Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

habeo+aliquid

  • 61 intellego

    intellĕgo (less correctly intellĭgo), exi, ectum (intellexti for intellexisti, Ter. Eun. 4, 6, 30; Cic. Att. 13, 32, 3:

    intellexes for intellexisses,

    Plaut. Cist. 2, 3, 81; subj. perf.:

    intellegerint,

    Sall. H. Fragm. 1, 41, 23 Dietsch), 3, v. a. [inter-lego], to see into, perceive, understand.
    I.
    Lit.
    A.
    To perceive, understand, comprehend:

    qualem autem deum intellegere nos possumus nulla virtute praeditum,

    Cic. N. D. 3, 15, 38 Schoemann ad loc.:

    haec dumtaxat in Graecis intellego, quae ipsi, qui scripserunt, voluerunt a vulgo intellegi,

    Cic. de Or. 2, 14:

    puderet me dicere non intellegere, si vos ipsi intellegeretis, qui ista defenditis,

    id. N. D. 1, 39:

    corpus quid sit intellego,

    id. ib. 1, 26:

    quare autem in his vis deorum insit, tum intellegam cum cognovero,

    id. ib. 3, 24:

    quam sis audax hinc omnes intellegere potuerunt, quod,

    id. Rosc. Am. 31:

    magna ex parvis,

    id. Off. 1, 41:

    intellexi ex tuis litteris, te audisse,

    id. Att. 6, 9:

    de gestu intellego, quid respondeas,

    id. Vatin. 15:

    intellegere et sapere plus quam ceteros,

    id. Off. 2, 14:

    cernere aliquid animo atque intellegere,

    id. Top. 5:

    facile intellectu est,

    Nep. Dion. 9:

    intellegi necesse est: esse deos,

    Cic. N. D. 1, 17; id. Tusc. 3, 5:

    quocirca intellegi necesse est, in ipsis rebus invitamenta inesse,

    id. Fin. 5, 11.—In answers, intellego corresponds to our I understand, go on, very well, Plaut. Ep. 2, 2, 63; Ter. Phorm. 2, 3, 93.— Abl. absol.: intellecto; with rel. clause:

    quidam bonorum caesi, postquam, intellecto in quos saeviretur, pessimi quoque arma rapuerant,

    Tac. A. 1, 49;

    intellecto quantum bellum suscitaret,

    Just. 38, 3, 6.—
    B.
    In partic., to have an accurate knowledge of or skill in a thing, to be a connoisseur:

    faciunt intellegendo ut nihil intellegant,

    Ter. And. prol. 17:

    tametsi non multum in istis rebus intellego,

    Cic. Verr. 2, 4, 43, § 94:

    hoc nugatorium sciebam esse, ista intellegere,

    id. ib. 2, 4, 14, §

    33: quoniam non intellexerunt in operibus domini,

    Lact. 4, 13, 18:

    illi qui linguam ejus intellegebant,

    Petr. S. 73, 3; Sen. Apoc. 5, 2.—
    C.
    To distinguish:

    oraculorum praestigias profani a veritate intellegere non possunt,

    Lact. 2, 16.—
    D.
    To see, perceive, observe by the understanding:

    vehementer nunc mihi est irata: sentio atque intellego,

    Plaut. Truc. 2, 6, 64:

    ubi neque cohortationes suas neque preces audiri intellegit,

    Caes. B. C. 2, 42:

    illi, ante inito, ut intellectum est, consilio,

    id. B. G. 2, 33:

    intellego, quid loquar,

    Cic. Lig. 5.—
    E.
    Of persons, to understand, comprehend, judge rightly (post-Aug.):

    quod Catonem aetas sua parum intellexisset,

    Sen. de Const. Sap. 1:

    quando Socrates ab hominibus sui temporis parum intellegebatur,

    Quint. 11, 1, 10; Vell. 2, 114, 5; Tac. A. 3, 3:

    quem legatum tribunus ita et intellexit et cepit, ut, etc.,

    Plin. Ep. 8, 23, 5. —
    F.
    To understand a language: isti qui linguam avium intellegunt, Pac. ap. Cic. Div. 1, 57, 131 (Trag. v. 83 Rib.):

    in iis linguis quas non intellegimus,

    Cic. Tusc. 5, 40, 116:

    quantum ego Graece scripta intellegere possum,

    id. de Or. 2, 13, 55:

    linguam ejus,

    Sen. de M. Claud. 5, 2; Petr. 73.—
    G.
    To understand by any thing, to take a thing to mean.
    1.
    With in or sub aliqua re, or per aliquid: illa est eutaxia, in qua intellegitur ordinis conservatio, Cic. Off. 1, 40, 142:

    sub hoc themate intellegere non hoc, sed, etc.,

    Sen. Contr. 9, 28, 10:

    intellego sub hoc verbo multa,

    id. ib. 1, 2, 15:

    per nemo homo,

    Donat. ad Ter. Eun. 3, 5, 1:

    solem sub appellatione Jovis,

    Macr. S. 1, 23, 5:

    per sagittas vim radiorum,

    id. ib. 1, 17, 12. —
    2.
    With two acc.:

    non habeo quod intellegam bonum illud,

    Cic. Tusc. 3, 18, 41. —
    3.
    With acc. and abl.: consuetudo omnibus his nominibus Argesten intellegi, Plin. 2, 47, 46, § 121.—
    II.
    Transf., to perceive, discern by the senses; to see, feel, notice. Alcumenam ante aedis stare saturam intellego, Plaut. Am. 2, 2, 35: Si. Statum vide hominis, Callipho.... Ca. Bene confidenterque astitisse intellego, id. Ps. 1, 5, 41:

    illa quidem primo nullos intellegit ignes,

    Ov. M. 9, 456:

    frigus,

    Col. Arbor. 13:

    vestigia hominum intellegi a feris,

    Plin. 8, 16, 21, § 58; 28, 4, 14, § 55.— Hence, in-tellĕgens, entis, P. a., that has understanding or that understands a thing; intelligent, acquainted with.
    A.
    In gen.:

    semperne vulgi judicium cum intellegentium judicio congruit?

    Cic. Brut. 49:

    intellegens dicendi existimator,

    id. ib. 54:

    judicium,

    id. Opt. Gen. Or. 4:

    vir,

    id. Fin. 3, 5.—With gen.:

    cujusvis generis ejus intellegens,

    id. ib. 2, 20.— Comp.:

    aliquid intellegentiore mente discutere,

    Aug. Retract. 1, 19.—
    B.
    In partic.
    1.
    Intellegens alicujus, that understands a person, rightly estimates his character:

    intellegens principis nostri, cujus videbam hanc esse laudem,

    Plin. Ep. 6, 27, 2 Döring ad loc.—
    2.
    Well skilled in matters of taste, a connoisseur:

    signa pulcherrima quae non modo istum hominem, ingeniosum atque intellegentem, verum etiam quemvis nostrum, quos iste idiotas appellat, delectare possent,

    Cic. Verr. 2, 4, 2, § 4:

    ut putetur in istis rebus intellegens esse,

    id. ib. 2. 4, 15, § 33.— Adv.: intellĕgenter, intelligently:

    ut amice, ut intelligenter, ut attente audiamur,

    Cic. Part. 8, 28:

    lectitare,

    Plin. Ep. 5, 16, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > intellego

  • 62 manus

    1.
    mănus, ūs (dat. manu for manui:

    alternae manu,

    Prop. 1, 11, 12; 2, 1, 60), f. [root man-, ma-, to measure; Sanscr. ma, measure, moon; cf. Germ. Mond, moon, and O. H. Germ. mund, hand; Angl.-Sax. mund], a hand.
    I.
    Lit.:

    quam vero aptas, quamque multarum artium ministras manus natura homini dedit!

    Cic. N. D. 2, 60, 150:

    vas in manus sumere,

    id. Verr. 2, 4, 27, § 62:

    Epicurum in manus sumere, i. e. scripta Epicuri,

    id. Tusc. 2, 3, 8:

    pyxidem in manu tenere,

    id. Cael. 26, 63:

    manum porrigere ad tradendum aliquid,

    id. ib.:

    de manibus deponere,

    to lay out of one's hands, lay down, id. Ac. 1, 1, 2. ponere, id. Q. Fr. 1, 1, 8:

    extorquere,

    to wrest from one's hands, id. Cat. 1, 6, 13:

    e manibus dimittere,

    to let go out of one's hands, id. Or. 30, 105: manum ad os apponere, i. e. to lay the finger on the lips in token of secrecy, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 1, 4: alicui in manu esse, to be obvious, clear:

    neque mihi in manu Jugurtha qualis foret,

    Sall. J. 14, 4:

    (feminas) in manu esse parentium, fratrum, virorum,

    subject to, Liv. 34, 2, 11; cf.:

    minus filiae uxores sorores quibusdam in manu erunt,

    id. 34, 7, 11: in manibus esse, to be in everybody's hands, to be well known:

    est in manibus oratio,

    Cic. Lael. 25, 96:

    est in manibus laudatio,

    id. Sen. 4, 12; id. Brut. 33, 125.—Also, to be near:

    hostes sunt in manibus,

    near to us, close by us, upon us, Caes. B. G. 2, 19, 7; also, to be present: attendere, quae in manibus sunt, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 1; Verg. A. 10, 280: in manibus habere, to have in hand, to be engaged on a thing:

    omnia, quae in manibus habebam, abjeci,

    Cic. Att. 13, 47, 1:

    habeo opus magnum in manibus,

    id. Ac. 1, 1, 2:

    philosophi quamcunque rem habent in manibus, in eam, etc.,

    id. Tusc. 5, 7, 18; id. Sen. 7, 22; id. Cael. 27, 65:

    milites bellum illud, quod erat in manibus, reliquisse,

    id. Rep. 2, 37, 63; cf.:

    dum occasio in manibus esset,

    Liv. 7, 36, 10:

    inimicorum in manibus mortuus est,

    among, Cic. Inv. 1, 55, 108:

    manu tenere,

    to know for certain, id. Brut. 80, 277.— Pass.:

    manibus teneri,

    to be certain, evident, Cic. Sest. 32, 69: habere in manibus, to fondle, caress, make much of:

    sic in manibus (inimicum meum) habebant, sic fovebant, etc.,

    id. Fam. 1, 9, 10:

    in manus venire,

    to come to hand, id. Q. Fr. 2, 15, b, 1:

    proelium in manibus facere,

    to fight at close quarters, Sall. J. 57, 4:

    ad manum habere,

    to have at hand, have in readiness, Quint. 12, 5, 1:

    ad manum esse,

    at hand, in hand, near, Liv. 9, 19: ad manum venire or accedere, to come hand to hand, come to close quarters:

    nonnumquam etiam res ad manus, atque ad pugnam veniebat,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28; Nep. Eum. 5, 2; Liv. 2, 30:

    ut venere in manus,

    Tac. A. 2, 80:

    ut ventum in manus,

    id. H. 4, 71:

    adire manum alicui, v. 1. adeo: ad manum intueri aliquid,

    at hand, close by, hard by, Plin. 35, 10, 36, § 97:

    prae manu or manibus,

    at hand, in readiness, in hand, Plaut. Bacch. 4, 3, 10; App. M. 6, p. 180, 32; Ter. Ad. 5, 9, 23; Gell. 19, 8:

    quem servum ille habuit ad manum,

    Cic. de Or. 3, 60, 225:

    servus a manu,

    i. e. a scribe, secretary, Suet. Caes. 74:

    de manu dare,

    to give with one's own hand, Lampr. Alex. Sev. 37: de manu in manum quippiam tradere, to deliver from hand to hand, i. e. with great care, Cic. Fam. 7, 5, 2: manum ferulae subducere, to take the hand from the rod, i. e. to be too old for the rod, Juv. 1, 15: e manu (for eminus; opp. cominus), from a distance: quae mea cominus machaera atque hasta hostibit e manu, Enn. ap. Fest. s. v. redhostire, p. 270 Müll. (Trag. v. 212 Vahl.): plenā manu, with a full or plentiful hand, bountifully, liberally:

    plenā manu dare,

    abundantly, Sen. Ben. 1, 7, 2; id. Ep. 120, 10; id. ad Polyb. 9, 7;

