Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

lătīnē

  • 121 prooemium

    prŏoemĭum, ii, n., = prooimion.
    I.
    An introduction, preface, proem (class.; syn.: exordium, principium): quod principium Latine vel exordium dicitur, majore quădam ratione Graeci videntur prooimion nominasse:

    quia a nostris initium modo significatur, illi satis clare partem hanc esse ante ingressum rei, de quă dicendum sit, ostendunt..certe prooemium est, quod apud judicem, priusquam causam cognoverit, prosit,

    Quint. 4, 1, 1; cf. id. 4, 1, 53; 2, 13, 1; 3, 9, 1;

    3, 11, 28 et saep.: citharoedi prooemium,

    prelude, Cic. de Or. 2, 80, 325:

    longo et alte petito prooemio respondere,

    id. Clu. 21, 58 ' volumen prooemiorum..prooemio abuti prooemium exarare, desecare, agglutinare, id. Att. 16, 6, 4:

    legis prooemium,

    id. Leg. 2, 7, 16.—
    II.
    Transf., in gen., a beginning ( poet.): rixae, Juv 3, 288.

    Lewis & Short latin dictionary > prooemium

  • 122 proportio

    prō-portĭo, ōnis, f., comparative relation, proportion, symmetry, analogy, likeness (class.): proportio, quod dicunt analogon, Varr. L. L. 10, § 2 Müll.; Cic. Univ. 5: Penatis singulariter Labeo Antistius posse dici putat, quia pluraliter Penates dicantur: cum patiatur proportio etiam Penas dici, ut optimas, primas, Antias, Fest. s. v. penatis, p. 253 Müll.: id optime assequitur quae Graece analogia, Latine (audendum est enim, quoniam haec primum a nobis novantur) comparatio, proportiove dici potest, Cic. Univ. 4; Quint. 1, 6, 3 and 9:

    uti proportione,

    Varr. R. R. 1, 18, 3; Cic. Verr. 2, 4, 21, § 46.

    Lewis & Short latin dictionary > proportio

  • 123 purum

    pūrus, a, um, adj. [Sanscr. root pū, purificare, lustrare; cf.: pŭtus, pŭto; whence also poinê; Lat. poena], clean, pure, i. e. free from any foreign, esp. from any contaminating admixture (syn.: illimis, liquidus).
    I.
    Lit.
    1.
    Clean, free from dirt or filth, pure, unstained, undefiled:

    purae aedes,

    Plaut. Truc. 2, 7, 6:

    et manibus puris sumite fontis aquam,

    Tib. 2, 1, 14; Hor. Epod. 17, 49; id. S. 1, 4, 68:

    vestis,

    Verg. A. 12, 169:

    ut quicquid inde haurias, purum liquidumque te haurire sentias,

    Cic. Caecin. 27, 78:

    amnis,

    Hor. Ep. 2, 2, 120:

    aqua,

    id. C. 3, 16, 29; cf. id. Ep. 1, 10, 20:

    fons,

    Prop. 3 (4), 1, 3:

    lympha,

    Sil. 7, 170:

    amphorae,

    Hor. Epod. 2, 15:

    fictilia,

    Tib. 1, 1, 30:

    torus,

    id. 1, 3, 26:

    purissima mella,

    Verg. G. 4, 163:

    aëre purior ignis,

    Ov. M. 15, 243:

    hasta,

    unstained with blood, Stat. Th. 11, 450.—
    2.
    In gen., free or clear from any admixture or obstruction: terra, cleared (from stones, bushes, etc.), Cic. Sen. 17, 59:

    sol,

    clear, bright, Hor. C. 3, 29, 45:

    orbis,

    Ov. M. 4, 348:

    caelum,

    Tib. 4, 1, 10:

    luna,

    Hor. C. 2, 5, 19:

    vesper,

    id. ib. 3, 19, 26:

    dies,

    Claud. Rapt. Pros. 2, 2:

    aurum,

    refined, without dross, Plin. 33, 4, 25, § 84; 33, 6, 32, § 99:

    argentum,

    Cic. Verr. 2, 4, 23, § 52:

    gemma,

    Ov. M. 2, 856.— Absol.: pū-rum, i, n., a clear, bright, unclouded sky, Verg. G. 2, 364; Hor. C. 1, 34, 7.—
    B.
    Transf.
    1.
    In gen., plain, natural, naked, unadorned, unwrought, unmixed, unadulterated, unsophisticated: argentum, plain, i. e. unornamented, without figures chased upon it, Cic. Verr. 2, 4, 22, § 49; 2, 4, 23, § 52; Plin. Ep. 3, 1, 9; Juv. 9, 141; cf.:

    coronarum aliae sunt purae, aliae caelatae,

    Vitr. 7, 3; and:

    utrum lanx pura an caelata sit,

    Dig. 6, 1, 6:

    vasa,

    not pitched, Col. 12, 4, 4:

    locus,

    not built upon, vacant, Varr. L. L. 5, § 38 Müll.; Liv. 24, 14; Dig. 13, 7, 43:

    humus,

    Cic. Sen. 15, 59:

    solum,

    Liv. 1, 44 fin.:

    ager,

    Ov. F. 3, 582:

    campus,

    Verg. A. 12, 771:

    purus ab arboribus campus,

    Ov. M. 3, 709:

    hasta,

    without an iron head, Prop. 4 (5), 3, 68:

    toga,

    without purple stripes, Phaedr. 3, 10, 10:

    esse utramque sibi per se puramque necesse'st,

    unmixed, Lucr. 1, 506.—
    2.
    Cleansing, purifying:

    idem ter socios pura circumtulit undā,

    Verg. A. 6, 229:

    sulfur,

    Tib. 1, 5, 11.—
    II.
    Trop.
    A.
    Pure, unspotted, spotless, chaste, undefiled, unpolluted, faultless, etc.:

    animus omni admixtione corporis liberatus, purus et integer,

    Cic. Sen. 22, 80:

    castus animus purusque,

    id. Div. 1, 53, 121:

    estne quisquam qui tibi purior esse videatur?

    id. Rosc. Com. 6, 18:

    puriora et dilucidiora,

    id. Tusc. 1, 20, 46: vita et pectore puro, Hor.S. 1,6, 64; id. Ep. 1, 2, 67: pectus purum et firmum, stainless, faultless, Enn. ap. Gell. 7, 17 (Trag. v. 340 Vahl.):

    familia,

    that has solemnized the funeral rites, Cic. Leg. 2, 22, 57:

    gladium purum ab omni caede servare,

    Sen. Ep. 24, 7:

    purae a civili sanguine manus,

    id. Suas. 6, 2:

    purus sum a peccato,

    Vulg. Prov. 20, 9:

    pectus purum ab omni sceleris contagione,

    Lact. 5, 12, 2.—Of freedom from sensual passion:

    animam puram conservare,

    Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134:

    noctes, opp. spurcae,

    Plaut. As. 4, 1, 62; id. Poen. 1, 2, 137; Tib. 1, 3, 26; Mart. 6, 66, 5; 9, 64:

    corpus,

    Plin. Ep. 4, 11, 9.—With gen.:

    integer vitae scelerisque purus,

    Hor. C. 1, 22, 1.—Of purity of style:

    oratio Catuli sic pura est, ut Latine loqui paene solus videatur,

    Cic. de Or. 3, 8, 29; cf.: purum et candidum genus dicendi, id. Or. 16, 53:

    sermone puro atque dilucido,

    Quint. 11, 1, 53:

    sermo quam purissimus,

    id. 4, 2, 118:

    multo est tersior ac magis purus (Horatius),

    id. 10, 1, 94:

    pura et illustris brevitas,

    Cic. Brut. 75, 262:

    pura et incorrupta consuetudo dicendi,

    id. ib. 75, 261:

    pressus sermo purusque,

    Plin. Ep. 7, 9, 8.—
    B.
    In partic., in jurid. lang., unconditional, without exception, absolute; entire, complete:

    judicium purum,

    Cic. Inv. 2, 20, 60:

    pura et directa libertas,

    Dig. 40, 4, 59:

    causa,

    ib. 46, 3, 5.—
    C.
    Clear, complete, over and above:

    quid possit ad dominos puri ac reliqui provenire,

    clear gain, Cic. Verr. 2, 3, 86, § 200.—
    D.
    Relig. t. t., free from religious claims or consecration:

    purus autem locus dicitur, qui neque sacer neque sanctus est neque religiosus, sed ab omnibus huiusmodi nominibus vacare videtur,

