Перевод: с исландского на английский

с английского на исландский

looks

  • 1 STAÐR

    I)
    (-ar, ir), m.
    1) ‘stead’, place, spot;
    fimmtán í hvárum stað, fifteen in each place;
    í einum stað í Englandi, somewhere in England;
    skipta í tvá, fjóra staði, to divide into two, four parts;
    fara af stað, to go away, leave;
    hafa sik af stað, to absent oneself;
    bíða e-s ór stað, to wait on the spot, wait till one is attacked (Baglar biðu eigi högganna ór stað, ok flýðu þeir upp fyrir norðan bœinn);
    ráða e-u til staðar, to settle;
    gefa e-u stað, to stop;
    þeir gefa eigi stað ferðinni, they stopped not on their journey;
    gefa staðar, to stop, halt;
    þá er sá íss gaf staðar ok rann eigi, when that ice stopped and flowed no more;
    nema stað or staðar, to stop (hér munum vér stað nema);
    2) adverbially, í stað, þegar í stað, on the spot, at once;
    rétt í stað, just now;
    í marga staði, in many respects;
    í alla staði, in every respect;
    í engan stað, no-ways;
    í annan stað, on the other hand, secondly;
    í staðinn, instead;
    alls staðar, everywhere;
    annars staðar, elsewhere;
    nökkurs staðar, anywhere;
    3) end, result;
    vil ek vita, hvern stað eiga skal málit, I wish to know how the matter is to stand;
    koma í einn stað niðr, to turn out the same way;
    4) stop, pause, hesitation (þeim varð staðr á um andsvörin);
    5) springness, elasticity, of steel, etc.;
    ok dregr ór allan ataðinn ór boganum, the bow lost all its spring;
    6) strength of mind, courage;
    mun hann ekki eiga stað við sjónum hans, he will not be able to stand his looks;
    gøra stað í hestinn, to make the horse firm
    7) mark, print, traces (þeir sá þar engan stað þeira tíðinda, er þar höfðu orðit);
    8) church establishment, church, convent (staðrinn í Skálaholti, á Hólum);
    9) town (marga staði vann hann í þessu landi í vald Girkjakonungi).
    a. restive, of a horse;
    verða staðr at, to stop, start, from surprise.
    * * *
    1.
    m., gen. staðar, dat. stað, and older staði, pl. staðir: [from standa; Ulf. staþs = τόπος; A. S. stæð; Engl. stead in home-stead; Dan. stæd; Germ. statt]:—a ‘stead,’ place, abode; stjörnur þat né vissu hvar þær staði áttu, Vsp. 5; sessa ok staði, Ls. 7; fá mönnum stað ok mála, Grág. i. 473; nú hefir maðr eigi stað þeim mönnum, 465; færa úmaga til staðar, 256; færa varnað til staðar, Eg. 535; koma í þann stað, Grág. i. 485; í einn stað, in one place; í annan stað, in another place, 656 C. 11; fimmtán í hvárum stað, fifteen in each place, Eg. 577; í einhverjum stað, in some place, somewhere, Sks. 94; í einum stað í England, somewhere in England, Fms. x. 392; ek hefi í einum stað á stofnat, Nj. 3; í öllum stöðum, in all places, altogether, Grág. ii. 178; í öllum stöðum þeim, er…, in every case, where …, i. 153.
    2. skipta í tvá, fjóra, sextán … staði, to divide into two, four, sixteen … parts, 656 C. 16; skiptask í tvá staði, Fb. ii. 437:—fara af stað (mod. á stað), to go away, leave, Gþl. 177; hafa sik af stað, to absent oneself, Fb. i. 565; bíða e-s ór stað, to wait in one’s place, wait till one is attacked, Fms. iv. 268, viii. 48, 318, 355; ráða e-u til staðar, to settle, ii. 78, Ld. 178; gefa e-u stað, or gefa staðar, to stop, halt, Edda (pref.) 3, 40, Fms. vi. 384 (gefa A. V. 3), viii. 400; nema stað or staðar, to stop, Nj. 18, 54, 132, Dropl, 29, Fms. i. 167, 206, Fas. ii. 535, Ld. 104, Bs. i. 144, Edda 40 (nema A. 5); leita staðar, to seek a place (privy), Hm. 113. Hkr. i. 16, Fær. 197 (leita I): to seek an outlet, Fas. ii. 528; ganga at staðar, cacare, N. G. L. i. 127.
    3. adverbially, í stað, on the spot, at once, presently, Dropl. 9, Fas. ii. 508, Stj. 263, 505, Fms. iv. 249; rétt í stað, just now, Flóv. 7; í marga staði, in many respects, Fms. vii. 221; í engan stað, noways, i. 80; í alla staði, in every respect, Nj. 213, 224, 237, Fms. vi. 59, xi. 58; í staðinn. instead, Grág. i. 61, Fms. i. 24, Nj. 73, Fb. i. 285; í annan stað, on the other hand, secondly. Fms. vi. 191, Nj. 210, 216:—gen. as adverb, alls staðar, everywhere; annars s., elsewhere; einhvers-staðar, nökkurs-s., somewhere; marg-staðar, fás staðar, in many places, in few places; né eins staðar, nowhere; sums-staðar, somewhere; see allr, annarr, einn, nekkverr, margr, sumr.
    4. metaph. a goal, aim; hvern stað á sættar-umleitan þessi, Fms. ix. 51; ef þann stað tæki vizka þeirra, H. E. i. 249; vil ek vita hvern stað eiga skal málit, I wish to know the final answer, Ísl. ii. 216: hann spyrr hvern skal eiga hans mál, Eb. 132; koma í einn stað niðr, to turn out the same way, Fb. ii. 168.
    II. spec. usages, a stop, pause, hesitation; þeim varð staðr á um andsvörin. Fms. ix. 461; nú drepr ór hljóð, ok verðr honum staðr á, ok mælti þó vánu bráðara, xi. 115.
    2. elasticity, of steel or the like; ok dregr ór allan staðinn ór honum, it (the bow) lost all its elasticity, 623. 19; var þá ór sverðinu allr staðrinn, Sd. 118, 132; staðr í sverði, Kormak, freq. in mod. usage:—strength of mind, courage, þann úhreinan anda er hann átti eigi stað við at sjá, Sturl. iii. 246; mun hann ekki eiga stað við sjónum haus, he will not be able to stand his looks, Fms. iv. 242; ef þú þykkisk mega göra stað í hestinn ( make the horse firm), þá far til, Bs. i. 633.
    3. a mark, print; sýndi hann oss á sínum limum járna stað ok banda, Hom. 121; sá þar öngan stað (no marks, traces were seen) þeirra tíðenda er þar hofðu orðit, Fb. i. 283.
    III. a church-establishment (church, see, convent); höfuð-kirkja á staðinum, Fms. ix. 369; staðrinn í Skálaholti, s. á Hólum, or Hóla-staðr, á staðnum á Hólum, Bs. i. passim; staðr í Lundi, Ann. 1234; klaustr eða aðrir stórir staðir, Fms. xi. 202; Brandr er setti stað ( a benefice) at Húsa-felli, Ld. 332; staðr í Viðey ( a convent), D. I. i. 512 stað hér at Helgafelli, 282: a town, staðr í Lybiku, Fms. x. 48; s. í Óðinsvé, xi. 267; þann inn dýrliga stað (Konunga-hella), vii. 187; stað eða borg, K. Á. 222: staðar-ábúð, staðar-bót, staðar-spjöll; staðar-bú, a rectory; staðar-eign, church-possession; staðar-fé, church-property; staðar-forráð, administration of church-establishments; staðar-jörð, a glebe; staðar-prestr, a parish-priest; staðar-setning, an establishment, Sturl. i. 113, 143, iii. 229, Vm. 6, Ám. 28, Dipl. iii. 4, v. 18, Bs. i. 546; staða-mál, the church contest, the name given to the struggle between clergy and laity about the ownership and administration of the churches and glebes (staða-forráð), which took place in Icel. at the end of the 13th century, and was partly settled by the agreement of A. D. 1296, Bs., Arna S., Ann. passim; staða-menn, the lay proprietors of the church estates, Arna S.; staða-gjafir, the yielding up of staðir, Ann.
    2. ‘staðr’ was hence (but always in sing.) added to several local names where such an establishment had been erected, e. g. Staðr, Staðar-fell, Staðar-hraun, Staðar-hóll, as also Mel-staðr, Reyni-staðr, the old names in the heathen age of these places being Fell, Hraun, Hóll, Melr, see Sturl., Band., Bjarn.
    3. again, the plur. - staðir is freq. in local names of the heathen age; Grani bjó at Grana-stöðum, Grímarr á Grímars-stöðum, Höskulds-staðir, Alreks-staðir …, Landn., Fms. passim, see also map of lcel.
    2.
    adj. restive, of a horse; hross skjart eða statt, Gþl. 504; verða staðr at, to stop, start, from surprise, Korm. 76; þá varð þeim staðara at höggva, Fms. ix. 225.

    Íslensk-ensk orðabók > STAÐR

  • 2 BÓK

    * * *
    (gen. bókar and bœkr; pl. bœkr), f.
    1) beech, beechtree;
    2) poet. textile fabric with figures woven in it (bœkr þínar enar bláhvítu);
    3) book;
    lesa á bók, to read a book;
    rita á bók, setja á bœkr, to set down in writing, to put on record;
    kunna (festa) et útan bókar, to know (to get) by heart;
    heilög bók, the divine book, the bible;
    4) the gospel (vinna eið at bók; cf. bókareiðr);
    5) Latin kenna em á bók, to teach one Latin;
    nema á bók, to learn Latin;
    setja en til bókar, to put one to school (in order to make him a priest);
    hann heitir á bók ( in Latin) Jaskonius;
    svá segir (er sagt) í bókum (in Latin books);
    6) lawbook, code of law (lögbók, Jónsbók).
    * * *
    1.
    ar, f. [Lat. fāgus; Gr. φηγός; A. S. bôc; Engl. beech; Germ. buche (fem.); Swed. bok; Dan. böge, etc.]:—a beech, Edda (Gl.), Lex. Poët. Owing to the absence of trees in Icel., the word rarely occurs; moreover the collect. beyki, n., is more freq.
    2.
    gen. bókar, but also in old writers bækr, pl. bækr, [Ulf. renders by bôca the Gr. βίβλος, γράμματα, επιστολή, etc.; A. S. bôc; Engl. book; Germ. buch (neut.); Swed. bok; Dan. bog: the identity between bók fāgus and bók liber seems certain; the gender is in all Scandinavian idioms the same; modern German has made a distinction in using buche fem., buch neut.; both are akin to the Gr.-Lat. fāgus, φηγός; cp. also the analogy with Gr. βίβλος and Lat. liber ( book and bark): bók-stafr also properly means a beech-twig, and then a letter. In old times, before the invention of parchment, the bark of trees was used for writing on]:—a book.
    I. the earliest notion, however, of a ‘book’ in Scandin. is that of a precious stuff, a textile fabric with figures, or perhaps characters, woven in it; it occurs three or four times in old poems in this sense; bók ok blæja, bjartar váðir, Skv. 3. 47; bækr (bekr) þínar enar bláhvítu ofnar völundum (of bed-sheets?), Hðm. 7, Gh. 4: bók-rúnar, Sdm. 19, may refer to this; or is it = runes engraven on beech-wood?
    II. a book in the proper sense. Icel. say, rita and setja saman bók (sögu), to write and compose a book ( story); old writers prefer saying, rita ‘á’ bók (dat. or acc.) instead of ‘í,’ perhaps bearing in mind that the earliest writings were on scrolls, or even on stones or wooden slabs—barbara fraxineis pingatur runa tabellis; they also prefer to use the plur. instead of sing. without regard to volumes (as in Engl. writings); það finst ritað á bókum, Fms. i. 157; á bókum Ara prests hins Fróða, iii. 106; historia ecclesiarum á tveim (sjau) bókum, Dipl. v. 18; á bókum er sagt, Landn. (pref.); á bókum Enskum, id.; á bók þessi (acc.) lét ek rita fornar frásagnir, Hkr. (pref.); but svá segir í bók þeirri sem Edda heitir, Skálda 222; þá hluti sem frammi standa í bók þessi, 159; svá sem hann (viz. Ari) hefir sjálfr ritað í sínum bókum, Ó. H. 188; þeir er Styrmir reiknar í sinni bók, Fb. ii. 68; hér fyrr í bókinni.
    III. a book, i. e. a story, history (Saga), since in Icel. histories were the favourite books; cp. Íslendinga-bók, Konunga-bók, bók Styrmis; Landnáma-bók; bækr þær er Snorri setti saman, Sturl. ii. 123. It is used of the Gospel in the law phrases, sem búar virða við bók, vinna eið at bók (bókar-eiðr), of a verdict given or an oath taken by laying the hand upon the Gospel, Grág. (Þ. Þ.) several times; as the Engl. phrase ‘to swear on the book’ is common; of a code (of law) = Jóns-bók, after A. D. 1272 or 1281, Bs. i. 720, 723, vide Ann. those years; hafa bók even means to hold the book, i. e. to hold the office of lögmaðr (law-man, judge); Þórðr Narfa son hafði bók, Ann. (Hol.) A. D. 1304; á bókarinnar vegna, on the part of the book, i. e. the law, D. N. ii. 492. Mod. phrases: skrifa, rita, semja bók, to write it; lesa í bók, to read it; but syngja á bók, to sing from a book; fletta bók, to turn over the leaves; líta, blaða, í bók, to peruse, look into a book (hann lítr aldrei í bók, he never looks into a book); lesa bók ofan í kjölinn, to read a book carefully, v. lesa bók spjaldanna í milli, to read it from end to end:—sálma-bók, flokka-bók, a hymn-book; kvæða-bók, ljóða-bók, a book of poems; sögu-bók, of histories; lög-bók, of laws; Guðs orða-bók, God’s word-book, a religious book:—also of MSS., Flateyjar-bók (Cod. Flateyensis), Orms-bók, Uppsala-bók, Konungs-bók, Staðarfells-bók, Skálholts-bók, etc.:—phrases relating to books: það er allt á eina bókina lært, all learnt from the same book, i. e. all of one piece (esp. denoting one-sidedness); blindr er bóklauss maðr, blind is a bookless man; læra utan-bókar, to learn without book, by heart; bókvit, ‘bookwit,’ knowledge got from books; mannvit, mother-wit, common sense; allra manna vit er minna en þeirra er af bókum taka mannvit sitt, Sks. 22:—also, setja e-n til bækr, to set one to book, i. e. put one to school in order to make him priest; berja e-n til bækr, to thrash one to the book, i. e. into learning, Bs. i; a book has spjöld, boards; kjöl, keel, back; snið, cut; brot, size.
    COMPDS: bókagull, bókagörð, bókakista, bókalectari, bókalist, bókarblað, bókarbót, bókareiðr, bókareiðstafr, bókarlag, bókarskeyting, bókarskrá, bókarstóll, bókartak, bókarvitni, bókaskápr, bókasteinn, bókastokkr.

