Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

in+tectum+ter

  • 21 circumspecto

    circum-specto, āvī, ātum, āre (Frequ. v. circumspicio), wieder u. wieder rings umherblicken, I) v. intr. u. (altlat.) v. refl. sich wieder u. wieder rings umsehen, rings umherschauen, rundum gehen, -schaffen, circumspectant (bestiae) in pastu, Cic.: primum circumspectans tergiversari, Liv.: (elephas) vestigio hominis animadverso subsistere (traditur), ab olfactu circumspectare, iras proflare, Plin.: u. (im Bilde) itaque dubitans, circumspectans, haesitans, multa adversa reverens tamquam in rate in mari immenso nostra vehitur ratio, Cic. Tusc. 1, 73. – u. (altlat.) refl., dum circumspecto me (mich rings umsehe), Plaut. Bacch. 279: u. so circumspectat sese atque aedes noscitat, Plaut. trin. 863. – m. folg. indir. Fragesatz, circumspectans huc et illuc, si quem reperiat, cui etc., Cornif. rhet.: circumspectare atque agitare dux coepit, si quo modo posset vallum circumicere, Liv.: quānam ipse evaderet, circumspectabat, Liv. – II) v. tr.: A) auf die Gegenstände um sich herum umherblicken, rings ( rundum) sehen auf usw., rings sich umschauen nach usw., rings ansehen, rings (rundum) betrachten (bes. auch erwartungsvoll od. ängstlich, argwöhnisch, s. Nipperd. Tac. ann. 4, 69. Kritz u. Roth Tac. Agr. 32, 4), aquam, rings auf W. sehen, rundum W. sehen, Liv.: ora principum aliorum alios intuentium, Liv.: patriciorum vultus, Liv.: voltus ac
    ————
    sermones omnium, Tac.: tectum et parietes, argwöhnische Blicke werfen nach usw., Tac.: omnia, nach allem (überall) sich ängstlich umschauen, Cic. u. Sall.: caelum ipsum ac mare, Tac.: inter se attoniti, Tac. – m. folg. Final- od. Fragesatz, alius alium, ut proelium incipiant, circumspectant, Liv.: simul alia circumspecto, satisne explorata sint, Ter. – B) nach etw. suchend, verlangend umherblicken, rings ausschauen, umherspähen, sich umsehen, 1) eig.: nescio quid circumspectat, Ter.: te circumspectabam, Plaut.: quousque me circumspectabitis? Liv.: circumspectare omnibus fori partibus senatorem raroque usquam noscitare, Liv.: vacuam Romanis vatibus aedem, Hor. – 2) übtr., nach etw. sich umsehen = etw. ausfindig zu machen ob. aufzutreiben suchen, auf etw. warten, lauern, bellum armaque, Tac.: fugam et fallendi artes, Tac.: defectionis tempus, Liv.: omnes argumentorum locos in agendo, Quint. – m. Dat. (wem? für wen?) medicamenta quasso imperio, Sil. 15, 8.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > circumspecto

  • 22 conservo

    cōn-servo, āvī, ātum, āre, bewahren, im Bestehen erhalten, a) konkr. Objj. vor dem Untergange bewahren = unversehrt erhalten (Ggstz. perdere), Passiv conservari (Ggstz. perire), α) leb. Wesen = am Leben erhalten od. lassen, retten, bes. oft = begnadigen (v. Sieger), cives suos, Cic.: omnes, Caes.: reliquias legionum, Vell.: Metropolitas diligentissime, Caes.: se, Cic.: se atque illam, Ter.: ii dies, quibus conservamur, Cic.: magister equitum Minucius subsidio Fabii conservatus, Val. Max. – m. Prädik.-Acc., omnes salvos, Cic.: homines miseros incolumes, Cic.: M'Curium sartum et tectum, ut aiunt, ab omnique incommodo, detrimento, molestia sincerum integrumque conserves, Cic. – β) lebl. Objj., vom Untergange, Verderben, vor dem Verfall usw. bewahren, erhalten, aufbewahren, instand erhalten, retten, umerus facilius conservatur, Cels.: c. vires, Cels.: c. res suas, Nep. – iis rebus (die Tempelschätze) tuendis conservandisque praeesse, Cic.: c. summā religione omnia simulacra arasque, Nep.: pecuniam (Ggstz. in ventre auferre, scherzh. doppelsinnig = verschlemmen), Cic.: arborem, Suet.: chirographum, Suet.: agrum Campanum, Cic.: rem publicam, Cic.: patriam, Cic. – rem familiarem diligentiā et parsimoniā, Cic.: urbem suis laboribus ac periculis, Cic. – m. Dat. rei (für), praedia c. successioni suae (Ggstz. abalienare), Scae-
    ————
    vol. dig. 32, 1, 38. § 7. – m. Prädik.-Acc., rectam c. stirpem, Col. 4, 20, 1. – absol., conserva, quaere, parce; Ter. adelph. 813. – b) abstr. Objj. im Bestehen, in Geltung erhalten = aufrecht erhalten, beibehalten, beobachten, halten, α) übh. äußere od. innere Zustände (Ggstz. violare, conturbare, minuere u. dgl.), ordines (Reih u. Glied), Caes.: ordinem (Reihenfolge, Ordnung), Cic.: ordinem temporum, tempora (chronologische Ordnung), Cic.: rerum vicissitudines ordinesque, Cic.: neque ex portu neque ex decumis vectigal conservari (fortbezogen werden) potest, Cic. -libertatem et salutem populi Romani, Cic.: c. maiestatem populi Romani (Ggstz. minuere), Cic.: leges, Nep.: indutias, Nep.: alia hospitalia comiter, Liv.: ius augurum, Cic.: iusiurandum (Ggstz. violare), Cic.: religionem, Nep.: fidem, Nep.: fidem erga imperatorem suum, Caes.: patroni mortui voluntatem, Cic.: considerata iudicia mentis, Cic.: ne hoc quidem propositum, Cels. – m. Dat. pers. (wem?), privilegia athletis, Suet. Aug. 45, 3. – m. Prädik.-Acc., incorrupta mei conserva foedera lecti, Prop. 4 (5), 3, 69. – β) eine Gesinnung usw.: a se certo iudicio susceptam benevolentiam, Cic.: pristinum animum erga populum Rom., Liv.: pristinam suam erga alqm voluntatem, Cic.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > conservo

  • 23 genus

    1. genus, eris, n. (geno = gigno, vgl. γένος), I) Geburt, Abstammung, Abkunft, Herkunft, Stand (der Geburt nach), spez. = hohe Abkunft, a) der Menschen, generis auctor, Vater, Ov.: generis socia, Blutsgenossin, Schwester, Ov.: gloria generis magni, Ov.: genus (hohe Abkunft) amborum, Ov.: genus regium, Vell. u. Sen.: g. patricium, Liv.: plebeium, Liv.: maternum, paternum, Cic. u.a.: dispari genere, dissimili linguā, Sall.: genere antiquior, Acc. fr.: genere Tarentinus, Suet.: Livia genere, probitate, formā Romanarum eminentissima, Vell.: genere et nobilitate facile primus, Cic.: Graeci genere, Nep.: genus a magno ducere (herleiten) Gradivo, Ov.: virtute non genere populo Romano commendari, Cic. – b) der Tiere, volucres genus inde trahunt, Ov. fast. 6, 132. – c) lebl. Ggstde., semper erit genus in pugna, die Abst. (der Welt) wird immer streitig bleiben, Manil. 1, 145.
    II) das Geschlecht, A) im engern Sinne: 1) der Zeit u. Abstammung nach, a) das Geschlecht, das Zeitalter, Menschenalter, anticum genus, Lucr.: tertium sollers genus, Sen. poët.: Pyrrhae genus, Val. Flacc. – b) Volksstamm, Stamm, Nation, genus Graium, Enn.: Hispanum, Liv., Italicum, Romanum, Sall.: ferox genus, Liv.: bellicosum utrumque genus, Liv.: Aetolorum g., Liv.: Scytharum g., Iustin.: No-
    ————
    madum, Verg.: paulo sunt (Ubii) eiusdem generis ceteris humaniores, Caes. – 2) bloß der Abstammung nach, a) Stamm, Geschlecht, Haus, Familie, gentum aut generum affinitas, Acc. tr.: fama generis et familiae, Quint.: nobilitas generis, Suet.: generis claritas, Quint.: auctores generis mei, Stammeltern, Ahnen, Cic.: genus Aemilium, Verg., Cilnium, Fabium, Liv.: g. Aeaci, Hor.: g. Corneliorum, Suet.: genere regio natum esse, Cic.: equestri, sed splendido genere natus, Vell.: summis gnati generibus, Plaut.: genus alto a sanguine Teucri prodere (fortpflanzen), Verg.: antiquitate generis florere, Nep. – b) (poet.) ein einzelner od. einzelne aus dem Geschlecht, der Sproß, Abkömmling, kollekt. = Sprößlinge, Abkömmlinge, genus deorum (v. Äneas), Verg.: Augustus Caesar, Divi genus, Verg.: Uraniae g. (v. Hymenaeus), Catull.: g. Adrasti (v. Diomedes, Enkel des Adrastus), Ov.: ab alto demissum genus Aenea (v. Augustus), Hor.: nepotum genus omne, Hor. – v. Tieren, catulum dedit ille leaenae iuravitque genus, Calp. ecl. 6, 5. – 3) der Fortpflanzung nach, das männliche u. weibliche Geschlecht, a) eig., physisch genus virile, muliebre, Lucr. u. Cic.: femineum, Verg.: mixtum, Verg.: virorum omne genus, Liv. u. Ov. – b) übtr., als gramm. t. t., genus masculinum, Paul. ex Fest.: in nominibus tria genera, Quint.: in verbis quoque quis est adeo imperitus, ut ignoret genera et qualitates,
    ————
    Quint.
    B) im weitern Sinne, das Geschlecht, als Gesamtheit gleichartiger lebender Wesen u. lebl. Ggstde., 1) v. lebl. Wesen: a) übh., Geschlecht, Gattung, deûm genus, Enn.: divôm genus humanumque, Lucr.: g. humanum, Cic. u.a.: g. mortale, Lucr., immortale, Verg.: omne genus, Ov.: animale g., Lucr.: genus omne animantum, Lucr.: hominum pecudumque genus, Verg. – b) insbes., α) v. Menschen, Gattung, Klasse, Rasse, Stand, Schlag, Kunst, id hominum est genus pessumum, Ter.: quod genus hoc hominum? Verg.: genus hoc universum, diese gesamte Menschenklasse, Cic.: utrumque genus hominum, Nep.: omne genus copiarum, Nep.: eius generis homines, Cic.: amici, cuius generis penuria est, Cic.: istius generis asoti, Cic.: cuiusque generis homines, Sall.: omnis generis homines, Cic., od. aëneatores, Sen.: genus hominum ferum incultumque, Sall.: genus hominum agreste, Sall.: g. leoninum, Plaut.: militare g., Liv.: de fabrorum quoque ac ministrorum atque id genus (u. Leute dieses Schlags) numero, Suet.: conventus is, qui ex variis generibus (Elementen) constaret, Caes. – β) v. Tieren, Gattung, Klasse, Rasse, g. alituum, Lucr.: genus omne volucrum od. avium, Ov.: aves omne genus, Varro: multa genera ferarum, Caes.: quinque milia omne genus ferarum, Suet.: genus acre, leones, Ov.: g. vipereum, Verg.: ovium summa genera
    ————
    duo, tectum et colonicum, Plin.: viginti miba equarum ad genus faciendum (um die Rasse fortzupflanzen) in Macedoniam missa, Iustin. – 2) v. lebl. Ggstdn., Gattung, Klasse, Art, Zweig, Manier, Stil, a) eig.: α) konkr. Ggstde.: cibi g., Caes.: g. loricarum, Nep.: fructuum genera, Varro LL.: arborum atque frugum genera, Iustin.: herbae id genus, Liv.: navigii id genus, Vell.: hoc amictus genus, Quint.: vasa omnis generis, Liv.: omnis generis arma od. tormenta, Liv.: omne genus frugum, Liv.; omne genus rerum missilia, Suet.: seminaria omne genus (aller Art), Varro: libri fatidici Graeci et Latini generis, Suet. – β) abstr. Ggstde.: αα) übh.: id genus imperii, Cic.: istud ipsum orationis genus, Cic.: omne genus eloquentiae, Quint.: machinae omnium generum, Sall.: genus poenae novum, Sall. – Aesopi genus, Gattung, Schriftgattung (Genre), Phaedr. 2. prol. 1: Doricum genus, Baustil, Vitr. 4, 3, 1. – hoc genus scribendi, Hor.: docendi g., Suet.: genera furandi, Cic.: verba id genus (derartige), Varro LL.: aliquid id genus (Derartiges) scribere, Cic.: alci concredere nugas hoc genus (derartige, dergleichen), Hor.: u. so alia hoc genus, Suet.: quod genus (von welcher Art) virtus est, Cic. – ββ) als philos. t. t., die Gattung (Ggstz. species od. pars, partes), Varro, Cic. u.a.: genus universum in species certas partiri ac dividere, Cic. – b) übtr.: α) Art, Weise, Art und Weise, Manier, quod hoc genus
    ————
    est, quae haec est coniuratio, Ter.: hoc genere optime etiam olea inseritur, Col.: ramos fortes eodem genere deposuit, Sen.: omni genere quod des adornandum est, Sen.: eo genere, quo Galba interemptus est, Suet.: quo enim melius genere negotium meum agere potuit? Sen.: cum maesti deliberaremus, quonam genere praesentem evitaremus procellam, Petron.: animam variis generibus emittunt, Sen.: peperit mihi tria nescio quae prodigia variis generibus inter se et me furentia, Sen. rhet. – β) Hinsicht, Rücksicht, Beziehung, itaque uno genere, opinor, circumscribere habetis in animo genus hoc oratorum, quod etc., Cic.: magnus homo, sed varius in omni genere, Nep.: tota domus in omni genere diligens, durchgängig pünktlich, Cic.: quinquaginta navium classis instructa omni genere, Dict.: Galli Senones, gens naturā ferox, adeo omni genere terribilis fuit, ut etc., Flor. – Dat. Plur. genesibus, Censorin. 14, 12.
    ————————
    2. genus, ūs, s. genu .