    Dig. 11, 7, 2, § 4; cf.

    ib. § 2: quae tandem est domus ab istā suspicione religionis tam vacua atque pura,

    Cic. Har. Resp. 6, 11.—
    E.
    Not desecrated, undefiled.
    1.
    Untrodden, fresh:

    locus,

    Liv. 25, 17, 3.—
    2.
    Not defiled by a funeral or burial:

    familia,

    Cic. Leg. 2, 22, 57.—
    3.
    Free from mourning:

    dies,

    Ov. F. 2, 558.— Adv., in two forms, pūrē and (ante-class. and poet.) pūrĭ-ter ( sup. ‡ purime, acc. to Paul. ex Fest. p. 252 Müll.), purely, clearly, without spot or mixture.
    A.
    Lit.
    (α).
    Form pure:

    pure eluere vasa,

    Plaut. Aul. 2, 3, 3; cf.: pure lautum=aquā purā lavatum, Paul. ex Fest. p. 248 Müll.:

    lavare,

    Liv. 5, 22.—
    (β).
    Form puriter:

    puriter transfundere aquam in alterum dolium,

    Cato, R. R. 112:

    puriter lavit dentes,

    Cat. 39, 14.—
    b.
    Comp., brightly, clearly:

    splendens Pario marmore purius,

    Hor. C. 1, 19, 5:

    purius osculari,

    Sen. Ben. 2, 12, 2.—
    c.
    Sup.:

    quam mundissime purissimeque fiat,

    Cato, R. R. 66.—
    B.
    Trop., purely, chastely; plainly, clearly, simply.
    (α).
    Form pure:

    si forte pure velle habere dixerit,

    Plaut. As. 4, 1, 61:

    quiete et pure et eleganter acta aetas,

    Cic. Sen. 5, 13:

    pure et caste deos venerari,

    id. N. D. 1, 2, 3; Liv. 27, 37; cf.:

    radix caste pureque collecta,

    Plin. 22, 10, 12, § 27.—Of style:

    pure et emendate loqui,

    Cic. Opt. Gen. 2, 4:

    pure apparere,

    clearly, obviously, Hor. S. 1, 2, 100:

    quid pure tranquillet,

    perfectly, fully, id. Ep. 1, 18, 102.—
    (β).
    Form puriter:

    si vitam puriter egi,

    Cat. 76, 19.—
    b.
    Sup.:

    Scipio omnium aetatis suae purissime locutus,

    Gell. 2, 20, 5:

    purissime atque illustrissime aliquid describere,

    very distinctly, very clearly, id. 9, 13, 4.—
    2.
    In partic., jurid., unconditionally, simply, absolutely:

    aliquid legare,

    Dig. 8, 2, 35:

    contrahi,

    ib. 18, 2, 4; 39, 2, 22 fin.; 26, 2, 11; Gai. Inst. 1, 186.

    Lewis & Short latin dictionary > purum

  • 124 purus

    pūrus, a, um, adj. [Sanscr. root pū, purificare, lustrare; cf.: pŭtus, pŭto; whence also poinê; Lat. poena], clean, pure, i. e. free from any foreign, esp. from any contaminating admixture (syn.: illimis, liquidus).
    I.
    Lit.
    1.
    Clean, free from dirt or filth, pure, unstained, undefiled:

    purae aedes,

    Plaut. Truc. 2, 7, 6:

    et manibus puris sumite fontis aquam,

    Tib. 2, 1, 14; Hor. Epod. 17, 49; id. S. 1, 4, 68:

    vestis,

    Verg. A. 12, 169:

    ut quicquid inde haurias, purum liquidumque te haurire sentias,

    Cic. Caecin. 27, 78:

    amnis,

    Hor. Ep. 2, 2, 120:

    aqua,

    id. C. 3, 16, 29; cf. id. Ep. 1, 10, 20:

    fons,

    Prop. 3 (4), 1, 3:

    lympha,

    Sil. 7, 170:

    amphorae,

    Hor. Epod. 2, 15:

    fictilia,

    Tib. 1, 1, 30:

    torus,

    id. 1, 3, 26:

    purissima mella,

    Verg. G. 4, 163:

    aëre purior ignis,

    Ov. M. 15, 243:

    hasta,

    unstained with blood, Stat. Th. 11, 450.—
    2.
    In gen., free or clear from any admixture or obstruction: terra, cleared (from stones, bushes, etc.), Cic. Sen. 17, 59:

    sol,

    clear, bright, Hor. C. 3, 29, 45:

    orbis,

    Ov. M. 4, 348:

    caelum,

    Tib. 4, 1, 10:

    luna,

    Hor. C. 2, 5, 19:

    vesper,

    id. ib. 3, 19, 26:

    dies,

    Claud. Rapt. Pros. 2, 2:

    aurum,

    refined, without dross, Plin. 33, 4, 25, § 84; 33, 6, 32, § 99:

    argentum,

    Cic. Verr. 2, 4, 23, § 52:

    gemma,

    Ov. M. 2, 856.— Absol.: pū-rum, i, n., a clear, bright, unclouded sky, Verg. G. 2, 364; Hor. C. 1, 34, 7.—
    B.
    Transf.
    1.
    In gen., plain, natural, naked, unadorned, unwrought, unmixed, unadulterated, unsophisticated: argentum, plain, i. e. unornamented, without figures chased upon it, Cic. Verr. 2, 4, 22, § 49; 2, 4, 23, § 52; Plin. Ep. 3, 1, 9; Juv. 9, 141; cf.:

    coronarum aliae sunt purae, aliae caelatae,

    Vitr. 7, 3; and:

    utrum lanx pura an caelata sit,

    Dig. 6, 1, 6:

    vasa,

    not pitched, Col. 12, 4, 4:

    locus,

    not built upon, vacant, Varr. L. L. 5, § 38 Müll.; Liv. 24, 14; Dig. 13, 7, 43:

    humus,

    Cic. Sen. 15, 59:

    solum,

    Liv. 1, 44 fin.:

    ager,

    Ov. F. 3, 582:

    campus,

    Verg. A. 12, 771:

    purus ab arboribus campus,

    Ov. M. 3, 709:

    hasta,

    without an iron head, Prop. 4 (5), 3, 68:

    toga,

    without purple stripes, Phaedr. 3, 10, 10:

    esse utramque sibi per se puramque necesse'st,

    unmixed, Lucr. 1, 506.—
    2.
    Cleansing, purifying:

    idem ter socios pura circumtulit undā,

    Verg. A. 6, 229:

    sulfur,

    Tib. 1, 5, 11.—
    II.
    Trop.
    A.
    Pure, unspotted, spotless, chaste, undefiled, unpolluted, faultless, etc.:

    animus omni admixtione corporis liberatus, purus et integer,

    Cic. Sen. 22, 80:

    castus animus purusque,

    id. Div. 1, 53, 121:

    estne quisquam qui tibi purior esse videatur?

