lūcīlius

hăbĕo, ui, itum, 2 (archaic perf. subj. habessit, Cic. Leg. 2, 8, 19; inf. haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111), v. a. and n. [etym. dub.; cf. Gr. kôpê, handle; Lat. capio; Germ. haben, Haft; Engl. have], to have, in the widest sense of the word, to hold, keep, possess, cherish, entertain, occupy, enclose, contain (cf.: teneo, possideo, etc.).

In gen.

Of personal subjects.

With persons or things as objects: SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Fragm. XII. Tab. ap. Ulp. Fragm. 26, 1: ex tui animi sententia tu uxorem habes? Cato ap. Cic. de Or. 2, 64, 260; cf.:

aliquam habere in matrimonio, Cic. Scaur. § 8: ipsum ex Helvetiis uxorem habere,

Caes. B. G. 1, 18, 6:

si et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt,

Cic. Rep. 1, 37 fin.:

quae cum patrem clarissimum, amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet,

id. Rosc. Am. 50, 147:

cum ille haberet filium delicatiorem,

id. de Or. 2, 64, 257:

quod non ingenuous habeat clarosque parentes,

Hor. S. 1, 6, 91:

habebat saepe ducentos, saepe decem servos,

id. ib. 1, 3, 11:

fundum habere, Cic. Tull. § 14: cur pecuniam non habeat mulier?

id. Rep. 3, 10:

tantas divitias habet,

Plaut. Bacch. 2, 3, 99; so,

aurum,

id. ib. 2, 3, 35; and:

vectigalia magna Divitiasque,

Hor. S. 2, 2, 101:

tantum opum,

Cic. Rep. 1, 48:

classes,

id. Phil. 9, 2, 4:

naves,

id. Verr. 2, 5, 40, § 104:

denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus, Pauperiem metuas minus,

Hor. S. 1, 1, 92:

tacitus pasci si posset corvus, haberet Plus dapis,

id. Ep. 1, 17, 50:

Dionysii equus quid attulit admirationis, quod habuit apes in juba?

Cic. Div. 2, 31, 67: faenum habet in cornu;

longe fuge,

Hor. S. 1, 4, 34:

leges in monumentis habere,

Cic. Rep. 2, 14:

hostis habet muros,

Verg. A. 2, 290:

hostis habet portus,

Val. Fl. 3, 45 al.:

quam vellem Panaetium nostrum nobiscum haberemus,

Cic. Rep. 1, 10:

Ciceronem secum,

id. Att. 4, 9, 2; cf.:

ea legione, quam secum habebat,

Caes. B. G. 1, 8, 1:

secum senatorem,

Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77; cf.

also: magnum numerum equitatus circum se,

Caes. B. G. 1, 18, 5:

haec si habeat aurum, quod illi renumeret, faciat lubens,

Plaut. Bacch. 1, 1, 12; cf.:

quid non habuisti quod dares? Habuisse se dicet, Cic. Scaur. § 19: quod non desit, habentem,

Hor. Ep. 2, 2, 52:

qui in foro turbaque, quicum colloqui libeat, non habeant,

Cic. Rep. 1, 17.—

With abstr. objects: quid illos, bono genere gnatos, opinanimi animi habuisse atque habituros dum vivent? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

quod uno et eodem temporis puncto nati dissimiles et naturas et vitas et casus habent,

Cic. Div. 2, 45, 95:

febrim,

id. Fam. 7, 26, 1:

instrumenta animi,

id. Rep. 3, 3:

nec vero habere virtutem satis est, quasi artem aliquam, nisi utare,

id. ib. 1, 2:

in populos perpetuam potestatem,

id. ib. 2, 27; cf.:

in populum vitae necisque potestatem,

id. ib. 3, 14; so,

potestatem,

id. ib. 2, 29; 32;

36: eo plus auctoritatis,

id. ib. 3, 16:

ornamenta dicendi,

id. de Or. 2, 28, 122; cf.:

summam prudentiam summamque vim dicendi,

id. ib. 1, 20, 89:

Q. Lucilius Balbus tantos progressus habebat in Stoicis, ut, etc.,

id. N. D. 1, 6, 15:

neque quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, reperiri poterat,

Caes. B. G. 4, 20 fin.:

nonnullam invidiam ex eo, quod, etc.,

Cic. de Or. 2, 70, 283: nimiam spem, Cato ap. Gell. 13, 17, 1:

spem in fide alicujus,

Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.:

tantum spei ad vivendum,

id. Att. 15, 20, 2; id. N. D. 3, 6, 14; cf.

also: summam spem de aliquo,

id. Lael. 3, 11:

odium in equestrem ordinem,

id. Clu. 55, 151:

metum,

Prop. 3, 11 (4, 10), 6: consolationem [p. 834] semper in ore atque in animo, Cic. Fam. 5, 16, 2; cf. Varr. L. L. 6, § 56 Mull.:

rogavi, ut diceret, quid haberet in animo,

Cic. Att. 8, 10:

neque modum neque modestiam victores habere,

observe no bounds, Sall. C. 11, 4;

v. modus: haec habebam fere, quae te scire vellem,

Cic. Att. 1, 6; cf.:

haec habui de amicitia quae dicerem,

this is what I had to say, id. Lael. 27 fin.: fidem, gratiam, honorem, rationem; v. these nouns.—In a play on the word lumen: Arge, jaces; quodque in tot lumina lumen habebas Exstinctum est, the light for so many lights ( eyes), Ov. M. 1, 720.—

With inf. (analog. to the Gr. echô), to have something to do, be able to do something:

habeo etiam dicere quem contra morem majorum dejecerit, etc.,

Cic. Rosc. Am. 35, 100:

de re publica nihil habeo ad te scribere,

id. Att. 2, 22, 6.—So with inf. or with the part. fut. pass. (ante-class. and post-Aug.), to have or be obliged to do something, I must do something:

rogas, ut id mihi habeam curare,

Varr. R. R. 1, 1, 2:

filius hominis, quod carne indui haberet in terra,

Lact. 4, 12, 15:

habemus humiliare eum in signo,

id. 4, 18, 22:

quod plurimae haereses haberent existere,

id. 4, 30, 2:

etiam Filius Dei mori habuit,

Tert. Hab. Mul. 1:

si inimicos jubemur diligere, quem habemus odisse?

id. Apol. 37:

de spatiis ordinum eatenus praecipiendum habemus, ut intelligant agricolae, etc.,

Col. 5, 5, 3:

praesertim cum enitendum haberemus, ut, etc.,

Plin. Ep. 1, 8, 12:

si nunc primum statuendum haberemus,

Tac. A. 14, 44:

cum respondendum haberent,

id. Or. 36.—

Of inanim. or abstr. subjects:

prima classis LXXXVIII. centurias habeat,

Cic. Rep. 2, 22:

locus ille nihil habet religionis,

id. Leg. 2, 22, 57:

humani animi eam partem, quae sensum habeat,

id. Div. 1, 32, 70:

animus incorruptus agit atque habet cuncta, neque ipse habetur,

Sall. J. 2, 3:

divinus animus mortale nihil habuit, Cic. Scaur. § 50: habet statum res publica de tribus secundarium,

id. Rep. 1, 42; cf.:

nullum est genus illarum rerum publicarum, quod non habeat iter ad finitimum quoddam malum,

id. ib. 1, 28:

ipsa aequabilitas est iniqua, cum habeat nullos gradus dignitatis,

id. ib. 1, 27:

nulla alia in civitate...ullum domicilium libertas habet,

id. ib. 1, 31:

nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris,

id. ib. 1, 4; cf.:

viri excellentis ancipites variique casus habent admirationem,

id. Fam. 5, 12, 5:

habet etiam amoenitas ipsa illecebras multas cupiditatum,

id. Rep. 2, 4:

quid habet illius carminis simile haec oratio?

id. ib. 1, 36:

magnam habet vim disciplina verecundiae,

id. ib. 4, 6 et saep.:

quomodo habere dicimur febrem, cum illa nos habeat,

Sen. Ep. 119 med.; cf.:

animalia somnus habebat,

Verg. A. 3, 147; Ov. M. 7, 329:

me somno gravatum Infelix habuit thalamus,

Verg. A. 6, 521; cf.:

non me impia namque Tartara habent,

id. ib. 5, 734:

habentque Tartara Panthoiden,

Hor. C. 1, 28, 9:

qui (metus) major absentes habet,

id. Epod. 1, 18; Sen. Const. Sap. 7:

et habet mortalia casus,

Luc. 2, 13:

terror habet vates,

Stat. Th. 3, 549.

In partic.

Pregn., to have or possess property (mostly absol.):

miserum istuc verbum et pessumum'st, habuisse et nihil habere,

Plaut. Rud. 5, 2, 34; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10: qui habet, ultro appetitur: qui est pauper, aspernatur, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.:

habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis,

Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199; so,

in nummis,

id. Att. 8, 10:

in Salentinis aut in Brutiis,

i. e. to have possessions, id. Rosc. Am. 46, 132; cf. id. Verr. 2, 5, 18, § 45: nos quod simus, quod habeamus, etc., Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 1:

et belli rabies et amor successit habendi,

Verg. A. 8, 327; cf.:

amore senescit habendi,

Hor. Ep. 1, 7, 85; Phaedr. 3 prol. 21; Juv. 14, 207: quid habentibus auri nunquam exstincta sitis? Sil. 5, 264; so, habentes = hoi echontes, the wealthy, Lact. 5, 8, 7. —

With an object - or relative-clause, to have the means, ability, or knowledge, i. e. to be in a condition, to be able, to know how to do or say any thing.

With an objectclause:

de Alexandrina re tantum habeo polliceri, me tibi cumulate satisfacturum,

Cic. Fam. 1, 5, 3:

de re publica nihil habeo ad te scribere,

id. Att. 2, 22, 6:

haec fere dicere habui de natura deorum,

this is the substance of what I had to say, id. N. D. 3, 39, 93; cf.:

quid habes igitur dicere de Gaditano foedere?

id. Balb. 14, 33:

habeo etiam dicere, quem de ponte in Tiberim dejecerit,

id. Rosc. Am. 35, 100:

illud affirmare pro certo habeo, etc.,

Liv. 44, 22, 4:

sic placet, an melius quis habet suadere?

