-
1 Ackergaul
Ackergaul, s. Ackerpferd. – Ackergerät, instrumenta agrorum. – instrumentum rusticum od. villae, im Zshg. bl. instrumentum (das Gerät zum Feldbau übh.). – Ackergesetz, lex agraria.
-
2 Equipage
Equipage, I) als Gerät etc.: a) Heergerät: supellex militaris (Zeltgerät eines Offiziers). – militare instrumentum. raedae equique (Gepäck, Wagen u. Pferde). – equus ta bernaculumque et omne aliud instrumentum militare (Pferd, Zelt u. alles übrige Feldgerät eines Kriegers). Vgl. »Equipierung«. – b) Reisegerät etc.: equi currusque. – carpentum et equi. vehiculum cum equis (Kutsche u. Pferde). – auch bl. vehiculum (Kutsche). – od. equi (Pferde). – E. halten, equos alere: schöne Equipagen haben, munditiis vehiculorum se a ceteris distinguere. – II) Schiffsmannschaft, s. Bemannung. – equipieren, einen Krieger, alqm equo tabernaculoque et omni alio instrumento militari ornare; alqm instruere ornareque. – sich e., se instruere ornareque (v. einem Ritter). – Ist es übh. = kleiden, ausrüsten, bemannen, s. d.
-
3 Inventar
Inventar, I) Verzeichnis des Vorrats- u. Wirtschastsbestandes: repertorium. inventarium (ICt.). – ein I. aufsetzen, repertorium od. inventarium facere. – II) der Bestand an Wirtschaftsgerät: instrumentum (z.B. das I. eines Gutes, instr. rusticum; instr. villae od. fundi). – supellex (der Hausrat); verb. instrumentum atque supellex. – ein Haus mit dem I., domus instructa.
-
4 Akten
Akten, tabulae (im allg.). – litterae publicae (Urkunden). – acta publica u. bl. acta (das Verzeichnis der Verhandlungen im Senat, beim Volke od. bei einzelnen Magistratspersonen, z. B. wie in den Akten des Senates steht, ut senatus actis continetur). – libelli (Prozeßakten). – litis instrumentum (nach denen der Prozeß geführt wird). – in die A. eintragen, in acta referre: in den A. enthalten sein, actis contineri; in actis esse od. inveniri (in den A. stehen): die A. sind geschlossen, res acta est. – Aktenbehältnis, tabularium. – aktenmäßig, *actis congruens. – a. sein, actis contineri; in actis esse od. inveniri. – Adv.ex actis. – Aktenstück, tabula. – libellus (Schriftstück). – im Plur., s. Akten.
-
5 Arbeiter
Arbeiter, qui opus facit (im allg.). – cultor agri (auf dem Felde). – qui operas fabriles praebet (Arbeiter bei einem Werkmeister, in einer Fabrik). – operarius, im Plur. operae (Handarbeiter. Ist er um Lohn gedungen: mercennarius; im Plur. operae conductae od. mercennariae). – munītor (A. bei Verschanzungen). – vinĭtor (in den Weinbergen, Winzer). – ein A. in Wachs, fingens e cera. – Arbeiterin, quae opus facit. – operaria (Handarbeiterin). – Arbeitgeber, qui homines (ad opus faciendum) conducit. – arbeitsam, labore gaudens (der an der Arbeit seine Freude hat). – navus. industrius. verb. navus et industrius (tätig, s. das. die Synon.). – Arbeitsamkeit, industria. – Arbeitsaufseher, operis exactor. – Arbeitsbiene, apis mellificans; apis, quae mellificio studet. – arbeitsfähig, laboribus par (angestrengten Mühen gewachsen, z. B. corpus). – laboris patiens (der Arbeit, Mühe ertragen