    id. Rosc. Com. 6, 18:

    puriora et dilucidiora,

    id. Tusc. 1, 20, 46: vita et pectore puro, Hor.S. 1,6, 64; id. Ep. 1, 2, 67: pectus purum et firmum, stainless, faultless, Enn. ap. Gell. 7, 17 (Trag. v. 340 Vahl.):

    familia,

    that has solemnized the funeral rites, Cic. Leg. 2, 22, 57:

    gladium purum ab omni caede servare,

    Sen. Ep. 24, 7:

    purae a civili sanguine manus,

    id. Suas. 6, 2:

    purus sum a peccato,

    Vulg. Prov. 20, 9:

    pectus purum ab omni sceleris contagione,

    Lact. 5, 12, 2.—Of freedom from sensual passion:

    animam puram conservare,

    Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134:

    noctes, opp. spurcae,

    Plaut. As. 4, 1, 62; id. Poen. 1, 2, 137; Tib. 1, 3, 26; Mart. 6, 66, 5; 9, 64:

    corpus,

    Plin. Ep. 4, 11, 9.—With gen.:

    integer vitae scelerisque purus,

    Hor. C. 1, 22, 1.—Of purity of style:

    oratio Catuli sic pura est, ut Latine loqui paene solus videatur,

    Cic. de Or. 3, 8, 29; cf.: purum et candidum genus dicendi, id. Or. 16, 53:

    sermone puro atque dilucido,

    Quint. 11, 1, 53:

    sermo quam purissimus,

    id. 4, 2, 118:

    multo est tersior ac magis purus (Horatius),

    id. 10, 1, 94:

    pura et illustris brevitas,

    Cic. Brut. 75, 262:

    pura et incorrupta consuetudo dicendi,

    id. ib. 75, 261:

    pressus sermo purusque,

    Plin. Ep. 7, 9, 8.—
    B.
    In partic., in jurid. lang., unconditional, without exception, absolute; entire, complete:

    judicium purum,

    Cic. Inv. 2, 20, 60:

    pura et directa libertas,

    Dig. 40, 4, 59:

    causa,

    ib. 46, 3, 5.—
    C.
    Clear, complete, over and above:

    quid possit ad dominos puri ac reliqui provenire,

    clear gain, Cic. Verr. 2, 3, 86, § 200.—
    D.
    Relig. t. t., free from religious claims or consecration:

    purus autem locus dicitur, qui neque sacer neque sanctus est neque religiosus, sed ab omnibus huiusmodi nominibus vacare videtur,

    Dig. 11, 7, 2, § 4; cf.

    ib. § 2: quae tandem est domus ab istā suspicione religionis tam vacua atque pura,

    Cic. Har. Resp. 6, 11.—
    E.
    Not desecrated, undefiled.
    1.
    Untrodden, fresh:

    locus,

    Liv. 25, 17, 3.—
    2.
    Not defiled by a funeral or burial:

    familia,

    Cic. Leg. 2, 22, 57.—
    3.
    Free from mourning:

    dies,

    Ov. F. 2, 558.— Adv., in two forms, pūrē and (ante-class. and poet.) pūrĭ-ter ( sup. ‡ purime, acc. to Paul. ex Fest. p. 252 Müll.), purely, clearly, without spot or mixture.
    A.
    Lit.
    (α).
    Form pure:

    pure eluere vasa,

    Plaut. Aul. 2, 3, 3; cf.: pure lautum=aquā purā lavatum, Paul. ex Fest. p. 248 Müll.:

    lavare,

    Liv. 5, 22.—
    (β).
    Form puriter:

    puriter transfundere aquam in alterum dolium,

    Cato, R. R. 112:

    puriter lavit dentes,

    Cat. 39, 14.—
    b.
    Comp., brightly, clearly:

    splendens Pario marmore purius,

    Hor. C. 1, 19, 5:

    purius osculari,

    Sen. Ben. 2, 12, 2.—
    c.
    Sup.:

    quam mundissime purissimeque fiat,

    Cato, R. R. 66.—
    B.
    Trop., purely, chastely; plainly, clearly, simply.
    (α).
    Form pure:

    si forte pure velle habere dixerit,

    Plaut. As. 4, 1, 61:

    quiete et pure et eleganter acta aetas,

    Cic. Sen. 5, 13:

    pure et caste deos venerari,

    id. N. D. 1, 2, 3; Liv. 27, 37; cf.:

    radix caste pureque collecta,

    Plin. 22, 10, 12, § 27.—Of style:

    pure et emendate loqui,

    Cic. Opt. Gen. 2, 4:

    pure apparere,

    clearly, obviously, Hor. S. 1, 2, 100:

    quid pure tranquillet,

    perfectly, fully, id. Ep. 1, 18, 102.—
    (β).
    Form puriter:

    si vitam puriter egi,

    Cat. 76, 19.—
    b.
    Sup.:

    Scipio omnium aetatis suae purissime locutus,

    Gell. 2, 20, 5:

    purissime atque illustrissime aliquid describere,

    very distinctly, very clearly, id. 9, 13, 4.—
    2.
    In partic., jurid., unconditionally, simply, absolutely:

    aliquid legare,

    Dig. 8, 2, 35:

    contrahi,

    ib. 18, 2, 4; 39, 2, 22 fin.; 26, 2, 11; Gai. Inst. 1, 186.

    Lewis & Short latin dictionary > purus

  • 125 reddo

    red-do, dĭdi, dĭtum, 3 (old fut. reddibo = reddam, Plaut. Cas. 1, 41; id. Men. 5, 7, 49, acc. to Non. 476, 27; id. Fragm. ap. Non. 508, 9; pass. reddibitur, id. Ep. 1, 1, 22), v. a.
    I.
    Lit., to give back, return, restore (freq. and class.;

    syn. restituo): reddere est quod debeas ei cujus est volenti dare,

    Sen. Ben. 7, 19, 2:

    ut mihi pallam reddat, quam dudum dedi,

    Plaut. Men. 4, 2, 109; 4, 3, 5; cf.:

    potes nunc mutuam drachmam dare mihi unam, quam cras reddam tibi?

    id. Ps. 1, 1, 84;

    so corresp. to dare,

    id. ib. 1, 1, 89; id. Stich. 4, 1, 42:

    quid si reddatur illi, unde empta est,

    id. Merc. 2, 3, 83; id. Men. 3, 3, 21 sq.; Ter. Ad. 5, 9, 24 sq. et saep.; cf.

    the foll.: ea, quae utenda acceperis, majore mensurā, si modo possis, jubet reddere Hesiodus,