Hor. Epod. 16, 23.—

With a relat.-clause (usually with a negative: non habeo, quid faciam;

or: nihil habeo, quod faciam, dicam, etc.): de quibus habeo ipse, quid sentiam: non habeo autem, quid tibi assentiar,

Cic. N. D. 3, 25, 64:

de pueris quid agam, non habeo,

id. Att. 7, 19:

usque eo quid arguas non habes,

id. Rosc. Am. 15, 45:

quid huic responderet, non habebat,

id. Mur. 12, 26:

nec quid faceret habebat,

id. Verr. 2, 4, 23, § 51; id. Off. 2, 2, 7:

qui, quo se reciperent, non haberent,

Caes. B. G. 4, 38, 2:

nihil habeo, quod ad te scribam,

Cic. Att. 7, 19:

nil habeo, quod agam,

Hor. S. 1, 9, 19; and:

nihil habeo, quod cum amicitia Scipionis possim comparare,

Cic. Lael. 27, 103.—

To have in use, make use of, use (very rare, for the usual uti, opp. abuti):

anulus in digito subter tenuatur habendo,

i. e. by use, by wearing, Lucr. 1, 312; cf.:

aera nitent usu: vestis bona quaerit haberi,

Ov. Am. 1, 8, 51:

quippe quas (divitias) honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant,

Sall. C. 13, 2 Kritz; cf.:

magnae opes innocenter paratae et modeste habitae,

Tac. A. 4, 44.—Hence,

To hold, use, wield, handle, manage:

nec inmensa barbarorum scuta, enormis hastas, inter truncos arborum perinde haberi quam pila,

Tac. A. 2, 14.— Trop.:

quo modo rem publicam habuerint (majores), disserere,

Sall. C. 5, 9; cf.:

reipublicae partes,

Tac. A. 4, 6 init. —

To hold or keep a person or thing in any condition; to have, hold, or regard in any light:

aliquem in obsidione,

Caes. B. C. 3, 31, 3:

aliquem in liberis custodiis,

Sall. C. 47, 3; so,

aliquem in custodiis,

id. ib. 52, 14:

aliquem in vinculis,

id. ib. 51 fin.;

for which also: in custodiam habitus,

i. e. put into prison and kept there, Liv. 22, 25; Tac. H. 1, 87; cf.:

quo facilius omne Hadriaticum mare in potestatem haberet,

Caes. B. C. 1, 25 Oud. N. cr. (al. in potestate):

cum talem virum in potestatem habuisset,

Sall. J. 112 fin. Kritz N. cr.:

quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit,

id. ib. 79, 3:

alios in ea fortuna haberent, ut socii esse quam cives mallent,

Liv. 26, 24:

aegros in tenebris,

Cels. 3, 18:

aquam caelestem sub dio in sole,

Col. 12, 12, 1:

in otio militem,

Liv. 39, 2, 6; cf.:

legiones habebantur per otium,

Tac. H. 1, 31:

externa sine cura habebantur,

id. A. 1, 79 init.:

exercitus sine imperio et modestia habitus,

Sall. J. 44, 1:

quos ille postea magno in honore habuit,

Caes. B. C. 1, 77, 2;

for which: quos praecipuo semper honore Caesar habuit,

id. B. G. 5, 54, 4:

habeo Junium (mensem) et Quintilem in metu,

i. e. I fear, Cic. Att. 6, 1, 14.— So with an adj. or a perf. part., to denote a lasting condition:

ita me mea forma habet sollicitum,

Plaut. Most. 4, 2, 95 Lorenz; id. Men. 4, 2, 12; 21:

miserrimum ego hunc habebo amasium,

id. Cas. 3, 3, 27 al.:

laetum Germanicum,

Tac. A. 2, 57; 65:

sollicitum habebat cogitatio,

Cic. Fam. 7, 3, 1; 2, 16, 2.—Hence,

With a double object, esp. freq. with the part. perf. pass., to have, hold, or possess a person or thing in any quality or capacity, as any thing; to have, hold, or possess an action as completed, finished (a pregn. circumlocution for the perf.):

cum haberet collegam in praetura Sophoclem,

Cic. Off. 1, 40, 144; cf. Quint. 10, 1, 93:

an heredem habuerit eum, a quo, etc.,

id. 7, 2, 37:

istaec illum perdidit assentatio, nam absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,

Plaut. Bacch. 3, 3, 8:

cur ergo unus tu Apollonidenses miseriores habes quam pater tuus habuit umquam?

Cic. Fl. 29, 71:

obvium habuerunt patrem,

Quint. 7, 1, 29:

reliquas civitates stipendiarias,

Caes. B. G. 1, 30, 3:

quod (cognomen) habes hereditarium,

Cic. Rep. 6, 11:

quae habuit venalia,

id. Verr. 2, 3, 62, § 144; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1:

qui auro habeat soccis suppactum solum,

Plaut. Bacch. 2, 3, 98:

me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum,

have kept him away, aloof, Ter. Hec. 5, 1, 25; cf.:

inclusum in curia senatum habuerunt,

Cic. Att. 6, 2, 8:

(Romulus) habuit plebem in clientelas principum descriptam,

id. Rep. 2, 9: satis mihi videbar habere cognitum Scaevolam ex iis rebus, quas, etc., id. Brut. 40, 147; cf.:

si nondum eum satis habes cognitum,

id. Fam. 13, 17, 3; ib. 15, 20 fin.: fidem spectatam jam et diu cognitam, id. Div. ap. Caecil. 4, 11:

decumas ad aquam deportatas,

id. Verr. 2, 3, 14, § 36:

domitas habere libidines,

id. de Or. 1, 43, 194:

omnes philosophiae notos et tractatos locos,

id. Or. 33, 118; id. Rep. 2, 6:

innumerabilia, quae collecta habent Stoici,

id. Div. 2, 70, 145: quantum in acie tironi sit committendum, nimium saepe expertum habemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3:

quare velim ita statutum habeas, me, etc.,

Cic. Fam. 6, 2, 1: habeo absolutum suave epos ad Caesarem, id. Q. Fr. 3, 9, 6:

in adversariis scriptum habere (nomen),

id. Rosc. Com. 3, 9:

de Caesare satis dictum habebo,

id. Phil. 5, 19, 52:

bellum habere susceptum,

id. Agr. 2, 6, 14:

quam (domum) tu iam dimensam et exaedificatam animo habebas,

id. Att. 1, 6, 1:

ut omnes labores, pericula consueta habeam,

Sall. J. 85, 7:

compertum ego habeo,

id. Cat. 58, 1; cf. Nep. Att. 17 fin.; 18, 1: neque ea res falsum ( part. perf. pass.) me habuit, Sall. J. 10, 1 al. From this use is derived the compound perf. of the Romance languages: ho veduto, j'ai vu, qs. habeo visum, I have seen).—

Also, with a double object, to make, render:

praecipit ut dent operam, uti eos quam maxime manifestos habeant,

Sall. C. 41, 5:

qui pascua publica infesta habuerant,

Liv. 39, 29, 9; 34, 36, 3:

necdum omnia edita facinora habent,

id. 39, 16, 3; 31, 42, 1:

anxium me et inquietum habet petitio Sexti,

Plin. Ep. 2, 9, 1:

sed Pompeium gratia impunitum habuit,

kept, Vell. 2, 1, 5.—

Hence:

in aliquo (aliqua re), aliquem (aliquid) habere (rare): ea si fecissem, in vestra amicitia exercitum, divitias, munimenta regni me habiturum,

Sall. J. 14, 1:

in vobis liberos, parentes, consanguineos habeo,

Curt. 6, 9, 12:

majora in eo obsequia habiturus,

Just. 8, 6, 6; cf. Cic. Fam. 2, 16, 5.—

To have or hold a person in any manner, to treat, use:

is, uti tu me hic habueris, proinde illum illic curaverit,

Plaut. Capt. 2, 2, 64:

equitatu agmen adversariorum male habere et carpere,

Caes. B. C. 1, 63, 2; cf. Cels. 3, 20; 3, 21:

exercitum luxuriose nimisque liberaliter habere,

Sall. C. 11, 5 Kritz; cf.:

eos ille non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed accurate et liberaliter habuit,

id. J. 103, 5; 113, 2:

Fabiis plurimi (saucii) dati, nec alibi majore cura habiti,

Liv. 2, 47, 12; 29, 8, 6; 37, 34, 5:

video quam molliter tuos habeas,

Plin. Ep. 5, 19, 1:

militant vobiscum, qui superbe habiti rebellassent,

Curt. 8, 8, 11:

virgines tam sancte habuit,

id. 3, 12, 21; 4, 10, 33:

male habere aliquem,

Nep. Eum. 12, 1:

neque conjugem et filium ejus hostiliter haberi,

Tac. A. 2, 10.—

With se, and sometimes mid. or neut., to hold or keep himself or itself in a certain manner, i. e. to be constituted or situated, to find one's self, to be, in any manner.

