Перевод: со всех языков на английский

с английского на все языки

hastam+nep

  • 1 contendo

    con-tendo, di, tum, 3, v. a. and n., to stretch, stretch out vigorously, to draw tight, strain.
    I.
    Lit. (rare and mostly poet.):

    arcum,

    Verg. A. 12, 815; Ov. M. 6, 286; id. R. Am. 435: tormenta, Sisen. ap. Non. p. 258, 27; Cic. Tusc. 2, 24, 57: muscipula, Lucil. ap. Non. p. 181, 31:

    tenacia vincla,

    Verg. G. 4, 412:

    ilia risu,

    Ov. A. A. 3, 285: pontem in alto, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 21 Müll. (Ann. v. 358 Vahl.):

    oculi contendunt se,

    Lucr. 4, 810.— Of stringed instruments, to tune by stretching the strings:

    ut in fidibus pluribus, si nulla earum ita contenta nervis sit, ut concentum servare possit,

    Cic. Fin. 4, 27, 75; cf. infra, P. a.—
    B.
    Meton.
    1.
    (Causa pro effectu.) Of weapons, to shoot, hurl, dart, throw:

    infensam hastam,

    Verg. A. 10, 521:

    tela,

    id. ib. 12, 815:

    sagittas nervo,

    Sil. 1, 323:

    telum aërias in auras,

    Verg. A. 5, 520. —
    2.
    Of places, neutr., to stretch, reach, extend:

    haec patulum vallis contendit in orbem,

    Calp. Ecl. 7, 30:

    Cappadocum gens usque ad Cyrresticam ejus regionem parte suā, quae vocatur Cataonia, contendit,

    Plin. 6, 8, 8, § 24.—
    II.
    Trop. (freq. in prose and poetry); act., to strain eagerly, to stretch, exert, to direct one's mental powers to something, to pursue or strive for earnestly; or neutr., to exert one's self, to strive zealously for something, etc.
    A.
    In gen.
    1.
    Act.
    (α).
    With acc.:

    magnum fortasse onus, verum tamen dignum, in quo omnis nervos aetatis industriaeque meae contenderem,

    Cic. Verr. 1, 12, 35; cf.:

    contendit omnis nervos Chrysippus, ut persuadeat, etc.,

    id. Fat. 10, 21:

    summas vires de palmā,

    Lucr. 4, 990:

    animum in curas,

    Ov. P. 1, 5, 11:

    quo se dira libido,

    Lucr. 4, 1043:

    tamen id sibi contendendum aut aliter non transducendum exercitum existimabat,

    Caes. B. G. 4, 17; cf.:

    id contendere et laborare, ne ea, etc.,

    id. ib. 1, 31; Cic. Verr. 2, 2, 21, § 52: et petere imperium populi et contendere honores, Varr. ap. Non. p. 259, 32.—
    (β).
    With inf., to exert one's self vigorously to do something, to apply one's self with zeal to, to go to:

    hunc locum duabus ex partibus oppugnare contendit,

    Caes. B. G. 5, 21:

    summā vi transcendere in hostium naves,

    id. ib. 3, 15:

    fugā salutem petere,

    id. ib. al.; Quint. 10, 1, 125:

    neque ego nunc hoc contendo... mutare animum, sed, etc.,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 13, § 38.—
    2.
    Neutr.:

    quantum coniti animo potes, quantum labore contendere... tantum fac ut efficias,

    Cic. Off. 3, 2, 6.— With ut:

    quántum potero voce contendam, ut populus hoc Romanus exaudiat,

    Cic. Lig. 3, 6; so,

    remis, ut eam partem insulae caperet,

    Caes. B. G. 5, 8 et saep.:

    contende quaeso atque elabora, ut, etc.,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 14, § 42.— Absol.:

    vociferarer et, quantum maxime possem, contenderem,

    Cic. Fl. 16, 38 al.:

    non possis oculo quantum contendere Lynceus (= collineare),

    to aim at, Hor. Ep. 1, 1, 28.—
    B.
    In partic.,
    1.
    To direct or bend one's course eagerly somewhere; or, neutr., to strive to get to a place, to seek to arrive at, to go, march, or journey hastily to, etc.
    a.
    Act.
    (α).
    With acc. (very rare):

    rectā plateā cursum suum,

    Plaut. Cist. 2, 1, 58:

    nocte unā tantum itineris,

    Cic. Rosc. Am. 34, 97.—
    (β).
    With inf. (freq.):

    Bibracte ire,

    Caes. B. G. 1, 23; so,

    ire cum his legionibus,

    id. ib. 1, 10:

    in Britanniam proficisci,

    id. ib. 4, 20:

    in provinciam reverti,

    id. ib. 3, 6 fin.:

    Dyrrhachium petere,

    Cic. Planc. 41, 97; cf.:

    proxima litora petere cursu,

    Verg. A. 1, 158; and:

    iter a Vibone Brundisium terrā petere,

    Cic. Planc. 40, 96 Wund.—
    b.
    Neutr. (so most freq.):

    in Italiam magnis itineribus,

    Caes. B. G. 1, 10; cf.:

    huc magnis itineribus,

    id. ib. 1, 38 fin.:

    huc magno cursu,

    id. ib. 3, 19:

    inde in Italiam,

    id. ib. 1, 33:

    in fines Sigambrorum,

    id. ib. 4, 18:

    in castra,

    id. ib. 4, 37:

    ex eo loco ad flumen,

    id. ib. 2, 9:

    ad Rhenum finesque Germanorum,

    id. ib. 1, 27 fin.:

    ad oppidum Noviodunum,

    id. ib. 2, 12:

    ad castra,

    id. ib. 2, 19 fin.; 3, 24 fin.:

    ad hostes,

    id. ib. 5, 9:

    ad Amanum,

    Cic. Att. 5, 20, 3: Tarentum ad Heraclidem Ponticum, Varr. ap. Non. p. 260, 19:

    Lacedaemonem,

    Nep. Cim. 3, 3:

    domum,

    Caes. B. G. 2, 24 fin. et saep.:

    ad ultimum animo,

    Cic. Mur. 31, 65; cf.:

    magna spectare atque ad ea rectis studiis contendere,

    id. Off. 2, 13, 44:

    ad summam laudem gloriamque maximis laboribus et periculis,

    id. Phil. 14, 12, 32:

    ad salutem,

    Caes. B. G. 3, 3 fin.
    2.
    ( Neutr.) To measure or try one's strength with, with weapons, by words, in action, etc.; to strive, dispute, fight, contend against, vie with; constr. with cum aliquo, contra or adversus aliquem, the dat., inter se, or absol.
    (α).
    Cum aliquo:

    neque post id tempus umquam summis nobiscum copiis hostes contenderunt,

    Caes. B. G. 5, 17 fin.; 1, 36:

    cum Sequanis bello,

    id. ib. 7, 67 fin.:

    cum eo armis,

    Cic. Att. 7, 9, 2:

    cum magnis legionibus parvā manu,

    Sall. C. 53, 3:

    cum barbaro,

    Nep. Con. 4, 3:

    cum victore,

    Hor. S. 1, 9, 42:

    mecum ingenio et arte,

    Prop. 2 (3), 24, 23 al.:

    cum eo de principatu,

    Nep. Arist. 1, 1; cf. id. Ages. 1, 4 al.:

    divitiis et sumptibus, non probitate neque industriā cum majoribus suis,

    Sall. J. 4, 7:

    humilitas cum dignitate et amplitudine,

    Cic. Rosc. Am. 47, 136.—So with acc. of neutr. pron.:

    tamenne vereris, ut possis haec contra Hortensium contendere?

    Cic. Quint. 25, 78.—
    (β).
    Contra aliquem:

    contra populum Romanum armis,

    Caes. B. G. 2, 13:

    tauri pro vitulis contra leones summā vi impetuque contendunt,

    Cic. Fin. 3, 20, 66:

    contra vim gravitatemque morbi,

    id. Phil. 9, 7, 15:

    nihil contra naturam universam,

    id. Off. 1, 31, 110; Cat. 64, 101.—
    * (γ).
    Adversus aliquem: non contendam ego adversus te, Anton. ap. Cic. Att. 14, 13, A, 2.—
    (δ).
    With dat. ( poet.):

    hirundo cycnis,

    Lucr. 3, 6:

    Homero,

    Prop. 1, 7, 3; 1, 14, 7:

    Pindaricis plectris,

    Stat. S. 1, 3, 101.—
    (ε).
    Inter se:

    hi cum tantopere de potentatu inter se multos annos contenderent,

    Caes. B. G. 1, 31, 4; 1, 5, 3:

    viribus inter se,

    Lucr. 3, 784.— Impers.:

    interim proelio equestri inter duas acies contendebatur,

    the contest was carried on, Caes. B. G. 2, 9.—
    (ζ).
    Absol.:

    proelio,

    Caes. B. G. 1, 48; 1, 50 fin.;

    3, 28 al.: magis virtute quam dolo,

    id. ib. 1, 13; Nep. Epam. 2, 5:

    translatio non habet quaestionem, de quā contendit orator, sed propter quam contendit,

    Quint. 3, 6, 72; cf. id. 6, 1, 50; 7, 9, 3 al.— Impers.:

    summo jure contenditur,

    Cic. Caecin. 23, 65:

    de his lite contenditur,

    Quint. 3, 4, 8:

    de personis judicatur, sed de rebus contenditur,

    id. 10, 5, 13.—
    * b.
    In auctions, to vie with in bidding, to bid against: is liceri non destitit;

    illi quoad videbatur ferri aliquo modo posse, contenderunt,

    Cic. Verr. 2, 3, 42, § 99.—
    3.
    ( Act.) To place together in comparison, to compare, contrast; constr. with cum, ad, the dat., or acc. only.
    (α).
    With cum: tuam iram contra cum ira Liberi, Naev. ap. Non. p. 259, 7; Caecil. ib. p. 259, 1:

    id cum defensione nostrā,

    Cic. Rosc. Am. 33, 93:

    rationem meam cum tuā ratione,

    id. N. D. 3, 4, 10; Tac. A. 4, 32 al.: suam vitam mecum, Licinius, Macer. ap. Non. p. 259, 3.—
    * (β).
    With ad: ut vim contendas tuam ad majestatem viri, Att. ap. Non. p. 259, 5 (Trag. Rel. v. 648 Rib.).—
    (γ).
    With dat.: Thestiadas Ledae, Lucil. ap. Non. p. 258, 30:

    vellera potantia Aquinatem fucum Sidonio ostro,

    Hor. Ep. 1, 10, 26; Aus. Grat. Act. 14 al.—
    (δ).
    With [p. 447] acc. only: anulum, Plaut. Fragm. ap. Non. p. 258, 29:

    ipsas causas, quae inter se confligunt,

    Cic. Cat. 2, 11, 25:

    leges,

    id. Inv. 2, 49, 145:

    suam quaeque nobilitatem, formam, opes,

    Tac. A. 12, 1:

    vetera et praesentia,

    id. ib. 13, 3.—
    4.
    ( Act.) To demand, ask, solicit, entreat, beg earnestly, to seek to gain:

    cum a me peteret et summe contenderet, ut suum propinquum defenderem,

    Cic. Quint. 24, 77:

    verecundius a te, si quae magna res mihi petenda esset, contenderem,

    id. Fam. 2, 6, 1; so,

    ab aliquo,

    id. Verr. 2, 2, 53, § 131; id. de Or. 1, 36, 166; id. Rosc. Am. 1, 4; id. Fam. 13, 7, 3; cf.:

    a magistris de proferendo die,

    id. ib. 12, 30, 5; id. Q. Fr. 3, 1, 5, § 15:

    ne quid contra aequitatem,

    id. Off. 2, 20, 71:

    omni opere, ut, etc.,

    Suet. Dom. 2:

    magno opere, ne, etc.,

    id. Aug. 27; id. Vit. 3:

    pertinaciter,

    id. Caes. 1.—
    5.
    ( Act.) To assert, affirm earnestly, to maintain or contend energetically.
    (α).
    With acc. and inf.:

    sic ego hoc contendo, me tibi ipsi adversario cujuscumque tribus rationem poposceris redditurum,

    Cic. Planc. 19, 48; id. Sest. 50, 107; id. Arch. 7, 15:

    apud eos contendit falsa esse delata,

    Nep. Them. 7, 2; id. Epam. 8, 1:

    illud pro me majoribusque meis contendere ausim, nihil nos... scientes fuisse,

    Liv. 6, 40, 5; Quint. prooem. § 11; 1, 2, 25; Suet. Calig. 15; id. Dom. 6; Lucr. 5, 1343; Cat. 44, 4; Ov. M. 2, 855; Hor. Ep. 1, 16, 37 al.—
    (β).
    Absol. (very rare):

    si manantia corpuscula iter claudunt, ut Asclepiades contendit,

    Cels. 1, praef. § 28.—Hence, contentus, a, um, P. a.
    A.
    Lit., stretched, strained, tense, tight:

    qui jam contento, jam laxo fune laborat,

    Hor. S. 2, 7, 20:

    acies oculorum,

    Lucr. 1, 325; cf.:

    contentis oculis prosequi aliquem,

    Suet. Tib. 7:

    contentis corporibus facilius feruntur onera (opp. remissa),

    Cic. Tusc. 2, 23, 54; cf.:

    contentā cervice trahunt plaustra (boves),

    Verg. G. 3, 536:

    Placideiani contento poplite miror Proelia,

    with the knee stiffly bent, Hor. S. 2, 7, 97.—
    B.
    Trop., eager, intent:

    contenta mens fuit in eā ratione,

    Lucr. 4, 965; cf. Ov. M. 15, 515:

    et contentā voce atrociter dicere et summissā leniter,

    Cic. Or. 17, 56:

    ad tribunatum contento studio cursuque veniamus,

    id. Sest. 6, 13.— Sup.:

    contentissimā voce clamitans,

    App. M. 4, p. 147.— Adv.: con-tentē, earnestly, with great exertion, vehemently:

    pro se dicere... mittere contentius,

    Cic. Tusc. 2, 24, 57; cf.:

    acriter atque contente pro suis decretis propugnare,

    Gell. 18, 1, 2:

    contentissime clamitare, App. Flor. n. 8: contentius ambulare,

    Cic. Tusc. 5, 34, 97:

    ornamentis iisdem uti fere licebit, alias contentius, alias summissius,

    id. de Or. 3, 55, 212:

    aliquid curiose atque contente lectitare,

    Gell. 3, 3, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > contendo

  • 2 accedo

    ac-cēdo, cessi, cessum, 3, v. n. ( perf. sync., accēstis, Verg. A. 1, 201), to go or come to or near, to approach (class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen., constr. with ad, in, the local adverbs, the acc., dat., infin., or absol.
    (α).
    With ad:

    accedam ad hominem,

    Plaut. Mil. 2, 6, 14; so,

    ad aedīs,

    id. Amph. 1, 1, 108:

    ad flammam,

    Ter. Andr. 1, 1, 103:

    omnīs ad aras,

    to beset every altar, Lucr. 5, 1199:

    ad oppidum,

    Caes. B. G. 2, 13:

    ad ludos,

    Cic. Pis. 27, 65:

    ad Caesarem supplex,

    id. Fam. 4, 4, 3: ad manum, to come to their hands (of fishes), id. Att. 2, 1, 7:

    ad Aquinum,

    id. Phil. 2, 41, 106; so,

    ad Heracleam,

    id. Verr. 2, 5, 49, § 129.— Impers.:

    ad eas (oleas) cum accederetur,

    Cic. Caecin. 8, 22.—
    (β).
    With in:

    ne in aedīs accederes,

    Cic. Caecin. 13, 36:

    in senatum,

    id. Att. 7, 4, 1:

    in Macedoniam,

    id. Phil. 10, 6:

    in funus aliorum,

    to join a funeral procession, id. Leg. 2, 26, 66 al. —
    (γ).
    With local adv.:

    eodem pacto, quo huc accessi, abscessero,

    Plaut. Trin. 3, 2, 84:

    illo,

    Cic. Caecin. 16, 46:

    quo,

    Sall. J. 14, 17.—
    (δ).
    With acc. (so, except the names of localities, only in poets and historians, but not in Caesar and Livy):

    juvat integros accedere fontīs atque haurire,

    Lucr. 1, 927, and 4, 2:

    Scyllaeam rabiem scopulosque,

    Verg. A. 1, 201:

    Sicanios portus,

    Sil. 14, 3; cf. id. 6, 604:

    Africam,

    Nep. Hann. 8:

    aliquem,

    Sall. J. 18, 9; 62, 1; Tac. H. 3, 24:

    classis Ostia cum magno commeatu accessit,

    Liv. 22, 37, 1:

    Carthaginem,

    Plin. Ep. 7, 27, 3.—
    (ε).
    With dat. ( poet.):

    delubris,

    Ov. M. 15, 745:

    silvis,

    id. ib. 5, 674: caelo (i. e. to become a god), id. ib. 15, 818, and 870.—
    * (ζ).
    With inf.:

    dum constanter accedo decerpere (rosas),

    App. M. 4, p. 143 med.
    (η).
    Absol.:

    accedam atque hanc appellabo,

    Plaut. Am. 1, 3, 17:

    deici nullo modo potuisse qui non accesserit,

    Cic. Caecin. 13, 36:

    accessit propius,

    ib. 8, 22:

    quoties voluit blandis accedere dictis,

    Ov. M. 3, 375 al. — Impers.: non potis accedi, Enn. ap. Cic. Tusc. 2, 16, 38 (Trag. v. 17 ed. Vahl.):

    quod eā proxime accedi poterat,

    Cic. Caecin. 8, 21.
    B.
    In partic.
    1.
    To approach a thing in a hostilemanner (like aggredior, adorior), to attack:

    acie instructa usque ad castra hostium accessit,

    Caes. B. G. 1, 51:

    sese propediem cum magno exercitu ad urbem accessurum,

    Sall. C. 32 fin.:

    ad manum,

    to fight hand to hand, to engage in close combat, Nep. Eum. 5, 2; Liv. 2, 30, 12:

    ad corpus alicujus,

    Cic. Q. Fr. 3, 2, 2: Atque accedit muros Romana juventus, Enn. ap. Gell. 10, 29 (Ann. v. 527 ed. Vahl.): hostīs accedere ventis navibus velivolis, id. ap. Macr. S. 6, 5 (Ann. v. 380 ib.);

    and, in malam part.,

    Ter. Heaut. 3, 3, 22.—
    2.
    Mercant. t. t.:

    accedere ad hastam,

    to attend an auction, Nep. Att. 6, 3; Liv. 43, 16, 2.—
    3.
    In late Lat.: ad manus (different from ad manum, B. 1), to be admitted to kiss hands, Capit. Maxim. 5.
    II.
    Fig.
    A.
    In gen., to come near to, to approach:

    haud invito ad aurīs sermo mi accessit,

    Ter. Hec. 3, 5, 32; so,

    clemens quidam sonus aurīs ejus accedit,

    App. M. 5, p. 160:

    si somnus non accessit,

    Cels. 3, 18; cf.:

    febris accedit,

    id. 3, 3 sq.:

    ubi accedent anni,

    Hor. S. 2, 2, 85; cf.:

    accedente senectā,

    id. Ep. 2, 2, 211.
    B.
    In partic.
    1.
    To come to or upon one, to happen to, to befall (a meaning in which it approaches so near to accĭdo that in many passages it has been proposed to change it to the latter; cf. Ruhnk. Rut. Lup. 1, p. 3; 2, p. 96; Dictat. in Ter. p. 222 and 225); constr. with ad or (more usually) with dat.:

    voluntas vostra si ad poëtam accesserit,

    Ter. Phorm. prol. 29:

    num tibi stultitia accessit?

    have you become a fool? Plaut. Am. 2, 2, 77:

    paulum vobis accessit pecuniae,

    Ter. Hec. 3, 5, 56:

    dolor accessit bonis viris, virtus non est imminuta,

    Cic. Att. 1, 16, 9:

    quo plus sibi aetatis accederet,

    id. de Or. 1, 60, 254 al.
    2.
    With the accessory idea of increase, to be added = addi; constr. with ad or dat.: primum facie (i. e. faciei) quod honestas accedit, Lucil. ap. Gell. 1, 14; so ap. Non. 35, 20:

    ad virtutis summam accedere nihil potest,

    Cic. Fin. 4, 24:

    Cassio animus accessit,

    id. Att. 5, 20; 7, 3; id. Clu. 60 al.:

    pretium agris,

    the price increases, advances, Plin. Ep. 6, 19, 1.— Absol.:

    plura accedere debent,

    Lucr. 2, 1129:

    accedit mors,

    Cic. Fin. 1, 18, 60; id. de Or. 2, 17, 73:

    quae jacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet,

    id. Arch. 6, 14 (so, not accenderet, is to be read).—If a new thought is to be added, it is expressed by accedit with quod ( add to this, that, etc.) when it implies a logical reason, but with ut ( beside this, it happens that, or it occurs that) when it implies an historical fact (cf. Zumpt, §

    621 and 626): accedit enim, quod patrem amo,

    Cic. Att. 13, 21: so Cael. ap. Cic. Fam. 8, 2; Cic. Rosc. Am. 8, 22; id. Att. 1, 92 al.; Caes. B. G. 3, 2; 4, 16; Sall. C. 11, 5;

    on the other hand: huc accedit uti, etc.,

    Lucr. 1, 192, 215, 265 al.:

    ad App. Claudii senectutem accedebat etiam ut caecus esset,

    Cic. de Sen. 6, 16; so id. Tusc. 1, 19, 43; id. Rosc. Am. 31, 86; id. Deiot. 1, 2; Caes. B. G. 3, 13; 5, 16 al. When several new ideas are added, they are introduced by res in the plur.: cum ad has suspiciones certissimae res accederent: quod per fines Sequanorum Helvetios transduxisset; quod obsides inter eos dandos curāsset;

    quod ea omnia, etc.,

    Caes. B. G. 1, 19. Sometimes the historical idea follows accedit, without ut:

    ad haec mala hoc mihi accedit etiam: haec Andria... gravida e Pamphilo est,

    Ter. Andr. 1, 3, 11:

    accedit illud: si maneo... cadendum est in unius potestatem,

    Cic. Att. 8, 3, 1.
    3.
    To give assent to, accede to, assent to, to agree with, to approve of; constr. with ad or dat. (with persons only, with dat.):

    accessit animus ad meam sententiam,

    Plaut. Aul. 2, 7, 13; so Cic. Verr. 2, 3, 28, § 69; Nep. Milt. 3, 5:

    Galba speciosiora suadentibus accessit,

    Tac. H. 1, 34; so Quint. 9, 4, 2 al.
    4.
    To come near to in resemblance, to resemble, be like; with ad or dat. (the latter most freq., esp. after Cic.):

    homines ad Deos nulla re propius accedunt quam salutem hominibus dando,

    Cic. Lig. 12:

    Antonio Philippus proximus accedebat,

    id. Brut. 147; cf. id. Verr. 2, 2, 3; id. de Or. 1, 62, 263; id. Ac. 2, 11, 36 al.
    5.
    To enter upon, to undertake; constr. with ad or in:

    in eandem infamiam,

    Plaut. Trin. 1, 2, 84:

    ad bellorum pericula,

    Cic. Balb. 10:

    ad poenam,

    to undertake the infliction of punishment, id. Off. 1, 25, 89:

    ad amicitiam Caesaris,

    Caes. B. C. 1, 48:

    ad vectiǵalia,

    to undertake their collection as contractor, Cic. Verr. 2, 3, 42:

    ad causam,

    the direction of a lawsuit, id. ib. 2, 2, 38; id. de Or. 1, 38, 175 al. But esp.:

    ad rem publicam,

    to enter upon the service of the state, Cic. Off. 1, 9, 28; id. Rosc. Am. 1 al.,‡

    Lewis & Short latin dictionary > accedo

  • 3 breve

    brĕvis, e, adj. (abl. breve, Varr. R. R. 2, 3, 2; comp. abl. breviore, Ov. Am. 2, 17, 22) [cf. brachus, Fest. p. 26], short, little, of small extent, in space and time (opp. longus; in space, in good class. prose, diff. from parvus, which designates that which fills a small space in length, breadth, and thickness; while brevis is used only of length in its different directions of breadth, height, or depth; and even of a circle, as merely a line, and without reference to the space enclosed, v. infra. In poets and postAug. prose brevis sometimes = parvus).
    I.
    Lit., in space.
    A.
    In distance, extent, short, little, small, narrow (opp. latus), Cic. Ac. 2, 29, 92:

    brevior via,

    Nep. Eum. 8, 5; Tib. 1, 10, 4:

    via brevis,

    Verg. E. 9, 23; Ov. M. 5, 253; Juv. 14, 223:

    cursus brevissimus,

    Verg. A. 3, 507:

    brevius iter,

    Ov. P. 1, 4, 32:

    cursu brevissimus Almo,

    id. M. 14, 329:

    quid mihi, quod lato non separor aequore, prodest? Num minus haec nobis tam brevis obstat aqua?

    so narrow a stream, id. H. 18, 174; cf.

    also brevis unda, opp. latum mare,

    id. ib. 19, 141 and 142:

    non Asiam brevioris aquae disterminat usquam fluctus ab Europā,

    Luc. 9, 957 (strictioris, Schol.); cf. id. 9, 317:

    brevissima terra,

    Plin. Ep. 10, 69, 2:

    in Euboico scopulus brevis emicat altō Gurgite,

    a small, narrow rock, Ov. M. 9, 226:

    brevibus Gyaris,

    Juv. 1, 73:

    scis In breve te cogi (sc. libellum),

    that you are closely rolled together, Hor. Ep. 1, 20, 8:

    quo brevius valent,

    the nearer, the more powerful are they in conflict, Tac. A. 6, 35.—
    2.
    Trop. of the journey of life:

    quid est, quod in hoc tam exiguo vitae curriculo et tam brevi tantis nos in laboribus exerceamus?

