 42, 4, 8. – β) alqd continere, etw. innen behalten = nicht mitteilen, teils Geschriebenes nicht herausgeben, reliquos libros, Cic. ad Att. 13, 21, 4. – teils Gewußtes bei sich od. für sich behalten, verschwiegen halten (Ggstz. proferre), quae vera audivi taceo atque contineo optime, Ter.: petimus ab Antonio, ut ea, quae continet neque adhuc protulit, explicet nobis, Cic. – teils einen Affekt zurückhalten, unterdrücken, verbergen = nicht äußern, nicht laut werden lassen m. dopp. Acc., alqd (gaudium, dolorem) tacitum c. od. c. non posse, Liv. 30, 17, 5 u. 40, 3, 5. c) wo aufbewahrt halten, aufbewahren, lacus (est) lacuna magna, ubi aqua contineri potest, Varro LL.: c. murenas ingentes in piscina, Sen.: privatā custodiā (Obhut) contineri (v. Schriften), Cic.: ebenso Vestae custodiā contineri (v. Palladium), Cic.: gens Aegyptiorum, quae plurimorum saeculorum et eventorum memoriam litteris continet, Cic.

    3) innen halten, einhalten = anhalten, aufhalten, an sich halten, hemmen, deutsch auch bl. halten, a) eig.: α) Lebl.: aquam, Caes.: ora frenis spumantibus, Phaedr. – animam in dicendo, Cic.: spiritum, Cels.: spiritum diutius, Cels.: spiritum in natando, Plin.: gradum, Verg.: c. vocem, den Mund halten, Cic.: c. risum, Cic.: vix od. non c. lacrimas, Plaut. u. Aur. Vict.: non c. bilem, Sen. rhet.: diligentissime c. linguam, im Zaume halten, Cic.: so petulans non linguam, non manum continet, Sen.: unde manum iuventus metu deorum continuit? Hor. – β) leb. Wesen: suos continuit silentio (in St.), Liv.: artis frenis continet equos, Sen. poët. – v. leb. Subjj., an te tempestas continet? Plaut.: hos omnes flumina continebant, Caes.

    b) übtr.: α) jmd. aufhalten, abhalten, enthalten, m. ab u. Abl., suos a proelio, Caes.: omni ope milites ab seditione, Liv.: de omnibus rebus c. se ab assentiendo, Cic.: contineo me ab exemplis, Cic. – m. folg. ne od. (bei vorhergeh. Negation) m. quin od. quominus u. Konj., contineo igitur me, ne incognito assentiar, Cic.: ut contineant milites, ne studio pugnandi longius progrediantur, Caes.: nec contineri Macedones poterant, quin cursu quoque ad hostem contenderent, Curt.: ut vix ab amicis, quominus occideret eum, contineretur, Curt. – β) im Zaume-, in Schranken halten, αα) politisch od. militärisch im Zaume-, im Gehorsam (in der Treue) halten od. erhalten, in der Zucht halten (s. Fabri Liv. 22, 22, 11), reliquos Macedonas, Liv.: nauticos in navibus, Liv.: exercitum (v. Feldherrn), Cic. de imp. Pomp. 38 (versch. von Liv. 28, 2, 16 oben no. I, 1, b). – v. lebl. Subjj., severitas imperii eos continuit, Liv.: metum continuisse ad eam diem Hispanorum animos, Liv. – m. Abl. (durch), c. Asiam modico exercitu, Curt.: proprio bello Tiburtes, Liv.: Etruscos non tam armis, quam iudiciorum terrore, Liv.: c. aequitate animi plebem, durch Zufriedenheit im Gehorsam halten = zufrieden erhalten, Caes.: c. fide populares, durch Tr. im G. h. = in der Tr. erhalten, Curt.: quae pauca (oppida) magis metu quam fide continebantur, Liv. – bei vorhergeh. Negation m. folg. quin u. Konj., qui (Bituriges) unius legionis hibernis contineri (abgehalten werden) non poterant, quin bellum pararent, Hirt. b. G. 8, 2. § 2. – ββ) moralisch im Zaume halten, bezähmen, zügeln, mäßigen, u. refl. continere se od. Passiv contineri medial = an sich halten, sich mäßigen, sich beherrschen, omnes cupiditates, Cic.: appetitiones od. appetitus animi (Ggstz. remittere, freien Lauf lassen), Cic.: se, Cic.: insolentiam suam modeste, Cic.: u. (v. lebl. Subjj.) quosdam continet metus, Quint.: ut metu contineatur audacia, Cic. – m. in u. Abl., in Scaevola c. dicta, Cic.: c. se in aliqua libidine (Ggstz. se in aliqua libidine effundere), Cic.: im Passiv, in illa cupiditate contineri, sich mäßigen (Ggstz. flagrare amentiā, inflammatā ferri libidine), Cic. – m. ab u. Abl., temeritatem ab omni lapsu, Cic.: a praesenti supplicio tuo continuit populus Romanus se et repressit, Cic. – bei vorhergeh. Negation m. folg. quin u. Konj., te non potuisse continere iracundiam tuam, quin nobis de morte Caesaris obiceres, Brut. et Cass. in Cic. ep.: non continentes (verst. se), quin protinus adicerent, Vell.: non posse milites contineri, quin etc., Caes.: vix me contineo, quin involem in capillum, Ter.: male me, quin vera faterer, continui, male, quin, ut oportuit, oscula ferrem, Ov.: im Passiv, contineri, quin complectar, non queo, Plaut. – im Passiv im Zshg. absol., equidem cupio (sc. reducere) et vix contineor (sc. quin reducam), Ter. Hec. 615.