    Íslensk-ensk orðabók > BÓK

  • 3 BREGÐA

    (bregð; brá, brugðum; brugðinn), v. with dat.
    bregða sverði, knífi, to draw a sword, knife;
    bregða fingri, hendi í e-t, to put (thrust) the finger, hand, into;
    hón brá hárinu undir belti sér, she put (fastened) her hair under her belt;
    bregða kaðli um e-t, to pass a rope round a thing;
    bregða augum sundr, to open the eyes;
    bregða e-m á eintal, to take one apart;
    bregða sér sjúkum, to feign illness;
    2) to deviate from, disregard (vér höfum brugðit af ráðum þínum);
    3) to alter, change;
    bregða lit, litum, to change colour, to turn pale;
    bregða e-m í e-s líki, to turn one (by spell) into another shape (þú brátt þér í merar líki);
    4) to break up, leave off, give up;
    bregða tjöldum, to strike the tents;
    bregða boði, to countermand a feast;
    bregða sýslu, to leave off working;
    bregða svefni, blundi, to awake;
    bregða tali, to break off talking;
    bregða orrustu, kaupi, to break off a battle, bargain;
    5) to break (bregða trúnaði, heiti, sáttmáli);
    6) bregða e-m e-u, to upbraid, reproach one with a thing (Kálfr brá mér því í dag);
    7) with prepp.,
    bregða e-m á loft, to lift one aloft;
    bregða e-u á, to give out, pretend (hann brá á því, at hann mundi ríða vestr til Miðfjarðar);
    absol., bregða á e-t, to begin (suddenly) doing a thing;
    Kimbi brá á gaman, took it playfully, laughed at it;
    þeir brugðu á glímu ok á glens, they started wrestling and playing;
    hestrinn brá á leik, broke into play, ran away;
    hönd bregðr á venju, is ready for its old work;
    þá brá Ingimundr til útanferðar, I. started to go abroad;
    bregða e-u undan, to put it out of the way, to hide it;
    bregða upp hendi, höndum, to hold up the hand;
    bregða e-u við, to ward off with (bregða við skildi); fig. to put forth as an example, to praise, wonder at (þínum drengskap skal ek við bregða);
    absol., bregða við, to start off, set about a thing without delay;
    brá hann við skjótt ok fór, he started off at once and went;
    8) refl., bregðast;
    9) impers., e-u bregðr, it ceases, fails;
    veðráttu brá eigi, there was no change in the weather;
    of a sudden appearance, kláða brá á hvarmana, the eye-lids began to itch;
    þá brá ljóma af Logafjöllum, then from L. there burst flashes of light;
    ljósi bregðr fyrir, a light passes before the eye;
    with preps., bregðr af vexti hans frá öðrum selum, his shape differs from that of other seals;
    e-m bregðr í brún, one is amazed, startled (nú bregðr mönnum í brún mjök);
    e-m bregðr til e-s, one person takes after, resembles another;
    en því bregðr mér til foreldris míns, in that I am like my father;
    þat er mælt, at fjórðungi bregði til fóstrs, the fostering makes the fourth part of a man;
    e-m bregðr við e-t = e-m bregðr í brún;
    brá þeim mjök við, er þeir sá hann inn ganga, it startled them much when they saw him come in;
    en þó brá fóstru Melkorku mest við þessi tíðindi, this news most affected M.’s nurse.
    * * *
    pret. sing. brá, 2nd pers. brátt, later brást; pl. brugðu, sup. brugðit; pres. bregð; pret. subj. brygði: reflex, (sk, z, st), pret. brásk, bráz, or brást, pl. brugðusk, etc.: poët. with the neg. suff. brá-at, brásk-at, Orkn. 78, Fms. vi. 51.
    A. ACT. WITH DAT.
    I. [A. S. bregdan, brædan; Old Engl. and Scot. to brade or braid; cp. bragð throughout]:—to move swiftly:
    1. of a weapon, to draw, brandish; b. sverði, to draw the sword, Gísl. 55, Nj. 28, Ld. 222, Korm. 82 sqq., Fms. i. 44, ii. 306, vi. 313, Eg. 306, 505; sverð brugðit, a drawn sword, 746; cp. the alliterative phrase in Old Engl. Ballads, ‘the bright browne (= brugðinn) sword:’ absol., bregð (imperat.), Korm. l. c.: b. knífi, to slash with a knife, Am. 59; b. flötu sverði, to turn it round in the band, Fms. vii. 157; saxi, Bs. i. 629: even of a thrust, b. spjóti, Glúm. 344.
    2. of the limbs or parts of the body, to move quickly; b. hendi, fingri, K. Þ. K. 10, Fms. vi. 122; b. augum sundr, to open the eyes, iii. 57, cp. ‘he bradde open his eyen two,’ Engl. Ballads; b. fótum, Nj. 253; b. fæti, in wrestling; b. grönum, to draw up the lips, 199, Fms. v. 220.
    3. of other objects; b. skipi, to turn the ship (rare), Fms. viii. 145, Eb. 324; b. e-m á eintal, einmæli, to take one apart, Fms. vi. 11, Ölk. 35; b. sér sjúkum, to feign sickness, Fagrsk. ch. 51; bregða sér in mod. usage means to make a short visit, go or come for a moment; eg brá mér snöggvast til …, etc.
    4. adding prepp.; b. upp; b. upp hendi, höndum, to hold up the hand, Fms. i. 167; b. upp glófa, 206, Eb. 326: b. e-m á lopt, to lift aloft, Eg. 122, Nj. 108; b. e-u undan, to put a thing out of the way, to hide it, Fas. i. 6; undir, Sturl. ii. 221, Ld. 222, Eb. 230: b. e-u við (b. við skildi), to ward off with …, Vápn. 5; but chiefly metaph. to put forth as an example, to laud, wonder at, etc.; þínum drengskap skal ek við b., Nj. 18; þessum mun ek við b. Áslaugar órunum, Fas. i. 257; nú mun ek því við b. ( I will speak loud), at ek hefi eigi fyr náð við þik at tala, Lv. 53: b. e-u á, to give out, pretend; hann brá á því at hann mundi ríða vestr til Miðfjarðar, Sturl. iii. 197, Fms. viii. 59, x. 322. β. to deviate from, disregard; vér höfum brugðit af ráðum þínum, Fær. 50, Nj. 13, 109, Ísl. ii. 198, Grág. i. 359; b. af marki, to alter the mark, 397.
    5. to turn, alter, change; b. lit, litum, to change colour, to turn pale, etc., Fms. ii. 7, Vígl. 24; b. sér við e-t, to alter one’s mien, shew signs of pain, emotion, or the like, Nj. 116; b. e-m í (or b. á sik) e-s líki, to turn one (by spell) into another shape, Bret. 13; at þú brátt þér í merar líki, Ölk. 37; hann brá á sik ýmissa dýra líki, Edda (pref.) 149.
    II. to break up or off, leave off, give up; b. búi, to give up one’s household, Grág. i. 153, Eg. 116, 704; b. tjöldum, to break up, strike the tents, Fms. iv. 302; b. samvist, to part, leave off living together, ii. 295; b. ráðahag, to break off an engagement, esp. wedding, 11; b. boði, to countermand a feast, 194; b. kaupi, to break off a bargain, Nj. 51, Rd. 251; b. sýslu, to leave off working, Fms. vi. 349; b. svefni, blundi, to awake, Sdm. 2; smátt bregðr slíkt svefni mínum, Lv. 53; b. tali, to break off talking, Vápn. 22; b. orustu, to break off the battle, Bret.: esp. freq. in poetry, b. hungri, föstu, sulti, to break or quell the hunger (of the wolf); b. gleði; b. lífi, fjörvi, to put to death, etc., Lex. Poët.
    2. to break faith, promise, or the like; b. máli, Grág. i. 148; trúnaði, Nj. 141; brugðið var öllu sáttmáli, Hkr. ii. 121; b. heiti, Alvm. 3: absol., ef bóandi bregðr við griðmann ( breaks a bargain), Grág. i. 153.
    3. reflex., bregðask e-m (or absol.), to deceive, fail, in faith or friendship; Gunnarr kvaðsk aldri skyldu b. Njáli né sonum hans, Nj. 57; bregðsk þú oss nú eigi, do not deceive us, Fms. vi. 17; vant er þó at vita hverir mér eru trúir ef feðrnir b., ii. 11; en þeim brásk framhlaupit, i. e. they failed in the onslaught, vii. 298; þat mun eigi bregðask, that cannot fail, Fas. ii. 526, Rb. 50; fáir munu þeir, at einörð sinni haldi, er slíkir brugðusk við oss, Fms. v. 36, Grett. 26 new Ed.
    III. [A. S. brædan, to braid, braider], to ‘braid,’ knot, bind, the band, string being in dat.; hann bregðr í fiskinn öðrum enda, he braided the one end in the fish, Finnb. 220; hón brá hárinu undir belli sér, she braided her hair under her belt; (hann) brá ( untied) brókabelti sínu, Fas. i. 47; er þeir höfðu brugðið kaðli um, wound a cable round it, Fms. x. 53; hefir strengrinn brugðizk líttat af fótum honum, the rope had loosened off his feet, xi. 152: but also simply and with acc., b. bragð, to braid a braid, knit a knot, Eg. (in a verse); b. ráð, to weave a plot, (cp. Gr. ράπτειν, Lat. suere), Edda (in a verse); in the proper sense flétta and ríða, q. v., are more usual.
    2. in wrestling; b. e-m, the antagonist in dat., the trick in acc., b. e-m bragð (hæl-krók, sveiflu, etc.)
    3. recipr., of mutual strife; bregðask brögðum, to play one another tricks; b. brigzlum, to scold one another, Grág. ii. 146; b. frumhlaupum, of mutual aggression, 13, 48; bregðask um e-t, to contest a thing, 66, cp. i. 34.
    4. part., brugðinn við e-t, acquainted with a thing; munuð þit brátt brugðnir við meira, i. e. you will soon have greater matters to deal with, Fs. 84; hann er við hvárttveggja b., he is well versed in both, Gísl. 51.
    IV. metaph. to upbraid, blame, with dat. of the person and thing; fár bregðr hinu betra, ef hann veit hit verra (a proverb), Nj. 227; Þórðr blígr brá honum því ( Thord threw it in his face), á Þórsnesþingi, at …, Landn. 101; Kálfr brá mér því í dag, Fms. vi. 105; b. e-m brizglum, Nj. 227.
    B. NEUT. OR ABSOL. without a case, of swift, sudden motion.
    I. b. á e-t, as, b. á leik, gaman, etc., to start or begin sporting, playing; Kimbi brá á gaman, K. took it playfully, i. e. laughed at it, Landn. 101; b. á gamanmál, Fms. xi. 151; þeir brugðu á glímu ok á glens, they started wrestling and playing, Ld. 220; bregðr hann (viz. the horse) á leik, the horse broke into play, ran away, Fms. xi. 280; Glúmr svaraði vel en brá þó á sitt ráð, Glum gave a gentle answer, but went on in his own way, Nj. 26, Fas. i. 250: the phrase, hönd bregðr á venju, the hand is ready for its old work, Edda (Ht.) verse 26, cp. Nj. ch. 78 (in a verse).
    2. b. við, to start off, set about a thing without delay, at a moment’s notice, may in Engl. often be rendered by at once or the like; brá hann við skjótt ok fór, he started off at once and went, Fms. i. 158; þeir brugðu við skjótt, ok varð þeim mjök við felmt, i. e. they took to their heels in a great fright, Nj. 105; þeir brugðu við skjótt, ok fara þaðan, 107; bregðr hon við ok hleypr, Grett. 25 new Ed., Bjarn. 60; hrossit bregðr nú við hart, id.; en er Ólafr spurði, at Þorsteinn hafði skjótt við brugðit, ok hafði mikit fjölmenni, Ld. 228.
    β. b. til e-s, þá brá Ingimundr til utanferðar, Ingimund started to go abroad, Sturl. i. 117; b. til Grænlands ferðar, Fb. i. 430.
    II. reflex, to make a sudden motion with the body; Rútr brásk skjótt við undan högginu, Nj. 28, 129; b. við fast, to turn sharply, 58, 97; bregðsk (= bregðr) jarl nú við skjótt ok ferr, the earl started at once, Fms. xi. 11; hann brásk aldregi við ( he remained motionless) er þeir píndu hann, heldr en þeir lysti á stokk eðr stein, vii. 227.
    2. metaph. and of a circumlocutory character; eigi þætti mér ráðið, hvárt ek munda svá skjótt á boð brugðisk hafa, ef …, I am not sure whether I should have been so hasty in bidding you, if …, Ísl. ii. 156; bregðask á beina við e-n, to shew hospitality towards, Fms. viii. 59, cp. bregða sér above.
    β. b. yfir, to exceed; heyra þeir svá mikinn gný at yfir brásk, they heard an awful crash, Mag. 6; þá brásk þat þó yfir jafnan ( it surpassed) er konungr talaði, Fms. x. 322, yet these last two instances may be better read ‘barst,’ vide bera C. IV; bregðask úkunnr, reiðr … við e-t, to be startled at the novelty of a thing, v. 258; b. reiðr við, to get excited, angry at a thing, etc.
    C. IMPERS.
    I. the phrase, e-m bregðr við e-t, of strong emotions, fear, anger, or the like; brá þeim mjök við, er þau sá hann inn ganga, it startled them much, when they saw him come in, Nj. 68; Flosa brá svá við, at hann var í andliti stundum sem blóð, 177; en þó brá fóstru Melkorku mest við þessi tíðindi, i. e. this news most affected Melkorka’s nurse, Ld. 82; aldri hefi ek mannsblóð séð, ok veit ek eigi hve mér bregðr við, I wot not how it will touch me, Nj. 59; brá honum svá við, at hann gerði fölvan í andliti … ok þann veg brá honum opt síðan ( he was oft since then taken in such fits), þá er vígahugr var á honum, Glúm. 342; en við höggit brá Glæsi svá at …, Eb. 324; Þorkell spurði ef honum hefði brugðit nokkut við þessa sýslu.—Ekki sjám vér þér brugðit hafa við þetta, en þó sýndist mér þér áðr brugðit, Fms. xi. 148.
    β. bregða í brún, to be amazed, shocked, Fms. i. 214; þá brá Guðrúnu mjök í brún um atburð þenna allan saman, Ld. 326, Nj. 14; þat hlægir mik at þeim mun í brún b., 239; nú bregðr mönnum í brún mjök ( people were very much startled), því at margir höfðu áðr enga frétt af haft, Band. 7.
    II. with prepp. við, til, í, af; of appearances, kynligu, undarliga bregðr við, it has a weird look, looks uncanny, of visions, dreams, or the like; en þó bregðr nú kynligu við, undan þykir mér nú gaflaðit hvárt-tveggja undan húsinu, Ísl. ii. 352, Nj. 62, 197, Gísl. 83; nú bregðr undrum við, id., Fms. i. 292.
    III. e-m bregðr til e-s, one person turns out like another, cp. the Danish ‘at slægte en paa;’ þat er mælt at fjórðungi bregði til fóstrs, the fostering makes the fourth part of the man, Nj. 64; en því bregðr mér til foreldris míns, in that I am like my father, Hkr. iii. 223; er þat líkast, at þér bregði meir í þræla ættina en Þveræinga, it is too likely, that thou wilt show thyself rather to be kith and kin to the thrall’s house than to that of Thweræingar, Fb. i. 434; b. til bernsku, to be childish, Al. 3.
    β. bregðr af vexti hans frá öðrum selum, his shape differs from that of any other seals, Sks. 41 new Ed. (afbrigði).
    IV. to cease; e-u bregðr, it ceases; svá hart … at nyt (dat.) bregði, ( to drive the ewes) so fast that they fail ( to give milk), Grág. ii. 231; þessu tali bregðr aldri (= þetta tal bregzk aldri), this calculation can never fail, Rb. 536; veðráttu (dat.) brá eigi, there was no change in the weather, Grett. 91; skini sólar brá, the sun grew dim, Geisü 19; fjörvi feigra brá, the life of the ‘feys’ came to an end (poët.), Fms. vi. 316 (in a verse); brá föstu, hungri, úlfs, ara, the hunger of wolf and eagle was abated, is a freq. phrase with the poets.
    V. of a sudden appearance; kláða (dat.) brá á hvarmana, the eye-lids itched, Fms. v. 96: of light passing swiftly by, þá brá ljóma af Logafjöllum, Hkv. 1. 15; ljósi bregðr fyrir, a light passes before the eye; mey brá mér fyrir hvarma steina, a maid passed before my eyes, Snót 117; þar við ugg (dat.) at þrjótum brá, i. e. the rogues were taken by fear, 170.