Habere se:

Tironem Patris aegrum reliqui...et quamquam videbatur se non graviter habere, tamen sum sollicitus, etc.,

Cic. Att. 7, 2, 3:

praeclare te habes, cum, etc.,

id. Verr. 2, 2, 61, § 149:

ipsi se hoc melius habent quam nos, quod, etc.,

id. Att. 11, 7, 4:

Bene habemus nos,

id. ib. 2, 8, 1:

ego me bene habeo,

am well, Tac. A. 14, 51: praeclare se res habeat ( is well), si, etc., Cic. de Or. 1, 25, 114:

male se res habet, cum, quod virtute effici debet, id tentatur pecunia,

id. Off. 2, 6, 22; cf. id. de Or. 2, 77, 313:

quae cum ita se res haberet, tamen, etc.,

id. Verr. 2, 2, 50, § 124; cf.:

ita se res habet, ut ego, etc.,

id. Quint. 1, 2:

sic profecto res se habet,

id. de Or. 2, 67, 271:

scire aveo, quomodo res se habeat,

id. Att. 13, 35, 2; cf. id. de Or. 2, 32, 140:

ut se tota res habeat,

id. Verr. 2, 2, 5, § 15; cf.:

ut meae res sese habent,

Ter. Phorm. 5, 4, 1.—

Mid.:

virtus clara aeternaque habetur,

exhibits itself, is, continues, Sall. C. 1, 4:

sicuti pleraque mortalium habentur,

as for the most part happens in human affairs, id. ib. 6, 3.—

Neutr. (as also the Gr echô): Tullia nostra recte valet: Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:

volui animum tandem confirmare hodie meum, Ut bene haberem filiae nuptiis,

I might enjoy myself, Plaut. Aul. 2, 8, 2: qui bene habet suisque amicis est volup, id. [p. 835] Mil. 3, 1, 130:

bene habent tibi principia,

Ter. Phorm. 2, 3, 82:

bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis,

it is well, Cic. Mur. 6, 14; Liv. 8, 6:

magnum narras, vix credibile! atqui sic habet,

so it is, it is even so, Hor. S. 1, 9, 53: illasce sues sanas esse habereque recte licere spondesne? Formula emendi, ap. Varr. R. R. 2, 4, 5; 2, 3, 5.—

To hold, account, esteem, consider, regard a person or thing in any manner or as any thing; to think or believe a person or thing to be so or so:

aliquem fidelem sibi habere,

Plaut. Bacch. 3, 3, 87:

deos aeternos et beatos,

Cic. N. D. 1, 17, 45:

id habent hodie vile et semper habuerunt,

id. Balb. 22, 51:

maximam illam voluptatem habemus, quae, etc.,

id. Fin. 1, 11, 37:

eum nos ut perveterem habemus... nec vero habeo quemquam antiquiorem,

id. Brut. 15, 61:

Ut et rex et pater habereter omnium,

id. Rep. 1, 36; 2, 21:

parentem Asiae et dici et haberi,

id. Q. Fr. 1, 1, 10 fin.:

eos dicit esse habitos deos, a quibus, etc.,

id. N. D. 1, 15, 38:

cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,

id. Rep. 1, 33; cf. id. ib. 2, 12 fin.: non habeo nauci Marsum augurem, Poet. ap. Cic. Div. 1, 58, 132:

cujus auctoritas in iis regionibus magni habebatur,

Caes. B. G. 4, 21, 7:

nihil pensi habere,

Quint. 11, 1, 29; cf.

also: an perinde habenda sit haec atque illa,

id. 7, 3, 11:

sese illum non pro amico, sed pro hoste habiturum,

Caes. B. G. 1, 44, 19; so,

aliquem pro hoste,

Liv. 2, 20; Curt. 6, 2 al.:

nisi in provincia relictas rationes pro relatis haberem,

Cic. Fam. 5, 20, 2:

licet omnia Italica pro Romanis habeam,

Quint. 1, 5, 56; 12, 10, 73:

istuc jam pro facto habeo,

Cic. Att. 13, 1, 2:

Pompeium pro certo habemus per Illyricum proficisci in Galliam,

to consider as certain, id. ib. 10, 6 fin.:

id obliviscendum, pro non dicto habendum,

Liv. 23, 22, 9:

hoc velim in maximis rebus et maxime necessariis habeas,

Cic. Att. 5, 5 fin.:

aliquem in deorum numero,

id. N. D. 1, 14, 36:

aliquem in hostium numero,

Caes. B. G. 1, 28, 1:

aliquem suorum In numero,

Hor. S. 2, 6, 41;

for which also: hostium numero haberi,

Cic. Att. 11, 6, 6:

numero impiorum ac sceleratorum haberi,

Caes. B. G. 6, 13, 7; cf. also Quint. 3, 7, 2:

quem Aegyptii nefas habent nominare,

Cic. N. D. 3, 22, 56:

mutare nefas habent,

Quint. 12, 8, 6:

nec tamen est habendum religioni, nocentem aliquando defendere,

to scruple, make a conscience of, Cic. Off. 2, 14, 51; cf.:

nec eam rem habuit religioni,

id. Div. 1, 35, 77:

quando tu me bene merentem tibi habes despicatui,

you despise, Plaut. Men. 4, 3, 19:

non sic ludibrio tuis factis habitus essem,

Ter. Hec. 4, 1, 11.—Hence: sic habeto, or sic habeas aliquid, or with an object-clause, hold or judge thus, be convinced or persuaded, believe, know:

sed hoc nihil ad te: illud velim sic habeas, uod intelliges, etc.,

Cic. Fam. 3, 13, 2:

unum hoc sic habeto: si, etc.,

id. ib. 2, 6 fin.:

sic habeto: omnibus, etc.,

id. Rep. 6, 13:

enitere et sic habeto, non esse te mortalem, sed corpus hoc,

id. ib. 6, 24; so with an object-clause, id. Fam. 2, 10, 1; 16, 4, 4.—Without sic:

id primum ergo habeto, non sine magna causa, etc.,

Cic. Fam. 13, 29, 2:

tantum habeto, civem egregium esse Pompeium, etc.,

id. ib. 2, 8, 2.—

To take, accept, bear, submit to, endure:

neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur: multi eas gravius aequo habuere,

Sall. C. 51, 11:

egestas facile habetur sine damno,

id. ib. 6, 37:

quae in praesens Tiberius civiliter habuit, sed, etc.,

Tac. A. 4, 21:

neque tantum maleficium impune habendum,

id. ib. 3, 70;

12, 48: nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum,

Liv. 7, 5, 7 Weissenb.—

To hold, have possession of, occupy, a place:

urbem Romam condidere atque habuere initio Trojani,

Sall. C. 6, 1:

qui mortales initio Africam habuerint,

id. J. 17, 7; 18, 1; cf.

Siciliam et Sardiniam per legatos habuit,

rule, administer, Flor. 4, 2, 22:

urbem Romanam a principio reges habuere,

Tac. A. 1, 1:

Hispaniae tribus legionibus habebantur,

id. ib. 4, 5; 12, 54.—

More freq. neutr., to dwell, live anywhere (perh. only ante-class.; in good prose habito is used instead): quae Corinthum arcem altam habetis, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 294 Vahl.):

ille geminus qui Syracusis habet,

Plaut. Men. prol. 69: quis istic habet? id. Bacch. 1, 2, 6:

ubi nunc adulescens habet?

id. Trin. 1, 2, 156:

apud aedem Junonis Lucinae, ubi aeditumus habere solet,

Varr. L. L. 5, § 50 Mull.; cf.:

situm formamque et universorum castrorum et partium, qua Poeni, qua Numidae haberent...specularentur,

Liv. 30, 4, 2 (but v. Weissenb. ad loc.).—

To spend, pass (time, etc.):

aetatem procul a republica,

Sall. C. 4, 1:

vitam,

id. ib. 51, 12 al.—

To have in one's mind, to know, be acquainted with:

siquidem istius regis (Anci) matrem habemus, ignoramus patrem,

Cic. Rep. 2, 18 fin.: habes consilia nostra;

nunc cognosce de Bruto,

there you have, such are, id. Att. 5, 21, 10:

habetis igitur primum ortum tyranni,

id. Rep. 2, 27:

habetis sermonem bene longum hominis,

id. de Or. 2, 88, 361; cf.

also: habes nostras sententias,

Suet. Claud. 4:

habes, quae fortissime de beata vita dici putem,

Cic. Tusc. 5, 28 fin.; cf. id. de Or. 2, 71, 291. —

To have as a habit, peculiarity, or characteristic:

habebat hoc omnino Caesar: quem plane perditum aere alieno egentemque cognorat, hunc in familiaritatem libentissime recipiebat,

Cic. Phil. 2, 32, 78; id. Pis. 32, 81.—

To hold, to make, do, perform, prepare, utter, pronounce, produce, cause:

alium quaerebam, iter hac habui,

made, directed, Ter. Eun. 5, 9, 35; cf.:

ex urbe profectus iter ad legiones habebat,

Caes. B. C. 1, 14, 3; so,

iter,

id. ib. 1, 51, 1; 3, 11, 2; 3, 106, 1; Cic. Q. Fr. 2, 6, 2:

vias,

Luc. 2, 439:

C. Cato contionatus est, comitia haberi non siturum, si, etc.,

to be held, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6:

senatum,

id. ib. 2, 13, 3; id. Fam. 1, 4, 1; Caes. B. C. 1, 2, 1:

concilia,

id. B. G. 5, 53, 4:

contionem,

Cic. Att. 4, 1, 6:

censum,

id. Verr. 2, 2, 55, § 138:

delectum (militum),

id. Phil. 5, 12, 31; id. Fam. 15, 1 fin.; Caes. B. G. 6, 1;

v. delectus: ludos,

Suet. Rhet. 1:

sermonem,

Cic. Tusc. 1, 24, 57; cf.:

orationem,

to deliver, id. Rep. 1, 46:

multis verbis ultro citroque habitis,

id. ib. 6, 9 fin.:

disputationem,

id. ib. 1, 7; Caes. B. G. 5, 30, 1:

dialogum,

Cic. Att. 2, 9, 1:

verba,

id. de Or. 2, 47, 190:

querelam de aliquo apud aliquem,

id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2:

controversiam de fundo cum aliquo,

id. Fam. 13, 69, 2 et saep.:

deinde adventus in Syriam primus equitatus habuit interitum,

caused, occasioned, Cic. Prov. Cons. 4, 9; cf. id. Div. 2, 46, 96:

latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt,

Caes. B. G. 6, 23, 6.—

Habere in animo (or simply animo), with an objectclause, to have in mind, to intend, to be disposed, inclined to do any thing (=propositum habere, constituisse, decrevisse):

istum exheredare in animo habebat,

Cic. Rosc. Am. 18, 52; id. Att. 1, 17, 11:

hoc (flumen) neque ipse transire in animo habebat neque hostes transituros existimabat,

Caes. B. G. 6, 7, 5:

neque bello eum invadere animo habuit,

Liv. 44, 25, 1 dub (al. in animo), v. Drak. ad h. l.—

Habere sibi or secum aliquid, to keep to one's self (lit. and trop.):

clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem,

Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47:

per vindicationem his verbis legamus: DO LEGO, CAPITO, SUMITO, SIBI HABETO,

Ulp. Fragm. 24, 3; cf. ib. § 5; Gai. Inst. 2, 209.—So the formula used in divorces:

res tuas tibi habeas or habe,

Plaut. Am. 3, 2, 47; Sen. Suas. 1, § 7:

illam suam suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis,

Cic. Phil. 2, 28, 69. —Comic. transf.:

apage sis amor: tuas tibi res habeto,

Plaut. Trin. 2, 1, 32.— Trop.:

secreto hoc audi, tecum habeto, ne Apellae quidem liberto tuo dixeris,

Cic. Fam. 7, 25, 2:

verum haec tu tecum habeto,

id. Att. 4, 15, 6.—

Of a sweetheart, to have, to possess, enjoy:

postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit,

Verg. E. 1, 31; Tib. 1, 2, 65; Prop. 3, 8 (4, 7), 22:

duxi, habui scortum,

Plaut. Bacch. 4, 10, 6; Ter. And. 1, 1, 58: cum esset objectum, habere eum Laida;

habeo, inquit, non habeor a Laide,

Cic. Fam. 9, 26, 2.—

Gladiatorial t. t., of a wounded combatant: hoc habet or habet, he has that (i. e. that stroke), he is hit:

desuper altus equo graviter ferit atque ita fatur: Hoc habet,

Verg. A. 12, 296; Prud. Psych. 53.—

Transf.:

hoc habet: reperi, qui senem ducerem,

Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Rud. 4, 4, 99: egomet continuo mecum;

Certe captus est! Habet!