    so trop.: Hortalus, quam plenā manu nostras laudes in astra sustulit,

    Cic. Att. 2, 25, 1; so,

    plenis manibus pecuniam largiri,

    Lact. 3, 16, 15; cf.:

    quemquam vacuis a se manibus abire pati,

    Sen. Brev. Vit. 14, 5: manibus pedibusque aliquid facere (Greek pux kai lax), with hands and feet, i. e. with all one's power, with might and main, Ter. And. 1, 1, 134:

    per manus,

    with the hands, Caes. B. G. 6, 37:

    per manus servulae,

    by her assistance, Cic. Att. 1, 12, 3: per manus tradere, to deliver from hand to hand, from mouth to mouth, to hand down from father to son:

    traditae per manus religiones,

    Liv. 5, 51: per manus, also, by force, by main force, forcibly:

    per manus libertatem retinere,

    Sall. J. 31, 22: inter manus, in one's hands, under one's hands:

    agger inter manus proferebatur,

    Caes. B. C. 2, 2:

    villa crescit inter manus,

    Sen. Ep. 12, 1:

    nihil adhuc inter manus habui cui majorem sollicitudinem praestare deberem,

    Plin. Ep. 2, 5, 2:

    scripta quae inter manus habes,

    are occupied with, id. ib. 5, 5, 7.— Trop., palpable, evident:

    ante oculos interque manus sunt omnia vestras,

    Verg. A. 11, 311; cf.:

    manus inter parentum,

    id. ib. 2, 681: inter manus, also, in one's hands, in one's arms:

    abripite hunc intro actutum inter manus,

    Plaut. Most. 2, 1, 38:

    e convivio auferri,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28: sub manu and sub manum, at hand, near, readily, immediately, on the instant: Vocontii sub manu ut essent, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 2:

    quo celerius, ac sub manum annuntiari cognoscique posset, quid in provincia quāque gereretur, etc.,

    Suet. Aug. 49; Sen. Ep. 71, 1: sub manus succedere, according to one's wish, [p. 1112] Plaut. Mil. 3, 2, 59: alicujus manu esse, to be from or by one's hand:

    epistulae quae quidem erant tua manu,

    Cic. Att. 7, 2, 3; cf. id. ib. 8, 13, 1 (cf. II. C. infra): manu, with the hand, by hand, i. e. artificially, opp. to naturally, by nature: manu sata, i. e. by the hand of man, opp. to what grows wild. Caes. B. C. 3, 44:

    urbs manu munitissima,

    Cic. Verr. 2, 2, 2, § 4:

    quaedam ingenia manu, quod aiunt, facienda sunt,

    Sen. Ep. 52, 1:

    quidam et liberos ejurent et orbitatem manu faciant,

    id. ad Marc. 19, 2: morbi, quos manu fecimus, i. e. which we produce by our own fault (e. g. by intemperance), Sen. Brev. Vit. 3, 3: oratio manu facta, artificial, elaborate, opp. to natural, simple, id. Ep. 115, 2: manu mederi, to be a surgeon, Cels. praef. 1: manibus aequis or manu aequā, with equal advantage:

    manibus aequis abscessum est,

    Tac. A. 1, 63:

    aequā manu discedere,

    to come off with equal advantage, Sall. C. 39, 4: manus afferre, to lay hands on; trop., to destroy or weaken:

    qui diutius torqueri patitur, quem protinus potest liberare, beneficio suo manus affert,

    Sen. Ben. 2, 5, 3:

    manum inicere alicui,

    to lay the hand on one, to detain, arrest him, Cic. Rosc. Com. 16, 48: manum dare, to give or lend a hand, to help, assist, Quint. 2, 3, 7: manus dare or dedere, to give the hands to be bound; hence, in gen., to give up, yield, surrender:

    perpende, et, si tibi vera videntur, Dede manus, aut, si falsum est, accingere contra,

    Lucr. 2, 1043:

    fateor, manus vobis do,

    Plaut. Pers. 5, 2, 72:

    donicum aut certe vicissent, aut victi manum dedissent,

    Nep. Ham. 1; cf. Caes. B. G. 5, 31; Cic. Att. 2, 22, 2; Ov. H. 4, 14; 17, 260; Verg. A. 11, 568; Lact. 5, 1, 3:

    brevi manu,

    immediately, without delay, Dig. 23, 3, 43, § 1:

    longā manu,

    slowly, tediously, ib. 46, 3, 79: manum tollere, to raise the hand in token of an intention to yield, to yield, submit: cedo et tollo manum, Cic. Fragm. ap. Lact. 3, 28: manus tollere, to raise the hands in token of admiration or astonishment, Cic. Ac. 2, 19, 63: manus tendere ad aliquem, less freq. alicui, to stretch out the hands to one to implore assistance, Caes. B. G. 2, 13; Cic. Font. 17, 38:

    quae Romanis manus tendebant,

    Caes. B. G. 7, 48:

    dextram Italiae,

    Cic. Phil. 10, 4, 9:

    manu sternere aliquem,

    with the sword, Verg. A. 9, 702: utrāque manu, with both hands, i. e. willingly, readily, Mart. 1, 16, 9:

    manus manum lavat,

    one hand washes the other, one helps the other, Sen. Apoc. 9 fin.; Petr. c. 45, 13; Plin. 35, 10, 36, § 80: manum non vertere, not to turn the hand, prov. for to take no pains, make no effort:

    qui se fatentur virtutis causā ne manum quidem versuros fuisse,

    Cic. Fin. 5, 31, 93; cf. App. Mag. p. 311.
    II.
    Transf.
    A.
    The hand as the instrument used in fight; hence, personal valor, bravery:

    ne usu manuque reliquorum opinionem fallent,

    Caes. B. C. 3, 86:

    manu fortissimus,

    Liv. 39, 40:

    manu fortis,

    Nep. Dat. 1, 3:

    manu vincere,

    Ov. M. 1, 448:

    manu capere urbes,

    by force of arms, Sall. J. 5, 5:

    manum committere Teucris,

    to fight, Verg. A. 12, 60; so,

    conserere manum,

    Liv. 21, 39; 25, 11; 27, 33:

    conferre manum,

    Liv. 10, 43; Verg. A. 12, 345:

    in proelia Ferre manum,

    id. ib. 5, 403; cf.:

    et vice teli saevit nuda manus,

    Juv. 15, 54.—
    2.
    Force, violence, fighting, close combat:

    res venit ad manus atque ad pugnam,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28:

    venire ad manum,

    Liv. 2, 30:

    accedere ad manum,

    Nep. Eum. 5:

    in manus venire,

    to come to an engagement, come to close quarters, Sall. J. 89, 2:

    pugna jam ad manus venerat,

    Liv. 2, 46:

    non manu, neque vi,

    force, violence, Sall. J. 31, 18; so Tac. Agr. 9.—
    B.
    Of the hand of an artist:

    manus extrema non accessit ejus operibus,

    the last hand, the finishing touch, Cic. Brut. 33, 126: aptius a summā conspiciare manu, when you have given yourself the finishing touch, i. e. have completed your toilet, Ov. A. A. 3, 225:

    carmen nondum recepit ultimam manum,

    has not yet received the last polish, Petr. 118.—Hence, extremam bello Imponere manum, to put the finishing hand to the war, to bring it to a close, Verg. A. 7, 573.—Prov.: manum de tabula, lit., the hand from the picture, i. e. enough, Cic. Fam. 7, 25, 1.—
    C.
    A hand, handwriting; in gen., work, workmanship:

    librarii manus,

    Cic. Att. 8, 13, 1: Alexidis manum amabam, quod tam prope accedebat ad similitudinem tuae litterae, id. ib. 7, 2, 3:

    manum suam cognovit,

    id. Cat. 3, 5, 12:

    propter emissam ab eis manum,

    Dig. 22, 3, 15:

    Praxitelis manus, Scopaeque,

    Mart. 4, 39, 3:

    artificum,

    Verg. A. 1, 455.—
    D.
    For pars, a side:

    est ad hanc manum sacellum,

    Ter. Ad. 4, 2, 37:

    a laeva conspicienda manu,

    Ov. A. A. 3, 307. —
    E.
    In throwing dice, a stake: quas manus remisi, to throw up the stakes, Aug. ap. Suet. Aug. 71.—
    F.
    In fencing, a thrust, hit, blow:

    rectae, aversae, tectaeque manus,

    Quint. 9, 1, 20:

    prima, secunda, tertia, quarta,

    the prime, second, tierce, quart, id. 5, 13, 54.—
    G.
    The trunk of an elephant:

    manus etiam data elephantis,

    Cic. N. D. 2, 47, 120; Curt. 8, 14, 27; Sil. 9, 628.—
    H.
    The fore-paws of bears, Plin. 8, 36, 54, § 130.—
    K.
    The branches on a tree:

    (platanus) cui lnnumerae manus,

    Stat. S. 2, 3, 39:

    fraxineae,

    Pall. Insit. 60.—
    L.
    In milit. lang.: ferreae manus, iron hooks with which an enemy's ship was grappled, grappling-irons:

    manus ferreas atque harpagones paraverant,

    Caes. B. C. 1, 57:

    in advenientes hostium naves ferreas manus inicere,

    Liv. 36, 44 fin.:

    manus ferreas excogitare,

    Front. Strat. 2, 3, 24; Plin. 7, 56, 57, § 209; Curt. 4, 9, 2; Aur. Vict. Vir. Ill. 38; Luc. 3, 635.—
    M.
    Also milit., an armed force, corps of soldiers:

    si nova manus cum veteribus copiis se conjunxisset,

    Caes. B. G. 1, 37:

    magnam manum conducere,

    id. ib. 5, 27:

    Hasdrubalem propediem affore cum manu haudquaquam contemnenda,

    Liv. 30, 7 fin.; id. 44, 27.—
    2.
    Beyond the milit. sphere, in gen., a body, host, number, company, multitude:

    Romam veniet cum magna manu,

    Cic. Att. 16, 11, 6:

    evocatorum,

    id. Fam. 15, 4, 3:

    manus ad Quirinalia paratur,

    id. Q. Fr. 2, 3, 4; cf.:

    manum facere, copias parare,

    id. Caecin. 12, 33:

    manus bonorum,

    id. Q. Fr. 1, 2, 5, § 16:

    Judaeorum,

    id. Fl. 28, 66:

    conjuratorum,

    id. Cat. 1, 5, 12:

    bicorpor,

    i. e. the Centaurs, id. Tusc. 2, 9, 22:

    purpuratorum et satellitum,

    Liv. 42, 51:

    magna clientium,

    Suet. Tib. 1:

    comitum,

    Stat. S. 5, 3, 262:

    juvenum,

    Verg. A. 6, 5.—
    N.
    Labor, hands, i. e. workmen:

    nos aera, manus, navalia demus,

    Verg. A. 11, 329:

    quale manus addunt ebori decus,

    id. ib. 1, 592.—
    O.
    Power:

    haec non sunt in nostra manu,

    Cic. Fam. 14, 2, 3; cf.: in tua manu est, it rests with you, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 1:

    juxta deos in tua manu positum est,

    Tac. H. 2, 76:

    victoria in manu nobis est,

    depends on, Sall. C. 20, 10:

    in vostra manu situm,

    id. J. 31; Plaut. Merc. 3, 4, 43:

    in manu esse mihi,

    id. Trin. 1, 2, 67. —
    2.
    In partic., in jurid. lang., the legal power of a husband over his wife, the manus:

    in potestate quidem et masculi et feminae esse solent: in manum autem feminae tantum conveniunt. Olim itaque tribus modis in manum conveniebant: usu, farreo, coëmptione, etc.,

    Gai. Inst. 1, 108 sq.; Cic. Fl. 34, 84 al.—
    P.
    Law t. t., manūs injectio, i. e. an arrest: per manus injectionem agebatur, Gai Inst. 4, 21: ob eam rem ego tibi sestertium X. milium judicati manus inicio, Vet. Form. ap. Gai. ib.
    2.
    mānus, i. q. bonus, Varr. L. L. 6, 2, 4; Macr. S. 1, 3, 13; Isid. 5, 30, 14; Serv. Verg. A. 1, 139; 2, 286; v. ‡ cerus manus.