    Cic. Off. 1, 15, 48;

    so corresp. to accipere,

    id. Lael. 8, 26; 16, 58; id. Rep. 2, 5, 10; Sen. Ben. 1, 1, 13:

    accipe quod nunquam reddas mihi,

    Hor. S. 2, 3, 66; Verg. G. 4, 172; id. A. 8, 450 et saep.:

    si quid ab omnibus conceditur, id reddo ac remitto,

    I give it back and renounce it, Cic. Sull. 30, 84: Th. Redde argentum aut virginem. Ph. Quod argentum, quam tu virginem, me reposcis? Plaut. Curc. 5, 2, 14:

    ut (virginem) suis Restituam ac reddam,

    Ter. Eun. 1, 2, 67;

    so with restituere,

    Liv. 3, 68 al.; cf.:

    reddere alias tegulas, i. e. restituere,

    Plaut. Most. 1, 2, 29: obsides, Naev. ap. Non. 474, 19; so Caes. B. G. 1, 35; 1, 36; 6, 12:

    captivos,

    id. ib. 7, 90; Liv. 26, 50:

    ho mines,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 7 al.:

    corpora (mor tuorum),

    Verg. A. 11, 103; cf. id. ib. 2, 543:

    equos,

    Cic. Rep. 4, 2, 2; Suet. Aug. 38:

    suum cuique,

    Cic. Rosc. Am. 47, 136:

    hereditatem mulieri,

    id. Fin. 2, 18, 58:

    sive paribus paria redduntur,

    i. e. are set against, opposed to, id. Or. 49, 164:

    nosmet ipsos nobis reddidistis,

    id. Red. in Sen. 1, 1:

    redditus Cyri solio Phraates,

    Hor. C. 2, 2, 17:

    reddas incolumem, precor,

    id. ib. 1, 3, 7:

    ut te reddat natis carisque,

    id. S. 1, 1, 83:

    redditus terris Daedalus,

    Verg. A. 6, 18; cf.:

    patriis aris,

    id. ib. 11, 269:

    oculis nostris,

    id. ib. 2, 740:

    tenebris,

    id. ib. 6, 545:

    sed jam urbi votisque publicis redditus,

    Plin. Pan. 60, 1:

    ex magnā desperatione saluti redditus,

    Just. 12, 10, 1:

    quin tu primum salutem reddis, quam dedi,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 11:

    operam da, opera reddibitur tibi,

    id. Ep. 1, 1, 22; so id. Men. 4, 2, 101: cum duo genera liberalitatis sint, unum dandi beneficii, alterum reddendi, demus nec ne, in nostrā potestate est;

    non reddere viro bono non licet,

    Cic. Off. 1, 15, 48; so Sen. Ben. 1, 1 sq.; and cf. Plaut. Pers. 5, 1, 10:

    redde his libertatem,

    id. Poen. 5, 4, 17; so,

    Lyciis libertatem ademit, Rhodiis reddidit,

    Suet. Claud. 25:

    patriam,

    Liv. 5, 51 fin.:

    sibi ereptum honorem,

    Verg. A. 5, 342:

    conspectum,

    id. ib. 9, 262 al.:

    se ipse convivio reddidit,

    betook himself again to the banquet, returned, Liv. 23, 9 fin.:

    quae belua reddit se catenis,

    Hor. S. 2, 7, 71:

    se reddidit astris,

    Sil. 4, 119; so,

    lux terris,

    Verg. A. 8, 170:

    se iterum in arma,

    id. ib. 10, 684.—
    (β).
    Poet., with inf.:

    sua monstra profundo Reddidit habere Jovi,

    Stat. Th. 1, 616.—
    (γ).
    Absol. (rare and poet.), of a river:

    sic modo conbibitur, modo Redditur ingens Erasinus,

    is swallowed up... reappears, Ov. M. 15, 275. —
    II.
    Transf.
    1.
    To give up, hand over, deliver, impart, assign; to yield, render, give, grant, bestow, pay, surrender, relinquish, resign (syn.:

    trado, refero): Cincius eam mihi abs te epistulam reddidit, quam tu dederas,

    Cic. Att. 1, 20, 1; so,

    litteras (alicui),

    id. ib. 2, 1, 1; id. Fam. 2, 17, 1:

    litteras a te mihi reddidit stator tuus,

    id. ib. 2, 1, 1; Caes. B. C. 1, 1; 2, 20; 3, 33; Sall. C. 34, 3; cf.

    mandata,

    Suet. Tib. 16:

    pretium alicui pro benefactis ejus,

    Plaut. Capt. 5, 1, 20:

    hoccine pretii,

    id. As. 1, 2, 2; cf.:

    praemia debita (along with persolvere grates),

    Verg. A. 2, 537:

    cetera praemia (with dare),

    id. ib. 9, 254:

    primos honores,

    id. ib. 5, 347:

    gratiam alicui (for the usual referre gratiam),

    Sall. J. 110, 4:

    reddunt ova columbae,

    Juv. 3, 202:

    obligatam Jovi dapem,

    Hor. C. 2, 7, 17:

    o fortunata mors, quae naturae debita, pro patriā est potissimum reddita,

    Cic. Phil. 14, 12, 31; cf.:

    vitam naturae reddendam,

    id. Rep. 1, 3, 5; so, vitam. Lucr. 6, 1198:

    debitum naturae morbo,

    i. e. to die by disease, Nep. Reg. 1 fin.:

    lucem,

    Ov. Tr. 3, 3, 35:

    ultimum spiritum,

    Vell. 2, 14, 2; cf. id. 2, 22, 2; 2, 35 fin.;

    2, 87, 2: animam caelo,

    id. ib. 123 fin.; cf.

    animas (with moriuntur),

    Verg. G. 3, 495:

    hanc animam, vacuas in auras,

    Ov. P. 2, 11, 7:

    caute vota reddunto,

    to pay, offer, render, Cic. Leg. 2, 9, 22; so,

    vota,

    Verg. E. 5, 75; Just. 11, 10, 10:

    tura Lari,

    Tib. 1, 3, 34:

    liba deae,

    Ov. F. 6, 476:

    fumantia exta,

    Verg. G. 2, 194; Tac. H. 4, 53; cf.:

    graves poenas,

    i. e. to suffer, Sall. J. 14, 21:

    promissa viro,

    Verg. A. 5, 386 al.:

    tibi ego rationem reddam?

    will render an account, Plaut. Aul. 1, 1, 6; so,

    rationem,

    id. Trin. 2, 4, 114; Cic. Tusc. 1, 17, 38;

    v. ratio: animam a pulmonibus respirare et reddere,

    to give off, exhale, id. N. D. 2, 54, 136; cf.:

    ut tibiae sonum reddunt,

    give forth, Quint. 11, 3, 20; so,

    sonum,

    id. 9, 4, 40; 66; Sen. Ep. 108; Hor. A. P. 348:

    vocem,

    Verg. A. 3, 40; 7, 95; 8, 217 (with mugiit); Hor. A. P. 158:

    stridorem,

    Ov. M. 11, 608:

    murmura,

    id. ib. 10, 702:

    flammam,

    Plin. 37, 2, 11, § 36 et saep.; so,

    alvum,

    Cels. 2, 12, 2:

    bilem,

    id. 7, 23:

    sanguinem,

    to vomit, Plin. Ep. 5, 19, 6 (just before:

    sanguinem rejecit): urinam,

    Plin. 8, 42, 66, § 165:

    calculum,

    id. 28, 15, 61, § 217:

    catulum partu,

    Ov. M. 15, 379; cf.

    so of parturition,

    id. ib. 10, 513; id. H. 16, 46:

    fructum, quem reddunt praedia,

    yield, produce, Ter. Phorm. 4, 3, 75; Ov. P. 1, 5, 26; Col. 2, 16, 2; Pall. Febr. 9, 4; Plin. 18, 9, 20, § 87; cf. Tib. 2, 6, 22; Quint. 12, 10, 25:

    generi nostro haec reddita est benignitas,

    is imparted to, Plaut. Stich. 1, 3, 27; cf.: nulla quies est [p. 1539] Reddita corporibus primis, Lucr. 2, 96. — Hence, poet., redditum esse, in gen., = factum esse, esse:

    una superstitio, superis quae reddita divis,

    which is given, belongs to the gods, Verg. A. 12, 817:

    quibus et color et sapor una reddita sunt cum odore,

    Lucr. 2, 681; cf. id. 2, 228 Munro ad loc.; Juv. 1, 93; Orell. ad Hor. Ep. 2, 1, 216:

    neque iis petentibus jus redditur,

    is dispensed, granted, Caes. B. G. 6, 13:

    alicui jus,

    Quint. 11, 2, 50; cf.:

    alicui testimonium reddere industriae,

    id. 11, 1, 88:

    quod reliquum vitae virium, id ferro potissimum reddere volebant,

    to yield, sacrifice, Cic. Verr. 2, 5, 34, § 89:

    quibus ille pro meritis... jura legesque reddiderat,

    had conferred upon it the power of self-jurisdiction, Caes. B. G. 7, 76; cf Liv. 9, 43, 23 Drak.:

    Lanuvinis sacra sua reddita,

    id. 8, 14:

    conubia,

    to bestow, grant, id. 4, 5:

    peccatis veniam,

    Hor. S. 1, 3, 75:

    nomina facto vera,

    to call by the right name, Ov. Tr. 3, 6, 36.— Hence,
    b.
    Jurid. t. t.:

    judicium,

    to appoint, grant, fix the time for a trial, Ter. Phorm. 2, 3, 57; Caes. B. C. 2, 18; Quint. 7, 4, 43; Tac. A. 1, 72:

    jus,

    to administer justice, pronounce sentence, id. ib. 6, 11; 13, 51; id. H. 3, 68; id. G. 12; Suet. Vit. 9 et saep.—
    2.
    To give up, yield, abandon to one that which has not been taken away, but only threatened or in danger:

    Thermitanis urbem, agros legesque suas reddere,

    Cic. Verr. 2, 2, 37, § 90 ( = relinquere, id. ib. 2, 2, 36, §

    88): Orestis leges suae redditae,

    left undisturbed, Liv. 33, 34, 6; 9, 43, 23 (cf. restituere); 29, 21, 7.—
    3.
    To give back, pay back; hence, to take revenge for, punish, inflict vengeance for:

    per eum stare quominus accepta ad Cannas redderetur hosti clades,

    Liv. 24, 17, 7:

    reddidit hosti cladem,

    id. 24, 20, 2:

    redditaque aequa Cannensi clades,

    id. 27, 49, 5.—
    4.
    To give back in speech or writing, i. e.
    a.
    To translate, render (syn.:

    converto, transfero): cum ea, quae legeram Graece, Latine redderem,

    Cic. de Or. 1, 34, 155:

    verbum pro verbo,

    id. Opt. Gen. 5:

    verbo verbum,

    Hor. A. P. 133; cf. Ov. Tr. 5, 7, 54.—
    b.
    To repeat, declare, report, narrate, recite, rehearse (freq. in Quint.):

    ut quae secum commentatus esset, ea sine scripto verbis iisdem redderet, quibus cogitasset,

    Cic. Brut. 88, 301; cf. Quint. 10, 6, 3:

    sive paria (verba) paribus redduntur, sive opponuntur contraria,

    Cic. Or. 49, 164:

    reddere quae restant,

    id. Brut. 74, 258:

    tertium actum de pastionibus,

    Varr. R. R. 3, 17, 1:

    nomina per ordinem audita,

    Quint. 11, 2, 23:

    causas corruptae eloquentiae,

    id. 8, 6, 76:

    quid cuique vendidissent,

    id. 11, 2, 24:

    dictata,

    to repeat, rehearse, Hor. Ep. 1, 18, 14; id. S. 2, 8, 80:

    carmen,

    to recite, deliver, id. C. 4, 6, 43:

    cum talia reddidit hospes,

    Ov. M. 6, 330; Lucr. 2, 179:

    causam,

    id. F. 1, 278:

    insigne exemplum suo loco,

    Tac. H. 4, 67.—
    c.
    To answer, reply ( poet.):

    veras audire et reddere voces,

    Verg. A. 1, 409; 6, 689:

    Aeneas contra cui talia reddit,

    id. ib. 10, 530;

    2, 323: auditis ille haec placido sic reddidit ore,

    id. ib. 11, 251 et saep.; cf.

    responsa,

    id. G. 3, 491:

    responsum,

    Liv. 38, 9; 3, 60; Verg. A. 6, 672.—
    5.
    To give back or render a thing according to its nature or qualities; to represent, imitate, express, resemble ( poet. and in post - Aug. prose):

    quas hominum reddunt facies,

    Lucr. 6, 812:

    faciem locorum,

    Ov. M. 6, 122; 7, 752:

    lux aemula vultum Reddidit,

    gave back, reflected, Stat. Achill. 2, 191:

    formam alicujus,

    Sil. 3, 634:

    et qui te nomine reddet Silvius Aeneas,

    Verg. A. 6, 768; cf.:

    jam Phoebe toto fratrem cum redderet orbe,

    Luc. 1, 538:

    paternam elegantiam in loquendo,

    Quint. 1, 1, 6; 6, 3, 107; cf.:

    odorem croci saporemque,

    i. e. to smell and taste like saffron, Plin. 36, 23, 55, § 177:

    imaginem quandam uvae,

    id. 34, 12, 32, § 123:

    flammam excellentis purpurae et odorem maris,

    id. 35, 6, 27, § 46:

    Apelleā redditus arte Mentor,

    Mart. 11, 10, 2.—
    6.
    To give back, return a thing changed in some respect:

    senem illum Tibi dedo ulteriorem lepide ut lenitum reddas,

    Plaut. Bacch. 5, 2, 31; cf.:

    quas tu sapienter mihi reddidisti opiparas opera tua,

    id. Poen. 1, 1, 4.— Hence, in gen.,
    7.
    To make or cause a thing to be or appear something or somehow; to render (very freq. and class.; cf.:

    facio, redigo): reddam ego te ex ferā fame mansuetem,

    Plaut. As. 1, 2, 19; id. Capt. 4, 2, 42:

    eam (servitutem) lenem reddere,

    id. ib. 2, 5, 1: tutiorem et opulentiorem vitam reddere, Cic. Rep. 1, 2, 3:

    haec itinera infesta reddiderat,

    Caes. B. C. 3, 79:

    aliquem insignem,

    Verg. A. 5, 705:

    obscuraque moto Reddita forma lacu est,

    dimmed by the disturbance of the water, Ov. M. 3, 476:

    homines ex feris et immanibus mites reddidit et mansuetos,

    Cic. Inv. 1, 2, 2: omnes Catilinas Acidinos postea reddidit, has made all the Catilines seem to be Acidini, i. e. patriots, in comparison with himself, id. Att. 4, 3, 3:

    aliquid perfectum,

    Plaut. As. 1, 1, 109:

    aliquid effectum,

    to accomplish, id. Ps. 1, 3, 152; 1, 5, 116; 5, 2, 14:

    omne transactum,

    id. Capt. 2, 2, 95:

    actum,

    id. Trin. 3, 3, 90:

    dictum ac factum,

    Ter. Heaut. 4, 5, 12.— With ut and subj.:

    hic reddes omnia Quae sunt certa ei consilia incerta ut sient,

    Ter. And. 2, 3, 15.— Pass. = fieri scripsit fasciculum illum epistularum totum sibi aquā madidum redditum esse, Cic. Q. Fr. 2, 12, 4; Just. 16, 4, 6; 22, 7, 2:

    per sudorem corpus tantum imbecillius redditur,

    Cels. 3, 3, 19; cf. Just. 29, 4, 3; 42, 5, 4; 44, 1, 10; Flor. 3, 5, 17; Val. Max. 4, 3 prooem.; Lact. 4, 26, 33.