    Cic. Arch. 11, 28; cf.:

    vitae brevis cursus, gloriae sempiternus,

    id. Sest. 21, 47:

    tum brevior dirae mortis aperta via est,

    Tib. 1, 10, 4.—And poet. of the thread of life:

    fila vitae breviora,

    Ov. Tr. 5, 10, 46. —
    B.
    In height, short, small, low (opp. altus and sometimes longus);

    of the human figure: sed sedebat judex L. Aurifex, brevior ipse quam testis,

    Cic. de Or. 2, 60, 245:

    ut statura breves in digitos eriguntur,

    Quint. 2, 3, 8:

    forma,

    Ov. M. 5, 457:

    (puella) longa brevisque,

    id. Am. 2, 4, 36:

    brevis corpore,

    Suet. Galb. 3;

    id. Vit. Hor.—Of a maiden changed to a boy: et incomptis brevior mensura capillis,

    Ov. M. 9, 789.—

    Of other things: ut pleraque Alpium ab Italiā sicut breviora, ita arrectiora sunt,

    lower, Liv. 21, 35, 11:

    brevior ilex,

    Sen. Herc. Oet. 1641:

    mus,

    little, Ov. F. 2, 574. —
    C.
    In depth, small, little, shallow (opp. profundus):

    puteus,

    Juv. 3, 226:

    vada,

    Verg. A. 5, 221; Sen. Agam. 570.—Hence, subst.: brĕvia, ium, n., as in Gr. ta brachea, shallow places, shallows, shoals:

    tris Eurus ab alto In brevia et syrtis urget,

    Verg. A. 1, 111 (brevia vadosa dicit, per quae vadi pedibus potest, Serv.); Luc. 9, 338: neque discerni poterant incerta ab solidis, brevia a profundis, Tac. A. 1, 70:

    brevia litorum,

    id. ib. 6, 33 fin. —Perh. also in sing.:

    breve,

    Tac. A. 14, 29 Draeg. ad loc. (Ritter, brevia; al. breve litus).—
    2.
    Trop.:

    brevia, in quibus volutatur, incerta, ancipitia,

    difficulties, Sen. Ep. 22, 7.—
    D.
    Of the line of a circle:

    ubi circulus (i.e. arcticus) axem Ultimus extremum spatioque brevissimus ambit,

    makes the shortest path, Ov. M. 2, 517; cf.

    of similar orbits, of stars: absides breviores,

    Plin. 2. 15, 13, §

    63.—Of the circular course of a horse on the track: discit gyro breviore flecti,

    Sen. Hippol. 314. —
    II.
    Transf., of time.
    A.
    Lit. (the usu. signif. of the word), short, brief, small, little.
    1.
    In gen.:

    quanto, nox, fuisti longior hac proxumā, Tanto brevior dies ut fiat faciam,

    Plaut. Am. 1, 3, 51:

    breve spatium'st perferundi quae minitas mihi,

    id. Capt. 3, 5, 85:

    brevis hora,

    Lucr. 4, 179; so Ov. M. 4, 696: Pa. Brevin' an longinquo sermone? Mi. Tribus verbis, Plaut. Mil. 4, 2, 30:

    occasio,

    Ter. Eun. 3, 5, 57; Phaedr. 5, 8, 5:

    brevis hic est fructus homulleis,

    short is this enjoyment for little men, Lucr. 3, 927; cf.:

    MORS. PERFECIT. TVA. VT. TIBE. ESSENT. OMNIA. BREVIA. HONOS. FAMA. VIRTVSQVE. GLORIA. ATQVE. INGENIVM.,

    Inscr. Orell. 558:

    omnia brevia tolerabilia esse debent,

    Cic. Lael. 27, 104; id. Fin. 1, 12, 40; 2, 29, 94; id. Tusc. 1, 39, 94; Sen. Ira, 3, 43, 5:

    quoniam vita brevis est, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

    Sall. C. 1, 3; so,

    vitae summa brevis spem nos vetat incohare longam,

    Hor. C. 1, 4, 15; cf. id. ib. 1, 11, 6:

    aut omnia breviora aliquanto fuere, aut Saguntum principio anni captum,

    occupied a shorter time, Liv. 21, 15, 5:

    brevissimum tempus,

    id. 5, 6, 7:

    detrimentum,

    Quint. 11, 1, 10:

    arbitrium mortis,

    Tac. A. 15, 60:

    breves populi Romani amores,

    id. ib. 2, 41:

    tempus,

    Suet. Ner. 20 al.:

    nobis quom semel occidit brevis lux, nox est perpetua una dormienda,

    Cat. 5, 5:

    fructus,

    Lucr. 3, 914:

    aevum,

    Hor. C. 2, 16, 17; id. S. 2, 6, 97; id. Ep. 2, 1, 144; Plin. Pan. 78, 2:

    anni,

    Hor. C. 4, 13, 22:

    ver,

    Ov. M. 1, 118; 10, 85:

    flores rosae,

    quickly withering, short-lived, Hor. C. 2, 3, 13:

    lilium,

    id. ib. 1, 36, 16:

    cena,

    frugal, id. Ep. 1, 14, 35:

    mensa,

    id. A. P. 198:

    dominus,

    living but a short time, id. C. 2, 14, 24:

    stultitia,

    id. ib. 4, 12, 27:

    ira furor brevis est,

    id. Ep. 1, 2, 62:

    actio brevis atque concisa,

    Quint. 6, 4, 2:

    somnus,

    Sen. Troad. 441:

    nec gratius quicquam decore nec brevius,

    nothing is more acceptable, but nothing more perishable, fading, than beauty, Suet. Dom. 18:

    domus,

    Sen. Hippol. 762:

    fortuna,

    Sil. 4, 734.—
    2.
    Esp.
    a.
    Comp. brevius, with subj. clause, shorter, i.e. easier, more convenient:

    brevius visum urbana crimina incipi, quorum obvii testes erant,

    Tac. A. 13, 43: modo ne existimes brevius esse ab urbe mitti, Trag. ap. Plin. Ep. 10, 40 (49), 3.—
    b.
    In brevi spatio, brevi spatio, in brevi tempore, brevi tempore, and absol. brevi or in brevi, in a short time, shortly (before or after) (brevi tempore and brevi are class.; the latter, as in Gr. en brachei, to be considered as neuter, without supplying tempore):

    inque brevi spatio mutantur saecla animantum,

    Lucr. 2, 77; so Ter. Heaut. 5, 2, 2; Suet. Claud. 12; id. Ner. 30; cf.:

    in multo breviore temporis spatio,

    id. Aug. 22:

    multa brevi spatio simulacra geruntur,

    Lucr. 4, 160; Sall. J. 87, 3:

    spatio brevi,

    Hor. C. 1, 11, 6:

    res publica per vos brevi tempore jus suum recuperabit,

    Cic. Fam. 12, 2, 3; 5, 21, 2; id. Tusc. 2, 2, 5; Caes. B. G. 1, 40, 11; Nep. Milt. 2, 1; id. Them. 1, 4; Suet. Caes. 3:

    sic ille affectus, brevi postea est mortuus,

    soon after, Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142 (Zumpt;

    acc. to MSS. perbrevi).—So brevi post = paulo post: brevi post Marcellus Romam venit,

    Liv. 33, 37, 9; 24, 3, 14:

    brevi deinde,

    id. 24, 4, 9: (Britanni) tantum usu cotidiano et exercitatione efficiunt, uti in declivi ac praecipiti loco incitatos equos sustinere et brevi ( in a short time, i.e. with great rapidity) moderari ac flectere consuerint, Caes. B. G. 4, 33 fin. Herz. and Held.:

    fama tanti facinoris per omnem Africam brevi divolgatur,

    Sall. J. 13, 1; Nep. Them. 4, 4:

    mirantur tam brevi rem Romanam crevisse,

    Liv. 1, 9, 9:

    brevi omnia subegit,

    Suet. Caes. 34; so id. Aug. 17; 65; id. Vesp. 5; id. Gram. 3; Gell. 1, 15, 18: scire in brevi, Afran. ap. Charis. p. 186 P.; Flor. 1, 1, 15.—
    c.
    Brevi, a short time, a little while: [p. 251] cunctatusque brevi, contortam viribus hastam in Persea misit, Ov. M. 5, 32; cf.:

    illa brevi spatio silet,

    id. ib. 7, 307; so,

    * breve,

    Cat. 61, 187.—
    d.
    Ad breve, for a short time, Suet. Tib. 68; cf.:

    ad breve quoddam tempus,

    Cic. Cat. 1, 13, 31.—
    B.
    Transf. to things done or taking place in a short time; so most freq.
    1.
    Of discourse, short, brief, concise (most freq. in Cic. and Quint.):

    narratio,

    Cic. Inv. 1, 20, 28; id. de Or. 3, 50, 196: laudatio;

    comprehensio et ambitus ille verborum erat apud illum contractus et brevis,

    id. Brut. 44, 162; cf. id. de Or. 2, 80, 326:

    nunc venio ad illa tua brevia: et primum illud, quo nihil potest esse brevius: bonum omne laudabile, etc.,

    id. Fin. 4, 18, 48:

    quam falsa re! quam brevia responsu!

    id. Clu. 59, 164: urbanitas est virtus quaedam in breve dictum coacta, Dom. Mars. ap. Quint. 6, 3, 104:

    Homerus brevem eloquentiam Menelao dedit,

    Quint. 12, 10, 64 (brevis = ou polumuthos, Hom. Il. 3, 214):

    breviores commentarii,

    Quint. 3, 8, 58:

    annotatio,

    id. 10, 7, 31:

    brevia illa atque concisa,

    id. 10, 7, 10; so,

    sententiae,

    id. 10, 1, 60:

    causae,

    id. 6, 1, 8:

    docendi compendia,

    id. 1, 1, 24:

    comprehensiones,

    id. 12, 2, 19:

    quod ut brevissimo pateat exemplo,

    id. 3, 6, 10: commendatio, requiring few words, i.e. moderate, Plin. 11, 42, 97, § 240.— Meton. of a speaker or orator, brief:

    multos imitatio brevitatis decipit, ut cum se breves putent esse, longissimi sint,

    Cic. Inv. 1, 20, 38:

    brevior in scribendo,

    id. Att. 5, 6, 2:

    brevis esse laboro, Obscurus fio,

    Hor. A. P. 25:

    in eloquendo brevis,

    Quint. 10, 1, 63:

    densus et brevis et semper instans sibi Thucydides,

    id. 10, 1, 73.—Hence, brĕvī, adv., briefly, in few words (freq. and class.):

    brevi pro breviter M. Tullius de Orat. ad Quintum fratrem (1, 8, 34): ac ne plura quidem quae sunt innumerabilia consecter, comprehendam brevi,

    Charis. p. 176 P.:

    id percurram brevi,

    Cic. Caecin. 32, 94:

    aliquid explicare,

    id. Planc. 40, 95 Wund.:

    circumscribere et definire,

    id. Sest. 45, 97; so id. ib. 5, 12 Orell. N. cr.; id. Fin. 1, 17, 55:

    complecti,

    id. de Or. 1, 42, 190:

    exponere,

    id. ib. 1, 46, 203:

    reprehendere,

    id. Inv. 1, 9, 12:

    reddere,

    id. Leg. 2, 14, 34:

    respondere,

    id. Fam. 3, 8, 1:

    perscribere,

    id. ib. 4, 5, 1; so Auct. Her. 4, 26, 35; 35, 47 al.; cf.:

    in brevi,

    Quint. 9, 4, 32.—So once in epistolary style: breve facere, to be short or brief:

    quid scribam? breve faciam,

    Cic. Att. 11, 7, 6; cf.:

    longum est ea dicere, sed hoc breve dicam,

    id. Sest. 5, 12.—Once, in breve cogere (diff. from I. A.), to comprise in few words, bring into a small compass:

    in breve coactae causae,

    Liv. 39, 47, 5; cf.:

    in breve coactio causae,

    Gai. Inst. 4, 15.— In late Lat. subst.: brĕvis, is, m. (sc. liber—acc. to another reading, brĕve, is, n.), a short catalogue, summary, = breviarium:

    brevis nominum,

    Vop. Aur. 36; so id. Bonos. 15; Lampr. Alex. Sev. 21; Hier. Ep. 5, n. 2 al.—
    2.
    Of a short syllable;

    rarely as adj.: Syllaba longa brevi subjecta vocatur iambus,

    Hor. A. P. 251:

    a brevis, gre brevis, faciet tamen longam priorem,

    Quint. 9, 4, 86 et saep.—More freq. subst.: brĕvis, is, f. (sc. syllaba):

    dactylus, qui est e longā et duabus brevibus,

    Cic. Or. 64, 217 sq.:

    in fine pro longā accipi brevem,

    Quint. 9, 4, 93; 9, 4, 86:

    plurimum habent celeritatis breves,

    id. 9, 4, 91.—

    Hence also once of a syllable long by position, but pronounced short: indoctus dicimus brevi primā litterā, insanus productā: inhumanus brevi, infelix longā,

    Cic. Or. 48, 159 Meyer N. cr.; cf. Gell. 2, 17 sqq., and Schütz Lex. Cic. s. v. brevis.—
    C.
    For parvus, exiguus, little, small:

    exigua pars brevisque,

    Lucr. 5, 591:

    Canidia brevibus implicata viperis,

    Hor. Epod. 5, 15:

    Alecto brevibus torquata colubris,

    Ov. H. 2, 119:

    brevi latere ac pede longo est,

    Hor. S. 1, 2, 93; cf.

    just before: breve quod caput, ardua cervix, v. 89, and brevis alvus,

    Verg. G. 3, 80 (on the other hand, Nemes. 244:

    parvae alvi): mus,

    Ov. F. 2, 574:

    forma (sc. pueri in stellionem mutati),

    id. M. 5, 457.—

    So, lapathi herba,

    Hor. S. 2, 4, 29 (brevis = parva, non excrescens in altum, Schol. Cruqu.):

    folia breviora,

    id. Ep. 1, 19, 26 (minor corona, Schol. Cruqu.):

    census,

    id. C. 2, 15, 13:

    pondus,

    id. S. 2, 2, 37:

    impensa,

    Ov. H. 7, 188 Ruhnk.:

    sigillum,

    id. M. 6, 86:

    insulae,

    Pall. 1, 28, 1; cf. Juv. 1, 73: vasculum, Pall. Apr. 8, 4:

    offulae,

    id. 1, 29, 4:

    pantheris in candido breves macularum oculi,

    Plin. 8, 17, 23, § 62.—With nom. abstr.:

    breve in exiguo marmore nomen ero,

    Prop. 2, 1, 72; Sen. Oedip. 935.—So, pondus, Hor. S. 2, 2, 37 al.—Hence, brĕ-vĭter, adv., shortly, briefly, etc.
    1.
    Of space (acc. to I.) (rare): seu libeat, curvo brevius convertere gyro, shorter, i. e. in a smaller circle, Tib. 4, 1, 94:

    parvo brevius quam totus,

    a little less than the whole, Plin. 2, 67, 67, § 168:

    Sarmatae, omisso arcu, quo brevius valent, contis gladiisque ruerent,

    Tac. A. 6, 35.—Far more freq. in prose and poetry,
    2.
    (Acc. to II. A. b. and c.) Of time, in a short time.
    a.
    In gen.:

    iratum breviter vites, inimicum diu, Publ. Syr. v. 249 Rib.: sapiens, cum breviter et strictim colore atque vultu motus est,

    Gell. 19, 1, 20.—
    b.
    Esp.
    (α).
    In expression, briefly, in brief, in few words, concisely, summarily:

    sed breviter paucis praestat comprendere multa,

    Lucr. 6, 1082: multa breviter et commode dicta (sc. apophthegmata; cf. Cic. Off. 1, 29, 104) memoriae mandabam, Cic. Lael. 1, 1:

    rem totam breviter cognoscite,

    id. Verr. 2, 2, 69, § 169; 2, 3, 27, § 67; so id. de Or. 2, 83, 340:

    summatim breviterque describere,

    id. Or. 15, 50:

    breviter tangere,

    id. Off. 3, 2, 8 Beier N. cr.:

    breviter et modice disserere,

    Sall. J. 111, 1:

    adicere aliquid,

    Quint. 9, 3, 100; cf. also Verg. A. 2, 11; 4, 632; 6, 321; Ov. M. 2, 783:

    omnia soli Forsan Pacuvio breviter dabit (i.e. paucis testamenti verbis, quibus heres ex asse scribetur),

    Juv. 12, 125 Web. (cf. id. 1, 68: beatum exiguis tabulis).— Comp., Cic. Fin. 4, 10, 26; Quint. 8, prooem. § 1; 8, 6, 61; 9, 2, 16; 10, 1, 49; 11, 1, 5 al.— Sup., Cic. N. D. 2, 1, 3; id. Div. 1, 32, 70; Quint. 1, 10, 1; 4, 2, 113 al.—
    (β).
    Of syllables:

    quibus in verbis eae primae litterae sunt quae in sapiente atque felice, producte dicitur, in ceteris omnibus breviter,

    Cic. Or. 48, 159.

    Lewis & Short latin dictionary > breve

  • 4 brevi

    brĕvis, e, adj. (abl. breve, Varr. R. R. 2, 3, 2; comp. abl. breviore, Ov. Am. 2, 17, 22) [cf. brachus, Fest. p. 26], short, little, of small extent, in space and time (opp. longus; in space, in good class. prose, diff. from parvus, which designates that which fills a small space in length, breadth, and thickness; while brevis is used only of length in its different directions of breadth, height, or depth; and even of a circle, as merely a line, and without reference to the space enclosed, v. infra. In poets and postAug. prose brevis sometimes = parvus).
    I.
    Lit., in space.
    A.
    In distance, extent, short, little, small, narrow (opp. latus), Cic. Ac. 2, 29, 92:

    brevior via,

    Nep. Eum. 8, 5; Tib. 1, 10, 4:

    via brevis,

    Verg. E. 9, 23; Ov. M. 5, 253; Juv. 14, 223:

    cursus brevissimus,

    Verg. A. 3, 507:

    brevius iter,

    Ov. P. 1, 4, 32:

    cursu brevissimus Almo,

    id. M. 14, 329:

    quid mihi, quod lato non separor aequore, prodest? Num minus haec nobis tam brevis obstat aqua?

    so narrow a stream, id. H. 18, 174; cf.

    also brevis unda, opp. latum mare,

    id. ib. 19, 141 and 142:

    non Asiam brevioris aquae disterminat usquam fluctus ab Europā,

    Luc. 9, 957 (strictioris, Schol.); cf. id. 9, 317:

    brevissima terra,

    Plin. Ep. 10, 69, 2:

    in Euboico scopulus brevis emicat altō Gurgite,

    a small, narrow rock, Ov. M. 9, 226:

    brevibus Gyaris,

    Juv. 1, 73:

    scis In breve te cogi (sc. libellum),

    that you are closely rolled together, Hor. Ep. 1, 20, 8:

    quo brevius valent,

    the nearer, the more powerful are they in conflict, Tac. A. 6, 35.—
    2.
    Trop. of the journey of life:

    quid est, quod in hoc tam exiguo vitae curriculo et tam brevi tantis nos in laboribus exerceamus?

    Cic. Arch. 11, 28; cf.:

    vitae brevis cursus, gloriae sempiternus,

    id. Sest. 21, 47:

    tum brevior dirae mortis aperta via est,

    Tib. 1, 10, 4.—And poet. of the thread of life:

    fila vitae breviora,

    Ov. Tr. 5, 10, 46. —
    B.
    In height, short, small, low (opp. altus and sometimes longus);

    of the human figure: sed sedebat judex L. Aurifex, brevior ipse quam testis,

    Cic. de Or. 2, 60, 245:

    ut statura breves in digitos eriguntur,

    Quint. 2, 3, 8:

    forma,

    Ov. M. 5, 457:

    (puella) longa brevisque,

    id. Am. 2, 4, 36:

    brevis corpore,

    Suet. Galb. 3;

    id. Vit. Hor.—Of a maiden changed to a boy: et incomptis brevior mensura capillis,

    Ov. M. 9, 789.—

    Of other things: ut pleraque Alpium ab Italiā sicut breviora, ita arrectiora sunt,

    lower, Liv. 21, 35, 11:

    brevior ilex,

    Sen. Herc. Oet. 1641:

    mus,

    little, Ov. F. 2, 574. —
    C.
    In depth, small, little, shallow (opp. profundus):

    puteus,

    Juv. 3, 226:

    vada,

    Verg. A. 5, 221; Sen. Agam. 570.—Hence, subst.: brĕvia, ium, n., as in Gr. ta brachea, shallow places, shallows, shoals:

    tris Eurus ab alto In brevia et syrtis urget,

    Verg. A. 1, 111 (brevia vadosa dicit, per quae vadi pedibus potest, Serv.); Luc. 9, 338: neque discerni poterant incerta ab solidis, brevia a profundis, Tac. A. 1, 70:

    brevia litorum,

    id. ib. 6, 33 fin. —Perh. also in sing.:

    breve,

    Tac. A. 14, 29 Draeg. ad loc. (Ritter, brevia; al. breve litus).—
    2.
    Trop.:

    brevia, in quibus volutatur, incerta, ancipitia,

    difficulties, Sen. Ep. 22, 7.—
    D.
    Of the line of a circle:

    ubi circulus (i.e. arcticus) axem Ultimus extremum spatioque brevissimus ambit,

    makes the shortest path, Ov. M. 2, 517; cf.

    of similar orbits, of stars: absides breviores,

    Plin. 2. 15, 13, §

    63.—Of the circular course of a horse on the track: discit gyro breviore flecti,

    Sen. Hippol. 314. —
    II.
    Transf., of time.
    A.
    Lit. (the usu. signif. of the word), short, brief, small, little.
    1.
    In gen.:

    quanto, nox, fuisti longior hac proxumā, Tanto brevior dies ut fiat faciam,

    Plaut. Am. 1, 3, 51:

    breve spatium'st perferundi quae minitas mihi,

    id. Capt. 3, 5, 85:

    brevis hora,

    Lucr. 4, 179; so Ov. M. 4, 696: Pa. Brevin' an longinquo sermone? Mi. Tribus verbis, Plaut. Mil. 4, 2, 30:

    occasio,

    Ter. Eun. 3, 5, 57; Phaedr. 5, 8, 5:

    brevis hic est fructus homulleis,

    short is this enjoyment for little men, Lucr. 3, 927; cf.:

    MORS. PERFECIT. TVA. VT. TIBE. ESSENT. OMNIA. BREVIA. HONOS. FAMA. VIRTVSQVE. GLORIA. ATQVE. INGENIVM.,

    Inscr. Orell. 558:

    omnia brevia tolerabilia esse debent,

    Cic. Lael. 27, 104; id. Fin. 1, 12, 40; 2, 29, 94; id. Tusc. 1, 39, 94; Sen. Ira, 3, 43, 5:

    quoniam vita brevis est, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

    Sall. C. 1, 3; so,

    vitae summa brevis spem nos vetat incohare longam,

    Hor. C. 1, 4, 15; cf. id. ib. 1, 11, 6:

    aut omnia breviora aliquanto fuere, aut Saguntum principio anni captum,

    occupied a shorter time, Liv. 21, 15, 5:

    brevissimum tempus,

    id. 5, 6, 7:

    detrimentum,

    Quint. 11, 1, 10:

    arbitrium mortis,

    Tac. A. 15, 60:

    breves populi Romani amores,

    id. ib. 2, 41:

    tempus,

    Suet. Ner. 20 al.:

    nobis quom semel occidit brevis lux, nox est perpetua una dormienda,

    Cat. 5, 5:

    fructus,

    Lucr. 3, 914:

    aevum,

    Hor. C. 2, 16, 17; id. S. 2, 6, 97; id. Ep. 2, 1, 144; Plin. Pan. 78, 2:

    anni,

    Hor. C. 4, 13, 22:

    ver,

    Ov. M. 1, 118; 10, 85:

    flores rosae,

    quickly withering, short-lived, Hor. C. 2, 3, 13:

    lilium,

    id. ib. 1, 36, 16:

    cena,

    frugal, id. Ep. 1, 14, 35:

    mensa,

    id. A. P. 198:

    dominus,

    living but a short time, id. C. 2, 14, 24:

    stultitia,

    id. ib. 4, 12, 27:

    ira furor brevis est,

    id. Ep. 1, 2, 62:

    actio brevis atque concisa,

    Quint. 6, 4, 2:

    somnus,

    Sen. Troad. 441:

    nec gratius quicquam decore nec brevius,

    nothing is more acceptable, but nothing more perishable, fading, than beauty, Suet. Dom. 18:

    domus,

    Sen. Hippol. 762:

    fortuna,

    Sil. 4, 734.—
    2.
    Esp.
    a.
    Comp. brevius, with subj. clause, shorter, i.e. easier, more convenient:

    brevius visum urbana crimina incipi, quorum obvii testes erant,

    Tac. A. 13, 43: modo ne existimes brevius esse ab urbe mitti, Trag. ap. Plin. Ep. 10, 40 (49), 3.—
    b.
    In brevi spatio, brevi spatio, in brevi tempore, brevi tempore, and absol. brevi or in brevi, in a short time, shortly (before or after) (brevi tempore and brevi are class.; the latter, as in Gr. en brachei, to be considered as neuter, without supplying tempore):

    inque brevi spatio mutantur saecla animantum,

    Lucr. 2, 77; so Ter. Heaut. 5, 2, 2; Suet. Claud. 12; id. Ner. 30; cf.:

    in multo breviore temporis spatio,

    id. Aug. 22:

    multa brevi spatio simulacra geruntur,

    Lucr. 4, 160; Sall. J. 87, 3:

    spatio brevi,

    Hor. C. 1, 11, 6:

    res publica per vos brevi tempore jus suum recuperabit,

    Cic. Fam. 12, 2, 3; 5, 21, 2; id. Tusc. 2, 2, 5; Caes. B. G. 1, 40, 11; Nep. Milt. 2, 1; id. Them. 1, 4; Suet. Caes. 3:

    sic ille affectus, brevi postea est mortuus,

    soon after, Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142 (Zumpt;

    acc. to MSS. perbrevi).—So brevi post = paulo post: brevi post Marcellus Romam venit,

    Liv. 33, 37, 9; 24, 3, 14:

    brevi deinde,

    id. 24, 4, 9: (Britanni) tantum usu cotidiano et exercitatione efficiunt, uti in declivi ac praecipiti loco incitatos equos sustinere et brevi ( in a short time, i.e. with great rapidity) moderari ac flectere consuerint, Caes. B. G. 4, 33 fin. Herz. and Held.:

    fama tanti facinoris per omnem Africam brevi divolgatur,

    Sall. J. 13, 1; Nep. Them. 4, 4:

    mirantur tam brevi rem Romanam crevisse,

    Liv. 1, 9, 9:

    brevi omnia subegit,

    Suet. Caes. 34; so id. Aug. 17; 65; id. Vesp. 5; id. Gram. 3; Gell. 1, 15, 18: scire in brevi, Afran. ap. Charis. p. 186 P.; Flor. 1, 1, 15.—
    c.
    Brevi, a short time, a little while: [p. 251] cunctatusque brevi, contortam viribus hastam in Persea misit, Ov. M. 5, 32; cf.:

    illa brevi spatio silet,

    id. ib. 7, 307; so,

    * breve,

    Cat. 61, 187.—
    d.
    Ad breve, for a short time, Suet. Tib. 68; cf.:

    ad breve quoddam tempus,

    Cic. Cat. 1, 13, 31.—
    B.
    Transf. to things done or taking place in a short time; so most freq.
    1.
    Of discourse, short, brief, concise (most freq. in Cic. and Quint.):

    narratio,

    Cic. Inv. 1, 20, 28; id. de Or. 3, 50, 196: laudatio;

    comprehensio et ambitus ille verborum erat apud illum contractus et brevis,

    id. Brut. 44, 162; cf. id. de Or. 2, 80, 326:

    nunc venio ad illa tua brevia: et primum illud, quo nihil potest esse brevius: bonum omne laudabile, etc.,

    id. Fin. 4, 18, 48:

    quam falsa re! quam brevia responsu!

    id. Clu. 59, 164: urbanitas est virtus quaedam in breve dictum coacta, Dom. Mars. ap. Quint. 6, 3, 104:

    Homerus brevem eloquentiam Menelao dedit,

    Quint. 12, 10, 64 (brevis = ou polumuthos, Hom. Il. 3, 214):

    breviores commentarii,

    Quint. 3, 8, 58:

    annotatio,

    id. 10, 7, 31:

    brevia illa atque concisa,

    id. 10, 7, 10; so,

    sententiae,

    id. 10, 1, 60:

    causae,

    id. 6, 1, 8:

    docendi compendia,

    id. 1, 1, 24:

    comprehensiones,

    id. 12, 2, 19:

    quod ut brevissimo pateat exemplo,

    id. 3, 6, 10: commendatio, requiring few words, i.e. moderate, Plin. 11, 42, 97, § 240.— Meton. of a speaker or orator, brief:

    multos imitatio brevitatis decipit, ut cum se breves putent esse, longissimi sint,

    Cic. Inv. 1, 20, 38:

    brevior in scribendo,

    id. Att. 5, 6, 2:

    brevis esse laboro, Obscurus fio,

    Hor. A. P. 25:

    in eloquendo brevis,

    Quint. 10, 1, 63:

    densus et brevis et semper instans sibi Thucydides,

    id. 10, 1, 73.—Hence, brĕvī, adv., briefly, in few words (freq. and class.):

    brevi pro breviter M. Tullius de Orat. ad Quintum fratrem (1, 8, 34): ac ne plura quidem quae sunt innumerabilia consecter, comprehendam brevi,

    Charis. p. 176 P.:

    id percurram brevi,

    Cic. Caecin. 32, 94:

    aliquid explicare,

    id. Planc. 40, 95 Wund.:

    circumscribere et definire,

    id. Sest. 45, 97; so id. ib. 5, 12 Orell. N. cr.; id. Fin. 1, 17, 55:

    complecti,

    id. de Or. 1, 42, 190:

    exponere,

    id. ib. 1, 46, 203:

    reprehendere,

    id. Inv. 1, 9, 12:

    reddere,

    id. Leg. 2, 14, 34:

    respondere,

    id. Fam. 3, 8, 1:

    perscribere,

    id. ib. 4, 5, 1; so Auct. Her. 4, 26, 35; 35, 47 al.; cf.:

    in brevi,

    Quint. 9, 4, 32.—So once in epistolary style: breve facere, to be short or brief:

    quid scribam? breve faciam,

    Cic. Att. 11, 7, 6; cf.:

    longum est ea dicere, sed hoc breve dicam,

    id. Sest. 5, 12.—Once, in breve cogere (diff. from I. A.), to comprise in few words, bring into a small compass:

    in breve coactae causae,

    Liv. 39, 47, 5; cf.:

    in breve coactio causae,

    Gai. Inst. 4, 15.— In late Lat. subst.: brĕvis, is, m. (sc. liber—acc. to another reading, brĕve, is, n.), a short catalogue, summary, = breviarium:

    brevis nominum,

    Vop. Aur. 36; so id. Bonos. 15; Lampr. Alex. Sev. 21; Hier. Ep. 5, n. 2 al.—
    2.
    Of a short syllable;

    rarely as adj.: Syllaba longa brevi subjecta vocatur iambus,

    Hor. A. P. 251:

    a brevis, gre brevis, faciet tamen longam priorem,

    Quint. 9, 4, 86 et saep.—More freq. subst.: brĕvis, is, f. (sc. syllaba):

    dactylus, qui est e longā et duabus brevibus,

    Cic. Or. 64, 217 sq.:

    in fine pro longā accipi brevem,

    Quint. 9, 4, 93; 9, 4, 86:

    plurimum habent celeritatis breves,

    id. 9, 4, 91.—

    Hence also once of a syllable long by position, but pronounced short: indoctus dicimus brevi primā litterā, insanus productā: inhumanus brevi, infelix longā,

    Cic. Or. 48, 159 Meyer N. cr.; cf. Gell. 2, 17 sqq., and Schütz Lex. Cic. s. v. brevis.—
    C.
    For parvus, exiguus, little, small:

    exigua pars brevisque,

    Lucr. 5, 591:

    Canidia brevibus implicata viperis,

    Hor. Epod. 5, 15:

    Alecto brevibus torquata colubris,

    Ov. H. 2, 119:

    brevi latere ac pede longo est,

    Hor. S. 1, 2, 93; cf.

    just before: breve quod caput, ardua cervix, v. 89, and brevis alvus,

    Verg. G. 3, 80 (on the other hand, Nemes. 244:

    parvae alvi): mus,

    Ov. F. 2, 574:

    forma (sc. pueri in stellionem mutati),

    id. M. 5, 457.—

    So, lapathi herba,

    Hor. S. 2, 4, 29 (brevis = parva, non excrescens in altum, Schol. Cruqu.):

    folia breviora,

    id. Ep. 1, 19, 26 (minor corona, Schol. Cruqu.):

    census,

    id. C. 2, 15, 13:

    pondus,

    id. S. 2, 2, 37:

    impensa,

    Ov. H. 7, 188 Ruhnk.:

    sigillum,

    id. M. 6, 86:

    insulae,

    Pall. 1, 28, 1; cf. Juv. 1, 73: vasculum, Pall. Apr. 8, 4:

    offulae,

    id. 1, 29, 4:

    pantheris in candido breves macularum oculi,

    Plin. 8, 17, 23, § 62.—With nom. abstr.:

    breve in exiguo marmore nomen ero,

    Prop. 2, 1, 72; Sen. Oedip. 935.—So, pondus, Hor. S. 2, 2, 37 al.—Hence, brĕ-vĭter, adv., shortly, briefly, etc.
    1.
    Of space (acc. to I.) (rare): seu libeat, curvo brevius convertere gyro, shorter, i. e. in a smaller circle, Tib. 4, 1, 94:

    parvo brevius quam totus,

    a little less than the whole, Plin. 2, 67, 67, § 168:

    Sarmatae, omisso arcu, quo brevius valent, contis gladiisque ruerent,

    Tac. A. 6, 35.—Far more freq. in prose and poetry,
    2.
    (Acc. to II. A. b. and c.) Of time, in a short time.
    a.
    In gen.:

    iratum breviter vites, inimicum diu, Publ. Syr. v. 249 Rib.: sapiens, cum breviter et strictim colore atque vultu motus est,

    Gell. 19, 1, 20.—
    b.
    Esp.
    (α).
    In expression, briefly, in brief, in few words, concisely, summarily:

    sed breviter paucis praestat comprendere multa,

    Lucr. 6, 1082: multa breviter et commode dicta (sc. apophthegmata; cf. Cic. Off. 1, 29, 104) memoriae mandabam, Cic. Lael. 1, 1:

    rem totam breviter cognoscite,

    id. Verr. 2, 2, 69, § 169; 2, 3, 27, § 67; so id. de Or. 2, 83, 340:

    summatim breviterque describere,

    id. Or. 15, 50:

    breviter tangere,

    id. Off. 3, 2, 8 Beier N. cr.:

    breviter et modice disserere,

    Sall. J. 111, 1:

    adicere aliquid,

    Quint. 9, 3, 100; cf. also Verg. A. 2, 11; 4, 632; 6, 321; Ov. M. 2, 783:

    omnia soli Forsan Pacuvio breviter dabit (i.e. paucis testamenti verbis, quibus heres ex asse scribetur),

    Juv. 12, 125 Web. (cf. id. 1, 68: beatum exiguis tabulis).— Comp., Cic. Fin. 4, 10, 26; Quint. 8, prooem. § 1; 8, 6, 61; 9, 2, 16; 10, 1, 49; 11, 1, 5 al.— Sup., Cic. N. D. 2, 1, 3; id. Div. 1, 32, 70; Quint. 1, 10, 1; 4, 2, 113 al.—
    (β).
    Of syllables:

    quibus in verbis eae primae litterae sunt quae in sapiente atque felice, producte dicitur, in ceteris omnibus breviter,

    Cic. Or. 48, 159.