    lateinisch-deutsches > contineo

  • 10 contineo

    con-tineo, tinuī, tentum, ēre (con u. teneo), I) zusammenhalten, 1) verbindend, a) fest aneinanderhaltend zusammenhalten, α) eig., v. Pers., fracturam manu, Cels. – v. Lebl., sutura, si nimis rara est, non continet (verst. vulnus), Cels. – im Passiv, contineri, zusammengehalten werden = zusammenhalten (intrans.), in sich festhalten (intrans.), cum agger altiore aquā contineri non posset, Caes.: quas membranas natura firmas fecit, ut continerentur (zusammenhielten = nicht auseinander gingen od. sich nicht verschöben), Cic. – so auch im Aktiv intrans., per hortum utroque commeatus continet, hängt zusammen, Plaut. Stich. 452 R. – β) übtr., zusammenhalten = im Bestehen (im Gange) erhalten, aufrecht erhalten, haec quae vitam continent omnem, Cic.: sed haec ipsa virtus amicitiam et gignit et continet, Cic.: nec enim ulla res vehementius rem publicam continet quam fides, Cic. (u. so im Passiv id hominum genus, a quo uno et summa res publica et illa provincia maxime continetur, Cic.): c. Romanis (den R.) militarem disciplinam, Liv.: hostium imminens metus disciplinam veterem continebat, Flor. – im Passiv, ut ceterae naturae suis seminibus gignuntur, augescunt, continentur, sic etc., Cic.: vis multā exercitatione continenda est, Quint.
    b) ungetrennt beieinander behaltend, zusammen-
    ————
    halten, zusammen- od. beieinander behalten, merces (Ggstz. partiri) Cic.: milites, Caes.: exercitum (Ggstz. in civitates dividere), Liv. 28, 2, 16 (versch. v. unten no. II, 3, b, β, αα [S. 1615] aus Cic. de imp. Pomp. 38): c. gregem voce (v. Kranichen), Plin.: maximos ferarum greges linea pennis distincta continet, Cic.: aqua in devexo fluit, in plano continetur et stagnat, Sen. – m. Advv. od. Praepp. (wo?), naves frumentumque ibi, Caes.: manipulos ad signa, Caes.: ceteros in armis, Liv.: legiones uno loco, Caes.
    c) übh. in Verbindung, in Zusammenhang bringend zusammenhalten, verbinden, α) eig.: quod oppidum Cenabum pons fluminis Ligeris continebat, mit dem jenseitigen Ufer verband, Caes. b. G. 7, 11, 6. – gew. im Passiv, omnium legionum hiberna milibus passuum centum continebantur, standen auf einer Strecke von 100000 Schr. miteinander in Verbindung, Caes.: eorum (portuum) coniunctione pars oppidi, quae appellatur Insula, mari disiuncta angusto, ponte rursus adiungitur et continetur, Cic. – m. cum u. Abl. od. mit inter se, zB. eadem magni refert primordia cum quibus contineantur, in Verbindung stehen, Lucr.: si mundus globosus est ob eamque causam omnes eius partes undique aequabiles ipsae per se atque inter se continentur etc., zusammenhängen, Cic. – β) übtr.: omnes artes, quae ad humanitatem pertinent, habent quoddam commune et quasi cogna-
    ————
    tione quādam inter se continentur, Cic.: alcis hospitio contineri, durch G. mit jmd. verbunden sein, Nep.: ut non beneficiis mutuis, sed communi odio, quod erga regem susceperant, contineri viderentur, Nep.
    2) umgebend, umschließend, a) zusammenhalten = umschlossen od. eingeschlossen halten, α) übh.: orbis extumus, arcens et continens ceteros, Cic.: ut (caro mollis) intestina non satis contineat, Cels.: vis caloris... hieme fit densior eamque ob causam calorem insitum in terris continet artius, Cic.: mundus, qui omnia complexu suo coërcet et continet, Cic.: Oceanus ponto quā continet orbem, Tibull. – im Passiv, contineri m. Abl. = v. einer Örtl. umschlossen-, eingeschlossen-, umgrenzt werden, eorum una pars continetur Garumnā flumine, Oceano, finibus Belgarum, Caes.: Gallia, quae saltu Pyrenaeo Alpibusque et monte Cebennā, fluminibus Rheno et Rhodano continetur, Suet.: qui vicus positus in valle altissimis montibus undique continetur, Caes.: ita angustis montibus (eng aneinander stoßenden Bergen) mare continebatur, ut etc., Caes.: mare ripis contentum insularum non longe distantibus, Mela. – β) hemmend, feindl. umschlossen halten, eingeschlossen halten, einschließen, gefangen halten, v. lebl. Subjj., quos vincula continuerant, non castra, Iustin. – v. Pers., beluas immanes saeptis, Cic.: ventos carcere (Ggstz. ventos emittere), Ov.: alqm vinculis Romae (Ggstz.
    ————
    solvere), Suet.: catulos per diem catenis (Ggstz. noctibus solvere), Col.: quam illum ut honorate sic secure continet! wie ehrenvoll u. wie sorglos hält er ihn gefangen! Vell.: claustris poenalibus contineri, Solin. 1, 124. – als milit. t. t., umlagernd, umstellend eingeschlossen halten, einschließen, Pompeium quam angustissime, Caes.: hostes proelio superatos, Caes.: equitatum Pompeianum ad Dyrrhachium, Caes.: contineri munitionibus, Caes.
    b) umschließend in sich enthalten, in sich tragen od. haben, in sich begreifen, m. in u. Abl. od. m. bl. Abl., α) v. Pers.: spes illa, quam in alvo continebat, unter dem Herzen trug (v. einer Schwangeren), Cic.: so auch cum praegnans hunc ipsum Dionysum alvo contineret, Cic. – übtr., odium in omnes bonos conceptum iam diu c., Cic.: c. a deo immissum dolorem, non a se conceptum, Cic. – omnium rerum, quae ad dicendum pertinent, fontes animo ac memoriā c., Cic. – β) v. Lebl.: linea, quae centum continet pedes, Quint.: quattuor aeterna genitalia mundus continet, Ov.: si membranae eum (umorem) continuerunt, Cels.: gelum, quod (umor) continet in se, Lucr.: ut omnia, quae alantur et crescant, contineant in se vim caloris, Cic.: calor, qui aquis continetur, im W. enthalten ist, Cic. – übtr., αα) übh., enthalten, umfassen, tales res, quales hic liber continet, Cic.: primus liber (historiarum) continet res gestas regum populi
    ————
    Romani, Nep.: nonus liber, quo missa ad Achillem legatio continetur, Quint.: litterae tuae partim laeta partim tristia continent, Plin. ep.: quod tabulae continent, Quint.: tabellae senatus consultum continentes, Val. Max.: liber secreta civilium sacrorum continens, Val. Max.: Idus Martiae magnum mendum continent, Cic.: simplex causa est, quae absolutam in se continet unam quaestionem, Cic. – und mit folg. Acc. u. Infin. od. indir. Fragesatz, tertia epistula continebat esse tibi redditam orationem pro Clario, Plin. ep.: tabulae, quibus centum talenta dedisse Thebanos continebatur, Quint.: quando ipsos loqui deceat, quartus liber continet, Quint. – im Passiv, is liber, quo acceptae et expensae summae continebantur, Val. Max.: earum ipsarum rerum, de quibus agimus, prima institutio et quasi disciplina illo libro continetur, Cic.: epistulae ei redduntur, quibus bellum Agidis in Graecia, bellum Alexandri in Italia continebatur, Iustin.: facinus, in quo omnia nefaria contineri mihi atque inesse (begriffen u. enthalten zu sein) videntur, Cic.: diei brevitas conviviis, noctis longitudo stupris et flagitiis continebatur, wurde ausgefüllt mit usw., Cic. – ββ) etw. wesentlich in sich enthalten, etw. wesentlich bedingen, das Wesen einer Sache ausmachen, der wesentliche Inbegriff-, der Hauptpunkt (die Hauptsache) sein von od. bei etw. (s. Kühner Cic. Tusc. 3, 58. Giese Cic. de div. 1, 117. Matthiä Cic. Rosc.
    ————
    Am. 34), quod rem continet, quae rem continent, das, worauf es ankommt, das Wesentliche, Cic.: quod maxime rem causamque continet, Cic.: quae maxime rem continerent erant, die etwa die Hauptpunkte waren, Liv.: quod hunc locum continet, de quo agimus, Cic.: videamus de summo bono, quod continet philosophiam, welches der Hauptpunkt der Ph. ist, Cic.: haec quae vitam continent omnem, wesentlich bedingen, Cic. – im Passiv contineri alqā re od. in alqa re = wesentlich in etw. enthalten-, in od. unter etw. begriffen sein, wesentlich in etw. bestehen, durch etw. wesentlich bedingt sein, das Wesen einer Sache ausmachen, auf etw. sich wesentlich stützen, um etw. sich wesentlich drehen, non enim venis et nervis et ossibus continentur (di), Cic.: vita corpore et spiritu continetur, Cic.: status rei publicae maxime iudicatis rebus continetur, Cic.: exemplis continetur Aesopi genus, Phaedr.: artis pars magna continetur imitatione, Quint.: quo more caerimonia continetur, Caes.: Romanum foedus, quo nostra omnia continentur, Liv.: dolus malus in simulatione continetur, Cic. – v. Pers., bei etw. wesentlich beteiligt sein, qui viri hoc sermone continentur, Cic. de or. 3, 9.
    II) behalten, 1) umfassend, umschließend halten, umfaßt halten, festhalten, a) im allg.: α) v. der Hand u. v. d. Pers., die mit der Hand umfaßt: acus ea veniat in sinistram, quam dextra continuit, Cels. –
    ————
    v. der Pers., c. dextram obambulantis, Suet.: alcis caput, Plaut. u. Cels.: alcis caput a posteriore parte (von hinten), Cels.: colem masculi sinistrā manu (bei einer Operation), Cels.: alqm (bei einer Operation), Cels., Auct. b. Afr. u. Curt.: u. so se continendum praebere, sich halten lassen, Curt. – β) v. Lebl., festhalten, in seiner Lage od. Stellung halten, quadratas regulas defigunt, quae lateres contineant, Caes.: naves minus commode copulis continebantur, Caes. – u. als mediz. t. t., ut (fascia) impositum medicamentum contineat, Cels.: nisi utrimque recti valentesque nervi collum contineant, Cels.: ferulae circumpositae ossa in sede sua contineant, Cels.