    Lewis & Short latin dictionary > manus

  • 63 teneo

    tĕnĕo, tĕnŭi, tentum, 2 ( perf. subj. tetinerim, Pac. ap. Non. 178, 15:

    tetinerit,

    Att. ib. 178, 12:

    tetinisse,

    Pac. ib. 178, 11; fut. perf. tetinero, acc. to Fest. p. 252 Müll. Another collat. form of the perf. tenivi, acc. to Charis. p. 220 P.; Diom. pp. 363 and 369 ib.), v. a. and n. [root ten-, tan-; Gr. tanumai, teinô; Sanscr. tanomi, to stretch, spread; this root appears in many derived meanings; cf. Lat.: tendo, tenuis, tener, tenor, tenus].
    I.
    Act., to hold, keep, have in the hand, in the mouth, etc.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.: Eu. Porrige bracchium, prehende: jam tenes? Cha. Teneo. Eu. Tene, Plaut. Merc. 5, 2, 42; cf.

    argentum,

    id. Pers. 3, 3, 9:

    cum pyxidem teneret in manu,

    Cic. Cael. 26, 63;

    for which: aliquid manu,

    Quint. 10, 7, 31; Ov. M. 11, 560; id. A. A. 1, 320; Hor. Ep. 1, 19, 34:

    aliquid dextrā,

    Ov. F. 1, 99:

    digitis,

    id. ib. 2, 102; id. M. 9, 86; 9, 522:

    lacertis,

    id. ib. 2, 100 al.:

    radicem ore,

    Cic. Div. 2, 68, 141:

    cibum ore,

    Phaedr. 1, 4, 6;

    for which: decoctum diu in ore,

    Plin. 25, 13, 105, § 166:

    aliquem in sinu,

    Ov. H. 3, 114;

    for which: aliquem sinu,

    id. ib. 13, 157:

    flabellulum,

    Ter. Eun. 3, 5, 50:

    facem,

    Verg. A. 6, 224:

    telum,

    Liv. 2, 19. — Prov.: manu tenere aliquid, to seize, grasp, or comprehend a thing which is palpable or evident: aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias: leges, quātenus manu tenere possunt;

    philosophi, quātenus ratione et intellegentiā,

    Cic. Off. 3, 17, 68; cf.:

    cum res non conjecturā, sed oculis ac manibus teneretur,

    id. Clu. 7, 20. —
    2.
    In partic.
    a.
    With the accessory idea of possession, to hold, i. e. to be master of, have in one ' s power, possess, etc. (syn.:

    possideo, habeo): multa hereditatibus, multa emptionibus, multa dotibus tenebantur sine injuriā,

    Cic. Off. 2, 23, 81:

    quae tenuit dives Achaemenes,

    Hor. C. 2, 12, 21:

    Evander qui multis ante tempestatibus tenuerat loca,

    Liv. 1, 5:

    provinciam a praedonibus liberam,

    Cic. Imp. Pomp. 11, 32:

    colles praesidiis,

    Caes. B. C. 3, 43:

    Formiarum moenia et Lirim,

    Hor. C. 3, 17, 8:

    tenente Caesare terras,

    id. ib. 3, 14, 15:

    rem publicam,

    Cic. Mur. 39, 83; id. Sest. 19, 44:

    summam imperii,

    Caes. B. G. 3, 22:

    equitum centurias,

    Cic. Fam. 11, 16, 3:

    alterum cornu,

    to command, Nep. Pelop. 4, 3:

    provincias aliaque omnia,

    Sall. C. 39, 2: scenam, to have sole possession of. [p. 1854] rule over, Suet. Tit. 7. —

    Of the possession of the object of affection: te tenet,

    Tib. 1, 6, 35; 2, 6, 52; Verg. E. 1, 32; Ov. H. 2, 103 Ruhnk.; 15, 88; id. Am. 3, 7, 3; Phaedr. 2, 2, 4.—In colloq. lang., teneo te, I have you once more, of again seeing the beloved person:

    teneone te, Antiphila, maxime animo exoptata meo?

    Ter. Heaut. 2, 4, 27 Ruhnk.; Sen. Ben. 7, 4; Ov. H. 18, 183; cf.:

    et comitem Aenean juxta natumque tenebat Ingrediens,

    Verg. A. 8, 308.—Also like our I have you (fast, bound, etc.):

    teneo te, inquam, nam ista Academiae est propria sententia,

    Cic. Ac. 2, 48, 148; id. Quint. 20, 63.— Absol.: qui tenent (sc. rem publicam), who are in possession of the State, of public affairs:

    qui tenent, qui potiuntur,

    Cic. Att. 7, 12, 3; 2, 18, 1. —
    b.
    With the accessory idea of firmness, persistence, to hold fast, occupy; to watch, guard, defend; to maintain, retain a thing:

    legio locum non tenuit atque in proximum collem se recepit,

    Caes. B. C. 1, 44:

    montes teneri,

    id. B. G. 3, 2:

    haec noctu firmis praesidiis tenebantur,

    id. ib. 7, 69:

    Capitolia celsa tenebat,

    Verg. A. 8, 653:

    quo teneam Protea nodo?

    Hor. Ep. 1, 1, 90:

    te neque intra Claustra tenebo,

    id. C. 3, 11, 44; cf.:

    in manicis et Compedibus saevo te sub custode tenebo,

    id. Ep. 1, 16, 77: laqueis (se) sensit teneri... fugam frustra tentabat;

    at illam Lenta tenet radix exsultantemque coërcet,

    Ov. M. 11, 74 sq.; 1, 535:

    Athenae tuae sempiternam in arce oleam tenere potuerunt,

    Cic. Leg. 1, 1, 2:

    agri qui diu aquam tenent,

    Pall. Apr. 2, 4:

    classem ibi tenebat,

    Liv. 31, 46, 8: secundissimo vento cursum tenere, to hold or keep one ' s course, Cic. N. D. 3, 34, 83; cf.:

    vento intermisso cursum non tenuit,

    Caes. B. G. 5, 8; 4, 28; so,

    cursum,

    Cic. Planc. 21, 52; id. Rep. 1, 2, 3 fin.; Quint. 4, 3, 13:

    quo iter,

    Verg. A. 1, 370; Plin. Ep. 6, 16, 10:

    (lunam) fingunt cursus viam sub sole tenere,

    Lucr. 5, 714:

    tenuit tamen vestigia Bucar,

    Liv. 29, 32, 6.—
    c.
    With the accessory idea of reaching the object aimed at, to reach, attain a place:

    montes effuso cursu Sabini petebant et pauci tenuere,

    Liv. 1, 37, 4:

    regionem,

    id. 30, 25, 11:

    Tenum,

    id. 36, 21, 1:

    terram,

    id. 37, 16, 4; 37, 11, 5; 37, 13, 4;

    26, 29, 4: Hesperiam,

    Ov. F. 1, 498:

    portus,

    id. H. 18, 198; Tac. Agr. 38 fin.:

    cum quibus (navibus) Cythnum insulam tenuit,

    id. H. 2, 9.—
    d.
    With the accessory idea of movement impeded, to hold fast, hold back, hinder, restrain, detain, check, control, stay, etc.:

    naves, quae vento tenebantur,

    Caes. B. G. 4, 22:

    quid hic agatur, scire poteris ex eo, qui litteras attulit, quem diutius tenui, quia, etc.,

    Cic. Att. 11, 3, 1:

    si id te non tenet, advola,

    id. Fam. 16, 19:

    septimum jam diem Corcyrae tenebamur,

    id. ib. 16, 7 init.:

    Marcellum ab gerundis rebus valetudo adversa Nolae tenuit,

    Liv. 24, 20, 7:

    non tenebo te pluribus,

    Cic. Fam. 11, 16, 3; cf. absol.:

    ne diutius teneam,

    id. Verr. 2, 1, 13, § 34: solutum (corpus) tenere, Cels. praef. med.; cf.

    ventrem,

    id. 4, 19 med.:

    tene linguam,

    Ov. F. 2, 602:

    pecus omne tenendum,

    Verg. G. 2, 371:

    vix a te videor posse tenere manus,

    Ov. Am. 1, 4, 10; so,

    manus,

    id. M. 13, 203; cf.:

    manum stomachumque teneto,

    Hor. S. 2, 7, 44:

    saeva tene cum Berecyntio Cornu tympana,

    id. C. 1, 18, 13:

    et Phoebi tenuere viam,

    i. e. impeded, closed up, Luc. 5, 136:

    quo me decet usque teneri?

    Verg. A. 5, 384:

    lacrimas,

    Caes. B. G. 1, 39; so,

    lacrimas in morte miserā non tenebamus,

    Cic. Verr. 2, 5, 67, § 172:

    dictator exercitum in stativis tenebat,

    Liv. 6, 14, 1. —
    (β).
    Esp.: se tenere, to keep back, remain, stay:

    Sabinus castris sese tenebat,

    Caes. B. G. 3, 17; 1, 40; Liv. 2, 45, 2:

    nullā clade acceptā castris se pavidus tenebat,

    id. 3, 26, 3:

    Hasdrubal procul ab hoste intervallo tenebat se,

    id. 23, 26, 2:

    se domi a conventu remotum tenere,

    Nep. Dion, 9, 1:

    ego tamen teneo ab accusando vix me hercule: sed tamen teneo,

    restrain myself, refrain, Cic. Q. Fr. 3, 2, 2:

    nec se tenuit, quin, etc.,

    id. Ac. 2, 4, 12; cf.

    mid.: teneri non potui, quin tibi apertius illud idem his litteris declararem,

    id. Att. 15, 14, 2; Just. 6, 7, 10; cf.:

    se intra silentium tenuit,

    Plin. Ep. 4, 17, 8:

    multum me intra silentium tenui,

    id. ib. 7, 6, 6.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to hold, contain in the mind, to conceive, comprehend, know (syn.:

    percipio, intellego): nunc ego teneo, nunc scio, Quid sit hoc negotii,

    Plaut. Capt. 3, 5, 39: tenes Quorsum haec tendant quae loquor, id. Ps. 1, 2, 81:

    tenes, quid dicam?

    Ter. Heaut. 4, 3, 22:

    teneo,

    I understand, id. And. 1, 1, 59:

    teneo quid erret,

    id. 3, 2, 18; Cic. Rep. 1, 23, 37; cf.: quibus capiatur Caesar, tenes, Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 5:

    quae a Romanis auguribus ignorantur, a Cilicibus... Lyciis tenentur,

    Cic. Div. 1, 15, 25:

    quoniam ea, quae tenebatis ipsi, etiam ex me audire voluistis,

    id. Rep. 1, 46, 70:

    alicujus reconditos sensus,

    id. Sest. 10, 22:

    quo pacto cuncta tenerem,

    Hor. S. 2, 4, 8:

    et teneo melius ista,

    Mart. 4, 37, 7.—With inf.:

    nullus frugi esse homo potest, nisi qui et bene facere et male tenet,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 10; Lucr. 3, 647.—
    2.
    In partic.
    a.
    To have possession of, have the mastery of, to control any thing:

    cum rem publicam opes paucorum non virtutes tenere coeperunt,

    Cic. Rep. 1, 34, 51.—
    b.
    To hold fast, guard, preserve, uphold, keep, insist (syn. servo):

    sin consuetudinem meam, quam in re publicā semper habui, tenuero,

    Cic. Phil. 1, 11, 27:

    ordinem,

    id. ib. 5, 13, 35:

    portum,

    id. Fam. 1, 9, 21:

    statum,

    id. Rep. 1, 28, 44:

    non tenebat ornatum suum civitas,

    id. ib. 1, 27, 43:

    si jus suum populi teneant,

    id. ib. 1, 32, 48:

    nec diutius umquam tenetur idem rei publicae modus,

    id. ib. 1, 44, 68:

    est boni viri, haec duo tenere in amicitiā, etc.,

    id. Lael. 18, 65:

    morem,

    id. Off. 3, 10, 44; so id. Fl. 7, 15; Verg. A. 3, 408:

    foedus,

    Cic. Balb. 15, 34:

    tenebat non modo auctoritatem, sed etiam imperium in suos,

    id. Sen. 11, 37:

    silentium,

    Liv. 1, 28, 8.—
    c.
    To hold fast, maintain, support, defend, uphold, insist:

    illud arcte tenent accurateque defendunt, voluptatem esse summum bonum,

    hold fast, maintain, Cic. Par. 1, 3, 14; cf.:

    illud, quod multos annos tenuisset,

    id. Ac. 2, 22, 71; and:

    quod idem Peripatetici non tenent,

    id. Fin. 3, 13, 44:

    propositum tenere,

    to maintain, Caes. B. C. 3, 42, 1:

    suas leges,

    Cic. Verr. 1, 4, 13:

    causam apud centumviros,

    id. Caecin. 24, 67:

    quo causae teste tenentur,

    Hor. Ep. 1, 16, 43:

    locum quendam cum aliquo,

    Cic. Brut. 21, 81.— With ne:

    plebs tenuit, ne consules in proximum annum crearentur,

    Liv. 4, 30, 16:

    ne quid ferretur ad populum, patres tenuere,

    id. 3, 29, 8; 24, 19, 7. — With ut:

    tenuere patres, ut Fabius consul crearetur,

    Liv. 2, 42, 2 Weissenb. ad loc.:

    scripseram tenuisse Varenum ut sibi evocare testes liceret,

    Plin. Ep. 6, 5, 1.—
    d.
    Of memory:

    alicujus memoriam cum summā benevolentiā tenere,

    to recollect, preserve a recollection of, Cic. Fam. 6, 2, 1.—Esp.:

    memoriā tenere: memoriā tenetis, compluris in Capitolio res de caelo esse percussas,

    you remember, Cic. Cat. 3, 8, 19; id. Fam. 1, 9, 12; Caes. B. G. 1, 14; cf.:

    memoriā teneo, C. Sulpicium Gallum, etc.,

    id. Rep. 1, 14, 21; v. memoria; so without memoria, to bear in mind, remember, recollect:

    satin' haec meministi et tenes?