Ter. And. 1, 1, 56 (id est vulneratus est. Habet enim qui percussus est: et proprie de gladiatoribus dicitur, Don.).—Hence: hăbĭtus, a, um, P. a., held or kept in a certain condition, state, humor (ante-class.).

In gen.

Lit.: equus nimis strigosus et male habitus, Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11; v. in the foll.—

Trop.:

ut patrem tuum vidi esse habitum, diu etiam duras (lites) dabit,

Ter. Heaut. 2, 4, 22.—

In partic., physically, well kept, well conditioned, fleshy, corpulent:

corpulentior videre atque habitior,

Plaut. Ep. 1, 1, 8:

si qua (virgo) est habitior paulo, pugilem esse aiunt, deducunt cibum,

Ter. Eun. 2, 3, 23: (censores) equum nimis strigosum et male habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, etc., Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11.

Īcădĭus, ĭi, m., = Ikadios, a notorious robber, Cic. Fat. 3, 5.—Called also Īcă-dĭon: Rhonches Icadionque cum dixit Lucilius cognomina piratarum posuit, Fest. s. v. rhondes, p. 270 Müll. N. cr.; cf.: Icadion nomen saevissimi piratae, Paul. ex Fest. p. 106 ib.—

A son of Apollo, Serv. ad Verg. A. 3, 332.

Īcădĭus, ĭi, m., = Ikadios, a notorious robber, Cic. Fat. 3, 5.—Called also Īcă-dĭon: Rhonches Icadionque cum dixit Lucilius cognomina piratarum posuit, Fest. s. v. rhondes, p. 270 Müll. N. cr.; cf.: Icadion nomen saevissimi piratae, Paul. ex Fest. p. 106 ib.—

A son of Apollo, Serv. ad Verg. A. 3, 332.

lĕpĭdus, a, um, adj. [lepos], pleasant, agreeable, charming, fine, elegant, neat (esp. freq. in Plaut. and Ter.; in Cic. very rare).

In gen.:

fui ego bellus, lepidus,

Plaut. Capt. 5, 2, 3:

nugator,

id. Curc. 4, 1, 1:

virgo,

id. ib. 1, 3, 11:

mortalis,

id. Truc. 5, 1, 57:

o lepidum patrem!

Ter. And. 5, 4, 45:

ego usa sum benigno et lepido et comi,

id. Hec. 5, 3, 39:

lepida es,

id. ib. 5, 1, 26:

forma lepida et liberalis,

Plaut. Ep. 1, 1, 41:

mores,

id. Most. 2, 3, 12:

fama,

id. Trin. 2, 2, 98:

facinus lepidum et festivum,

id. Poen. 1, 2, 95:

dies,

id. Aul. 4, 8, 4:

itan' lepidum tibi visum est, scelus nos irridere?

Ter. Eun. 5, 7, 17.— Comp.:

nos invenies alterum Lepidiorem ad omnes res,

Plaut. Mil. 3, 1, 65.— Sup.:

pater lepidissime,

Ter. Ad. 5, 7, 13:

o capitulum lepidissimum,

id. Eun. 3, 3, 25.—

In a bad sense, nice, effeminate:

hi pueri tam lepidi ac delicati,

Cic. Cat. 2, 10, 23.—

In partic., of speech, smart, witty, facetious:

lepida et concinna,

Auct. Her. 4, 23, 32:

scimus inurbanum lepido seponere dicto,

Hor. A. P. 273:

versus,

Cat. 6, 17.—Hence, adv.: lĕpĭdē, pleasantly, agreeably, charmingly, finely, prettily.

In gen.:

lepide ornata,

Plaut. Poen. 1, 2, 84:

stratus lectus,

id. ib. 3, 3, 84:

hoc effectum lepide tibi tradam,

id. Curc. 3, 15:

lepide ludificatus,

id. Cas. 3, 2, 27:

intellexisti,

id. Truc. 3, 2, 13:

lepide prospereque evenire,

id. Ps. 2, 1, 1:

ubi lepide voles esse tibi, mea rosa, mihi dicito,

when you want to enjoy yourself, id. Bacch. 1, 1, 50.—

In partic.

As an affirmative response, yes, very well:

lepide licet,

Plaut. Bacch. 1, 1, 1.—

As a term of applause, splendidly, excellently:

euge, euge, lepide,

Plaut. Mil. 2, 2, 85:

facete, laute, lepide: nihil supra,

Ter. Eun. 3, 1, 37.— Comp.:

nimis lepide fabulare: eo potuerit lepidius pol fieri,

Plaut. Mil. 3, 5, 52.— Sup.:

lepidissime et comissime,

Plaut. Mil. 3, 3, 66.—

Of speech, smartly, wittily, humorously:

in quo lepide in soceri mei persona lusit is, qui elegantissime id facere potuit, Lucilius: Quam lepide lexeis compostae, etc.,

Cic. de Or. 3, 43, 171; cf. id. Or. 44, 149:

in libris multa posuit lepide atque argute reperta,

Gell. 13, 10, 3.

Lĕpĭdus, i, m., a surname in the gens Aemilia; e. g. M. Aemilius Lepidus, consul 675 A. U. C., an enemy of Sylla, Cic. Cat. 3, 10, 24; id. Verr. 2, 3, 91, § 212.—Another M. Aemilius Lepidus, triumvir with Antony and Octavius, Cic. Mil. 5, 13; id. Phil. 5, 14, 39; v. his letters to Cicero ap. Cic. Fam. 10, 34 sq.—Hence,

Lĕpĭdā-nus, a, um, adj., of or belonging to Lepidus, Lepidan:

bellum,

Sall. H. Fragm. 3, 63 Dietsch.—

Lĕpĭdĭānus, a, um, adj., of or belonging to Lepidus, Lepidian:

tumultus,

which broke out a year after Sylla's death, in the consulate of M. Æmilius Lepidus, Macr. S. 1, 32.

lĕpĭdus, a, um, adj. [lepos], pleasant, agreeable, charming, fine, elegant, neat (esp. freq. in Plaut. and Ter.; in Cic. very rare).

In gen.:

fui ego bellus, lepidus,

Plaut. Capt. 5, 2, 3:

nugator,

id. Curc. 4, 1, 1:

virgo,

id. ib. 1, 3, 11:

mortalis,

id. Truc. 5, 1, 57:

o lepidum patrem!

Ter. And. 5, 4, 45:

ego usa sum benigno et lepido et comi,

id. Hec. 5, 3, 39:

lepida es,

id. ib. 5, 1, 26:

forma lepida et liberalis,

Plaut. Ep. 1, 1, 41:

mores,

id. Most. 2, 3, 12:

fama,

id. Trin. 2, 2, 98:

facinus lepidum et festivum,

id. Poen. 1, 2, 95:

dies,

id. Aul. 4, 8, 4:

itan' lepidum tibi visum est, scelus nos irridere?

Ter. Eun. 5, 7, 17.— Comp.:

nos invenies alterum Lepidiorem ad omnes res,

Plaut. Mil. 3, 1, 65.— Sup.:

pater lepidissime,

Ter. Ad. 5, 7, 13:

o capitulum lepidissimum,

id. Eun. 3, 3, 25.—

In a bad sense, nice, effeminate:

hi pueri tam lepidi ac delicati,

Cic. Cat. 2, 10, 23.—

In partic., of speech, smart, witty, facetious:

lepida et concinna,

Auct. Her. 4, 23, 32:

scimus inurbanum lepido seponere dicto,

Hor. A. P. 273:

versus,

Cat. 6, 17.—Hence, adv.: lĕpĭdē, pleasantly, agreeably, charmingly, finely, prettily.

In gen.:

lepide ornata,

Plaut. Poen. 1, 2, 84:

stratus lectus,

id. ib. 3, 3, 84:

hoc effectum lepide tibi tradam,

id. Curc. 3, 15:

lepide ludificatus,

id. Cas. 3, 2, 27:

intellexisti,

id. Truc. 3, 2, 13:

lepide prospereque evenire,

id. Ps. 2, 1, 1:

ubi lepide voles esse tibi, mea rosa, mihi dicito,

when you want to enjoy yourself, id. Bacch. 1, 1, 50.—

In partic.

As an affirmative response, yes, very well:

lepide licet,

Plaut. Bacch. 1, 1, 1.—

As a term of applause, splendidly, excellently:

euge, euge, lepide,

Plaut. Mil. 2, 2, 85:

facete, laute, lepide: nihil supra,

Ter. Eun. 3, 1, 37.— Comp.:

nimis lepide fabulare: eo potuerit lepidius pol fieri,

Plaut. Mil. 3, 5, 52.— Sup.:

lepidissime et comissime,

Plaut. Mil. 3, 3, 66.—

Of speech, smartly, wittily, humorously:

in quo lepide in soceri mei persona lusit is, qui elegantissime id facere potuit, Lucilius: Quam lepide lexeis compostae, etc.,

Cic. de Or. 3, 43, 171; cf. id. Or. 44, 149:

in libris multa posuit lepide atque argute reperta,

Gell. 13, 10, 3.