kann, v. Pers.). – Arbeitsfähigkeit, labor (z. B. homo magni laboris summaeque industriae). – Arbeitsfrau, s. Arbeiterin. – arbeitsfrei, vacuus negotiis (geschäftsfrei). – feriatus (feiernd, z. B. homo, dies). – immunis (der nicht an einer Arbeit teilzunehmen braucht). – Arbeitshaus, ergastulum. – Arbeitsleute, durch den Plur. der Ausdrücke unter »Arbeiter«. – Arbeitslohn, manūs pretium. manupretium (Lohn für Handarbeit, Tagelohn). – pretium operae (für Bemühung übh.). – merces (Lohn übh.). – arbeitslos, sine opere. – non occupatus (der keine Beschäftigung hat). – vacuus negotiis. sine negotiis (geschäftslos). – quaestūs inops (ohne Verdienst). – a. sein, sine opere esse (im allg.); negotiis vacuum esse. sine negotiis esse (ohne Verrichtung, Geschäfte sein); sine quaestu esse. alci quaestus deest (ohne Verdienst sein); iacēre. sedere (untätig dasitzen, zu Hause sitzen). – Arbeitslosigkeit, nullum negotium (keine Verrichtung). – quaestus nullus. quaestūs inopia (Verdienstlosigkeit). – arbeitslustig, ad labores paratus. – Arbeitsmann, s. Arbeiter. – arbeitsscheu, fugiens laboris. – ignavus (aus Trägheit, Ggstz. industrius). – Arbeitsscheu, laboris fuga. – ignavia (Trägheit, Ggstz. industria). – Arbeitsstube, eines Gelehrten, etwa museum. – Arbeitstag, dies negotiosus (Ggstz. dies feriatus). – arbeitsvoll, negotiosus (voller Geschäfte, Ggstz. feriatus). – laboriosus. [172] operosus. laboris plenus (voller Mühe). – magni operis (was viel Arbeit erfordert). – sehr a., immensi laboris od. operis. – Arbeitszeug, instrumentum.
-
6 ausstatten
ausstatten, I) im allg.: alqā re instruere (mit dem Nötigen versehen). – ornare. exornare. adornare, absol. oder mit etw., alqā re (mit dem gehörigen Aufwand ausrüsten, z. B. glänzend. insigniter). – jmd. mit etw. reichlich au., augere alqm alqā re (z. B. divitiis, scientiā). – mit etw. glänzend ausgestattet sein, florere alqā re (z. B. ingenio): glänzend ausgestattet, florentissimus (z. B. castra Samnitium). – ausgestattet mit etwas, alqā re instructus (versehen), ornatus (ausgerüstet), praeditus (begabt). – II) insbes., bes. eine Tochter, filiae dotem dare. filiam dotare. filiam instruere (erstere in bezug auf Geld, letzteres in bezug auf Hausrat u. weiblichen Schmuck; dah. auch verb. dotare et instruere). – seine heiratsfähige Tochter nicht au. können, filiae nubili dotem conficere non posse Ausstattung, I) im allg.: ornatus. apparatus (die beschaffte Zurüstung). – instrumentum (das ganze Gerät, z. B. auch übtr., oratoris). – supellex (der eig. Hausrat, auch übtr., scientiae). – II) = Mitgift, w. s.
-
7 Beförderungsmittel
Beförderungsmittel, auxilium. adiumentum (Hilfe, Unterstützung). – ornamentum (was etwas ziert u. hebt, z. B. amicitiae). – instrumentum (gleichs. Werkzeug, das dazu dient, etwas zu befördern, äußeres und inneres, z. B. luxuriae: u. virtutis: u. ad obtinendam adipiscendamque [358] sapientiam). – subsidium (äußeres Hilfsmittel, z. B. industriae).
-
8 Beweismittel
Beweismittel, instrumentum (ICt). – argumentum (Beweisgrund als Mittel). – schriftliche B., litterae.