    b) Empfangenes bei sich festhalten, behalten, α) v. der Hand: expeditius manus rapiunt, quam continent, Curt. – u. v. der Pers., mit der Hand, difficile est continere, quod capere non possis, Curt. – β) v. Magen: alvus arcet et continet, quod recipit, Cic.: alvus alias cibos non transmittit, alias non continet, Plin.: u. ohne Objekt, stomachus non od. parum continet, Cels. – im Passiv, si cibus non continetur od. non contineri potest (verst. alvo), Cels. – u. im üblen Sinne, quia quod infusum est (das Klistier) alvo continetur, Cels. – v. der Pers., im Magen, onerati mero non continent cibum vino redundante, Sen. – γ) v. Gedächtnis: velox mihi memoria erat ad continenda, quae acceperam, Sen. rhet.: nec disci audiendo pos-
    ————
    sunt omnia nec memoriā contineri, Lact. – δ) v. andern Ggstdn.: mollis lana, quae umorem intus contineat, Cels.: lapides rotundi, qui et contineant umorem et transmittant, Plin.: ut scrobes quam maxime accipiant aquam contineantque, Plin.: arida continent odorem diutius, Plin.
    2) wo behalten = wo bleiben lassen, a) übh.: digitum ibi continere, donec etc., Cels.: aeger manus sub multa veste continere debet, Cels.: contineat sub lingua salem, donec liquescat, Plin.: semper manum intra pallium, Quint.: c. manus paenulis, Suet.: brachium veste, Quint.: aquam calidam ore, Cels.: oleum in ore, Plin. – übtr., jmd. in einer Tätigkeit, in einem Zustande bleiben lassen, in od. bei etw. erhalten, alqm in ea exercitatione, Cic.: se in suis perennibus studiis, Cic.: haud aequo animo se in secundo gradu, sich begnügen mit usw., Curt.: alqm in officio suo, Cornif. rhet.: Belgas in officio (Gehorsam), Caes.: civitates in amicitia, Hirt. b. G.: Galliam in pace, Hirt. b. G.: Hispanias in summa quiete, Vell.: alqm sub tutela sua, bevormunden, Sen. – u. als mediz. t. t., alqm in ieiunio, Cels.: quā ratione aeger continendus sit, wie zu halten, Cels.
    b) wo verweilen lassen, sich aufhalten lassen, sich aufzuhalten nötigen, wie unser behalten, innen halten u. bl. halten, milites sub pellibus, Caes.: pecudem sub tecto, Col.: aegrum lucido loco
    ————
    od. obscuro loco, Cels.: exercitum castris, Caes.: partem iuniorum domi, Liv.: alqm domi atque intra privatos parietes, Quint.: deos parietibus inclusos, Cic.: indignationes domi, verbergen, Liv. 1, 10, 1. – v. lebl. Subjj., rogo ut veniat, quia me recens adhuc luctus limine contineret, Plin. ep.: u. (im Bilde) neque privata domus parietibus continere voces coniurationis tuae potest, Cic.: si sui iuris finibus matronas contineret pudor, Liv. – bes. oft se continere u. Passiv contineri, sich halten, sich aufhalten, sich innen halten, se in lectulo, Cels.: se in villa, Val. Max.: se in Italia, Vell.: se intra coloniam suam, Sen. rhet.: sese intra silvas in occulto, sich in den W. verborgen halten, Caes.: se hoc colle, Caes.: se tectis od. se alvo (v. Bienen), Plin.: se vallo adversus validiorem hostem, Liv.: se portis muroque, Liv.: se suo loco (Stellung), Caes.: sese ad hoc tempus his sedibus, Caes.: se ruri, Ter.: se consulto domi, Cic.: u. (im Bilde) se suarum rerum finibus, Cic.: u. (m. Ang. wie?) si Poenus sub angulo Alpium quietus se contineat, sich ruhig verhalte, Liv. 29, 5, 9. – im Passiv, contineri intra suum limen, sich auf das Haus beschränken, Liv.: contineri tecto ac parietibus, Cic., tectis ac tenebris, Cic.: absol., acies ad solis occasum continentur, bleiben stehen, bleiben in ihrer Stellung, Caes. b. c. 1, 83, 3. – dah. prägn., α) alqm continere, jmd. innen halten = im Hause zu bleiben nötigen, frigi-
    ————
    dus agricolam si quando continet imber, Verg. georg. 1, 259. – u. so bes. nachaug. oft se continere, sich innen halten (Ggstz. progredi), gew. = zu Hause bleiben, Cels. u. Suet.; selten = sich im Lager halten, zB. Iustin. 42, 4, 8. – β) alqd continere, etw. innen behalten = nicht mitteilen, teils Geschriebenes nicht herausgeben, reliquos libros, Cic. ad Att. 13, 21, 4. – teils Gewußtes bei sich od. für sich behalten, verschwiegen halten (Ggstz. proferre), quae vera audivi taceo atque contineo optime, Ter.: petimus ab Antonio, ut ea, quae continet neque adhuc protulit, explicet nobis, Cic. – teils einen Affekt zurückhalten, unterdrücken, verbergen = nicht äußern, nicht laut werden lassen m. dopp. Acc., alqd (gaudium, dolorem) tacitum c. od. c. non posse, Liv. 30, 17, 5 u. 40, 3, 5. c) wo aufbewahrt halten, aufbewahren, lacus (est) lacuna magna, ubi aqua contineri potest, Varro LL.: c. murenas ingentes in piscina, Sen.: privatā custodiā (Obhut) contineri (v. Schriften), Cic.: ebenso Vestae custodiā contineri (v. Palladium), Cic.: gens Aegyptiorum, quae plurimorum saeculorum et eventorum memoriam litteris continet, Cic.
    3) innen halten, einhalten = anhalten, aufhalten, an sich halten, hemmen, deutsch auch bl. halten, a) eig.: α) Lebl.: aquam, Caes.: ora frenis spumantibus, Phaedr. – animam in dicendo, Cic.: spiritum, Cels.: spiritum diutius, Cels.: spiritum in natando, Plin.:
    ————
    gradum, Verg.: c. vocem, den Mund halten, Cic.: c. risum, Cic.: vix od. non c. lacrimas, Plaut. u. Aur. Vict.: non c. bilem, Sen. rhet.: diligentissime c. linguam, im Zaume halten, Cic.: so petulans non linguam, non manum continet, Sen.: unde manum iuventus metu deorum continuit? Hor. – β) leb. Wesen: suos continuit silentio (in St.), Liv.: artis frenis continet equos, Sen. poët. – v. leb. Subjj., an te tempestas continet? Plaut.: hos omnes flumina continebant, Caes.
    b) übtr.: α) jmd. aufhalten, abhalten, enthalten, m. ab u. Abl., suos a proelio, Caes.: omni ope milites ab seditione, Liv.: de omnibus rebus c. se ab assentiendo, Cic.: contineo me ab exemplis, Cic. – m. folg. ne od. (bei vorhergeh. Negation) m. quin od. quominus u. Konj., contineo igitur me, ne incognito assentiar, Cic.: ut contineant milites, ne studio pugnandi longius progrediantur, Caes.: nec contineri Macedones poterant, quin cursu quoque ad hostem contenderent, Curt.: ut vix ab amicis, quominus occideret eum, contineretur, Curt. – β) im Zaume-, in Schranken halten, αα) politisch od. militärisch im Zaume-, im Gehorsam (in der Treue) halten od. erhalten, in der Zucht halten (s. Fabri Liv. 22, 22, 11), reliquos Macedonas, Liv.: nauticos in navibus, Liv.: exercitum (v. Feldherrn), Cic. de imp. Pomp. 38 (versch. von Liv. 28, 2, 16 oben no. I, 1, b). – v. lebl. Subjj., severitas imperii eos continuit, Liv.:
    ————
    metum continuisse ad eam diem Hispanorum animos, Liv. – m. Abl. (durch), c. Asiam modico exercitu, Curt.: proprio bello Tiburtes, Liv.: Etruscos non tam armis, quam iudiciorum terrore, Liv.: c. aequitate animi plebem, durch Zufriedenheit im Gehorsam halten = zufrieden erhalten, Caes.: c. fide populares, durch Tr. im G. h. = in der Tr. erhalten, Curt.: quae pauca (oppida) magis metu quam fide continebantur, Liv. – bei vorhergeh. Negation m. folg. quin u. Konj., qui (Bituriges) unius legionis hibernis contineri (abgehalten werden) non poterant, quin bellum pararent, Hirt. b. G. 8, 2. § 2. – ββ) moralisch im Zaume halten, bezähmen, zügeln, mäßigen, u. refl. continere se od. Passiv contineri medial = an sich halten, sich mäßigen, sich beherrschen, omnes cupiditates, Cic.: appetitiones od. appetitus animi (Ggstz. remittere, freien Lauf lassen), Cic.: se, Cic.: insolentiam suam modeste, Cic.: u. (v. lebl. Subjj.) quosdam continet metus, Quint.: ut metu contineatur audacia, Cic. – m. in u. Abl., in Scaevola c. dicta, Cic.: c. se in aliqua libidine (Ggstz. se in aliqua libidine effundere), Cic.: im Passiv, in illa cupiditate contineri, sich mäßigen (Ggstz. flagrare amentiā, inflammatā ferri libidine), Cic. – m. ab u. Abl., temeritatem ab omni lapsu, Cic.: a praesenti supplicio tuo continuit populus Romanus se et repressit, Cic. – bei vorhergeh. Negation m. folg. quin u. Konj., te non po-
    ————
    tuisse continere iracundiam tuam, quin nobis de morte Caesaris obiceres, Brut. et Cass. in Cic. ep.: non continentes (verst. se), quin protinus adicerent, Vell.: non posse milites contineri, quin etc., Caes.: vix me contineo, quin involem in capillum, Ter.: male me, quin vera faterer, continui, male, quin, ut oportuit, oscula ferrem, Ov.: im Passiv, contineri, quin complectar, non queo, Plaut. – im Passiv im Zshg. absol., equidem cupio (sc. reducere) et vix contineor (sc. quin reducam), Ter. Hec. 615.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > contineo