Lĕpĭdus, i, m., a surname in the gens Aemilia; e. g. M. Aemilius Lepidus, consul 675 A. U. C., an enemy of Sylla, Cic. Cat. 3, 10, 24; id. Verr. 2, 3, 91, § 212.—Another M. Aemilius Lepidus, triumvir with Antony and Octavius, Cic. Mil. 5, 13; id. Phil. 5, 14, 39; v. his letters to Cicero ap. Cic. Fam. 10, 34 sq.—Hence,

Lĕpĭdā-nus, a, um, adj., of or belonging to Lepidus, Lepidan:

bellum,

Sall. H. Fragm. 3, 63 Dietsch.—

Lĕpĭdĭānus, a, um, adj., of or belonging to Lepidus, Lepidian:

tumultus,

which broke out a year after Sylla's death, in the consulate of M. Æmilius Lepidus, Macr. S. 1, 32.

lŭtŭlentus, a, um, adj. [2. lutum], muddy.

Lit.:

sus,

bedaubed with mud, Hor. Ep. 2, 2, 75:

diluvio tellus lutulenta recenti,

Ov. M. 1, 434:

amnis,

id. Am. 3, 6, 95:

mula,

Mart. 9, 23, 13.—

Transf., besmeared with ointment:

et putri lutulenta de palaestra,

Mart. 7, 67, 7.—

Trop.

Filthy, dirty, vile:

lenone istoc non lutum est lutulentius,

Plaut. Poen. 1, 1, 29:

scio ego, multos jam lucrum lutulentos homines reddidit,

id. Capt. 2, 2, 76:

lutulente Caesonine,

Cic. Pis. 12, 27: persona illa lutulenta, impura. id. Rosc. Com. 7, 20:

vitia,

id. Pis. 1, 1:

qui vexat lutulentā balnea turbā,

Juv. 7, 131.—

Of style, muddy, turbid, impure:

(Lucilius) cum flueret lutulentus,

Hor. S. 1, 4, 11:

at dixi fluere hunc lutulentum,

id. ib. 1, 10, 50.—Hence, * adv.: lŭtŭlentē, impurely:

lotiolente dictum velut lutulente,

Non. 131, 32.

mantīsa ( mantissa), ae, f. [Tuscan].

Lit., a worthless addition, makeweight: mantisa additamentum dicitur lingua Tusca, quod ponderi adicitur, sed deterius et quod sine ullo usu est. Lucilius: mantisa obsonia vincit, Paul. ex Fest. p. 132, 11 Müll.—

Transf., gain, Petr. 65 fin.

mantīsa ( mantissa), ae, f. [Tuscan].

Lit., a worthless addition, makeweight: mantisa additamentum dicitur lingua Tusca, quod ponderi adicitur, sed deterius et quod sine ullo usu est. Lucilius: mantisa obsonia vincit, Paul. ex Fest. p. 132, 11 Müll.—

Transf., gain, Petr. 65 fin.

mille, in the plur. mīlia (or millia;

archaic, MEILIA,

Inscr. Orell. 3308; abl. sing. milli, Lucil. ap. Gell. 1, 16, and ap. Macr. S. 1, 5), num. adj. [Sanscr. root mil-, combine, associate; Gr. homilos; cf. miles], a thousand, thousands.

Lit.

In gen., sometimes in sing. subst, with gen.; in plur, only subst. with gen.: equites mille viā breviore praemissi, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 9, 3:

mille et quingentis passibus abesse,

Caes. B. G. 1, 22.—With gen.:

mille drachumarum Olympicūm,

Plaut. Trin. 2, 4, 23:

spondeo et mille auri Philippum dotis,

id. ib. 5, 2, 34; cf.:

mille nummūm,

Cic. Phil. 6, 5, 15; id. ap. Gell. 1, 16, 5:

mille denariūm,

Gell. 1, 16, 9:

mille quingentos aeris in censum adferre,

Cic. Rep. 2, 22, 40: ibi occiditur mille hominum, Quadrig. ap. Gell. 1, 16, 1:

hominum mille versabatur,

Cic. Mil. 20, 53.—So with verb in sing., Cic. Att. 4, 16, 14; Plaut. Truc. 2, 6, 4; Ter. Heaut. 3, 3, 40:

mille equitum,

Caes. B. C. 3, 84; Liv. 21, 61:

mille militum,

Nep. Milt. 5, 1: plus mille et centum annorum est, Varr. ap. Gell. 1, 16, 3:

mille annorum,

Plaut. Mil. 4, 2, 87: passuum, Cato ap. Gell. l. l.; Caes. B. G. 1, 25, 5 al.; cf. Zumpt, Gr. § 116.—In plur. with gen.:

Thracum mille aut duo milia occidere,

Cic. Phil. 14, 5, 12:

sexcenta milia mundorum,

id. N. D. 1, 34, 96.—Without gen.:

censa sunt civium capita centum quadraginta tria milia septingenta quatuor,

Liv. 35, 9:

sagittarios tria milia numero habebat,

Caes. B. C. 3, 4:

tot milia, gentes Arma ferunt Italae,

Verg. A. 9, 132:

decem milia talenta,

Hier. in Evang. Matt. 18, 24:

quatuor milia, funditores et sagittarii,

Liv. 37, 40, 9; cf. id. 37, 40, 11; 38, 38, 13; 37, 58, 4:

tritici modios CXX milia polliceri,

Caes. B. C. 2, 18, 4; 3, 4, 3:

Graecis peditibus mercede conductis, triginta milibus, praepositus,

Curt. 3, 9, 2; 9, 3, 21; 5, 1, 41; Liv. 34, 52, 7.—Distributively:

in milia aeris asses singulos,

on every thousand, Liv. 29, 15.—

In partic.: mille passus, mille passuum, or simply mille, a thousand paces, i. e. a Roman mile, which is estimated at 1618 English yards, or 142 yards less than the English statute mile: milli passum dixit (sc. Lucilius) pro mille passibus... aperteque ostendit mille et vocabulum esse et singulari numero dici, Gell. 1, 16, 13; Cic. Att. 4, 16, 4:

ultra quadringenta milia,

id. ib. 3, 4.—Prov.: mille passuum mora, a mile's delay, i. e. a long delay, Plaut. Truc. 2, 3, 13; cf.:

mille passuum commoratu's cantharum,

id. Men. 1, 2, 64.—

Transf., like the Gr. muria, a thousand, for innumerable, infinite (mostly poet.):

mille pro uno Kaesones exstitisse,

Liv. 3, 14, 4; 2, 28, 4:

mille trahens varios adverso sole colores,

Verg. A. 4, 701:

tentat mille modis,

Hor. C. 3, 7, 12:

mille pericula saevae urbis,

Juv. 3, 8; 12, 46:

quomodo persequatur unus mille,

Vulg. Deut. 32, 30. — Plur.:

ante milia annorum,

Plin. 14 praef. 1, § 3: milia tumulorum, Prud. cont. Symm. 1, 516:

erat numerus eorum milia milium,

Vulg. Apoc. 5, 11; so,

mille alia, alia mille,

innumerable others, Quint. 2, 15, 23; Sen. Ep. 24, 14.

mille, in the plur. mīlia (or millia;

archaic, MEILIA,

Inscr. Orell. 3308; abl. sing. milli, Lucil. ap. Gell. 1, 16, and ap. Macr. S. 1, 5), num. adj. [Sanscr. root mil-, combine, associate; Gr. homilos; cf. miles], a thousand, thousands.

Lit.

In gen., sometimes in sing. subst, with gen.; in plur, only subst. with gen.: equites mille viā breviore praemissi, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 9, 3:

mille et quingentis passibus abesse,

Caes. B. G. 1, 22.—With gen.:

mille drachumarum Olympicūm,

Plaut. Trin. 2, 4, 23:

spondeo et mille auri Philippum dotis,

id. ib. 5, 2, 34; cf.:

mille nummūm,

Cic. Phil. 6, 5, 15; id. ap. Gell. 1, 16, 5:

mille denariūm,

Gell. 1, 16, 9:

mille quingentos aeris in censum adferre,

Cic. Rep. 2, 22, 40: ibi occiditur mille hominum, Quadrig. ap. Gell. 1, 16, 1:

hominum mille versabatur,

Cic. Mil. 20, 53.—So with verb in sing., Cic. Att. 4, 16, 14; Plaut. Truc. 2, 6, 4; Ter. Heaut. 3, 3, 40:

mille equitum,

Caes. B. C. 3, 84; Liv. 21, 61:

mille militum,

Nep. Milt. 5, 1: plus mille et centum annorum est, Varr. ap. Gell. 1, 16, 3:

mille annorum,

Plaut. Mil. 4, 2, 87: passuum, Cato ap. Gell. l. l.; Caes. B. G. 1, 25, 5 al.; cf. Zumpt, Gr. § 116.—In plur. with gen.:

Thracum mille aut duo milia occidere,

Cic. Phil. 14, 5, 12:

sexcenta milia mundorum,

id. N. D. 1, 34, 96.—Without gen.:

censa sunt civium capita centum quadraginta tria milia septingenta quatuor,

Liv. 35, 9:

sagittarios tria milia numero habebat,

Caes. B. C. 3, 4:

tot milia, gentes Arma ferunt Italae,

Verg. A. 9, 132:

decem milia talenta,

Hier. in Evang. Matt. 18, 24:

quatuor milia, funditores et sagittarii,

Liv. 37, 40, 9; cf. id. 37, 40, 11; 38, 38, 13; 37, 58, 4:

tritici modios CXX milia polliceri,

Caes. B. C. 2, 18, 4; 3, 4, 3:

Graecis peditibus mercede conductis, triginta milibus, praepositus,

Curt. 3, 9, 2; 9, 3, 21; 5, 1, 41; Liv. 34, 52, 7.—Distributively:

in milia aeris asses singulos,

on every thousand, Liv. 29, 15.—

In partic.: mille passus, mille passuum, or simply mille, a thousand paces, i. e. a Roman mile, which is estimated at 1618 English yards, or 142 yards less than the English statute mile: milli passum dixit (sc. Lucilius) pro mille passibus... aperteque ostendit mille et vocabulum esse et singulari numero dici, Gell. 1, 16, 13; Cic. Att. 4, 16, 4:

ultra quadringenta milia,

id. ib. 3, 4.—Prov.: mille passuum mora, a mile's delay, i. e. a long delay, Plaut. Truc. 2, 3, 13; cf.:

mille passuum commoratu's cantharum,

id. Men. 1, 2, 64.—

Transf., like the Gr. muria, a thousand, for innumerable, infinite (mostly poet.):

mille pro uno Kaesones exstitisse,

Liv. 3, 14, 4; 2, 28, 4:

mille trahens varios adverso sole colores,

Verg. A. 4, 701:

tentat mille modis,

Hor. C. 3, 7, 12:

mille pericula saevae urbis,

Juv. 3, 8; 12, 46:

quomodo persequatur unus mille,

Vulg. Deut. 32, 30. — Plur.:

ante milia annorum,

Plin. 14 praef. 1, § 3: milia tumulorum, Prud. cont. Symm. 1, 516:

erat numerus eorum milia milium,

Vulg. Apoc. 5, 11; so,

mille alia, alia mille,

innumerable others, Quint. 2, 15, 23; Sen. Ep. 24, 14.

mille, in the plur. mīlia (or millia;

archaic, MEILIA,

Inscr. Orell. 3308; abl. sing. milli, Lucil. ap. Gell. 1, 16, and ap. Macr. S. 1, 5), num. adj. [Sanscr. root mil-, combine, associate; Gr. homilos; cf. miles], a thousand, thousands.