    Íslensk-ensk orðabók > BREGÐA

  • 4 dimma

    * * *
    I)
    (að), v. to make dark, darken; impers., um kveldit, er dimma tók, when it begtin to grow dark; tekr at dimma af nótt, the night comes on;
    refl., dimmast, to grow dark (er nótt dimmaðist).
    f. darkness (dimma nætrinnar); dimmu dregr á et, it begins to look gloomy, threatening.
    * * *
    1.
    d, (but dinimaðisk, Fb. i. 91; dimmat, part., Mar.):—to become dim; neut. or impers., um kveldit er d. tók, when it began to grow dark, Fms. viii. 305; dimmir af nótt, the night darkens, iii. 135: also of clouds, to grow dark (of a gale, storm); þá hvesti ok dimdi í fjörðinn, Espol. Árb. 1768.
    2.
    u, f. dimness, darkness, esp. of clouds, nightfall; seglið bar í fjarðar-dimmuna, Espol. Árb. l. c.: metaph. gloom, Pass. 4. ii; the phrase, dimmu dregr á e-t, it becomes clouded, looks threatening, Band. 10.

    Íslensk-ensk orðabók > dimma

  • 5 draga

    * * *
    I)
    (dreg; dró, drógum; dreginn), v.
    1) to draw, drag, pull;
    draga heim viðinn, to drag the logs home;
    draga árar, to pull the oars;
    absol., drógu þeir skjótt eptir, they soon pulled up to them;
    draga boga, to draw the bow;
    draga segl, to hoist sails (= draga upp segl);
    draga fisk, to catch, pull up fish with a line;
    draga kvernstein, to turn the millstone, to grind;
    2) to draw, inhale (draga úþefjan með nösum);
    draga nasir af e-u, to smell a thing;
    draga öndina, to breathe, live;
    3) to procure, earn, gain (þegar hann hafði fé dregit sem hann vildi);
    draga e-m e-t, to procure (or get) one a thing (eigi sögðust þeir vita, at hann drœgi Haraldi ríki);
    4) to employ as a measure (draga kvarða við viðmál);
    5) to prolong protract (dvalir þessar drógu tímann);
    6) to delay, put off, defer;
    vil ek þessi svör ekki láta draga fyrir mér lengi, I will not wait long for these answers;
    hann dró um þat engan hlut, he made no subterfuge;
    7) to delineate, draw a picture (var dregit á skjöldinn leo með gulli);
    í þann tíma sem hann dregr klæðaföllin (the folds);
    8) to trim or line garments (treyjan var dregin útan ok innan við rauða silki);
    with dat., hjálmr hans var dreginn leiri (overlaid with clay), er áðr var (dreginn) gulli;
    9) intrans to move, draw;
    drógu þeir þeim svá nær (came so near to them), at;
    10) with preps.:
    draga föt, skóklædi af e-m, to pull off one’s clothes, shoes;
    draga hring af hendi sér, to take off a ring from one’s hand;
    dró hann þá grunninu, he pulled them off the shallow;
    draga e-t af e-u, to draw, derive from a source;
    draga e-t af, to take off (Þ. hafði látit af draga brúna);
    draga e-t af við e-n, to keep back, withhold, from one;
    man héðan af eigi af dregit við oss, henceforth we shall no be neglected, stinted;
    Egill dró at sér skipit, E. pulled the ship close up to himself;
    draga vél at e-m, to draw wiles around one;
    draga spott, skaup, at e-u, to hold a thing up to ridicule;
    draga at lið, föng, to collect troops, stores;
    dró at honum sóttin, the illness drew closer to him, he grew worse;
    impers., dró at mætti hans, dró at um matt hans, his strength declined (fell off);
    til þess er dró at degi, till the day drew near;
    þá er dregr at jólum, when Yule drew near;
    dró at því (the time drew near). at hann væri banvænn;
    tók þá at draga fast at heyjum hans, his stock of hay was rapidly diminishing;
    svá dregr at mér af elli, svengd, þorsta, I am so overcome by old age, hunger, thirst;
    nú þykki mér sem fast dragi at þér, that thou art sinking fast;
    draga hring á hönd sér, to put a ring on one’s hand;
    draga (grun) á e-t, to suspect;
    draga á vetr, to rear through the winter (Hrafnkell dró á vetr kálf ok kið);
    impers., dregr á tunglit, the moon is obscured (= dregr myrkr á tunglit);
    dimmu þykkir draga á ráðit Odds, it looks as if a cloud was drawing over Odds’ affairs;
    dregr á gleði biskups, the bishop’s gladness was obscured;
    draga eptir e-m, to gain on one (Þórarinn sótti ákaft róðrinn ok hans menn, ok drógu skjótt eptir þeim Steinólfi ok Kjallaki);
    draga eptir e-m um e-t, to approach one, to be nearly equal to one, in a thing;
    um margar íþróttir (in many accomplishments) dró hann fast eptir Ólafi konungi;
    draga e-t fram, to produce, bring forward (draga fram athugasamlig dœmi); to further, promote (draga fram hlut e-s);
    draga fram kaupeyri sinn, to make money;
    draga fram skip, to launch a ship;
    impers., dregr frá, (cloud darkness) is drawn off;
    hratt stundum fyrir, en stundum dró frá, (clouds) drew sometimes over, sometimes off;
    dregr fyrir sól, tungl, the sun, moon is obscured by clouds or eclipse (tunglskin var ljóst, en stundum dró fyrir);
    ok er í tók at draga skúrirnar, when showers began to gather;
    draga e-ð saman, to collect, gather (draga lið, her, skip saman);
    impers., saman dró kaupmála með þeim, they struck a bargain;
    saman dró hugi þeirra, their hearts were drawn together;
    dregr þá saman or dregr saman með þeim, the distance between them grows less;
    draga e-t í sundr, to draw asunder, disjoin (vil ek eigi draga í sundr sættir yðrar);
    impers., dregr þá í sundr or dregr í sundr með þeim, the distance between them increases;
    draga e-n til e-s, to move, prompt, induce;
    engi ofkæti dregr mik til þessarar ferðar, it is not from wantonness that I undertake this journey;
    slíkt dregr hann til vinsældar, this furthers his popularity;
    ef hann drógi ekki til, if he was not concerned;
    draga e-t til dœmis um e-t, to adduce as a proof of;
    hann hét at draga allt til sætta (to do everything in his power for reconciliation) með þeim Skota konungi;
    impers., nema til verra dragi, unless matters turn out for the worse;
    with dat., þat samband þeirra, er þeim dregr báðum til bana, which will prove fatal to both of them;
    at hér mundi til mikillar úgiptu draga um kaup þessi, that much mischief would arise from this bargain;
    dró þá enn til sundrþykkju með þeim Svíum, the old feud with the Swedes began all over again;
    svá er þat, segir R., ef ekki dregr til, unless some unforesceen thing happens;
    draga e-t undan e-m, to seek to deprive one of a thing (þeir hafa bundizt í því at draga bœndr undan þér);
    draga e-t undan, to delay (drógu Skotar undan sættina);
    hví dregr þú undan at bjóða mér til þín? why dost thou put off inviting me to come?;
    draga rót undan (tölu), to extract the root;
    draga undan e-m, to escape from one (nú lægir seglin þeirra ok draga þeir undan oss);
    impers., hann (acc.) dró undan sem nauðuligast, he had a narrow escape;
    draga e-t undir sik, to apropriate or take fraudulently to oneself (hafði dregit undir sik finnskattinn);
    impers., dró yðr (acc.) undir hrakningina, en oss (acc.) undan, you came in for hard uasge but we escaped;
    draga upp skip, to drag a ship ashore;
    draga upp segl, to hoist a sail (sails);
    impers., þoku dregr upp, fog is coming on;
    11) refl., dragast.
    f. only in pl. ‘drögur’,
    2) metric term, repetition, anadiplosis (when a stanza begins with the last word of the preceding one).
    * * *
    1.
    u, f., vide drögur.
    2.
    u, f., only in pl. drögur, timber carried on horseback and trailing along the ground, Glúm. 368; dragna-hross, a dray-horse, 369: metric. term, a sort of anadiplosis, when a stanza begins with the last word of the preceding one, Edda (Ht.) 126, Skálda 191.