  • 11 expono

    ex-pōno, posuī, positum, ere, heraus-, offen hinsetzen, aufstellen, I) eig.: A) im allg.: scalas, hinsetzen, anlegen, Verg. Aen. 10, 654: fenum Graecum in sole aut in furno, ut siccescat, Col. 12, 28, 1: eam (partem foliorum inferiorem) supra fieri et exponi ad oculos et ad solem, Gell. 9, 7, 1: im Bilde, vitam in oculis atque in conspectu omnium, Cic. div. in Caec. 27: totam causam explicemus atque ante oculos expositam consideremus, Cic. Rosc. Am. 34. – dah. expositus, v. Örtl., frei daliegend, hinliegend, sich erstreckend, expositae prope in ipsis litoribus urbes, Liv.: Numidia ad ripas exposita fluminis Ampsaci, Mela: rupes exposta (= exposita) ponto, Verg. – B) insbes.: 1) an das Land setzen, a) an das Land werfen, -spülen, os (Orphei) peregrinis arenis, Ov. met. 11, 56: contortas fundo rates Tauromenitanis litoribus (v. der Charybdis), Pacat. pan. 26, 4. – b) als naut. t. t., α) an das Land setzen, landen, ausladen, ausschiffen, lebl. Ggstde., advexi, exposui, Cic.: exp. frnmentum, Cic.: merces suas, ICt.: tegulas de navibus, Liv. – Pers. (bes. Truppen), copias, milites, exercitum, Caes.: ibi Themistoclem, Nep.: milites (ex) navibus, Caes.: filium in terram, Caes.: milites od. exercitum in terram, Caes. u. Liv.: legiones in terram, Vell.: alqm in litus, Liv., in litore, Suet.: alqm in portu Tarentino, Iustin.: exercitum in Africa, Liv.: milites ad eum locum, qui appellabatur Palaeste, Caes. – dah. scherzh., ego istos amasios hoc ictu exponam (an die Luft setzen) atque omnes eiciam foras, Plaut. truc. 658: paene exposivit cubito, hat mich fast auf den Sand gesetzt, Plaut. Cas. 853. – β) über Bord werfen, onus, Marcian. dig. 39, 4, 16. § 8. – 2) öffentlich aufstellen, alqd venditioni, Tac.: bes. zur Schau, vasa Samia, Cic.: u. magnum argenti pondus (eine Masse von Silbergeschirr), Caes.: alqm populo videndum, Ov.: copias in omnibus collibus, gleichs. ausstellen, offen aufstellen, Caes. – 3) ein Kind an einem Orte aussetzen, puellam, Komik.: puerum, Iustin.: pueros, Lact.: filios, Tert.: puellam ad necem, Plaut.: in proxima alluvie pueros, Liv.: infantem ad ianuam matris, Suet.: ingenuus in Gallia natus, sed expositus, Suet.: subst., expositum agnoscere, recipere, Quint.: lex de expositis, Quint. – 4) eine Pflanze usw. ins Land setzen, mense Februario seu planta seu semen exponitur, Pallad. 3, 25, 31. – II) übtr.: 1) aufstellen, vor Augen legen, a) im allg.: praemia alci, Cic.: vitam suam ad imitandum, Cic.: factum (zur Nachahmung), Cic. – b) aussetzen = zur Verfügung stellen, alci DCCC, Cic.: per urbes benigne commeatus, Liv.: colores alci ad variandum, Cic. – c) als jurist. t. t., schriftl. ausstellen, epistulam (einen Schein) in eos exposuit, ICt.: exp. cautionem in alqm, ICt. – 2) mündlich od. schriftlich darlegen, a) aus einandersetzen, darstellen, zeigen, schildern, beschreiben, abhandeln, vitam alcis totam, Cic.: mores Graiorum, Nep.: alqm versibus, Nep.: breviter consulatum alcis, Cic.: Africae situm paucis, Sall.: mandata in senatu, Cic.: plura de alqo, Nep.: bl. de vita imperatorum, Nep.: m. folg. indir. Fragesatz (m. qui, quid, quemadmodum u. dgl.), Lucr., Cic. u.a.: m. folg. Acc. u. Infin. (= zeigen, dartun), Lucr. 1, 121. Cic. Tusc. 1, 26. – b) den Inhalt von etwas in Worte kleiden, aufsetzen, aufstellen, condiciones pacis, Iustin.: orationem obliquam, Iustin. – 3) aussetzen = preisgeben, bloßstellen, gew. exponi od. expositum esse u. Partiz. expositus, a) der Lage, Stellung nach, ager expositus ventis, Plin.: locus expositus solibus, Plin.: mare procellis undique expositum, Mela: mare in omnes tempestates expositum, Sen.: mare nimiā propinquitate ad pericula classium externarum expositum, Liv.: expositi adversus Italiam, Liv.: ut (exercitus) undique hosti exponeretur, Flor.: expositus ad ictus, Liv. u. Curt.: ad omnes ictus, Curt.: contra magnas copias se expositum videre, Auct. b. Afr. – b) den Verhältnissen nach, ne inermes provinciae barbaris nationibus exponerentur, Tac.: expositum ad invidiam Marcelli nomen, Tac.: ut minus ad iniurias fortunae simus expositi, Sen.: libertas exposita ad iniurias Masinissae, Liv.: ira magis exposita contemptui est, Sen. – absol. (iracundi) simplices videntur, quia expositi sunt, weil sie (der Tücke) preisgegeben sind, Sen. de ira 2, 16, 3: u. so bei Spät. oft = dem Hohne preisgeben, nomen dei, Lact.: vitia patriarcharum, Ambros.; vgl. Bünem. Lact. 1, 7. § 7. – 4) ablegen (s. Bünem. Lact. 3, 26, 13 u. 7, 5, 22. Rönsch Itala p. 364), nomen virginitatis, Arnob.: infantiam, Lact.: veterem hominem, Tert.: curas, Arnob. – / Archaist. Perf. exposivit, Plaut. Cas. 853. – Synkop. Partiz. Perf. expostus, Cato r. r. 151, 2. Verg. Aen. 10, 694. Stat. Theb. 5, 551 u. 7, 197.

    lateinisch-deutsches > expono

  • 12 einquartieren

    einquartieren, collocare in alqo loco oder apud alqm (z.B. copias in hibernis, in [bei] Aeduis: u. comites apud ceteros hospites). – die Soldaten ei., milites per hospitia disponere od. in hospitia dividere od. in hospitia deducere (bei den Bürgern); milites per oppida dispertire (in die einzelnen Städte legen): sich bei jmd. ei. (als Gast), devertere od. deverti ad alqm; alcis hospitio uti: das Heer in Häusern einquartiert haben, exercitum in tectis habere: in einer Stadt einquartiert werden, hospitium accipere m. Genet. od. Abl. (z.B. Pergami, Athenis). Einquartierung, milites per hospitia dispositi od. in hospitia divisi (in bezug auf die Soldaten). – milites tecto (tectis) od. ad se recepti (in bezug auf den Wirt).

    deutsch-lateinisches > einquartieren

  • 13 exerzieren

    exerzieren, I) v. tr.exercere (einüben übh.). – exercere in armis (unterden Waffen einüben). – armis erudire (im Gebrauch der Waffen unterrichten, z.B. im Exerzierhaus, sub tecto). docere equo armisque (im Reiten u. Fechten [850] unterrichten, einen Reiter). – die Soldaten tüchtig e., milites perpetuis exercitiis ad Romanae disciplinae formam redigere (sie mit röm. Kriegszucht und -kunst bekannt machen); milites omni disciplinā militari erudire (den Soldaten in allen Zweigen der Kriegskunst Schule beibringen ); milites frequentibus exercitiis ad proelia praeparare (sie zum Kampfe tüchtigmachen); in allen Waffengattungen e., milites ad omne genus armorum exercere. – gut exerziert sein, armis eruditum esse (in bezug auf den Gebrauch der Waffen); omni disciplinā militari eruditum esse (in bezug auf alle Zweige der Kriegskunst). – II) v. intr.exerceri (mit u. ohne armis). – als die Reiterei exerzierte, cum exerceretur inter equites: im Exerzierhaus e., sub tecto armis erudiri: in freiem Felde e. od. e. müs sen, in campo exerceri od. exerceri cogi. Exerzieren, das, der Soldaten, exercitio(tr).exercitium(intr. das Exerziertwerden). – armorum tractandorum meditatio (intr. als Studium in der Behandlung der Waffen, Fechtübung). – das tägliche E., cotidiana armorum exercitia. Exerzierhaus, basilica exercitatoria (Inscr.). – im E., sub tecto (z.B. armis erudiri, Ggstz. in campo, z.B. exerceri). Exerziermeister, magister rei militaris (Lehrer im Kriegswesen). – armorum doctor (Lehrer im Gebrauch der Waffen). – doctor od. magistergladiorum (Fechtmeister). – campi doctor (Lehrer des Gebrauchs der Waffen gegen den Feind in freiem Felde, sowie der Schwenkungen etc.). – Exerzierplatz, im Zshg. bl. campus (z.B. in campo exercere) Exerzitium, exercitium (im allg.). – ar matura (die Übung im Gebrauch der Waffen gegen den Feind). – dieses E., hoc genus exercitii: jedes E. durchmachen, ad omne genus armorum exerceri: in seinem Heere das röm. E. einführen, exercitium ad Romanae disciplinae formam redigere.

    deutsch-lateinisches > exerzieren

  • 14 Heer

    Heer, I) eig.: exercitus (die Armee = das Heer als ein aus eingeübten Soldaten bestehendes Ganze). – miles. milites (der Soldat [kollektiv], die Soldaten = das Heer als Komplex menschlicher Individuen, die Truppen). – copiae (die Streitmacht = das Heer als totes Werkzeug in der Hand des Heerführers; bei genauern Angaben mit dem Zus. armatorum od. peditum equitumque od. peditatus equitatusque, pedestres oder equestres, pedestres equestresque, pedestres navalesque). – vires (Streitkräfte = das Heer als militärische Kräfte, mit denen man etwas auszurichten imstande ist). – agmen (der Heereszug, die Heerkolonne = das in geordnetem Zuge oder auf dem Marsche begriffene Heer). – acies (die Schlachtreihe = das in Schlachtordnung aufgestellte Heer). – ohne H., inermis (Ggstz. armatus). – ein Heer von jungen Soldaten, exercitus tiro; tirones milites: ein H. von alten Soldaten, veterani milites; auch bl. veterani: ein in der Eile aufgebotenes H., exercitus tumultuarius; milites tumultuarii. – das H. in Schlachtordnung aufstellen, aciem instruere oder instituere. – II) Menge übh., s. Haufe.