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > genus

  • 24 sal

    sāl, salis, m. u. n., Plur. salēs (ἅλς), das Salz, I) eig. u. bildl.: 1) eig.: sal et mel, Varro: sal fossicius od. fossilis (Ggstz. marinus), Varro: sal montanus, Colum.: sal coctum, Colum.: sal nitrum, Plin.: sal aliud perlucidum, aliud inquinatum aut nigrum, Fabian. fr. bei Charis. 106, 15: multi modii salis, Cic.: mons ex sale mero magnus, Cato fr.: salis statua, Salzsäule, Sedul.: sale invecto uti, Liv. – Plur. sales, Salzkörner, Salz, sales nimii, Colum.: sales fricti, Pallad.: aspergi solent sales, Varro. Vgl. Neue-Wagener Formenl.3 1, 616. – 2) bildl.: a) Salz für »feiner, aber scharfer Witz« im Reden, Scherzen usw., urbani sales, Cic.: amari sales, Quint.: epistulae humanitatis sparsae sale, Cic.: leporem quendam et salem consequi, Cic.: sale et facetiis Caesar vicit omnes, Cic.: delectari sale nigro, bitterem Humor, Hor.: ut quidquid loquitur, sal merum est! Afran. fr. – b) der Verstand, die Klugheit, List, qui habet salem, quod in te est, Ter. eun. 400. – c) die Feinheit, der Geschmack, tectum plus salis quam sumptus habebat, Nep.: nulla venustas, nulla in tam magno est corpore mica salis, Catull. – d) der Reiz zum Hunger, Durst usw., aviditatem naturali sale augent, Plin. 10, 198. – II) meton.: 1) das (salzige) Meerwasser, das Meer, fluctus salis, Catull.: undae salis, Catull.: Tyrrhenus, Verg.: campi salis, Verg.: artus sale tabentes, Verg. – 2) ein wie
    ————
    ein Salzkorn gestalteter Fleck auf Edelsteinen u. Kristallen, sal, Plin. 37, 68: Plur. sales, Plin. 37, 22. – 3) Plur. sales = der Salzgeschmack, sales amari, Ov. met. 15, 286: aequorei, Lucan. 10, 257. – Nbf. sale, is, n., Enn. ann. 385. Varro b. Non. 223, 17: Abl. Sing. gew. sale, aber auch sali, Veran. bei Fest. 158 (b), 30; vgl. Frgm. Bob. de nom. § 25. p. 560, 31 K. (wo ein Nom. salis angenommen wird). – Über Geschlecht u. Messung von sal s. Bentley Ter. eun. 3, 1, 10. Neue-Wagener Formenl.3 1, 995 f.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > sal

  • 25 egredior

    ē-grĕdĭor, gressus, 3 ( inf. egredier, Plaut. Poen. 3, 4, 32), v. dep. n. and a.
    I.
    Neutr., to go or come out, come forth (class.).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen., with e or ex:

    foras e fano,

    Plaut. Rud. 2, 3, 4; cf.:

    e fano huc,

    id. ib. 3, 2, 49:

    e cubiculo,

    Cic. Rep. 1, 12:

    ex oppido,

    Caes. B. G. 2, 13, 2; 7, 11, 7:

    ex suis finibus,

    id. ib. 6, 31, 4:

    ex castris,

    id. ib. 6, 36, 2:

    e curia,

    Liv. 2, 48; 7, 31 et saep.—With a or ab:

    ab sese,

    Plaut. Truc. 4, 3, 78; id. Epid. 3, 2, 44; Ter. And. 1, 3, 21; id. Ph. 5, 1, 5; Suet. Claud. 23; cf.:

    a nobis foras,

    Ter. Heaut. 3, 2, 50. —With simple abl.:

    domo,

    Plaut. Aul. 1, 2, 1:

    portă,

    Cic. Tusc. 1, 7; Caes. B. G. 7, 28, 3; Liv. 9, 16:

    Romă,

    Cic. Quint. 6, 24; Hor. S. 1, 5, 1; cf. Suet. Aug. 53; id. Tib. 40:

    tabernaculo,

    id. Aug. 91:

    triclinio,

    id. Calig. 36 et saep.; cf.:

    domo foras,

    Plaut. Merc. 4, 6, 5.—With adv.:

    hinc,

    Plaut. Men. 2, 2, 74:

    intus,

    id. Pers. 2, 4, 30:

    unde,

    Caes. B. G. 5, 37, 4 et saep.— Absol.:

    placide egredere,

    Plaut. Curc. 1, 3, 1; so id. Cas. 3, 2, 6; id. Mil. 2, 6, 59; id. Poen. 3, 2, 36 sq. et saep.:

    foras,

    Plaut. Am. 5, 1, 27; id. Curc. 4, 1, 5; id. Cas. 2, 1, 15; id. Mil. 4, 1, 40; 4, 5, 16 et saep.:

    obviam,

    Liv. 9, 16:

    per medias hostium stationes,

    id. 5, 46; cf. poet.:

    per Veneris res,

    Lucr. 2, 437:

    extra munitiones,

    Caes. B. G. 6, 35, 9; 6, 36, 1; id. B. C. 3, 65, 4:

    extra fines, terminos, cancellos,

    Cic. Quint. 10, 35 sq.:

    extra portam,

    Liv. 3, 68; cf.: ad portam, i. e. out to the gate. id. [p. 634] 33, 47 fin.:

    in vadum,

    id. 8, 24 et saep.—
    b.
    In an upward direction, to go up, climb, mount, ascend:

    scalis egressi,

    Sall. J. 60, 6 Kritz.; cf.:

    ad summum montis,

    id. ib. 93, 2:

    in tumulum,

    Liv. 26, 44:

    in altitudinem,

    id. 40, 22:

    in vallum,

    Tac. H. 3, 29:

    in tectum,

    id. ib. 3, 71:

    in moenia,

    id. ib. 4, 29:

    in sublime (liquor),

    Plin. 2, 42, 42, § 111:

    altius,

    Ov. M. 2, 136.—
    2.
    In partic.
    a.
    Milit. t. t.
    (α).
    To step out, leave:

    ne quispiam ordine egrederetur,

    Sall. J. 45, 2.—
    (β).
    To move out, march out:

    e castris,

    Caes. B. G. 7, 36, 7; 7, 58, 2 al.:

    castris,

    id. ib. 2, 11, 1; Sall. J. 91, 3.— Absol., Caes. B. C. 3, 77, 1; Sall. J. 91, 2; 106, 4; cf.

    also: in pacata,

    Liv. 10, 32:

    ad proelium,

    Caes. B. C. 2, 35, 5:

    ad oppugnandum,

    Sall. J. 59, 1.—
    b.
    Naut. t. t.
    (α).
    (Ex) navi or absol., to disembark from a vessel, to land:

    ex navi,

    Cic. Vatin. 5, 12; Caes. B. G. 4, 26, 2; id. B. C. 3, 106, 4:

    navi,

    id. B. G. 4, 21, 9; Liv. 45, 13; cf.