    Íslensk-ensk orðabók > draga

  • 6 DRAGA

    * * *
    I)
    (dreg; dró, drógum; dreginn), v.
    1) to draw, drag, pull;
    draga heim viðinn, to drag the logs home;
    draga árar, to pull the oars;
    absol., drógu þeir skjótt eptir, they soon pulled up to them;
    draga boga, to draw the bow;
    draga segl, to hoist sails (= draga upp segl);
    draga fisk, to catch, pull up fish with a line;
    draga kvernstein, to turn the millstone, to grind;
    2) to draw, inhale (draga úþefjan með nösum);
    draga nasir af e-u, to smell a thing;
    draga öndina, to breathe, live;
    3) to procure, earn, gain (þegar hann hafði fé dregit sem hann vildi);
    draga e-m e-t, to procure (or get) one a thing (eigi sögðust þeir vita, at hann drœgi Haraldi ríki);
    4) to employ as a measure (draga kvarða við viðmál);
    5) to prolong protract (dvalir þessar drógu tímann);
    6) to delay, put off, defer;
    vil ek þessi svör ekki láta draga fyrir mér lengi, I will not wait long for these answers;
    hann dró um þat engan hlut, he made no subterfuge;
    7) to delineate, draw a picture (var dregit á skjöldinn leo með gulli);
    í þann tíma sem hann dregr klæðaföllin (the folds);
    8) to trim or line garments (treyjan var dregin útan ok innan við rauða silki);
    with dat., hjálmr hans var dreginn leiri (overlaid with clay), er áðr var (dreginn) gulli;
    9) intrans to move, draw;
    drógu þeir þeim svá nær (came so near to them), at;
    10) with preps.:
    draga föt, skóklædi af e-m, to pull off one’s clothes, shoes;
    draga hring af hendi sér, to take off a ring from one’s hand;
    dró hann þá grunninu, he pulled them off the shallow;
    draga e-t af e-u, to draw, derive from a source;
    draga e-t af, to take off (Þ. hafði látit af draga brúna);
    draga e-t af við e-n, to keep back, withhold, from one;
    man héðan af eigi af dregit við oss, henceforth we shall no be neglected, stinted;
    Egill dró at sér skipit, E. pulled the ship close up to himself;
    draga vél at e-m, to draw wiles around one;
    draga spott, skaup, at e-u, to hold a thing up to ridicule;
    draga at lið, föng, to collect troops, stores;
    dró at honum sóttin, the illness drew closer to him, he grew worse;
    impers., dró at mætti hans, dró at um matt hans, his strength declined (fell off);
    til þess er dró at degi, till the day drew near;
    þá er dregr at jólum, when Yule drew near;
    dró at því (the time drew near). at hann væri banvænn;
    tók þá at draga fast at heyjum hans, his stock of hay was rapidly diminishing;
    svá dregr at mér af elli, svengd, þorsta, I am so overcome by old age, hunger, thirst;
    nú þykki mér sem fast dragi at þér, that thou art sinking fast;
    draga hring á hönd sér, to put a ring on one’s hand;
    draga (grun) á e-t, to suspect;
    draga á vetr, to rear through the winter (Hrafnkell dró á vetr kálf ok kið);
    impers., dregr á tunglit, the moon is obscured (= dregr myrkr á tunglit);
    dimmu þykkir draga á ráðit Odds, it looks as if a cloud was drawing over Odds’ affairs;
    dregr á gleði biskups, the bishop’s gladness was obscured;
    draga eptir e-m, to gain on one (Þórarinn sótti ákaft róðrinn ok hans menn, ok drógu skjótt eptir þeim Steinólfi ok Kjallaki);
    draga eptir e-m um e-t, to approach one, to be nearly equal to one, in a thing;
    um margar íþróttir (in many accomplishments) dró hann fast eptir Ólafi konungi;
    draga e-t fram, to produce, bring forward (draga fram athugasamlig dœmi); to further, promote (draga fram hlut e-s);
    draga fram kaupeyri sinn, to make money;
    draga fram skip, to launch a ship;
    impers., dregr frá, (cloud darkness) is drawn off;
    hratt stundum fyrir, en stundum dró frá, (clouds) drew sometimes over, sometimes off;
    dregr fyrir sól, tungl, the sun, moon is obscured by clouds or eclipse (tunglskin var ljóst, en stundum dró fyrir);
    ok er í tók at draga skúrirnar, when showers began to gather;
    draga e-ð saman, to collect, gather (draga lið, her, skip saman);
    impers., saman dró kaupmála með þeim, they struck a bargain;
    saman dró hugi þeirra, their hearts were drawn together;
    dregr þá saman or dregr saman með þeim, the distance between them grows less;
    draga e-t í sundr, to draw asunder, disjoin (vil ek eigi draga í sundr sættir yðrar);
    impers., dregr þá í sundr or dregr í sundr með þeim, the distance between them increases;
    draga e-n til e-s, to move, prompt, induce;
    engi ofkæti dregr mik til þessarar ferðar, it is not from wantonness that I undertake this journey;
    slíkt dregr hann til vinsældar, this furthers his popularity;
    ef hann drógi ekki til, if he was not concerned;
    draga e-t til dœmis um e-t, to adduce as a proof of;
    hann hét at draga allt til sætta (to do everything in his power for reconciliation) með þeim Skota konungi;
    impers., nema til verra dragi, unless matters turn out for the worse;
    with dat., þat samband þeirra, er þeim dregr báðum til bana, which will prove fatal to both of them;
    at hér mundi til mikillar úgiptu draga um kaup þessi, that much mischief would arise from this bargain;
    dró þá enn til sundrþykkju með þeim Svíum, the old feud with the Swedes began all over again;
    svá er þat, segir R., ef ekki dregr til, unless some unforesceen thing happens;
    draga e-t undan e-m, to seek to deprive one of a thing (þeir hafa bundizt í því at draga bœndr undan þér);
    draga e-t undan, to delay (drógu Skotar undan sættina);
    hví dregr þú undan at bjóða mér til þín? why dost thou put off inviting me to come?;
    draga rót undan (tölu), to extract the root;
    draga undan e-m, to escape from one (nú lægir seglin þeirra ok draga þeir undan oss);
    impers., hann (acc.) dró undan sem nauðuligast, he had a narrow escape;
    draga e-t undir sik, to apropriate or take fraudulently to oneself (hafði dregit undir sik finnskattinn);
    impers., dró yðr (acc.) undir hrakningina, en oss (acc.) undan, you came in for hard uasge but we escaped;
    draga upp skip, to drag a ship ashore;
    draga upp segl, to hoist a sail (sails);
    impers., þoku dregr upp, fog is coming on;
    11) refl., dragast.
    f. only in pl. ‘drögur’,
    2) metric term, repetition, anadiplosis (when a stanza begins with the last word of the preceding one).
    * * *
    pret. dró, pl. drógu; part. dreginn; pres. dreg: pret. subj. drægi: [Lat. trahere; Ulf. dragan, but only once or twice, = επισωρεύειν in 2 Tim. iv. 3; Hel. dragan = portare, ferre (freq.); A. S. dragan; Germ. tragen; the Engl. distinguishes between to drag and draw, whence the derived words to draggle, trail, drawl; Swed. draga; the Danes have drage, but nearly obliterated except in the special sense to travel,—otherwise they have trække, formed from the mod. Germ. tragen]:—to draw, drag, carry, pull.
    A. ACT., with acc.
    I. to drag, carry, pull; hann dró þau öll út, Nj. 131; djöfla þá er yðr munu d. til eilífra kvala, 273; d. heim við, to drag the logs home, 53; d. sauði, to pick sheep out of a fold, Bs. i. 646, Eb. 106; d. skip fram, to launch a ship; d. upp, to draw her up, drag her ashore, Grág. ii. 433; dró Þorgils eptir sér fiskinn, Fs. 129; Egill dró at sér skipit, E. pulled the ship close up to himself, Eg. 221, 306; dró hann þá af grunninu, Fms. vii. 264; hann hafði dregit ( pulled) hött síðan yfir hjálm, Eg. 375, cp. Ad. 3; d. föt, skóklæði af e-m, to draw off clothes, shoes; þá var dregin af ( stripped off) hosa líkinu, Fms. viii. 265; dró hann hana á hönd ser, he pulled it on his hand, Eg. 378; d. hring á hönd sér, to put a ring on one’s hand, 306; (hann) tók gullhring, ok dró ( pulled) á blóðrefilinn, id.: phrases, er við ramman reip at d., ’tis to pull a rope against the strong man, i. e. to cope with the mighty, Fms. ii. 107, Nj. 10,—the metaphor from a game; d. árar, to pull the oars, Fms. ii. 180, Grett. 125 A: absol. to pull, ok drógu skjótt eptir, they soon pulled up to them, Gullþ. 24, Krók. 52: metaph., um margar íþróttir dró hann fast eptir Ólafi, in many accomplishments he pressed hard upon Olave, Fms. iii. 17: d. boga, to draw the bow, x. 362, but more freq. benda ( bend) boga: d., or d. upp segl, to hoist the sails, Eg. 93, Fms. ix. 21, x. 349, Orkn. 260: d. fiska, or simply draga (Luke v. 7), to fish with a hook, to pull up fish with a line (hence fisk-dráttr, dráttr, fishing), Fms. iv. 89, Hým. 21, 23, Fs. 129, Landn. 36, Fas. ii. 31: d. drátt, Luke v. 4; d. net, to fish with a drag-net; also absol., draga á (on or in) á ( a river), to drag a river; hence the metaphor, d. langa nót at e-u, = Lat. longae ambages, Nj. 139: d. steina, to grind in a hand-mill, Sl. 58, Gs. 15: d. bust ór nefi e-m, vide bust: d. anda, to draw breath; d. öndina um barkann, id., (andar-dráttr, drawing breath); d. tönn, to draw a tooth.
    2. phrases mostly metaph.; d. seim, prop. to draw wire, metaph. to read or talk with a drawling tone; d. nasir af e-u, to smell a thing, Ísl. ii. 136; d. dám af e-u, to draw flavour from; draga dæmi af e-u, or d. e-t til dæmis, to draw an example from a thing, Stj. 13, cp. Nj. 65; d. þýðu eðr samræði til e-s, to draw towards, feel sympathy for, Sks. 358; d. grun á e-t, to suspect, Sturl.; d. spott, skaup, gys, etc. at e-u, to hold a thing up to ridicule, Bs. i. 647; d. á sik dul ok dramb, to assume the air of…, 655 xi. 3; d. á sik ofbeldi ok dramb, Fms. vii. 20; d. e-n á talar, to deceive one, metaphor from leading into a trap, 2 Cor. xii. 17; d. vél at e-m, to deceive one, draw a person into wiles, Nj. 280, Skv. i. 33; d. á vetr, to get one’s sheep and cattle through the winter; Hrafnkell dró á vetr kálf ok kið hin firstu misseri, Hrafn. 22, cp. Germ. anbinden, and in mod. Icel. usage setja á vetr; d. nafn af e-m, to draw, derive the name from, Eb. 126 (App.) new Ed.; the phrase, (hann skyldi ekki) fleiri ár yfir höfuð d., more years should not pass over his head, he must die, Þórð.