    Lewis & Short latin dictionary > brevi

  • 5 brevia

    brĕvis, e, adj. (abl. breve, Varr. R. R. 2, 3, 2; comp. abl. breviore, Ov. Am. 2, 17, 22) [cf. brachus, Fest. p. 26], short, little, of small extent, in space and time (opp. longus; in space, in good class. prose, diff. from parvus, which designates that which fills a small space in length, breadth, and thickness; while brevis is used only of length in its different directions of breadth, height, or depth; and even of a circle, as merely a line, and without reference to the space enclosed, v. infra. In poets and postAug. prose brevis sometimes = parvus).
    I.
    Lit., in space.
    A.
    In distance, extent, short, little, small, narrow (opp. latus), Cic. Ac. 2, 29, 92:

    brevior via,

    Nep. Eum. 8, 5; Tib. 1, 10, 4:

    via brevis,

    Verg. E. 9, 23; Ov. M. 5, 253; Juv. 14, 223:

    cursus brevissimus,

    Verg. A. 3, 507:

    brevius iter,

    Ov. P. 1, 4, 32:

    cursu brevissimus Almo,

    id. M. 14, 329:

    quid mihi, quod lato non separor aequore, prodest? Num minus haec nobis tam brevis obstat aqua?

    so narrow a stream, id. H. 18, 174; cf.

    also brevis unda, opp. latum mare,

    id. ib. 19, 141 and 142:

    non Asiam brevioris aquae disterminat usquam fluctus ab Europā,

    Luc. 9, 957 (strictioris, Schol.); cf. id. 9, 317:

    brevissima terra,

    Plin. Ep. 10, 69, 2:

    in Euboico scopulus brevis emicat altō Gurgite,

    a small, narrow rock, Ov. M. 9, 226:

    brevibus Gyaris,

    Juv. 1, 73:

    scis In breve te cogi (sc. libellum),

    that you are closely rolled together, Hor. Ep. 1, 20, 8:

    quo brevius valent,

    the nearer, the more powerful are they in conflict, Tac. A. 6, 35.—
    2.
    Trop. of the journey of life:

    quid est, quod in hoc tam exiguo vitae curriculo et tam brevi tantis nos in laboribus exerceamus?

    Cic. Arch. 11, 28; cf.:

    vitae brevis cursus, gloriae sempiternus,

    id. Sest. 21, 47:

    tum brevior dirae mortis aperta via est,

    Tib. 1, 10, 4.—And poet. of the thread of life:

    fila vitae breviora,

    Ov. Tr. 5, 10, 46. —
    B.
    In height, short, small, low (opp. altus and sometimes longus);

    of the human figure: sed sedebat judex L. Aurifex, brevior ipse quam testis,

    Cic. de Or. 2, 60, 245:

    ut statura breves in digitos eriguntur,

    Quint. 2, 3, 8:

    forma,

    Ov. M. 5, 457:

    (puella) longa brevisque,

    id. Am. 2, 4, 36:

    brevis corpore,

    Suet. Galb. 3;

    id. Vit. Hor.—Of a maiden changed to a boy: et incomptis brevior mensura capillis,

    Ov. M. 9, 789.—

    Of other things: ut pleraque Alpium ab Italiā sicut breviora, ita arrectiora sunt,

    lower, Liv. 21, 35, 11:

    brevior ilex,

    Sen. Herc. Oet. 1641:

    mus,

    little, Ov. F. 2, 574. —
    C.
    In depth, small, little, shallow (opp. profundus):

    puteus,

    Juv. 3, 226:

    vada,

    Verg. A. 5, 221; Sen. Agam. 570.—Hence, subst.: brĕvia, ium, n., as in Gr. ta brachea, shallow places, shallows, shoals:

    tris Eurus ab alto In brevia et syrtis urget,

    Verg. A. 1, 111 (brevia vadosa dicit, per quae vadi pedibus potest, Serv.); Luc. 9, 338: neque discerni poterant incerta ab solidis, brevia a profundis, Tac. A. 1, 70:

    brevia litorum,

    id. ib. 6, 33 fin. —Perh. also in sing.:

    breve,

    Tac. A. 14, 29 Draeg. ad loc. (Ritter, brevia; al. breve litus).—
    2.
    Trop.:

    brevia, in quibus volutatur, incerta, ancipitia,

    difficulties, Sen. Ep. 22, 7.—
    D.
    Of the line of a circle:

    ubi circulus (i.e. arcticus) axem Ultimus extremum spatioque brevissimus ambit,

    makes the shortest path, Ov. M. 2, 517; cf.

    of similar orbits, of stars: absides breviores,

    Plin. 2. 15, 13, §

    63.—Of the circular course of a horse on the track: discit gyro breviore flecti,

    Sen. Hippol. 314. —
    II.
    Transf., of time.
    A.
    Lit. (the usu. signif. of the word), short, brief, small, little.
    1.
    In gen.:

    quanto, nox, fuisti longior hac proxumā, Tanto brevior dies ut fiat faciam,

    Plaut. Am. 1, 3, 51:

    breve spatium'st perferundi quae minitas mihi,

    id. Capt. 3, 5, 85:

    brevis hora,

    Lucr. 4, 179; so Ov. M. 4, 696: Pa. Brevin' an longinquo sermone? Mi. Tribus verbis, Plaut. Mil. 4, 2, 30:

    occasio,

    Ter. Eun. 3, 5, 57; Phaedr. 5, 8, 5:

    brevis hic est fructus homulleis,

    short is this enjoyment for little men, Lucr. 3, 927; cf.:

    MORS. PERFECIT. TVA. VT. TIBE. ESSENT. OMNIA. BREVIA. HONOS. FAMA. VIRTVSQVE. GLORIA. ATQVE. INGENIVM.,

    Inscr. Orell. 558:

    omnia brevia tolerabilia esse debent,

    Cic. Lael. 27, 104; id. Fin. 1, 12, 40; 2, 29, 94; id. Tusc. 1, 39, 94; Sen. Ira, 3, 43, 5:

    quoniam vita brevis est, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

    Sall. C. 1, 3; so,

    vitae summa brevis spem nos vetat incohare longam,

    Hor. C. 1, 4, 15; cf. id. ib. 1, 11, 6:

    aut omnia breviora aliquanto fuere, aut Saguntum principio anni captum,

    occupied a shorter time, Liv. 21, 15, 5:

    brevissimum tempus,

    id. 5, 6, 7:

    detrimentum,

    Quint. 11, 1, 10:

    arbitrium mortis,

    Tac. A. 15, 60:

    breves populi Romani amores,

    id. ib. 2, 41:

    tempus,

    Suet. Ner. 20 al.:

    nobis quom semel occidit brevis lux, nox est perpetua una dormienda,

    Cat. 5, 5:

    fructus,

    Lucr. 3, 914:

    aevum,

    Hor. C. 2, 16, 17; id. S. 2, 6, 97; id. Ep. 2, 1, 144; Plin. Pan. 78, 2:

    anni,

    Hor. C. 4, 13, 22:

    ver,

    Ov. M. 1, 118; 10, 85:

    flores rosae,

    quickly withering, short-lived, Hor. C. 2, 3, 13:

    lilium,

    id. ib. 1, 36, 16:

    cena,

    frugal, id. Ep. 1, 14, 35:

    mensa,

    id. A. P. 198:

    dominus,

    living but a short time, id. C. 2, 14, 24:

    stultitia,

    id. ib. 4, 12, 27:

    ira furor brevis est,

    id. Ep. 1, 2, 62:

    actio brevis atque concisa,

    Quint. 6, 4, 2:

    somnus,

    Sen. Troad. 441:

    nec gratius quicquam decore nec brevius,

    nothing is more acceptable, but nothing more perishable, fading, than beauty, Suet. Dom. 18:

    domus,

    Sen. Hippol. 762:

    fortuna,

    Sil. 4, 734.—
    2.
    Esp.
    a.
    Comp. brevius, with subj. clause, shorter, i.e. easier, more convenient:

    brevius visum urbana crimina incipi, quorum obvii testes erant,

    Tac. A. 13, 43: modo ne existimes brevius esse ab urbe mitti, Trag. ap. Plin. Ep. 10, 40 (49), 3.—
    b.
    In brevi spatio, brevi spatio, in brevi tempore, brevi tempore, and absol. brevi or in brevi, in a short time, shortly (before or after) (brevi tempore and brevi are class.; the latter, as in Gr. en brachei, to be considered as neuter, without supplying tempore):

    inque brevi spatio mutantur saecla animantum,

    Lucr. 2, 77; so Ter. Heaut. 5, 2, 2; Suet. Claud. 12; id. Ner. 30; cf.:

    in multo breviore temporis spatio,

    id. Aug. 22:

    multa brevi spatio simulacra geruntur,

    Lucr. 4, 160; Sall. J. 87, 3:

    spatio brevi,

    Hor. C. 1, 11, 6:

    res publica per vos brevi tempore jus suum recuperabit,

    Cic. Fam. 12, 2, 3; 5, 21, 2; id. Tusc. 2, 2, 5; Caes. B. G. 1, 40, 11; Nep. Milt. 2, 1; id. Them. 1, 4; Suet. Caes. 3:

    sic ille affectus, brevi postea est mortuus,

    soon after, Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142 (Zumpt;

    acc. to MSS. perbrevi).—So brevi post = paulo post: brevi post Marcellus Romam venit,

    Liv. 33, 37, 9; 24, 3, 14:

    brevi deinde,

    id. 24, 4, 9: (Britanni) tantum usu cotidiano et exercitatione efficiunt, uti in declivi ac praecipiti loco incitatos equos sustinere et brevi ( in a short time, i.e. with great rapidity) moderari ac flectere consuerint, Caes. B. G. 4, 33 fin. Herz. and Held.:

    fama tanti facinoris per omnem Africam brevi divolgatur,

    Sall. J. 13, 1; Nep. Them. 4, 4:

    mirantur tam brevi rem Romanam crevisse,

    Liv. 1, 9, 9:

    brevi omnia subegit,

    Suet. Caes. 34; so id. Aug. 17; 65; id. Vesp. 5; id. Gram. 3; Gell. 1, 15, 18: scire in brevi, Afran. ap. Charis. p. 186 P.; Flor. 1, 1, 15.—
    c.
    Brevi, a short time, a little while: [p. 251] cunctatusque brevi, contortam viribus hastam in Persea misit, Ov. M. 5, 32; cf.:

    illa brevi spatio silet,

    id. ib. 7, 307; so,

    * breve,

    Cat. 61, 187.—
    d.
    Ad breve, for a short time, Suet. Tib. 68; cf.:

    ad breve quoddam tempus,

    Cic. Cat. 1, 13, 31.—
    B.
    Transf. to things done or taking place in a short time; so most freq.
    1.
    Of discourse, short, brief, concise (most freq. in Cic. and Quint.):

    narratio,

    Cic. Inv. 1, 20, 28; id. de Or. 3, 50, 196: laudatio;

    comprehensio et ambitus ille verborum erat apud illum contractus et brevis,

    id. Brut. 44, 162; cf. id. de Or. 2, 80, 326:

    nunc venio ad illa tua brevia: et primum illud, quo nihil potest esse brevius: bonum omne laudabile, etc.,

    id. Fin. 4, 18, 48:

    quam falsa re! quam brevia responsu!

    id. Clu. 59, 164: urbanitas est virtus quaedam in breve dictum coacta, Dom. Mars. ap. Quint. 6, 3, 104:

    Homerus brevem eloquentiam Menelao dedit,

    Quint. 12, 10, 64 (brevis = ou polumuthos, Hom. Il. 3, 214):

    breviores commentarii,

    Quint. 3, 8, 58:

    annotatio,

    id. 10, 7, 31:

    brevia illa atque concisa,

    id. 10, 7, 10; so,

    sententiae,

    id. 10, 1, 60:

    causae,

    id. 6, 1, 8:

    docendi compendia,

    id. 1, 1, 24:

    comprehensiones,

    id. 12, 2, 19:

    quod ut brevissimo pateat exemplo,

    id. 3, 6, 10: commendatio, requiring few words, i.e. moderate, Plin. 11, 42, 97, § 240.— Meton. of a speaker or orator, brief:

    multos imitatio brevitatis decipit, ut cum se breves putent esse, longissimi sint,

    Cic. Inv. 1, 20, 38:

    brevior in scribendo,

    id. Att. 5, 6, 2:

    brevis esse laboro, Obscurus fio,

    Hor. A. P. 25:

    in eloquendo brevis,

    Quint. 10, 1, 63:

    densus et brevis et semper instans sibi Thucydides,

    id. 10, 1, 73.—Hence, brĕvī, adv., briefly, in few words (freq. and class.):

    brevi pro breviter M. Tullius de Orat. ad Quintum fratrem (1, 8, 34): ac ne plura quidem quae sunt innumerabilia consecter, comprehendam brevi,

    Charis. p. 176 P.:

    id percurram brevi,

    Cic. Caecin. 32, 94:

    aliquid explicare,

    id. Planc. 40, 95 Wund.:

    circumscribere et definire,

    id. Sest. 45, 97; so id. ib. 5, 12 Orell. N. cr.; id. Fin. 1, 17, 55:

    complecti,

    id. de Or. 1, 42, 190:

    exponere,

    id. ib. 1, 46, 203:

    reprehendere,

    id. Inv. 1, 9, 12:

    reddere,

    id. Leg. 2, 14, 34:

    respondere,

    id. Fam. 3, 8, 1:

    perscribere,

    id. ib. 4, 5, 1; so Auct. Her. 4, 26, 35; 35, 47 al.; cf.:

    in brevi,

    Quint. 9, 4, 32.—So once in epistolary style: breve facere, to be short or brief:

    quid scribam? breve faciam,

    Cic. Att. 11, 7, 6; cf.:

    longum est ea dicere, sed hoc breve dicam,

    id. Sest. 5, 12.—Once, in breve cogere (diff. from I. A.), to comprise in few words, bring into a small compass:

    in breve coactae causae,

    Liv. 39, 47, 5; cf.:

    in breve coactio causae,

    Gai. Inst. 4, 15.— In late Lat. subst.: brĕvis, is, m. (sc. liber—acc. to another reading, brĕve, is, n.), a short catalogue, summary, = breviarium:

    brevis nominum,

    Vop. Aur. 36; so id. Bonos. 15; Lampr. Alex. Sev. 21; Hier. Ep. 5, n. 2 al.—
    2.
    Of a short syllable;

    rarely as adj.: Syllaba longa brevi subjecta vocatur iambus,

    Hor. A. P. 251:

    a brevis, gre brevis, faciet tamen longam priorem,

    Quint. 9, 4, 86 et saep.—More freq. subst.: brĕvis, is, f. (sc. syllaba):

    dactylus, qui est e longā et duabus brevibus,

    Cic. Or. 64, 217 sq.:

    in fine pro longā accipi brevem,

    Quint. 9, 4, 93; 9, 4, 86:

    plurimum habent celeritatis breves,

    id. 9, 4, 91.—

    Hence also once of a syllable long by position, but pronounced short: indoctus dicimus brevi primā litterā, insanus productā: inhumanus brevi, infelix longā,

    Cic. Or. 48, 159 Meyer N. cr.; cf. Gell. 2, 17 sqq., and Schütz Lex. Cic. s. v. brevis.—
    C.
    For parvus, exiguus, little, small:

    exigua pars brevisque,

    Lucr. 5, 591:

    Canidia brevibus implicata viperis,

    Hor. Epod. 5, 15:

    Alecto brevibus torquata colubris,

    Ov. H. 2, 119:

    brevi latere ac pede longo est,

    Hor. S. 1, 2, 93; cf.

    just before: breve quod caput, ardua cervix, v. 89, and brevis alvus,

    Verg. G. 3, 80 (on the other hand, Nemes. 244:

    parvae alvi): mus,

    Ov. F. 2, 574:

    forma (sc. pueri in stellionem mutati),

    id. M. 5, 457.—

    So, lapathi herba,

    Hor. S. 2, 4, 29 (brevis = parva, non excrescens in altum, Schol. Cruqu.):

    folia breviora,

    id. Ep. 1, 19, 26 (minor corona, Schol. Cruqu.):

    census,

    id. C. 2, 15, 13:

    pondus,

    id. S. 2, 2, 37:

    impensa,

    Ov. H. 7, 188 Ruhnk.:

    sigillum,

    id. M. 6, 86:

    insulae,

    Pall. 1, 28, 1; cf. Juv. 1, 73: vasculum, Pall. Apr. 8, 4:

    offulae,

    id. 1, 29, 4:

    pantheris in candido breves macularum oculi,

    Plin. 8, 17, 23, § 62.—With nom. abstr.:

    breve in exiguo marmore nomen ero,

    Prop. 2, 1, 72; Sen. Oedip. 935.—So, pondus, Hor. S. 2, 2, 37 al.—Hence, brĕ-vĭter, adv., shortly, briefly, etc.
    1.
    Of space (acc. to I.) (rare): seu libeat, curvo brevius convertere gyro, shorter, i. e. in a smaller circle, Tib. 4, 1, 94:

    parvo brevius quam totus,

    a little less than the whole, Plin. 2, 67, 67, § 168:

    Sarmatae, omisso arcu, quo brevius valent, contis gladiisque ruerent,

    Tac. A. 6, 35.—Far more freq. in prose and poetry,
    2.
    (Acc. to II. A. b. and c.) Of time, in a short time.
    a.
    In gen.:

    iratum breviter vites, inimicum diu, Publ. Syr. v. 249 Rib.: sapiens, cum breviter et strictim colore atque vultu motus est,

    Gell. 19, 1, 20.—
    b.
    Esp.
    (α).
    In expression, briefly, in brief, in few words, concisely, summarily:

    sed breviter paucis praestat comprendere multa,

    Lucr. 6, 1082: multa breviter et commode dicta (sc. apophthegmata; cf. Cic. Off. 1, 29, 104) memoriae mandabam, Cic. Lael. 1, 1:

    rem totam breviter cognoscite,

    id. Verr. 2, 2, 69, § 169; 2, 3, 27, § 67; so id. de Or. 2, 83, 340:

    summatim breviterque describere,

    id. Or. 15, 50:

    breviter tangere,

    id. Off. 3, 2, 8 Beier N. cr.:

    breviter et modice disserere,

    Sall. J. 111, 1:

    adicere aliquid,

    Quint. 9, 3, 100; cf. also Verg. A. 2, 11; 4, 632; 6, 321; Ov. M. 2, 783:

    omnia soli Forsan Pacuvio breviter dabit (i.e. paucis testamenti verbis, quibus heres ex asse scribetur),

    Juv. 12, 125 Web. (cf. id. 1, 68: beatum exiguis tabulis).— Comp., Cic. Fin. 4, 10, 26; Quint. 8, prooem. § 1; 8, 6, 61; 9, 2, 16; 10, 1, 49; 11, 1, 5 al.— Sup., Cic. N. D. 2, 1, 3; id. Div. 1, 32, 70; Quint. 1, 10, 1; 4, 2, 113 al.—
    (β).
    Of syllables:

    quibus in verbis eae primae litterae sunt quae in sapiente atque felice, producte dicitur, in ceteris omnibus breviter,

    Cic. Or. 48, 159.

    Lewis & Short latin dictionary > brevia

  • 6 brevis

    brĕvis, e, adj. (abl. breve, Varr. R. R. 2, 3, 2; comp. abl. breviore, Ov. Am. 2, 17, 22) [cf. brachus, Fest. p. 26], short, little, of small extent, in space and time (opp. longus; in space, in good class. prose, diff. from parvus, which designates that which fills a small space in length, breadth, and thickness; while brevis is used only of length in its different directions of breadth, height, or depth; and even of a circle, as merely a line, and without reference to the space enclosed, v. infra. In poets and postAug. prose brevis sometimes = parvus).
    I.
    Lit., in space.
    A.
    In distance, extent, short, little, small, narrow (opp. latus), Cic. Ac. 2, 29, 92:

    brevior via,

    Nep. Eum. 8, 5; Tib. 1, 10, 4:

    via brevis,

    Verg. E. 9, 23; Ov. M. 5, 253; Juv. 14, 223:

    cursus brevissimus,

    Verg. A. 3, 507:

    brevius iter,

    Ov. P. 1, 4, 32:

    cursu brevissimus Almo,

    id. M. 14, 329:

    quid mihi, quod lato non separor aequore, prodest? Num minus haec nobis tam brevis obstat aqua?

    so narrow a stream, id. H. 18, 174; cf.

    also brevis unda, opp. latum mare,

    id. ib. 19, 141 and 142:

    non Asiam brevioris aquae disterminat usquam fluctus ab Europā,

    Luc. 9, 957 (strictioris, Schol.); cf. id. 9, 317:

    brevissima terra,

    Plin. Ep. 10, 69, 2:

    in Euboico scopulus brevis emicat altō Gurgite,

    a small, narrow rock, Ov. M. 9, 226:

    brevibus Gyaris,

    Juv. 1, 73:

    scis In breve te cogi (sc. libellum),

    that you are closely rolled together, Hor. Ep. 1, 20, 8:

    quo brevius valent,

    the nearer, the more powerful are they in conflict, Tac. A. 6, 35.—
    2.
    Trop. of the journey of life:

    quid est, quod in hoc tam exiguo vitae curriculo et tam brevi tantis nos in laboribus exerceamus?