    deutsch-lateinisches > Heer

  • 15 Mietlinge

    Mietlinge, d.i. a) Lohnarbeiter u. um Lohn gedungene Leute übh.: conducticiae et mercennariae operae; operae mercede conductae, im Zshg. auch. bl. operae (z.B. Clodianae). – b) Mietsoldaten, Miettruppen: milites conducticii; milites mercennarii; milites mercede conducti od. parati; als Heer (= ein Heer von M.), exercitus conducticius oder mercede conductus; als undisziplinierte Scharen, catervae conducticiae (vgl. »Miet...« über die Adjj.). – als M. dienen, mercede militare; pecuniā conductum militare: Mietlinge halten, milites mercennarios alere; milite mercennario uti (sie gebrauchen zu einem Zweck).

    deutsch-lateinisches > Mietlinge

  • 16 expono

    expōno, ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. -    - parf. arch. exposivit, Plaut. Cas. 853; part. sync. expostus, Cato. Agr. 151, 2 ; Virg. En. 10, 694. [st1]1 [-] mettre hors, mettre en vue, étaler, exposer, présenter, proposer.    - argentum exponere, Cic. Verr. 4, 62: exposer de l'argenterie.    - cf. Verr. 4, 35 ; Mur. 75.    - exponere herbam in sole, Col. 12, 28, 1: étaler de l'herbe au soleil.    - factum expositum ad imitandum, Cic. Phil. 2, 114: acte proposé à l'imitation.    - expositā ad exemplum nostrā re publicā, Cic.Rep. 1, 46: en offrant notre pays pour modèle.    - exponere alicujus vitam in oculis conspectuque omnium, Cic. Caecil. 27: exposer la vie de qqn aux yeux, aux regards de tous.    - puerum exponere, Liv. 1, 4, 5: exposer un enfant.    - ad Tiberim exponi, Cic. Rep. 2, 4: être exposé sur les bords du Tibre. [st1]2 [-] déposer (sur le rivage), débarquer.    - exercitum exponere, Caes. BG. 5, 9, 1: débarquer une armée.    - ex navibus (navibus) milites exponere, Caes. BG. 4, 37, 1; 5, 23, 4; BC. 3, 111.: débarquer des soldats.    - exponere milites in terram, Caes. BC. 3, 23, 2: débarquer des soldats sur le rivage.    - in litore expositus, Suet. Caes. 4: débarqué sur le rivage.    - cf. Liv. 26, 17, 2 ; 28, 44, 10; Nep. Them. 8, 7 (avec ad Caes. BC. 3, 6, 3 ; avec abl. seul Caes. BC. 3, 29, 3).    - quartā vix demum exponimur horā, Hor. S. 1, 5, 23: nous ne débarquons qu'à la quatrième heure à peine. [st1]3 [-] étendre à terre, jeter par terre.    - paene exposivit cubito, Plaut. Cas. 853: elle a failli me mettre par terre d'un coup de coude.    - si propter necessitatem adversae tempestatis expositum onus fuerit, Dig. 39, 4, 16, § 8: si, contraint par une malencontreuse tempête, on a jeté la cargaison par-dessus bord... [st1]4 [-] tenir une somme à la disposition de qqn.    - exponere alicui de DCCC, Cic. Att. 5, 4, 3: être à la disposition de qqn (se découvrir pour qqn) pour huit cent mille sesterces. [st1]5 [-] exposer à, livrer à la merci de.    - ad ictus expositus, Liv. 9, 35, 6: exposé aux coups.    - ne inermes provinciae barbaris nationibus exponerentur, Tac. H. 3. 5: pour ne pas laisser les provinces exposées sans défense à la merci des barbares.    - exponere nomen Dei, Lact. 1, 7: déshonorer le nom de Dieu.    - exponere exercitum hosti, Flor. 3, 11: livrer l'armée à l'ennemi.    - piscibus beluisque,” Petr. 115:. [st1]6 [-] exposer par écrit, par la parole, expliquer.    - exponere rem breviter, Cic. Cat. 3, 3: exposer un fait brièvement.    - exponere res quemadmodum gesta sit, Cic. Amer. 14: exposer comment une affaire a été menée.    - exposuit quid iniquitas loci posset, Caes. BG. 7: il leur expliqua de quelle importance était le désavantage de la position.    - vobis exponam, quid de quaque re sentiam, Cic. de Or. 1, 227: je vais vous dire ce que je pense sur chaque question.    - absol. exponere de aliqua re, Cic. Rep. 1, 41 ; de Or. 1, 102: faire un exposé sur une chose, traiter une question.    - exponere + prop. inf.: exposer que.    - cf. Cic. Div. 199; Tusc. 1, 26. [st1]7 [-] reproduire, rapporter (un discours, une conversation, etc.)    - in illo sermone qui est expositus in Bruto, Cic. Or. 23: dans cet entretien qui est rapporté dans le Brutus.    - capita exposita nec explicata, Cic. Br. 164: chapitres reproduits sans développement.
    * * *
    expōno, ĕre, pŏsŭi, pŏsĭtum - tr. -    - parf. arch. exposivit, Plaut. Cas. 853; part. sync. expostus, Cato. Agr. 151, 2 ; Virg. En. 10, 694. [st1]1 [-] mettre hors, mettre en vue, étaler, exposer, présenter, proposer.    - argentum exponere, Cic. Verr. 4, 62: exposer de l'argenterie.    - cf. Verr. 4, 35 ; Mur. 75.    - exponere herbam in sole, Col. 12, 28, 1: étaler de l'herbe au soleil.    - factum expositum ad imitandum, Cic. Phil. 2, 114: acte proposé à l'imitation.    - expositā ad exemplum nostrā re publicā, Cic.Rep. 1, 46: en offrant notre pays pour modèle.    - exponere alicujus vitam in oculis conspectuque omnium, Cic. Caecil. 27: exposer la vie de qqn aux yeux, aux regards de tous.    - puerum exponere, Liv. 1, 4, 5: exposer un enfant.    - ad Tiberim exponi, Cic. Rep. 2, 4: être exposé sur les bords du Tibre. [st1]2 [-] déposer (sur le rivage), débarquer.    - exercitum exponere, Caes. BG. 5, 9, 1: débarquer une armée.    - ex navibus (navibus) milites exponere, Caes. BG. 4, 37, 1; 5, 23, 4; BC. 3, 111.: débarquer des soldats.    - exponere milites in terram, Caes. BC. 3, 23, 2: débarquer des soldats sur le rivage.    - in litore expositus, Suet. Caes. 4: débarqué sur le rivage.    - cf. Liv. 26, 17, 2 ; 28, 44, 10; Nep. Them. 8, 7 (avec ad Caes. BC. 3, 6, 3 ; avec abl. seul Caes. BC. 3, 29, 3).    - quartā vix demum exponimur horā, Hor. S. 1, 5, 23: nous ne débarquons qu'à la quatrième heure à peine. [st1]3 [-] étendre à terre, jeter par terre.    - paene exposivit cubito, Plaut. Cas. 853: elle a failli me mettre par terre d'un coup de coude.    - si propter necessitatem adversae tempestatis expositum onus fuerit, Dig. 39, 4, 16, § 8: si, contraint par une malencontreuse tempête, on a jeté la cargaison par-dessus bord... [st1]4 [-] tenir une somme à la disposition de qqn.    - exponere alicui de DCCC, Cic. Att. 5, 4, 3: être à la disposition de qqn (se découvrir pour qqn) pour huit cent mille sesterces. [st1]5 [-] exposer à, livrer à la merci de.    - ad ictus expositus, Liv. 9, 35, 6: exposé aux coups.    - ne inermes provinciae barbaris nationibus exponerentur, Tac. H. 3. 5: pour ne pas laisser les provinces exposées sans défense à la merci des barbares.    - exponere nomen Dei, Lact. 1, 7: déshonorer le nom de Dieu.    - exponere exercitum hosti, Flor. 3, 11: livrer l'armée à l'ennemi.    - piscibus beluisque,” Petr. 115:. [st1]6 [-] exposer par écrit, par la parole, expliquer.    - exponere rem breviter, Cic. Cat. 3, 3: exposer un fait brièvement.    - exponere res quemadmodum gesta sit, Cic. Amer. 14: exposer comment une affaire a été menée.    - exposuit quid iniquitas loci posset, Caes. BG. 7: il leur expliqua de quelle importance était le désavantage de la position.    - vobis exponam, quid de quaque re sentiam, Cic. de Or. 1, 227: je vais vous dire ce que je pense sur chaque question.    - absol. exponere de aliqua re, Cic. Rep. 1, 41 ; de Or. 1, 102: faire un exposé sur une chose, traiter une question.    - exponere + prop. inf.: exposer que.    - cf. Cic. Div. 199; Tusc. 1, 26. [st1]7 [-] reproduire, rapporter (un discours, une conversation, etc.)    - in illo sermone qui est expositus in Bruto, Cic. Or. 23: dans cet entretien qui est rapporté dans le Brutus.    - capita exposita nec explicata, Cic. Br. 164: chapitres reproduits sans développement.
    * * *
        Expono, exponis, penul. prod. exposui, expositum, penul. corr. exponere. Plaut. Mettre hors.
    \
        Exponere in terram copias. Liu. Mettre à terre.
    \
        Exponere exercitum in Africam. Liu. Mettre hors des navires en la terre d'Afrique.
    \
        Exponere in sole foenum vt siccescat. Columel. Mettre au soleil et estendre.
    \
        Aduehere frumentum et exponere. Cicero. Mettre en vente, Exposer en vente.
    \
        Exponere vasa. Cic. Desployer un buffet.
    \
        Expositum factum ad imitandum. Cicero. Proposé et baillé pour exemple.
    \
        Exponere. Terent. Mettre à l'adventure.
    \
        Exposita prouincia ad praedandam. Cicero. Abandonnee en proye.
    \
        Expositum me dentis arbitrio animal. Colum. Abandonné.
    \
        Exposita mors victo. Cic. Apprestee, Presentee.
    \
        Exponere. Cicero. Exposer, Declarer, Dire clerement, Donner à congnoistre et à entendre.
    \
        Exponam vobis breuiter quid hominis sit. Cic. Je vous declareray en peu de parolles quel homme c'est.
    \
        Ex memoria aliquid exponere. Cic. Exposer par coeur.
    \
        Crimina alterius exponere. Cic. Narrer, Reciter.