    Plaut. Pers. 2, 2, 1:

    numeros memini, si verba tenerem,

    Verg. E. 9, 45:

    dicta tenere,

    Hor. A. P. 336; id. S. 2, 4, 8:

    quem (Cyrum) omnia militum tenuisse creditum est nomina,

    Quint. 11, 2, 50; 11, 2, 45.—
    e.
    To reach an object striven after, to gain, acquire, obtain, attain (syn. assequor):

    per cursum rectum regnum tenere,

    Cic. Agr. 2, 17, 44:

    Servium Tullium post hunc captivā natum, ingenio virtute regnum tenuisse,

    Liv. 4, 3, 12:

    teneri res aliter non potest,

    Cic. Fam. 1, 1, 3:

    multa tenuisse,

    Liv. 42, 11, 8:

    causam,

    Ov. M. 13, 190.—
    f.
    To hold, hold back, repress, restrain, bind, fetter, etc. (syn.:

    refreno, retineo): iracundiam teneat, avaritiam coërceat,

    Cic. Par. 5, 1, 33:

    dolorem,

    id. Att. 12, 38, 2:

    cupiditates,

    id. Verr. 2, 3, 1, § 3:

    somnum,

    id. Brut. 80, 278:

    risum,

    id. Vatin. 8, 20; Hor. A. P. 5:

    iram,

    Curt. 4, 2, 5:

    ea, quae occurrant, tenere,

    to hold back, keep to themselves, Cic. de Or. 2, 54, 221.—
    g.
    Of laws, etc., to bind, hold, obligate, be binding on, control, etc.:

    quamquam leges eum non tenent,

    Cic. Phil. 11, 5, 11; cf.:

    interdicto non teneri,

    id. Caecin. 14, 41:

    voto quodam et promisso teneri,

    id. Att. 12, 18, 1:

    ut plebi scita omnes Quirites tenerent,

    Liv. 8, 12, 14; cf.:

    olim patricii dicebant se plebi scitis non teneri,

    Gai. Inst. 1, 3:

    cum velut in controverso jure esset, tenerenturne patres plebi scitis, legem tulere, ut quod tributim plebis jussisset, populum teneret,

    Liv. 3, 55, 3:

    teneri alienis foederibus,

    id. 24, 29, 11: poenā teneri, to be subject or liable to, Cic. Q. Fr. 2, 3, 5:

    testibus in re perspicuā teneri,

    to be convicted, id. Caecin. 2, 4; cf.: nemo ita in manifesto peccatu tenebatur, ut, etc., id. Verr. 2, 2, 78, § 191:

    caedis teneri,

    Quint. 5, 14, 11:

    teneri repetundarum,

    Tac. A. 11, 7 fin.:

    furti,

    Dig. 6, 1, 4:

    injuriarum,

    ib. 47, 10, 11:

    mandati,

    ib. 17, 1, 10.— Transf.:

    nisi illi ipsi, qui eas (libidines) frangere deberent, cupiditatis ejusdem tenerentur,

    Cic. Leg. 3, 13, 31 Mos. and Orell. N. cr.
    h.
    Of dispositions, desires, etc., to possess, occupy, control:

    quae te tanta pravitas mentis tenuerit, ut, etc.,

    has had possession of you, Cic. Vatin. 6, 14:

    summum me eorum (librorum) studium tenet,

    id. Att. 1, 11, 3:

    magna me spes tenet,

    id. Tusc. 1, 41, 97:

    de triumpho nulla me cupiditas umquam tenuit,

    id. Att. 7, 2, 6:

    si consilio pulso libidines iracundiaeve tenerent omnia,

    id. Rep. 1, 38, 60:

    nisi forte quem inhonesta et perniciosa libido tenet,

    Sall. J. 3, 4: neque irā neque gratiā teneri, to be controlled or influenced, Cic. N. D. 1, 17, 45; so,

    teneri desiderio,

    id. Sen. 10, 33:

    studio philosophiae,

    id. Ac. 1, 2, 4:

    magno amore,

    Verg. A. 1, 675:

    pompā, ludis atque ejusmodi spectaculis teneri,

    to be enchained, fascinated, Cic. Fin. 5, 18, 48; cf.:

    ut oculi picturā teneantur, aures cantibus,

    id. Ac. 2, 7, 20:

    is qui audit, ab oratore jam obsessus est ac tenetur,

    id. Or. 62, 210.—With ne, Ov. M. 7, 146. —
    k.
    To take in, comprise, comprehend, include:

    haec magnos formula reges, Excepto sapiente, tenet,

    Hor. S. 2, 3, 46.—More freq. pass.: teneri aliquā re, to be contained, comprised, grounded, to consist in a thing:

    ut homines deorum agnatione et gente teneantur,

    Cic. Leg. 1, 7, 23:

    id quod (genus officiorum) teneatur hominum societate,

    id. Off. 1, 45, 160:

    quae (causae) familiaritate et consuetudine tenentur,

    id. Fam. 13, 29, 1:

    dixi jam antea, ipsam rationem arandi spe magis et jucunditate quadam quam fructu atque emolumento teneri,

    id. Verr. 2, 3, 98, § 227.
    II.
    Neutr. (freq. after the Aug. per.; perh. not in Cic.).
    A.
    Lit.
    1.
    To hold a position anywhere, maintain one ' s self:

    quā abscisae rupes erant, statio paucorum armatorum tenebat,

    Liv. 32, 5, 12:

    duo extra ordinem milia tenuere,

    id. 3, 62, 7:

    tenent Danai, quā deficit ignis,

    Verg. A. 2, 505.—
    2.
    For cursum tenere, to hold or take one ' s way, to sail, steer in any direction:

    Aeneam... ab Siciliā classe ad Laurentem agrum tenuisse,

    Liv. 1, 1, 4:

    Cassandream petentes, primo ad Mendin tenuere,

    Liv. 31, 45, 14:

    ad Mendaeum,

    id. 21, 49, 2:

    Diam,

    Ov. M. 3, 690:

    Creten,

    id. ib. 13, 706:

    Hesperiam,

    id. F. 1, 498:

    Ausoniam,

    id. ib. 4, 290 al.:

    medio tutissimus ibis... Inter utrumque tene,

    Ov. M. 2, 140.—
    B.
    Trop., with the accessory idea of continuance (cf. I. A. 2. b. and B. 2. b. supra), to hold out, hold on, last, endure, continue, maintain itself, prevail, etc. (cf. obtineo):

    imber per noctem totam tenuit,

    Liv. 23, 44, 6; cf.:

    incendium per duas noctes ac diem unum tenuit,

    id. 24, 47, 15:

    per aliquot dies ea consultatio tenuit,

    id. 2, 3, 5; 3, 47, 6:

    tenet fama, lupam, etc.,

    id. 1, 4, 6:

    quod nunc quoque tenet nomen,

    id. 1, 17, 6:

    fama tenuit, haud plus fuisse modio,

    id. 23, 12, 2; 21, 46, 10:

    tenuit consuetudo, quae cottidie magis invalescit, ut, etc.,

    Quint. 2, 1, 1 Spald.; so,

    consuetudo, ut, etc.,

    id. 8, 5, 2:

    nomen illud tenet,

    id. 9, 4, 47 Spald.; cf. Ov. M. 1, 712.