    Lewis & Short latin dictionary > reddo

  • 126 rursum

    rursus, rursum, and arch. rūsum or russum (rursum and rusum are the most usual forms in the ante-class., and rursus in the class. per.), adv. [contr. from revorsus or revorsum, from reverto; cf. prorsus and sursum], turned back or backwards, back, backwards (opp. prorsus): rursus retro, Non.
    I.
    Lit. (only ante-class.): rursus prorsus reciprocat fluctus feram, Enn. ap. Non. 164, 11, and 384 fin. (Trag. v. 143 Vahl.); cf.:

    trepidari sentio et cursari rursum prorsum,

    Ter. Hec. 3, 1, 35: mortales multi rursus ac prorsus meant, Varr. ap. Non. 384, 32:

    cum ex alto puteo sursum ad summum escenderis, Maximum periculum inde esse, a summo ne rursum cadas?

    Plaut. Mil. 4, 4, 15:

    ego cunas recessim rursum vorsum trahere et ducere,

    id. Am. 5, 1, 60; cf. id. Ep. 2, 2, 63.—
    II.
    Transf.
    A.
    To indicate the reverse of something, on the contrary, on the other hand, in return, again (freq. in all periods and kinds of composition; syn.: retro, contra, in vicem): in hominum aetate multa eveniunt hujusmodi: Capiunt voluptates: capiunt rursum miserias;

    Irae interveniunt, redeunt rursum in gratiam, etc.,

    Plaut. Am. 3, 2, 58 sq.:

    bellum, pax rursum,

    Ter. Eun. 1, 1, 16; Plaut. Merc. 2, 3, 15:

    quicquid dicunt, laudo: id rursum si negant laudo id quoque,

    Ter. Eun. 2, 2, 20: Mi. Salutat. Ag. Saluta hunc rursus Punice meis verbis, Plaut. Poen. 5, 2, 40:

    accipe a me rursum rationem doli,

    id. Mil. 3, 1, 178:

    succurrit Pulfioni Varenus et laboranti subvenit... Huic (Vareno) rursus circumvento fert subsidium Pulfio,

    Caes. B. G. 5, 44:

    eos ipse rursus singulos exceptans,

    id. ib. 7, 47 fin.; 51; id. B. C. 1, 45, 3:

    clamore sublato excipit rursus ex vallo clamor,

    id. B. G. 7, 88; Sall. J. 69, 1:

    postquam luxu atque desidiā civitas corrupta est, rursus respublica magnitudine suā imperatorum vitia sustentabat,

    id. C. 53, 5: primum Metellum esse rati, portas clausere;

    deinde rursus Jugurtham arbitrati obvii procedunt,

    id. J. 69, 1:

    ut illae superiores (partes) in medium locum mundi gravitate ferantur, sic hae rursum rectis lineis in caelestem locum subvolent,

    Cic. Tusc. 1, 17, 40:

    cum totam terram contueri licebit... tum et habitabiles regiones et rursum omni cultu propter vim frigoris vacantes,

    id. ib. 1, 20, 45; id. Rep. 2, 4, 9:

    quod (Gorgias) judicaret hoc oratoris esse maxime proprium, rem augere posse laudando vituperandoque rursus affligere,

    id. Brut. 12, 47:

    necesse erit cupere et optare... rursus autem recte factis angi,

    id. Lael. 16, 59; id. Tusc. 4, 31, 65:

    neque rursum eam totam repudiaret,

    id. de Or. 1, 24, 110; so,

    neque rursum,

    Quint. 1, 10, 2; 2, 4, 3; 10, 3, 10;

    12, 5, 4: Iliacos intra muros peccatur et extra. Rursus, quid virtus et quid sapientia possit, etc.,

    Hor. Ep. 1, 2, 17:

    aequum est, Peccatis veniam poscentem reddere rursus,

    id. S. 1, 3, 75; Curt. 9, 2, 9; Tac. Agr. 29; id. A. 1, 80:

    his, rursus illis exitiabile,

    id. H. 3, 22.—Hence sometimes with retro, contra, invicem:

    concede, nihil esse bonum, nisi, etc.... Vide rursus retro,

    Cic. Fin. 5, 28, 83:

    hi rursus invicem anno post in armis sunt: illi domi remanent,

    Caes. B. G. 4, 1:

    in amicorum vitiis tam cernis acutum? etc. At tibi contra Evenit, inquirant vitia ut tua rursus et illi,

    Hor. S. 1, 3, 28.—
    B.
    Denoting return to a former action or its repetition, back again, again, anew (syn.:

    iterum, denuo): em rursum nunc nugas agis,

    Plaut. Men. 4, 2, 61:

    quem (Peliam) Medea dicitur Fecisse rursus ex sene adulescentulum,

    id. Ps. 3, 2, 82; cf.:

    uti quidque in sua corpora rursum Dissolvat natura,

    Lucr. 1, 215:

    eadem gigni rursusque augescere dixi,

    id. 5, 250:

    obloquere rursum?

    Plaut. Cist. 4, 2, 88:

    feri malam tu illi rursum,

    id. Cas. 2, 6, 55:

    te suam (causam) rogavit rursum ut ageres,

    Ter. Phorm. 5, 5, 8:

    quo loco, si tibi hoc sumis... facis, ut rursus plebes in Aventinum sevocanda esse videatur,

    Cic. Mur. 7, 15:

    Helvetii, qui in montem sese receperant, rursus instare et proelium redintegrare coeperunt,

    Caes. B. G. 1, 25; cf.: bellum inferre, id. ap. Cic. Att. 9, 16, A:

    confligere cum Bruti classe,

    Caes. B. C. 2, 3 fin.; 4 fin.:

    terga vertere,

    id. ib. 1, 45:

    rursus minuente aestu,

    id. B. G. 3, 12; 5, 8; cf. Varr. L. L. 5, § 40 Müll.: rursus aliam in partem fugam petebant, Caes. B. G. 2, 24:

    has (cohortes) subsidiariae ternae, et rursus aliae totidem, suae cujusque legionis, subsequebantur,

    id. B. C. 1, 83; cf. id. ib. 2, 9; Sall. J. 103, 2. —In beginning a new strophe (= Gr. palin): rursus, et hoc iterum repetamus carmen, Val. Cat. Dir. 14.—Pleon., with denuo, etc.:

    Diphilus hanc Graece scripsit, post id rursum denuo Latine Plautus,

    Plaut. Cas. prol. 34:

    revortor rursus denuo Karthaginem,

    id. Poen. prol. 79; Auct. B. Hisp. 35.—Freq. with words compounded with re; like reverti, regredi, se recipere, reducere, revocare, etc., v. h. vv.

    Lewis & Short latin dictionary > rursum

  • 127 rursus

    rursus, rursum, and arch. rūsum or russum (rursum and rusum are the most usual forms in the ante-class., and rursus in the class. per.), adv. [contr. from revorsus or revorsum, from reverto; cf. prorsus and sursum], turned back or backwards, back, backwards (opp. prorsus): rursus retro, Non.
    I.
    Lit. (only ante-class.): rursus prorsus reciprocat fluctus feram, Enn. ap. Non. 164, 11, and 384 fin. (Trag. v. 143 Vahl.); cf.:

    trepidari sentio et cursari rursum prorsum,

    Ter. Hec. 3, 1, 35: mortales multi rursus ac prorsus meant, Varr. ap. Non. 384, 32:

    cum ex alto puteo sursum ad summum escenderis, Maximum periculum inde esse, a summo ne rursum cadas?

