-
1 власть
iktidar; egemenlik* * *ж1) iktidarсове́тская власть — Sovyet iktidarı
госуда́рственная власть — devlet iktidarı
о́рганы госуда́рственной власти — yasama organları
прийти́ к власти — iktidara / işbaşına gelmek, iktidar olmak
2) (вла́сти) мн. makamlar, otoritelerме́стные власти — yerli makamlar
порто́вые власти — liman otoriteleri
3) egemenlikроди́тельская власть — ana baba hükmü / otoritesi
власть монопо́лий — tekellerin egemenliği
власть челове́ка над приро́дой — insanın doğa üzerindeki egemenliği
•• -
2 двоевластие
св стране́ возни́кло / создало́сь двоевла́стие — ülkede ikili iktidar durumu meydana geldi / doğdu
-
3 бороться
savaşmak,mücadele etmek,boğuşmak* * *1) врз savaşmak; mücadele etmek; savaşım / mücadele / kavga vermek; boğuşmakборо́ться за мир — barış savaşımı / mücadelesi vermek, barış için savaşmak
боро́ться за интере́сы рабо́чего кла́сса — işçi sınıfının çıkarlarını savunmak
боро́ться с контрреволю́цией — karşıdevrimle savaşmak
боро́ться про́тив раси́зма — ırkçılığa karşı savaşmak
боро́ться за власть — iktidar mücadelesi / kavgası yapmak
боро́ться за высо́кий урожа́й — ürünün bol olması için çaba(lar) göstermek
боро́ться с тру́дностями — zorlukları yenmeye çalışmak, zorluklarla boğuşmak
на симпо́зиуме боро́лись две иде́и — sempozyumda iki düşünce çakışmıştı
боро́ться со сме́ртью — ölümle güreşmek / pençeleşmek
боро́ться с во́лнами — dalgalarla boğuşmak
боро́ться с эпидеми́ческими боле́знями — salgın hastalıklarla mücadele etmek
боро́ться за ли́дерство — спорт. liderlik için çekişmek
боро́ться за очки́ — спорт. puan mücadelesi yapmak
в э́том де́ле ему́ с тобо́й не боро́ться — bu işte seninle yarışamaz / boy ölçüşemez o!
2) спорт. güreşmek, güreş tutmakв мо́лодости и я боро́лся — ben de gençliğimde güreş tuttum
••боро́ться с (сами́м) собо́й — nefis mücadelesi yapmak
боро́ться со сном — uykuyla boğuşmak
-
4 верхушка
tepe,doruk; baştakiler* * *ж1) tepe, doruk (-ğu)верху́шка де́рева — ağacın tepesi / doruğu
верху́шка лёгкого — анат. akciğerin tepesi
2) перен., разг. baştakilerпра́вящая верху́шка — iktidar başındakiler
-
5 имущий
zengin; varlıklı••власть иму́щие — iktidar başındakiler
-
6 кормило
с, в соч.стоя́ть у корми́ла вла́сти — dümen / iktidar başında bulunmak
-
7 о
Iоб, обо - предлог1) ( относительно) hakkında; için; üzerineле́кция о ко́смосе — uzay hakkında / üzerine / konulu bir konferans
о тебе́ он ничего́ не сказа́л — senin hakkında / için bir şey demedi
зако́н о земле́ — toprak kanunu
вопро́с о вла́сти — iktidar sorunu
об э́том не говори́ли / не говори́лось — bundan söz edilmedi
2) (указывает на соприкосновение и т. п.)...(y)aII межд.уда́риться о сте́ну — duvara çarpmak
o, oh, hey! -
8 орган
I `органм, врзорганы пищеваре́ния — sindirim organları
печа́тный орган — yayın organı
органы вла́сти — iktidar organları
II орг`анкомпете́нтные органы догова́ривающихся сторо́н — akit tarafların yetkili makamları
м, муз. -
9 переходить
несов.; сов. - перейти́1) врз geçmek; aşmakпереходи́ть через мост — köprüyü geçmek
переходи́ть у́лицу — (caddeyi / sokağı) karşıdan karşıya geçmek
перейти́ в пя́тый класс — beşinci sınıfa geçmek
переходи́ть по насле́дству — miras yoluyla geçmek / intikal etmek
перейти́ к друго́й те́ме — başka konuya geçmek
перейти́ в ата́ку — hücuma geçmek
власть перешла́ к трудя́щимся — iktidar emekçilerin eline geçti
переходи́ть из рук в ру́ки — elden ele geçmek / dolaşmak, el değiştirmek
им не дало́сь перейти́ го́ру — dağı aşamadılar
здесь ре́ку вброд не перейдёшь — burada nehir geçit vermiyor
ого́нь перешёл на сосе́днее строе́ние — ateş bitişik yapıya yayıldı / sirayet etti
перейти́ на но́вую кварти́ру — yeni daireye geçmek
перейти́ на сто́рону проти́вника — düşman yanına geçmek, düşmana kaçmak
2) (во что-л. иное) dönüşmek, dönmek; halini almakдождь перешёл в ли́вень — yağmur sağanağa çevirdi
дру́жба перешла́ в любо́вь — dostluk aşka dönüştü
доро́га постепе́нно переходи́ла в тропу́ — yol gittikçe daralarak patika halini alıyordu
-
10 полновластие
-
11 правящий
-
12 становиться
I несов.; сов. - стать I1) durmak; çıkmak; olmakстанови́ться в о́чередь (за чем-л.) — sıraya girmek; kuyruk olmak
стань ря́дом со мной — yanıma gelip dur
мы ста́ли в два ряда́ — iki sıra olduk
2) geçmekстать за прила́вок — tezgah başına geçmek
станови́ться на коле́ни — diz çökmek
стать на́ руки — amuda kalkmak
стать на цы́почки — ayaklarının burnu üstünde kalkmak
медве́дь стал на за́дние ла́пы — ayı art ayakları üzerine kalktı
4) в соч.стать ла́герем — kamp kurmak
стать на прива́л — mola vermek
••стать на лы́жи — kayağa başlamak
когда́ он стал на лёд / на коньки́? — patinaja ne zaman başlamıştı?