    ratibus,

    Ov. M. 8, 153; and absol., Caes. B. G. 4, 23, 4; Liv. 1, 1; Ov. H. 21, 91; cf.:

    in terram,

    Cic. Verr. 2, 5, 51; Front. Strat. 2, 5, 44:

    in litus,

    id. ib. 1, 5, 7.—
    (β).
    E portu, or absol., to set sail, Cic. Att. 6, 8, 4; Quint. 10, 7, 23; Ov. Tr. 1, 10, 6.—
    B.
    Trop. in speaking, to digress, depart, deviate, wander (rarely):

    a proposito ornandi causa,

    Cic. Brut. 21, 82; cf.:

    ex quibus,

    Quint. 3, 9, 4.— Absol., Quint. 4, 3, 15:

    extra praescriptum,

    id. 1, 1, 27.
    II.
    Act., to go beyond, to pass out of, to leave (freq. in the historians, partic. since the Aug. per.; not ante-class., nor in Cic.).
    A.
    Lit.:

    fines,

    Caes. B. G. 1, 44, 7:

    munitiones nostras,

    id. B. C. 3, 52 fin.:

    flumen Mulucham,

    Sall. J. 110 fin.:

    urbem,

    Liv. 1, 29 fin.; 3, 57 fin.; 22, 55 fin. al.:

    tecta,

    Plin. Ep. 6, 20, 8:

    tentoria,

    Tac. A. 1, 30; Luc. 5, 510 et saep.:

    navem,

    Front. Strat. 1, 12, 1 Oud. N. cr.:

    portum (navis),

    Quint. 4, 1, 61. —
    B.
    Trop., to overstep, surpass, exceed:

    per omnia fortunam hominis egressus,

    Vell. 2, 40, 2; so,

    vetus familia neque tamen praeturam egressa,

    yet had attained no higher honor than, Tac. A. 3, 30:

    quintum annum,

    Quint. 6 prooem. §

    6: modum,

    id. 8, 6, 16; 9, 4, 146; Tac. A. 13, 2:

    sexum,

    id. ib. 16, 10 fin.:

    clementiam majorum suasque leges,

    id. ib. 3, 24:

    relationem,

    id. ib. 2, 38:

    medios metus,

    Val. Fl. 2, 277 et saep.:

    tecta altitudinem moenium egressa,

    Tac. H. 3, 30 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > egredior

  • 26 recepto

    rĕcepto, āvi, 1, v. freq. a. [recipio], to take again, receive back; to recover, retake (mostly poet. and in post-Aug. prose; not in Cic. or Cæs.): quae cava corpore caeruleo cortina receptat, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 48 Müll. (Ann. v. 9 Vahl.); cf. Lucr. 2, 1001:

    placido natura receptat Cuncta sinu,

    Luc. 7, 810: corpus omnes Paulatim redit in sensus animamque receptat, and takes or receives back again, Lucr. 3, 505.— To receive habitually or often, admit, harbor, protect, etc.: meum receptas filium ad te Pamphilum, i. e. you receive my son ' s visits, Ter. Hec. 5, 1, 17:

    mercatores,

    to receive, admit, Liv. 5, 8; Tac. A. 3, 60:

    hastam receptat Ossibus haerentem,

    tugs back the spear, Verg. A. 10, 383.—With se, to betake one ' s self anywhere, to withdraw, retire, recede:

    quo in tectum te receptes,

    Ter. Heaut. 5, 2, 15:

    Saturni sese quo stella receptet,

    Verg. G. 1, 336:

    mare, quā multā litus se valle receptat,

    Pers. 6, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > recepto

  • 27 succedo

    suc-cēdo, cessi, cessum, 3, v. n. and a. ⊂.
    I.
    To go below or under (so mostly poet.; syn. subeo).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen., to enter, go under, come under:

    simul ac primum nubes succedere soli Coepere,

    to go under the sun, Lucr. 5, 286; cf. id. 6, 402:

    tectum, cui imbris vitandi causā succederet,

    Cic. Dom. 44, 116:

    maestae Succedunt ramis volucres,

    Val. Fl. 6, 505:

    succedere tectis,

    Ov. M. 2, 766; so,

    tectis,

    id. ib. 8, 549; Verg. A. 1, 627:

    rex jussae succedit aquae,

    Ov. M. 11, 142:

    tecto et umbrae,

    Verg. G. 3, 418:

    antro,

    id. E. 5, 6 and 19:

    tumulo sineret succedere terrae,

    i. e. to be buried, id. A. 11, 103; cf.:

    serpens imo Successit tumulo,

    id. ib. 5, 93.—
    2.
    In partic., to go from under; to go up, mount, ascend:

    alto caelo,

    to mount, ascend, Verg. G. 4, 227:

    in arduum,

    Liv. 5, 43; cf.:

    hoc itinere est fons, quo mare succedit longius,

    Caes. B. C. 2, 24:

    muros,

    Liv. 27, 18, 13; 31, 45, 5; Tac. A. 2, 20; Sil. 10, 597:

    tumulum,

    Liv. 22, 28 et saep. — Absol.:

    erigi scalas jussit ac promptissimum quemque succedere,

    Tac. A. 2, 81.— Poet.:

    in montem succedere silvas Cogebant,

    to retreat to the mountains, Lucr. 5, 1370.—
    B.
    Trop.
    1.
    To come under, submit to any thing:

    omnes sententiae verbaque omnia... sub acumen stili subeant et succedant necesse est,

    Cic. de Or. 1, 33, 151:

    externae dominationi, quam in suis timuerunt, sponte succedunt,

    Just. 8, 2, 2:

    succedoque oneri,

    take up, Verg. A. 2, 723:

    nec qui succederet operi inventus est,

    undertake, Plin. 35, 10, 36, § 92.—
    2.
    To go up, mount, ascend:

    a pedibusque minutatim succedere frigus Non dubitabat,

    Lucr. 6, 1191:

    ad summum honorem,

    id. 5, 1122:

    ille ad superos Succedet famā,

    Verg. A. 12, 235:

    aurum in summum successit honorem,

    Lucr. 5, 1275.—
    II.
    To approach, draw near (class. and freq.).
    A.
    Milit. t. t., to march on, advance, march up to, approach (class. and freq.; cf.: invado, progredior): [p. 1787] sub primam nostram aciem successerunt, Caes. B. G. 1, 24:

    sub montem,

    id. B. C. 1, 45: supra hostium munitionem, Sisenn. ap. Non. 91, 23:

    ad castra hostium infestis signis,

    Liv. 7, 37:

    ad stationes hostium,

    id. 30, 8:

    ad hostium latebras,

    id. 10, 14:

    ad urbem,

    id. 26, 44:

    ad moenia,

    id. 44, 31:

    sub ipsum vallum,

    id. 31, 36, 5:

    ad portūs claustra,

    Curt. 4, 5, 19:

    celeriter ad molem,

    id. 4, 3, 2:

    moenibus,

    Liv. 10, 34; 24, 19:

    munimentis,

    id. 9, 14:

    munitionibus, Auct. B. Alex. 30, 4: portas succedunt,

    Caes. B. G. 2, 6:

    murum,

    Liv. 38, 9.— Absol.:

    classis paulatim successit,

    Tac. A. 3, 1.— Impers. pass.:

    ubicumque iniquo successum est loco,

    Liv. 9, 31.—
    B. 1.
    Lit.:

    ut integri et recentes defatigatis succederent,

    Caes. B. G. 5, 16; 7, 41; id. B. C. 3, 94; cf. Liv. 9, 32; Ov. M. 13, 134:

    in stationem,

    Caes. B. G. 4, 32:

    in pugnam,

    Liv. 9, 27;

    for which, proelio,

    id. 6, 4:

    in paternas opes,

    id. 21, 3:

    in Pompeii locum heres,

    Cic. Phil. 2, 25, 62; cf.:

    Sequani principatum dimiserant. In eorum locum Remi successerant,

    Caes. B. G. 6, 12:

    ego in ejus quem occidissem succederem locum,

    Liv. 40, 12, 13:

    succedam ego vicarius tuo muneri,

    Cic. Verr. 2, 4, 37, § 81; 2, 3, 51, § 120; id. Fam. 3, 3, 1; cf. id. Fl. 14, 33; 21, 49:

    qui regno successit,

    Plin. 36, 27, 70, § 204:

    post ejus mortem frater regno successit,

    Just. 17, 3, 6:

    in hujus locum filia regno successit,

    id. 2, 4, 17;

    but: in regnum,

    id. 7, 2, 2:

    huic Mithridates filius succedit,

    id. 42, 2, 3:

    ad alteram partem succedunt Ubii,

    follow, come next, Caes. B. G. 4, 3.—Of things:

    aspicit in teretes lignum succedere suras,

    Ov. M. 11, 80. — Impers. pass.:

    non solum, quod tibi succederetur, sed quod Gabinio non succederetur,

    Cic. Pis. 36, 88:

    te antea, quam tibi successum esset, decessurum fuisse,

    id. Fam. 3, 6, 2.—
    2.
    Trop.
    a.
    To come or enter into a relation:

    in affinitatis jura,

    Just. 7, 3, 9.—
    b. (α).
    In time:

    successit ipse magnis (oratoribus),

    Cic. Or. 30, 105:

    horum aetati successit Isocrates,

    id. ib. 13, 40; cf.:

    nihil semper floret: aetas succedit aetati,

    id. Phil. 11, 15, 39:

    tertia post illas successit aënea proles,

    Ov. M. 1, 125:

    quorum priores duae probationi succedunt,

    Quint. 3, 9, 1:

    in Italiā violis succedit rosa,

    Plin. 21, 11, 39, § 68: etenim ei succedo orationi, quae, etc., I succeed, I speak after an oration, which, etc., Cic. Balb. 1, 4:

    consules, quo majori gloriae rerum gestarum succedere se cernebant,

    Liv. 4, 11, 2:

    rex... succedens tantae caritati Hieronis,

    id. 24, 5, 1:

    ut bono succedenti regi difficilis aemulatio esset,

    id. 1, 48, 8.—
    (β).
    To follow, take the place of, succeed in value: cujus (purpurae) libra denariis centum venibat... huic successit dibapha Tyria, quae in libras denariis mille non poterat emi, Nep. ap. Plin. 9, 39, 63, § 137:

    in vicem ejus (graminis) succedit decoctum,

    Plin. 24, 19, 118, § 179:

    non numero tantum amissorum civium, sed et dignitati,

    Just. 3, 5, 7:

    filii magnitudini patris successerunt,

    id. 19, 1, 2.— Pass. impers.:

    male gestis rebus alterius successum est,

    Liv. 9, 18, 15.—
    c.
    Hence, to follow the nature or rule of any thing, to belong to a class or category (rare):

    succedere hanc quoque comparativo generi,

    Quint. 3, 10, 4:

    quae omnia succedunt legitimis quaestionibus,

    id. 3, 6, 71.—
    d.
    Pregn.: res (alicui) succedit, or simply succedit, goes on well, is successful, prospers, succeeds (cf. evenit):

    lepide hoc succedit sub manus negotium,

    Plaut. Mil. 3, 2, 59:

    negotium (ei) sub manus,

    id. ib. 4, 4, 7; id. Pers. 4, 1, 2:

    quando hoc bene successit,

    Ter. Ad. 2, 4, 23:

    parum succedit, quod ago,

    id. And. 4, 1, 54:

    pleraque non succedunt,

    Varr. R. R. 3, 9, 16:

    quod res nulla successerat,

    Caes. B. G. 7, 26:

    inceptum non succedebat,

    Liv. 42, 58:

    nihil conceptae temere spei succedebat,

    id. 33, 5, 3:

    voti Phoebus succedere partem Mente dedit,

    Verg. A. 11, 794:

    si prospere prima successerint,

    Just. 9, 3, 7.— Absol.:

    hac non successit: aliā ingrediemur viā,

    Ter. And. 4, 1, 45:

    si quando minus succedet,

    Cic. Or. 28, 98:

    si ex sententiā successerit,

    id. Q. Fr. 2, 14, 1: si proinde, ut ipse mereor, mihi successerit, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 4, 4:

    si successisset coeptis,

    Liv. 25, 37:

    inceptis,

    id. 24, 19:

    fraudi,

    id. 38, 25:

    facinori eorum,

    id. 40, 11 et saep.:

    successurumque Minervae Indoluit,

    Ov. M. 2, 788.— Pass.: cum omnia meā causā velles mihi successa, Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 2.— Impers.:

    nolle successum non patribus,

    Liv. 2, 45, 5:

    ubicumque iniquo successum erat loco,

    id. 9, 31, 13 Weissenb. ad loc.

    Lewis & Short latin dictionary > succedo

  • 28 sursum

    sursum (collat. form sursus, Lucr. 2, 188: susum, Cato, R. R. 157, 15; Aug. Tract. 8, Ep. 1, Joan. 2; Tract. 10, 5; Lact. Mort. Pers. 19, 4:

    SVRVORSVM,

    Inscr. Grut. 204), adv. [contr. from sub-vorsum], from below, i. e. up, upwards, on high (opp. deorsum; class. and very freq.).
    I.
    Denoting motion:

    cum ex alto puteo sursum ad summum escenderis,

    Plaut. Mil. 4, 4, 14:

    ascendere in tectum,

    id. Am. 3, 4, 25:

    illuc,

    id. ib. 3, 4, 17:

    quid nunc supina sursum in caelum conspicis?

    id. Cist. 2, 3, 78:

    subducere susum animam,

    Cato, R. R. 157, 15; cf.

    infra, II.: flammae expressae sursum (opp. deorsum ferri),

    Lucr. 2, 204:

    adspicit nil sursum,

    Mart. 1, 97, 11: sursum ac deorsum diducere, Tubero ap. Gell. 7 (6), 4, 3; Quint. 11, 3, 105.—
    b.
    Pleon. joined with versus (versum, vorsum), Plaut. Capt. 3, 4, 123:

    vineam sursum vorsum semper ducito,

    Cato, R. R. 33, 1; 32, 1:

    sursus enim vorsus gignuntur et augmina sumunt: Et sursum nitidae fruges arbustaque crescunt,

    Lucr. 2, 189:

    cum gradatim sursum versus reditur,

    Cic. Or. 39, 135; so,

    sursum versus,

    id. Part. Or. 7, 24; Lact. 3, 24, 1; Gell. 2, 1, 2; Varr. R. R. 1, 32 fin.
    c.
    Sursum deorsum, up and down, to and fro:

    sursum deorsum ultro citroque commeantibus,

    Cic. N. D. 2, 33, 84:

    ne sursum deorsum cursites,

    Ter. Eun. 2, 2, 47.—Prov.:

    omnia ista sursum deorsum fortuna versavit,

    topsy-turvy, Sen. Ep. 44, 4; cf.:

    quod sursum est, deorsum faciunt,

    i. e. they turn every thing upside down, Petr. 65 fin.
    II.
    Denoting situation or locality, high up, above (very rare): qui colunt deorsum, magis aestate laborant;

    qui sursum, magis hieme... nec non sursum quam deorsum tardius seruntur ac metuntur,

    Varr. R. R. 1, 6, 3:

    praeterito hac rectā plateā sursum,

    Ter. Ad. 4, 2, 35:

    nares, quod omnis odor ad supera fertur, recte sursum sunt,

    Cic. N. D. 2, 56, 141.

    Lewis & Short latin dictionary > sursum

  • 29 sursus

    sursum (collat. form sursus, Lucr. 2, 188: susum, Cato, R. R. 157, 15; Aug. Tract. 8, Ep. 1, Joan. 2; Tract. 10, 5; Lact. Mort. Pers. 19, 4:

    SVRVORSVM,

    Inscr. Grut. 204), adv. [contr. from sub-vorsum], from below, i. e. up, upwards, on high (opp. deorsum; class. and very freq.).
    I.
    Denoting motion:

    cum ex alto puteo sursum ad summum escenderis,

    Plaut. Mil. 4, 4, 14:

    ascendere in tectum,

    id. Am. 3, 4, 25:

    illuc,

    id. ib. 3, 4, 17:

    quid nunc supina sursum in caelum conspicis?

    id. Cist. 2, 3, 78:

    subducere susum animam,

    Cato, R. R. 157, 15; cf.

    infra, II.: flammae expressae sursum (opp. deorsum ferri),

    Lucr. 2, 204:

    adspicit nil sursum,

    Mart. 1, 97, 11: sursum ac deorsum diducere, Tubero ap. Gell. 7 (6), 4, 3; Quint. 11, 3, 105.—
    b.
    Pleon. joined with versus (versum, vorsum), Plaut. Capt. 3, 4, 123:

    vineam sursum vorsum semper ducito,

    Cato, R. R. 33, 1; 32, 1:

    sursus enim vorsus gignuntur et augmina sumunt: Et sursum nitidae fruges arbustaque crescunt,

    Lucr. 2, 189:

    cum gradatim sursum versus reditur,

    Cic. Or. 39, 135; so,

    sursum versus,

    id. Part. Or. 7, 24; Lact. 3, 24, 1; Gell. 2, 1, 2; Varr. R. R. 1, 32 fin.
    c.
    Sursum deorsum, up and down, to and fro:

    sursum deorsum ultro citroque commeantibus,

    Cic. N. D. 2, 33, 84:

    ne sursum deorsum cursites,

    Ter. Eun. 2, 2, 47.—Prov.:

    omnia ista sursum deorsum fortuna versavit,

    topsy-turvy, Sen. Ep. 44, 4; cf.:

    quod sursum est, deorsum faciunt,

    i. e. they turn every thing upside down, Petr. 65 fin.
    II.
    Denoting situation or locality, high up, above (very rare): qui colunt deorsum, magis aestate laborant;

    qui sursum, magis hieme... nec non sursum quam deorsum tardius seruntur ac metuntur,

    Varr. R. R. 1, 6, 3:

    praeterito hac rectā plateā sursum,

    Ter. Ad. 4, 2, 35:

    nares, quod omnis odor ad supera fertur, recte sursum sunt,

    Cic. N. D. 2, 56, 141.

    Lewis & Short latin dictionary > sursus

  • 30 tollo

    tollo, sustŭli, sublātum, 3, v. a. ( perf. tollit, Pers. 4, 2:

    tollisse,

    Dig. 46, 4, 13) [root Sanscr. tul-, tulajāmi, lift up, weigh; Gr. tal-, tel, in tlênai, talanton; cf.: tuli, tlātus (latus), tolerare], to lift or take up, to raise, always with the predom. idea of motion upwards or of removal from a former situation.
    I.
    To lift up, raise up, elevate, exalt, etc. (syn.: effero, elevo).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.: unus erit quem tu tolles in caerula caeli templa, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 6 Müll. (Ann. v. 66 Vahl.): pileum ad caelum tollit, Plaut. Fragm. ap. Non. 220, 15:

    fulgor ibi ad caelum se tollit,

    Lucr. 2, 325;

    for which also: aliquem tollere in caelum,

    Cic. Phil. 11, 10, 24:

    quem (Herculem) in caelum ista ipsa sustulit fortitudo,

    id. Tusc. 4, 22, 50; id. Rep. 1, 16, 25:

    tollam ego ted in collum,

    Plaut. Bacch. 3, 6, 42:

    Phaëthon optavit, ut in currum patris tolleretur: sublatus est,

    Cic. Off. 3, 25, 94; cf. id. N. D. 3, 31, 76:

    aliquem in equum,

    id. Deiot. 10, 28:

    quos in crucem sustulit,

    id. Verr. 2, 1, 3, § 7:

    aliquem in crucem,

    id. ib. 2, 1, 5, §

    13: aquila in sublime sustulit testudinem,

    Phaedr. 2, 6, 4:

    in arduos Tollor Sabinos,

    Hor. C. 3, 4, 22 et saep.:

    ut me hic jacentem aliquis tollat,

    Plaut. Ps. 5, 1, 2; so,

    jacentes,

    id. Most. 1, 4, 17: mulum suum tollebat Fufius, lifted up, raised up, Varr. ap. Plin. 7, 20, 19, § 83:

    nequeo caput tollere,

    Plaut. Truc. 2, 6, 45:

    sustulimus manus et ego et Balbus,

    Cic. Fam. 7, 5, 2:

    manus,

    id. Verr. 2, 4, 3, § 5:

    gradum,

    Plaut. Bacch. 3, 6, 6: scorpius caudā sublatā, Lucil. ap. Non. 385, 31:

    lubrica convolvit sublato pectore terga (coluber),

    Verg. A. 2, 474:

    terrā,

    Ov. M. 15, 192:

    de terrā,

    Cic. Caecin. 21, 60:

    se tollere a terrā,

    id. Tusc. 5, 13, 37:

    ignis e speculā sublatus,

    id. Verr. 2, 5, 35, § 93.—
    2.
    In partic.
    a.
    Tollere liberos, to take up, i. e. to accept, acknowledge; and so, to raise up, bring up, educate as one's own (from the custom of laying new-born children on the ground at the father's feet; cf.