    Lewis & Short latin dictionary > teneo

  • 64 negotium

    nĕgōtĭum, ĭi (i), n. [nec + otium absence de loisir]: [st1]1 [-] occupation, activité, besogne, travail, affaire, ce qui reste à faire.    - nihil habet negotii, Cic.: il n'a rien à faire.    - otium negotii inopiā constitutum, Cic.: loisir imposé par le manque d'affaires.    - discurrere in multa negotia, Sen.: changer sans cesse d'occupations.    - quid vobis istic negotii in meo (agro) est? Cic. Tull. 20: qu'avez-vous à faire ici sur mes terres?    - negotium suum gerere otiose: s’occuper uniquement de ses affaires personnelles sans se mêler de politique.    - memento consilii me hoc esse negotium magis aliquanto quam fortunae putare, Cic.: souviens-toi qu'à mon avis c'est affaire de sagesse bien plus que de chance.    - ii qui suum negotium gerunt otiosi, Cic.: ceux qui s'occupent de leurs propres affaires sans se mêler de politique.    - carbonarium negotium exercuit, V.-Aur.: il exerça le métier de charbonnier. [st1]2 [-] occupation politique, devoir, fonction, opération; charge, soin, obligation (d'un magistrat).    - in negotio esse, Cic.: occuper des fonctions publiques.    - negotium dare alicui ut... Cic.: charger qqn de, donner à qqn la mission de.    - cum tibi sorte obtigisset uti jus diceres, quantum negoti haberes numquam cogitasti? Cic. Verr.: quand le sort t'eut désigné pour rendre la justice, n'as-tu pas réfléchi à l'importance de ta fonction?    - in magno negotio habuit + inf. Suet.: il eut grand soin de. [st1]3 [-] au plur. les affaires publiques, le gouvernement.    - negotia (publica), Cic.: l'administration, le gouvernement.    - negotia pro solatiis accipiens, Tac.: cherchant sa consolation dans les soins de l'empire. [st1]4 [-] affaire d'argent, intérêts, négoce.    - magna in tua provincia negotia habet, Cic.: il a dans ton gouvernement des intérêts considérables.    - ne Bithyna negotia perdas, Hor.: pour ne pas perdre le bénéfice de tes affaires en Bithynie. [st1]5 [-] affaire difficile, difficulté, peine, embarras, tracas, désagrément.    - negotii est: c’est une affaire, il y a difficulté à.    - quid est negotii convincere: quelle difficulté y a-t-il à démontrer...?    - nihil est negoti rem publicam reciperare: ce n'est pas une affaire de restaurer l'Etat.    - magno negotio, Cels.: à grand-peine    - nullo negotio, Cic.: sans peine, sans difficulté.    - sine negotio, Nep.: sans peine, sans difficulté.    - nihil negotii est + prop. inf.: il n'est pas difficile de.    - quid est negotii + inf.: est-il malaisé de...?    - satis negotii habeo in + abl. Cic.: j'ai assez à faire de...    - negotium alicui contrahere (facessere, concinnare): créer (susciter) des embarras à qqn, causer des désagréments à qqn.    - negotio aliquem solvere, Cic.: tirer qqn d'affaire.    - habere negotium cum aliquo, Liv.: avoir affaire à qqn.    - Pompeio est negotium cum Caesare: Pompée a des difficultés avec César.    - neque de hac re negotium est quin... Plaut.: et il n'y a pas d'obstacle à ce que... [st1]6 [-] affaire judiciaire, contestation, procès.    - negotia forensia, Cic.: les affaires du barreau.    - affligere negotium, Suet.: faire perdre un procès. [st1]7 [-] état des affaires, événement, situation; chose, objet; être, créature (negotium = res).    - suam culpam ad negotia transferre, Sall.: s'en prendre aux circonstances.    - inter haec negotia, Sall.: pendant ce temps-là.    - in atroci negotio, Sall.: dans une grave conjoncture.    - Teucris illa lentum negotium est, Cic.: cette Troyenne est une créature lente.
    * * *
    nĕgōtĭum, ĭi (i), n. [nec + otium absence de loisir]: [st1]1 [-] occupation, activité, besogne, travail, affaire, ce qui reste à faire.    - nihil habet negotii, Cic.: il n'a rien à faire.    - otium negotii inopiā constitutum, Cic.: loisir imposé par le manque d'affaires.    - discurrere in multa negotia, Sen.: changer sans cesse d'occupations.    - quid vobis istic negotii in meo (agro) est? Cic. Tull. 20: qu'avez-vous à faire ici sur mes terres?    - negotium suum gerere otiose: s’occuper uniquement de ses affaires personnelles sans se mêler de politique.    - memento consilii me hoc esse negotium magis aliquanto quam fortunae putare, Cic.: souviens-toi qu'à mon avis c'est affaire de sagesse bien plus que de chance.    - ii qui suum negotium gerunt otiosi, Cic.: ceux qui s'occupent de leurs propres affaires sans se mêler de politique.    - carbonarium negotium exercuit, V.-Aur.: il exerça le métier de charbonnier. [st1]2 [-] occupation politique, devoir, fonction, opération; charge, soin, obligation (d'un magistrat).    - in negotio esse, Cic.: occuper des fonctions publiques.    - negotium dare alicui ut... Cic.: charger qqn de, donner à qqn la mission de.    - cum tibi sorte obtigisset uti jus diceres, quantum negoti haberes numquam cogitasti? Cic. Verr.: quand le sort t'eut désigné pour rendre la justice, n'as-tu pas réfléchi à l'importance de ta fonction?    - in magno negotio habuit + inf. Suet.: il eut grand soin de. [st1]3 [-] au plur. les affaires publiques, le gouvernement.    - negotia (publica), Cic.: l'administration, le gouvernement.    - negotia pro solatiis accipiens, Tac.: cherchant sa consolation dans les soins de l'empire. [st1]4 [-] affaire d'argent, intérêts, négoce.    - magna in tua provincia negotia habet, Cic.: il a dans ton gouvernement des intérêts considérables.    - ne Bithyna negotia perdas, Hor.: pour ne pas perdre le bénéfice de tes affaires en Bithynie. [st1]5 [-] affaire difficile, difficulté, peine, embarras, tracas, désagrément.    - negotii est: c’est une affaire, il y a difficulté à.    - quid est negotii convincere: quelle difficulté y a-t-il à démontrer...?    - nihil est negoti rem publicam reciperare: ce n'est pas une affaire de restaurer l'Etat.    - magno negotio, Cels.: à grand-peine    - nullo negotio, Cic.: sans peine, sans difficulté.    - sine negotio, Nep.: sans peine, sans difficulté.    - nihil negotii est + prop. inf.: il n'est pas difficile de.    - quid est negotii + inf.: est-il malaisé de...?    - satis negotii habeo in + abl. Cic.: j'ai assez à faire de...    - negotium alicui contrahere (facessere, concinnare): créer (susciter) des embarras à qqn, causer des désagréments à qqn.    - negotio aliquem solvere, Cic.: tirer qqn d'affaire.    - habere negotium cum aliquo, Liv.: avoir affaire à qqn.    - Pompeio est negotium cum Caesare: Pompée a des difficultés avec César.    - neque de hac re negotium est quin... Plaut.: et il n'y a pas d'obstacle à ce que... [st1]6 [-] affaire judiciaire, contestation, procès.    - negotia forensia, Cic.: les affaires du barreau.    - affligere negotium, Suet.: faire perdre un procès. [st1]7 [-] état des affaires, événement, situation; chose, objet; être, créature (negotium = res).    - suam culpam ad negotia transferre, Sall.: s'en prendre aux circonstances.    - inter haec negotia, Sall.: pendant ce temps-là.    - in atroci negotio, Sall.: dans une grave conjoncture.    - Teucris illa lentum negotium est, Cic.: cette Troyenne est une créature lente.
    * * *
        Negotium, negotii. Cic. Affaire, Negoce, Charge, Soing.
    \
        Negotii plenus. Plaut. Plein d'affaires, Qui ha force affaires, et qui est fort empesché, Encombré d'affaires.
    \
        Sed quid negotii, quamobrem succenses mihi? Plaut. Mais pourquoy est ce que tu te courrouces à moy?
    \
        Lautum negotium. Cic. Id est, egregium. Excellent.
    \
        Non sine negotio. Plin. Non pas sans peine, Mal aiseement.
    \
        Nullo negotio. Ci. Facilement, Aiseement, Sans difficulté, Sans peine.
    \
        Nullo negotio occisus. Cic. Pour peu d'argent.
    \
        Dare negotium. Caesar, Dat negotium Senonibus, vti ea quae apud eos gerantur, cognoscant. Donne charge de, etc.
    \
        Exhibere alicui negotium. Cic. Luy faire de la fascherie, Le molester, Le harceler, Luy bailler bien des affaires.
    \
        Facessere negotium alicui, Idem. Cic. Donner ennuy et fascherie, Accuser et mettre en danger par accusation.
    \
        Sui negotii bene gerens. Cice. Qui fait bien ses besongnes et affaires.
    \
        Plurimum in eo negotii habui. Cic. J'ay eu fort affaire à cela, et y ay fort travaillé.
    \
        Molestis operosisque negotiis implicari. Cic. Estre encombré d'affaires.
    \
        Propere et celeriter obiectum est mihi negotium. Plaut. On m'a baillé fort à faire, On m'a bien baillé de la besongne.
    \
        Offerre se negotiis alienis. Iulianus. Se presenter et offrir ou ingerer de faire les affaires d'autruy sans mandement.
    \
        Tanto negotio, tantis opibus oppidum oppugnabam. Cic. A si grande peine.
    \
        Nullo negotio recuperari aliquid posse. Asinius Pollio Ciceroni. Facilement.
    \
        Subire negotium. Quintil. Prendre la charge de quelque affaire, Se charger de, etc. Entreprendre.
    \
        Est mihi negotium. Plaut. J'ay à faire.
    \
        Mirabar quid hic negotii esset tibi. Terent. Quel affaire tu avois ici.
    \
        Pompeio cum Caesare est negotium. Caelius ad Ciceronem. Pompee ha quelque affaire avec Cesar.
    \
        Ita negotium est. Plaut. L'affaire le requiert ainsi.
    \
        Sic verba hic facio, quasi negotii nihil siet. Plaut. Comme si je n'avoye que faire.
    \
        Quam scilicet comprimere nihil est negotii. Cic. Il n'y a que faire, Il est facile.
    \
        Magnum negotium est nauigare, atque id mense Quintili. Cic. C'est grande peine et travail.
    \
        Non id mihi negotium fuit. Gellius. J'avoye bien autre chose à penser. B.
    \
        Suscipere, administrare, et conficere negotium. Cic. Entreprendre, Faire et parfaire.