Lit.

In gen., sometimes in sing. subst, with gen.; in plur, only subst. with gen.: equites mille viā breviore praemissi, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 9, 3:

mille et quingentis passibus abesse,

Caes. B. G. 1, 22.—With gen.:

mille drachumarum Olympicūm,

Plaut. Trin. 2, 4, 23:

spondeo et mille auri Philippum dotis,

id. ib. 5, 2, 34; cf.:

mille nummūm,

Cic. Phil. 6, 5, 15; id. ap. Gell. 1, 16, 5:

mille denariūm,

Gell. 1, 16, 9:

mille quingentos aeris in censum adferre,

Cic. Rep. 2, 22, 40: ibi occiditur mille hominum, Quadrig. ap. Gell. 1, 16, 1:

hominum mille versabatur,

Cic. Mil. 20, 53.—So with verb in sing., Cic. Att. 4, 16, 14; Plaut. Truc. 2, 6, 4; Ter. Heaut. 3, 3, 40:

mille equitum,

Caes. B. C. 3, 84; Liv. 21, 61:

mille militum,

Nep. Milt. 5, 1: plus mille et centum annorum est, Varr. ap. Gell. 1, 16, 3:

mille annorum,

Plaut. Mil. 4, 2, 87: passuum, Cato ap. Gell. l. l.; Caes. B. G. 1, 25, 5 al.; cf. Zumpt, Gr. § 116.—In plur. with gen.:

Thracum mille aut duo milia occidere,

Cic. Phil. 14, 5, 12:

sexcenta milia mundorum,

id. N. D. 1, 34, 96.—Without gen.:

censa sunt civium capita centum quadraginta tria milia septingenta quatuor,

Liv. 35, 9:

sagittarios tria milia numero habebat,

Caes. B. C. 3, 4:

tot milia, gentes Arma ferunt Italae,

Verg. A. 9, 132:

decem milia talenta,

Hier. in Evang. Matt. 18, 24:

quatuor milia, funditores et sagittarii,

Liv. 37, 40, 9; cf. id. 37, 40, 11; 38, 38, 13; 37, 58, 4:

tritici modios CXX milia polliceri,

Caes. B. C. 2, 18, 4; 3, 4, 3:

Graecis peditibus mercede conductis, triginta milibus, praepositus,

Curt. 3, 9, 2; 9, 3, 21; 5, 1, 41; Liv. 34, 52, 7.—Distributively:

in milia aeris asses singulos,

on every thousand, Liv. 29, 15.—

In partic.: mille passus, mille passuum, or simply mille, a thousand paces, i. e. a Roman mile, which is estimated at 1618 English yards, or 142 yards less than the English statute mile: milli passum dixit (sc. Lucilius) pro mille passibus... aperteque ostendit mille et vocabulum esse et singulari numero dici, Gell. 1, 16, 13; Cic. Att. 4, 16, 4:

ultra quadringenta milia,

id. ib. 3, 4.—Prov.: mille passuum mora, a mile's delay, i. e. a long delay, Plaut. Truc. 2, 3, 13; cf.:

mille passuum commoratu's cantharum,

id. Men. 1, 2, 64.—

Transf., like the Gr. muria, a thousand, for innumerable, infinite (mostly poet.):

mille pro uno Kaesones exstitisse,

Liv. 3, 14, 4; 2, 28, 4:

mille trahens varios adverso sole colores,

Verg. A. 4, 701:

tentat mille modis,

Hor. C. 3, 7, 12:

mille pericula saevae urbis,

Juv. 3, 8; 12, 46:

quomodo persequatur unus mille,

Vulg. Deut. 32, 30. — Plur.:

ante milia annorum,

Plin. 14 praef. 1, § 3: milia tumulorum, Prud. cont. Symm. 1, 516:

erat numerus eorum milia milium,

Vulg. Apoc. 5, 11; so,

mille alia, alia mille,

innumerable others, Quint. 2, 15, 23; Sen. Ep. 24, 14.

nāris, is, f. [for nasis, from root na-; Sanscr. nārā, water; nāsā, nose; kindred to nasus; cf.: no, nāre], a nostril, usually in plur., nāres, ĭum, f., the nostrils, the nose.

Lit.

In sing. ( poet. and in postclass. prose):

et lati rictūs et panda loquenti Naris erat,

Ov. M. 3, 675; 6, 141; 12, 253; id. A. A. 1, 520; Pers. 1, 33; Grat. Cyn. 172; Macer. ap. Charis. p. 82 P.; App. M. 8, p. 213; Tert. adv. Marc. 1, 13.—

In plur.:

nares, eo, quod omnis odor ad supera fertur, recte sursum sunt,

Cic. N. D. 2, 56, 141:

nares contractiores habent introitus,

id. ib. 2, 57, 145:

fasciculum ad nares admovere,

id. Tusc. 3, 18, 43:

mediis in naribus ingens gibbus,

Juv. 6, 108:

patulis captavit naribus auras,

Verg. G. 1, 376.—

The nose, as an organ expressive of sagacity, and also of scorn and anger:

naribus ducere tura,

to smell, Hor. C. 4, 1, 21: naribus labrisque non fere quicquam decenter ostendimus, tametsi derisus iis, contemptus, fastidium significari solet, nam et corrugare nares, ut Horatius ait... indecorum est, etc., to turn up the nose, to sneer, Quint. 11, 3, 80:

ne sordida mappa Corruget nares,

cause you to turn up your nose, Hor. Ep. 1, 5, 22:

omnis copia narium,

sweet-smelling flowers, id. C. 2, 15, 6:

de nare loqui,

to speak through the nose, Pers. 1, 33: Aesopus naris emunctae senex, of a clean nose, i. e. of sharp perception, of fine powers of observation, Phaedr. 3, 3, 14; so,

(Lucilius) emunctae naris,

Hor. S. 1, 4, 8:

acutae nares,

id. ib. 1, 3, 30;

and on the contrary: homo naris obesae,

of a dull nose, id. Epod. 12, 3: naribus uti, to turn up the nose, i. e. to banter, ridicule, id. Ep. 1, 19, 45; cf.:

rides et nimis uncis naribus indulges,

Pers. 1, 41.—Of anger: Calpurni saevam legem Pisoni' reprendi, Eduxique animam in prioribu' naribus, Lucil. ap. Non. 427, 32 (Sat. 20, 4):

in naribus primoribus vix pertuli,

Afran. ib. 33 (Com. Rel. v. 384 Rib.).—

Transf., an opening, orifice, vent, air-hole, of a canal, etc.:

inter duos parietes canalis ducatur, habens nares ad locum patentem,

Vitr. 7, 4; 7, 10; Vop. Prob. 21; Pall. 9, 9.

nāsus, i, m. (ante - class. nasum, i, n.: quīs oculi non sunt neque nasum, Lucil. ap. Non. 215, 4; Plaut. Am. 1, 1, 288; id. Curc. 1, 2, 18; id. Men. 1, 2, 57; id. Mil. 4, 6, 41), the nose (syn nares).

Lit.:

nasus ita locatus est, ut quasi murus oculis interjectus esse videatur,

Cic. N. D. 2, 57, 143:

abripere alicui nasum mordicus,

Plaut. Men. 1, 3, 12:

naso exhibere molestiam,

id. Capt. 4, 2, 37:

naso clamare magnum,

to snore, id. Mil. 3, 2, 9:

acutus,

id. Capt. 3, 4, 115:

collisus nasus,

Sen. Ira, 3, 22, 4:

pravus,

Hor. A. P. 36:

congelati gutta nasi,

Mart. 11, 98, 7:

madidique infantia nasi,

Juv. 10, 199:

exprimere rorantem frigore nasum,

Mart. 7, 37, 3:

ingeminant geminos naso crispante cachinnos,

Pers. 3, 87:

si tibi displicuit tuus nasus,

Juv. 6, 495:

vigilanti stertere naso,

id. 1, 57.—

The nose, as the seat of quick smell; and also the feature whereby anger or scorn is expressed; cf. naris ( poet.):

rancidum aprum antiqui laudabant, non quia nasus Illis nullus erat,

Hor. S. 2, 2, 89.—Of anger:

disce sed ira cadat naso, rugosaque sanna,

Pers. 5, 91; Mart. 6, 64, 28.—Of scorn, derision, satirical wit, satire, sarcasm:

naso adunco aliquem suspendere,

Hor. S. 1, 6, 5:

Balatro suspendens omnia naso,

id. ib. 2, 8, 64:

Lucilius, qui primus condidit stili nasum, Plin. N. H. praef. § 8: non cuicumque datum est habere nasum,

Mart. 1, 42, 18:

tacito ridere naso,

id. 5, 19, 17:

juvenesque senesque et pueri nasum rhinocerotis habent,

id. 1, 3, 6.—

Transf., the projecting part of a vessel, the nozzle or spout (cf. nassiterna):

calix nasorum quatuor,

Juv. 5, 46; cf. Mart. 14, 96.