    II. to draw a picture; kross let hann d. í enni á öllum hjálmum með bleiku, Fms. iv. 96; þá dró Tjörvi líkneski þeirra á kamarsvegg, Landn. 247; var dregit á skjöldinn leo með gulli, Ld. 78, Pr. 428; í þann tíma sem hann dregr ( draws) klæða-föllin (the folds), Mar. (Fr.): d. til stafs (mod.), to draw the letters, of children first trying to write; d. fjöðr yfir e-t, a metaph. phrase, to draw a pen over or through, to hide, cloak a thing: gramm. to mark a vowel with a stroke,—a long vowel opp. to a short one is thus called ‘dreginn;’ hljóðstafir hafa tvenna grein, at þeir sé styttir ( short) eða dregnir (drawn, marked with a stroke), ok er því betr dregit yfir þann staf er seint skal at kveða, e. g. ári Ari, ér er-, mínu minni, Skálda 171: to measure, in the phrases, draga kvarða við vaðmál, Grág. i. 497, 498; draga lérept, N. G. L. i. 323.
    III. to line clothes, etc.; treyja var dregin utan ok innan við rauðu silki, Flov. 19.
    IV. metaph. to delay; dró hann svá sitt mál, at…, Sturl. iii. 13; hann dró um þat engan hlut, he made no subterfuge, Hkr. ii. 157; Halldórr dró þá heldr fyrir þeim, H. then delayed the time, Ld. 322; vil ek ekki lengr d. þetta fyrir þér, 284; vil ek þessi svör eigi láta d. fyrir mér lengr, Eb. 130.
    V. with prepp. af, at, á, fram, frá, saman, sundr, etc., answering to the Lat. attrahere, abstrahere, protrahere, detrahere, distrahere, contrahere, etc.; d. at lið, to collect troops; d. saman her, id., Eg. 172, 269, Nj. 127; d. at föng, to collect stores, 208, 259: metaph., þá dró at honum sóttin, the sickness drew nearer to him, he grew worse, Grett. 119; d. af e-m, to take off, to disparage a person, Fms. vi. 287; d. af við e-n, ok mun héðan af ekki af dregit við oss, we shall not be neglected, stinted, Bjarn. 54: mathem. term, to subtract, Rb. 118: d. fram, to bring forward, promote; d. fram þræla, Fms. x. 421, ix. 254, Eg. 354; skil ek þat, at þat man mína kosti hér fram d. (it will be my greatest help here), at þú átt ekki vald á mér; d. fram kaupeyri, to make money, Fms. vi. 8; d. saman, to draw together, collect, join, Bs. ii. 18, Nj. 65, 76; d. sundr, to draw asunder, disjoin; d. e-t á, to intimate, (á-dráttr) drag eigi á þat, Sturl. iii. 110; d. undan, to escape; kómu segli við ok drógu undan, Fms. iv. 201; nú lægir segl þeirra ok d. þeir nú undan oss, v. 11: metaph. to delay, Uspakr dró þó undan allt til nætr, Nj. 272; hirðin sá þetta at svá mjök var undan dregit, Fms. ix. 251 (undan-dráttr, delay); hví dregr þú undan at bjóða mér til þín, Glúm. 326, Fms. ix. 251, Pass. 16. 13: mathem., d. rót undan, to extract a root, Alg. 366; d. upp, to draw a picture (upp-dráttr, a drawing), to pull up, Edda I; to pull out of the snow, Eg. 546; d. út, to extract, draw out, 655 xxxii. 2; d. undir sik, to draw under oneself, to embezzle, Eg. 61, Fms. vii. 128; d. upp akkeri, to weigh anchor, Jb. 403; d. upp segl, to hoist sail, vide above; ljós brann í stofunni ok var dregit upp, Sturl. i. 142; þar brann ljós ok var dregit upp, en myrkt hit neðra, ii. 230; ok er mönnum var í sæti skipat vóru log upp dregin í stofunni, iii. 182; herbergis sveinarnir drógu upp skriðljósin, Fas. iii. 530, cp. Gísl. 29, 113,—in the old halls the lamps (torches) were hoisted up and down, in order to make the light fainter or stronger; d. e-n til e-s, to draw one towards a thing; mikit dregr mik til þess, Fs. 9; engi ofkæti dregr mik til þessarar ferðar, i. e. it is not by my own choice that I undertake this journey, Fms. ix. 352; slíkt dró hann til vinsældar, this furthered him in popularity, vii. 175, Sks. 443 B; mun hann slíkt til d., it will move, influence him, Nj. 210; ef hann drægi ekki til, if he was not concerned, 224.
    2. draga til is used absol. or ellipt., denoting the course of fate, and many of the following phrases are almost impers.; nema til verra dragi, unless matters turn out worse, Nj. 175; búð, dragi til þess sem vera vill, Lat. fata evenient, 185; ef honum vill þetta til dauða d., if this draw to his death, prove fatal to him, 103, Grett. 114; þat samband þeirra er þeim dregr báðum til bana, which will be fatal to both of them, Nj. 135; enda varð þat fram at koma sem til dró, Ísl. ii. 263; sagði Kveldúlfr at þá ( then) mundi þar til draga sem honum hafði fyrir boðat, Eg. 75; dró til vanda með þeim Rúti ok Unni, it was the old story over again, Nj. 12; dró til vanda um tal þeirra, 129; at hér mundi til mikillar úgiptu draga um kaup þessi, that mickle mischief would arise from this bargain, 30; dró þá enn til sundrþykkju með þeim Svíum, the old feud with the Swedes began over again, Fms. x. 161; ok er úvíst til hvers um dregr, Fs. 6; svá er þat, segir Runólfr, ef ekki dregr til, unless some unforeseen things happen, Nj. 75; hón kvað eigi úlíkligt at til mikils drægi um, Ísl. ii. 19; þá dró nú til hvárttveggja. Bret.; hence til-drög. n. pl. cause.
    B. IMPERS.
    1. of clouds, shade, darkness, to be drawn before a thing as a veil; dimmu (acc.) þykir á draga ráðit Odds, it looked as if gloom were drawing over Odd’s affairs, Band. 10; ok er í tók at draga skúrirnar (acc.), it began to draw into showers, i. e. clouds began to gather, Fms. iii. 206: often ellipt., hratt stundum fyrir en stundum dró frá, [ clouds] drew sometimes over, sometimes off, of the moon wading through them, Grett. 114; dregr fyrir sól, [ a veil] draws over the sun, he is hid in clouds; ský vónarleysu döpur drjúgum dró fyrir mína gleði-sól, Bb. 2. 9; dregr á gleði biskups, [ clouds] drew over the bishop’s gladness, it was eclipsed, Bs. ii. 79; eclipsis heitir er fyrir dregr sól eðr tungl, it is called an eclipse when [ a veil] draws over the sun or moon, 1812. 4; tunglskin var ljóst, en stundum dró fyrir, the moonshine was clear, and in turn [ a veil] drew over it, Nj. 118; þá sá lítið af tungli ljóst ok dró ymist til eðr frá, Ísl. ii. 463; þat gerðisk, at á dregr tunglit, ok verðr eclipsis, Al. 54.
    2. in various connections; dró yðr (acc.) undir hrakningina, en oss (acc.) undan, you were drawn into a thrashing (i. e. got one), but we escaped, Nj. 141; hann (acc.) dró undan sem nauðuligast, he had a narrow escape, Fms. ix. 392: absol., a noun or personal pronoun in acc. being understood, lítt dró enn undan við þik, there was little power of drawing out of thy reach, i. e. thy blow did its work right well. Nj. 199, 155; hvárki dró sundr né saman með þeim, of two running a dead heat: metaph. phrases, mun annarsstaðar meira slóða (acc.) draga, there will be elsewhere a greater trial left, i. e. the consequences will be still worse elsewhere, 54; saman dró hugi þeirra, their hearts were drawn together, of a loving pair, Bárð. 271; saman dró kaupmála með þeim, they struck a bargain, literally the bargain was drawn tight, Nj. 49; hann hreinsar þat skjótt þóat nokkut im (acc.) hafi á oss dregit af samneyti ( although we have been a little infected by the contact with) annarlegs siðferðis, Fms. ii. 261; allt slafr (acc.) dró af Hafri, i. e. H. became quite mute, Grett. (in a verse): in a temp. sense, til þess er dró at degi, till the day drew nigh, Fms. x. 138; þá er dró at miðri nótt, Grett. 140; þá er dregr at Jólum, Yule drew nigh, Fbr. 138; dregr at hjaldri, the battle-hour draws nigh, Fms. vi. (in a verse); dró at því (the time drew nigh), at hann var banvænn, Eg. 126: of sickness, hunger, or the like, to sink, be overcome by, svá dregr at mér af elli, svengd ok þorsta, at…, Fms. iii. 96; nú þykki mér sem fast dragi at þér, thou art sinking fast, Fas. ii. 221; ok er lokið var kvæðinu dregr at Oddi fast, O. was sinking fast, 321: of other things, tók þá at d. fast at heyjum hans, his stock was very low, Fms. iii. 208; þoku dregr upp, a fog draws on, rises, 97 (in a verse), but ok taki sú poka (nom.) fyrir at d. norðrljósit, Sks. an (better þá þoku, acc.)
    C. REFLEX, to draw oneself, move; ef menn dragask til föruneytis þeirra ( join them) úbeðit, Grág. ii. 270; Sigvaldi dregsk út frá flotanum, S. draws away from the fleet, Fms. xi. 140; ofmjök dragask lendir menn fram, i. e. the barons drew far too forward, vii. 22; hyski drósk á flótta, they drew away to flight, Fms. vi. (in a verse); skeiðr drógusk at vígi, the ships drew on to battle, iii. 4 (in a verse); dragask undir = draga undir sik, to take a thing to oneself, Grág. ii. 150; dragask á hendr e-m, drógusk opt þeir menn á hendr honum er úskilamenn voru, Sturl. i. 136; dragask e-n á hendr, hann kvað þess enga ván, at hann drægisk þá á hendr, ii. 120; dragask aptr á leið, to remain behind, Rb. 108; dragask út, to recede, of the tide, 438; dragask saman, to draw back, draw together, be collected, Fms. i. 25, Bs. i. 134; e-m dragask penningar, Fms. vi. 9; d. undan, to be delayed, x. 251; the phrase, herr, lið dregsk e-m, the troops draw together, of a levy, i. 94, vii. 176, Eg. 277; dragask á legg, to grow up, Hkr. iii. 108; sem aldr hans ok vitsmunir drógusk fram, increased, Fms. vi. 7; þegar honum drósk aldr, when he grew up, Fs. 9; dragask á legg, to grow into a man; dragask við e-t, to become discouraged, Fms. viii. 65; d. vel, illa, to do well, ill, Fs. 146: to be worn out, exhausted, drósk þá liðit mjök af kulda, Sturl. iii. 20; drósk hestr hans, ii. 75: part. dreginn, drawn, pinched, starved, hestar mjök dregnir, Fms. ix. 276; görðisk fénaðr dreginn mjök, drawn, thin, iii. 208; stóð þar í heykleggi einn ok dregit at öllu megin, a tapering hayrick, Háv. 53: of sickness, Herra Andrés lagðisk sjúkr, ok er hann var dreginn mjök, Fms. ix. 276.
    β. recipr., þau drógusk um einn gullhring, they fought, pulled. Fas. iii. 387. From the reflex. probably originates, by dropping the reflex. suffix, the mod. Swed. and Dan. at draga = to go, esp. of troops or a body of men; in old writers the active form hardly ever occurs in this sense (the reading drógu in the verse Fms. iii. 4 is no doubt false); and in mod. usage it is equally unknown in Icel., except maybe in allit. phrases as, e. g. út á djúpið hann Oddr dró, Snot 229 new Ed.; to Icel. ears draga in this sense sounds strange; even the reflex. form is seldom used in a dignified sense; vide the references above.