    Cic. Arch. 11, 28; cf.:

    vitae brevis cursus, gloriae sempiternus,

    id. Sest. 21, 47:

    tum brevior dirae mortis aperta via est,

    Tib. 1, 10, 4.—And poet. of the thread of life:

    fila vitae breviora,

    Ov. Tr. 5, 10, 46. —
    B.
    In height, short, small, low (opp. altus and sometimes longus);

    of the human figure: sed sedebat judex L. Aurifex, brevior ipse quam testis,

    Cic. de Or. 2, 60, 245:

    ut statura breves in digitos eriguntur,

    Quint. 2, 3, 8:

    forma,

    Ov. M. 5, 457:

    (puella) longa brevisque,

    id. Am. 2, 4, 36:

    brevis corpore,

    Suet. Galb. 3;

    id. Vit. Hor.—Of a maiden changed to a boy: et incomptis brevior mensura capillis,

    Ov. M. 9, 789.—

    Of other things: ut pleraque Alpium ab Italiā sicut breviora, ita arrectiora sunt,

    lower, Liv. 21, 35, 11:

    brevior ilex,

    Sen. Herc. Oet. 1641:

    mus,

    little, Ov. F. 2, 574. —
    C.
    In depth, small, little, shallow (opp. profundus):

    puteus,

    Juv. 3, 226:

    vada,

    Verg. A. 5, 221; Sen. Agam. 570.—Hence, subst.: brĕvia, ium, n., as in Gr. ta brachea, shallow places, shallows, shoals:

    tris Eurus ab alto In brevia et syrtis urget,

    Verg. A. 1, 111 (brevia vadosa dicit, per quae vadi pedibus potest, Serv.); Luc. 9, 338: neque discerni poterant incerta ab solidis, brevia a profundis, Tac. A. 1, 70:

    brevia litorum,

    id. ib. 6, 33 fin. —Perh. also in sing.:

    breve,

    Tac. A. 14, 29 Draeg. ad loc. (Ritter, brevia; al. breve litus).—
    2.
    Trop.:

    brevia, in quibus volutatur, incerta, ancipitia,

    difficulties, Sen. Ep. 22, 7.—
    D.
    Of the line of a circle:

    ubi circulus (i.e. arcticus) axem Ultimus extremum spatioque brevissimus ambit,

    makes the shortest path, Ov. M. 2, 517; cf.

    of similar orbits, of stars: absides breviores,

    Plin. 2. 15, 13, §

    63.—Of the circular course of a horse on the track: discit gyro breviore flecti,

    Sen. Hippol. 314. —
    II.
    Transf., of time.
    A.
    Lit. (the usu. signif. of the word), short, brief, small, little.
    1.
    In gen.:

    quanto, nox, fuisti longior hac proxumā, Tanto brevior dies ut fiat faciam,

    Plaut. Am. 1, 3, 51:

    breve spatium'st perferundi quae minitas mihi,

    id. Capt. 3, 5, 85:

    brevis hora,

    Lucr. 4, 179; so Ov. M. 4, 696: Pa. Brevin' an longinquo sermone? Mi. Tribus verbis, Plaut. Mil. 4, 2, 30:

    occasio,

    Ter. Eun. 3, 5, 57; Phaedr. 5, 8, 5:

    brevis hic est fructus homulleis,

    short is this enjoyment for little men, Lucr. 3, 927; cf.:

    MORS. PERFECIT. TVA. VT. TIBE. ESSENT. OMNIA. BREVIA. HONOS. FAMA. VIRTVSQVE. GLORIA. ATQVE. INGENIVM.,

    Inscr. Orell. 558:

    omnia brevia tolerabilia esse debent,

    Cic. Lael. 27, 104; id. Fin. 1, 12, 40; 2, 29, 94; id. Tusc. 1, 39, 94; Sen. Ira, 3, 43, 5:

    quoniam vita brevis est, memoriam nostri quam maxime longam efficere,

    Sall. C. 1, 3; so,

    vitae summa brevis spem nos vetat incohare longam,

    Hor. C. 1, 4, 15; cf. id. ib. 1, 11, 6:

    aut omnia breviora aliquanto fuere, aut Saguntum principio anni captum,

    occupied a shorter time, Liv. 21, 15, 5:

    brevissimum tempus,

    id. 5, 6, 7:

    detrimentum,

    Quint. 11, 1, 10:

    arbitrium mortis,

    Tac. A. 15, 60:

    breves populi Romani amores,

    id. ib. 2, 41:

    tempus,

    Suet. Ner. 20 al.:

    nobis quom semel occidit brevis lux, nox est perpetua una dormienda,

    Cat. 5, 5:

    fructus,

    Lucr. 3, 914:

    aevum,

    Hor. C. 2, 16, 17; id. S. 2, 6, 97; id. Ep. 2, 1, 144; Plin. Pan. 78, 2:

    anni,

    Hor. C. 4, 13, 22:

    ver,

    Ov. M. 1, 118; 10, 85:

    flores rosae,

    quickly withering, short-lived, Hor. C. 2, 3, 13:

    lilium,

    id. ib. 1, 36, 16:

    cena,

    frugal, id. Ep. 1, 14, 35:

    mensa,

    id. A. P. 198:

    dominus,

    living but a short time, id. C. 2, 14, 24:

    stultitia,

    id. ib. 4, 12, 27:

    ira furor brevis est,

    id. Ep. 1, 2, 62:

    actio brevis atque concisa,

    Quint. 6, 4, 2:

    somnus,

    Sen. Troad. 441:

    nec gratius quicquam decore nec brevius,

    nothing is more acceptable, but nothing more perishable, fading, than beauty, Suet. Dom. 18:

    domus,

    Sen. Hippol. 762:

    fortuna,

    Sil. 4, 734.—
    2.
    Esp.
    a.
    Comp. brevius, with subj. clause, shorter, i.e. easier, more convenient:

    brevius visum urbana crimina incipi, quorum obvii testes erant,

    Tac. A. 13, 43: modo ne existimes brevius esse ab urbe mitti, Trag. ap. Plin. Ep. 10, 40 (49), 3.—
    b.
    In brevi spatio, brevi spatio, in brevi tempore, brevi tempore, and absol. brevi or in brevi, in a short time, shortly (before or after) (brevi tempore and brevi are class.; the latter, as in Gr. en brachei, to be considered as neuter, without supplying tempore):

    inque brevi spatio mutantur saecla animantum,

    Lucr. 2, 77; so Ter. Heaut. 5, 2, 2; Suet. Claud. 12; id. Ner. 30; cf.:

    in multo breviore temporis spatio,

    id. Aug. 22:

    multa brevi spatio simulacra geruntur,

    Lucr. 4, 160; Sall. J. 87, 3:

    spatio brevi,

    Hor. C. 1, 11, 6:

    res publica per vos brevi tempore jus suum recuperabit,

    Cic. Fam. 12, 2, 3; 5, 21, 2; id. Tusc. 2, 2, 5; Caes. B. G. 1, 40, 11; Nep. Milt. 2, 1; id. Them. 1, 4; Suet. Caes. 3:

    sic ille affectus, brevi postea est mortuus,

    soon after, Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142 (Zumpt;

    acc. to MSS. perbrevi).—So brevi post = paulo post: brevi post Marcellus Romam venit,

    Liv. 33, 37, 9; 24, 3, 14:

    brevi deinde,

    id. 24, 4, 9: (Britanni) tantum usu cotidiano et exercitatione efficiunt, uti in declivi ac praecipiti loco incitatos equos sustinere et brevi ( in a short time, i.e. with great rapidity) moderari ac flectere consuerint, Caes. B. G. 4, 33 fin. Herz. and Held.:

    fama tanti facinoris per omnem Africam brevi divolgatur,

    Sall. J. 13, 1; Nep. Them. 4, 4:

    mirantur tam brevi rem Romanam crevisse,

    Liv. 1, 9, 9:

    brevi omnia subegit,

    Suet. Caes. 34; so id. Aug. 17; 65; id. Vesp. 5; id. Gram. 3; Gell. 1, 15, 18: scire in brevi, Afran. ap. Charis. p. 186 P.; Flor. 1, 1, 15.—
    c.
    Brevi, a short time, a little while: [p. 251] cunctatusque brevi, contortam viribus hastam in Persea misit, Ov. M. 5, 32; cf.:

    illa brevi spatio silet,

    id. ib. 7, 307; so,

    * breve,

    Cat. 61, 187.—
    d.
    Ad breve, for a short time, Suet. Tib. 68; cf.:

    ad breve quoddam tempus,

    Cic. Cat. 1, 13, 31.—
    B.
    Transf. to things done or taking place in a short time; so most freq.
    1.
    Of discourse, short, brief, concise (most freq. in Cic. and Quint.):

    narratio,

    Cic. Inv. 1, 20, 28; id. de Or. 3, 50, 196: laudatio;

    comprehensio et ambitus ille verborum erat apud illum contractus et brevis,

    id. Brut. 44, 162; cf. id. de Or. 2, 80, 326:

    nunc venio ad illa tua brevia: et primum illud, quo nihil potest esse brevius: bonum omne laudabile, etc.,

    id. Fin. 4, 18, 48:

    quam falsa re! quam brevia responsu!

    id. Clu. 59, 164: urbanitas est virtus quaedam in breve dictum coacta, Dom. Mars. ap. Quint. 6, 3, 104:

    Homerus brevem eloquentiam Menelao dedit,

    Quint. 12, 10, 64 (brevis = ou polumuthos, Hom. Il. 3, 214):

    breviores commentarii,

    Quint. 3, 8, 58:

    annotatio,

    id. 10, 7, 31:

    brevia illa atque concisa,

    id. 10, 7, 10; so,

    sententiae,

    id. 10, 1, 60:

    causae,

    id. 6, 1, 8:

    docendi compendia,

    id. 1, 1, 24:

    comprehensiones,

    id. 12, 2, 19:

    quod ut brevissimo pateat exemplo,

    id. 3, 6, 10: commendatio, requiring few words, i.e. moderate, Plin. 11, 42, 97, § 240.— Meton. of a speaker or orator, brief:

    multos imitatio brevitatis decipit, ut cum se breves putent esse, longissimi sint,

    Cic. Inv. 1, 20, 38:

    brevior in scribendo,

    id. Att. 5, 6, 2:

    brevis esse laboro, Obscurus fio,

    Hor. A. P. 25:

    in eloquendo brevis,

    Quint. 10, 1, 63:

    densus et brevis et semper instans sibi Thucydides,

    id. 10, 1, 73.—Hence, brĕvī, adv., briefly, in few words (freq. and class.):

    brevi pro breviter M. Tullius de Orat. ad Quintum fratrem (1, 8, 34): ac ne plura quidem quae sunt innumerabilia consecter, comprehendam brevi,

    Charis. p. 176 P.:

    id percurram brevi,

    Cic. Caecin. 32, 94:

    aliquid explicare,

    id. Planc. 40, 95 Wund.:

    circumscribere et definire,

    id. Sest. 45, 97; so id. ib. 5, 12 Orell. N. cr.; id. Fin. 1, 17, 55:

    complecti,

    id. de Or. 1, 42, 190:

    exponere,

    id. ib. 1, 46, 203:

    reprehendere,

    id. Inv. 1, 9, 12:

    reddere,

    id. Leg. 2, 14, 34:

    respondere,

    id. Fam. 3, 8, 1:

    perscribere,

    id. ib. 4, 5, 1; so Auct. Her. 4, 26, 35; 35, 47 al.; cf.:

    in brevi,

    Quint. 9, 4, 32.—So once in epistolary style: breve facere, to be short or brief:

    quid scribam? breve faciam,

    Cic. Att. 11, 7, 6; cf.:

    longum est ea dicere, sed hoc breve dicam,

    id. Sest. 5, 12.—Once, in breve cogere (diff. from I. A.), to comprise in few words, bring into a small compass:

    in breve coactae causae,

    Liv. 39, 47, 5; cf.:

    in breve coactio causae,

    Gai. Inst. 4, 15.— In late Lat. subst.: brĕvis, is, m. (sc. liber—acc. to another reading, brĕve, is, n.), a short catalogue, summary, = breviarium:

    brevis nominum,

    Vop. Aur. 36; so id. Bonos. 15; Lampr. Alex. Sev. 21; Hier. Ep. 5, n. 2 al.—
    2.
    Of a short syllable;

    rarely as adj.: Syllaba longa brevi subjecta vocatur iambus,

    Hor. A. P. 251:

    a brevis, gre brevis, faciet tamen longam priorem,

    Quint. 9, 4, 86 et saep.—More freq. subst.: brĕvis, is, f. (sc. syllaba):

    dactylus, qui est e longā et duabus brevibus,

    Cic. Or. 64, 217 sq.:

    in fine pro longā accipi brevem,

    Quint. 9, 4, 93; 9, 4, 86:

    plurimum habent celeritatis breves,

    id. 9, 4, 91.—

    Hence also once of a syllable long by position, but pronounced short: indoctus dicimus brevi primā litterā, insanus productā: inhumanus brevi, infelix longā,

    Cic. Or. 48, 159 Meyer N. cr.; cf. Gell. 2, 17 sqq., and Schütz Lex. Cic. s. v. brevis.—
    C.
    For parvus, exiguus, little, small:

    exigua pars brevisque,

    Lucr. 5, 591:

    Canidia brevibus implicata viperis,

    Hor. Epod. 5, 15:

    Alecto brevibus torquata colubris,

    Ov. H. 2, 119:

    brevi latere ac pede longo est,

    Hor. S. 1, 2, 93; cf.

    just before: breve quod caput, ardua cervix, v. 89, and brevis alvus,

    Verg. G. 3, 80 (on the other hand, Nemes. 244:

    parvae alvi): mus,

    Ov. F. 2, 574:

    forma (sc. pueri in stellionem mutati),

    id. M. 5, 457.—

    So, lapathi herba,

    Hor. S. 2, 4, 29 (brevis = parva, non excrescens in altum, Schol. Cruqu.):

    folia breviora,

    id. Ep. 1, 19, 26 (minor corona, Schol. Cruqu.):

    census,

    id. C. 2, 15, 13:

    pondus,

    id. S. 2, 2, 37:

    impensa,

    Ov. H. 7, 188 Ruhnk.:

    sigillum,

    id. M. 6, 86:

    insulae,

    Pall. 1, 28, 1; cf. Juv. 1, 73: vasculum, Pall. Apr. 8, 4:

    offulae,

    id. 1, 29, 4:

    pantheris in candido breves macularum oculi,

    Plin. 8, 17, 23, § 62.—With nom. abstr.:

    breve in exiguo marmore nomen ero,

    Prop. 2, 1, 72; Sen. Oedip. 935.—So, pondus, Hor. S. 2, 2, 37 al.—Hence, brĕ-vĭter, adv., shortly, briefly, etc.
    1.
    Of space (acc. to I.) (rare): seu libeat, curvo brevius convertere gyro, shorter, i. e. in a smaller circle, Tib. 4, 1, 94:

    parvo brevius quam totus,

    a little less than the whole, Plin. 2, 67, 67, § 168:

    Sarmatae, omisso arcu, quo brevius valent, contis gladiisque ruerent,

    Tac. A. 6, 35.—Far more freq. in prose and poetry,
    2.
    (Acc. to II. A. b. and c.) Of time, in a short time.
    a.
    In gen.:

    iratum breviter vites, inimicum diu, Publ. Syr. v. 249 Rib.: sapiens, cum breviter et strictim colore atque vultu motus est,

    Gell. 19, 1, 20.—
    b.
    Esp.
    (α).
    In expression, briefly, in brief, in few words, concisely, summarily:

    sed breviter paucis praestat comprendere multa,

    Lucr. 6, 1082: multa breviter et commode dicta (sc. apophthegmata; cf. Cic. Off. 1, 29, 104) memoriae mandabam, Cic. Lael. 1, 1:

    rem totam breviter cognoscite,

    id. Verr. 2, 2, 69, § 169; 2, 3, 27, § 67; so id. de Or. 2, 83, 340:

    summatim breviterque describere,

    id. Or. 15, 50:

    breviter tangere,

    id. Off. 3, 2, 8 Beier N. cr.:

    breviter et modice disserere,

    Sall. J. 111, 1:

    adicere aliquid,

    Quint. 9, 3, 100; cf. also Verg. A. 2, 11; 4, 632; 6, 321; Ov. M. 2, 783:

    omnia soli Forsan Pacuvio breviter dabit (i.e. paucis testamenti verbis, quibus heres ex asse scribetur),

    Juv. 12, 125 Web. (cf. id. 1, 68: beatum exiguis tabulis).— Comp., Cic. Fin. 4, 10, 26; Quint. 8, prooem. § 1; 8, 6, 61; 9, 2, 16; 10, 1, 49; 11, 1, 5 al.— Sup., Cic. N. D. 2, 1, 3; id. Div. 1, 32, 70; Quint. 1, 10, 1; 4, 2, 113 al.—
    (β).
    Of syllables:

    quibus in verbis eae primae litterae sunt quae in sapiente atque felice, producte dicitur, in ceteris omnibus breviter,

    Cic. Or. 48, 159.

    Lewis & Short latin dictionary > brevis

  • 7 nitor

    1.
    nītor, nīsus and nixus ( inf. nitier, Lucr. 1, 1059; old form of the part. perf.: gnitus et gnixus a genibus prisci dixerunt, Paul. ex Fest. p. 96 Müll.), 3, v. dep. n. [from gnitor; root gnic- or gnig-; cf.: nico, conivere], to bear or rest upon something.
    I.
    Lit.
    (α).
    With abl.: ambae te obsecramus genibus nixae, we implore thee upon our knees, i. e. kneeling, Plaut. Rud. 3, 3, 33:

    stirpibus suis niti,

    Cic. Tusc. 5, 13, 37:

    herbescens viriditas, quae nixa fibris stirpium sensim adulescit,

    id. Sen. 15, 51:

    hastili nixus,

    id. Rab. Perd. 7, 21:

    mulierculā nixus,

    id. Verr. 2, 5, 33, § 86:

    juvenis, qui nititur hastā,

    Verg. A. 6, 760:

    paribus nitens Cyllenius alis Constitit,

    id. ib. 4, 252:

    nixus baculo,

    Ov. P. 1, 8, 52.—
    (β).
    With in and acc.:

    nixus in hastam,

    Verg. A. 12, 398.—
    (γ).
    With de:

    de quā pariens arbore nixa dea est,

    Ov. H. 21, 100.—
    (δ).
    With gen. of place:

    humi nitens,

    Verg. A. 2, 380.—
    (ε).
    Absol.: Sisiphu' versat Saxum sudans nitendo, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 5, 10:

    niti modo ac statim concidere,

    to strive to rise, Sall. J. 101, 11.—
    B.
    Transf.
    1.
    To make one's way with an effort, to press forward, advance; and, with respect to the goal, to mount, climb, fly, etc. (mostly poet.):

    quaedam serpentes ortae extra aquam simul ac primum niti possunt, aquam persequuntur,

    Cic. N. D. 2, 48, 124:

    nituntur gradibus,

    Verg. A. 2, 442:

    in altas rupes,

    Luc. 4, 37:

    ad sidera,

    Verg. G. 2, 427:

    in aëra,

    Ov. P. 2, 7, 27:

    in adversum,

    id. M. 2, 72:

    sursum nitier,

    Lucr. 1, 1059.—Of violent bodily motion:

    niti corporibus et ea huc illuc, quasi vitabundi aut jacientes tela agitare,

    to struggle, Sall. J. 60, 4.—
    2.
    To strain in giving birth, to bring forth, Plin. 9, 35, 54, § 107 (al. eniti):

    nitor,

    I am in labor, Ov. M. 9, 302; Pseud.-Ov. Her. 21, 100.—
    3.
    To strain for a stool, Suet. Vesp. 20.—
    II.
    Trop.
    A.
    To strive, to exert one's self, make an effort, labor, endeavor:

    moderatio modo virium adsit et tantum, quantum potest, quisque nitatur,

    Cic. Sen. 10, 33; Nep. Att. 15, 2:

    nisurus contra regem,

    Caes. B. C. 2, 37; Sall. C. 38, 2:

    pro aliquo,

    Liv. 35, 10; cf.:

    pro libertate summā ope niti,

    Sall. J. 31, 17:

    nitebantur, ne gravius in eum consuleretur,

    Sall. J. 13, 8; cf.:

    unus Miltiades maxime nitebatur, ut, etc.,

    Nep. Milt. 4, 2. — Inf.:

    summā vi Cirtam irrumpere nititur,

    Sall. J. 25, 9:

    patriam recuperare niti,

    Nep. Pelop. 2:

    ingenio nitor non periisse meo,

    Ov. P. 3, 5, 34; id. M. 8, 694.— Absol., of soldiers hard pressed in battle:

    tamen virtute et patientia nitebantur atque omnia vulnera sustinebant,

    Caes. B. C. 1, 45.—
    2.
    To strive after a thing:

    ad immortalitatem gloriae niti,

    Cic. Sen. 23, 82:

    ad summa, Quint. prooem. § 20: in vetitum,

    Ov. Am. 3, 4, 17.—
    3.
    To try to prove, contend in argument, argue, with acc. and inf.:

    nitamur igitur nihil posse percipi,

    Cic. Ac. 2, 21, 68.—
    B.
    To rest, rely, depend upon a thing.
    (α).
    With in and abl.:

    nixus in nomine inani,

    Lucr. 5, 909:

    conjectura in quā nititur divinatio,

    Cic. Div. 2, 26, 55:

    ea, in quibus causa nititur,

    id. Cael. 10, 25:

    cujus in vitā nitebatur salus civitatis,

    id. Mil. 7, 19.—
    (β).
    With abl.:

    spe niti,

    Cic. Att. 3, 9, 2:

    consilio atque auctoritate alicujus,

    id. Off. 1, 34, 122; id. Fam. 1, 5, a, 2:

    si quis hoc uno nititur quod sit ignobilis,

    id. Clu. 40, 112.—
    (γ).
    With ubi:

    quo confugies? ubi nitere?

    Cic. Verr. 2, 2, 64, § 155.—Hence, P. a., as subst., Nixus, i, m., only plur., Nixi, ōrum, m., three guardian deities of women in labor, the statues of whom, representing them in a kneeling posture, stood on the Capitol before the chapel of Minerva, Paul. ex Fest. p. 174 Müll.:

    magno Lucinam Nixosque patres clamore vocabam,

    Ov. M. 9, 294.
    2.
    nĭtor, ōris, m. [niteo], brightness, splendor, lustre, sheen.
    I.
    Lit.:

    nitor exoriens aurorae,

    Lucr. 4, 538:

    diurnus,

    the daylight, Ov. H. 18, 78:

    herbarum viridis,

    Lucr. 5, 783:

    argenti et auri,

    Ov. P. 3, 4, 23:

    eboris,

    Plin. 7, 15, 13, § 64:

    materiae,

    of the wood, id. 16, 40, 79, § 215:

    speculi,

    id. 11, 37, 64, § 170:

    gladii,

    id. 2, 25, 22, § 89:

    nigerrimus gemmae,

    id. 37, 10, 69, § 184:

    nitorem cutis facit sal,

    id. 31, 7, 41, § 84.— Plur.:

    nitores splendoresque auri,

    Gell. 2, 6, 4.—
    B.
    Transf.
    1.
    Sleekness, plumpness, good looks, beauty:

    nitor corporis,

    Ter. Eun. 2, 2, 10:

    urit me Glycerae nitor,

    Hor. C. 1, 19, 5:

    Liparei nitor Hebri,

    id. ib. 3, 12, 6:

    nullus totā nitor in cute,

    Juv. 9, 13.—
    2.
    Neatness, elegance, brilliancy of external appearance:

    si quem... aliquid offendit, si purpurae genus, si amicorum catervae, si splendor, si nitor,

    Cic. Cael. 31, 77:

    habitus,

    Juv. 3, 180:

    oppidum praecipui nitoris,

    Plin. 4, 12, 26, § 85.—
    3.
    In gen., color, Lucr. 2, 819:

    ludis et externo tincta nitore caput,

    Prop. 2, 14, 26 (3, 11, 2).—
    II.
    Trop., of speech, splendor, elegance, grace of style. —With gen.:

    adhibendus erit in eis explicandis quidam orationis nitor,

    Cic. Or. 32, 115:

    domesticus eloquii,

    Ov. P. 2, 2, 51:

    nitor et cultus descriptionum,

    Tac. Or. 20:

    translationum,

    Quint. 12, 10, 36.— Absol.:

    sublimitas et magnificentia et nitor,

    Quint. 8, 3, 3:

    eruditione ac nitore praestare,

    id. 10, 1, 98:

    scripsit non sine cultu ac nitore,

    id. 10, 1, 124.—
    B.
    Of character, dignity, excellence:

    generis,

    Ov. P. 2, 9, 17; splendid liberality, Stat. S. 3, 3, 149.

    Lewis & Short latin dictionary > nitor

  • 8 Nixi

    1.
    nītor, nīsus and nixus ( inf. nitier, Lucr. 1, 1059; old form of the part. perf.: gnitus et gnixus a genibus prisci dixerunt, Paul. ex Fest. p. 96 Müll.), 3, v. dep. n. [from gnitor; root gnic- or gnig-; cf.: nico, conivere], to bear or rest upon something.
    I.
    Lit.
    (α).
    With abl.: ambae te obsecramus genibus nixae, we implore thee upon our knees, i. e. kneeling, Plaut. Rud. 3, 3, 33:

    stirpibus suis niti,

    Cic. Tusc. 5, 13, 37:

    herbescens viriditas, quae nixa fibris stirpium sensim adulescit,

    id. Sen. 15, 51:

    hastili nixus,

    id. Rab. Perd. 7, 21:

    mulierculā nixus,

    id. Verr. 2, 5, 33, § 86:

    juvenis, qui nititur hastā,

    Verg. A. 6, 760:

    paribus nitens Cyllenius alis Constitit,

    id. ib. 4, 252:

    nixus baculo,

    Ov. P. 1, 8, 52.—
    (β).
    With in and acc.:

    nixus in hastam,

    Verg. A. 12, 398.—
    (γ).
    With de:

    de quā pariens arbore nixa dea est,

    Ov. H. 21, 100.—
    (δ).
    With gen. of place:

    humi nitens,

    Verg. A. 2, 380.—
    (ε).
    Absol.: Sisiphu' versat Saxum sudans nitendo, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 5, 10:

    niti modo ac statim concidere,

    to strive to rise, Sall. J. 101, 11.—
    B.
    Transf.
    1.
    To make one's way with an effort, to press forward, advance; and, with respect to the goal, to mount, climb, fly, etc. (mostly poet.):

    quaedam serpentes ortae extra aquam simul ac primum niti possunt, aquam persequuntur,

    Cic. N. D. 2, 48, 124:

    nituntur gradibus,

    Verg. A. 2, 442:

    in altas rupes,

    Luc. 4, 37:

    ad sidera,

    Verg. G. 2, 427:

    in aëra,

    Ov. P. 2, 7, 27:

    in adversum,

    id. M. 2, 72:

    sursum nitier,

    Lucr. 1, 1059.—Of violent bodily motion:

    niti corporibus et ea huc illuc, quasi vitabundi aut jacientes tela agitare,

    to struggle, Sall. J. 60, 4.—
    2.
    To strain in giving birth, to bring forth, Plin. 9, 35, 54, § 107 (al. eniti):

    nitor,

    I am in labor, Ov. M. 9, 302; Pseud.-Ov. Her. 21, 100.—
    3.
    To strain for a stool, Suet. Vesp. 20.—
    II.
    Trop.
    A.
    To strive, to exert one's self, make an effort, labor, endeavor:

    moderatio modo virium adsit et tantum, quantum potest, quisque nitatur,

    Cic. Sen. 10, 33; Nep. Att. 15, 2:

    nisurus contra regem,

    Caes. B. C. 2, 37; Sall. C. 38, 2:

    pro aliquo,

    Liv. 35, 10; cf.:

    pro libertate summā ope niti,

    Sall. J. 31, 17:

    nitebantur, ne gravius in eum consuleretur,

    Sall. J. 13, 8; cf.:

    unus Miltiades maxime nitebatur, ut, etc.,

    Nep. Milt. 4, 2. — Inf.:

    summā vi Cirtam irrumpere nititur,

    Sall. J. 25, 9:

    patriam recuperare niti,

    Nep. Pelop. 2:

    ingenio nitor non periisse meo,

    Ov. P. 3, 5, 34; id. M. 8, 694.— Absol., of soldiers hard pressed in battle:

    tamen virtute et patientia nitebantur atque omnia vulnera sustinebant,

    Caes. B. C. 1, 45.—
    2.
    To strive after a thing:

    ad immortalitatem gloriae niti,

    Cic. Sen. 23, 82:

    ad summa, Quint. prooem. § 20: in vetitum,

    Ov. Am. 3, 4, 17.—
    3.
    To try to prove, contend in argument, argue, with acc. and inf.:

    nitamur igitur nihil posse percipi,

    Cic. Ac. 2, 21, 68.—
    B.
    To rest, rely, depend upon a thing.
    (α).
    With in and abl.:

    nixus in nomine inani,

    Lucr. 5, 909:

    conjectura in quā nititur divinatio,

    Cic. Div. 2, 26, 55:

    ea, in quibus causa nititur,

    id. Cael. 10, 25:

    cujus in vitā nitebatur salus civitatis,

    id. Mil. 7, 19.—
    (β).
    With abl.:

    spe niti,

    Cic. Att. 3, 9, 2:

    consilio atque auctoritate alicujus,

    id. Off. 1, 34, 122; id. Fam. 1, 5, a, 2:

    si quis hoc uno nititur quod sit ignobilis,

    id. Clu. 40, 112.—
    (γ).
    With ubi:

    quo confugies? ubi nitere?

    Cic. Verr. 2, 2, 64, § 155.—Hence, P. a., as subst., Nixus, i, m., only plur., Nixi, ōrum, m., three guardian deities of women in labor, the statues of whom, representing them in a kneeling posture, stood on the Capitol before the chapel of Minerva, Paul. ex Fest. p. 174 Müll.:

    magno Lucinam Nixosque patres clamore vocabam,

    Ov. M. 9, 294.
    2.
    nĭtor, ōris, m. [niteo], brightness, splendor, lustre, sheen.
    I.
    Lit.:

    nitor exoriens aurorae,

    Lucr. 4, 538:

    diurnus,

    the daylight, Ov. H. 18, 78:

    herbarum viridis,

    Lucr. 5, 783:

    argenti et auri,

    Ov. P. 3, 4, 23:

    eboris,

    Plin. 7, 15, 13, § 64:

    materiae,

    of the wood, id. 16, 40, 79, § 215:

    speculi,

    id. 11, 37, 64, § 170:

    gladii,

    id. 2, 25, 22, § 89:

    nigerrimus gemmae,

    id. 37, 10, 69, § 184:

    nitorem cutis facit sal,

    id. 31, 7, 41, § 84.— Plur.:

    nitores splendoresque auri,

    Gell. 2, 6, 4.—
    B.
    Transf.
    1.
    Sleekness, plumpness, good looks, beauty:

    nitor corporis,

    Ter. Eun. 2, 2, 10:

    urit me Glycerae nitor,

    Hor. C. 1, 19, 5:

    Liparei nitor Hebri,

    id. ib. 3, 12, 6:

    nullus totā nitor in cute,

    Juv. 9, 13.—
    2.
    Neatness, elegance, brilliancy of external appearance:

    si quem... aliquid offendit, si purpurae genus, si amicorum catervae, si splendor, si nitor,

    Cic. Cael. 31, 77:

    habitus,

    Juv. 3, 180:

    oppidum praecipui nitoris,

    Plin. 4, 12, 26, § 85.—
    3.
    In gen., color, Lucr. 2, 819:

    ludis et externo tincta nitore caput,

    Prop. 2, 14, 26 (3, 11, 2).—
    II.
    Trop., of speech, splendor, elegance, grace of style. —With gen.:

    adhibendus erit in eis explicandis quidam orationis nitor,

    Cic. Or. 32, 115:

    domesticus eloquii,

    Ov. P. 2, 2, 51:

    nitor et cultus descriptionum,

    Tac. Or. 20:

    translationum,

    Quint. 12, 10, 36.— Absol.:

    sublimitas et magnificentia et nitor,

    Quint. 8, 3, 3:

    eruditione ac nitore praestare,

    id. 10, 1, 98:

    scripsit non sine cultu ac nitore,

    id. 10, 1, 124.—
    B.
    Of character, dignity, excellence:

    generis,

    Ov. P. 2, 9, 17; splendid liberality, Stat. S. 3, 3, 149.