    Dictionarium latinogallicum > negotium

  • 65 res

    rēs, rĕi, f.    - gén. sing. rēi avec e long, Lucr. 2, 112; 548; 6, 918; dat., id. 1, 688; 2, 236 --- gén. sing. monosyl. à la fin du vers, Lucr. 3, 918; et au milieu du vers, Lucr. 4, 885, et Poët. ap. Lact. 6, 6.    - voir l'article res de Gaffiot. [st1]1 [-] chose, objet, affaire (sens vague précisé par un adjectif); chose matérielle, corps, créature, être; res explétif; cela (fonction de pron. de rappel).    - res futurae: l'avenir.    - in forum vocas, eo vocas unde etiam bonis meis rebus fugiebam, Cic. Att. 12, 21, 5: tu m'invites à fréquenter le forum, tu m'invites dans un lieu que je fuyais même à l'époque où ma maison connaissait le bonheur.    - res humanae: la condition humaine, la destinée humaine.    - res familiaris: patrimoine.    - res frumentaria: l'approvisionnement en blé, le ravitaillement en blé.    - res novae: la révolution politique.    - res divinae: le sacrifice; le culte des dieux.    - res uxoria: - [abcl]a - dot. - [abcl]b - Ter. mariage.    - abhorrens ab re uxoria, Ter. And. 5, 1, 10: réfractaire au mariage.    - in arbitrio rei uxoriae, Cic. Off. 3: lors d'un arbitrage concernant la dot.    - bellicam rem administrari majores nostri nisi auspicato noluerunt, Cic. Div. 2, 36, 76: nos ancêtres ne voulurent pas qu'une action guerrière fût menée sans auspices.    - res solida, Lucr.: corps solide.    - causae rerum: les causes.    - rerum natura: la nature, le monde.    - quid agis, dulcissime rerum? Hor.: comment vas-tu, mon très cher?    - cujus rei ? = de quoi?    - nullius rei: de rien    - nulli rei nisi sacris operam dare: ne se consacrer qu'aux cérémonies religieuses.    - quid ad rem ? = qu'importe cela?    - quid hoc rei est ? = qu'est-ce que cela?    - se ad eam rem paratos esse arbitrati sunt: ils estimèrent qu'ils étaient préparés pour cela. [st1]2 [-] ce qui est fait: réalité, chose.    - re ipsā (re verā): en réalité.    - res… spes: le présent… l'avenir.    - qui hos deos non re, sed opinione esse dicunt, Cic. Nat. 3: ceux qui affirment que les dieux n’existent pas dans la réalité mais dans l’imagination.    - rem sectari, non verba, Cic.: s'attacher au fond, non aux mots. [st1]3 [-] ce qui concerne qqn ou qqch: art, profession, métier, carrière.    - res militaris: la guerre, l'art militaire.    - rei militaris laus: gloire militaire.    - res navalis: la marine.    - res pecuaria: l'élevage.    - erat ei pecuaria res ampla, et rustica sane bene culta et fructuosa, Cic.: il avait un immense troupeau et des terres bien cultivées et d'un bon rapport. [st1]4 [-] travail, soin, occupation, peine, difficulté.    - res multae operae: entreprise difficile.    - quibus rebus perfectis, Caes.: ces préparatifs terminés. [st1]5 [-] fait, événement, affaire, action, entreprise; exécution; combat, opération (militaire); hauts faits, exploits.    - ut ipsa res declaravit, Cic.: comme l'événement le prouva.    - omina re careant! Ov.: puissent ces présages ne pas s'accomplir!    - his rebus gestis, Caes. B. G. 5, 8: après cette affaire.    - rem gerere, Ov.: combattre, engager l'action.    - gladio comminus rem gerit Vorenus, Caes. B. G. 5: l'épée à la main, Vorénus combat corps à corps.    - rem bene gerere, Liv.: avoir du succès, l'emporter, être vainqueur.    - ante rem, Liv. 4, 40: avant la bataille.    - res gestae: exploits, hauts faits. [st1]6 [-] faits (historiques), histoire; état, puissance, pouvoir.    - res populi Romani perscribere, Liv.: écrire l'histoire du peuple romain.    - rerum scriptor: l'historien.    - Persicae res, Nep.: l'histoire de la Perse.    - res publica → respublica.    - rerum potiri: s'emparer du pouvoir, être maître du pouvoir.    - summa rerum: le commandement suprême, le pouvoir.    - res Romana: la puissance romaine, l'empire romain.    - res mihi Romanas dederas, Fortuna, regendas, Luc. 7, 108: tu m'avais donné, Fortune, l'empire romain à diriger. [st1]7 [-] circonstance, occasion; situation, cas, condition, position, état des choses, conjoncture, circonstances, affaires.    - pro (ex) tempore et pro (ex) re: selon le temps et les circonstances.    - in tali re, Sall.: en pareil cas.    - res adversae: le malheur, l'adversité; échec(s).    - res secundae (prosperae): le bonheur, la prospérité; succès.    - res bonae: situation favorable.    - si res postulabit: si la situation le réclame.    - bene (male) se res habet: la situation se présente bien (mal).    - res ita se habet: il en est ainsi. [st1]8 [-] avoir, biens, propriété, fortune, richesses.    - rem augere: augmenter sa fortune, faire fortune.    - res familiaris: le patrimoine.    - publicae res: les domaines de l'Etat.    - res tuas tibi habe, Plaut.: reprends ce qui t'appartient (formule de divorce).    - res nummaria tenet eum, Cic.: il éprouve un besoin d'argent.    - rem male gerere, Hor.: se ruiner. [st1]9 [-] utilité, intérêt, avantage, profit.    - in rem (ex re) esse alicui: être utile à qqn, être conforme à son intérêt.    - quid (mihi) magis in rem est quam...? Plaut. Rud. 1, 4, 1: qu'est-ce qui est plus conforme à mes intérêts que de...?    - ad rem avidus, Ter.: âpre au gain.    - ab re: contrairement à l'intérêt.    - ob rem, Cic.: inutilement.    - quoi (cui) rei? Plaut.: à quoi bon?    - de communi re dicere: parler de l'intérêt général.    - in rem suam convertere: tourner à son avantage. [st1]10 [-] affaire (d'intérêt), rapport, relation, commerce.    - res est mihi cum aliquo: j'ai affaire à qqn (avec qqn).    - mihi tecum nihil rei est: je n'ai nullement affaire avec toi.    - mihi res est cum aliquo: j'ai affaire à qqn.    - rem habeo cum aliquo: j'ai affaire à qqn.    - cum Thebanis sibi rem esse existimant, Nep. Pel. 1, 3: c'était aux Thébains qu'ils comptaient avoir affaire. [st1]11 [-] ce dont on parle: sujet, débat, point de discussion, question, litige, contestation, procès.    - rem agitare: traiter une question.    - ad rem redeo: je reviens à mon sujet.    - rem dicere: plaider une cause.    - rem integram ad senatum referre: porter l'ensemble de l'affaire à l'ordre du jour du sénat.    - res capitalis: procès capital.    - de re aliqua sententiam dicere in senatu: donner son avis sur quelque sujet au sénat. [st1]12 [-] motif, raison, cause; but, fin.    - eā (hāc) re: pour cette raison.    - ob eam rem, Plaut.: pour cette raison.    - eā re (ob eam rem) quod: pour cette raison que.    - his rebus adducti, Caes. BG. 1: poussés par ces motifs.    - legatus qui ea de re mittitur: le légat qui est envoyé à cette fin. [st1]13 [-] moyen, manière.    - quibuscumque rebus possim (defendere), Cic.: (défendre) par tous les moyens qui sont en mon pouvoir.    - rem reperire quo pacto, Plaut.: trouver moyen de.
    * * *
    rēs, rĕi, f.    - gén. sing. rēi avec e long, Lucr. 2, 112; 548; 6, 918; dat., id. 1, 688; 2, 236 --- gén. sing. monosyl. à la fin du vers, Lucr. 3, 918; et au milieu du vers, Lucr. 4, 885, et Poët. ap. Lact. 6, 6.    - voir l'article res de Gaffiot. [st1]1 [-] chose, objet, affaire (sens vague précisé par un adjectif); chose matérielle, corps, créature, être; res explétif; cela (fonction de pron. de rappel).    - res futurae: l'avenir.    - in forum vocas, eo vocas unde etiam bonis meis rebus fugiebam, Cic. Att. 12, 21, 5: tu m'invites à fréquenter le forum, tu m'invites dans un lieu que je fuyais même à l'époque où ma maison connaissait le bonheur.    - res humanae: la condition humaine, la destinée humaine.    - res familiaris: patrimoine.    - res frumentaria: l'approvisionnement en blé, le ravitaillement en blé.    - res novae: la révolution politique.    - res divinae: le sacrifice; le culte des dieux.    - res uxoria: - [abcl]a - dot. - [abcl]b - Ter. mariage.    - abhorrens ab re uxoria, Ter. And. 5, 1, 10: réfractaire au mariage.    - in arbitrio rei uxoriae, Cic. Off. 3: lors d'un arbitrage concernant la dot.    - bellicam rem administrari majores nostri nisi auspicato noluerunt, Cic. Div. 2, 36, 76: nos ancêtres ne voulurent pas qu'une action guerrière fût menée sans auspices.    - res solida, Lucr.: corps solide.    - causae rerum: les causes.    - rerum natura: la nature, le monde.    - quid agis, dulcissime rerum? Hor.: comment vas-tu, mon très cher?    - cujus rei ? = de quoi?    - nullius rei: de rien    - nulli rei nisi sacris operam dare: ne se consacrer qu'aux cérémonies religieuses.    - quid ad rem ? = qu'importe cela?    - quid hoc rei est ? = qu'est-ce que cela?    - se ad eam rem paratos esse arbitrati sunt: ils estimèrent qu'ils étaient préparés pour cela. [st1]2 [-] ce qui est fait: réalité, chose.    - re ipsā (re verā): en réalité.    - res… spes: le présent… l'avenir.    - qui hos deos non re, sed opinione esse dicunt, Cic. Nat. 3: ceux qui affirment que les dieux n’existent pas dans la réalité mais dans l’imagination.    - rem sectari, non verba, Cic.: s'attacher au fond, non aux mots. [st1]3 [-] ce qui concerne qqn ou qqch: art, profession, métier, carrière.    - res militaris: la guerre, l'art militaire.    - rei militaris laus: gloire militaire.    - res navalis: la marine.    - res pecuaria: l'élevage.    - erat ei pecuaria res ampla, et rustica sane bene culta et fructuosa, Cic.: il avait un immense troupeau et des terres bien cultivées et d'un bon rapport. [st1]4 [-] travail, soin, occupation, peine, difficulté.    - res multae operae: entreprise difficile.    - quibus rebus perfectis, Caes.: ces préparatifs terminés. [st1]5 [-] fait, événement, affaire, action, entreprise; exécution; combat, opération (militaire); hauts faits, exploits.    - ut ipsa res declaravit, Cic.: comme l'événement le prouva.    - omina re careant! Ov.: puissent ces présages ne pas s'accomplir!    - his rebus gestis, Caes. B. G. 5, 8: après cette affaire.    - rem gerere, Ov.: combattre, engager l'action.    - gladio comminus rem gerit Vorenus, Caes. B. G. 5: l'épée à la main, Vorénus combat corps à corps.    - rem bene gerere, Liv.: avoir du succès, l'emporter, être vainqueur.    - ante rem, Liv. 4, 40: avant la bataille.    - res gestae: exploits, hauts faits. [st1]6 [-] faits (historiques), histoire; état, puissance, pouvoir.    - res populi Romani perscribere, Liv.: écrire l'histoire du peuple romain.    - rerum scriptor: l'historien.    - Persicae res, Nep.: l'histoire de la Perse.    - res publica → respublica.    - rerum potiri: s'emparer du pouvoir, être maître du pouvoir.    - summa rerum: le commandement suprême, le pouvoir.    - res Romana: la puissance romaine, l'empire romain.    - res mihi Romanas dederas, Fortuna, regendas, Luc. 7, 108: tu m'avais donné, Fortune, l'empire romain à diriger. [st1]7 [-] circonstance, occasion; situation, cas, condition, position, état des choses, conjoncture, circonstances, affaires.    - pro (ex) tempore et pro (ex) re: selon le temps et les circonstances.    - in tali re, Sall.: en pareil cas.    - res adversae: le malheur, l'adversité; échec(s).    - res secundae (prosperae): le bonheur, la prospérité; succès.    - res bonae: situation favorable.    - si res postulabit: si la situation le réclame.    - bene (male) se res habet: la situation se présente bien (mal).    - res ita se habet: il en est ainsi. [st1]8 [-] avoir, biens, propriété, fortune, richesses.    - rem augere: augmenter sa fortune, faire fortune.    - res familiaris: le patrimoine.    - publicae res: les domaines de l'Etat.    - res tuas tibi habe, Plaut.: reprends ce qui t'appartient (formule de divorce).    - res nummaria tenet eum, Cic.: il éprouve un besoin d'argent.    - rem male gerere, Hor.: se ruiner. [st1]9 [-] utilité, intérêt, avantage, profit.    - in rem (ex re) esse alicui: être utile à qqn, être conforme à son intérêt.    - quid (mihi) magis in rem est quam...? Plaut. Rud. 1, 4, 1: qu'est-ce qui est plus conforme à mes intérêts que de...?    - ad rem avidus, Ter.: âpre au gain.    - ab re: contrairement à l'intérêt.    - ob rem, Cic.: inutilement.    - quoi (cui) rei? Plaut.: à quoi bon?    - de communi re dicere: parler de l'intérêt général.    - in rem suam convertere: tourner à son avantage. [st1]10 [-] affaire (d'intérêt), rapport, relation, commerce.    - res est mihi cum aliquo: j'ai affaire à qqn (avec qqn).    - mihi tecum nihil rei est: je n'ai nullement affaire avec toi.    - mihi res est cum aliquo: j'ai affaire à qqn.    - rem habeo cum aliquo: j'ai affaire à qqn.    - cum Thebanis sibi rem esse existimant, Nep. Pel. 1, 3: c'était aux Thébains qu'ils comptaient avoir affaire. [st1]11 [-] ce dont on parle: sujet, débat, point de discussion, question, litige, contestation, procès.    - rem agitare: traiter une question.    - ad rem redeo: je reviens à mon sujet.    - rem dicere: plaider une cause.    - rem integram ad senatum referre: porter l'ensemble de l'affaire à l'ordre du jour du sénat.    - res capitalis: procès capital.    - de re aliqua sententiam dicere in senatu: donner son avis sur quelque sujet au sénat. [st1]12 [-] motif, raison, cause; but, fin.    - eā (hāc) re: pour cette raison.    - ob eam rem, Plaut.: pour cette raison.    - eā re (ob eam rem) quod: pour cette raison que.    - his rebus adducti, Caes. BG. 1: poussés par ces motifs.    - legatus qui ea de re mittitur: le légat qui est envoyé à cette fin. [st1]13 [-] moyen, manière.    - quibuscumque rebus possim (defendere), Cic.: (défendre) par tous les moyens qui sont en mon pouvoir.    - rem reperire quo pacto, Plaut.: trouver moyen de.
    * * *
        Res, rei, foem. gen. Chose, Rien.
    \
        Abdita rerum. Horat. Choses cachees ou secrettes et incongneues.
    \
        Caput et frons rerum. Horat. Le principal poinct de tout l'affaire.
    \
        Concordia rerum discors. Horat. L'accord des quatre elements qui sont de natures discordantes.
    \
        Versus inopes rerum. Horat. Qui n'ont point de bonnes et graves sentences.
    \
        Negas tantam similitudinem in rerum natura esse. Cicero. En tout le monde.
    \
        Opifex rerum. Ouid. Le createur de toutes choses.
    \
        Angustae res. Virgil. Qui sont de petite importance.
    \
        Res animales. Vlpianus. Qui ont ame et vie.
    \
        Diuina. Cic. Sacrifice.
    \
        Insolitam rem apportare auribus. Lucret. Raconter une chose dont jamais on n'avoit ouy parler.
    \
        Facere rem diuinam alicui deo. Cic. Sacrifier.
    \
        Ad rem redi. Terent. Retourne au propos.
    \
        Omnem rem scio, vt sit gesta. Plaut. Je scay comment tout l'affaire a esté mené.
    \
        Salua res est. Terent. L'affaire va bien.
    \
        Res tua agitur. Cic. C'est à toy à faire, L'affaire te touche.
    \
        Attinet ad rem. Horat. Cela sert à l'affaire.
    \
        Male rem gerere. Horat. Estre mauvais mesnager, Mal gouverner ses biens et ses affaires.
    \
        Incipit res melius ire quam putaram. Cic. L'affaire commence à mieulx aller que je ne pensoye, à mieulx se porter.
    \
        Bellica res. Horat. Le faict et l'estat de la guerre.
    \
        Si inuenta subito, nec domo allata, sed inter dicendum e re ipsa nata videantur. Quintil. Sur le champ, Tout à l'heure.
    \
        E re nata melius fieri haud potuit, quam factum est. Terent. Veu ce qui est survenu, Selon la fortune, Veu l'occasion.
    \
        Consulere ex re. Tacit. Prendre advis selon les occasions qui se presenteront.
    \
        Antonii colloquium cum heroibus nostris pro re nata non incommodum. Cic. Selon la matiere subjecte.
    \
        Ab re interregnum appellatum. Liu. Pour raison.
    \
        Si non re ipsa tibi istuc dolet. Terent. A la verité, Si tu fains d'en estre marri.
    \
        Res ipsa indicat, Vide INDICO, indicas. Le faict le monstre.
    \
        Verba ad rem conferre. Terent. Faire ce qu'on dit.
    \
        Simulare mortem verbis, re ipsa spem vitae dare. Terent. De faict. \ Re iuuare. Terent. De faict.
    \
        Dictu quam re facilius. Liu. Il est plus aisé à dire qu'à faire.
    \
        Si in rem est vtrique vt fiant, accersi iube. Terentius. Si c'est le prouffit des deux.
    \
        Ita rem illi esse dicito. Plaut. Di que c'est pour son prouffit.
    \
        Qui alicui rei est. Terent. Qui fait son prouffit, Qui gaigne aucunement.
    \
        Res est mihi cum illo. Terent. J'ay quelque affaire avec luy.
    \
        Habere rem cum aliquo. Terentius. Le hanter, Avoir habitude avec luy.
    \
        Si talentum rem reliquisset decem. Terent. Heritage.
    \
        Illos duos pro re tollebas tua. Terentius, Selon les biens que tu avois.
    \
        Aliquantum ad rem est auidior. Terent. Il est un peu trop aspre à l'argent.
    \
        Amicos res inuenit. Plaut. Les richesses font les amis.
    \
        Res eos iampridem deficere coepit. Cic. Il y a ja long temps qu'ils ont tout despendu leurs biens.
    \
        Arctis in rebus absit pudor. Valer. Flac. Quand on est en necessité, il ne fault point estre honteux.
    \
        Curtae nescio quid semper abest rei. Horat. Il y a tousjours faulte de je ne scay quoy, L'avaritieux n'ha jamais assez.
    \
        Familiaris res. Sallust. Les biens qu'un chascun ha à soy.
    \
        Praeclara filius in re sublatus male alitur. Horat. Né parmi grandes richesses.
    \
        Quibus re salua profueram. Terent. Ce pendant qu'ils avoyent de quoy.
    \
        Augere rem. Cic. S'enrichir.
    \
        Nunquam rem facies. Terent. Tu ne gaigneras jamais rien, Jamais tu ne seras riche, Jamais tu ne cueilleras mousse, Jamais tu ne amasseras rien. \ Habere rem. Cic. Avoir bien dequoy.
    \
        Patriam rem perdere. Horat. Despendre folement les biens de son pere.
    \
        Praeclaram ingrata stringat malus ingluuie rem. Horat. Qu'il mange et despende en gourmandise, etc.
    \
        Vir haud magna cum re. Cic. Qui n'ha pas grands biens.
    \
        Res, L'estat et condition d'un chascun: vt Res publica. Cice. L'estat commun.
    \
        Inuisere res rusticas vel fructus causa, vel delectationis. Cic. Aller veoir les biens et terres qu'on ha aux champs.
    \
        Res. Virgil. Empire, Seigneurie, Domination.
    \
        Rem, vel res gerere. Liu. Mener la guerre.
    \
        Res Romana erat superior. Liu. L'armee des Romains.
    \
        Clades rei naualis. Tacit. La deffaicte de l'armee de mer.
    \
        Dare rem in casum. Tacit. Mettre à l'adventure.
    \
        Rebus suis diffidere. Liu. Se deffier de ses gents de guerre.
    \
        Aduersae res, Vide ADVERTO. Adversité, Tribulation.
    \
        Angustae res. Horat. Povreté, Necessité, Disette.
    \
        Dura res. Virgil. Adversité, Povreté.
    \
        Secundae res. Virgil. Prosperité.
    \
        Rem miseram, Aduerbium dolentis. Cic. Chose miserable.
    \
        Parumne est malae rei? Plaut. N'ont ils pas assez de mal? B.
    \
        Iam repperi rem, quo pacto nec fur, nec socius sies. Plaut. J'ay trouvé le moyen.
    \
        Res semper aliquid apportat noui. Terent. Experience.
    \
        Re vera, Duae dictiones sunt, aut vnica Reuera, vice aduerbii. Plin. iunior. A la verité.
    \
        Velut si reuera pugnent. Horat. Reaulment, ou Realement et de faict.
    \
        Respublica, reipublicae, penul. corr. ex duobus integris composita dictio, quam nonnulli disiungunt. L'estat commun, La republique, La chose publique.
    \
        Conuersiones Rerumpublicarum. Cic. Mutations.
    \
        Censere e Repub. Tacit. Au prouffit de la Repub.
    \
        Meo vnius funere elata Respublica esset? Liuius. Si j'estoye mort, la chose publique seroit elle perdue pourtant? B.
    \
        Trahere Rempublicam funditus. Tacit. Destruire, Ruiner.