    Íslensk-ensk orðabók > DRAGA

  • 7 EGG

    * * *
    I)
    (gen. pl. eggja), n. egg.
    (gen. -jar, dat. -ju; pl. -jar), f. edge; eyða (verja) oddi ok eggju, by force of arms, with might and main.
    * * *
    1.
    n. [A. S. äg; Engl. egg; Swed. ägg; Dan. æg; Germ. ei], an egg, Eg. 152, Grág. ii. 346; arnar-e., æðar-e., álptar-e., hrafns-e., dúfu-e., kriu-e., etc., an eagle’s egg, eider duck’s, swan’s, raven’s, dove’s, etc.; also, höggorms egg, a snake’s egg: eggja-hvíta, f. the white of an egg: eggja-rauða, f. or eggja-blómi, m. the yolk; verpa eggjum, to lay eggs; liggja á eggjum, to sit on eggs, brood; koma, skríða ór eggi, of the young, to come out of the egg, Fagrsk. 4 (in a verse): an egg is glænýtt fresh, stropað half-hatched, ungað hatched; vind-egg, a wind-egg, addled egg; fúl-egg, a rotten egg; vera lostinn fúlu eggi, proverb of a sad and sulky looking fellow that looks as if one had pelted him with rotten eggs, Gísl. 39 (in a verse); fullt hús matar og finnast hvergi dyrnar á, a riddle describing an egg; but fullt hús drykkjar og finnast hvergi dyrnar á, the berry: eggja-fata, f. a bucket in which to gather eggs: eggja-kaka, f. an ‘egg-cake,’ omelet: eggja-leit, f. a gathering of eggs, etc.
    2.
    f., gen. sing. and nom. pl. eggjar, old dat. eggju, mod. egg; [Lat. acies; A. S. ecg; Engl. edge; Hel. eggja; O. H. G. ecka, Germ. ecke, is the same word, although altered in sense; Swed. ägg; Dan. æg]:—an edge, Eg. 181, 183, Nj. 136: the phrase, með oddi ok eggju, with point and edge, i. e. by force of arms, with might and main, Ó. H. ch. 33, Grág. ii. 13, Nj. 149, 625. 34; oddr ok egg, ‘cut and thrust,’ Hom. 33; drepa í egg, to blunt: as the old swords of the Scandinavians were double-edged (only the sax had a single edge), egg is freq. used in pl.; takattu á eggjum, eitr er í báðum, touch not the edges, poison is in both of them, Fas. i. 522 (in a verse); the phrase, deyfa eggjar, vide deyfa: the sword is in poetry called eggjum-skarpr, m. with sharp edges; and the blade, tongue of the hilt, Lex. Poët.; sverðs-eggjar, sword edges; knífs-egg, öxar-egg, the edge of a knife, axe.
    2. metaph., fjalls-egg, the ridge of a mountain, Hkr. ii. 44; reisa á egg, to set ( a stone) on its edge, opp. to the flat side, Edda 40: eggja-broddr, m. an edged spike, Fms. x. 355.

    Íslensk-ensk orðabók > EGG

  • 8 erfið-liga

    adv. with pain and toil; er hann sótti e. til hans, he strove hard to get up to him, Edda 60; e-t horfir e., looks hard, Nj. 139; búa e. við e-n, to treat one harshly, Fas. ii. 96; at skipi þessu farisk e., that his ship will fare ill, make a bad voyage, vi. 376; varð mér þar erviðligast um, there I met with the greatest difficulties, Nj. 163.

    Íslensk-ensk orðabók > erfið-liga

  • 9 EYRA

    * * *
    (pl. eyru), n. ear (eyrum hlýðir gestr, en augum skoðar); setja hnefa við e. e-m, to give one a box on the ear; leiða e-n af eyrum, to get rid of one; koma e-m til eyrna, to come to one’s ears, of news; hafa nef í e. e-m, to put the nose in one’s ear, to whisper to one, of a tell-tale.
    * * *
    n., pl. eyru, gen. eyrna, [Lat. auris; Goth. ausô: A. S. eâre; Engl. ear; O. H. G. ôra; Germ. ohr; Swed. öra, öron; Dan. öre, ören]:—an ear; eyrum hlýðir, en augum skoðar, he listens with his ears, but looks with his eyes, Hm. 7:—proverbs, mörg eru konungs eyru, many are the king’s ears, Orkn. 252; þar eru eyru sæmst sem óxu, the ears fit best where they grow, i. e. a place for everything and everything in its place, Nj. 80; láta inn um eitt eyrat en út um hitt, to let a thing in at one ear and out at the other; láta e-t sem vind um eyrun þjóta, to let a thing blow like the wind about one’s ears, i. e. heed it not; Grími var sem við annat eyrat gengi út þat er Þorsteinn mælti, Brand. 60; svá var sem Kálfi færi um annat eyrat út þótt hann heyrði slíkt talað, Fms. xi. 46; skjóta skolla-eyrum við e-u, to turn a fox’s ear (a deaf ear) to a thing; þar er mér úlfs ván er ek eyru sé’k, I can guess the wolf when I see his ears, Fm. 35, Finnb. 244; við eyra e-m, under one’s nose, Ld. 100; mæla í e. e-m, to speak into one’s ear, Fg. 549; hafa nef í eyra e-m, to put one’s nose in one’s ear, i. e. to be a tell-tale, Lv. 57; leiða e-n af eyrum, to get rid of one, Ísl. ii. 65; setja e-n við eyra e-m, to place a person at one’s ear, of an unpleasant neighbour, Ld. 100; setr (hnefann) við eyra Hými, gave Hymir a box on the ear, Edda 36; e-m loðir e-t í eyrum, it cleaves to one’s ears, i. e. one remembers, Bs. i. 163; reisa, sperra eyrun, to prick up the ears, etc.; koma til eyrna e-m, to come to one’s ears, Nj. 64; roðna út undir bæði eyru, to blush from ear to ear.
    COMPDS: eyrnablað, eyrnablaðkr, eyrnasnepill, eyrnabúnaðr, eyrnagull, eyrnahringr, eyrnalof, eyrnamark, eyraruna, eyrnaskefill.
    II. some part of a ship, Edda (Gl.)
    β. a handle, e. g. on a pot.
    γ. anatom., óhljóðs-eyru, the auricles of the heart.
    δ. hunds-eyru, dogs-ears (in a book).

    Íslensk-ensk orðabók > EYRA

  • 10 fast-liga

    adv. firmly, strongly, Sks. 374.
    β. metaph., Hom. 114, Fms. v. 217, Fas. i. 4; trúa f., to believe firmly, Fms. v. 242; bjóða f., Stj. 54: e-t horfir f., it looks hard, unyielding, difficult, Lv. 94; vera f. kominn, to be fast shut up, Eg. 519, Ld. 52.

    Íslensk-ensk orðabók > fast-liga

  • 11 gjald

    n.
    1) tribute (hann lagði g. á borgina);
    2) payment; þá héldu bœndr galdinu, they kept back the payment;
    3) retribution, esp. pl.; ella mun þér g. at verða, thou shalt pay dear for it;
    4) reward, return, compensation; æ sér gjöf til gjalda, gift looks for gift.
    * * *
    n. [vide gildi]:
    I. sing. tribute, payment; því er gjöf gjaldi betri, at …, N. G. L. i. 54; gjald þat er Finnar skyldu reiða, Eg. 67; seint gengr gjaldit, Fms. iv. 329; þá héldu bændr gjaldinu, they kept back the payment, vii. 302; beiddi nokkurra fresta um gjaldit, viii. 174; hann lagði gjald á borgina, Ó. H. 22.
    II. usually in pl.; hann tók stór gjöld af sumum, Fms. i. 28; til gjalda ok til útgöngu, payment, Grág. i. 184; lýsti hann til gjalda ok útgreizlu, Nj. 15; stefna til tveðra gjalda, double payment, i. e. double the value, Grág. ii. 188; gjalda einum gjöldum, the actual value, 132; fullum gjöldum, Ó. H. 86: a fine, maðr á at taka gjöld um konu, Grág. i. 278; mann-gjöld, weregild.
    2. metaph. retribution; Drottinn sýndi hver gjöld koma munu fyrir ofstopa, 655 xxi. 3: rarely in sing., ella mun þér gjald at verða, thou shalt pay dear for it, Nj. 126:—freq. in eccl. use, synda-gjöld, illverka-gjöld, Pass. 32. 11: so in the phrase, góðra gjalda vert, ef …, i. e. one must even be thankful, if not …; ok góðra gjalda vert ef ekki eru drepnir sumir, Sturl. iii. 266:—reward, compensation, in a good sense, æ sér gjöf til gjalda, gift calls for gift, Gísl. 28.

    Íslensk-ensk orðabók > gjald

  • 12 GLÍKR

    * * *
    adj., mod. líkr; in old poems in alliteration the g is always sounded, e. g. glíkr er geira sækir | gunnsterkr …, Bjarn. 33; urðu-a it glíkir | þeim Gunnari, Gh. 3; glík skulu gjöld gjöfum, Hm. 45; Baldri glíkan bur, Ls.; but the vellum MSS. use both forms, though glík is more freq. in the older, líkr in the later; sometimes false readings arose, e. g. ólíkt ( unlike) hafa gört þeir menn, Bs. i. 140, where the sense requires glíkt, but the lower part of the g having been obliterated, the transcriber read it as o; or Fs. 22, where ugglikt ( suspicious) yields no meaning, and is to be read úglíkt (different, quite another thing): [Ulf. galeiks = ομοιος; A. S. gelîc; Engl. alike, like; O. H. G. glîk; mod. Germ. gleich; Swed. lik; Dan. lig]:—like, alike; with dat., sonr er feðr glíkari en dóttir, Eluc. 10; annarr atburðr varð enn þessum glíkr, Bs. i. 346; ekki því grjóti glíkt öðru er þar er, Eg. 142; því glíkt, as adv. such-like, in like manner, Post. 686 C. 2; lifði því líkara sem hann væri ílldýri, Ísl. ii. 481; fríðr sýnum ok mjök líkr föður sínum, Fms. i. 14, x. 265; ok er Kári öngum manni líkr, K. has no match, Nj. 265; skal ek eigi göra þik þeim líkastan er þú vill líkastr vera en þat er Óðinn, Sturl. i. 101; þat þótti mér líkara harmi en skaða, Ld. 126; landi líkari en fiski, Sks. 139; þá munu þit verða Guði lík, 503; svá sem þeir menn verða líkastir er tvíburar eru, Rb. 100; hnot eða myl, eða líkt, or the like, Edda 109; líkt ok ekki, like nothing, Gullþ. 54; er ok eigi líkt (i. e. it is beyond comparison) hvárt sannari er sú saga, eðr hin, Fms. viii. 1; cp. ok er þat úglíkt hvárt þú ferr í lofi mínu, eðr …, Fs. 22 (vide above):—at glíku (líku), adv. all the same, nevertheless; því at jarl hefir at líku líf várt, ef hann vill eptir því leita, Nj. 267; þykki mér þat at glíku, it seems to me all the same, Ísl. ii. 483: so in the phrase, leggja til líka, to settle; at þeir vildi allt til líka leggja með góðra manna ráði, Dipl. ii. 11; því-líkr, ‘that-like,’ such; ú-líkr, unlike; slíkr, qs. svá-líkr, such, Germ. solch = so like.
    II. metaph. likely, probable, Fs. 4; en þó er þat líkast at hann snúisk til várrar ættar, Nj. 38; þat er líkara at fyrir öðru þurfi ráð at göra, 261; þat er ok líkast at þeir komist þar at keyptu, Eg. 64; Björn segir þat líkast at hann mundi fara af landi á brott, 156; þat var líkara, Ísl. ii. 141: neut. líkt, likely; ok líkt at þér fylgi gipta, Fms. vi. 8; hann kallaði þá líkasta til slíkra íllbragða, 379; ok líkara at hann mundi koma í Þórarinsdal, Bjarn. 6l; þá þyki mér þat líkt, at …, Sks. 52.
    2. likely, promising, to the purpose; taka oss þar fari hverr sem líkast þykkir, Nj. 259; nær líkast væri til at veita atför jarli, Fms. i. 54; þá leituðusk þeir um hvar líkast var út at komask, Eg. 233; mér þykir eigi til líkt ( it looks not well) um ferð þeirra bræðra, Vígl. 25; sá hann eigi annan líkara útveg, Bs. i. 690; því at þeir sá þá sinn kost engan annan líkara, Fb. i. 405; kann vera at endirinn verði líkari ( better) en upphafit, Bs. ii. 64; at þat væri líkast til heilla sátta, Fms. iv. 139; til þeirrar stundar sem mér þyki nokkuru líkast at fram megi komask þetta eyrendi, 133.