    Lewis & Short latin dictionary > Nixi

  • 9 Nixus

    1.
    nītor, nīsus and nixus ( inf. nitier, Lucr. 1, 1059; old form of the part. perf.: gnitus et gnixus a genibus prisci dixerunt, Paul. ex Fest. p. 96 Müll.), 3, v. dep. n. [from gnitor; root gnic- or gnig-; cf.: nico, conivere], to bear or rest upon something.
    I.
    Lit.
    (α).
    With abl.: ambae te obsecramus genibus nixae, we implore thee upon our knees, i. e. kneeling, Plaut. Rud. 3, 3, 33:

    stirpibus suis niti,

    Cic. Tusc. 5, 13, 37:

    herbescens viriditas, quae nixa fibris stirpium sensim adulescit,

    id. Sen. 15, 51:

    hastili nixus,

    id. Rab. Perd. 7, 21:

    mulierculā nixus,

    id. Verr. 2, 5, 33, § 86:

    juvenis, qui nititur hastā,

    Verg. A. 6, 760:

    paribus nitens Cyllenius alis Constitit,

    id. ib. 4, 252:

    nixus baculo,

    Ov. P. 1, 8, 52.—
    (β).
    With in and acc.:

    nixus in hastam,

    Verg. A. 12, 398.—
    (γ).
    With de:

    de quā pariens arbore nixa dea est,

    Ov. H. 21, 100.—
    (δ).
    With gen. of place:

    humi nitens,

    Verg. A. 2, 380.—
    (ε).
    Absol.: Sisiphu' versat Saxum sudans nitendo, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 5, 10:

    niti modo ac statim concidere,

    to strive to rise, Sall. J. 101, 11.—
    B.
    Transf.
    1.
    To make one's way with an effort, to press forward, advance; and, with respect to the goal, to mount, climb, fly, etc. (mostly poet.):

    quaedam serpentes ortae extra aquam simul ac primum niti possunt, aquam persequuntur,

    Cic. N. D. 2, 48, 124:

    nituntur gradibus,

    Verg. A. 2, 442:

    in altas rupes,

    Luc. 4, 37:

    ad sidera,

    Verg. G. 2, 427:

    in aëra,

    Ov. P. 2, 7, 27:

    in adversum,

    id. M. 2, 72:

    sursum nitier,

    Lucr. 1, 1059.—Of violent bodily motion:

    niti corporibus et ea huc illuc, quasi vitabundi aut jacientes tela agitare,

    to struggle, Sall. J. 60, 4.—
    2.
    To strain in giving birth, to bring forth, Plin. 9, 35, 54, § 107 (al. eniti):

    nitor,

    I am in labor, Ov. M. 9, 302; Pseud.-Ov. Her. 21, 100.—
    3.
    To strain for a stool, Suet. Vesp. 20.—
    II.
    Trop.
    A.
    To strive, to exert one's self, make an effort, labor, endeavor:

    moderatio modo virium adsit et tantum, quantum potest, quisque nitatur,

    Cic. Sen. 10, 33; Nep. Att. 15, 2:

    nisurus contra regem,

    Caes. B. C. 2, 37; Sall. C. 38, 2:

    pro aliquo,

    Liv. 35, 10; cf.:

    pro libertate summā ope niti,

    Sall. J. 31, 17:

    nitebantur, ne gravius in eum consuleretur,

    Sall. J. 13, 8; cf.:

    unus Miltiades maxime nitebatur, ut, etc.,

    Nep. Milt. 4, 2. — Inf.:

    summā vi Cirtam irrumpere nititur,

    Sall. J. 25, 9:

    patriam recuperare niti,

    Nep. Pelop. 2:

    ingenio nitor non periisse meo,

    Ov. P. 3, 5, 34; id. M. 8, 694.— Absol., of soldiers hard pressed in battle:

    tamen virtute et patientia nitebantur atque omnia vulnera sustinebant,

    Caes. B. C. 1, 45.—
    2.
    To strive after a thing:

    ad immortalitatem gloriae niti,

    Cic. Sen. 23, 82:

    ad summa, Quint. prooem. § 20: in vetitum,

    Ov. Am. 3, 4, 17.—
    3.
    To try to prove, contend in argument, argue, with acc. and inf.:

    nitamur igitur nihil posse percipi,

    Cic. Ac. 2, 21, 68.—
    B.
    To rest, rely, depend upon a thing.
    (α).
    With in and abl.:

    nixus in nomine inani,

    Lucr. 5, 909:

    conjectura in quā nititur divinatio,

    Cic. Div. 2, 26, 55:

    ea, in quibus causa nititur,

    id. Cael. 10, 25:

    cujus in vitā nitebatur salus civitatis,

    id. Mil. 7, 19.—
    (β).
    With abl.:

    spe niti,

    Cic. Att. 3, 9, 2:

    consilio atque auctoritate alicujus,

    id. Off. 1, 34, 122; id. Fam. 1, 5, a, 2:

    si quis hoc uno nititur quod sit ignobilis,

    id. Clu. 40, 112.—
    (γ).
    With ubi:

    quo confugies? ubi nitere?

    Cic. Verr. 2, 2, 64, § 155.—Hence, P. a., as subst., Nixus, i, m., only plur., Nixi, ōrum, m., three guardian deities of women in labor, the statues of whom, representing them in a kneeling posture, stood on the Capitol before the chapel of Minerva, Paul. ex Fest. p. 174 Müll.:

    magno Lucinam Nixosque patres clamore vocabam,

    Ov. M. 9, 294.
    2.
    nĭtor, ōris, m. [niteo], brightness, splendor, lustre, sheen.
    I.
    Lit.:

    nitor exoriens aurorae,

    Lucr. 4, 538:

    diurnus,

    the daylight, Ov. H. 18, 78:

    herbarum viridis,

    Lucr. 5, 783:

    argenti et auri,

    Ov. P. 3, 4, 23:

    eboris,

    Plin. 7, 15, 13, § 64:

    materiae,

    of the wood, id. 16, 40, 79, § 215:

    speculi,

    id. 11, 37, 64, § 170:

    gladii,

    id. 2, 25, 22, § 89:

    nigerrimus gemmae,

    id. 37, 10, 69, § 184:

    nitorem cutis facit sal,

    id. 31, 7, 41, § 84.— Plur.:

    nitores splendoresque auri,

    Gell. 2, 6, 4.—
    B.
    Transf.
    1.
    Sleekness, plumpness, good looks, beauty:

    nitor corporis,

    Ter. Eun. 2, 2, 10:

    urit me Glycerae nitor,

    Hor. C. 1, 19, 5:

    Liparei nitor Hebri,

    id. ib. 3, 12, 6:

    nullus totā nitor in cute,

    Juv. 9, 13.—
    2.
    Neatness, elegance, brilliancy of external appearance:

    si quem... aliquid offendit, si purpurae genus, si amicorum catervae, si splendor, si nitor,

    Cic. Cael. 31, 77:

    habitus,

    Juv. 3, 180:

    oppidum praecipui nitoris,

    Plin. 4, 12, 26, § 85.—
    3.
    In gen., color, Lucr. 2, 819:

    ludis et externo tincta nitore caput,

    Prop. 2, 14, 26 (3, 11, 2).—
    II.
    Trop., of speech, splendor, elegance, grace of style. —With gen.:

    adhibendus erit in eis explicandis quidam orationis nitor,

    Cic. Or. 32, 115:

    domesticus eloquii,

    Ov. P. 2, 2, 51:

    nitor et cultus descriptionum,

    Tac. Or. 20:

    translationum,

    Quint. 12, 10, 36.— Absol.:

    sublimitas et magnificentia et nitor,

    Quint. 8, 3, 3:

    eruditione ac nitore praestare,

    id. 10, 1, 98:

    scripsit non sine cultu ac nitore,

    id. 10, 1, 124.—
    B.
    Of character, dignity, excellence:

    generis,

    Ov. P. 2, 9, 17; splendid liberality, Stat. S. 3, 3, 149.

    Lewis & Short latin dictionary > Nixus

  • 10 derigo

    dī-rĭgo or dērĭgo (the latter form preferred by Roby, L. G. 2, p. 387; cf. Rib. Proleg. ad Verg. p. 401 sq.; so Liv. 21, 19, 1; 21, 47, 8; 22, 28 Weissenb.; id. 22, 47, 2 Drak.; Lach. ad Lucr. 4, 609; Tac. A. 6, 40 Ritter; acc. to Brambach, s. v., the two forms are different words, de-rigo meaning to give a particular direction to; di-rigo, to arrange in distinct lines, set or move different ways; cf. describo and discribo. But the distinction is not observed in the MSS. and edd. generally), rexi, rectum, 3 ( perf. sync. direxti, Verg. A. 6, 57), v. a. [dis-rego], to lay straight, set in a straight line, to arrange, draw up (class.; cf.: guberno, collineo, teneo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    coronam si diviseris, arcus erit: si direxeris, virga,

    Sen. Q. N. 1, 10:

    haec directa materia injecta consternebantur,

    Caes. B. G. 4, 17, 8:

    crates,

    id. B. C. 3, 46, 5:

    naves ante portum,

    Liv. 37, 31; cf.:

    naves in pugnam,

    id. 22, 19:

    vicos,

    i. e. to build regularly, id. 5, 55; cf.

    castella,

    Flor. 4, 12, 26:

    molem recta fronte,

    Curt. 4, 3 et saep.:

    regiones lituo,

    i. e. to lay out, bound, Cic. Div. 1, 17; cf.:

    finem alicui veterem viam regiam,

    Liv. 39, 27.—Esp. freq.:

    aciem,

    to draw up the troops in battle array, Caes. B. G. 6, 8, 5; Liv. 21, 47 fin.; 34, 28; Front. Strat. 1, 12, 3; 2, 1, 4 et saep.; cf.

    frontem,

    Quint. 2, 13, 3; 5, 13, 11:

    membrana plumbo derecta,

    ruled with a lead-pencil, Cat. 22, 7.—
    * b.
    Perh. i. q., to split, cleave in twain:

    elephantum machaeră dirigit,

    Plaut. Curc. 3, 54 (dub.); cf.: dirigere apud Plautum invenitur pro discidere, Paul. ex Fest. p. 69, 15 Müll.—
    B.
    In partic., with respect to the terminus, to send in a straight line, to direct to a place (so most freq.):

    ex vestigio vela ad castra Corneliana,

    Caes. B. C. 2, 25, 6:

    aciem ad te,

    Cat. 63, 56:

    cursum ad litora,

    Caes. B. C. 3, 25, 4: iter ad Mutinam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 112 et saep.—Afterwards more freq. with in:

    equum in consulem,

    Liv. 2, 6:

    currum in hostem,

    Ov. M. 12, 78:

    tela manusque in corpus Aeacidae,

    Verg. A. 6, 57; Front. Strat. 3, 3, 4:

    hastam in te,

    Ov. M. 8, 66; cf.:

    dentes in inguina,

    id. ib. 8, 400:

    cursum in Africam,

    Vell. 2, 19 fin.:

    cursum per auras in lucos,

    Verg. A. 6, 195 et saep.:

    navem eo,

    Nep. Chabr. 4, 2:

    gressum huc,

    Verg. A. 5, 162; 11, 855 et saep.; and poet. with the dat.:

    Ilo hastam,

    Verg. A. 10, 401 et saep.—Without designating the limit:

    ab iisdem (Etesiis) maritimi cursus (i. e. navium) celeres et certi diriguntur,

    to be directed, steered, Cic. N. D. 2, 53:

    iter navis,

    Ov. F. 1, 4:

    cursum,

    Front. Strat. 3, 13, 6; esp. freq. of weapons, to aim, direct:

    spicula,

    Verg. A. 7, 497; Ov. M. 12, 606:

    hastile,

    Verg. A. 12, 490:

    tela,

    Hor. C. 4, 9, 18:

    sagittas,

    Suet. Dom. 19 et saep.— Poet.:

    vulnera,

    Verg. A. 10, 140; Sil. 2, 92 Drak.; Tac. H. 2, 35; cf.:

    vulnera alicui,

    Sen. Herc. Oet. 160.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to set in order, arrange (very rare):

    materias divisione dirigere,

    Quint. 2, 6, 1.—Far more freq. (esp. in Cic. and Quint.),
    B.
    In partic.: aliquid ad or in aliquid; also: aliqua re, to direct, guide, arrange a thing either to something (as its aim, scope) or according to something (as its rule or pattern).
    (α).
    With ad: meas cogitationes sic dirigo, non ad illam parvulam Cynosuram sed, etc., Ac. 2, 20, 66; cf.:

    orationem ad exempla,

    id. Rep. 2, 31 fin.; Quint. 10, 2, 1:

    judicium ad ea,

    id. 6, 5, 2:

    se ad id quod, etc.,

    id. 12, 3, 8; cf.:

    se ad ea effingenda,

    id. 10, 1, 127:

    praecipua rerum ad famam,

    Tac. A. 4, 40 et saep.—In a different sense (viz., with ad equiv. to secundum, v. ad):

    in verbis et eligendis et collocandis nihil non ad rationem,

    Cic. Brut. 37, 140:

    vitam ad certam rationis normam,

    to conform, id. Mur. 2:

    leges hominum ad naturam,

    id. Leg. 2, 5 fin.; id. Or. 2 fin. et saep.—
    (β).
    With in (not so in Cic.):

    tota mente (intentionem) in opus ipsum,

    Quint. 10, 3, 28:

    communes locos in vitia,

    id. 2, 1, 11; Front. Strat. 3, 2, 2 et saep.—
    (γ).
    With abl. (only in Cic.):

    quos (fines) utilitate aut voluptate dirigunt,

    Cic. Fin. 5, 20 fin.:

    omnia voluptate,

    id. ib. 2, 22, 71:

    utilitatem honestate,

    id. Off. 3, 21, 83:

    haec normā,

    id. de Or. 3, 49, 190.—
    (δ).
    Without an object:

    (divinatio) ad veritatem saepissime dirigit,

    Cic. Div. 1, 14 fin.
    (ε).
    With acc. only: epistolam (sc. ad aliquem), to write, Capit. Clod. Alb. 2.—
    (ζ).
    With adversus, Quint. 5, 7, 6.—Hence, dīrectus ( dērectus), a, um, P. a., made straight, straight, direct, whether horizontally or perpendicularly; straight, level; upright, steep.
    A.
    Lit.:

    auditus flexuosum iter habet, ne quid intrare possit, si simplex et directum pateret,

    Cic. N. D. 2, 57, 144; cf.

    aes (tubae), opp. flexum,

    Ov. M. 1, 98:

    iter,

    Caes. B. C. 3, 79, 2: latera, id. B. G. 7, 72, 1; cf.

    trabes,

    id. ib. 7, 23, 1:

    ordo (olearum),

    Cic. Caecin. 8, 22:

    arcus (opp. obliquus),

    Ov. M. 2, 129:

    paries,

    i. e. that cuts another at right angles, Cic. Top. 4: ut directiores ictus flant, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 2:

    praeruptus locus utraque ex parte directus,

    Caes. B. C. 1, 45, 4; cf. id. ib. 2, 24, 3:

    (Henna) ab omni aditu circumcisa atque directa,

    Cic. Verr. 2, 4, 48 Zumpt N. cr.:

    cornu,

    Caes. B. G. 6, 26.— Subst.: dī-rectum, i, n., a straight line:

    in directo pedum VIII. esse, in anfracto XVI.,

    in a straight line, Varr. L. L. 7, § 15 Müll.; so,

    altitudo (montis) per directum IV. M. pass.,

    Plin. 5, 22, 18, § 80; cf. id. 3, 5, 9, § 66 al.:

    cadere in directum moderate (with exire per devexum),

    Sen. Q. N. 6, 20; Vulg. Ezech. 47, 20 al.—
    B.
    Trop., straightforward, unceremonious, open, simple, direct:

    o praeclaram beate vivendi et apertam et simplicem et directam viam,

    Cic. Fin. 1, 18; cf.:

    iter ad laudem,

    id. Cael. 17, 41:

    vera illa et directa ratio,

    id. ib. 18:

    tristis ac directus senex,

    id. ib. 16, 38; cf.:

    quid est in judicio? Directum, asperum, simplex, SI PARET HS ICCC DARI,

    id. Rosc. Com. 4, 11:

    percunctatio et denuntiatio belli,

    Liv. 21, 19; cf.

    contiones,

    Just. 38, 3 fin. (v. obliquus):

    verba,

    Cod. Just. 6, 23, 15:

    actio,

    Dig. 3, 5, 46; 9, 4, 26 et saep.; cf.

    institutio (opp. precaria),

    id. 29, 1, 19:

    libertates (opp. fideicommissariae),

    id. 29, 4, 12.— Adv.
    a.
    dīrectē, directly, straight (very rare):

    dicere,

    Cic. Part. Or. 7, 24:

    ire,

    Vulg. Sap. 5, 22.—Far more freq.,
    b.
    dīrectō, directly, straight:

    deorsum ferri,

    Cic. N. D. 1, 25:

    transversas trabes,

    Caes. B. C. 2, 9, 2:

    ad fidem spectare,

    Cic. Part. Or. 13, 46; so id. Div. 2, 61 fin. (opp. anfractus and circuitio); Liv. 1, 11 fin.; Sen. Ep. 66; Dig. 9, 4, 26 al. —
    * c.
    dīrectā:

    quo magis ursimus alte directā,

    press deep down perpendicularly, Lucr. 2, 198.—
    d.
    dīrectim, straightway, directly (post-class.), App. Dogm. Plat. 3, p. 34; Macr. S. 7, 12 fin.—Comp.:

    directius gubernare,

    Cic. Ac. 2, 20, 66.— Sup. seems not to occur either in the adj. or in the adv.

    Lewis & Short latin dictionary > derigo

  • 11 directum

    dī-rĭgo or dērĭgo (the latter form preferred by Roby, L. G. 2, p. 387; cf. Rib. Proleg. ad Verg. p. 401 sq.; so Liv. 21, 19, 1; 21, 47, 8; 22, 28 Weissenb.; id. 22, 47, 2 Drak.; Lach. ad Lucr. 4, 609; Tac. A. 6, 40 Ritter; acc. to Brambach, s. v., the two forms are different words, de-rigo meaning to give a particular direction to; di-rigo, to arrange in distinct lines, set or move different ways; cf. describo and discribo. But the distinction is not observed in the MSS. and edd. generally), rexi, rectum, 3 ( perf. sync. direxti, Verg. A. 6, 57), v. a. [dis-rego], to lay straight, set in a straight line, to arrange, draw up (class.; cf.: guberno, collineo, teneo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    coronam si diviseris, arcus erit: si direxeris, virga,

    Sen. Q. N. 1, 10:

    haec directa materia injecta consternebantur,

    Caes. B. G. 4, 17, 8:

    crates,

    id. B. C. 3, 46, 5:

    naves ante portum,

    Liv. 37, 31; cf.:

    naves in pugnam,

    id. 22, 19:

    vicos,

    i. e. to build regularly, id. 5, 55; cf.

    castella,

    Flor. 4, 12, 26:

    molem recta fronte,

    Curt. 4, 3 et saep.:

    regiones lituo,

    i. e. to lay out, bound, Cic. Div. 1, 17; cf.:

    finem alicui veterem viam regiam,

    Liv. 39, 27.—Esp. freq.:

    aciem,

    to draw up the troops in battle array, Caes. B. G. 6, 8, 5; Liv. 21, 47 fin.; 34, 28; Front. Strat. 1, 12, 3; 2, 1, 4 et saep.; cf.

    frontem,

    Quint. 2, 13, 3; 5, 13, 11:

    membrana plumbo derecta,

    ruled with a lead-pencil, Cat. 22, 7.—
    * b.
    Perh. i. q., to split, cleave in twain:

    elephantum machaeră dirigit,

    Plaut. Curc. 3, 54 (dub.); cf.: dirigere apud Plautum invenitur pro discidere, Paul. ex Fest. p. 69, 15 Müll.—
    B.
    In partic., with respect to the terminus, to send in a straight line, to direct to a place (so most freq.):

    ex vestigio vela ad castra Corneliana,

    Caes. B. C. 2, 25, 6:

    aciem ad te,

    Cat. 63, 56:

    cursum ad litora,

    Caes. B. C. 3, 25, 4: iter ad Mutinam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 112 et saep.—Afterwards more freq. with in:

    equum in consulem,

    Liv. 2, 6:

    currum in hostem,

    Ov. M. 12, 78:

    tela manusque in corpus Aeacidae,

    Verg. A. 6, 57; Front. Strat. 3, 3, 4:

    hastam in te,

    Ov. M. 8, 66; cf.:

    dentes in inguina,

    id. ib. 8, 400:

    cursum in Africam,

    Vell. 2, 19 fin.:

    cursum per auras in lucos,

    Verg. A. 6, 195 et saep.:

    navem eo,

    Nep. Chabr. 4, 2:

    gressum huc,

    Verg. A. 5, 162; 11, 855 et saep.; and poet. with the dat.:

    Ilo hastam,

    Verg. A. 10, 401 et saep.—Without designating the limit:

    ab iisdem (Etesiis) maritimi cursus (i. e. navium) celeres et certi diriguntur,

    to be directed, steered, Cic. N. D. 2, 53:

    iter navis,

    Ov. F. 1, 4:

    cursum,

    Front. Strat. 3, 13, 6; esp. freq. of weapons, to aim, direct:

    spicula,

    Verg. A. 7, 497; Ov. M. 12, 606:

    hastile,

    Verg. A. 12, 490:

    tela,

    Hor. C. 4, 9, 18:

    sagittas,

    Suet. Dom. 19 et saep.— Poet.:

    vulnera,

    Verg. A. 10, 140; Sil. 2, 92 Drak.; Tac. H. 2, 35; cf.:

    vulnera alicui,

    Sen. Herc. Oet. 160.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to set in order, arrange (very rare):

    materias divisione dirigere,

    Quint. 2, 6, 1.—Far more freq. (esp. in Cic. and Quint.),
    B.
    In partic.: aliquid ad or in aliquid; also: aliqua re, to direct, guide, arrange a thing either to something (as its aim, scope) or according to something (as its rule or pattern).
    (α).
    With ad: meas cogitationes sic dirigo, non ad illam parvulam Cynosuram sed, etc., Ac. 2, 20, 66; cf.:

    orationem ad exempla,

    id. Rep. 2, 31 fin.; Quint. 10, 2, 1:

    judicium ad ea,

    id. 6, 5, 2:

    se ad id quod, etc.,

    id. 12, 3, 8; cf.:

    se ad ea effingenda,

    id. 10, 1, 127:

    praecipua rerum ad famam,

    Tac. A. 4, 40 et saep.—In a different sense (viz., with ad equiv. to secundum, v. ad):

    in verbis et eligendis et collocandis nihil non ad rationem,

    Cic. Brut. 37, 140:

    vitam ad certam rationis normam,

    to conform, id. Mur. 2:

    leges hominum ad naturam,

    id. Leg. 2, 5 fin.; id. Or. 2 fin. et saep.—
    (β).
    With in (not so in Cic.):

    tota mente (intentionem) in opus ipsum,

    Quint. 10, 3, 28:

    communes locos in vitia,

    id. 2, 1, 11; Front. Strat. 3, 2, 2 et saep.—
    (γ).
    With abl. (only in Cic.):

    quos (fines) utilitate aut voluptate dirigunt,

    Cic. Fin. 5, 20 fin.:

    omnia voluptate,

    id. ib. 2, 22, 71:

    utilitatem honestate,

    id. Off. 3, 21, 83:

    haec normā,

    id. de Or. 3, 49, 190.—
    (δ).
    Without an object:

    (divinatio) ad veritatem saepissime dirigit,

    Cic. Div. 1, 14 fin.
    (ε).
    With acc. only: epistolam (sc. ad aliquem), to write, Capit. Clod. Alb. 2.—
    (ζ).
    With adversus, Quint. 5, 7, 6.—Hence, dīrectus ( dērectus), a, um, P. a., made straight, straight, direct, whether horizontally or perpendicularly; straight, level; upright, steep.
    A.
    Lit.:

    auditus flexuosum iter habet, ne quid intrare possit, si simplex et directum pateret,

    Cic. N. D. 2, 57, 144; cf.

    aes (tubae), opp. flexum,

    Ov. M. 1, 98:

    iter,

    Caes. B. C. 3, 79, 2: latera, id. B. G. 7, 72, 1; cf.

    trabes,

    id. ib. 7, 23, 1:

    ordo (olearum),

    Cic. Caecin. 8, 22:

    arcus (opp. obliquus),

    Ov. M. 2, 129:

    paries,

    i. e. that cuts another at right angles, Cic. Top. 4: ut directiores ictus flant, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 2:

    praeruptus locus utraque ex parte directus,

    Caes. B. C. 1, 45, 4; cf. id. ib. 2, 24, 3:

    (Henna) ab omni aditu circumcisa atque directa,

    Cic. Verr. 2, 4, 48 Zumpt N. cr.:

    cornu,

    Caes. B. G. 6, 26.— Subst.: dī-rectum, i, n., a straight line:

    in directo pedum VIII. esse, in anfracto XVI.,

    in a straight line, Varr. L. L. 7, § 15 Müll.; so,

    altitudo (montis) per directum IV. M. pass.,

    Plin. 5, 22, 18, § 80; cf. id. 3, 5, 9, § 66 al.:

    cadere in directum moderate (with exire per devexum),

    Sen. Q. N. 6, 20; Vulg. Ezech. 47, 20 al.—
    B.
    Trop., straightforward, unceremonious, open, simple, direct:

    o praeclaram beate vivendi et apertam et simplicem et directam viam,

    Cic. Fin. 1, 18; cf.:

    iter ad laudem,

    id. Cael. 17, 41:

    vera illa et directa ratio,

    id. ib. 18:

    tristis ac directus senex,

    id. ib. 16, 38; cf.:

    quid est in judicio? Directum, asperum, simplex, SI PARET HS ICCC DARI,

    id. Rosc. Com. 4, 11:

    percunctatio et denuntiatio belli,

    Liv. 21, 19; cf.

    contiones,

    Just. 38, 3 fin. (v. obliquus):

    verba,

    Cod. Just. 6, 23, 15:

    actio,

    Dig. 3, 5, 46; 9, 4, 26 et saep.; cf.

    institutio (opp. precaria),

    id. 29, 1, 19:

    libertates (opp. fideicommissariae),

    id. 29, 4, 12.— Adv.
    a.
    dīrectē, directly, straight (very rare):

    dicere,

    Cic. Part. Or. 7, 24:

    ire,

    Vulg. Sap. 5, 22.—Far more freq.,
    b.
    dīrectō, directly, straight:

    deorsum ferri,

    Cic. N. D. 1, 25:

    transversas trabes,

    Caes. B. C. 2, 9, 2:

    ad fidem spectare,

    Cic. Part. Or. 13, 46; so id. Div. 2, 61 fin. (opp. anfractus and circuitio); Liv. 1, 11 fin.; Sen. Ep. 66; Dig. 9, 4, 26 al. —
    * c.
    dīrectā:

    quo magis ursimus alte directā,

    press deep down perpendicularly, Lucr. 2, 198.—
    d.
    dīrectim, straightway, directly (post-class.), App. Dogm. Plat. 3, p. 34; Macr. S. 7, 12 fin.—Comp.:

    directius gubernare,

    Cic. Ac. 2, 20, 66.— Sup. seems not to occur either in the adj. or in the adv.