    Plaut. Mil. 4, 4, 15:

    ego cunas recessim rursum vorsum trahere et ducere,

    id. Am. 5, 1, 60; cf. id. Ep. 2, 2, 63.—
    II.
    Transf.
    A.
    To indicate the reverse of something, on the contrary, on the other hand, in return, again (freq. in all periods and kinds of composition; syn.: retro, contra, in vicem): in hominum aetate multa eveniunt hujusmodi: Capiunt voluptates: capiunt rursum miserias;

    Irae interveniunt, redeunt rursum in gratiam, etc.,

    Plaut. Am. 3, 2, 58 sq.:

    bellum, pax rursum,

    Ter. Eun. 1, 1, 16; Plaut. Merc. 2, 3, 15:

    quicquid dicunt, laudo: id rursum si negant laudo id quoque,

    Ter. Eun. 2, 2, 20: Mi. Salutat. Ag. Saluta hunc rursus Punice meis verbis, Plaut. Poen. 5, 2, 40:

    accipe a me rursum rationem doli,

    id. Mil. 3, 1, 178:

    succurrit Pulfioni Varenus et laboranti subvenit... Huic (Vareno) rursus circumvento fert subsidium Pulfio,

    Caes. B. G. 5, 44:

    eos ipse rursus singulos exceptans,

    id. ib. 7, 47 fin.; 51; id. B. C. 1, 45, 3:

    clamore sublato excipit rursus ex vallo clamor,

    id. B. G. 7, 88; Sall. J. 69, 1:

    postquam luxu atque desidiā civitas corrupta est, rursus respublica magnitudine suā imperatorum vitia sustentabat,

    id. C. 53, 5: primum Metellum esse rati, portas clausere;

    deinde rursus Jugurtham arbitrati obvii procedunt,

    id. J. 69, 1:

    ut illae superiores (partes) in medium locum mundi gravitate ferantur, sic hae rursum rectis lineis in caelestem locum subvolent,

    Cic. Tusc. 1, 17, 40:

    cum totam terram contueri licebit... tum et habitabiles regiones et rursum omni cultu propter vim frigoris vacantes,

    id. ib. 1, 20, 45; id. Rep. 2, 4, 9:

    quod (Gorgias) judicaret hoc oratoris esse maxime proprium, rem augere posse laudando vituperandoque rursus affligere,

    id. Brut. 12, 47:

    necesse erit cupere et optare... rursus autem recte factis angi,

    id. Lael. 16, 59; id. Tusc. 4, 31, 65:

    neque rursum eam totam repudiaret,

    id. de Or. 1, 24, 110; so,

    neque rursum,

    Quint. 1, 10, 2; 2, 4, 3; 10, 3, 10;

    12, 5, 4: Iliacos intra muros peccatur et extra. Rursus, quid virtus et quid sapientia possit, etc.,

    Hor. Ep. 1, 2, 17:

    aequum est, Peccatis veniam poscentem reddere rursus,

    id. S. 1, 3, 75; Curt. 9, 2, 9; Tac. Agr. 29; id. A. 1, 80:

    his, rursus illis exitiabile,

    id. H. 3, 22.—Hence sometimes with retro, contra, invicem:

    concede, nihil esse bonum, nisi, etc.... Vide rursus retro,

    Cic. Fin. 5, 28, 83:

    hi rursus invicem anno post in armis sunt: illi domi remanent,

    Caes. B. G. 4, 1:

    in amicorum vitiis tam cernis acutum? etc. At tibi contra Evenit, inquirant vitia ut tua rursus et illi,

    Hor. S. 1, 3, 28.—
    B.
    Denoting return to a former action or its repetition, back again, again, anew (syn.:

    iterum, denuo): em rursum nunc nugas agis,

    Plaut. Men. 4, 2, 61:

    quem (Peliam) Medea dicitur Fecisse rursus ex sene adulescentulum,

    id. Ps. 3, 2, 82; cf.:

    uti quidque in sua corpora rursum Dissolvat natura,

    Lucr. 1, 215:

    eadem gigni rursusque augescere dixi,

    id. 5, 250:

    obloquere rursum?

    Plaut. Cist. 4, 2, 88:

    feri malam tu illi rursum,

    id. Cas. 2, 6, 55:

    te suam (causam) rogavit rursum ut ageres,

    Ter. Phorm. 5, 5, 8:

    quo loco, si tibi hoc sumis... facis, ut rursus plebes in Aventinum sevocanda esse videatur,

    Cic. Mur. 7, 15:

    Helvetii, qui in montem sese receperant, rursus instare et proelium redintegrare coeperunt,

    Caes. B. G. 1, 25; cf.: bellum inferre, id. ap. Cic. Att. 9, 16, A:

    confligere cum Bruti classe,

    Caes. B. C. 2, 3 fin.; 4 fin.:

    terga vertere,

    id. ib. 1, 45:

    rursus minuente aestu,

    id. B. G. 3, 12; 5, 8; cf. Varr. L. L. 5, § 40 Müll.: rursus aliam in partem fugam petebant, Caes. B. G. 2, 24:

    has (cohortes) subsidiariae ternae, et rursus aliae totidem, suae cujusque legionis, subsequebantur,

    id. B. C. 1, 83; cf. id. ib. 2, 9; Sall. J. 103, 2. —In beginning a new strophe (= Gr. palin): rursus, et hoc iterum repetamus carmen, Val. Cat. Dir. 14.—Pleon., with denuo, etc.:

    Diphilus hanc Graece scripsit, post id rursum denuo Latine Plautus,

    Plaut. Cas. prol. 34:

    revortor rursus denuo Karthaginem,

    id. Poen. prol. 79; Auct. B. Hisp. 35.—Freq. with words compounded with re; like reverti, regredi, se recipere, reducere, revocare, etc., v. h. vv.

    Lewis & Short latin dictionary > rursus

  • 128 russum

    rursus, rursum, and arch. rūsum or russum (rursum and rusum are the most usual forms in the ante-class., and rursus in the class. per.), adv. [contr. from revorsus or revorsum, from reverto; cf. prorsus and sursum], turned back or backwards, back, backwards (opp. prorsus): rursus retro, Non.
    I.
    Lit. (only ante-class.): rursus prorsus reciprocat fluctus feram, Enn. ap. Non. 164, 11, and 384 fin. (Trag. v. 143 Vahl.); cf.:

    trepidari sentio et cursari rursum prorsum,

    Ter. Hec. 3, 1, 35: mortales multi rursus ac prorsus meant, Varr. ap. Non. 384, 32:

    cum ex alto puteo sursum ad summum escenderis, Maximum periculum inde esse, a summo ne rursum cadas?