стать у вла́сти — iktidar başına geçmek
стать на путь социалисти́ческого разви́тия — sosyalist gelişim yoluna girmek
II несов.; сов. - стать II, врзстанови́ться на доро́ге кого-л. — birinin yolu üzerine dikilmek
olmak; hal almakстать материа́льной си́лой — maddi bir güç haline gelmek
стать учи́телем — öğretmen olmak
дни станови́лись коро́че — günler kısalıyordu
лицо́ её ста́ло стро́гим — yüzü sertleşti
оа́зис станови́лся пусты́ней — vaha çölleşmekteydi
станови́лось темно́ — ortalık kararıyordu
круго́м ста́ло темно́ — her yan karanlık kesildi
э́то ста́ло соверше́нно невозмо́жным — bu, büsbütün olanaksızlaştı
жизнь её станови́лась невыноси́мой — hayatı çekilmez bir hal alıyordu
э́то ста́ло на́шей перве́йшей зада́чей — bu, bizim bir numaralı görevimiz halini aldı
станови́ться тради́цией — gelenek haline gelmek; gelenekleşmek
в ко́мнате сра́зу ста́ло светло́ — odanın içi birden aydınlanıverdi
больно́му ста́ло ле́гче — hasta rahatladı
мне ста́ло ску́чно — canım sıkıldı
к ве́черу ста́ло прохла́дно — akşama doğru hava serinledi
в октябре́ ста́ло хо́лодно — Ekim ayında havalar soğudu
противоре́чия станови́лись бо́лее глубо́кими — çelişkiler daha da derinleşmekteydi
па́ртия станови́лась всё сильне́е — parti giderek güçlenmekteydi
-
13 стоять
1) врз durmak; dikilmekстоя́ть на нога́х — ayakta durmak
стоя́ть на рука́х — eller üstünde durmak, amuda kalkmış olmak
шкаф стои́т на ме́сте — dolap yerinde duruyor
ча́йник стои́т на столе́ — çaydanlık masadadır / masada duruyor
ребёнок уже́ стои́т / научи́лся стоя́ть — bebek basıyor / tay duruyor artık
часть пассажи́ров стоя́ла — yolcuların bir kısmı ayakta idi
ну что ты стои́шь передо мно́й?! — ne dikilip duruyorsun karşımda?!
стоя́ть на посту́ / на часа́х — nöbet beklemek
у них там стои́т часово́й — oraya bir nöbetçi dikmişlerdi
он стоя́л к нам спино́й — sırtı bize dönüktü
су́дно стоя́ло на я́коре — gemi demirli bulunuyordu / demirlemişti
суда́, стоя́щие у прича́ла — rıhtıma yanaşık gemiler
кора́бль стои́т в порту́ — gemi limanda yatıyor
стоя́ть на чьем-л. пути́ — перен. birinin yolu üstüne dikilmiş olmak
он всё ещё стоя́л у двере́й — halâ kapı önünde dikiliyordu
2) ( бездействовать) durmakчасы́ стоя́ли — saat durmuştu
стро́йка стои́т — yapı tatil edilmiş durumdadır
дела́ стоя́т — işler yerinde sayıyor
те́хника не стои́т на ме́сте — teknik yerinde saymaz
3) врз (находиться, существовать) olmak, bulunmak; durmakперед до́мом стои́т то́поль — evin önünde bir servi var
го́род стои́т на Во́лге — şehir Volga üzerindedir
до тех пор, пока́ стои́т э́тот го́род... — bu şehir durdukça...