    Dictionarium latinogallicum > expono

  • 17 extremus

    extremus, a, um [st2]1 [-] le dernier, la fin, qui est au bout, qui est à l'extrémité, extrême. [st2]2 [-] infime, le plus bas, tout à fait vil. [st2]3 [-] le plus haut degré, le comble.    - extremi digiti: le bout des doigts.    - in extremo libro: à la fin du livre.    - extrema hieme: à la fin de l’hiver.    - extrema oratio: la fin du discours.    - extremum agmen: la fin de la colonne.    - extremus dies, Sil. 7, 172: la fin de la journée, le soir.    - in extremo: finalement, en fin de compte.    - ad extremum: - [abcl]a - à l'extrémité. - [abcl]b - enfin, en dernier lieu.    - extremi (s.-ent. milites): [les derniers soldats] = l'arrière-garde.    - extrema mancipia, Sen. Ep. 70, 25: les derniers des esclaves.    - quidam sortis extremae juvenis, Just. 15, 1: un jeune homme de la plus basse condition.    - in extremis suis rebus, Caes. BG. 2: dans leur situation désespérée, au comble de leur malheur.    - frustra niti extremae dementiae est, Sall. J. 3, 3: faire des efforts en vain, c'est le comble de la folie.    - audivi, milites, qui nec ipse consulere nec alteri parere sciat, eum extremi ingenii esse, Liv. 22, 29, 8: j'ai entendu dire, soldats, que celui qui ne sait ni prendre des décisions ni suivre celles de quelqu'un d'autre est d'un caractère tout à fait vil.
    * * *
    extremus, a, um [st2]1 [-] le dernier, la fin, qui est au bout, qui est à l'extrémité, extrême. [st2]2 [-] infime, le plus bas, tout à fait vil. [st2]3 [-] le plus haut degré, le comble.    - extremi digiti: le bout des doigts.    - in extremo libro: à la fin du livre.    - extrema hieme: à la fin de l’hiver.    - extrema oratio: la fin du discours.    - extremum agmen: la fin de la colonne.    - extremus dies, Sil. 7, 172: la fin de la journée, le soir.    - in extremo: finalement, en fin de compte.    - ad extremum: - [abcl]a - à l'extrémité. - [abcl]b - enfin, en dernier lieu.    - extremi (s.-ent. milites): [les derniers soldats] = l'arrière-garde.    - extrema mancipia, Sen. Ep. 70, 25: les derniers des esclaves.    - quidam sortis extremae juvenis, Just. 15, 1: un jeune homme de la plus basse condition.    - in extremis suis rebus, Caes. BG. 2: dans leur situation désespérée, au comble de leur malheur.    - frustra niti extremae dementiae est, Sall. J. 3, 3: faire des efforts en vain, c'est le comble de la folie.    - audivi, milites, qui nec ipse consulere nec alteri parere sciat, eum extremi ingenii esse, Liv. 22, 29, 8: j'ai entendu dire, soldats, que celui qui ne sait ni prendre des décisions ni suivre celles de quelqu'un d'autre est d'un caractère tout à fait vil.
    * * *
        Extremus, pen. prod. Superlatiuus ab Exter. Tout le dernier, Extreme.
    \
        Halitus extremus. Virgil. Le dernier souspir.
    \
        Hora extrema. Virgil. L'heure de la mort.
    \
        Extrema hyeme apparuit. Cic. Sur la fin de l'yver.
    \
        Manus extrema non accessit operibus eius. Cic. Il n'acheva point ses oeuvres, Ses oeuvres ne sont point achevees.
    \
        Extrema nox. Cic. La fin de la nuict.
    \
        Extrema pueritia miles fuit imperatoris. Cic. Sur la fin de sa jeunesse.
    \
        In extremo spiritu. Cic. Au dernier souspir, A la mort.
    \
        Supplicium extremum. Cic. Le dernier torment, La mort.
    \
        Ad extremum. Horat. En fin, Finablement, A la parfin.
    \
        Ad extrema descendere. Pollio Ciceroni. User des derniers remedes et moyens, apres lesquels n'y a plus d'esperance.
    \
        Ad extremum. Liu. Au bout.
    \
        Vitam adaucere in extremum. Tacit. Mettre sa vie en dangier et hazard.
    \
        Durare in extremum. Ouid. Durer et continuer jusques à la fin.
    \
        Literae quibus in extremis erat: sub. scriptum. Cic. Au bout, ou en la fin desquelles il estoit escript.
    \
        In extremo tertio libro scribere. Cicero. A la fin du troisieme livre.
    \
        Extremum omnium rerum, mors. Cic. Le bout, La fin de toutes choses.
    \
        Extremum tunicae. Plin. Le bord, L'extremité.
    \
        Extremo anni. Tacit. A la fin de l'an.
    \
        Extremus. Virgil. Meschant.

    Dictionarium latinogallicum > extremus

  • 18 hortor

    hortor, āri, ātus sum - tr. - [st2]1 [-] animer, encourager, stimuler, exhorter à, engager à, conseiller. [st2]2 [-] exhorter, haranguer.    - hortari ne: exhorter à ne pas.    - hortari (ut) + subj.: exhorter à.    - ad laudem milites hortari, Cic. Prov. Cons. 4, 9: exciter les soldats à la gloire.    - hortari aliquem ad (in) faciendum: exhorter qqn à faire.    - hortari aliquem (ut) faciat: exhorter qqn à faire.    - hortari aliquem ne faciat: exhorter qqn à ne pas faire.    - hortari aliquem de concilianda pace, Caes. B. C. 1, 26, 3: engager qqn à assurer la paix.    - res hortatur ut: la situation engage à.    - milites hortari: haranguer les soldats.    - hortari, passif de horto: Varr. Tac. Prisc. être exhorté.
    * * *
    hortor, āri, ātus sum - tr. - [st2]1 [-] animer, encourager, stimuler, exhorter à, engager à, conseiller. [st2]2 [-] exhorter, haranguer.    - hortari ne: exhorter à ne pas.    - hortari (ut) + subj.: exhorter à.    - ad laudem milites hortari, Cic. Prov. Cons. 4, 9: exciter les soldats à la gloire.    - hortari aliquem ad (in) faciendum: exhorter qqn à faire.    - hortari aliquem (ut) faciat: exhorter qqn à faire.    - hortari aliquem ne faciat: exhorter qqn à ne pas faire.    - hortari aliquem de concilianda pace, Caes. B. C. 1, 26, 3: engager qqn à assurer la paix.    - res hortatur ut: la situation engage à.    - milites hortari: haranguer les soldats.    - hortari, passif de horto: Varr. Tac. Prisc. être exhorté.
    * * *
        Hortor, hortaris, hortari. Terent. Enhorter, Inciter à quelque chose, Tascher à esmouvoir de faire quelque chose.
    \
        Canes hortari. Ouid. Harer les chiens, Animer, Encourager, Inciter.