Nāsus, i, v. Nasos.

noctĭlūca, ae, f. [nox-luceo], that shines by night; hence,

The moon: Luna quod sola lucet noctu: itaque ea dicta noctiluca in Palatio;

nam ibi noctu lucet templum,

Varr. L. L. 5, § 68 Müll.:

canentes Rite crescentem face noctilucam,

Hor. C. 4, 6, 38.—

A lantern, Varr. ap. Non. 234, 4 (Sat. Men. 54, 5).—

Noctilucam (noctilugam) Lucilius cum dixit obscenum significat, Paul. ex Fest. p. 174 Müll. (Scalig. ad loc. understands, by noctiluca, avis mali ominis noctu lugens; Salmas. Exerc. Plin. p. 70, col. 2, d, reads noctipuga, acc. to a gloss: noctipugam obscenum quod quasi noctibus compungat); v. Müll. ad Fest. l. l.

nōn (old collat. forms noenum and noenu, cf. Lachm. ad Lucr. tom. 2, p. 149 sq.:

noenum pro non Lucilius lib. XXX.: sed tamen hoc dicas, quid est, si noenu molestum'st. Varro Epistola ad Fusium: si hodie noenum venis, cras quidem, etc.,

Non. 143, 33 sq.: noenum rumores ponebat ante salutem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1; Ann. v. 314 Vahl.; so, noenum sperando cupide rem prodere summam, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 229 Müll.;

Ann. v. 411 ib.: noenum mecastor,

Plaut. Aul. 1, 1, 28: noenu necesse'st, Enn. ap. Cic. Div. 2, 62, 127;

Ann. v. 161 Vahl.: noenu potest,

Lucr. 3, 199 Lachm. N. cr.:

noenu queunt,

id. 4, 712), adv. [contr. from neoenum, i. e. nec unum, not one, like ne hilum, not any thing (cf. Engl. not, i. q. naught, Angl.-Sax. naht, contr. from ne-aht); cf. Germ. nein], not:

hocine agis an non?

Ter. And. 1, 2, 15:

non erat abundans, non inops tamen,

Cic. Brut. 67, 238:

non est ita, judices, non est profecto,

id. Fl. 22, 53:

cum ipsi auxilium ferre, si cupiant, non queant,

id. Rep. 1, 5, 9; 1, 2, 2:

eam (fugam) si nunc sequor, quonam? Cum illo non,

id. Att. 8, 3, 5.—

Non before negatives forms a weak affirmative, and before adverbs of emphatic assertion (as prorsus, omnino, etc.) a weak negative:

moveo nonnullis suspicionem, velle me navigare: quod tamen fortasse non nollem, si possem ad otium,

Cic. Fam. 2, 16, 2; so,

non nemo, non nihil, non nullus, v. h. vv: Res has non omnino quidem, sed magnam partem relinquere,

Cic. Fam. 9, 15, 3: so, non prorsus, etc.—

After negatives it forms a strong affirmative, and after the adverbs above named a strong negative:

nihil non ad rationem dirigebat,

Cic. Brut. 37, 140;

v. nemo, nihil, nullus: prorsus non arbitror,

id. Tusc. 4, 4, 8:

omnino non dicere,

Quint. 10, 7, 24.—

But the negative force of non is not destroyed by a following ne... quidem, or nec... nec: non fugio ne hos quidem mores. Cic. Verr. 2, 3, 90, § 210; Liv. 28, 42, 16:

non medius fidius prae lacrimis possum reliqua nec cogitare nec scribere,

Cic. Att. 9, 12, 1.—In a very few passages non is added to a negative to strengthen it (cf. Gr. ou mê):

nolle successum non patribus, non consulibus,

Liv. 2, 45, 5; id. 3, 11, 6:

nec sursum nec deorsum non cresco,

Petr. 58:

horam eximere nullam... non possumus,

Cic. Phil. 6, 3, 7; Plaut. Mil. 5, 18; id. Curc. 4, 4, 23; Plin. Ep. 4, 13, 8.—

Unus non = ne unus quidem:

unus enim vir Numantinus non fuit, qui in catenis duceretur,

Flor. 2, 18, 17.—

Per litoten, [p. 1215] emphatic, by no means, not at all, the reverse of:

non ignobilis tragicus,

Quint. 1, 12, 18:

non inimici mihi,

Curt. 7, 10, 7; esp. with sup.:

Cethegus homo non probatissimus,

Cic. Par. 5, 3, 40:

homo non aptissimus ad jocandum,

id. N. D. 2, 17, 47:

non minime commoveri,

id. Verr. 2, 4, 66, § 125:

tu me consiliario fortasse non imperitissimo usus esses,

id. Fam. 1, 9, 2.—

Non quod, non quo, not that, not as if:

non quod sola ornent, sed quod excellant,

Cic. Or. 39, 134: me non sane movet res publica;

non quo sit mihi quidquam carius: sed, etc.,

id. Att. 16, 15, 5:

non quo sit servulus unus, idem quod familia, verum quia,

id. Caecin. 20, 58.—

Non nisi, only:

non nisi vicinas tutus arārit aquas,

Ov. Tr. 3, 12, 36; v. nisi.—

Non vero, truly not:

non vero tam isti quam tu ipse nugator,

Cic. Sen. 9, 27.—

Non modo, non solum... sed or sed etiam, not only... but also:

non modo falsum illud esse, sed hoc verissimum,

Cic. Rep. 2, 44, 70; id. Lael. 15, 54;

v. modo and solum.—Sometimes sed is omitted: nec solum apud Caecinam: Fabii quoque Valentis, etc.,

Tac. H. 2, 27.—

Non modo (solum) non... sed or sed etiam, not only not... but even: sed ne... quidem... but not even:

ut non modo a mente non deserar, sed id ipsum doleam, me, etc.,

Cic. Att. 3, 15, 2:

hoc non modo non laudari, sed ne concedi quidem potest,

id. Mur. 3, 8:

tu id non modo non prohibebas, verum etiam approbabas,

id. Att. 16, 7, 3.—When the verb of the second clause is the common predicate of both clauses, the second non is omitted in the first clause:

talis vir non modo facere, sed ne cogitare quidem quidquam audebit,

Cic. Off. 3, 19, 77:

assentatio, quae non modo amico, sed ne libero quidem digna est,

id. Lael. 24, 89:

advena non modo vicinae sed ne Italicae quidem stirpis,

Liv. 1, 40, 2; 3, 24, 4; 6, 20, 2:

neque solum inscientiam meam, sed ne rerum quidem,

Cic. de Or. 1, 46, 203:

quod mihi non modo irasci, sed ne dolere quidem impune licet,

id. Att. 11, 24, 1:

non mentibus solum consipere, sed ne auribus quidem satis constare poterant,

Liv. 5, 42, 3; 4, 3, 11;

so with sed vix in the second clause: haec genera virtutum non solum in moribus nostris, sed vix jam in libris reperiuntur,

Cic. Cael. 17, 40:

non modo ad expeditiones sed vix ad quietas stationes viribus sufficiebant,

Liv. 3, 6, 8;

very rarely verum ne... quidem, instead of sed ne... quidem,

Cic. Rep. 3, 30, 42; id. Rosc. Am. 19, 54; cf. Zumpt, Gram. § 724.—

Non ita, non tam, not so very, not particularly:

simulacra non ita antiqua,

Cic. Verr. 2, 4, 49, § 109:

non ita lato interjecto mari,

id. Or. 8, 25:

non ita diu,

id. Brut. 66, 233:

quae nunc quidem non tam est in plerisque,

id. ib. 15, 58.—So, non fere, scarcely, hardly (v. fere):

non fere quisquam,

id. Verr. 2, 5, 71, § 182.—

Non si, not even if:

injussu tuo imperator, extra ordinem numquam pugnaverim, non si certam victoriam videam,

Liv. 7, 10; Sen. Ep. 59, 8; Hor. C. 2, 14, 5; so,

followed by idcirco (ideo, eo, propterea, etc.): non si Opimium defendisti, idcirco te isti bonum civem putabunt,

Cic. de Or. 2, 40, 170; id. Cael. 9, 21; id. Top. 16, 60; Liv. 3, 45, 8.—

For nedum, much less:

vix mehercule servis hoc eum suis, non vobis probaturum arbitrer,

Cic. Agr. 2, 9, 22.—

In an interrogation for nonne:

quid haec amentia significat? non vim? non scelus? non latrocinium?

Cic. Quint. 26, 82; id. Rosc. Com. 2, 5; id. Verr. 2, 4, 23, § 50.—

For ne ( poet. and in post-Aug. prose, regarded by Quint. as a solecism):

qui tamen dicat pro illo Ne feceris, Non feceris, in idem incidat vitium, quia alterum negandi est, alterum vetandi,

Quint. 1, 5, 50:

vos quoque non caris aures onerate lapillis... Munditiis capimur: non sint sine lege capilli,

Ov. A. A. 3, 129; id. P. 1, 2, 105:

non Teucros agat in Rutulos,

Verg. A. 12, 78:

non etiam sileas,

Hor. S. 2, 5, 91:

non sit, qui tollere curat,

id. A. P. 460:

non ancilla tuum jecur ulceret ulla puerve,

id. Ep. 1, 18, 72:

non dubitaveris,

Sen. Q. N. 1, 3, 3; so,

non credideris,

Rutil. Lup. 2, 9.—

With substantives coalescing to form one notion:

nec vero, aut quod efficeret aliquid, aut quod efficeretur, posse esse non corpus,

Cic. Ac. 1, 11, 40:

etiam non orator,

Quint. 2, 15, 17; 4, 1, 22: veri non dissimulator amoris, Ov. M. 5, 61:

quasi servitute praedii non possessori relicta,

Dig. 34, 1, 14 fin.:

non dominus,

ib. 43, 15, 7.—

As an answer, no:

aut etiam aut non respondere,

Cic. Ac. 2, 32, 104:

exhereditavitne (pater filium)? Non,

id. Rosc. Am. 19, 54; id. Verr. 1, 7, 20; id. Ac. 2, 30, 97; id. N. D. 1, 25, 70.—

In questions, non expresses surprise, and doubt of the possibility of denial (v. Madv. Gram. §

451): non sum ego servus Amphitruonis Sosia?

Plaut. Am. 1, 1, 247:

non tu scis, etc.?

id. ib. 2, 2, 71:

haec non turpe est dubitare philosophos, quae ne rustici quidem dubitant,

Cic. Off. 3, 19, 77; id. Leg. 3, 20, 47:

Quid? aviam tuam pater tuus non manifesto necavit,

id. Clu. 14, 40.

pendĕo, pĕpendi, 2, v. n. [ intr. of pendo, q. v.], to hang, hang down, be suspended.