    Plaut. Mil. 4, 4, 15:

    ego cunas recessim rursum vorsum trahere et ducere,

    id. Am. 5, 1, 60; cf. id. Ep. 2, 2, 63.—
    II.
    Transf.
    A.
    To indicate the reverse of something, on the contrary, on the other hand, in return, again (freq. in all periods and kinds of composition; syn.: retro, contra, in vicem): in hominum aetate multa eveniunt hujusmodi: Capiunt voluptates: capiunt rursum miserias;

    Irae interveniunt, redeunt rursum in gratiam, etc.,

    Plaut. Am. 3, 2, 58 sq.:

    bellum, pax rursum,

    Ter. Eun. 1, 1, 16; Plaut. Merc. 2, 3, 15:

    quicquid dicunt, laudo: id rursum si negant laudo id quoque,

    Ter. Eun. 2, 2, 20: Mi. Salutat. Ag. Saluta hunc rursus Punice meis verbis, Plaut. Poen. 5, 2, 40:

    accipe a me rursum rationem doli,

    id. Mil. 3, 1, 178:

    succurrit Pulfioni Varenus et laboranti subvenit... Huic (Vareno) rursus circumvento fert subsidium Pulfio,

    Caes. B. G. 5, 44:

    eos ipse rursus singulos exceptans,

    id. ib. 7, 47 fin.; 51; id. B. C. 1, 45, 3:

    clamore sublato excipit rursus ex vallo clamor,

    id. B. G. 7, 88; Sall. J. 69, 1:

    postquam luxu atque desidiā civitas corrupta est, rursus respublica magnitudine suā imperatorum vitia sustentabat,

    id. C. 53, 5: primum Metellum esse rati, portas clausere;

    deinde rursus Jugurtham arbitrati obvii procedunt,

    id. J. 69, 1:

    ut illae superiores (partes) in medium locum mundi gravitate ferantur, sic hae rursum rectis lineis in caelestem locum subvolent,

    Cic. Tusc. 1, 17, 40:

    cum totam terram contueri licebit... tum et habitabiles regiones et rursum omni cultu propter vim frigoris vacantes,

    id. ib. 1, 20, 45; id. Rep. 2, 4, 9:

    quod (Gorgias) judicaret hoc oratoris esse maxime proprium, rem augere posse laudando vituperandoque rursus affligere,

    id. Brut. 12, 47:

    necesse erit cupere et optare... rursus autem recte factis angi,

    id. Lael. 16, 59; id. Tusc. 4, 31, 65:

    neque rursum eam totam repudiaret,

    id. de Or. 1, 24, 110; so,

    neque rursum,

    Quint. 1, 10, 2; 2, 4, 3; 10, 3, 10;

    12, 5, 4: Iliacos intra muros peccatur et extra. Rursus, quid virtus et quid sapientia possit, etc.,

    Hor. Ep. 1, 2, 17:

    aequum est, Peccatis veniam poscentem reddere rursus,

    id. S. 1, 3, 75; Curt. 9, 2, 9; Tac. Agr. 29; id. A. 1, 80:

    his, rursus illis exitiabile,

    id. H. 3, 22.—Hence sometimes with retro, contra, invicem:

    concede, nihil esse bonum, nisi, etc.... Vide rursus retro,

    Cic. Fin. 5, 28, 83:

    hi rursus invicem anno post in armis sunt: illi domi remanent,

    Caes. B. G. 4, 1:

    in amicorum vitiis tam cernis acutum? etc. At tibi contra Evenit, inquirant vitia ut tua rursus et illi,

    Hor. S. 1, 3, 28.—
    B.
    Denoting return to a former action or its repetition, back again, again, anew (syn.:

    iterum, denuo): em rursum nunc nugas agis,

    Plaut. Men. 4, 2, 61:

    quem (Peliam) Medea dicitur Fecisse rursus ex sene adulescentulum,

    id. Ps. 3, 2, 82; cf.:

    uti quidque in sua corpora rursum Dissolvat natura,

    Lucr. 1, 215:

    eadem gigni rursusque augescere dixi,

    id. 5, 250:

    obloquere rursum?

    Plaut. Cist. 4, 2, 88:

    feri malam tu illi rursum,

    id. Cas. 2, 6, 55:

    te suam (causam) rogavit rursum ut ageres,

    Ter. Phorm. 5, 5, 8:

    quo loco, si tibi hoc sumis... facis, ut rursus plebes in Aventinum sevocanda esse videatur,

    Cic. Mur. 7, 15:

    Helvetii, qui in montem sese receperant, rursus instare et proelium redintegrare coeperunt,

    Caes. B. G. 1, 25; cf.: bellum inferre, id. ap. Cic. Att. 9, 16, A:

    confligere cum Bruti classe,

    Caes. B. C. 2, 3 fin.; 4 fin.:

    terga vertere,

    id. ib. 1, 45:

    rursus minuente aestu,

    id. B. G. 3, 12; 5, 8; cf. Varr. L. L. 5, § 40 Müll.: rursus aliam in partem fugam petebant, Caes. B. G. 2, 24:

    has (cohortes) subsidiariae ternae, et rursus aliae totidem, suae cujusque legionis, subsequebantur,

    id. B. C. 1, 83; cf. id. ib. 2, 9; Sall. J. 103, 2. —In beginning a new strophe (= Gr. palin): rursus, et hoc iterum repetamus carmen, Val. Cat. Dir. 14.—Pleon., with denuo, etc.:

    Diphilus hanc Graece scripsit, post id rursum denuo Latine Plautus,

    Plaut. Cas. prol. 34:

    revortor rursus denuo Karthaginem,

    id. Poen. prol. 79; Auct. B. Hisp. 35.—Freq. with words compounded with re; like reverti, regredi, se recipere, reducere, revocare, etc., v. h. vv.

    Lewis & Short latin dictionary > russum

См. также в других словарях:

  • latine — ● latin, latine adjectif et nom (latin latinus) Du Latium. Qui appartient à un pays où la langue est d origine latine. Qui a les caractéristiques, le comportement attribués traditionnellement aux personnes appartenant aux pays de civilisation… …   Encyclopédie Universelle

  • Latine — Latin Pour les articles homonymes, voir Latin (homonymie). Latin Latina lingua Région Europe Typologie SOV …   Wikipédia en Français

  • LATINE CHRÉTIENNE (LITTÉRATURE) — La littérature latine chrétienne a commencé à se développer à la fin du IIe siècle et n’a pris son véritable essor qu’au début du IIIe siècle. On convient généralement de placer sa fin au VIIIe siècle, en même temps que celle du monde antique.… …   Encyclopédie Universelle

  • LATINE (LITTÉRATURE) — Tous les textes de langue latine écrits depuis le Ve siècle avant J. C. et jusqu’à nos jours ne forment pas la « littérature latine ». On ne comprend en général sous ce nom que les textes latins littéraires composés entre le IIIe siècle avant J.… …   Encyclopédie Universelle

  • LATINE MÉDIÉVALE (LITTÉRATURE) — Le latin médiéval a été, en son temps, l’instrument de culture qui fondait toute compréhension internationale. Dans un temps où les langues vernaculaires étaient encore grossières, il a été le conservatoire des techniques et des figures… …   Encyclopédie Universelle

  • LATINE (LANGUE) — La langue latine, liée à une civilisation qui a tenu beaucoup de place dans l’histoire, mère des langues romanes, éducatrice de toutes celles de l’Europe, doit aussi être étudiée en elle même, dans ses caractères spécifiques. Elle a fait de ce… …   Encyclopédie Universelle

  • latine — latin(e obs. form of lateen, latten …   Useful english dictionary

  • Latine loqui. — См. Русским языком говорить …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • Amérique latine — Pour les articles homonymes, voir Amérique (homonymie). Carte des pays de langues ibériques (espagnol et portugais) et autre langue latine (français), appartenant à l’Amérique latin …   Wikipédia en Français

  • Culture Latine — Dans le sens premier du terme, la culture latine est la culture des Latins, peuple habitant la région du Latium durant l antiquité. Par extension, la culture latine désigne la culture de la Rome antique et de l Empire romain qui a diffusé dans la …   Wikipédia en Français

  • AMÉRIQUE LATINE (économie et société) — Avec 20 385 000 km2, l’ensemble latino américain représente près de 16 p. 100 des terres émergées, soit une superficie équivalente à celle de l’ex U.R.S.S. ou du groupe États Unis Canada; il rassemblait, en 1990, 8,5 p. 100 de la population… …   Encyclopédie Universelle

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»