    Dictionarium latinogallicum > res

  • 66 via

    vĭa, vĭae, f. ( arch. vĕa ou vĕha, ae)    - arch. gén. sing. vias, viāï --- dat. abl. plur. vieis. [st1]1 [-] route, chemin, voie, endroit par où l'on passe, passage, rue.    - munire viam: ouvrir, construire une route.    - via Appia: la voie Appia.    - via Sacra: la voie Sacrée. [st1]2 [-] parcours, marche, trajet, voyage, chemin parcouru.    - se dare in viam: se mettre en route.    - ingredi viam: prendre une route; qqf. se mettre en route.    - ire viā: suivre la route, ne pas quitter la route.    - inter vias: chemin faisant, en route.    - de via languere, Cic.: être fatigué du voyage.    - de via decedere: - [abcl]a - s'écarter de la route, s'égarer. - [abcl]b - au fig. s'écarter du droit chemin. - [abcl]c - céder le pas, laisser le passage.    - decedere alicui de via, Cic. Plaut. ou decedere alicui viā, Suet. ou decedere alicui in via, Ter.: céder le pas à qqn, laisser le passage à qqn, se ranger devant qqn, laisser le haut du pavé à qqn.    - mare et viae (viae ac mare): voyages par mer et par terre.    - totā viā errare, Ter.: se tromper du tout au tout.    - via tridui: trois jours de marche.    - cum tridui viam processisset, nuntiatum est ei Ariovistum ad occupandum Vesontionem contendere, Caes. BG. 1: après trois jours de marche, on lui apprit qu’Arioviste se dirigeait vers Besançon pour s’en emparer.    - rectā viā narrare, Ter.: raconter franchement.    - qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Enn. ap. Cic. Div. 1: ils ne savent pas se conduire eux-mêmes et veulent guider les autres. [st1]3 [-] tout passage: canal, conduit, rue (dans un camp), couloir (dans un théâtre); oesophage ou pharynx; larynx; fente, ouverture, issue. [st1]4 [-] voie, moyen, manière, méthode.    - habeo certam viam atque rationem qua omnes illorum conatus investigare possim, Cic. Verr. 1: j'ai un moyen sûr, une méthode certaine qui me permettra de suivre à la piste toutes leurs entreprises.    - ratione et viā, Cic. avec bon sens et méthode.    - viā et arte dicere, Cic. Brut. 12: parler avec art et méthode.    - viae fallendi, Tibul.: moyens de tromper.    - via laudis: chemin qui mène à la gloire.
    * * *
    vĭa, vĭae, f. ( arch. vĕa ou vĕha, ae)    - arch. gén. sing. vias, viāï --- dat. abl. plur. vieis. [st1]1 [-] route, chemin, voie, endroit par où l'on passe, passage, rue.    - munire viam: ouvrir, construire une route.    - via Appia: la voie Appia.    - via Sacra: la voie Sacrée. [st1]2 [-] parcours, marche, trajet, voyage, chemin parcouru.    - se dare in viam: se mettre en route.    - ingredi viam: prendre une route; qqf. se mettre en route.    - ire viā: suivre la route, ne pas quitter la route.    - inter vias: chemin faisant, en route.    - de via languere, Cic.: être fatigué du voyage.    - de via decedere: - [abcl]a - s'écarter de la route, s'égarer. - [abcl]b - au fig. s'écarter du droit chemin. - [abcl]c - céder le pas, laisser le passage.    - decedere alicui de via, Cic. Plaut. ou decedere alicui viā, Suet. ou decedere alicui in via, Ter.: céder le pas à qqn, laisser le passage à qqn, se ranger devant qqn, laisser le haut du pavé à qqn.    - mare et viae (viae ac mare): voyages par mer et par terre.    - totā viā errare, Ter.: se tromper du tout au tout.    - via tridui: trois jours de marche.    - cum tridui viam processisset, nuntiatum est ei Ariovistum ad occupandum Vesontionem contendere, Caes. BG. 1: après trois jours de marche, on lui apprit qu’Arioviste se dirigeait vers Besançon pour s’en emparer.    - rectā viā narrare, Ter.: raconter franchement.    - qui sibi semitam non sapiunt, alteri monstrant viam, Enn. ap. Cic. Div. 1: ils ne savent pas se conduire eux-mêmes et veulent guider les autres. [st1]3 [-] tout passage: canal, conduit, rue (dans un camp), couloir (dans un théâtre); oesophage ou pharynx; larynx; fente, ouverture, issue. [st1]4 [-] voie, moyen, manière, méthode.    - habeo certam viam atque rationem qua omnes illorum conatus investigare possim, Cic. Verr. 1: j'ai un moyen sûr, une méthode certaine qui me permettra de suivre à la piste toutes leurs entreprises.    - ratione et viā, Cic. avec bon sens et méthode.    - viā et arte dicere, Cic. Brut. 12: parler avec art et méthode.    - viae fallendi, Tibul.: moyens de tromper.    - via laudis: chemin qui mène à la gloire.
    * * *
        Via, viae. Voye, Chemin ou rue.
    \
        Angusta viarium. Virgil. Destroicts de rues, Rues estroictes.
    \
        Impatiens viae. Ouid. Qui ne peult endurer le travail du chemin.
    \
        Opaca viarum. Virgil. Chemins obscurs.
    \
        Strata viarum. Virgil. Les pavez des rues.
    \
        Viae vrbis. Cic. Les rues de la ville.
    \
        Tres viae sunt ad Mutinam: a supero mari Flaminia, ab infero Aurelia, media Cassia. Cic. Il y a trois chemins.
    \
        Maris tuta via. Ouid. Le chemin par mer.
    \
        Via. Cic. Le cheminer.
    \
        Quum de via languerem. Cic. A cause du chemin.
    \
        Video quot dierum via sit. Cic. Combien il fault de journees pour faire ce chemin, Combien il y a de journees.
    \
        Aliquorum dierum viam in Macedoniam, ad Planciumque perrexi. Cic. J'ay marché avant dedens le pays de Macedonie quelques journees.
    \
        Via, per translationem. Cic. Maniere, Moyen.
    \
        Siqua via est. Virgil. S'il y a quelque moyen.
    \
        Via et arte dicere. Cic. Par art.
    \
        Viam litigandi tradere. Cic. Enseigner à plaider.
    \
        Morum via. Stat. Reigle et exemple de bonnes meurs.
    \
        Via ad gloriam proxima. Cic. Le plus brief et court moyen de parvenir à gloire.
    \
        AEstuosa et puluerulenta via. Cicero. Un chemin chauld et pouldreux.
    \
        Breuis. Virgil. Court chemin.
    \
        Deteriorem viam facere. Vlpian. Empirer le chemin.
    \
        Deterrima via. Cic. Tresmauvais chemin.
    \
        Facilis via. Virgil. Chemin aisé.
    \
        Siquis cloacam in publicam viam immitteret, exque ea re minus habilis via per cloacam fieret, teneri eum Labeo scribit. Vlpian. Moins commode.
    \
        Implicitae viae errore. Lucan. Chemins esquels y a beaucoup de destours et d'autres chemins traversants, qui font errer et fourvoyer les passants.
    \
        Inuia. Virgil. Par où on ne peult passer.
    \
        Liquidae viae. Lucret. Chemin par mer ou riviere.
    \
        Lubrica via plagae. Stat. L'ouverture d'une playe encore sanglante et fraischement faicte.
    \
        Militaris via. Cic. Le grand chemin à pied et à cheval.
    \
        Mollis. Seneca. Chemin aisé.
    \
        Prima via. Plautus, - dummodo nunc prima via Inducamus, vera vt esse credat, quae mentibimur. Tout du premier coup, Tout premierement.
    \
        Publica. Vlpianus. Chemin commun et passant.
    \
        Simplex via mortis. Virgil. Un seul moyen de mourir.
    \
        Subita via. Ouid. Departement soubdain, Allee soubdaine.
    \
        Terrena. Vlpian. Chemin qui n'est point pavé.
    \
        Trita. Cic. Chemin frayé, Chemin batu.
    \
        Velatae viae. Ouid. Rues tendues et couvertes, comme à la feste Dieu.
    \
        Vicinales viae. Paulus iuriscons. Chemins publiques qui sortent parmi les terres, et se vont rendre aux villages.
    \
        Accipere viam. Quintil. Prendre et tenir le chemin qu'on nous baille et monstre.
    \
        Aggredi alia via. Terent. Par autre voye et moyen.
    \
        Occultas vias agere. Virgil. Faire voye soubz terre.
    \
        Errore viae actus. Virgil. Fourvoyé, Desvoyé.
    \
        Aperire viam. Vlpian. Remettre le chemin en sa premiere largeur.
    \
        Aperit viam vis. Virgil. Force se fait faire voye.
    \
        Calcanda omnibus via lethi. Horat. Touts sont subjects à mourir, Touts passeront par, etc.
    \
        Carpere viam. Virgil. S'acheminer, Cheminer, S'avoyer.
    \
        Committere se viae. Cic. Se mettre en chemin.
    \
        Conficere viam. Cic. Cheminer son chemin, Accomplir son chemin.
    \
        Construere vias. Lucan. Faire un chemin ou passage.
    \
        Corripere viam. Virgil. S'acheminer, Se mettre vistement à chemin, S'avoyer.
    \
        Corrumpere viam publicam. Vlpianus. Gaster le grand chemin passant.
    \
        Indociles vias currit lympha. Propert. Qu'on ne luy a point enseigné ne monstré.
    \
        Decedere de via. Cicero. Se destourner du chemin, Se desvoyer, Se destordre.
    \
        Deerrantes via equi. Seneca. Se desvoyants.
    \
        Depelli recta via. Quintil. Estre desvoyé.
    \
        Dare viam alicui perfundum suum. Cic. Luy donner passage.
    \
        Siqua viam dederit fortuna. Virgil. Si fortune nous donne les moyens.
    \
        Dat aura viam. Ouid. Quand on ha vent à gré sur mer.
    \
        Nullas dant vias nobis ad significationum scientiam. Cicero. Ils ne nous ouvrent point le chemin.
    \
        In viam dare se, vel Committere se viae. Cic. Se mettre en chemin, S'avoyer, S'acheminer.
    \
        Ire viam. Virgil. Aller.
    \
        Ire atque redire viam. Virgil. Aller et revenir.
    \
        Errare via. Virgil. Se fourvoyer, Se tordre, ou destordre.
    \
        Tota via errare. Terent. Errer totalement, Se fourvoyer du tout.
    \
        Euadere viam. Virgilius. Eschapper hors du mauvais chemin et dangereux.
    \
        Excedere nota regione viarum. Virgil. Preceder ses compaignons par rues et chemins qu'on congnoist.
    \
        Exigere viam dicuntur Magistratus. Asconius. Quand ils contraignent chascun de faire paver devant sa maison.
    \
        Hinc via Tartarei quae fert Acherontis ad vndas. Virgil. Qui meine, etc.
    \
        Veterem et obsoletam viam ingressi sunt. Liu. Ce n'est pas chose nouvelle, Ce n'est rien de nouveau, On ha assez ouy parler de semblables faicts. B.
    \
        Insistere viam agendi aliquid. Virgil. Instituer ou commencer et exercer l'art et maniere de faire quelque chose.
    \
        Inuenire viam. Virgil. Trouver moyen d'eschapper.
    \
        Noscere omnes vias pecuniae. Cic. Congnoistre touts les moyens d'avoir argent.
    \
        Pergere viam. Cic. Marcher avant.
    \
        Omnes vias persequar, quibus putabo ad id, quod volumus, perueniri posse. Cic. Je poursuyvray touts les moyens.
    \
        Praecipitare viam. Ouid. Haster fort son chemin, Courir.
    \
        Procedere viam. Cic. Marcher oultre.
    \
        Progredi viam. Cic. Avancer chemin.
    \
        Rapere viam aliquo. Sil. Courir.
    \
        Reduci alio flexu ad rectam viam. Quintil. Se radresser et remettre ou revenir au droict chemin.
    \
        Reficere viam. Vlpianus. Refaire et r'habiller.
    \
        Secare viam. Virgil. Cheminer.
    \
        Sequi viam aliquam in re aliqua. Cic. Suyvre une facon de faire.
    \
        Strauit viam per mare Xerxes. Lucret. A faict et estendu un pont de basteaux sur la mer pour passer son armee.
    \
        Sternere viam lapide. Vlpian. Paver.
    \
        In via esse. Cic. Estre en chemin.
    \
        Saltu viam superare. Virgil. Saulter par dessus.
    \
        Tenere vias omnes amoris. Plaut. Scavoir touts les tours.
    \
        Tentare viam. Virgil. Essayer le moyen.
    \
        Terere viam. Ouid. Cheminer, Frayer.
    \
        Tradere viam optimarum artium alicui. Cic. L'enseigner et l'adresser en la voye de bonnes sciences.
    \
        Venire viam multorum dierum. Cic. Cheminer plusieurs journees.
    \
        Vorare viam. Catul. Despescher chemin.
    \
        Vti via. Cic. Ne decliner ne ca ne là.
    \
        Via peruolgata patrum. Terent. Selon la coustume, ou à la maniere accoustumee des peres.