Lit., constr. with ab, ex, or in and abl.; also ( poet.), with abl. alone, or with de: pendent peniculamenta, Enn. ap. Non. 149, 32 (Ann. v. 363 Vahl.): in candelabro pendet strigilis, Varr. ap. Non. 223, 7:

in arbore,

Cic. Verr. 2, 3, 23, § 57:

sagittae pende, bant ab umero,

id. ib. 2, 4, 34, §

74: ex arbore,

id. ib. 2, 3, 26, §

66: ubera circum (pueri),

Verg. A. 8, 632:

horrida pendebant molles super ora capilli,

Ov. P. 3, 3, 17:

capiti patiar sacros pendere corymbos,

Prop. 2, 23, 35 (3, 28, 39):

telum... summo clipei nequiquam umbone pependit,

Verg. A. 2, 544:

deque viri collo dulce pependit onus,

Ov. F. 2, 760.—Of garments:

chlamydemque ut pendeat apte, Collocat,

Ov. M. 2, 733:

tigridis exuviae per dorsum a vertice pendent,

Verg. A. 11, 577.—Of slaves, who were strung up to be flogged, Plaut. As. 3, 3, 27:

quando pendes per pedes,

id. ib. 2, 2, 35:

ibi pendentem ferit,

id. Trin. 2, 1, 19; id. Truc. 4, 3, 3; cf. id. Men. 5, 5, 48: quid me fiet nunciam? Theo. Verberibus caedere pendens, id. Most. 5, 2, 45:

ego plectar pendens, nisi, etc.,

Ter. Phorm. 1, 4, 43; id. Eun. 5, 6, 20.— Poet., of suspended votive offerings:

omnibus heu portis pendent mea noxia vota,

Prop. 4 (5), 3, 17; Tib. 1, 1, 16 (24):

pendebatque vagi pastoris in arbore votum,

id. 2, 5, 29:

pendebit fistula pinu,

Verg. E. 7, 24:

multaque praeterea sacris in postibus arma, Captivi pendent currus, etc.,

id. A. 7, 184.—Of one who hangs himself, Mart. 8, 61, 2:

e trabe sublimi triste pependit onus,

Ov. R. Am. 18:

pendentem volo Zoilum videre,

Mart. 4, 77, 5.—Of any thing hung up for public notice;

of the names of persons accused,

Suet. Dom. 9, Plin. Ep. 4, 9, 1;

of goods hung up, exposed for sale,

Phaedr. 3, 4, 1;

transf., of a debtor whose goods are exposed for sale,

Suet. Claud. 9 fin. —Prov.: pendere filo or tenui filo, to hang by a thread, i. e. to be in great danger: hac noctu filo pendebit Etruria tota, Enn. ap. Macr. S. 1, 4 (Ann. v. 153 Vahl.):

omnia sunt hominum tenui pendentia filo,

Ov. P. 4, 3, 35; Val. Max. 6, 4, 1.—

Transf. (mostly poet.; cf. immineo).

To hang in the air, be suspended, to float, hover, overhang: per speluncas saxis structas asperis, pendentibus, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 16, 37 (Trag. Rel. p. 245 Rib.);

imitated,

Lucr. 6, 195:

hinc scopulus raucis pendet adesus aquis,

Ov. H. 10, 26:

dum siccā tellure licet, dum nubila pendent,

Verg. G. 1, 214:

hi summo in fluctu pendent,

id. A. 1, 106:

illisaque prora pependit,

id. ib. 5, 206; Curt. 4, 2, 9:

dumosā pendere procul de rupe videbo (capros),

Verg. E. 1, 77:

pendentes rupe capellae,

Ov. P. 1, 8, 51.—So of birds, which float or hover in the air:

olor niveis pendebat in aëra pennis,

Ov. M. 7, 379; 8, 145:

et supra vatem multa pependit avis,

Mart. Spect. 21.—

Of a rapid course: raraque non fracto vestigia pulvere pendent,

Stat. Th. 6, 638.—

To hang loosely together, be unstable, movable:

opertum (litus) pendeat algā,

Ov. M. 11, 233.—

To hang about, loiter, tarry, linger anywhere:

nostroque in limine pendes,

Verg. A. 6, 151.—

To hang down, be flabby or flaccid, weak, without strength:

fluidos pendere lacertos,

Ov. M. 15, 231:

pendentesque genas et aniles aspice rugas,

Juv. 10, 193.—

To weigh:

offula cum duabus costis quae penderet III. et XX. pondo,

Varr. R. R. 2, 4, 11:

cyathus pendet drachmas X., mna pendet drachmas Atticas centum,

Plin. 21, 34, 109, § 185:

Lucio Titio modios centum, qui singuli pondo centum pendeant, heres dato,

Dig. 33, 6, 7.—

Trop.

To hang, rest, or depend upon a person or thing (class.); constr. with ex, in, ab, the simple abl., or de:

tuorum, qui ex te pendent,

Cic. Fam. 6, 22, 2:

spes pendet ex fortunā,

id. Par. 2, 17:

ex quo verbo tota causa pendebat,

id. de Or. 2, 25, 107; id. Fam. 5, 13, 1:

hinc omnis pendet Lucilius,

Hor. S. 1, 4, 6:

an ignoratis. vectigalia perlevi saepe momento fortunae pendere?

Cic. Agr. 2, 29, 80:

salus nostra, quae spe exiguā extremāque pendet,

Cic. Fl. 2, 4:

tam levi momento mea apud vos fama pendet,

Liv. 2, 7, 10:

pendere ex alterius vultu ac nutu,

id. 39, 5, 3:

oblite, tuā nostram pendere salutem,

Sil. 3, 109: in sententiis [p. 1328] omnium civium famam nostram fortunamque pendere, Cic. Pis. 41, 98:

ex ancipiti temporum mutatione pendere,

Curt. 4, 1, 27; Luc. 5, 686:

deque tuis pendentia Dardana fatis,

Sil. 13, 504; Hor. Ep. 1, 1, 105:

tyrannus, cum quo fatum pendebat amici,

Juv. 4, 88.—

To hang upon a person's words, to gaze fixedly, listen attentively to ( poet. and in post-Aug. prose; cf.

haereo): (Dido) pendet iterum narrantis ab ore,

Verg. A. 4, 79:

narrantis conjux pendet ab ore viri,

Ov. H. 1, 30:

ab imagine pendet,

Sil. 8, 93; cf. Quint. 11, 3, 72:

pervigil Arcadio Tiphys pendebat ab astro,

Val. Fl. 1, 481:

attentus et pendens,

Plin. Ep. 1, 10, 7:

ex vultu dicentis pendent omnium vultus,

Sen. Contr. 9, 23, 5.— Poet., with a terminal clause:

e summo pendent cupida agmina vallo, Noscere quisque suos,

Stat. Th. 10, 457.—

To be suspended, interrupted, discontinued ( poet. and in post-class. prose):

pendent opera interrupta,

Verg. A. 4, 88:

mutui datio interdum pendet,

Dig. 12, 1, 8:

condictio pendet,

ib. 7, 1, 12 fin.:

actio negotiorum gestorum pendeat,

ib. 3, 5, 8; 24, 1, 11:

pendet jus liberorum, propter jus postliminii,

Just. Inst. 1, 12, 5.—

To hang suspended, be ready to fall:

nec amicum pendentem corruere patitur,

Cic. Rab. Post. 16, 43.—

To be in suspense, to be uncertain, doubiful, irresolute, perplexed (cf. haesito):

animus tibi pendet?

Ter. Ad. 2, 2, 18:

nolo suspensam et incertam plebem Romanam obscurā spe et caecā exspectatione pendere,

Cic. Agr. 2, 25, 66:

ne diutius pendeas,

id. Att. 4, 15, 6:

quia quam diu futurum hoc sit, non nimis pendeo,

Sen. Ep. 61, 2:

mortales pavidis cum pendent mentibus,

Lucr. 6, 51.—Esp. freq.:

pendere animi (locative case, v. Kühnast,

Liv. Synt. p. 39):

Clitipho cum spe pendebit animi,

Ter. Heaut. 4, 4, 5:

exanimatus pendet animi,

Cic. Tusc. 4, 16, 35:

pendeo animi exspectatione Corfiniensi,

id. Att. 8, 5, 2:

animi pendeo et de te et de me,

id. ib. 16, 12.—With rel.-clause:

ego animi pendeo, quid illud sit negotii,

Plaut. Merc. 1, 2, 18:

ostendis te pendere animi, quamnam rationem, etc.,

Cic. Att. 11, 12, 1; id. Leg. 1, 3, 9.—Less freq.: pendere animo: atque animo noctu pendens eventa timebat, Cic. poët. ap. Non. 204, 8.—In plur.:

animis: quodsi exspectando et desiderando pendemus animis, cruciamur, angimur,

Cic. Tusc. 1, 40, 96:

sollicitis ac pendentibus animis,

Liv. 7, 30 fin. dub. (al. animi, v. Drak. ad loc.).—With cum:

plebs innumera mentibus cum dimicationum curulium eventu pendentem,

Amm. 14, 6, 26.—Law t. t., to be undetermined, to await decision:

pendente condicione,

Gai. Inst. 2, 200; 1, 186; 3, 179.—

To have weight or value:

bona vera idem pendent,

Sen. Ep. 66, 30 (Haas; al. pendunt).—Hence, pendens, entis, P. a.

Hanging; in econom. lang., of fruits not yet plucked or gathered:

vinum,

Cato, R. R. 147:

vindemia,

Dig. 19, 1, 25:

olea,

Cato, R. R. 146:

fructus,

Dig. 6, 1, 44. —

Pending; hence, in jurid, Lat., in pendenti esse, to be pending, undecided, uncertain:

quando in pendenti est, an, etc.,

Dig. 38, 17, 10:

in pendenti est posterior solutio ac prior,

ib. 46, 3, 58; 7, 1, 25:

in pendenti habere aliquid,

to regard a thing as uncertain, doubtful, Dig. 49, 17, 19 fin.

pĕr-urbānus, a, um, adj., very polite, pleasant, or witty.

Lit.:

L. Torquatus elegans in dicendo, toto genere perurbanus,

Cic. Brut. 68, 239:

C. Lucilius et doctus et perurbanus,

id. de Or. 1, 16, 72.—

Transf., with a bad accessory signif., over-fine, over-polite:

cum rusticis potius quam cum his perurbanis,

Cic. Att. 2, 15, 3. — Adv.: pĕrurbānē, very elegantly:

respondere,

Sid. Ep. 5, 17 fin.