    suscipio): quod erit natum, tollito,

    Plaut. Am. 1, 3, 3:

    puerum,

    id. Men. prol. 33; Enn. ap. Cic. Div. 1, 21, 42 (Trag. v. 67 Vahl.):

    natum filium,

    Quint. 4, 2, 42:

    nothum,

    id. 3, 6, 97:

    puellam,

    Ter. Heaut. 4, 1, 15; cf. id. And. 1, 3, 14.—Also of the mother:

    si quod peperissem, id educarem ac tollerem,

    Plaut. Truc. 2, 4, 45.—
    (β).
    Transf., in gen., to get, beget a child:

    qui ex Fadiā sustulerit liberos,

    Cic. Phil. 13, 10, 23:

    decessit morbo aquae intercutis, sublato filio Nerone ex Agrippinā,

    Suet. Ner. 5 fin.
    b.
    Nautical t. t.: tollere ancoras, to lift the anchor, weigh anchor; esp. in part. pass.:

    sublatis ancoris,

    Caes. B. G. 4, 23; id. B. C. 1, 31; Liv. 22, 19, 6. —
    (β).
    Transf. out of the nautical sphere, to break up, proceed:

    si vultis ancoras tollere,

    Varr. R. R. 3, 17, 1.—
    c.
    To build, raise, erect:

    tollam altius tectum,

    Cic. Har. Resp. 15, 33:

    si juxta habeas aedificia, eaque jure tuo altius tollas,

    Dig. 39, 2, 26.—
    d.
    To take on board, carry, of vessels or vehicles:

    navem, metretas quae trecentas tolleret, parasse,

    Plaut. Merc. 1, 1, 75:

    naves, quae equites sustulerant,

    Caes. B. G. 4, 28:

    altera navis ducentos ex legione tironum sustulerat,

    id. B. C. 3, 28;

    Auct. B. Afr. 54: tollite me, Teucri,

    Verg. A. 3, 601:

    ut se sublatum in lembum ad Cotym deveheret,

    Liv. 45, 6, 2:

    Maecenas me tollere raedā vellet,

    Hor. S. 2, 6, 42:

    Talem te Bacchus... sustulit in currus,

    Ov. A. A. 3, 157. —
    B.
    Trop.
    1.
    To raise, lift, lift up, elevate, set up, etc.: tollitur in caelum clamor exortus utrimque, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 422 Vahl.):

    clamorem in caelum,

    Verg. A. 11, 745:

    clamores ad sidera,

    id. ib. 2, 222; cf.:

    clamor magnus se tollit ad auras,

    rises, id. ib. 11, 455:

    clamor a vigilibus tollitur,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 94:

    clamorem,

    Flor. 3, 8, 6:

    cachinnum,

    Cic. Fat. 5, 10:

    risum,

    Hor. A. P. 381: litterulae meae tui desiderio oblanguerunt: hac tamen epistulā oculos paulum sustulerunt, have opened [p. 1877] their eyes again, have reanimated them, Cic. Fam. 16, 10, 2.—Esp. with animos: ne in secunda tollere animos et in mala demittere, to elevate, Lucil. ap. Non. 286, 6:

    animos,

    Plaut. Truc. 2, 8, 10; Ter. Hec. 3, 5, 57:

    animos alicui,

    to raise, excite, animate, Liv. 3, 67, 6:

    nec dubium est quin omnis Hispania sublatura animos fuerit,

    id. 35, 1, 3;

    opp. abicere animos,

    Sen. Ben. 3, 28, 7:

    aliquid dicendo augere et tollere altius (opp. extenuare et abicere),

    Cic. de Or. 3, 26, 104:

    ad caelum te tollimus verissimis ac justissimis laudibus,

    id. Fam. 15, 9, 1:

    monumentum illud, quod tu tollere laudibus solebas,

    id. Att. 4, 16, 8 (14):

    nostras laudes in astra,

    id. ib. 2, 25, 1:

    Daphnim tuum ad astra,

    Verg. E. 5, 51:

    tergeminis tollere honoribus,

    Hor. C. 1, 1, 8:

    vos Tempe tollite laudibus,

    id. ib. 1, 21, 9 (cf. also Brut. ap. Cic. Fam. 11, 20, 1; v. infra, II. A. 2.):

    supra modum se tollens oratio,

    Quint. 4, 2, 61; cf.:

    se eadem geometria tollit ad rationem usque mundi,

    id. 1, 10, 46; 1, 2, 26:

    amicum Tollere (i. q. consolari),

    to cheer up, console, Hor. S. 2, 8, 61.—
    2.
    To take on one, assume, bear, endure:

    providere non solum quid oneris in praesentia tollant,

    Cic. Verr. 2, 3, 1, § 1:

    at Apollodorus poenas sustulit,

    id. N. D. 3, 33, 82. —
    II.
    To take up a thing from its place, to take away, remove, to bear or carry away, make way with, take away with one (syn.: aufero, adimo).
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    frumentum de areā,

    Cic. Verr. 2, 3, 14, § 36:

    solem e mundo tollere videntur, qui amicitiam e vitā tollunt,

    id. Lael. 13, 47:

    ut aliquis nos deus ex hac hominum frequentiā tolleret,

    id. ib. 23, 87:

    simulacra ex delubris,

    id. Div. in Caecil. 1, 3; so,

    pecunias e fano,

    Caes. B. C. 3, 105:

    sphaeram ex urbe (Syracusis),

    Cic. Rep. 1, 14, 21:

    praedam,

    Caes. B. G. 7, 14:

    posita,

    id. ib. 6, 17:

    patinam,

    Hor. S. 1, 3, 80; cf.:

    his sublatis,

    id. ib. 2, 8, 10:

    mensam tolli jubet,

    Cic. Pis. 27, 67:

    me per hostes Denso paventem sustulit aëre,

    Hor. C. 2, 7, 14:

    jubet sublata reponi Pocula,

    Verg. A. 8, 175:

    cuncta,

    id. ib. 8, 439:

    tecum me tolle per undas,

    id. ib. 6, 370:

    me quoque tolle simul,

    Ov. M. 11, 441:

    tollite me, Libyes, comitem poenaeque necisque,

    Sil. 6, 500.—
    2.
    In partic.
    a.
    Pregn., to take off, carry off, make away with, to kill, destroy, ruin, etc.:

    aliquem de medio,

    Cic. Rosc. Am. 7, 20:

    aliquem e medio,

    Liv. 24, 6, 1:

    aliquem ferro, veneno,

    Cic. N. D. 3, 33, 81:

    Titanas fulmine (Juppiter),

    Hor. C. 3, 4, 44: quem febris una potuit tollere, Lucil. ap. Non. 406, 25:

    me truncus illapsus cerebro Sustulerat, nisi, etc.,

    Hor. C. 2, 17, 28:

    tollet anum vitiato melle cicuta,

    id. S. 2, 1, 56:

    sorbitio tollit quem dira cicutae,

    Pers. 4, 2:

    majores nostri Carthaginem et Numantiam funditus sustulerunt,

    laid waste, Cic. Off. 1, 11, 35:

    ademptus Hector Tradidit fessis leviora tolli Pergama Graiis,

    Hor. C. 2, 4, 11.—In a play with I. B. supra: te dixisse, laudandum adulescentem (Caesarem), ornandum, tollendum, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 20, 1; cf.:

    se non esse commissurum, ut tolli posset,

    id. ib. 11, 20, 1.—
    b.
    Milit. t. t.: tollere signa, to break up for marching, to decamp, Caes. B. C. 2, 20; Auct. B. Alex. 57, 1.—
    B.
    Trop., to do away with, remove; to abolish, annul, abrogate, cancel (very freq., esp. in Cic.;

    syn.: oblittero, aboleo): rei memoriam tollere ac delere,

    Cic. Quint. 21, 70; cf.

    metum,

    id. Rosc. Am. 2, 6:

    sublatā benevolentiā amicitiae nomen tollitur,

    id. Lael. 5, 19; cf.:

    maximum ornamentum amicitiae tollit, qui ex eā tollit verecundiam,

    id. ib. 22, 82:

    dubitationem,

    id. Rep. 1, 7, 12:

    errorem,

    id. ib. 1, 24, 38:

    librariorum menda,

    id. Att. 13, 23, 2:

    ut id nomen ex omnibus libris tollatur,

    id. ib. 13, 44, 3:

    legem,

    id. Leg. 2, 12, 31:

    veteres leges novis legibus,

    id. de Or. 1, 58, 247:

    dictaturam funditus ex re publicā,

    id. Phil. 1, 1, 3:

    sublato Areopago,

    id. Rep. 1, 27, 43:

    deos,

    to deny the existence of, id. N. D. 1, 30, 85; id. Ac. 2, 11, 33:

    diem,

    to consume in speechmaking, id. Leg. 3, 18, 40; id. Dom. 17, 45:

    morbus facile tollitur,

    is removed, Cels. 2, 14; 4, 18; so,

    dolores et tumores,

    Plin. 26, 12, 75, § 122:

    foeditates cicatricum maculasque,

    id. 33, 6, 35, § 110:

    muliebrem luctum,

    Hor. Epod. 16, 39:

    querelas,

    id. Ep. 1, 12, 3.—Hence,

    sublātus

    , a, um, P. a. (acc. to I. B.), elated, proud, haughty (rare):

    quo proelio sublati Helvetii,

    Caes. B. G. 1, 15:

    hac victoriā,

    id. ib. 5, 38: quibus omnibus rebus, id. B. C. 2, 37:

    rebus secundis,

    Verg. A. 10, 502:

    gloriā,

    Tac. A. 13, 11 et saep.:

    fidens magis et sublatior ardet,

    Ov. Hal. 54. — Adv.:

    sublātē

    , highly, loftily. *
    1.
    Lit.:

    Nilus diebus centum sublatius fluens, minuitur postea,

    higher, Amm. 22, 15, 12. —
    2.
    Trop.:

    sublate ampleque dicere (opp. attenuate presseque),

    loftily, with elevation, Cic. Brut. 55, 201:

    sublatius dicere,

    more proudly, id. Dom. 36, 95:

    sublatius insolescentes,

    Amm. 15, 12, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > tollo

  • 31 tego

    tēxī, tēctum, ere
    1) крыть ( casas stramentis Cs); покрывать (ossa tegebat humus O; tenĕbris teguntur omnia O); прикрывать, закрывать ( gladium clipeo L)
    latus alicui t. H, bAl, Su или aliquem t. V, St — сопровождать кого-л.
    tecto latere abscedĕre погов. Ter соотв. — выйти сухим из воды, дёшево отделаться
    2) укрывать ( fugientem Cs); скрывать, прятать ( turpia facta oratione Sl)
    5) окутывать, смыкать ( lumina somno V). — см. тж. tectus