-
9 Einrichtung
Einrichtung, I) das Ordnen, Gestalten: institutio. constitutio. discriptio. dispositio. ordinatio (s. »einrichten« no. II, a die Begriffsbest. der Verba). – die Ei. des Staates, rei publicae constitutio: eine Ei. treffen mit etwas, s. (etwas) einrichten no. II. – II) bestehende Anordnung: instituta ratio, im Zshg. bl. ratio (z.B. vitae privatae). – ordo (Ordnung). – mos. consuetudo (Sitte, Gewohnheit); verb. instituta ratio et consuetudo (z.B. Romani exercitus). – institutum (herkömmlicher Gebrauch, herköm miiche Ei.); verb. mores et instituta (z.B. vitae). – lex (gesetzlich gültige Ei., Gesetz); verb. instituta et leges (im Staate). – consilium (getroffene Maßregel, Vorkehrung). – eine nützliche Ei., utilitas. – die ganze häusliche Ei., cultus, verb. victus et (atque) cultus, victus cultusque (die Einr. in der Lebensweise); apparatus (die Einr. in bezug auf Möbel etc., der Fuß, auf dem man lebt, z.B. apparatu regio uti); instrumentum et (ac) supellex (das Inventarium u. die Möbel): einfache häusliche Ei., parsimonia victus atque cultus; parsimonia instrumenti et supellectilis: ärmliche Ei., paupertas ac parsimonia: ein Haus mit der ganzen Ei., aedes instructae; domus instructa. – eine neue Ei. einführen, novam rem introducere: einige oder viele neue Ei. machen, treffen, quaedam nova od. multa nova instituere: neue Ei. treffen in etwas, in alqa re nova consilia sumere: einige nützliche Ei. treffen, quaedam utilia instituere; quasdam utilitates constituere: dem Staate [699] eine bessere Ei. geben, rem publicam melioribus temperare et institutis et legibus: diese Ei. sind vortrefflich, haec optime instituta od. instructa sunt: es ist eine wohltätige Ei. der Natur, daß etc., salubriter a natura institutum est, ut od. quod etc.: die Ei. war so, fiebat ita. – Zuw. wird auch unser »Einrichtung« bl. durch das Neutrum eines Pronomens oder Adjektivs angedeutet, z.B. diese (genannte) Ei., hoc; id u. (am Anfang einer neuen Periode) quod (s. z.B. Liv. 2, 1, 11. Cic. Rosc. Am. 24): es gibt viele herrliche Ei. in eurem Kollegium, multa in vestro collegio praeclara sunt (Cic. de sen. 64).
-
10 Feldgerät, -geschirr
Feldgerät, -geschirr, a) des Landbauers, s. Ackergerät. – b) des Soldaten, militare instrumentum. militaris supellex (Feldequipage). – vasa, ōrum,n. pl (Feldgeschirr, zusammenpacken, colligere) – Feldgeschrei, s. [884] Schlachtgeschrei, Parole. – Feldgottheit, numen rusticum.
-
11 Fischer
Fischer, piscator. – die Fischer, auch piscantes. – seinem Gewerbe nach ein Fischer sein, piscatorio artificio quaestum facere. – Fischerei, piscatio (das Fischen als Handlung und als Beschäftigung). – piscatus (das Fischen als Beschäftigung). – piscationis voluptas (als Vergnügen). – piscatorium artificium (als Handwerk). – F. betreiben, piscationem exercere (im allg.); piscatorio artificio quaestum facere (als Handwerk und Erwerbsquelle): die F. (das Fischen) lieben, piscandi studio teneri: bei der F. (beim Fischen), in piscando: der F. wegen, piscium capiendorum causā. – Fischergarn, rete piscatoris, im Zshg. bl. rete (im allg.). – funda (Wurfnetz). – everriculum (das Zuggarn). – Fischergerät, instrumentum piscatorium. – Fischerhütte, casa piscatoria. – Fischerkahn,- nachen, piscatoria navis od. scapha (größerer). – navigium piscatorium. piscatoria cym ba (kleinerer). – Fischernetz, s. Fischergarn.
-
12 Gerät
Gerät, utensilia, ium,n. pl. (alles, was man zum Gebrauch, z.B. in der Wirtschaft, hat). – supellex (alles, was zur Ausmöblierung u. Verschönerung eines Hauses etc. gehört). – vasa, ōrum,n. (alle Arten von Geschirr, auch das Feldgerät des Soldaten). – instrumentum (das G., die Gerätschaften, die man bei einem Geschäfte gebraucht). – arma (das Rüstzeug, [1071] Arbeitszeug, z.B. von Baugerätschaften, v. Jagdgerät [arma venatoria], vom Ackergerät).
-
13 Geschirr
-
14 Handwerkszeug
Handwerkszeug, instrumentum od. Plur. instrumenta. – eisernes H., ferramenta(n. pl.).
-
15 Hilfsmittel
Hilfsmittel, adiumentum. subsidium. praesidium (s. »Hilfe« den Untersch.). – instrumentum alcis rei (das Mittel, zu etw. zu gelangen, sich etw. zu eigen zu machen, z.B. H. zur Tugend, instr. virtutis). – H. gegen etw., remedium od. medicina alcis rei (vgl. »Abhilfe«). – ein H. zu od. für etw. abgeben, adiumentum ad alqd praestare. – die Hilfsmittel = die zur Ausführung, Betreibung von etwas nötigen Mittel, facultates (Mittel, um etwas zu bestreiten übh.); opes (vielvermögende Mittel an Geld, Truppen, Macht u. Ansehen); copiae (Vorräte aller Art, selbst Truppenmasse, mit denen man etwas auszurichten gedenkt): gelehrte H., praesidia doctrinae.