    Íslensk-ensk orðabók > GLÍKR

  • 13 herra-maðr

    m. a lord, a knight, a lordly man, Fms. x. 445, Bs. i. 736, 780 (Lv. 59 looks as if corrupt).

    Íslensk-ensk orðabók > herra-maðr

  • 14 LÍTA

    * * *
    (að), v. to dye (l. sik í blóði).
    * * *
    pres. lít; pret. leit, 2nd pers. leizt, pl. litu; part. litinn; imperat. lít and líttu; [a Goth. wleiton may be assumed, cp. litr, lit, leita, A. S. wlîtan; Lat. vultus; cp. Germ. ant-litz]:—to look, behold, see; ek lít, I see, behold, Haustl.; hinnig værir þú undir brún at líta, Nj. 55; Sölvi gat at líta hvar þeir flýðu, 247; ok í augu leit, and looked him in the eyes, Vsp. 21; hón leit báða uxana váta, Ísl. ii. 89; hón leit frú sína gráta, Str. 17: freq. in old and mod. usage, þá hóf hann upp sín augu ok leit Abraham langt burt, og Lazarum í hans skauti, Luke xvi. 23:—the phrases, líta ástar, vinar, öfundar, miskunnar augum til e-s, to cast a glance of love, friendship, envy, mercy, Fb. i. 421, passim; hann mátti eigi réttum augum til hans líta, he could not bear to look straight at him, Fms. iv. 48.
    II. with prepp.; líta á e-t, to look at or on; hann stóð nokkura stund á hinn fótinn ok leit á stúfinn …, eigi þarftú at líta á, jafnt er sem þér sýnisk, af er fótrinn, Nj. 97; til á at líta ok eptir at skoða um landa-merki, Dipl. ii. 19; Þórr lítr á hornit ok sýnist ekki mikit, Edda 32; líttú á ljúfan, leggðú munn við grön … á leit Guðrún, Gkv. 1: metaph. to consider, er þat ekki jafnræði … mun því ekki verða á litið, Ísl. ii. 214; eigi er á at líta, drepum þenna hund sem skjótast, Fms. xi. 146; en hvert mál er skal dæma, þá verðr at líta á tilgörð með efnum, Eg. 417, (a saying); ek mun hafa skjótt á litið, ok vartú fjarri at kenna mér ráðin, Orkn. 214: líta á með e-m, to keep an eye on, take care of, Fb. iii. 305, Fs. 172:—líta aptr, to look back after one, Karl. 404:—líta til e-s, to look towards one; hann leit seint til þeirra ok glotti um tönn, Edda 30; þeir litu til ok kváðusk sjá hann, Nj. 70: metaph., hver spurning lítr jafnan til svara, a question looks for an answer, a saying, Sks. 307:—líta yfir, to look over, look about, view; en er Þorsteinn hafði litið yfir verk húskarla sinna, Eg. 741; kemr heim á Mel ok lítr yfir eignir sínar, Band. 3; hafa brátt yfir litið, Fb. iii. 386:—líta við e-m, to look to one; keisari leit við honum, ok spurði hverr hann væri, Fms. i. 125; konungr leit við þeim ok svarar heldr stutt, Eg. 95:—líta upp, to lift the eyes, Hm. 130; en hann leit upp ok sá þá hina ríku, Luke xxi. 1:—líta niðr fyrir sig, to look down.
    III. reflex. he seems, it appears to one that, e-t lízk e-t; leizk honum mærin fögr, Eg. 23; hann sér hvat leið drykkr inum, ok lízk honum svá sem allítill munr mun vera, Edda 32; svá lízk mér ( methinks) … sem þessi mun mestr ætlaðr, id.; svá lízk mér, frændi, sem nú munim vit hafa gört ráð okkat, Nj. 5; lízk mér svá sem engum várum bræðrum muni trúligt, Fms. i. 53; ok lítisk þeim svá at hann vili vörn hans glepja í því, Grág. i. 60. beta. with prepp.; e-m lítzk á e-t, it seems, pleases me so and so; hversu lítzk þér á mey þessa, þykki þér eigi fögr vera? Nj. 2; teksk umræða mikil hversu þeim hafði á litisk konunginn … svá leizk mér vel á konunginn it fyrsta sinn er ek sá hann, Ld. 174; hefir mér opt vel litisk á konunginn, en aldri betr en nú, Fms. x. 296 (ii. 37); ok bað móður sína göra sér góð klæði, at Steingerði mætti sem bezt á sik lítask, Korm. 32; spyrr Karli hversu Leifi litisk á fé þetta, Fms. iv. 346.
    γ. one likes to have it, ellipt. for lítask ráð; honum leizt at fara, passim in mod. usage:— to like, lízk þér eigi silfrit, does not the silver like thee? Fms. iv. 346; see lítask á.
    2. recipr. to look to one another; fellzk hvárt öðru vel í geð, ok litusk þau vel til ok bliðliga, Band. 3.

    Íslensk-ensk orðabók > LÍTA

  • 15 MAÐR

    (gen. manns, pl. menn, with the art. menninir), m.
    1) man (irrespective of sex), human being (guð skapaði síðarst menn tvá, er ættir eru frá komnar);
    sýndi maðr manni, one showed it to another, it went from from hand to hand;
    fjöldi manns, a great number of people;
    múgr manns, crowd of people;
    2) degree in kinship;
    vera at þriðja, fjórða, fimta manni, to be related in the third, fourth, fifth degree;
    hann var manni firr en systrungr Bárðar, he was the son of a cousin of B.;
    * * *
    m., qs. mann-r, which form also occurs in old poets, engi mannr und ranni, Vellekla, (for the change of nn before r into ð see the introduction to letter N); gen. manns, dat. manni, acc. mann, plur. menn, qs. menn-r; with the article, menninir, so always in old writers, but in mod. mennirnir erroneously, as if from mennir: the plur. meðr, answering to the sing. maðr, occurs in old poets—mr vituð öðling æðra, Fms. vii. 87 (in a verse); Norð-mr róa nri, vi. 309 (in a verse); mr fengu mikit vr, Edda 102; hirð-mr, vja, Rekst., all verses of the 11th and 12th centuries; er meðr Myrkvið kalla, Akv. 5: meðr hlutu sár, Fbr. 75 new Ed. (in a verse): gen. pl. manna, dat. mönnum, acc. menn. In Ballads and Rímur after the 15th century, and hence in eccl. writers of later times, a nom. mann is now and then used, esp. in compds influenced by Germ. and Engl., e. g. hreysti-mann, Skíða R. 58; or for the sake of rhyme, ætla þú ekki, aumr mann | af komast muni strafflaust hann, Pass. 14. 17: [Ulf. manna = ἄνθρωπος; in other Teut. languages spelt man, or better mann.]
    B. A man = Lat. homo, Gr. ἄνθρωπος, also people; eigi vil ek segja frá manninum þvíat mér er maðrinn skyldr, þat er frá manni at segja, at maðr er vel auðigr at fé, Nj. 51; mennskr maðr, a manlike man, a human being, opp. to giants or beings of superhuman strength, Gm. 31; menn eru hér komnir ef menn skal kalla, en líkari eru þeir þursum at vexti ok sýn en mennskum mönnum, Eg. 110; flýjum nú! ekki er við menn um at eiga, Nj. 97; þat hafa gamlir menn mælt, at þess manns mundi hefnt verða ef hann félli á grúfu, Eg. 107; þeir ungu menn ( the young people) elskask sín í millum, Mar.; þótt nökkut væri þústr á með enum yngrum mönnum, Ld. 200; fjöldi manns, múgr manns, Fms. ii. 45, 234, xi. 245; þykkir mönnum nökkur várkunn til þess, 192; var þat margra manna mál, at …, Eg. 537, Fms. i. 45; er þat íllt manni? Eg. 604; sá maðr, that person, K. Þ. K. 4; manna beztr, fríðastr …, the best, fairest … of men, passim; allra manna bezt, beyond all men, best of all men, Bs. i. 67; kona var enn þriði maðr, Hkr. iii. 184; hvárr þeirra manna, each of the wedded fair, Grág. i. 476; góðir menn, good men! in addressing, passim: allit., Guði ok góðum mönnum, to God and all good men, Bs. i. 68: sayings, maðr skal eptir mann lifa, man shall live after man (as a consolation), Eg. 322: maðr er manns gaman, man is man’s comfort, Hm. 46; whence huggun er manni mönnum at, Pass. 2. 10: maðr eptir mann, man after man, in succession; or, maðr af manni, man after man, in turn: sýndi maðr manni, man shewed it to man, it went round from hand to hand, Fms. vi. 216; nú segir maðr manni þessi fagnaðar-tíðendi, Bs. i. 181, Þiðr. 142; kunni þat maðr manni at segja at Bróðir felldi Brján, Nj. 275.
    2. phrases, þat veit menn (the verb in sing., the noun in plur.), every one knows that! to be sure! Art. 31, 62, Karl. 48; meðr of veit, Sighvat: mod. viti menn! with a notion of irony; thus also menn segja, men say, (in old poët. usage elliptically, kveða = Lat. dicunt, Vþm. 24, 26, 28, 30, Gm. 13, Hdl. 42, Hm. 11; kváðu, people said, Vm. 33): the sing. maðr = Fr. on, mod. Dan. man (in Dan. man siger), is not vernacular.
    3. in compds. kvenn-maðr, a woman; karl-maðr, a man: of families, Mýra-menn, Síðu-menn, Landn.: inhabitants, people, Norð-menn, Norsemen; Noregs-menn, the men of Norway; Athenu-menn, Athenians; Korintu-menn, Corinthians; of condition of life, leik-menn, laymen; kenni-menn, clergymen; búand-menn, peasants; valds-menn, rulers; kaup-menn, merchants; sjó-menn, seamen; vinnu-menn, labourers.
    4. degree in a lineage: at þriðja, fjórða, fimta … manni, in the third, fourth, fifth … degree, Grág. i. 321; manni firnari en systrungr …, one degree remoter than …, used of odd degrees (e. g. four on one side and three on the other), ii. 172; hann var manni firr en systrungr Bárðar, he was an odd second cousin of B., Bárð. 165; hence tví-menningar, þrí-menningar, fjór-menningar …, a second, third, fourth … cousin, passim.
    II. a man. Lat. vir; vér höfum þrjú skip ok hundruð manna á hverju, Fas. ii. 521; síðan fór hann til manna sinna, Fms. v. 514; greiða eyri gulls hverjum manni, 178; hann fór með of manns yfir landit, iv. 146; and so in countless instances: Sigurðar-menn, the followers of S.; Tuma-menn, konungs-menn, Krist-menn, kross-menn, vii. 293, 299, Ó. H. 216.
    2. a husband; Guð er Kristinnar andar maðr er honum giptisk í trú, Greg. 31: freq. in mod. usage, maðrinn minn, my husband! dóttur-maðr, a son-in-law.
    3. metaph., vera maðr fyrir e-u, to be man enough for it, able to do it; eg er ekki maðr fyrir því, maðr til þess, id.; hann sýndisk eigi maðr til at setjask í svá háleitt sæti, Bs. i. 743; mikill, lítill, maðr fyrir sér, to be a great, strong, weak man, and the like.
    III. the Rune m, see introduction.
    C. COMPDS, manns- and manna-: manns-aldr, m. a man’s life, generation, 623. 10, Fms. viii. 240, Fas. i. 406. manns-bani, a, m. ‘man’s bane,’ a man-slayer, Js. 49, Ni. 119. manns-barn, n. a ‘man’s bairn;’ in the phrase, hvert m., every child of man, Sturl. i. 47. manna-bein, n. pl. human bones, Fms. i. 230. manns-blóð, n. human blood, Nj. 59, Fms. iii. 125. manna-búkar, m. pl. corpses of slain, Fms. iii. 7, xi. 355. manna-bygð, f. human abodes, opp. to the wilderness, Fms. i. 215. manna-bær, m. dwelling-houses, Ann. 1390. manns-bætr, f. pl. weregild, Eg. 259. manns-efni, n. a man to be; gott-m. (see efni), Eg. 368, Fms. i. 174, Fær. 231. manna-farvegr, m. a foot-path, Gþl. 539. manns-fingr, m. a human finger. manna-forráð, n. ‘man-sway,’ rule, dominion; the godord or priesthood is often in the Laws and Sagas so called, Hrafn. 21, Nj. 149, Grág., Ísl. ii. 402, Fms. x. 45. manna-forræði, n. = mannaforráð, Nj. 231, Ld. 310. manns-fótr, m. a human foot, Hkr. ii. 114. manna-fundr, m. a meeting of men, Grág. i. 420. manns-fylgja, u, f., or manna-fylgjur, f. pl. fetches of men, Lv. 69, Fs. 68; see fylgja. manna-för, n. pl. men’s footprints, Eg. 578. manna-grein, f. distinction of men, Fms. viii. 21. manns-hauss, m. a human skull, Þorf. Karl. 242. manns-hár, n. human hair, Edda 4, Fas. iii. 266. manns-hold, n. human flesh, Fms. xi. 235. manna-hugir, m. pl., see hugr III. 2, Háv. 55, Þórð. 17 new Ed. manna-hús, n. pl. men’s houses, Fbr. 77: human abodes. manns-höfuð, manna-höfuð, m. (he human head, K. Á. 1, Fms. x. 280, Nj. 275. manns-hönd, f. a human hand, Fas. i. 66. manns-kona, u, f. a man’s wife, married woman, Grág. i. 335, 337, 341, 344, 380, Bs. i. 777, Sks. 340. manna-lát, n. the loss of men, loss of life, death, Nj. 248, Eg. 585, Orkn. 296. manns-lát, n. a person’s death, decease; heyra mannslát, to hear of a person’s death. manns-líf, n. man’s life, Hom. 6. manns-líki, n. human shape, Edda 9. manna-lof, n. praise of men, Hom. 83. manna-mál, n. human voices, human speech, Nj. 154; or manns-mál, id., in the phrase, það heyrist ekki mannsmál, no man’s voice can be heard, of a great noise. manna-missir, m. the loss of men, Sturl. iii. 7, Fas. ii. 552. manns-morð, n. murder, N. G. L. i. 256. manna-mót, n. = mannfundr, Grág. i. 343. manns-mót, n. manly mien, ‘manfulness,’ Fms. i. 149, xi. 86; þat er mannsmót að honum, he looks like a true man. manna-munr, m. distinction, difference of men, Bs. i. 855. manna-múgr, m. a crowd of people, Fær. 12. manns-mynd, f. the human shape, Stj. 147. manna-reið, f. (a body of) horsemen, Nj. 206. manna-samnaðr, m. = mannsafnaðr, Ísl. ii. 83. manna-seta, u, f. men staying in a place, Ld. 42. manna-skipan, f. the placing of people, as at a banquet, in battle, Korm. 62, Sturl. i. 20, ii. 237. manna-skipti, n. pl. exchange of men, Germ. auswechselung, Hkr. i. 8. manna-slóð, f.man’s sleuth,’ a track of men, Sturl. i. 83. manna-spor, n. pl. men’s footprints. Sturl. ii. 90, Eg. 578, Landn. 191. manna-styrkr, m. help, Þórð. 74. manna-sættir, m. a daysman, peacemaker, Fms. x. 51, Eb. manna-taka, u, f. a reception of men, strangers, Fb. ii. 194. manna-tal, n. = manntal, Hkr. ii. 340. manns-váði, a, m. danger of life, Fms. viii. 224. manna-vegr, m. a road where men pass, opp. to a wilderness, Grett. 115 A, Ld. 328. manna-verk, n. pl. = mannvirki, man’s work, work by human hands, Fb. i. 541. manns-verk, n. work to be done by a person, N. G. L. i., 38, Gþl. 114. manna-vist, f. a human abode. Fms. i. 226, Jb. 9, Orkn. 434. manns-vit, n. ‘man’s wit,’ human understanding, reason, Nj. 106. manna-völd, n. pl.; in the phrase, e-t er af manna-völdum, it is due to human causes, not by natural causes, e. g. of a fire, the disappearance of a thing, or the like, Nj. 76, Fms. ii. 146, iii. 98. manns-vöxtr, m. a man’s stature, Fas. ii. 508, Hom. 112. manna-þengill, m. king of men, the name of Njörð, Gm. 16, Edda 104. manns-æði, n. human bearing, behaviour. manns-æfi, f. man’s lifetime; mart kann skipask á mannsæfinni, a saying, Fms. vii. 156; mart verðr á mannsætinni, útítt var þat þá er vér vórum ungir, Fær. 195.