    Латинско-русский словарь > tego

  • 32 tollo

    sustulī, sublātum, tollere
    1)
    а) поднимать (jacentem Pl; aliquid terrā O, de и a terra C)
    potest taurum t. qui vitulum sustulerit погов. Pt — кто поднимал телёнка, тот (в конце концов) поднимет и быка ( о Милане Кротонскомсм. Milon)
    б) воздевать (manus ad caelum H, Sen)
    aliquem in crucem t. C — распять кого-л. на кресте
    tectum altius t. Cнадстраивать дом
    t. ancoras Vr, Csсниматься с якоря
    t. signa Cs — поднимать военные знаки (знамёна), т. е. выступать в поход
    t. aliquem H или animos alicui Pl, Ter, L — ободрять, утешать кого-л.
    t. pecuniam Csвзимать деньги
    2) ( по древнеримскому обряду) поднимать с земли новорождённого ребёнка, т. е. признавать своим ребёнком (t. natum Pl); воспитывать, растить ( puĕrum Pl)
    t. liberos ex aliqua C — иметь детей от какой-л. женщины
    3) возвеличивать, возвышать ( aliquem honoribus H); превозносить ( aliquem in caelum C)
    4)
    а) снимать, убирать ( frumentum de areā C); свозить (tritĭcum in horreum ex areā Pt); убирать, выносить ( omnes mensas Pt); удалять ( simulacra ex delubris C); уносить ( praedam Cs); устранять (aliquem de или e medio C, L)
    tolle hanc opinionem, luctum sustuleris C — отбрось это мнение, и печали не станет
    5) убивать, умерщвлять ( aliquem venēno C); уничтожать (Carthagĭnem et Numantiam C; interitus omnia tollens atque delens C); изглаживать (alicujus rei memoriam t. ac delēre C)
    6) отменять, упразднять ( veteres leges novis legibus sublatae C); отвергать, отрицать ( deos C); прекращать, пресекать (querēlas H; bellum C)
    t. cupidinem alicujus rei H — подавить в себе влечение к чему-л.
    7) расходовать, терять ( tempus C)

    Латинско-русский словарь > tollo

  • 33 abdo

    ab-do, didī, ditum, ere, weggeben, -tun; dah. auf die Seite-, aus den Augen schaffen, entfernen, dem Auge-, den Blicken-, dem Anblick entziehen, zurückziehen, entrücken, I) im allg.: hinc procul abde faces, Tibull.: pedestres copias ab eo loco abditas, Caes.: se ex conspectu eri, Plaut.: formosas tristibus agris, Tibull.: corneā corpus domo, Phaedr.: (equum) domo, im Hause behalten (verwenden), Verg.: copiae paululum ab eo loco abditae, Caes.: virgo abdita (sc. turri), eingeschlossen, Hor. – antequam se sol abderet, Cic.: argentum abditum terris, solange es noch in der E. verborgen liegt (unentdeckt ist), Hor.: partes corporis contexit atque abdidit (natura), Cic. – poet., vultus et caput undis, Ov.: caput cristatā casside, bedecken, Ov. – acetum vesicā abditum, in eine Bl. eingeschlossen, Scrib.: abd. corpus humi, beerdigen, Flor. – dah. a) eine Waffe versenken, hineinstoßen, totos sub unguine dentes, Ov.: ferrum in armo ferae, Ov.: mit Dat., lateri capulo tenus ensem, Verg. Aen. 2, 553: alto vulneri ferrum, Sen. Troad. 48. – b) abdere se in alqm locum, sich wohin zurückziehen, sich bergen, vergraben, se in montes, Verg.: bes. aus der menschl. Gesellschaft, se in intimam Macedoniam, Cic.: se rus, Ter.: se Arpinum, Cic.: u. se in bibliothecam od. in litteras, Cic.: u. se litteris, Cic.: im Part. Perf. Pass. (medial) abditus, von der menschlichen Gesellschaft entfernt, zurückgezogen lebend, in tectis silvestribus, Cic.: agro, Hor. – c) wohin entfernen, verweisen = verbannen, ea in insulam Seriphon abdita est, Tac. ann. 2, 85. – II) mit dem Nbbgr. des Verbergens = verbergen, verstecken (s. Oud. Schol. in Cic. ep. p. 260 sq.), filium, Tac.: se post maceriam, Liv.: se in scalarum tenebras, Cic.: se in proximas silvas, Caes.: se in suis tectis, Liv.: abditi in tabernaculis, Caes.: in silvis abditos latere, Caes.: in silvam Arduennam abditi, Caes.: inter sarcinas abditi, Tac.: ferrum intra vestem, Liv.: intra muros abditi, Liv.: inter cameram et tectum cubiculi abditus, Val. Max.: abditi per tentoria, Tac.: cultrum sub veste abditum habere, Liv.: Amphiaraë sub terram abdite! Cic.: ascensus abditus a conspectu, Liv.: m. bl. Abl., alqm domo, Verg.: ferrum veste, Liv.: gladium sinu, Tac.: se tugurio, Aur. Vict.: meritorio cenaculo abditi, Suet.: m. Dat., abditus carceri, Vell. 2, 91, 4 (vgl. oben no. I, a): Partiz. subst., abditi, die Verborgenen, Auct. b. Afr. 50, 4 ed. Nipp. (codd. abusi). – übtr., etwas gleichs. dem geistigen Blicke entziehen = geheim halten, verbergen, mit etwas geheim tun, illum, quem abdis, Cic.: abdenda cupiditas erat, Liv.

    lateinisch-deutsches > abdo

  • 34 absolvo

    ab-solvo, solvī, solūtum, ere, ablösen, loslösen, losmachen, I) eig.: asinum, Apul.: canem ante tempus, Amm.: valvas, los- od. aufmachen, Apul.: ranis prima (lingua) cohaeret, intima absoluta a gutture, Plin.: absolutus (lapis) segmenti modo, Plin. – II) übtr., losmachen, 1) befreien, a) übh.: se a Fannio iudicio (durch einen Urteilsspruch), Ggstz. alligare stipulatione Roscium, Cic.; vgl. iudicio absolvi a Fannio, Cic.: alqm regni suspicione, Liv.: v. Lebl., is demum annus populum Romanum longo adversum Numidam Tacfarinatem bello absolvit, Tac. – m. Genet., timoris, Sen.: tutelae absolvi, der V. enthoben werden, ICt. – anulum velut vinculum gestat, donec se caede hostis absolvat, bis er sich durch Erlegung eines Feindes davon befreit, Tac. Germ. 31. – b) vor Gericht usw., lossprechen, freisprechen (Ggstz. damnare, condemnare, punire), absol., m. Genet., Abl. u.m. de u. Abl., bis Catilina absolutus, Cic.: servus omnibus sententiis (einstimmig) absolvitur, Cic.: eādem formulā et damnari et absolvi, Val. Max.: rei facti egregie absolvuntur, Liv.: improbitatis, Cic.: capitis, Nep.: iniuriarum, Conif. rhet.: adulterii, Tac.: alqm commotae crimine mentis, Hor.: alqm crimine stupratae matris familiae, Liv.: reos culpā, Ov.: se peccato, Liv.: de praevaricatione, Cic. – absolvit Veneri, spricht ihn davon los, daß er der Venus und ihrem Tempel noch etwas schuldig sei, Cic. Verr. 2, 22: fidem absolvit, verzieh ihnen ihre Treue, Tac. hist. 2, 60. – 2) jmd. loslassen, entlassen, abfertigen, expedieren (s. Brix Plaut. capt. 727. Lorenz Plaut. most. 637), hoc primum te absolvo, das sage ich dir gleich vorweg, Plaut.: te absolvam brevi, Plaut. – insbes.: α) einen Gläubiger abfertigen, befriedigen, bezahlen (s. Lorenz Plaut. most. 637), alqm, Plaut. u. Ter.: creditorem, ICt. – β) erzählend abmachen, abfertigen, paucis absolvit, ne moraret diutius, Pacuv. fr.: de Catilinae coniuratione paucis absolvam, Sall.: cetera quam paucissimis absolvam, Sall.: uno verbo absolvam, Plaut.: locorum situm carptim breviterque absolvam, Amm. (vg. M. Hertz Ind. lectt. Vrat. 1874. p. 11). – dah. m. folg. Acc. u. Infinit. = die kurze Notiz geben, damit abfertigen, Solin. 2, 11. – γ) eine Frage lösen, scripturarum quaestiones, Sulp. Sev. vit. S. Mart. 25, 6: m. folg. Relativsatz, quod quaerendum mihi occurrit, Macr. sat. 7, 6, 12. – dah. auch einen Traum auslegen, deuten, somnium, Sulp. Sev. chron. 1, 11, 6: visa regis, ibid.2, 2, 4. – 3) prägn., gleichs. abfertigen = fertig machen, vollenden, zu hoher Vollendung bringen (Ggstz. inchoare), tectum, Cic.: opera, Caes.: tecta urbis, Curt.: pensum suum (v. Schriftstellern), Varr.: unum quidque transigere (abtun), expedire (erledigen), absolvere (abfertigen), Cic.: eos (dialogos) confeci et absolvi nescio quam bene, sed ita accurate, ut nihil posset supra, Cic.: quid est quod ab eo absolvi et perfici debeat? Cic.: absolve beneficium tuum, vollende, kröne dein Verdienst, Liv.: promissa, erfüllen, Varr.