    Dictionarium latinogallicum > hortor

  • 19 mille

    mille, adj. n. invar. mille, un millier de ( A partir de deux mille on emploie généralement millia (milia), qui se décline sur le plur. de mare; le nom qui suit millia est d'ordinaire au génitif); mille (= un très grand nombre).    - mille homines: mille hommes.    - mille passus: mille pas (un mille romain).    - ab hostium castris mille et quingentis passibus abesse, Caes. BG. 1.22: être à mille cinq cents pas du camp des ennemis.    - mille + gén.: un millier de, mille.    - mille nummûm, Cic. Phil. 6.5.15: un millier d'écus.    - mille militum, Nep. Milt. 5, 1: un millier de soldats, mille soldats.    - mille passuum, Cic.: mille pas.    - mille equitum audebant, Caes. BC. 3, 84: mille cavaliers osaient. ( → verbe au plur.).    - plus mille et centum annorum est, Varr. ap. Gell. 1, 16, 3: il y a plus de onze cents ans. ( → verbe au sing.).    - ibi occiditur mille hominum, Quadrig. ap. Gell. 1, 16, 1: là mille hommes sont tués. ( → verbe au sing.)    - hominum mille versabatur, Cic. Mil. 20.53: mille homme se trouvaient. ( → verbe au sing.).    - Thracum mille aut duo milia, Cic. Phil. 14.5.12: mille ou deux mille Thraces.    - bis mille equi, Hor.: deux mille chevaux.    - armati duo millia, Liv.: deux mille soldats.    - mille modis, Hor.: de mille manières.    - mille sunt usus earum, Plin.: elles servent à une foule d'usages.    - mille passuum mora, Plaut. Truc. 2.3.13: un retard de mille pas, un très long retard.    - mille alia, Quint. 2, 15, 23: mille autres définitions, un très grand nombre de définitions.    - millia crabrorum, Ov.: des milliers de frelons.    - militum tria milia ducenti ou tria milia ducenti milites: 3200 soldats.    - duo millia et quingenti Mysi, Liv.: deux mille cinq cents Mysiens.    - modii centum viginti millia, Caes.: cent vingt mille boisseaux.    - quinque millia hominum capta, Liv.: on fit cinq mille prisonniers. (capta s'accorde avec millia).    - duo millia relicti, Liv.: on laissa deux mille soldats. (relicti s'accorde avec milites s.-ent.).    - millibus peditum in singulas legiones adjectis, Liv.: mille fantassins étant ajoutés par légions.    - multa millia, Nep.: plusieurs milliers. millia (s.-ent. passuum): espace de mille pas, un mille (= 1475 m.).    - ad portam mille (est), Lucil.: il y a un mille jusqu'à la porte.    - quinque millia processit, Liv.: il s'avança à une distance de cinq milles. millia (s.-ent. modiorum): mille boisseaux.    - millia frumenti centum, Hor.: cent mille boisseaux de blé. millia (s.-ent. assium ou sestertiorum): mille as ou mille sesterces.    - millia pro puero centum poscere, Mart.: demander cent mille serterces d'un esclave.
    * * *
    mille, adj. n. invar. mille, un millier de ( A partir de deux mille on emploie généralement millia (milia), qui se décline sur le plur. de mare; le nom qui suit millia est d'ordinaire au génitif); mille (= un très grand nombre).    - mille homines: mille hommes.    - mille passus: mille pas (un mille romain).    - ab hostium castris mille et quingentis passibus abesse, Caes. BG. 1.22: être à mille cinq cents pas du camp des ennemis.    - mille + gén.: un millier de, mille.    - mille nummûm, Cic. Phil. 6.5.15: un millier d'écus.    - mille militum, Nep. Milt. 5, 1: un millier de soldats, mille soldats.    - mille passuum, Cic.: mille pas.    - mille equitum audebant, Caes. BC. 3, 84: mille cavaliers osaient. ( → verbe au plur.).    - plus mille et centum annorum est, Varr. ap. Gell. 1, 16, 3: il y a plus de onze cents ans. ( → verbe au sing.).    - ibi occiditur mille hominum, Quadrig. ap. Gell. 1, 16, 1: là mille hommes sont tués. ( → verbe au sing.)    - hominum mille versabatur, Cic. Mil. 20.53: mille homme se trouvaient. ( → verbe au sing.).    - Thracum mille aut duo milia, Cic. Phil. 14.5.12: mille ou deux mille Thraces.    - bis mille equi, Hor.: deux mille chevaux.    - armati duo millia, Liv.: deux mille soldats.    - mille modis, Hor.: de mille manières.    - mille sunt usus earum, Plin.: elles servent à une foule d'usages.    - mille passuum mora, Plaut. Truc. 2.3.13: un retard de mille pas, un très long retard.    - mille alia, Quint. 2, 15, 23: mille autres définitions, un très grand nombre de définitions.    - millia crabrorum, Ov.: des milliers de frelons.    - militum tria milia ducenti ou tria milia ducenti milites: 3200 soldats.    - duo millia et quingenti Mysi, Liv.: deux mille cinq cents Mysiens.    - modii centum viginti millia, Caes.: cent vingt mille boisseaux.    - quinque millia hominum capta, Liv.: on fit cinq mille prisonniers. (capta s'accorde avec millia).    - duo millia relicti, Liv.: on laissa deux mille soldats. (relicti s'accorde avec milites s.-ent.).    - millibus peditum in singulas legiones adjectis, Liv.: mille fantassins étant ajoutés par légions.    - multa millia, Nep.: plusieurs milliers. millia (s.-ent. passuum): espace de mille pas, un mille (= 1475 m.).    - ad portam mille (est), Lucil.: il y a un mille jusqu'à la porte.    - quinque millia processit, Liv.: il s'avança à une distance de cinq milles. millia (s.-ent. modiorum): mille boisseaux.    - millia frumenti centum, Hor.: cent mille boisseaux de blé. millia (s.-ent. assium ou sestertiorum): mille as ou mille sesterces.    - millia pro puero centum poscere, Mart.: demander cent mille serterces d'un esclave.
    * * *
        Mille, Substantiuum, neutri generis, declinatur hoc mille, huius mille, Un millier. Pluraliter haec millia, horum millium. Genitiuo iungitur. Plaut. Mille annorum viuunt. Mille ans.
    \
        Mille etiam adiectiuum est, et tunc tantum declinatur pluraliter, mille, horum mille, etc. Mille. Plaut. Qui tibi mille passus peperit morae.
    \
        Mille sunt vsus arborum. Plin. On se sert des arbres en mille manieres.