    Íslensk-ensk orðabók > MAÐR

  • 16 NÝSA

    (-ta, -t), v. to pry, peer; nýstak niðr, I peered down; svá nýsisk fróðra hverr fyrir, thus every wise man looks about him (= nýsir f. h. fyrir sik).
    * * *
    t, mod. form hnýsa, see introduction to letter H (B. II. 2. γ); [akin to njósn]:—to pry, enquire; nýsta ek niðr, Hm. 140; svá nýsisk fróðra hverr fyrr, 7; nýsumk hins, ok hygg at því, Stor. 13: mod. hnýsa, forvitnin holdsins hnýsir þrátt í Herrans leyndar-dóma, Pass. 21. 2.
    II. reflex., hnýsast í e-ð, to pry into; hnýsast í bréfið, to pry into a letter; hence hnýsinn, adj. curious, in a bad sense; hnýsni, curiosity.

    Íslensk-ensk orðabók > NÝSA

  • 17 SJÓN

    * * *
    f.
    1) sight, eyesight (heyrn ok s.); s. er sögu ríkri, sight goes before hearsay; var þeim s. sögu ríkri um ferðir Knúts, they had ocular proof of; missa sjónar at auganu, to lose the sight of the eye;
    2) look; sundr stökk súla fyrir s. jötuns, the pillar flew asunder at the look of the giant;
    3) esp. in pl. the eyes (sá hón fránar sjónir fylkis liðnar); svart er mér fyrir sjónum, my eyes grow dim; leiða e-n sjónum, to fix one’s eyes upon a person (forn jötunn sjónum leiddi sinn andskota).
    * * *
    f., in sing. the old writers prefer sýn, q. v. [Dan. syn]:—sight, vision, the faculty of sight; mál heyrn ok sjón, Edda 6; missa sjónina, to lose the eye-sight; sjóu ok heyrn, Pass. 41. 10; gefa blindum sjón, 655 ix. C. 2; sjón er sögu ríkri, sight goes before hearsay, of an eye-witness, Ó. H. 180; sundr stökk súla fyrir sjón jötuns, Hym. 12.
    II. plur. one’s looks; in such phrases as fríðr … sjónum, fair to see, fine-looking, Eg. 486, Hkr. iii. 171.
    2. the eyes, esp. in plur.; augu heita sjón, Edda; engi hefir sá séð ógurligar sjónir, er eigi mátti þat sjá er Þórr hvessti augun, 37; hugðisk hann mundu falla fyrir sjóninni einni saman, 28; fjándinn blindar sjónir þeirra, Fms. x. 309; leiða e-n sjónum, to look on, behold, 13; ef ek hann sjónum of sék, Hm. 151; fránar sjónir, Gkv. i. 14; á sjónum skjálfandi, Sól. 43; ok mun hann ekki eigi stað við sjónum hans, Fms. iv. 242; verða e-m at sjónum, to be seen by one, Fas. ii. 315; lýkr hann upp birtandi sjónir, Sks. 43; þrjár hafa þeir sjónir saman ( three eyes), Gsp. (Fas. i. 486); hvassar ljóns sjónir, Sighvat; svart-brúnar sjónir, Eg. (in a verse); svart er mér fyrir sjónum, ‘tis dark before my eyes, Fas. i. 427 (in a verse): leiða e-m e-ð fyrir sjónir, to place before one’s eyes, expound, Líkn. 46, and in mod. usage; sé þá, minn Guð, fyrir sjónum þér, Sonar þíns pínan megna, Pass. 34. 11; of-sjónir, undr-sjónir, q. v.
    COMPDS: sjónarberg, sjónarhváll, sjónarváttr, sjónarvitni, sjónarvætt, sjónarvörðr.

    Íslensk-ensk orðabók > SJÓN

  • 18 skáld-mær

    adj. a ‘skald-maid,’ poetess, a nickname of the poetess Jórunn, Fms. i. 13; the name of her poem Sendi-bít looks as if it had been of a ‘biting’ libellous kind.

    Íslensk-ensk orðabók > skáld-mær

  • 19 skytningr

    m. inn or club, where each guest paid or contributed his own scot (hann veitti allri hirð sinni mat ok mungát, svá at engi maðr þurfti í skytning at ganga).
    * * *
    n. [skot], a ‘scot-house,’ an inn or club, where each guest paid or contributed his own scot or shot (skot), whence the name; skytning and hjúkólf are synonymous, whereas gildi is different, cp. höfu vér fyrir-boðit samdrykkju eða gildi … útan skytningar viljum vér at haldisk eptir fornum siðvanda, Rétt. 6. 3; hann tók sér skytning í bænum, Fms. vii. 113; drekka í skytningum, 242; hann veitti allri hirð sinni mat ok mungát, svá at engi maðr þurfti í skytning at ganga, Orkn. 80, O. H. L. 35; gengu skipverar í skytninga at skemta sér, Orkn. 206; fór Kali í hinn sama skytning til Unnar húsfreyju, 210; þat var eitt kveld at Þórðr drakk í skytningi, Bs. i. 635; þann tíma er menn vóru komnir í skytninga, Fms. ix. 44; hann skaut ok einn fyrir sveitunga sína þá er þeir sátu í skytningum, Ld. 73; skytnings-stofa, an inn, tavern, Fms. ix. 478, D. N. passim; hann hélt skytning alla tólf mánuði ok veitti sínum mönnum, Ó. H. 48; hann lét sér sverð búa af gulli ok sýndi í skytningi, O. H. L. 48; konungr gékk frá skytningi til aptan-söngs, Fms. vii. 152; hann (the king) drakk aldri svá í skytningum, at eigi drykki húskarlar hans með honum, 242; þeir (the soldiers) dreifðusk ok skipuðu til skytninga hvar hverir skyldi drekka um kveldit, viii. 408; þat var í þann tíma er menn vóru komnir í skytninga (viz. the evening), ix. 44. All the above refer to Norway; in records referring to Icel. there is only one instance, ef hann vildi fara ofan á Grund til skytnings, Glúm. 373, and this looks suspicious.

    Íslensk-ensk orðabók > skytningr

  • 20 slan-baugr

    m. a ‘sloth-fine,’ the fine due to the king from a person who looks on at an assault without interfering, N. G. L. i. 68.

    Íslensk-ensk orðabók > slan-baugr

См. также в других словарях:

  • looks — looks; looks·ism; …   English syllables

  • looks — n. appearance good looks * * * [ appearance ] good looks …   Combinatory dictionary

  • looks — noun /lʊks/ Ones appearance or attractiveness. His charm and good looks accounted for much of his popularity in the polls …   Wiktionary

  • Looks at Life — Альбом Джона Хартфорда …   Википедия

  • Looks That Kill — « Looks that kill » Canción de Mötley Crüe Álbum Shout At The Devil Grabación 1983 Género …   Wikipedia Español

  • Looks Like a Job For… — Looks Like a Job For... Album par Big Daddy Kane Sortie 25 mai 1993 Enregistrement 1992 1993 …   Wikipédia en Français

  • looks like the shadow of his former self — looks really bad, looks lean and shriveled up; looks like someone who has been through rough times …   English contemporary dictionary

  • looks like a child — looks young, looks childish …   English contemporary dictionary

  • looks like we're the last dogs hung — When you are the last people left in the hall after an event. You look around and say... looks like we re the last dogs hung …   The small dictionary of idiomes

  • Looks and Smiles — is a novel by English writer Barry Hines. Published in 1981, it tells the story of a disadvantaged young man trying to get by in Margaret Thatcher s England. At the same year, the novel was adapted into a film by the same name, and directed by… …   Wikipedia

  • Looks Like We Made It — Infobox Single Name = Looks Like We Made It Artist = Barry Manilow from Album = This One s For You B side = New York City Rhythm (Live) Released = 20 April 1977 Format = 7 Recorded = Genre = Length = 3:33 Label = Arista AS 0244 (USA, 7 ) Writer …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»