    lateinisch-deutsches > absolvo

  • 35 contego

    con-tego, tēxī, tēctum, ere, bedecken, I) eig.: a) bekleidend, verwahrend, schützend bedecken, überdecken, bedeckend überziehen, α) übh., v. Pers., alqm veste suā, Nep.: crura veste, Iustin.: caput amictu, Verg.: capita scutis, Auct. b. Afr.: tantarum beluarum (der Elefanten) tota corpora auro, Curt.: coria centonibus, Caes.: musculum lateribus lutoque, Caes.: locum linteis, Liv.: mala operculis arcularum, Col.: cum arma omnia reposita contectaque essent, mit einer Decke (mit einem Überzuge) verwahrt waren, Caes.: piscatorias naves contexerant, hatten mit einem Verdeck versehen, Caes. – u. im Partiz., non contecta (Ariadna) levi pectus amictu, Catull.: ferae pelle contectus, Suet.: spolii s contectum iuvenis corpus, Liv.: contecti Attalicis aulaeis parietes, Val. Max.: contecta stramine casa, Ov.: parva casula cannulis temere contecta, Apul.: vehiculum pellibus undique contectum, Curt. – v. dem selbst, was bedeckt, arborum stipites hedera contexerat, Curt.: platani et populi contegunt ripas, Curt.: u. im Passiv, opus, quod vineis contectum erat, Liv.: sedes consecrata deo undique ambientibus ramis contecta est, Curt.: omnia contegi frondibus, Curt. – mit in u. Abl., in aliquo ramorum nexu contegi, verwahrt (geborgen) werden (v. kleinen Kindern), Tac. Germ. 46, 4. – β) schützend, cautius contectus, durch den Schild gedeckt, Dict. 3, 7. – γ) begrabend (s. Deder. Dict. 3, 14), v. Pers. eos uno tumulo, Liv.: corpus od. ossa tumulo, Val. Max. u. Curt.: membra sepulcro, Val. Flacc.: alqm arenosā humo, Apul.: unā eādemque sepulturā contegi, Dict.: humatus intellegitur humo contectus, Plin. – m. in u. Abl., corpus Galbae humili sepulturā (nach dürftiger Bestattung) in privatis eius hortis, Tac. hist. 1, 49: donec uno contegar in tumulo, Bormann Uned. Inschr. no 11. p. 10. – von dem selbst, was bedeckt, tumulus, qui corpus eius contexerat, Cic. Arch. 24: u. im Passiv, Taenariā contegi humo, Ov. – b) verhüllend bedecken, verdecken, verhüllen, v. Pers. usw., caput glauco amictu, Verg.: messoriā se corbe, Cic.: corporis partes, quae aspectum sint deformem habiturae, c. atque abdere (Ggstz. in promptu ponere, den Augen bloßstellen, v. der Natur), Cic. – v. dem selbst, was verdeckt (verhüllt), sine munere vestro contegat inductus morientia lumina cortex, Ov.: u. im Passiv, omnia contecta nebulā, Liv. – II) übtr.: a) wie unser decken = schützen, quidam servili habitu, alii fide clientium contecti et inter sarcinas abditi, Tac. hist. 3, 73. – b) wie verdecken, verhüllen = verbergen, verheimlichen, libidines fronte et supercilio, non pudore et temperantiā, Cic.: impium pectoris vulnus (unerlaubte Liebe) piā dissimulatione, Val. Max.: factam iniuriam illi miserae, Ter.: contecta victricium partium vulnera, Tac.

    lateinisch-deutsches > contego

  • 36 disturbo

    dis-turbo, āvī, ātum, āre, stürmisch, heftig auseinander treiben, -werfen, in Unordnung bringen, I) eig.: A) im allg.: contionem gladiis, Cic.: auster disturbat freta, beunruhigt, macht aufrührerisch, Sen.: si qua in vineis fossor disturbavit, in Verwirrung gebracht hat, Col. – B) prägn., auseinander reißen, zertrümmern, zerstören, pontes, Cornif. rhet.: aedificium, Cic.: tectum villamque, Cic.: domum alcis, Cic.: opera, Caes. – II) übtr., zerschlagen, zunichte machen, stören, hintertreiben, vereiteln, nuptias, Ter.: societatem, Cic.: legem, Cic.

    lateinisch-deutsches > disturbo

  • 37 persona

    persōna, ae, f. ( von *per-sonāre = *per-zonāre, verkleiden, zu griech. ζώνη, also urspr. die Verkleidung), die Maske, Larve des Schauspielers, die den ganzen Kopf bedeckte und je nach der Verschiedenheit der darzustellenden Charaktere verschieden war, I) eig.: comica, Quint.: tragica, Phaedr.: cretea (weil gew. aus Ton), Lucr.: personā tectum caput, Val. Max.: personae distortis oribus deformes, Varro LL.: personam capiti induere, Fronto, Ggstz. capiti detrahere, Mart.: u. so bl. personam induere, Ggstz. detrahere, Macr.: ut ex persona mihi ardere oculi hominis histrionis viderentur, Cic.: personae pallentis hiatus (weil die Mundöffnung sehr breit), Iuven.: agere eandem personam in triclinio (v. einem Mimen), Macr. sat. 2, 7, 17. – Solcher Larvenkopf aus Terrakotta od. Marmor als Zierat an einem Gebäude, cretea persona, Lucr. 4, 295: russi persona Batavi, Mart. 14, 176. – Ebenso Tierköpfe (bes. Löwenköpfe) als Verzierung an den Vorsprüngen der Dächer, personas tegularum extremis imbricibus imposuit, Plin. 35, 152: an Springbrunnen, personae, e quarum rostris aqua salire solet, Ulp. dig. 19, 1, 17. § 9. – II) meton.: 1) der Charakter, die Rolle, Person, die der Schauspieler darstellt, auctoritas (Würde) personarum, Quint.: p. militis, Ter.: persona de mimo, ein Schauspieler in einem Mimenstücke, ein Komödiant, Cic.: in persona lenonis imitari alqm, Cic. – 2) übtr.: a) die Person, die Rolle, die der Mensch in der Welt spielt, accusatoris, Cic.: hanc personam induisti; agenda est, Sen. de ben. 2, 17, 2: duabus quasi nos a natura indutos personis, Cic.: agenda est persona, quam mihi miles imposuit, Vopisc. Prob. 10, 7: possumus petitoris personam capere, accusatoris deponere, Cic.: abicere quaestoriam personam comitisque sumere, Cic.: tantummodo induit personam philosophi, Cic.: mutare (wechseln) personam, Plin. ep.: u. so histrionis ritu mutatā repente personā, Amm.: Veneris personam subire, Lampr.: illam vero gravitatis severitatisque personam non appetivi, sed a re publica mihi impositam sustinui, Cic.: tantam personam sustinet, Cic.: personam quadruplatoris ferre, Liv.: personam alienam ferre, Liv.: personam sibi accommodare od. suscipere, Cic.: personam imponere alci, Cic.: quam personam gerere velimus, welche R. wir spielen wollen, Cic.: personam civitatis gerere, den Staat repräsentieren, Cic.: personam in re publica tueri principis, seine Stellung im Staate als einer der ersten Männer in demselben bewahren, Cic.: quam personam teneant, welche Person sie vorstellen, Cic. – b) die Person in abstr. = die Persönlichkeit, Individualität, der Charakter, den jmd. in seiner Handlungsweise zeigt, od. der Charakter, die Stellung, der Rang, die Bedeutung, die ihm seine Verhältnisse geben, huius Staleni persona, Cic.: p. mea, tua, nostra, Cic.: p. regis, der König als solcher, Iustin.: altera persona, sed tamen secunda, zweite Hauptperson, Nep.: id, quod quāque personā dignum est, Cic.: personā soceri mei, unter der P. meines Schw., Cic.: u. so per personam Antonii, Cic.; u. nihil ex persona poëtae (unter der Person des D., als D.), sed sub eorum, qui illo tempore fuerunt, disserunt, Vell.: nisi forte tanta persona eris, ut possis iram comminuere, Sen. – certis personis et aetatibus, Leuten von einer bestimmten Stellung und einem bestimmten Alter, Suet.: in multorum personam exorabiles, so daß sie die Person ansahen (προςωποληπτοῦντες), Suet. – c) als gramm. t. t., die Person, tertia, Varro LL., Quint. u.a.

    lateinisch-deutsches > persona

  • 38 suspendo

    sus-pendo, pendī, pēnsum, ere, aufhängen, I) eig.: a) übh.: nidum tigno, Verg.: oscilla ex pinu, Verg.: columbam malo ab alto, Verg.: alqd collo od. e collo od. in collo, Plin.: funiculum de clavo parieti affixo, Amm.: alqm arbori infelici reste, Liv., u. bl. alqm arbori infelici, Cic. u. Liv.: alqm in oleastro, Cic.: se laqueo, Augustin.: u. so ille suspenditur laqueo, Firm.: se de ficu, Cic.: bl. se, sich hängen, -erhängen, Cic.: poet., suspendit pictā vultum mentemque tabellā, heftete (richtete) seinen Blick und seinen Geist auf ein Gemälde, Hor. – Partiz. suspēnsus, a, um, gehängt, hangend, Liv. u. Cels.: suspensus tabulam lacerto, eine Tafel am Arme hängen habend, Hor.: bildl., cum admodum tenui filo suspensa rei publicae salus ex sociorum fide pendēret, Val. Max. – b) insbes., aufhängen, einem Gotte zu Ehren im Tempel etwas Gelobtes, weihen, heiligen, arma Quirino, Verg.: vestimenta deo maris, Hor. – II) übtr.: A) machen, daß etw. hoch ist, in die Höhe bringen, erheben, hoch machen, tectum turris, Caes.: castra saxis praeruptis, auf hohen Felsen aufschlagen, Sil.: nemora, auf den Dächern der Häuser anlegen, Sen.: tellurem sulco tenui, flach pflügen, auflockern, Verg.: campus subeunte stagno suspensus, brüchig, Mela. – B) machen, daß etw. gleichs. hängt od. schwebt, in der Schwebe halten, schweben lassen, 1) eig.: a) übh.: suspendi lectus debet et moveri, Cels.: Iunonem Olympo, an dem Himmel befestigen, schweben lassen, Val. Flacc. – gressum, leise auftreten, Veget. mul.: tenui et molli incessu suspendere gradum, Sen.: pedem summis digitis, auf den Zehen gehen, auf die Zehen treten, Quint.: suspenso gradu ire, auf den Zehen gehen, Ter.: so auch suspenso pede evagari, Phaedr., u. ferre suspensos gradus, Ov.: dentes, nicht sehr zubeißen, Lucr.: Seianus genu vultuque et manibus super Caesarem suspensus, in schwebender Stellung, mit Knie, Gesicht u. Armen sich über den Kaiser hinbeugend, Tac. ann. 4, 59. Vgl. suspensus no. I, b. – b) insbes., ein Gebäude schwebend bauen, so daß es auf einem Schwibbogen od. Gewölbe ruht, balneola, Cic. Hortens. fr. 69 Kays. (bei Non. 194, 13). – 2) übtr.: a) stützen, terram columnis, Plin.: tignis contignationem, hinaufschrauben, Caes.: dolia subiectis lapidibus, darüberstürzen, Colum.: murum furculis, Liv.: ita aedificatum, ut suspendi non posset, ohne Unterstützung feststehen, Cic. – b) locker halten, lupinum solidiores glebas sustinet et suspendit, Colum. 2, 15 (16), 6. – c) locker setzen, vineam in summa terra, Colum. 3, 13, 8. – 3) bildl.: a) einhalten, hemmen, unterbrechen, aufheben, beseitigen, spiritum, Quint.: fletum, Ov.: dolore per intervalla suspenso, Ps. Quint. decl.: causas morbi, Veget.: fluxiones oculorum, Plin.: pronuntiationis terminum ita, ut etc., Diom.: dah. aura suspensa levisque, gelinde, sanft, ruhig, Lucr. – b) unentschieden lassen, medio responso rem, Liv. 39, 29, 1. – c) in Ungewißheit setzen, -lassen, iudicum animos, Quint.: animos fictā gravitate, Ov.: alqm exspectatione, Plin. ep.