    Lewis & Short latin dictionary > directum

  • 12 dirigo

    dī-rĭgo or dērĭgo (the latter form preferred by Roby, L. G. 2, p. 387; cf. Rib. Proleg. ad Verg. p. 401 sq.; so Liv. 21, 19, 1; 21, 47, 8; 22, 28 Weissenb.; id. 22, 47, 2 Drak.; Lach. ad Lucr. 4, 609; Tac. A. 6, 40 Ritter; acc. to Brambach, s. v., the two forms are different words, de-rigo meaning to give a particular direction to; di-rigo, to arrange in distinct lines, set or move different ways; cf. describo and discribo. But the distinction is not observed in the MSS. and edd. generally), rexi, rectum, 3 ( perf. sync. direxti, Verg. A. 6, 57), v. a. [dis-rego], to lay straight, set in a straight line, to arrange, draw up (class.; cf.: guberno, collineo, teneo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    coronam si diviseris, arcus erit: si direxeris, virga,

    Sen. Q. N. 1, 10:

    haec directa materia injecta consternebantur,

    Caes. B. G. 4, 17, 8:

    crates,

    id. B. C. 3, 46, 5:

    naves ante portum,

    Liv. 37, 31; cf.:

    naves in pugnam,

    id. 22, 19:

    vicos,

    i. e. to build regularly, id. 5, 55; cf.

    castella,

    Flor. 4, 12, 26:

    molem recta fronte,

    Curt. 4, 3 et saep.:

    regiones lituo,

    i. e. to lay out, bound, Cic. Div. 1, 17; cf.:

    finem alicui veterem viam regiam,

    Liv. 39, 27.—Esp. freq.:

    aciem,

    to draw up the troops in battle array, Caes. B. G. 6, 8, 5; Liv. 21, 47 fin.; 34, 28; Front. Strat. 1, 12, 3; 2, 1, 4 et saep.; cf.

    frontem,

    Quint. 2, 13, 3; 5, 13, 11:

    membrana plumbo derecta,

    ruled with a lead-pencil, Cat. 22, 7.—
    * b.
    Perh. i. q., to split, cleave in twain:

    elephantum machaeră dirigit,

    Plaut. Curc. 3, 54 (dub.); cf.: dirigere apud Plautum invenitur pro discidere, Paul. ex Fest. p. 69, 15 Müll.—
    B.
    In partic., with respect to the terminus, to send in a straight line, to direct to a place (so most freq.):

    ex vestigio vela ad castra Corneliana,

    Caes. B. C. 2, 25, 6:

    aciem ad te,

    Cat. 63, 56:

    cursum ad litora,

    Caes. B. C. 3, 25, 4: iter ad Mutinam, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 112 et saep.—Afterwards more freq. with in:

    equum in consulem,

    Liv. 2, 6:

    currum in hostem,

    Ov. M. 12, 78:

    tela manusque in corpus Aeacidae,

    Verg. A. 6, 57; Front. Strat. 3, 3, 4:

    hastam in te,

    Ov. M. 8, 66; cf.:

    dentes in inguina,

    id. ib. 8, 400:

    cursum in Africam,

    Vell. 2, 19 fin.:

    cursum per auras in lucos,

    Verg. A. 6, 195 et saep.:

    navem eo,

    Nep. Chabr. 4, 2:

    gressum huc,

    Verg. A. 5, 162; 11, 855 et saep.; and poet. with the dat.:

    Ilo hastam,

    Verg. A. 10, 401 et saep.—Without designating the limit:

    ab iisdem (Etesiis) maritimi cursus (i. e. navium) celeres et certi diriguntur,

    to be directed, steered, Cic. N. D. 2, 53:

    iter navis,

    Ov. F. 1, 4:

    cursum,

    Front. Strat. 3, 13, 6; esp. freq. of weapons, to aim, direct:

    spicula,

    Verg. A. 7, 497; Ov. M. 12, 606:

    hastile,

    Verg. A. 12, 490:

    tela,

    Hor. C. 4, 9, 18:

    sagittas,

    Suet. Dom. 19 et saep.— Poet.:

    vulnera,

    Verg. A. 10, 140; Sil. 2, 92 Drak.; Tac. H. 2, 35; cf.:

    vulnera alicui,

    Sen. Herc. Oet. 160.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to set in order, arrange (very rare):

    materias divisione dirigere,

    Quint. 2, 6, 1.—Far more freq. (esp. in Cic. and Quint.),
    B.
    In partic.: aliquid ad or in aliquid; also: aliqua re, to direct, guide, arrange a thing either to something (as its aim, scope) or according to something (as its rule or pattern).
    (α).
    With ad: meas cogitationes sic dirigo, non ad illam parvulam Cynosuram sed, etc., Ac. 2, 20, 66; cf.:

    orationem ad exempla,

    id. Rep. 2, 31 fin.; Quint. 10, 2, 1:

    judicium ad ea,

    id. 6, 5, 2:

    se ad id quod, etc.,

    id. 12, 3, 8; cf.:

    se ad ea effingenda,

    id. 10, 1, 127:

    praecipua rerum ad famam,

    Tac. A. 4, 40 et saep.—In a different sense (viz., with ad equiv. to secundum, v. ad):

    in verbis et eligendis et collocandis nihil non ad rationem,

    Cic. Brut. 37, 140:

    vitam ad certam rationis normam,

    to conform, id. Mur. 2:

    leges hominum ad naturam,

    id. Leg. 2, 5 fin.; id. Or. 2 fin. et saep.—
    (β).
    With in (not so in Cic.):

    tota mente (intentionem) in opus ipsum,

    Quint. 10, 3, 28:

    communes locos in vitia,

    id. 2, 1, 11; Front. Strat. 3, 2, 2 et saep.—
    (γ).
    With abl. (only in Cic.):

    quos (fines) utilitate aut voluptate dirigunt,

    Cic. Fin. 5, 20 fin.:

    omnia voluptate,

    id. ib. 2, 22, 71:

    utilitatem honestate,

    id. Off. 3, 21, 83:

    haec normā,

    id. de Or. 3, 49, 190.—
    (δ).
    Without an object:

    (divinatio) ad veritatem saepissime dirigit,

    Cic. Div. 1, 14 fin.
    (ε).
    With acc. only: epistolam (sc. ad aliquem), to write, Capit. Clod. Alb. 2.—
    (ζ).
    With adversus, Quint. 5, 7, 6.—Hence, dīrectus ( dērectus), a, um, P. a., made straight, straight, direct, whether horizontally or perpendicularly; straight, level; upright, steep.
    A.
    Lit.:

    auditus flexuosum iter habet, ne quid intrare possit, si simplex et directum pateret,

    Cic. N. D. 2, 57, 144; cf.

    aes (tubae), opp. flexum,

    Ov. M. 1, 98:

    iter,

    Caes. B. C. 3, 79, 2: latera, id. B. G. 7, 72, 1; cf.

    trabes,

    id. ib. 7, 23, 1:

    ordo (olearum),

    Cic. Caecin. 8, 22:

    arcus (opp. obliquus),

    Ov. M. 2, 129:

    paries,

    i. e. that cuts another at right angles, Cic. Top. 4: ut directiores ictus flant, Quadrig. ap. Gell. 9, 1, 2:

    praeruptus locus utraque ex parte directus,

    Caes. B. C. 1, 45, 4; cf. id. ib. 2, 24, 3:

    (Henna) ab omni aditu circumcisa atque directa,

    Cic. Verr. 2, 4, 48 Zumpt N. cr.:

    cornu,

    Caes. B. G. 6, 26.— Subst.: dī-rectum, i, n., a straight line:

    in directo pedum VIII. esse, in anfracto XVI.,

    in a straight line, Varr. L. L. 7, § 15 Müll.; so,

    altitudo (montis) per directum IV. M. pass.,

    Plin. 5, 22, 18, § 80; cf. id. 3, 5, 9, § 66 al.:

    cadere in directum moderate (with exire per devexum),

    Sen. Q. N. 6, 20; Vulg. Ezech. 47, 20 al.—
    B.
    Trop., straightforward, unceremonious, open, simple, direct:

    o praeclaram beate vivendi et apertam et simplicem et directam viam,

    Cic. Fin. 1, 18; cf.:

    iter ad laudem,

    id. Cael. 17, 41:

    vera illa et directa ratio,

    id. ib. 18:

    tristis ac directus senex,

    id. ib. 16, 38; cf.:

    quid est in judicio? Directum, asperum, simplex, SI PARET HS ICCC DARI,

    id. Rosc. Com. 4, 11:

    percunctatio et denuntiatio belli,

    Liv. 21, 19; cf.

    contiones,

    Just. 38, 3 fin. (v. obliquus):

    verba,

    Cod. Just. 6, 23, 15:

    actio,

    Dig. 3, 5, 46; 9, 4, 26 et saep.; cf.

    institutio (opp. precaria),

    id. 29, 1, 19:

    libertates (opp. fideicommissariae),

    id. 29, 4, 12.— Adv.
    a.
    dīrectē, directly, straight (very rare):

    dicere,

    Cic. Part. Or. 7, 24:

    ire,

    Vulg. Sap. 5, 22.—Far more freq.,
    b.
    dīrectō, directly, straight:

    deorsum ferri,

    Cic. N. D. 1, 25:

    transversas trabes,

    Caes. B. C. 2, 9, 2:

    ad fidem spectare,

    Cic. Part. Or. 13, 46; so id. Div. 2, 61 fin. (opp. anfractus and circuitio); Liv. 1, 11 fin.; Sen. Ep. 66; Dig. 9, 4, 26 al. —
    * c.
    dīrectā:

    quo magis ursimus alte directā,

    press deep down perpendicularly, Lucr. 2, 198.—
    d.
    dīrectim, straightway, directly (post-class.), App. Dogm. Plat. 3, p. 34; Macr. S. 7, 12 fin.—Comp.:

    directius gubernare,

    Cic. Ac. 2, 20, 66.— Sup. seems not to occur either in the adj. or in the adv.

    Lewis & Short latin dictionary > dirigo

  • 13 sustineo

    sustĭnĕo, tĭnŭi, tentum, 2, v. a. [subs for sub, and teneo], to hold up, hold upright, uphold, to bear up, keep up, support, sustain (syn. fulcio).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    onus alicui,

    Plaut. As. 3, 3, 68:

    quantum hominum terra sustinet,

    id. Poen. prol. 90; id. Men. 1, 1, 13:

    cum Milo umeris sustineret bovem vivum,

    Cic. Sen. 10, 33:

    arma membraque,

    Liv. 23, 45, 3; Curt. 6, 1, 11; 7, 5, 8:

    infirmos baculo artus,

    to support, Ov. M. 6, 27:

    furcis spectacula,

    Liv. 1, 35, 9:

    ingenuā speculum manu,

    Ov. A. A. 2, 216:

    fornice exstructo, quo pons sustinebatur, Auct. B. Alex. 19, 4: manibus clipeos et hastam Et galeam,

    Ov. H. 3, 119:

    vix populum tellus sustinet illa suum,

    id. ib. 15 (16), 182:

    lapis albus Pocula cum cyatho duo sustinet,

    Hor. S. 1, 6, 117:

    vas ad sustinenda opsonia,

    Plin. 33, 11, 49, § 140:

    aër volatus alitum sustinet,

    Cic. N. D. 2, 39, 101: lacus omnia illata pondera sustinens, bearing on its surface, Plin. 6, 27, 31, § 127:

    ecce populus Romanus universus veluti duobus navigiis inpositus binis cardinibus sustinetur,

    id. 36, 15, 24, § 119:

    domum pluribus adminiculis fulcit ac sustinet,

    Plin. Ep. 4, 21, 3: se, to support one ' s self, hold one ' s self up, stand, etc., Caes. B. G. 2, 25; so,

    se a lapsu,

    Liv. 21, 35:

    se alis,

    Ov. M. 4, 411. —
    B.
    In partic., to hold or keep back, to keep in, stay, check, restrain, control, etc. (syn.: refreno, supprimo, moror): currum equosque, Lucil. ap. Cic. Att. 13, 21, 3:

    currum,

    id. Lael. 17, 63 (v. infra, II. B. 3.):

    equos,

    Caes. B. G. 4, 33:

    remos,

    Cic. Att. 13, 21, 3:

    manum,

    Ov. F. 5, 302:

    sustinet a jugulo dextram,

    Verg. A. 11, 750:

    a jugulo nitentem sustinet hastam,

    Stat. Th. 2, 648:

    flumina Threiciā lyrā,

    Prop. 3, 2, 2 (4, 1, 42):

    nunc agendo, nunc sustinendo agmen,

    Liv. 25, 36, 1:

    aliud simile miraculum eos sustinuit,

    id. 5, 39, 2:

    signa,

    id. 31, 24, 8:

    gradum,

    Ov. F. 6, 398:

    perterritum exercitum,

    Caes. B. C. 1, 71:

    se,

    Cic. Tusc. 4, 18, 41; Val. Fl. 3, 100:

    se ab omni assensu,

    i. e. to refrain, Cic. Ac. 2, 15, 48:

    se a respondendo,

    id. ib. 2, 32, 104. — Poet.:

    celeres vias,

    i. e. to halt, Sen. Hippol. 794.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to uphold, sustain, maintain, preserve:

    dignitatem et decus civitatis,

    Cic. Off. 1, 34, 124:

    causam rei publicae,

    id. Fam. 9, 8, 2; cf.:

    causam publicam,

    id. Div. in Caecil. 8, 27:

    exspectationem,

    id. Off. 3, 2, 6:

    tris personas unus sustineo,

    characters, id. de Or. 2, 24, 102:

    personam magistri,

    to personate, Suet. Gram. 24:

    quid muneris in rem publicam fungi ac sustinere velitis,

    Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199:

    historiam veterem atque antiquam haec mea senectus sustinet,

    Plaut. Trin. 2, 2, 100: vitam, Maecen. ap. Sen. Ep. 101, 11.— Poet.:

    (arbor) ingentem sustinet umbram,

    Verg. G. 2, 297.—
    B.
    In partic.
    1.
    To sustain, support, maintain, by food, money, or other means:

    hac (sc. re frumentariā) alimur et sustinemur,

    Cic. Verr. 2, 3, 5, § 11:

    veterem amicum suum labentem excepit, fulsit et sustinuit re, fortunā, fide,

    id. Rab. Post. 16, 43:

    qui ager non amplius hominum quinque milia potest sustinere,

    id. Att. 2, 16, 1:

    alicujus munificentiā sustineri,

    Liv. 39, 9, 6:

    hinc patriam parvosque nepotes Sustinet,

    Verg. G. 2, 515:

    necessitates aliorum,

    Liv. 6, 15, 9:

    plebem,

    id. 3, 65, 6:

    penuriam temporum,

    Col. 9, 14, 17.—
    2.
    To bear, undergo, endure; to hold out against, withstand (so most freq.;

    syn.: fero, tolero, patior): mala ferre sustinereque,

    Cic. Tusc. 5, 6, 16:

    non tu scis, quantum malarum rerum sustineam,

    Plaut. Merc. 2, 4, 8:

    innocens suspitionem hanc sustinet causā meā,

    id. Bacch. 3, 3, 32:

    labores,

    Cic. Rep. 1, 3:

    aestatem,

    Hirt. B. G. 8, 39, 3:

    dolorem pedum,

    Plin. Ep. 1, 12, 5:

    dolores,

    id. ib. 1, 12, 8:

    certamen,

    Liv. 33, 36, 12:

    vim hostium,

    Nep. Hann. 11, 4:

    periculum,

    Dig. 18, 6, 1:

    o dii, quis hujus potentiam poterit sustinere?

    Cic. Phil. 7, 6, 17:

    alicujus imperia,

    Caes. B. G. 1, 31:

    vulnera,

    id. ib. 1, 45:

    Philo ea sustinere vix poterat, quae contra Academicorum pertinaciam dicebantur,

    Cic. Ac. 2, 6, 18; Vatin. ap. Cic. Fam. 5, 10, 2:

    Peloponnesum,

    Cic. Att. 10, 12, 7: eos (rogantes), Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 3; Liv. 31, 13:

    senatus querentes eos non sustinuit,

    id. 31, 13, 4:

    justa petentem deam,

    Ov. M. 14, 788:

    ferrum ignemque Jovemque,

    id. ib. 13, 385 et saep.— Absol.: expectes et sustineas necesse est, Mart. 9, 3, 13:

    neque jam sustineri poterat,

    Caes. B. G. 2, 6; cf. Cic. Fam. 12, 6, 4; Liv. 29, 6, 17.—
    (β).
    With obj.-clause (mostly with a negative: non sustinet, he cannot bear, cannot endure; he does not take upon himself, does not venture):

    non sustineo esse conscius mihi dissimulati judicii mei,

    Quint. 3, 6, 64:

    non impositos supremis ignibus artus Sustinuit spectare parens,

    Ov. M. 13, 584;

    so negatively,

    id. ib. 1, 530; 6, 367; 6, 606; 9, 439; 10, 47; id. F. 4, 850; Vell. 2, 86, 2. —

    In a negative interrog.: sustinebant tales viri, se tot senatoribus, etc.... non credidisse? tantae populi Romani voluntati restitisse? Sustineant. Reperiemus, etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:

    hoc quidem quis hominum sustineat petulans esse ad alterius arbitrium?

    Quint. 12, 9, 10; 3, 6, 64:

    deserere officii sui partes,

    Plin. Ep. 9, 13, 16; 9, 13, 6:

    Parmenionem rursus castigare non sustinebat,

    Curt. 4, 13, 8; 6, 1, 15:

    nec solus bibere sustineo,

    id. 7, 5, 12; 7, 6, 15; 8, 5, 7; Vell. 2, 86, 2; Suet. Caes. 75.—Affirmatively:

    quem in vinculis habituri erant, sustinuere venerari,

    Curt. 5, 10, 13:

    colloqui cum eo, quem damnaverat, sustinuit,

    id. 6, 8, 16; 7, 5, 38; 10, 5, 25:

    quae se praeferre Dianae Sustinuit,

    took upon herself, presumed, Ov. M. 11, 322; so,

    sustinet ire illuc,

    id. ib. 4, 447; 6, 563; id. H. 5, 32; Phaedr. 4, 16, 8: aliquem videre, Auct. Cons. Liv. 135:

    si quis aquam... haurire sustineat,

    Plin. 30, 7, 20, § 64:

    mentiri,

    Petr. 116.—
    3.
    (Acc. to I. B.) To hold in, stop, stay, check, restrain; to keep back, put off, defer, delay:

    est igitur prudentis sustinere ut currum sic impetum benevolentiae,

    Cic. Lael. 17, 63; so,

    impetum hostis,

    Caes. B. G. 1, 24; 1, 26; 2, 11;

    3, 2 et saep.: subitas hostium incursiones,

    Hirt. B. G. 8, 11; cf.:

    Curio praemittit equites, qui primum impetum sustineant ac morentur,

    Caes. B. C. 2, 26:

    bellum consilio,

    Liv. 3, 60, 1:

    assensus lubricos,

    Cic. Ac. 2, 34, 108:

    sustinenda solutio est nominis Caerelliani,

    id. Att. 12, 51, 3:

    oppugnationem ad noctem,

    Caes. B. G. 5, 37, 6:

    rem in noctem,

    Liv. 5, 35, 7:

    iram,

    id. 2, 19, 4.

    Lewis & Short latin dictionary > sustineo

  • 14 agito

    ăgĭto, āvi, ātum, 1, v. freq. a. [ago], as if the supine were agitu; cf.: quaero quaerito.
    I.
    Lit., to put a thing in motion, to drive or impel (mostly poet., or in more elevated prose; from poetry it passed, after the Aug. per., into common prose).
    A.
    Of cattle, to drive, conduct (cf. ago):

    calcari quadrupedem agitabo advorsum clivom,

    Plaut. As. 3, 3, 118:

    stimulo boves agitat,

    Vulg. Eccli. 38, 26:

    hanc in curru bijugos agitare leones,

    drives her span of lions, Lucr. 2, 602:

    agitantur quadrigae,

    Varr. L. L. 6, § 41 Müll.:

    ad flumina currus,

    Verg. G. 3, 18:

    jussit agitari currum suum,

    Vulg. 2 Macc. 9, 4: lanigeros greges hirtasque capellas, to drive, poet. for to tend, Verg. G. 3, 287:

    sacros jugales (dracones),

    Ov. M. 5, 661:

    quadrigas bigasque et equos desultorios,

    Suet. Caes. 39.—
    B.
    Of the motion of other things, to move, impel, shake:

    triremem in portu,

    Nep. Dion, 9, 2:

    alas,

    Ov. Tr. 3, 4, 21:

    manibusque leves agitavit habenas,

    id. M. 7, 221:

    hastam,

    id. ib. 3, 667: caput, to move the head ( in token of assent = annuere), id. ib. 1, 567:

    arundinem vento agitatam,

    Vulg. Matt. 11, 7.—Esp., of animals, to hunt, chase, pursue: etiamsi excitaturus [p. 72] non sis nec agitaturus feras, Cic. Off. 3, 17:

    aquila insectans alias aves atque agitans,

    id. Div. 2, 70:

    trepidas columbas,

    Ov. M. 5, 606; 11, 300:

    damas,

    id. ib. 10, 539:

    cursu timidos onagros,

    Verg. G. 3, 409 al. —
    C.
    Of the motion caused by the wind, to drive to and fro, toss about, agitate, disturb:

    ventus enim fit, ubi est agitando percitus aër,

    when the air is violently agitated and driven, Lucr. 6, 686:

    mare ventorum vi agitari atque turbari,

    Cic. Clu. 49 fin.; id. Univ. 3, 7:

    freta ponti Incipiunt agitata tumescere,

    Verg. G. 1, 357:

    aristas,

    Ov. A. A. 1, 553:

    Zephyris agitata Tempe,

    Hor. C. 3, 1, 24:

    ventis agitatur pinus,

    id. ib. 2, 10, 9:

    veteres agitantur orni,

    id. ib. 1, 9, 12:

    agitaret aura capillos,

    id. Epod. 15, 9.—
    D.
    Of the motion caused by the water: agitata numina Trojae, tossed or driven about upon the sea, Verg. A. 6, 68; Prop. 3, 21, 5.—
    E.
    In gen., of the motion caused by other things:

    magnes (lapis) agitat (ferri ramenta) per aes,

    Lucr. 6, 1054:

    agitari inter se concursu,

    Cic. N. D. 1, 39: pulsu externo agitari, Macr Somn. Scip. 9.— Poet. of mist, to produce it by motion or agitation: dejectuque (Peneus) gravi tenues agitantia fumos Nubila conducit, and by its impetuous descent (into the valley) raises clouds producing mist, Ov. M. 1, 571—
    II.
    Trop.
    A.
    To rouse up, excite, move, urge, drive, impel one to something: aliquem, sometimes in aliquid (so in Florus very freq.):

    in furias agitantur equae,

    are excited to fury, Ov. A. A. 2, 487:

    agitare plebem,

    to stir up, rouse, Liv. 3, 11:

    populum,

    Flor. 2, 12, 2; so id. 11, 6, 2 al.:

    agitatus cupiditate regni,

    id. 3, 1:

    gens sacratis legibus agitata in exitium urbis,

    id. 1, 16, 7.—
    B.
    To disquiet, disturb, to drive hither and thither, to vex, trouble, torment (the fig. taken from the sea agitated by storm; cf. Gernh. and Beier upon Cic. Off. 1, 24, 82):

    dii deaeque te agitant irati,

    Plaut. Pers. 4, 4, 115:

    atra bilis agitat hominem,

    id. Capt. 3, 4, 64; so id. Curc. 1, 1, 92; 2, 1, 24:

    ut eos agitent furiae, neque usquam consistere patiantur,

    Cic. Rosc. Am. 24 (cf. Verg. A. 3, 331:

    scelerum furiis agitatus Orestes,

    id. ib. 4, 471):

    suum quemque scelus agitat amentiaque afficit,

    id. ib. 24:

    agitare et insequi poëtas,

    Tac. Or. 4; 25 and 41:

    multis injuriis jactata atque agita ta,

    Cic. Quint. 2:

    est magni viri, rebus agitatis (= perturbatis, Beier) punire sontes,

    id. Off. 1, 24, 82:

    agitabatur animus inopiā rei familiaris et conscientiā scelerum,

    Sall. C. 5, 7:

    quos conscientia defectionis agitabat,

    Tac. Agr. 16:

    commotus metu atque libidine diversus agitabatur,

    was drawn in different directions, Sall. J 25, 6; Liv. 22, 12. ne te semper inops agitet vexetque cupido, Hor. Ep. 1, 18, 98:

    quos agitabat timor,

    Tac. Agr. 16:

    timore et metu agitati,

    Vulg. Judith, 15, 1:

    injuriis agitatus,

    Flor. 1, 8, 7:

    seditionibus,

    Just. 12, 4, 12.—
    C.
    To assail with reproach, derision, insult; to reprove, blame, scoff, deride, insult, mock:

    agitat rem militarem, insectatur totam legationem,

    attacks, ridicules, Cic. Mur. 9, 21; id. Brut. 28, 109: mea saevis agitat fastidia verbis, Hor Epod. 12, 13; without verbis:

    agitant expertia frugis,

    id. A. P. 341:

    vesanum poëtam agitant pueri,

    id. ib. 456.—
    D.
    In gen., to drive or urge on a thing, to accomplish or do, to drive at, to be employed in, be engaged in, to have, hold, keep, to celebrate; v. ago, II. D. (in the historians, esp. Sallust, very freq.):

    Haec ego non agitem?

    should I not drive at? Juv. 1, 52:

    vigilias,

    to keep, Plaut. Trin. 4, 2, 27; so,

    custodiam,

    id. Rud. 3, 6, 20; so Tac. A. 11, 18:

    hoc agitemus convivium vino et sermone suavi,

    let us celebrate, Plaut. As. 5, 1, 7:

    Dionysia,

    Ter. Heaut. 4, 4, 11; so id. Hec. 1, 2, 18:

    convivia,

    Ov. M. 7, 431; Suet. Claud. 32 festa gaudia, Sil. 15, 423:

    meum natalem,

    Plaut. Pers. 5, 1, 16;

    so festos dies,

    Cic. Verr. 2, 2, 63:

    jocos,

    Ov. M. 3, 319:

    agraria lex a Flavio tribuno plebis vehementer agitabatur,

    was powerfully urged, supportcd, Cic. Att. 1, 19:

    quae cum praecepta parentis mei agitarem,

    was striving to comply with, Sall. J. 14, 2 (modestius dictum pro:

    studere, ut agerem, Cort.): laeti pacem agitabamus,

    were at peace, enjoyed the delights of peace, id. ib. 14, 10:

    dicit se missum a consule venisse quaesitum ab eo, pacem an bellum agitaturus foret,

    id. ib. 109, 2:

    quoniam deditionis morā induciae agitabantur,

    there was a truce, id. ib. 29, 4; id. C. 24, 2.— Poet.:

    ceu primas agitant acies, certamina miscent,

    as if they formed the front rank, Sil. 9, 330.—Hence of time, esp. life, to pass, spend (cf. ago, II. D 5.):

    vita hominum sine cupiditate agitabatur,

    Sall. C. 2, 1:

    agitare aevum,

    Verg. G. 4, 154; id. A. 10, 235:

    festos dies,

    Tac. H. 3, 78.—In Sall., Tac., Flor., et al., agitare absol., to live, dwell, abide, sojourn, be:

    hi propius mare Africum agitabant,

    Sall. J 18, 9; cf id. ib. 19, 5; id. Fragm. H. 3, 11; so id. J. 54, 2; 59, 1; 94, 4:

    laeti Germant agitabant,

    Tac. A. 1, 50:

    secretus agitat,

    id. ib. 11, 21:

    montium editis sine cultu atque eo ferocius agitabant,

    id. ib. 4, 46; Flor. 4, 12, 48.—
    E.
    Of the mind: agitare aliquid or de aliquā re (in corde, in mente, animo, cum animo, secum, etc.), to drive at a thing in the mind, i. e. to turn over, revolve, to weigh, consider, meditate upon, and with the idea of action to be performed or a conclusion to be made, to deliberate upon, to devise, contrive, plot, to be occupied with, to design, intend, etc.: id ego semper mecum sic agito et comparo, Att ap. Non. 256, 20:

    quom eam rem in corde agito,

    Plaut. Truc 2, 5, 3:

    id agitans mecum,

    Ter. Phorm. 4, 3, 10; so Sall. J. 113, 3:

    habet nihil aliud quod agitet in mente,

    Cic. N. D. 1, 41:

    est tuum sic agitare animo, ut, etc.,

    id. Fam. 6, 1:

    quae omnes animo agitabant,

    Tac. A. 6, 9:

    provincias secretis imaginationibus agitans,

    id. ib. 15, 36 in animo bellum, Liv 21, 2; Vell. 1, 16; Quint. 12, 2, 28.—With inf., as object:

    ut mente agitaret bellum renovare,

    Nep. Ham. 1, 4.— Poet.:

    aliquid jamdudum invadere magnum Mens agitat mihi,

    Verg. A 9, 187. —Sometimes also without mente, animo, and the like, agitare aliquid, in the same signif:

    quodsi ille hoc unum agitare coeperit, esse, etc.,

    Cic. Verr. 2, 3, 96:

    rem a me saepe deliberatam et multum agitatam requiris,

    id. Ac. 1, 2: oratori omnia quaesita, disputata, tractata, agitata ( well considered or weighed) esse debent, id. de Or. 3, 14:

    fugam,

    Verg. A. 2, 640.—So esp. freq. in Tac.:

    Britanni agitare inter se mala servitutis, Agr 15: bellum adversus patrem agitare,

    id. H. 4, 86, id. A. 1, 5; 1, 12.—With de:

    de bello,

    Tac. H. 2, 1:

    agitanti de Claudio,

    id. A. 6, 46:

    de tempore ac loco caedis agitabant,

    id. ib. 15, 50; 1, 12; id. H. 4, 59.—With num:

    agitavere, num Messalinam depellerent amore Silli,

    Tac. A. 11, 29; id. H. 1, 19.— With - ne:

    agitavere placeretne, etc.,

    Tac. H. 3, 1.—With an:

    an Artaxata pergeret, agitavit,

    Tac. A. 13, 41 —With quomodo, Tac. A. 2, 12.—With ut (of purpose):

    ut Neronem pudor caperet, insita spe agitari,

    Tac. A. 16, 26.—
    F.
    To treat or speak of or concerning a thing, to confer about, deliberate upon. Romae per omnīs locos et conventus de facto consulis agitart ( impers., for agitabatur), discussions were had, Sall. J 30, 1;

    cum de foedere victor agitaret,

    Liv. 9, 5; 30, 3.—
    * G.
    Sat agitare, with gen., in Plaut., = sat agere, to have enough to do, to have trouble with: nunc agitas sat tute tuarum rerum, Bacch. 4, 3, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > agito

  • 15 emitto

    ē-mitto, mīsi, missum, 3, v. a., to send out, send forth, to let out, let go (freq. and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    quibuscum tamquam e carceribus emissus sis,

    Cic. Lael. 27, 101; cf.:

    aperiam carceres et equos emittere incipiam,

    Varr. R. R. 2, 7, 1:

    ex porta ludis cum emissu'st lepus,

    Plaut. Pers. 3, 3, 31:

    aliquem e carcere,

    Cic. Planc. 12 fin.:

    aliquem ex vinculis,

    Plaut. Capt. 2, 3, 48; Cic. Tusc. 1, 31:

    aliquem e custodia,

    id. ib. 1, 49, 118 (cf. Nep. Cim. 1).—As milit. t. t., to send out against the enemy:

    essedarios ex silvis,

    Caes. B. G. 5, 19, 2; cf.:

    equitibus emissis,

    id. ib. 5, 26, 3:

    Caesar omnibus portis eruptione facta equitatuque emisso hostes in fugam dat,

    id. ib. 5, 51, 5;

    5, 58, 4 et saep.: aliquem de carcere,

    Cic. Verr. 2, 5, 9; cf.:

    Licinium fugere conantem de manibus,

    id. Cael. 28; Liv. 21, 48;

    for which: Hannibalem e manibus,

    id. 22, 3;

    and merely manibus,

    id. 44, 36:

    aliquem noctu per vallum,

    Caes. B. C. 1, 76, 4:

    aliquem pabulatum,

    id. ib. 1, 81, 4; cf. id. ib. 3, 76, 1:

    aliquem sub jugum,

    Liv. 9, 6 fin. et saep.:

    ut abs te non emissus ex urbe, sed immissus in urbem esse videatur,

    sent out, turned out, Cic. Cat. 1, 11; cf. id. Rep. 4, 5 fin.:

    scutum manu,

    to throw away, throw aside, Caes. B. G. 1, 25, 4:

    pila,

    to throw, hurl, cast, discharge, id. ib. 2, 23, 1; Liv. 9, 13; 32, 17 et saep.; cf.:

    hastam in fines eorum,

    Liv. 1, 32:

    aquam ex lacu Albano,

    to let off, id. 5, 15; cf.:

    aquam impetu,

    Suet. Claud. 32:

    lacus Velinus, a Curio emissus,

    Cic. Att. 4, 15, 5; Suet. Caes. 44:

    flumen per prona montis,

    Curt. 7, 11:

    sanguinem de aure,

    to let, Col. 6, 14, 3; cf.:

    sanguinem venis,

    Plin. 25, 5, 23, § 56:

    ova,

    to lay, id. 11, 24, 29, § 85:

    folia,

    to put forth, produce, id. 18, 20, 49, § 182; cf.

    transf.: ulmi emittuntur in ramos,

    id. 17, 12, 18, § 90:

    librum de arte aleam ludendi,

    to put forth, publish, Suet. Claud. 33; cf.:

    aliquid dignum nostro nomine emittere,

    Cic. Fam. 7, 33:

    fulmina,

    id. Div. 2, 19 fin.:

    sonitum ex alto,

    Lucr. 4, 694; cf.:

    vocem caelo,

    Liv. 5, 51:

    sonitum linguae,

    Lucr. 5, 1044:

    vocem,

    to utter, id. 4, 548; 5, 1088; Liv. 1, 54 et saep.:

    flatum crepitumque ventris,

    Suet. Claud. 32 fin.: animam, to expire, Nep. Epam. 9, 3:

    spiritum,

    Vulg. Matt. 27, 50:

    si nubium conflictu ardor expressus se emiserit, id esse fulmen,

    has broken forth, burst forth, Cic. Div. 2, 19, 44.—
    B.
    In partic.: manu emittere aliquem for the usu. manu mittere aliquem, to release a person from one's potestas, to set free, emancipate (anteclass. and since the Aug. per.), Plaut. Capt. 3, 5, 55; id. Men. 5, 8, 52; id. Rud. 4, 6, 14 et saep.; Ter. Ph. 5, 5, 2; Liv. 24, 18, 12; Suet. Vit. 6; Tac. A. 15, 19; Macr. S. 1, 11;

    so without manu,

    Plaut. Ps. 4, 2, 37; Ter. Ad. 5, 9, 19; cf.

    of a debtor: libra et aere liberatum emittit,

    Liv. 6, 14, 5.
    II.
    Trop., to let forth, let go, send out:

    manibus manifesta suis emittere quoquam,

    to let slip from our hands that which is evident, Lucr. 4, 504; cf.:

    emissa de manibus res est,

    Liv. 37, 12:

    cum illud facetum dictum emissum haerere debeat (a fig. borrowed from missive weapons),

    Cic. de Or. 2, 54, 219; cf.:

    et semel emissum volat irrevocabile verbum,

    Hor. Ep. 1, 18, 71:

    argumenta,

    Cic. de Or. 2, 53, 214; and:

    maledictum,

    id. Planc. 23 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > emitto

  • 16 Missus

    mitto, mīsi, missum, 3 (contr. form, misti for misisti, Cat. 14, 14: archaic inf. pass. mittier, Plaut. Capt. 2, 3, 78), v. a. [etym. dub.; cf. Sanscr. math-, to set in motion], to cause to go, let go, send, to send off, despatch, etc.
    I.
    In gen.: ad Trojam cum misi ob defendendam Graeciam, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 13, 28 (Trag. v. 362 Vahl.):

    filium suum foras ad propinquum suum quendam mittit,

    Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66:

    signa... quam plurima quam primumque mittas,

    id. Fam. 1, 8, 2:

    legatos de deditione ad eum miserunt,

    Caes. B. G. 1, 27:

    pabulatum mittebat,

    id. B. C. 1, 40:

    scitatum oracula,

    Verg. A. 2, 114:

    Delphos consultum,

    Nep. Them. 2, 6:

    missus sum, te ut requirerem,

    Ter. Phorm. 5, 6, 42:

    ego huc missa sum ludere,

    Plaut. Cas. 3, 5, 48:

    equitatum auxilio Caesari Aedui miserant,

    Caes. B. G. 1, 18:

    alicui subsidium,

    id. ib. 2, 6:

    ad subsidium,

    Hirt. Balb. Hisp. 9, 1:

    misi, pro amicitiā, qui hoc diceret,

    Cic. Phil. 1, 5, 12:

    qui solveret,

    id. Att. 1, 3, 2:

    mittite ambo hominem,

    Gai. Inst. 4, 16.—With acc. and inf.:

    Deiotarus legatos ad me misit, se cum omnibus copiis esse venturum,

    sent me word that, Cic. Fam. 15, 4, 5:

    ad collegam mittit, opus esse exercitu,

    Liv. 24, 19, 3:

    Publilius duo milia militum recepta miserat,

    id. 8, 23, 1:

    Dexagoridas miserat ad legatum Romanum traditurum se urbem,

    id. 34, 29, 9:

    statim Athenas mittit se cum exercitu venturum,

    Just. 5, 3, 7. Missum facere is also used for mittere, to send: ut cohortis ad me missum facias, Pompei. ap. [p. 1153] Cic. Att. 8, 12, B, 2:

    aliquem morti,

    to put to death, despatch, Plaut. Capt. 3, 5, 34; so,

    ad mortem,

    Cic. Tusc. 1, 41, 97:

    in possessionem,

    to put in possession, id. Quint. 26, 83:

    aliquem ad cenam,

    to invite one to dinner, id. Verr. 2, 1, 26, § 65: sub jugum mittere, to send or cause to go under the yoke, Caes. B. G. 1, 7:

    sub jugo,

    Liv. 3, 28 fin.
    II.
    In partic.
    A.
    To send word, announce, tell, report any thing to any one:

    ut mihi vadimonia dilata et Chresti conpilationem mitteres,

    Cic. Fam. 2, 8, 1:

    Curio misi, ut medico honos haberetur,

    id. ib. 16, 9, 3:

    mitti ad principes placuit, ut secernerent se ab Etruscis,

    Liv. 6, 10, 2:

    hodie Spintherem exspecto: misit enim Brutus ad me,

    Cic. Att. 13, 10, 3:

    salutem alicui,

    to send greeting to, to greet one, Ov. Tr. 5, 13, 1:

    ita existimes velim, me antelaturum fuisse, si ad me misisses, voluntatem tuam commodo meo,

    i. e. if you had sent to me for aid, applied to me, Cic. Fam. 5, 20, 1.—
    B.
    To send as a compliment, to dedicate to any one, of a book or poem:

    liber Antiochi, qui ab eo ad Balbum missus est,

    Cic. N. D. 1, 7, 16:

    hunc librum de Senectute ad te misimus,

    id. Sen. 1, 3.—
    C.
    To send, yield, produce, furnish, export any thing (as the product of a country):

    India mittit ebur, molles sua tura Sabaei,

    Verg. G. 1, 57:

    (Padus) electra nuribus mittit gestanda Latinis,

    Ov. M. 2, 366; cf.:

    quos frigida misit Nursia,

    Verg. A. 7, 715:

    hordea, quae Libyci ratibus misere coloni,

    Ov. Med. Fac. 53:

    quas mittit dives Panchaia merces,

    Tib. 3, 2, 23; Ov. A. A. 3, 213; id. Am. 1, 12, 10.—
    D.
    To dismiss a thing from the mind:

    maestumque timorem Mittite,

    Verg. A. 1, 203:

    mittere ac finire odium,

    Liv. 40, 46:

    leves spes,

    Hor. Ep. 1, 5, 8:

    missam iram facere,

    Ter. Hec. 5, 2, 14.—
    E.
    To put an end to, end:

    certamen,

    Verg. A. 5, 286.—
    F.
    Esp. in speaking, etc., to pass over, omit, to give over, cease, forbear (cf.:

    praetermitto, praetereo, relinquo): quin tu istas mittis tricas?

    Plaut. Most. 3, 1, 45:

    mitto proelia, praetereo oppugnationes oppidorum,

    omit, Cic. Mur. 15, 33:

    maledicta omnia,

    Ter. Ad. 5, 3, 9.—With inf.:

    jam scrutari mitto,

    Plaut. Aul. 4, 4, 24:

    mitte male loqui,

    Ter. And. 5, 3, 2:

    cetera mitte loqui,

    Hor. Epod. 13, 7:

    illud dicere,

    Cic. Quint. 27, 85:

    quaerere,

    id. Rosc. Am. 19, 53:

    mitto iam de rege quaerere,

    id. Sull. 7, 22:

    hoc exsequi mitto,

    Quint. 5, 10, 18:

    incommoda mortalium deflere,

    Val. Max. 7, 2, ext. 2.— With quod:

    mitto, quod omnes meas tempestates subire paratissimus fueris,

    Cic. Fam. 15, 4, 12.—With de. mitto de amissā maximā parte exercitūs (sc. dicere), Cic. Pis. 20, 47:

    verum, ut haec missa faciam, quae, etc.,

    id. Rosc. Am. 45, 132:

    missos facere quaestus triennii,

    id. Verr. 2, 3, 44, § 104.—
    G.
    To let go, let loose, to quit, release, dismiss: mitte rudentem, sceleste, Tr. Mittam, Plaut. Rud. 4, 3, 77:

    unde mittuntur equi, nunc dicuntur carceres,

    Varr. L. L. 5, § 153 Müll.:

    quadrijuges aequo carcere misit equos,

    Ov. Am. 3, 2, 66; Plaut. Poen. prol. 100:

    mittin' me intro?

    will you let me go in? id. Truc. 4, 2, 43:

    cutem,

    to let go, quit, Hor. A. P. 476:

    mitte me,

    let me alone, Ter. Ad. 5, 2, 5:

    nos missos face,

    id. And. 5, 1, 14:

    missum fieri,

    to be let loose, set at liberty, Nep. Eum. 11: eum missum feci, Caes. ap. Cic. Att. 9, 7, G, 2:

    nec locupletare amicos umquam suos destitit, mittere in negotium,

    to set up in business, Cic. Rab. Post. 2, 4: sub titulum lares, to put a bill on one's house, i. e. to offer it for sale or to be let, Ov. R. Am. 302: in consilium, to let the judges go and consult, i. e. to send the judges to make out their verdict, Cic. Verr. 2, 1, 9, § 26:

    sues in hostes,

    to set upon, Lucr. 5, 1309: se in aliquem, to fall upon, assail, attack:

    vota enim faceretis, ut in eos se potius mitteret, quam in vestras possessiones,

    Cic. Mil. 28, 76 (B. and K. immitteret):

    se in foedera,

    to enter into, conclude, make, Verg. A. 12, 190:

    missos faciant honores,

    to let go, renounce, not trouble one's self about, Cic. Sest. 66, 138:

    vos missos facio, et quantum potest, abesse ex Africā jubeo,

    Hirt. B. Afr. 54:

    missam facere legionem,

    to dismiss, Suet. Caes. 69:

    remotis, sive omnino missis lictoribus,

    Cic. Att. 9, 1, 3:

    Lolliam Paulinam conjunxit sibi, brevique missam fecit,

    put her away, Suet. Calig. 25; Ter. Phorm. 4, 3, 70.—
    H.
    To let or bring out, to put forth, send out, emit: sanguinem incisā venā, to let blood, to bleed, Cels. 2, 10:

    sanguinem alicui,

    id. ib.; Petr. 91.— Trop.: mittere sanguinem provinciae, to bleed, i. e. drain, exhaust, Cic. Att. 6, 1, 2; cf.:

    missus est sanguis invidiae sine dolore,

    id. ib. 1, 16, 11:

    radices,

    to put forth roots, to take root, Col. 3, 18:

    folium,

    to put forth leaves, Plin. 18, 7, 10, § 58:

    florem,

    to blossom, bloom, id. 24, 9, 38, § 59:

    membranas de corpore,

    to throw off, shed, Lucr. 4, 57:

    serpens horrenda sibila misit,

    gave forth, emitted, Ov. M. 3, 38: mittere vocem, to utter a sound, raise one's voice, speak, say:

    vocem pro me ac pro re publica nemo mittit,

    speaks a word, Cic. Sest. 19, 42:

    vocem liberam,

    to speak with freedom, Liv. 35, 32:

    flens diu vocem non misit,

    id. 3, 50, 4:

    adeo res miraculo fuit, ut unus ex barbaris miserit vocem, etc.,

    Flor. 4, 10, 7:

    repente vocem sancta misit Religio,

    Phaedr. 4, 11, 4:

    nec labra moves, cum mittere vocem debueras,

    Juv. 13, 114:

    haec Scipionis oratio ex ipsius ore Pompeii mitti videbatur,

    Caes. B. C. 1, 2:

    Afranios sui timoris signa misisse,

    have showed signs of fear, id. ib. 71:

    signa,

    Verg. G. 1, 229:

    signum sanguinis,

    to show signs of blood, look bloody, Lucr. 1, 882.—
    K.
    To send, throw, hurl, cast, launch:

    hastam,

    Ov. M. 11, 8:

    pila,

    Caes. B. C. 3, 93:

    lapides in aliquem,

    to throw, Petr. 90:

    fulmina,

    to hurl, Hor. C. 1, 12, 59:

    aliquid igni,

    Val. Fl. 3, 313:

    de ponte,

    to cast, precipitate, Cat. 17, 23:

    praecipitem aliquem ex arce,

    Ov. M. 8, 250:

    se saxo ab alto,

    to cast one's self down, id. ib. 11, 340:

    se in rapidas aquas,

    id. Am. 3, 6, 80:

    se in medium,

    to plunge into the midst, Quint. 11, 1, 54. —Of nets:

    retia misit,

    Juv. 2, 148.—Of dice, to throw: talis enim jactatis, ut quisque canem, aut senionem miserat, etc., Aug. ap. Suet. Aug. 71:

    talos in phimum,

    Hor. S. 2, 7, 17:

    panem alicui,

    to throw to, Phaedr. 1, 22, 3:

    Alexandrum manum ad arma misisse,

    laid his hand on his weapons, Sen. Ira, 2, 2:

    pira in vasculo,

    Pall. 3, 25, 11:

    fert missos Vestae pura patella cibos,

    Ov. F. 6, 310:

    accidere in mensas ut rosa missa solet,

    which one has let fall, id. ib. 5, 360.—
    L.
    = pempein, to attend, guide, escort:

    alias (animas) sub Tartara tristia mittit (Mercurius),

    Verg. A. 4, 243; cf.:

    sic denique victor Trinacriā fines Italos mittēre relictā,

    id. ib. 3, 440.—Hence, P. a.: Missus, a, um; as subst.: Missus, i, m., he that is sent, the messenger or ambassador of God, i. e. Christ, Arn. 2, 73; Isid. 7, 2, 35.

    Lewis & Short latin dictionary > Missus

  • 17 mitto

    mitto, mīsi, missum, 3 (contr. form, misti for misisti, Cat. 14, 14: archaic inf. pass. mittier, Plaut. Capt. 2, 3, 78), v. a. [etym. dub.; cf. Sanscr. math-, to set in motion], to cause to go, let go, send, to send off, despatch, etc.
    I.
    In gen.: ad Trojam cum misi ob defendendam Graeciam, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 13, 28 (Trag. v. 362 Vahl.):

    filium suum foras ad propinquum suum quendam mittit,

    Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66:

    signa... quam plurima quam primumque mittas,

    id. Fam. 1, 8, 2:

    legatos de deditione ad eum miserunt,

    Caes. B. G. 1, 27:

    pabulatum mittebat,

    id. B. C. 1, 40:

    scitatum oracula,

    Verg. A. 2, 114:

    Delphos consultum,

    Nep. Them. 2, 6:

    missus sum, te ut requirerem,

    Ter. Phorm. 5, 6, 42:

    ego huc missa sum ludere,

    Plaut. Cas. 3, 5, 48:

    equitatum auxilio Caesari Aedui miserant,

    Caes. B. G. 1, 18:

    alicui subsidium,

    id. ib. 2, 6:

    ad subsidium,

    Hirt. Balb. Hisp. 9, 1:

    misi, pro amicitiā, qui hoc diceret,

    Cic. Phil. 1, 5, 12:

    qui solveret,

    id. Att. 1, 3, 2:

    mittite ambo hominem,

    Gai. Inst. 4, 16.—With acc. and inf.:

    Deiotarus legatos ad me misit, se cum omnibus copiis esse venturum,

    sent me word that, Cic. Fam. 15, 4, 5:

    ad collegam mittit, opus esse exercitu,

    Liv. 24, 19, 3:

    Publilius duo milia militum recepta miserat,

    id. 8, 23, 1:

    Dexagoridas miserat ad legatum Romanum traditurum se urbem,

    id. 34, 29, 9:

    statim Athenas mittit se cum exercitu venturum,

    Just. 5, 3, 7. Missum facere is also used for mittere, to send: ut cohortis ad me missum facias, Pompei. ap. [p. 1153] Cic. Att. 8, 12, B, 2:

    aliquem morti,

    to put to death, despatch, Plaut. Capt. 3, 5, 34; so,

    ad mortem,

    Cic. Tusc. 1, 41, 97:

    in possessionem,

    to put in possession, id. Quint. 26, 83:

    aliquem ad cenam,

    to invite one to dinner, id. Verr. 2, 1, 26, § 65: sub jugum mittere, to send or cause to go under the yoke, Caes. B. G. 1, 7:

    sub jugo,

    Liv. 3, 28 fin.
    II.
    In partic.
    A.
    To send word, announce, tell, report any thing to any one:

    ut mihi vadimonia dilata et Chresti conpilationem mitteres,

    Cic. Fam. 2, 8, 1:

    Curio misi, ut medico honos haberetur,

    id. ib. 16, 9, 3:

    mitti ad principes placuit, ut secernerent se ab Etruscis,

    Liv. 6, 10, 2:

    hodie Spintherem exspecto: misit enim Brutus ad me,

    Cic. Att. 13, 10, 3:

    salutem alicui,

    to send greeting to, to greet one, Ov. Tr. 5, 13, 1:

    ita existimes velim, me antelaturum fuisse, si ad me misisses, voluntatem tuam commodo meo,

    i. e. if you had sent to me for aid, applied to me, Cic. Fam. 5, 20, 1.—
    B.
    To send as a compliment, to dedicate to any one, of a book or poem:

    liber Antiochi, qui ab eo ad Balbum missus est,

    Cic. N. D. 1, 7, 16:

    hunc librum de Senectute ad te misimus,

    id. Sen. 1, 3.—
    C.
    To send, yield, produce, furnish, export any thing (as the product of a country):

    India mittit ebur, molles sua tura Sabaei,

    Verg. G. 1, 57:

    (Padus) electra nuribus mittit gestanda Latinis,

    Ov. M. 2, 366; cf.:

    quos frigida misit Nursia,

    Verg. A. 7, 715:

    hordea, quae Libyci ratibus misere coloni,

    Ov. Med. Fac. 53:

    quas mittit dives Panchaia merces,

    Tib. 3, 2, 23; Ov. A. A. 3, 213; id. Am. 1, 12, 10.—
    D.
    To dismiss a thing from the mind:

    maestumque timorem Mittite,

    Verg. A. 1, 203:

    mittere ac finire odium,

    Liv. 40, 46:

    leves spes,

    Hor. Ep. 1, 5, 8:

    missam iram facere,

    Ter. Hec. 5, 2, 14.—
    E.
    To put an end to, end:

    certamen,

    Verg. A. 5, 286.—
    F.
    Esp. in speaking, etc., to pass over, omit, to give over, cease, forbear (cf.:

    praetermitto, praetereo, relinquo): quin tu istas mittis tricas?

    Plaut. Most. 3, 1, 45:

    mitto proelia, praetereo oppugnationes oppidorum,

    omit, Cic. Mur. 15, 33:

    maledicta omnia,

    Ter. Ad. 5, 3, 9.—With inf.:

    jam scrutari mitto,

    Plaut. Aul. 4, 4, 24:

    mitte male loqui,

    Ter. And. 5, 3, 2:

    cetera mitte loqui,

    Hor. Epod. 13, 7:

    illud dicere,

    Cic. Quint. 27, 85:

    quaerere,

    id. Rosc. Am. 19, 53:

    mitto iam de rege quaerere,

    id. Sull. 7, 22:

    hoc exsequi mitto,

    Quint. 5, 10, 18:

    incommoda mortalium deflere,

    Val. Max. 7, 2, ext. 2.— With quod:

    mitto, quod omnes meas tempestates subire paratissimus fueris,

    Cic. Fam. 15, 4, 12.—With de. mitto de amissā maximā parte exercitūs (sc. dicere), Cic. Pis. 20, 47:

    verum, ut haec missa faciam, quae, etc.,

    id. Rosc. Am. 45, 132:

    missos facere quaestus triennii,

    id. Verr. 2, 3, 44, § 104.—
    G.
    To let go, let loose, to quit, release, dismiss: mitte rudentem, sceleste, Tr. Mittam, Plaut. Rud. 4, 3, 77:

    unde mittuntur equi, nunc dicuntur carceres,

    Varr. L. L. 5, § 153 Müll.:

    quadrijuges aequo carcere misit equos,

    Ov. Am. 3, 2, 66; Plaut. Poen. prol. 100:

    mittin' me intro?

    will you let me go in? id. Truc. 4, 2, 43:

    cutem,

    to let go, quit, Hor. A. P. 476:

    mitte me,

    let me alone, Ter. Ad. 5, 2, 5:

    nos missos face,

    id. And. 5, 1, 14:

    missum fieri,

    to be let loose, set at liberty, Nep. Eum. 11: eum missum feci, Caes. ap. Cic. Att. 9, 7, G, 2:

    nec locupletare amicos umquam suos destitit, mittere in negotium,

    to set up in business, Cic. Rab. Post. 2, 4: sub titulum lares, to put a bill on one's house, i. e. to offer it for sale or to be let, Ov. R. Am. 302: in consilium, to let the judges go and consult, i. e. to send the judges to make out their verdict, Cic. Verr. 2, 1, 9, § 26:

    sues in hostes,

    to set upon, Lucr. 5, 1309: se in aliquem, to fall upon, assail, attack:

    vota enim faceretis, ut in eos se potius mitteret, quam in vestras possessiones,

    Cic. Mil. 28, 76 (B. and K. immitteret):

    se in foedera,

    to enter into, conclude, make, Verg. A. 12, 190:

    missos faciant honores,

    to let go, renounce, not trouble one's self about, Cic. Sest. 66, 138:

    vos missos facio, et quantum potest, abesse ex Africā jubeo,

    Hirt. B. Afr. 54:

    missam facere legionem,

    to dismiss, Suet. Caes. 69:

    remotis, sive omnino missis lictoribus,

    Cic. Att. 9, 1, 3:

    Lolliam Paulinam conjunxit sibi, brevique missam fecit,

    put her away, Suet. Calig. 25; Ter. Phorm. 4, 3, 70.—
    H.
    To let or bring out, to put forth, send out, emit: sanguinem incisā venā, to let blood, to bleed, Cels. 2, 10:

    sanguinem alicui,

    id. ib.; Petr. 91.— Trop.: mittere sanguinem provinciae, to bleed, i. e. drain, exhaust, Cic. Att. 6, 1, 2; cf.:

    missus est sanguis invidiae sine dolore,

    id. ib. 1, 16, 11:

    radices,

    to put forth roots, to take root, Col. 3, 18:

    folium,

    to put forth leaves, Plin. 18, 7, 10, § 58:

    florem,

    to blossom, bloom, id. 24, 9, 38, § 59:

    membranas de corpore,

    to throw off, shed, Lucr. 4, 57:

    serpens horrenda sibila misit,

    gave forth, emitted, Ov. M. 3, 38: mittere vocem, to utter a sound, raise one's voice, speak, say:

    vocem pro me ac pro re publica nemo mittit,

    speaks a word, Cic. Sest. 19, 42:

    vocem liberam,

    to speak with freedom, Liv. 35, 32:

    flens diu vocem non misit,

    id. 3, 50, 4:

    adeo res miraculo fuit, ut unus ex barbaris miserit vocem, etc.,

    Flor. 4, 10, 7:

    repente vocem sancta misit Religio,

    Phaedr. 4, 11, 4:

    nec labra moves, cum mittere vocem debueras,

    Juv. 13, 114:

    haec Scipionis oratio ex ipsius ore Pompeii mitti videbatur,

    Caes. B. C. 1, 2:

    Afranios sui timoris signa misisse,

    have showed signs of fear, id. ib. 71:

    signa,

    Verg. G. 1, 229:

    signum sanguinis,

    to show signs of blood, look bloody, Lucr. 1, 882.—
    K.
    To send, throw, hurl, cast, launch:

    hastam,

    Ov. M. 11, 8:

    pila,

    Caes. B. C. 3, 93:

    lapides in aliquem,

    to throw, Petr. 90:

    fulmina,

    to hurl, Hor. C. 1, 12, 59:

    aliquid igni,

    Val. Fl. 3, 313:

    de ponte,

    to cast, precipitate, Cat. 17, 23:

    praecipitem aliquem ex arce,

    Ov. M. 8, 250:

    se saxo ab alto,

    to cast one's self down, id. ib. 11, 340:

    se in rapidas aquas,

    id. Am. 3, 6, 80:

    se in medium,

    to plunge into the midst, Quint. 11, 1, 54. —Of nets:

    retia misit,

    Juv. 2, 148.—Of dice, to throw: talis enim jactatis, ut quisque canem, aut senionem miserat, etc., Aug. ap. Suet. Aug. 71:

    talos in phimum,

    Hor. S. 2, 7, 17:

    panem alicui,

    to throw to, Phaedr. 1, 22, 3:

    Alexandrum manum ad arma misisse,

    laid his hand on his weapons, Sen. Ira, 2, 2:

    pira in vasculo,

    Pall. 3, 25, 11:

    fert missos Vestae pura patella cibos,

    Ov. F. 6, 310:

    accidere in mensas ut rosa missa solet,

    which one has let fall, id. ib. 5, 360.—
    L.
    = pempein, to attend, guide, escort:

    alias (animas) sub Tartara tristia mittit (Mercurius),

    Verg. A. 4, 243; cf.:

    sic denique victor Trinacriā fines Italos mittēre relictā,

    id. ib. 3, 440.—Hence, P. a.: Missus, a, um; as subst.: Missus, i, m., he that is sent, the messenger or ambassador of God, i. e. Christ, Arn. 2, 73; Isid. 7, 2, 35.