-
16 Instrument
Instrument, I) Werkzeug: instrumentum. – orgănum (δργανον, bes. in seinen innern Teilen künstlich gebautes, dah. auch musikalisches I.). – chirurgische I., ferramenta chirurgorum. – Ist es = Blasinstrument, Saiteninstrument, s. d. – II) schriftlicher Aufsatz: litterae; tabulae. – ein I. über etw. aufsetzen, litteris alqd consignare.
-
17 Jagdgerät
Jagdgerät, instrumentum venatorium. – arma venatoria,n. pl – apparatus venationis od. (im allg) venationum, im Zshg. bl. apparatus (die Vorrichtungen zur Jagd, z.B. canes et alius apparatus sequebatur).
-
18 Kaufbrief
Kaufbrief, tabellae od. liber emptionis. tabulae od. liber venditionis. im Zshg. auch litterae (als Schriftstück). – instrumentum emptionis (als schriftliches Beweismittel, Urkunde, ICt.).
-
19 Kriegsgerät, -gerätschaften
Kriegsgerät, -gerätschaften, belli instrumentum et apparatus. omnia, quae ad belli usum pertinent (im allg.). – des einzelnen Soldaten, s. Feldgerät no.b.
-
20 Kriegsvorrat
Kriegsvorrat, instrumentum et apparatus belli.
- 1
- 2
См. также в других словарях:
instrumentum — ● instrumentum, instrumenta nom masculin (latin instrumentum) En épigraphie latine, objet portant des inscriptions. instrumentum [ɛ̃stʀymɑ̃tɔm], plur. instrumenta [ɛ̃stʀymɑ̃ta] n. m. ÉTYM. XXe; mot lat. → Instrument. ❖ … Encyclopédie Universelle
Instrumentum — (lat.), 1) Instrument; 2) so v.w. Inventarium; 3) Schrift, Urkunde etc., z.B. I. publicum, I. privatum etc … Pierer's Universal-Lexikon
instrumentum — index appliance, document, instrument (tool) Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 … Law dictionary
Instrumentum laboris — An instrumentum laboris (Latin for working instrument ) is a type of Vatican official document.It is a summary of responses to the Lineamenta , (an introduction and outline of the subject for discussion at an upcoming General Assembly of the… … Wikipedia
Instrumentum — Définition de Instrumentum Voir la rubrique Instrumentaire . * * * écrit authentique ou sous seing privé contenant la substance de l acte juridique ou du contrat envisagé par l auteur … Lexique de Termes Juridiques
instrumentum — (i. del discorso) (loc.s.m.) Anche instrumenta oratoris: corredo di cognizioni dell oratore … Dizionario di retorica par stefano arduini & matteo damiani
instrumentum patrisfamilias domesticum et quotidianum — The domestic and everyday conveniences of the family; that is, household stuff, such as tables, chairs, beds, pots, pans, kettles and the like. Hoope s Appeal, 60 Pa 220 … Ballentine's law dictionary
Novum Instrumentum — Erasmo. Novum Instrumentum o también conocido como Novum Instrumentum omne es el primer Nuevo Testamento publicado en griego (1516), preparado por Erasmo de Rotterdam (1469 1536) e impreso por Johann Froben (1460 1527) en Basilea. Aunque el… … Wikipedia Español
Novum Instrumentum omne — Erasmus Novum Instrumentum omne was the first published New Testament in Greek (151 … Wikipedia
Novum Instrumentum omne — Erasmus Das Novum Instrumentum omne ist die erste Veröffentlichung des Neuen Testaments in Griechisch aus dem Jahr 1516. Sie wurde von Desiderius Erasmus (1469–1536) vorbereitet und von Johann Froben (1460–1527) aus Basel gedruckt. Die erste… … Deutsch Wikipedia
AEOLIUM Instrumentum — quod sine ullo humano contacut, solô fortioris venti impulsu chordas radentis, adeo admirabile soni genus efficit, ut solâ naturae industriâ auditores in stuporem det. Namque hi mox campanarum clangorem e longinquo se percipere autumant, mox… … Hofmann J. Lexicon universale