    lateinisch-deutsches > suspendo

  • 39 tego

    tego, tēxi, tēctum, ere (altind. sthágati, verhüllt, griech. στέγω, Decke, στέγη, τέγη, Dach, Haus, ahd. decchin, Decke), I) decken, bedecken, A) im allg.: aedem, mit Ziegeln decken, Liv.: corpus eins (seinen Leichnam) suo pallio, Cic.: casas stramentis, Caes.: aedificia rudere, Auct. b. Alex.: arbores fronde tectae, Curt.: tabulata muros tegebant, Curt.: quarum (animantium) aliae coriis tectae sunt, aliae villis vestitae, Cic.: poet., lumina somno, schließen, Verg. – B) insbes.: 1) bekleidend bedecken, horrida villosā corpora veste, Tibull. 2, 3, 76: purpurā vestiri, auro tegi, Sen. de ira 1, 21, 1; vgl. Sen. ep. 16, 8: equites Romani Astenses, argento prope tecti, Auct. b. Hisp. 26, 2. – 2) begrabend bedecken, terrā, Prop.: ossa tegebat humus, Ov.: ossa tegit tumulus, Ov.: Sicanio tegitur sepulchro, Lucan.: vivum sepulchro non tegi, Sedul. – 3) verbergend bedecken, verdecken, verbergen, a) eig.: ferae latibulis se tegunt, Cic.: se post cratera, Verg.: fugientem silvae texerunt, Caes.: servili veste tegi, Tac.: sidera texit, verhüllte, Lucan.: nebula matutina texerat inceptum, hatte den Blicken entzogen, Liv.: supplicia tegere, seine Wunden zu verhehlen suchen, Verg. – b) übtr., verdecken, verhüllen, verheimlichen, flagitia parietibus tegebantur, Cic.: triumphi nomine tegere atque celare cupiditatem suam, Cic.: crudelissimum nomen tyranni humanitate tegebat, Nep.: quod ne mendacio quidem tegere possis, Cic.: ut turpia facta oratione tegant, Sall.: ut sententiam tegeremus, Cic.: tegere commissa, Hor. – tegens adversum proximos, hinter dem Berge haltend, voll Heimlichkeit, *Tac. ann. 4, 69 Draeg. u. Nipp. (Halm reticens). – 4) schützend decken, schützen, verteidigen, a) eig.: alqm, Caes.: alqm armis, Sall.: patriam, Cic.: alcis salutem atque vitam suā benevolentiā praesidio custodiāque, Cic.: ianuā se ac parietibus tegere, hinter Schloß u. Riegel seine Sicherheit suchen, Cic.: miles muro tectus, Caes.: tecto latere abscedere, mit heiler Haut, Ter.: konstr. mit ab u. Abl., ponte ab incĭdentibus teils tegebatur, Hirt. b.G.: ius gentium ab ira impetuque hominum tegere, Liv. – dah. tegere latus alci u. latus alcis, jmdm. zur Seite gehen, Hor. sat. 2, 5, 18. Auct. b. Alex. 52, 2: tegere alqm, jmd. umgeben, Stat. silv. 5, 1, 26, jmd. begleiten, Verg. Aen. 11, 12. – b) übtr., schützen, in Schutz nehmen, alqd excusatione amicitiae, Cic.: legatos ab (gegen) ira, Liv.: a patrum crudelibus atque impiis suppliciis liberos, Liv. – II) daraufdecken, veste prius tectā, Arnob. 5, 7.

    lateinisch-deutsches > tego

  • 40 abdo

    ab-do, didī, ditum, ere, weggeben, -tun; dah. auf die Seite-, aus den Augen schaffen, entfernen, dem Auge-, den Blicken-, dem Anblick entziehen, zurückziehen, entrücken, I) im allg.: hinc procul abde faces, Tibull.: pedestres copias ab eo loco abditas, Caes.: se ex conspectu eri, Plaut.: formosas tristibus agris, Tibull.: corneā corpus domo, Phaedr.: (equum) domo, im Hause behalten (verwenden), Verg.: copiae paululum ab eo loco abditae, Caes.: virgo abdita (sc. turri), eingeschlossen, Hor. – antequam se sol abderet, Cic.: argentum abditum terris, solange es noch in der E. verborgen liegt (unentdeckt ist), Hor.: partes corporis contexit atque abdidit (natura), Cic. – poet., vultus et caput undis, Ov.: caput cristatā casside, bedecken, Ov. – acetum vesicā abditum, in eine Bl. eingeschlossen, Scrib.: abd. corpus humi, beerdigen, Flor. – dah. a) eine Waffe versenken, hineinstoßen, totos sub unguine dentes, Ov.: ferrum in armo ferae, Ov.: mit Dat., lateri capulo tenus ensem, Verg. Aen. 2, 553: alto vulneri ferrum, Sen. Troad. 48. – b) abdere se in alqm locum, sich wohin zurückziehen, sich bergen, vergraben, se in montes, Verg.: bes. aus der menschl. Gesellschaft, se in intimam Macedoniam, Cic.: se rus, Ter.: se Arpinum, Cic.: u. se in bibliothecam od. in litteras, Cic.: u. se litteris, Cic.: im Part. Perf. Pass. (medial) abditus, von der menschlichen
    ————
    Gesellschaft entfernt, zurückgezogen lebend, in tectis silvestribus, Cic.: agro, Hor. – c) wohin entfernen, verweisen = verbannen, ea in insulam Seriphon abdita est, Tac. ann. 2, 85. – II) mit dem Nbbgr. des Verbergens = verbergen, verstecken (s. Oud. Schol. in Cic. ep. p. 260 sq.), filium, Tac.: se post maceriam, Liv.: se in scalarum tenebras, Cic.: se in proximas silvas, Caes.: se in suis tectis, Liv.: abditi in tabernaculis, Caes.: in silvis abditos latere, Caes.: in silvam Arduennam abditi, Caes.: inter sarcinas abditi, Tac.: ferrum intra vestem, Liv.: intra muros abditi, Liv.: inter cameram et tectum cubiculi abditus, Val. Max.: abditi per tentoria, Tac.: cultrum sub veste abditum habere, Liv.: Amphiaraë sub terram abdite! Cic.: ascensus abditus a conspectu, Liv.: m. bl. Abl., alqm domo, Verg.: ferrum veste, Liv.: gladium sinu, Tac.: se tugurio, Aur. Vict.: meritorio cenaculo abditi, Suet.: m. Dat., abditus carceri, Vell. 2, 91, 4 (vgl. oben no. I, a): Partiz. subst., abditi, die Verborgenen, Auct. b. Afr. 50, 4 ed. Nipp. (codd. abusi). – übtr., etwas gleichs. dem geistigen Blicke entziehen = geheim halten, verbergen, mit etwas geheim tun, illum, quem abdis, Cic.: abdenda cupiditas erat, Liv.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > abdo

См. также в других словарях:

  • Pollen — Tip of a tulip stamen with many grains of pollen Closeup image of a cac …   Wikipedia

  • ГОЛОВНОЙ МОЗГ — ГОЛОВНОЙ МОЗГ. Содержание: Методы изучения головного мозга ..... . . 485 Филогенетическое и онтогенетическое развитие головного мозга............. 489 Bee головного мозга..............502 Анатомия головного мозга Макроскопическое и… …   Большая медицинская энциклопедия

  • EXPIATIONIS Festum — apud Israelitas, mcidens in diem decimum mensis Tisri, qui nostro Septembri respondet, Levit. c. 13. toto exponitur. Nomen habebat ab expiando: Sacerdos enim summus, hoc in Festo inprimis, CHRISTI typum gerens, sua populiqueve peccata confessus,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • VELUM — I. VELUM an ex volare, an ex vellere, an ex verbo velare? dictum, multiplicem in vita usum habet. Deorum sane simulacra antiquitus obiectô velô abdebantur. Appuleius, l. 11. Metam. Ac dum, Velis candentibus reductis in diversum, Deae venerabilem… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Artery — A vessel that carries blood that is high in oxygen content away from the heart to the farthest reaches of the body. Since blood in arteries is usually full of oxygen, the hemoglobin in the red blood cells is oxygenated. The resultant form of… …   Medical dictionary

  • ATLAS — I. ATLAS Agitator celebris in certamine curuli; apud Silium Italicum l. 16. ubi ludos a Scipione celebratos in A frica memorat: eius currum, qui quartô locô exierat, solo Campaso equo (utpote primatio, funali nempe sinistro) nominatim laudato… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • BALSAMUM — ἐπιάργυρον Hesychio, quod argentô rependebatur. Nempe Alexandri Magni temporibus balsamum duplô argentô pensabatur, teste Pliniô l. 12. c. 25. Alexandrô magnô res ibi agente, totô die aestivô, unam concham implere iustum erat. omni vero… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • FOEMINA — an a mollitie feminis vel femoris, ut Scalig. vult Ling. Lat. c. 79. an a fetu, quem sc. concipit, parit, educat; aut plenius a fetu minando, i. e. ducendo dicta, non minus, ac melior sexus, Deum auctorem habet, e costa formata viri: adeoqueve… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • JURAMENTUM — in iudiciis et actionrbus, apud omnes semper gentes, cum circalitigantes, tum circa testes, non exigui usûs fuit: Unde Arist. μετα θείας παραλήφεως φάσις ἀναποδεικτος, cum divina sibi assumptione Dictio non demonstrabilis, Rhetoric. ad Alex.c. 18 …   Hofmann J. Lexicon universale

  • PARENTES — a PARIENDO dicti, magno in honore ubique habiti sunt. Cum enim natura exiguam hominibus vitae periodum circumscripserit, eiusque usuram dederit, tamquam pecuniae, nullâ praestitutâ die, facile suis exhauriretur civitas civibus, nisi cives… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • МОЗГОВЫЕ НОЖКИ — (pedunculi, s. crura cerebri), образования, входящие в состав среднего мозга (см. Mesencephalon). Они имеют вид двух тяжей, направляющихся от Варолиева моста к полушариям головного мозга; вследствие их расхождения между ни миобразуется… …   Большая медицинская энциклопедия

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»