    Dictionarium latinogallicum > mille

  • 20 minus

    [st1]1 [-] mĭnus, adj. n. compar.: v. minor, us. [st1]2 [-] mĭnus, adv. compar. de parum: - [abcl][b]a - moins, assez peu. - [abcl]b - ne... guère. - [abcl]c - pas, point, non.[/b]    - minus sapiens: moins sage.    - minus quam (minus ac, minus atque): moins que. --- Cic. Phil. 6, 1.    - laboras minus ac ego: tu travailles moins que moi.    - non minus... quam, Sest. 28: non moins.. que. --- cf. Cic. Cat. 3, 2, etc.    - minus ac ou minus atque, Virg. En. 3, 561; Hor. S. 2, 7, 96: non moins que.    - sans quam a milibus passuum minus duobus, Caes. BG. 2, 7, 3: à une distance de moins de deux mille pas [pas tout à fait]. --- cf. Cic. Rep. 1, 58; Verr. 2, 161.    - haud minus (quam) ducenti milites: pas moins de deux cents soldats.    - non minus est fortis quam prudens: il est aussi courageux que prudent.    - minus diu vivunt, Plin. 14, 22, 28, § 141: ils vivent moins longtemps.    - minus + gén. partitif: moins de.    - minus frumenti: moins de blé.    - minus dimidium, Cic. Verr. 1, 123, moins de la moitié.    - avec abl. nemo illo minus fuit emax, Nep. Att. 13, 1, personne ne fut moins acheteur que lui.    - abl. marquant la quantité dimidio minus, Varr. R. 1, 22, 3: moitié moins.    - uno minus teste, Cic. Verr. 1, 149: en diminution d'un témoin, un témoin de moins.    - non minus (haud minus): non moins, autant, aussi bien.    - plus minus: plus ou moins.    - minus minusque, Ter. Haut. 594: de moins en moins.    - minus atque minus, Virg. En. 12, 616: de moins en moins.    - nihil minus, Cic. Off. 3, 81, etc.: pas le moins du monde.    - eo minus quo (quod), Cic.: d'autant moins que.    - multo, paulo minus: beaucoup moins, un peu moins.    - quo minus dixi quam volui animum advortas volo, Plaut. Cap. 4, 30: je voudrais que tu remarques combien j'en ai moins dit que je n'aurais voulu.    - quo tu minus scis aerumnas meas, Ter. And. 655, [parenthèse]: et c'est autant de moins que tu sais de mes misères.    - quod paulo minus evenit, Suet.: ce qui faillit arriver.    - bis sex ceciderunt me minus uno, Ov. M. 12, 554: [nous étions douze enfants de Nélée] tous les douze, excepté moi, tombèrent (succombèrent) [sous les coups d'Hercule].    - plus minusve, Ter. Phorm. 554: trop ou pas assez.    - haud minus (quam) ducenti milites: pas moins de deux cents soldats.    - non minus est fortis quam prudens: il est aussi courageux que prudent.    - minus diligenter, Cic. Har. 21: avec insuffisamment de soin. --- cf. Cic. Sest. 108.    - nonnumquam eaquae praedicta minus eveniunt, Cic. Div. 1, 24: parfois ce qui a été prédit n'arrive guère (n'arrive pas). --- cf. Cic. Fam. 3, 1, 2.    - quae minus intellexi, Cic.: ce que je n'ai pas très bien compris.    - sin minus (si minus): sinon, autrement, si... ne... pas.    - si minus dixero, Cic.: si je n'en dis pas assez.    - epistulam Caesaris misi si (sin) minus legisses: je t'envoie la lettre de César pour le cas où tu ne l'aurais pas lue.    - si feceris, magnam gratiam habebo; sin minus, ignoscam: si tu le fais, je t'en aurai une grande reconnaissance; dans le cas contraire, je ne t'en voudrai pas.    - quo mĭnus = quominus [st1]3 [-] mĭnus, a, um: Varr. pelé, tondu.    - mĭna ovis, f.: brebis tondue.
    * * *
    [st1]1 [-] mĭnus, adj. n. compar.: v. minor, us. [st1]2 [-] mĭnus, adv. compar. de parum: - [abcl][b]a - moins, assez peu. - [abcl]b - ne... guère. - [abcl]c - pas, point, non.[/b]    - minus sapiens: moins sage.    - minus quam (minus ac, minus atque): moins que. --- Cic. Phil. 6, 1.    - laboras minus ac ego: tu travailles moins que moi.    - non minus... quam, Sest. 28: non moins.. que. --- cf. Cic. Cat. 3, 2, etc.    - minus ac ou minus atque, Virg. En. 3, 561; Hor. S. 2, 7, 96: non moins que.    - sans quam a milibus passuum minus duobus, Caes. BG. 2, 7, 3: à une distance de moins de deux mille pas [pas tout à fait]. --- cf. Cic. Rep. 1, 58; Verr. 2, 161.    - haud minus (quam) ducenti milites: pas moins de deux cents soldats.    - non minus est fortis quam prudens: il est aussi courageux que prudent.    - minus diu vivunt, Plin. 14, 22, 28, § 141: ils vivent moins longtemps.    - minus + gén. partitif: moins de.    - minus frumenti: moins de blé.    - minus dimidium, Cic. Verr. 1, 123, moins de la moitié.    - avec abl. nemo illo minus fuit emax, Nep. Att. 13, 1, personne ne fut moins acheteur que lui.    - abl. marquant la quantité dimidio minus, Varr. R. 1, 22, 3: moitié moins.    - uno minus teste, Cic. Verr. 1, 149: en diminution d'un témoin, un témoin de moins.    - non minus (haud minus): non moins, autant, aussi bien.    - plus minus: plus ou moins.    - minus minusque, Ter. Haut. 594: de moins en moins.    - minus atque minus, Virg. En. 12, 616: de moins en moins.    - nihil minus, Cic. Off. 3, 81, etc.: pas le moins du monde.    - eo minus quo (quod), Cic.: d'autant moins que.    - multo, paulo minus: beaucoup moins, un peu moins.    - quo minus dixi quam volui animum advortas volo, Plaut. Cap. 4, 30: je voudrais que tu remarques combien j'en ai moins dit que je n'aurais voulu.    - quo tu minus scis aerumnas meas, Ter. And. 655, [parenthèse]: et c'est autant de moins que tu sais de mes misères.    - quod paulo minus evenit, Suet.: ce qui faillit arriver.    - bis sex ceciderunt me minus uno, Ov. M. 12, 554: [nous étions douze enfants de Nélée] tous les douze, excepté moi, tombèrent (succombèrent) [sous les coups d'Hercule].    - plus minusve, Ter. Phorm. 554: trop ou pas assez.    - haud minus (quam) ducenti milites: pas moins de deux cents soldats.    - non minus est fortis quam prudens: il est aussi courageux que prudent.    - minus diligenter, Cic. Har. 21: avec insuffisamment de soin. --- cf. Cic. Sest. 108.    - nonnumquam eaquae praedicta minus eveniunt, Cic. Div. 1, 24: parfois ce qui a été prédit n'arrive guère (n'arrive pas). --- cf. Cic. Fam. 3, 1, 2.    - quae minus intellexi, Cic.: ce que je n'ai pas très bien compris.    - sin minus (si minus): sinon, autrement, si... ne... pas.    - si minus dixero, Cic.: si je n'en dis pas assez.    - epistulam Caesaris misi si (sin) minus legisses: je t'envoie la lettre de César pour le cas où tu ne l'aurais pas lue.    - si feceris, magnam gratiam habebo; sin minus, ignoscam: si tu le fais, je t'en aurai une grande reconnaissance; dans le cas contraire, je ne t'en voudrai pas.    - quo mĭnus = quominus [st1]3 [-] mĭnus, a, um: Varr. pelé, tondu.    - mĭna ovis, f.: brebis tondue.
    * * *
        Minus, Aduerbium comparatiui gradus a positiuo Parum. Terentius, Minus potens quam tu. Moins.
    \
        Multo minus. Cic. Beaucoup moins.
    \
        Quam inique comparatum est, hi qui minus habent, Vt semper aliquid addant ditioribus. Terent. Qui ont le moins.
    \
        Correxit miles quod intellexi minus. Terent. Ce que je n'avoye pas bien entendu.
    \
        Id si minus intelligitur quanta vis amicitiae concordiaeque sit, ex dissensionibus atque ex discordiis percipi potest. Cic. S'il ne s'entend pas si bien.
    \
        Minus potest per se. Cic. Il ne peult pas beaucoup de luymesme.
    \
        Si tu eam minus secutus sis. Cic. Si tu ne l'as point suyvie.
    \
        Miserum? quem minus credere est. Terent. Ce n'est point chose à croire.
    \
        Minus multo audacter. Terent. Beaucoup moins hardiement.
    \
        Minus diu. Plaut. Moins long temps.
    \
        Homines essent minus multi mali. Plaut. Il seroit beaucoup moins de mauvaises gens, Il ne seroit pas tant, ou si grand nombre de, etc.
    \
        Monebo, si quidem meministi minus. Plaut. S'il ne t'en souvient point.
    \
        Minus valet, moribundusque est. Plaut. Il ne se porte pas bien.
    \
        Minus in Senatum venit. Cic. Moins souvent.
    \
        Minus cum cura lectum. Plaut. Moins soigneusement.
    \
        Strepunt minus ac minus. Plin. De moins en moins, En amoindrissant.
    \
        Mihi iam minus, minusque obtemperat. Terent. De moins en moins.
    \
        Minus quindecim anni sunt. Plaut. Il y a moins de quinze ans, Il n'y a pas quinze ans.
    \
        Minus quindecim dies sunt, quod pro his aedibus minas quadraginta Accepisti a Callicle. Plaut. Il n'y a pas quinze jours.
    \
        Minus potens quam tu, minus notus, amicorum hic habens minus. Terent. Ayant moins d'amis.
    \
        Caulem minus pedalem habet. Plin. Sa tige n'ha pas un pied de hault.
    \
        Duobus nummis minus est. Plaut. Il s'en fault deux, etc.
    \
        Auri pondo centum paulo minus. Cic. Un peu moins.
    \
        Minus horis tribus perfecerunt. Caes. En moins de trois heures.
    \
        A millibus passuum minus duobus castra posuerunt. Caes. Deux moins.
    \
        Cui minus nihilo est. Terent. Qui ha moins que rien.
    \
        Quo fiant minus. Terent. A fin qu'elles ne se facent.
    \
        Minus quinquennium est, quod prodiere quae vocant laurea. Plin. Il n'y a pas cinq ans que, etc.

    Dictionarium latinogallicum > minus

См. также в других словарях:

  • MILITES — I. MILITES Haeretici, qui alias Floriniani et Corpocratiani, sic dicti, quia de Militaribus fuerunt, Philastrius de Haeres. Part. 3. c. 10, II. MILITES qui aetate apud Romanos lecti, indicat Lex a Sempronio Graccho Tribuno Plebis lata: Ne quis… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Milites — This article is part of the series on: Military of ancient Rome (portal) 753 BC – AD 476 Structural history Roman army (unit types and ranks …   Wikipedia

  • MILITES Regis — apud Scriptores Francicos dicuntur Milites, qui ex domo Regia et ex eius peculiari familia erant ac stipendiis honorati: cuiusmodi complures in Veterib. Chartis recensentur, Gall. Chevaliers de l Hostel du Roy. Sic exstat Charta Alberti… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Milites Castri — Au XIe siècle, chaque grand seigneur, pour renforcer son contrôle sur la seigneurie, va s entourer de liens vassaliques. Il a en effet besoin d hommes, de professionnels de la guerre : les bellatores ou milites. Pour s assurer de leurs… …   Wikipédia en Français

  • Milites Templi — ( lat.: Soldaten des Tempels) ist eine Päpstliche Bulle vom 9. Januar 1144, mit der Papst Coelestin II. die Regeln des Templerordens bestätigt. Der Papst weist den Klerus an, den Templerorden zu unterstützen und stellt den Ritterorden gleichfalls …   Deutsch Wikipedia

  • Milites Templi — (expression latine signifiant Soldats du Temple) est une bulle papale écrite par le pape Célestin II le 9 janvier 1144 qui commande au clergé de protéger et soutenir les Chevaliers du Temple mais aussi aux fidèles de contribuer à leur cause,… …   Wikipédia en Français

  • Milites Templi — «Milites Templi» (лат. солдаты Храма)  булла римского папы Целестина II, датированная 9 января 1144 годом, приказавшая духовенству защищать тамплиеров и призвавшая всех верующих оказывать им посильную помощь. Булла даровала отпущение… …   Википедия

  • MILITES Christi — sese inscribebant olim Templarii, uti discimus ex Monastico Anglic. Tom. II. p. 997. In quibusdam Ecclesiis Cathedralibus Gallae, Milites Ecclesiastici dicuntur Praebendarii aliquot, maxime in Viennensi, ubi duo sunt, hâc Militum nomenclaturâ, et …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Milites Templi — (Latin for Soldiers of the Temple ) is a papal bull issued by Pope Celestine II in 1144 that ordered the clergy to protect the Knights Templar and encouraged the faithful to contribute to their cause. It allowed the Templars to make their own… …   Wikipedia

  • MILITES Gaudentes — dicti sunt Fratres Ordinis Militiae S. Mariae Virginis in Ecclesia Romana: vide supra Fratres gaudentes …   Hofmann J. Lexicon universale

  • MILITES Gladii — apud Arnoldum Lubec. l. 7. c. 9. appellantur, qui, ad imitationem Templariorum, Christi militiae sese dedentes, professionis suae signum in forma gladii, quôpro Deo certabant, in vestibus suis praeferebant …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»