храм стои́т с деся́того ве́ка — tapınak onuncu yüzyıldan beri ayaktadır
4) (быть, иметь место) olmak; geçmekстоя́л тума́н — sis vardı
стоя́ло ле́то — mevsim yazdı
ле́то стоя́ло сухо́е — yaz kurak geçiyordu
стоя́ла хоро́шая пого́да — havalar iyi geçiyordu
стоя́л по́лдень — vakit öğle idi
со́лнце стоя́ло у нас над голово́й — güneş tepemize dikildi
в до́ме стоя́ла тишина́ — ev sessizlik içindeydi
по вечера́м там стои́т шум, гвалт — akşamları orada bağırma çağırmadır gider
5) перен. karşı karşıya / yüz yüze olmak; karşısında olmakстоя́ть перед диле́ммой — ikilem karşısında olmak
перед на́ми стои́т тру́дная зада́ча — zorlu bir görevle karşı karşıyayız
стоя́щие перед на́ми тру́дности — yüz yüze olduğumuz güçlükler
стоя́щие перед на́ми зада́чи — önümüzdeki görevler, yüz yüze olduğumuz görevler
6) перен. ( защищать) korumak, savunmak; bir şeyden yana olmakстоя́ть за де́ло ми́ра — barış davası için savaşım vermek
••стоя́ть во главе́ — başında olmak, başını çekmek
стоя́ть у вла́сти — iktidar başında olmak / bulunmak
кто стои́т за э́тим преступле́нием? — bu cinayetin ardında / arkasında kimler var?
стоя́ть на своём — ayak diremek
он до сих пор стои́т у меня́ перед глаза́ми — halâ gözümün önünden gitmiyor
стоя́ть у поро́га — eşikte beklemek
на докуме́нте стои́т и твоя́ по́дпись — belgede senin de imzan var
на пове́стке стоя́т два вопро́са — gündemde iki sorun var
у неё в глаза́х стоя́ли слезы — gözleri dolu dolu idi
-
14 стремиться
1) atılmak; hızlı yürümek / gitmekстреми́ться вперёд — ileriye doğru atılmak
2) hevesi / hevesinde olmak; emeli / emelinde olmak; aramak; gözü olmak; peşinde olmakстреми́ться к сла́ве — şöhret peşinde olmak
лю́ди, стремя́щиеся к вла́сти — iktidar heveslisi insanlar
он стреми́тся к поко́ю — rahatını arıyor
в директора́ он не стреми́лся — müdürlükte gözü yoktu
капитали́ст стреми́тся извле́чь бо́льшую при́быль — kapitalist daha fazla kâr elde etmeye can atar
-
15 сфера
ж1) alan, sahaзапреще́ние я́дерных испыта́ний в трёх сфе́рах — atmosfer, uzay ve sualtı nükleer denemelerinin yasaklanması
сфе́ра материа́льного произво́дства — maddi üretim alanı
сфе́ра влия́ния — nüfuz alanı
рабо́тники, за́нятые в сфе́ре обслу́живания — hizmet kesiminde çalışanlar
2) çevreв свое́й сфе́ре — (kendi) çevresinde
вы́сшие сфе́ры — iktidar çevreleri
3) мат. küre
См. также в других словарях:
iktidar — is., Ar. iḳtidār 1) Bir işi yapabilme gücü, erk, kudret Bu iş benim iktidarım haricinde, demez mi? S. F. Abasıyanık 2) Bir işi başarabilme yetki ve yeteneği 3) Devlet yönetimini elinde bulundurma ve devlet gücünü kullanma yetkisi Almanya daki… … Çağatay Osmanlı Sözlük
iktidâr — (A.) [ راﺪﺘﻗا ] 1. güçlülük, kudret. 2. görev başındaki yönetim … Osmanli Türkçesİ sözlüğü
İKTİDAR — Güç, takat. Kudret. Güç yetmek. Yapabilmek … Yeni Lügat Türkçe Sözlük
İKTİDAR-I KÂMİN — Gizli güç … Yeni Lügat Türkçe Sözlük
ADEM-İ İKTİDAR — İktidarsızlık. Güçsüzlük. Kuvvetsizlikten gelen hastalık … Yeni Lügat Türkçe Sözlük
KAVİYY-ÜL İKTİDAR — İktidarı kuvvetli … Yeni Lügat Türkçe Sözlük
LİYAKAT — İktidar. Ehliyet. Hüner. Lâyık olmak. Fazilet. Kıymetlilik … Yeni Lügat Türkçe Sözlük
RIZK — Yiyip içecek şey. Maddi mânevi ihtiyaca lâzım nimet. Allah ın herkese lütuf ve kısmet ettiği ve bekaya sebeb olan nimet.(Rızk ı helâl, iktidar ile alınmadığına, belki iftikara binaen verildiğine delil i kat i; iktidarsız yavruların hüsn ü maişeti … Yeni Lügat Türkçe Sözlük
Cinema of Turkey — Dry Summer won the Golden Bear at the 14th Berlin International Film Festival Turkish cinema is an important part of Turkish culture, and has flourished over the years, delivering entertainment to audiences in Turkey, expatriates across Europe,… … Wikipedia
Communist Party of Turkey (current) — This article is about the Communist Party of Turkey (TKP) formed in 2001. For other parties with similar names, see Communist Party of Turkey. Communist Party of Turkey Türkiye Komünist Partisi Leader Erka … Wikipedia
Türkiye Komünist Partisi (2001) — Türkiye Komünist Partisi Vorsitzender Erkan Baş Gründungsjahr 11. Oktober 2001 Gründer P … Deutsch Wikipedia