    Lewis & Short latin dictionary > mitto

  • 18 vis

    vīs, vis, f., plur. vīres, ĭum (class. only in nom., acc. and abl. sing. and in plur.; gen. sing. very rare; Tac. Or. 26; Dig. 4, 2, 1; Paul. Sent. 5, 30; dat. sing. vi, Auct. B. Afr. 69, 2; C. I. L. 5, 837; collat. form of the nom. and acc. plur. vis, Lucr. 3, 265; 2, 586; Sall. ap. Prisc. p. 707, or H. 3, 62 Dietsch; Messala ap. Macr. S. 1, 9, 14) [Gr. is, Wis, sinew, force; iphi, with might], strength, physical or mental; force, vigor, power, energy, virtue (cf. robur).
    I.
    Lit.
    1.
    In gen.
    (α).
    Sing.:

    celeritas et vis equorum,

    Cic. Div. 1, 70, 144:

    magna vis eorum (urorum) et magna velocitas,

    Caes. B. G. 6, 28:

    contra vim atque impetum fluminis,

    id. ib. 4, 17:

    tempestatis,

    id. B. C. 2, 14:

    venti,

    Lucr. 1, 271:

    solis,

    id. 4, 326 (301):

    horrida teli,

    id. 3, 170:

    acris vini,

    id. 3, 476:

    ferri aerisque,

    id. 5, 1286:

    veneni,

    Cic. Cael. 24, 58 et saep.—
    (β).
    Plur. (most freq. of physical strength):

    non viribus aut velocitatibus aut celeritate corporum res magnae geruntur,

    Cic. Sen. 6, 17:

    nec nunc vires desidero adulescentis, non plus quam adulescens tauri aut elephanti desiderabam,

    id. ib. 9, 27:

    hoc ali vires nervosque confirmari putant,

    Caes. B. G. 6, 21:

    me jam sanguis viresque deficiunt,

    id. ib. 7, 50 fin.:

    perpauci viribus confisi transnatare contenderunt,

    id. ib. 1, 53:

    nostri integris viribus fortiter repugnare,

    id. ib. 3, 4:

    lacertis et viribus pugnare,

    Cic. Fam. 4, 7, 2:

    omnibus viribus atque opibus repugnare,

    id. Tusc. 3, 11, 25:

    non animi solum vigore sed etiam corporis viribus excellens,

    Liv. 9, 16, 12:

    validis viribus hastam contorquere,

    Verg. A. 2, 50:

    quicquid agas, decet agere pro viribus,

    with all your might, Cic. Sen. 9, 27; so,

    supra vires,

    Hor. Ep. 1, 18, 22:

    et neglecta solent incendia sumere vires,

    id. ib. 1, 18, 85:

    seu virium vi seu exercitatione multā cibi vinique capacissimus,

    Liv. 9, 16, 13; cf.:

    in proelii concursu abit res a Consilio ad vires vimque pugnantium,

    Nep. Thras. 1, 4 dub. (Siebel. vires usumque).— Poet., with inf.:

    nec mihi sunt vires inimicos pellere tectis,

    Ov. H. 1, 109.—
    2.
    In partic.
    a.
    Energy, virtue, potency (of herbs, drugs, etc.):

    in radices vires oleae abibunt,

    Cato, R. R. 61, 1:

    vires habet herba?

    Ov. M. 13, 942:

    egregius fons Viribus occultis adjuvat,

    Juv. 12, 42. —
    b.
    Vis, personified, the same as Juno, Aus. Idyll. de Deis; cf. Verg. A. 7, 432 Serv. —
    c.
    Hostile strength, force, violence, = bia: EA POENA, QVAE EST DE VI, S. C. ap. Cic. Q. Fr. 2, 3, 5:

    cum vi vis illata defenditur,

    Cic. Mil. 4, 9; cf.:

    celeri rumore dilato Dioni vim allatam,

    Nep. Dion, 10, 1:

    ne vim facias ullam in illam,

    Ter. Eun. 4, 7, 37:

    sine vi facere,

    id. ib. 4, 7, 20:

    vim afferre alicui,

    Cic. Caecin. 21, 61; id. Verr. 2, 1, 24, § 62; 2, 4, 66, § 148:

    adhibere,

    id. Off. 3, 30, 110; id. Cat. 1, 8, 19:

    praesidio tam valido et armato vim adferre,

    Liv. 9, 16, 4:

    iter per vim tentare,

    by force, forcibly, Caes. B. G. 1, 14; so,

    per vim,

    id. B. C. 2, 13; Cic. Att. 7, 9, 4:

    ne id quidem satis est, nisi docet, ita se possedisse nec vi nec clam nec precario possederit,

    id. Caecin. 32, 92; so the jurid. formula in Lex Thoria ap. Grut. 202, 18; Dig. 41, 1, 22; Ter. Eun. 2, 3, 28:

    vis haec quidem hercle est, et trahi et trudi simul,

    Plaut. Capt. 3, 5, 92; Ter. Ad. 5, 8, 20:

    naves totae factae ex robore ad quamvis vim et contumeliam perferendam (shortly afterwards: tantas tempestates Oceani tantosque impetus ventorum sustineri),

    violence, shock, Caes. B. G. 3, 13:

    caeli,

    a storm, tempest, Plin. 18, 28, 69, § 278.—To avoid the gen. form (v. supra):

    de vi condemnati sunt,

    Cic. Phil. 2, 2, 4: de vi reus; id. Sest. 35, 75; id. Vatin. 17, 41:

    ei qui de vi itemque ei qui majestatis damnatus sit,

    id. Phil. 1, 9, 23; cf. id. ib. 1, 9, 21 sq. Halm ad loc.; Tac. A. 4, 13.—
    d.
    In mal. part., force, violence: pudicitiam cum eriperet militi tribunus militaris... interfectus ab eo est, cui vim adferebat, Cic. Mil. 4, 9:

    matribus familias vim attulisse,

    id. Verr. 2, 1, 24, § 62:

    vis allata sorori,

    Ov. A. A. 1, 679:

    victa nitore dei vim passa est,

    id. M. 4, 233:

    vim passa est Phoebe,

    id. A. A. 1, 679.—
    B.
    Transf., concr.
    1.
    Quantity, number, abundance (cf.: copia, multitudo); with gen.:

    quasi retruderet hominum me vis invitum,

    Plaut. Ep. 2, 2, 66:

    innumerabilis servorum,

    Cic. Har. Resp. 11, 22:

    in pompā cum magna vis auri argentique ferretur,

    Cic. Tusc. 5, 32, 91:

    vis magna pulveris,

    Caes. B. C. 2, 26:

    vis maxima ranunculorum,

    Cic. Fam. 7, 18, 3:

    argenti,

    id. Prov. Cons. 2, 4:

    vim lacrimarum profudi,

    id. Rep. 6, 14, 14:

    odora canum vis,

    Verg. A. 4, 132; cf. absol.:

    et nescio quomodo is, qui auctoritatem minimam habet, maximam vim, populus cum illis facit,

    Cic. Fin. 2, 14, 44.—
    2.
    Vires, military forces, troops:

    praeesse exercitui, ut praeter auctoritatem vires quoque ad coërcendum haberet,

    Caes. B. C. 3, 57:

    satis virium ad certamen,

    Liv. 3, 60, 4:

    undique contractis viribus signa cum Papirio conferre,

    id. 9, 13, 12:

    robur omne virium ejus regni,

    the flower, id. 33, 4, 4:

    concitet et vires Graecia magna suas,

    Ov. H. 15 (16), 340.—
    3.
    Vires, the virile forces or organs, Arn. 5, 158; 5, 163; Inscr. Orell. 2322; 2332:

    veluti castratis viribus,

    Plin. 11, 18, 19, § 60; cf.:

    vis (= vires) multas possidere in se,

    Lucr. 2, 586.—Rarely sing.:

    vis genitalis,

    Tac. A. 6, 18.—
    II.
    Trop.
    A.
    Mental strength, power, force, vigor:

    vis illa divina et virtus oratoris,

    Cic. de Or. 2, 27, 120:

    vis ac facultas oratoris,

    id. ib. 1, 31, 142:

    suavitatem Isocrates... sonitum Aeschines, vim Demosthenes habuit,

    id. ib. 3, 7, 28:

    summa ingenii,

    id. Phil. 5, 18, 49:

    magna vis est conscientiae in utramque partem,

    id. Mil. 23, 61:

    magna vis est in fortunā in utramque partem,

    id. Off. 2, 6, 19:

    patriae,

    id. de Or. 1, 44, 196:

    quod ostentum habuit hanc vim, ut, etc.,

    power, effect, id. Div. 1, 33, 73:

    qui indignitate suā vim ac jus magistratui quem gerebat dempsisset,

    Liv. 26, 12, 8:

    hujus conventionis,

    Dig. 43, 25, 12.— Plur. (post-Aug.):

    eloquentiae,

    Quint. 5, 1, 2:

    facilitatis,

    id. 12, 9, 20:

    ingenii,

    id. 1, 2, 23; 12, 1, 32:

    orationis,

    id. 8, 3, 87.—
    B.
    Transf., of abstr. things, force, notion, meaning, sense, import, nature, essence (cf. significatio):

    id, in quo est omnis vis amicitiae,

    Cic. Lael. 4, 15:

    eloquentiae vis et natura,

    id. Or. 31, 112:

    vis honesti (with natura),

    id. Off. 1, 6, 18; cf. id. Fin. 1, 16, 50:

    virtutis,

    id. Fam. 9, 16, 5:

    quae est alia vis legis?

    id. Dom. 20, 53:

    vis, natura, genera verborum et simplicium et copulatorum,

    i.e. the sense, signification, id. Or. 32, 115:

    vis verbi,

    id. Inv. 1, 13, 17; id. Balb. 8, 21:

    quae vis insit in his paucis verbis, si attendes, si attendes, intelleges,

    id. Fam. 6, 2, 3:

    quae vis subjecta sit vocibus,

    id. Fin. 2, 2, 6:

    nominis,

    id. Top. 8, 35: metônumia, cujus vis est, pro eo, quod dicitur, causam, propter quam dicitur, ponere, Quint. 8, 6, 23.

    Lewis & Short latin dictionary > vis

  • 19 cito

    1.
    cĭtŏ, adv., v. cieo, P. a. fin.
    2.
    cĭto, āvi, ātum ( part. perf. gen. plur. citatūm, Att. ap. Non. p. 485; inf. pass. citarier, Cat. 61, 42), 1, v. freq. a. [cieo].
    I.
    To put into quick motion, to move or drive violently or rapidly, to hurl, shake, rouse, excite, provoke, incite, stimulate, promote, etc. (mostly post-Aug. and poet.; in earlier authors usu. only in P. a.):

    citat hastam,

    Sil. 4, 583:

    arma,

    Stat. Th. 8, 124:

    gradum,

    Claud. VI. Cons. Hon. 510:

    urinam,

    Cels. 2, 19:

    pus,

    id. 5, 28, n. 13:

    umorem illuc,

    id. 4, 6:

    alvum,

    Col. 7, 9, 9:

    ubi luctandi juvenes animosa citavit gloria,

    Stat. Th. 6, 834. —
    2.
    Of plants, to put or shoot forth:

    virgam,

    Col. 3, 6, 2; 4, 15, 2:

    radices,

    id. 5, 5, 5; id. Arb. 10, 3; Pall. Feb. 9, 6.—
    B.
    Trop.:

    isque motus (animi) aut boni aut mali opinione citetur,

    be called forth, Cic. Tusc. 3, 11, 24 Orell. N. cr. (cf.:

    motus cieri,

    id. ib. 1, 10, 20).—
    II.
    (Like cieo, 2.) With reference to the termination ad quem, to urge to, call or summon to (class.; esp. freq. in lang. of business;

    syn.: voco, adesse jubeo): patres in curiam per praeconem ad regem Tarquinium citari jussit,

    Liv. 1, 47, 8; id. 3, 38, 6 and 12:

    senatum,

    id. 9, 30, 2:

    in fora citatis senatoribus,

    id. 27, 24, 2:

    tribus ad sacramentum,

    Suet. Ner. 44; cf. Cat. 61, 43:

    judices citati in hunc reum consedistis,

    Cic. Verr. 2, 1, 7, § 19:

    citari nominatim unum ex iis, etc., i. e. for enrollment for milit. service,

    Liv. 2, 29, 2; id. Epit. libr. 14; Val. Max. 6, 3, 4.—
    B.
    Esp.
    1.
    In law, to call the parties, to see whether they are present (syn.:

    in jus vocare, evocare): citat reum: non respondet. Citat accusatorem... citatus accusator non respondit, non affuit,

    Cic. Verr. 2, 2, 40, § 98; 2, 2, 38, § 92; id. Div. in Caecil. 13, 41;

    so of those accused,

    id. Verr. 2, 2, 38, § 92; id. Mil. 19, 50; Suet. Tib. 11; 61.—And of the roll of a gang of slaves:

    mancipia ergastuli cottidie per nomina,

    Col. 11, 1, 22 al. —Hence, to accuse:

    cum equester ordo reus a consulibus citaretur,

    Cic. Sest. 15, 35; Vitr. 7 praef.;

    and facetiously,

    Plaut. Curc. 1, 3, 6.—With gen. of the charge or penalty:

    omnes ii... abs te capitis C. Rabirii nomine citantur,

    Cic. Rab. Perd. 11, 31; cf.:

    ne proditi mysterii reus a philosophis citaretur,

    Lact. 3, 16, 5.—Of witnesses:

    in hanc rem testem totam Siciliam citabo,

    Cic. Verr. 2, 2, 59, § 146; Suet. Caes. 74; Quint. 6, 4, 7.—
    b.
    Beyond the sphere of judicial proceedings: testem, auctorem, to call one to witness, to call upon, appeal to, quote, cite:

    quamvis citetur Salamis clarissimae testis victoriae,

    Cic. Off. 1, 22, 75:

    quos ego testes citaturus fui rerum a me gestarum,

    Liv. 38, 47, 4:

    poëtas ad testimonium,

    Petr. 2, 5:

    libri, quos Macer Licinius citat identidem auctores,

    Liv. 4, 20, 8.— To call for votes or opinions in the senate, haec illi, quo quisque ordine citabantur, Plin. Ep. 9, 13, 18.—Of an appeal to a god for aid, etc., Ov. F. 5, 683; Cat. 61, 42.—
    2.
    (Like cieo, II. C.) In gen., to mention any person or thing by name, to name, mention, call out, proclaim, announce (rare but class.;

    syn. laudo): omnes Danai reliquique Graeci, qui hoc anapaesto citantur,

    Cic. Fin. 2, 6, 18: victorem Olympiae citari; cf. Nep. praef. § 5; Liv. 29, 37, 9; Stat. Th. 6, 922:

    paeanem,

    to rehearse, recite, Cic. de Or. 1, 59, 251:

    io Bacche,

    to call, Hor. S. 1, 3, 7 (cf.:

    triumphum ciere,

    Liv. 45, 38, 12, infra cieo, II. C. 2.); Col. 11, 1, 22.—Hence, cĭtātus, a, um, part., driven, urged on, hastened, hurried; and P a., quick, rapid, speedy, swift (opp. tardus; class.).
    A.
    Prop., freq.:

    citato equo,

    at full gallop, Caes. B. C. 3, 96; Liv. 1, 27, 7; 3, 46, 6; so,

    equis,

    id. 1, 5, 8; cf. Verg. A. 12, 373 al.:

    jumentis,

    Suet. Ner. 5:

    pede,

    Cat. 63, 2:

    tripudiis,

    id. 63, 26:

    citato gradu,

    Liv. 28, 14, 17:

    passibus,

    Sen. Hippol. 9:

    axe,

    Juv. 1, 60:

    citatum agmen,

    Liv. 35, 30, 1:

    citatiore agmine ad stativa sua pervenit,

    id. 27, 50, 1; so,

    citatissimo agmine,

    id. 22, 6, 10 al.:

    amnis citatior,

    id. 23, 19, 11:

    flumen,

    Sen. Herc. Fur. 178:

    nautae,

    Prop. 1, 8, 23:

    rates,

    Sen. Hippol. 1048; Luc. 8, 456:

    currus,

    Sil. 8, 663:

    Euro citatior,

    Sil. 4, 6:

    alvus citatior,

    Plin. 7, 15, 13, § 63.—Also instead of an adv. (cf. citus, B.):

    Rhenus per fines Trevirorum citatus fertur,

    Caes. B. G. 4, 10:

    ferunt citati signa,

    Liv. 41, 3, 8:

    penna citatior ibat,

    Sil. 10, 11.—
    B.
    Trop., quick, rapid, vehement, impetuous:

    argumenta acria et citata,

    Quint. 9, 4, 135;

    and transf. to persons: in argumentis citati atque ipso etiam motu celeres sumus,

    id. 9, 4, 138:

    Roscius citatior, Aesopus gravior fuit,

    id. 11, 3, 111; 11, [p. 346] 3, 17:

    pronuntiatio (opp. pressa),

    id. 11, 3, 111:

    citatior manus (opp. lenior),

    id. 11, 3, 102:

    soni tum placidi tum citati,

    Gell. 1, 11, 15.— Adv.: cĭtātē, quickly, speedily, nimbly, rapidly (perh. only in the two foll. examples):

    piscatores citatius moventur,

    Quint. 11, 3, 112:

    ut versus quam citatissime volvant,

    id. 1, 1, 37.

    Lewis & Short latin dictionary > cito

  • 20 commoveo

    com-mŏvĕo ( conm-), mōvi, mōtum, 2 (contr. forms:

    commōrunt,

    Lucr. 2, 766; commōrat, Turp. ap. Non. p. 278, 2; Ter. Phorm. 1, 2, 51; commōrit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 1; Hor. S. 2, 1, 45;

    commossem,

    Cic. Planc. 37, 90;

    commosset,

    id. Verr. 2, 3, 18, § 45;

    commosse,

    id. ib. 2, 5, 37, § 96; id. Fam. 7, 18, 3), v. a., to put something in violent motion, to move; both of removing from a place and backwards and forwards in a place; to shake, stir (freq. in every period and species of composition).
    I.
    Lit.
    A.
    To remove from a place, to carry away, displace, to start, set in motion, move:

    neque miser me commovere possum prae formidine,

    Plaut. Am. 1, 1, 181; id. Truc. 4, 3, 44:

    facilius est currentem incitare quam commovere languentem,

    Cic. de Or. 2, 44, 186:

    columnas,

    id. Verr. 2, 1, 55, § 145:

    castra ex eo loco,

    to move forward, decamp, id. ib. 2, 5, 37, § 96; cf.

    aciem,

    to set the line in motion, Liv. 2, 65, 5; 9, 27, 10:

    se ex eo loco,

    Cic. Fin. 5, 15, 42:

    se domo,

    id. Fam. 9, 5, 2:

    me Thessalonicā,

    id. Att. 3, 13, 1:

    te istinc,

    id. Fam. 6, 20, 3: agmen loco. to force back, cause to retreat, Sisenn. ap. Non. p. 58, 20; so,

    hostem,

    Liv. 9, 40, 9; 10, 29, 9:

    cervum,

    Verg. A. 7, 494:

    molem,

    Val. Fl. 2, 33:

    nummum,

    i. e. to use in business, Cic. Font. 5, 11 (1, 1); id. Fl. 19, 44:

    ais, si una littera commota sit, fore tota ut labet disciplina. Utrum igitur tibi litteram videor an totas paginas commovere?

    id. Fin. 4, 19, 53.—Sacra, t. t., to move or carry about the sacred utensils, images, etc., for religious use, Verg. A. 4, 301 Serv.; cf. Cato, R. R. 134, 4:

    ancilia,

    Serv. ad Verg. A. 8, 3:

    tripodes,

    Sen. Med. 786.—Hence, humorously: mea si commovi sacra, if I put my instruments (artifices, tricks, etc.) in motion, Plaut. Ps. 1, 1, 107. —Prov.:

    glaebam commosset in agro decumano Siciliae nemo,

    would have stirred a clod, Cic. Verr. 2, 3, 18, § 45.—
    B. 1.
    Of things:

    magni commorunt aequora venti,

    Lucr. 2, 766:

    alas,

    Verg. A. 5, 217; cf.:

    penna commota volucris,

    Sil. 6, 59; Sen. Agam. 633. —
    2.
    Of persons, with se:

    quis sese commovere potest, cujus ille (sc. Roscius) vitia non videat?

    can stir, Cic. de Or. 2, 57, 233:

    num infitiari potes te... meā diligentiā circumclusum commovere te contra rem publicam non potuisse,

    id. Cat. 1, 3, 7; Nep. Ages. 6, 3; Liv. 2, 54, 6; cf.:

    Lanuvii hastam se commovisse,

    id. 21, 62, 4.—
    II.
    Trop.
    A.
    (Acc. to I. A.) To move, drive back, distodge, refute, confute:

    nunc comminus agamus experiamurque, si possimus cornua commovere disputationis tuae,

    Cic. Div. 2, 10, 26:

    si convellere adoriamur ea, quae commoveri non possunt,

    id. de Or. 2, 51, 205.—
    B.
    (Acc. to I. B.) To throw into disorder, physical or mental; to unbalance, unsettle, shake, disturb (rare but class.):

    adflantur alii sidere, alii commoventur statis temporibus alvo, nervis, capite, mente,

    Plin. 2, 41, 41, § 108:

    perleviter commotus fuerat... (postea) eum vidi plane integrum,

    Cic. Q. Fr. 2, 5, 2: Bacchi sacris commota, Poët. ap. Cic. Div. 1, 36, 80:

    commotus habebitur, i. e. mente captus,

    frantic, crazed, Hor. S. 2, 3, 209; cf.:

    commota mens,

    id. ib. 2, 3, 278; Plin. 36, 21, 40, § 152; and:

    commotus mente,

    id. 23, 1, 16, § 23.—
    2. (α).
    With abl.: commorat hominem lacrimis, Turp. ap. Non. p. 278, 2:

    aliquem nimiā longinquitate locorum ac desiderio suorum,

    Cic. Imp. Pomp. 9, 23:

    aut libidine aliquā aut metu,

    id. Off. 1, 29, 102; id. Font. 16, 36 (12, 26):

    ludis,

    id. Mur. 19, 40:

    quis enim, cum sibi fingit aliquid et cogitatione depingit, non simul ac se ipse commovit atque ad se revocavit, sentit, etc.,

    aroused, id. Ac. 2, 16, 51:

    et amore fraterno et existimatione vulgi,

    Caes. B. G. 1, 20:

    adfectibus,

    Quint. 9, 4, 4:

    doctā voce,

    id. 2, 16, 9:

    cujus atrocitate,

    id. 6, 1, 32:

    vix sum apud me, ita animus commotu'st metu, Spe, gaudio,

    Ter. And. 5, 4, 34; Quint. 1, 2, 30:

    commota vehementi metu mens,

    Lucr. 3, 153. —
    (β).
    Absol.:

    commorat omnes nos,

    Ter. Phorm. 1, 2, 51:

    cum aliqua species utilitatis objecta est, commoveri necesse est,

    one must be affected by it, it must make an impression on one, Cic. Off. 3, 8, 35:

    nihil me clamor iste commovet,

    id. Rab. Perd. 6, 18:

    si quos adversum proelium et fuga Gallorum commoveret,

    Caes. B. G. 1, 40:

    in commovendis judiciis,

    Cic. de Or. 2, 45, 189; cf.:

    commotus ab oratore judex,

    Quint. 6, 2, 7:

    qui me commorit, flebit,

    provoke, rouse, Hor. S. 2, 1, 45:

    Neptunus graviter commotus,

    Verg. A. 1, 126:

    domo ejus omnia abstulit quae paulo magis animum cujuspiam aut oculos possent commovere,

    Cic. Verr. 2, 2, 34, § 83; Quint. 12, 10, 50: dormiunt;

    pol ego istos commovebo,

    awake, arouse, Ter. Heaut. 4, 4, 8:

    porticus haec ipsa et palaestra Graecarum disputationum memoriam quodammodo commovent,

    stir up, awaken, revive, Cic. de Or. 2, 5, 20.—Of things:

    aes alienum,

    to demand, Tac. A. 6, 17:

    commotā principis domo,

    id. ib. 4, 52 init.:

    si umquam vitae cupiditas in me fuisset, ego... omnium parricidarum tela commossem?

    provoked, Cic. Planc. 37, 90. —
    (γ).
    With in and abl.:

    qui cum ingeniis conflictatur ejus modi, Neque commovetur animus in eā re tamen,

    Ter. And. 1, 1, 67:

    vidi enim vos in hoc nomine, cum testis diceret, commoveri,

    Cic. Verr. 2, 4, 56, § 125:

    in hac virgine commotus sum,

    i. e. in love, Ter. Eun. 3, 5, 19.—
    (δ).
    With ex and abl.:

    nam cum esset ex aere alieno commota civitas,

    Cic. Rep. 2, 33, 58; Auct. B. Afr. 57, 72.—
    (ε).
    With ad and acc.:

    nec sane satis commoveor animo ad ea. quae vis canenda,

    Cic. ad Q. Fr. 3, 5, 4:

    homines ad turpe compendium,

    Auct. Her. 4, 40, 52.—
    (ζ).
    With ut and subj.:

    adeone me ignavom putas, ut neque me consuetudo neque amor Commoveat neque commoneat, ut servem fidem?

    Ter. And. 1, 5, 45:

    tua nos voluntas commovit, ut conscriberemus, etc.,

    Auct. Her. 1, 1, 1.—
    b.
    Of the passions, etc., to rouse, stir up, excite, produce, generate: belli magnos commovit funditus aestus, moved the waves of strife from their foundations, Lucr. 5, 1434; cf.:

    commovere tumultum aut bellum,

    Cic. Verr. 2, 5, 8, § 20:

    misericordiam, invidiam, iracundiam,

    id. de Or. 2, 47, 195; cf.:

    commovere miserationem,

    Quint. 6, 1, 46; 10, 1, 64:

    magnum et acerbum dolorem,

    Cic. Verr. 2, 4, 21, § 47:

    invidiam aliquam in me,

    id. Phil. 3, 7, 18:

    summum odium in eum,

    id. Inv. 1, 54, 103:

    bilem,

    id. Att. 2, 7, 2:

    multorum scribendi studia,

    id. N. D. 1, 4, 8:

    adfectus,

    Quint. 4, prooem. § 6; 5, 8, 3; cf.:

    adfectus vehementer commotos (opp. lenes),

    id. 6, 2, 9.—
    C.
    In discourse:

    nova quaedam,

    to start new doctrines, adduce novelties, Cic. Ac. 2, 6, 18.— Hence, commōtus, a, um, P. a., moved, excited, aroused:

    genus (dicendi) in agendo,

    Cic. de Or. 3, 9, 32; cf.:

    Fimbria paulo fervidior atque commotior,

    id. Brut. 34, 129:

    incidere in rem commotam (i. e. amorem),

    Sen. Ep. 116, 5:

    animus commotior,

    Cic. Div. 1, 37, 80:

    commotius ad omnia turbanda consilium,

    Liv. 6, 14, 9 Weissenb. ad loc.:

    Drusus animo commotior,

    more violent, passionate, Tac. A. 4, 3; cf.:

    commotus ingenio,

    id. ib. 6, 45; and:

    Agrippina paulo commotior,

    id. ib. 1, 33:

    commoto similis,

    to one provoked, enraged, Suet. Aug. 51; cf. id. Tib. 51.— Sup. and adv. apparently not in use.

    Lewis & Short latin dictionary > commoveo

См. также в других словарях:

  • HASTA — I. HASTA Regiae olim dignitatis insigne, Iustin. l. 43. c. 3. cuius traditione quoque feuda collata sunt, sicut posteri virga, festuca baculo prioris vice uti coepêre. Hinc et ferula camboca, pedum, baculus pastoralis, muneris insigne, quod non… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • ОРУЖИЕ —    • Arma.     I. У греков.          Те части вооружения, какие в «Илиаде» указываются для героев Троянской войны, образуют основу вооружения и для позднейших гражданских ополчений. Последние состояли исключительно из тяжеловооруженных (όπλι̃ται) …   Реальный словарь классических древностей

  • Cohors VII Gallorum — Activa 50 hasta mediados del siglo III. País Imperio romano Tipo …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»