    Dictionarium latinogallicum > via

  • 67 cohibeo

    co-hibeo, buī, bitum, ēre [ habeo ]
    1) содержать, заключать (terra cohĭbet semen C; c. aliquid in se Lcr, C etc.)
    2) удерживать, сдерживать (crines nodo H; ventos in antris O); задерживать ( tempestatibus cohiberi in portibus bAfr); ограничивать, умерять ( aedificiorum altitudinem T); укрощать, смирять, обуздывать, подавлять (motus animi, cupiditatem, iracundiam C); обвивать ( lacertos auro O)
    catenae cohibent aliquem O — цепи сковывают кого-л.
    c. cervos arcu Hостанавливать оленей луком (т. е. убивать)
    c. assentionem ab aliquā re C — не давать согласия на что-л., не соглашаться с чем-л.
    c. aliquid ab aliqua re C etc. — отстранять, отводить что-л. от чего-л.
    3) управлять (provinciae, quae procuratoribus cohibentur T)

    Латинско-русский словарь > cohibeo

  • 68 persuadeo

    per-suādeo, suāsī, suāsum, ēre
    1) убеждать, уверять, внушать (alicui de aliquā re или aliquid C, Cs-, etc.)
    persuasus sum, mihi persuasum (persuasissimum) est, mihi persuasi C etc., реже (mihi) persuasum habeo Cs, PJ etc. яубеждён
    2) побуждать, склонять, уговаривать ( aliquem Pt)

    Латинско-русский словарь > persuadeo

  • 69 spes

    spēs, eī f.
    1) надежда, упование, чаяние
    s. alicujus rei C etc. и de aliquā re Pl, Cs, Q — надежда на что-л.
    ad spem alicujus rei L, QC — в надежде на что-л.
    s. in aliquo est C — надежда возлагается на кого-л.
    aliquid in spe est C — есть надежда (виды) на что-л.
    s. me tenet (spem habeo или spe ducor) Cя надеюсь
    in spe habere (ponere) aliquid C — надеяться (рассчитывать) на что-л.
    spem alicui facere (dare или afferre) C — подать (внушить) кому-л. надежду, обнадёжить кого-л.
    in spem venire (ingrĕdi, adduci, induci) Cвозыметь надежду
    adulescens summae spei Cs — юноша, подающий большие надежды
    spe dominationis или in spe potentiae T — в надежде достигнуть власти, т. е. из честолюбивых побуждений
    2) ожидание, предвидение, чаяние
    spe serius C — позже, чем думали
    spe celerius C — быстрее, чем можно было ожидать
    s. cogitationum et consiliorum Cзамыслы и планы
    scribere aliquem in spem secundam T — назначить кого-л. второочередным наследником ( на случаи смерти основного)
    3) потомство, молодняк (s. gregis V)
    s. anni O — молодые всходы, т. е. виды на урожай
    4) опасение, боязнь ( naufragii Lcn)

    Латинско-русский словарь > spes

  • 70 opus [1]

    1. opus, eris, n. ( altindisch äpaḥ, das Werk), das Werk, I) im engeren Sinne, das Werk = die materielle Arbeit, die Beschäftigung, A) eig.: 1) im allg.: a) leb. Wesen: α) der Menschen, opus ingens, Liv.: opus rusticum, Komik. u. Colum.: opus servile, Liv.: opus militare, Arb. der Soldaten, Suet.: opera fabrilia, Handarbeiten, ICt., bes. Schmiedearbeiten, -geschäfte, Verg.: opus manuum, Ov.: opera nostrarum artium, Cic.: admonitor operum, Ov.: immunes operum, Ov.: famuli operum soluti (von der Arbeit entbundene), Hor.: in opus se collocare (sich verdingen), Plaut.: milites ad opus privatum mittere, ICt.: omnia opera mature conficere, Cato: opus facere, arbeiten, Ter.: opus rusticum od. opus ruri facere, Feldarbeit verrichten, Ter.: differre opus, Ov.: exigere (prüfen) opus, Ov.: favere operi, fleißig arbeiten, Ov.: u. so instare operi, Verg.: istaec opera perficere, Plaut.: in totum diem velut opus ordinare, gleichs. das Tagewerk verteilen, Quint.: opus quaerere (suchen), Cic. u. Liv.: pauper, cui in opere vita erat, der von der A. lebte, Ter.: menses octo continuos his opus non defuit, Cic.: magni operis videbatur m. folg. Infin., es schien ein großes Stück Arbeit zu sein, Curt: in od. ad opus publicum (öffentl. Strafarbeit) damnari od. dari, ICt. – β) der Tiere (vgl. Cic. de off. 2, 11): si mures aliquid corroserint, quorum est opus hoc unum, Cic.: bes. v. der Arbeit der Bienen, opus facere, Varro: pro me opus facere, Ps. Quint. decl.: fervet opus, Verg.: iustis operum peractis, Colum.: omnibus (apibus) una quies operum, labor omnibus unus, Verg. – b) lebl. Subjj., die Wirkung, der Effekt, opus meae bis sensit Telephus hastae, Ov. met. 12, 112: e sagittifera prompsit duo tela pharetra diversorum operum, Ov. met. 1, 469: v. Abstr., suum quasi opus efficere, sozusagen ihre W. hervorbringen, Cic. top. 62.

    2) prägn.: a) die Arbeit des Landmannes u. der Pflugstiere, die Feldarbeit (vollst. opus rusticum, s. oben), arma operis sui, Ov.: intentus operi diurno, Curt.: opus facere, Ter. (u. so bovem commodare, ut opus faceret, ICt.): facere patrio rure opus, Ov.: opere se exercere, Sen.: alqm in ipso opere deprehendere, Flor. – b) die Praxis des Arztes, opus facere, seine Praxis betreiben, Alfen. dig. 38, 1, 26: manere (erwarten) medicum, dum se ex opere recipiat, bis er von seiner Praxis zurückkommt, Plaut. Men. 883. – c) das Weidwerk des Jägers, Romanis sollemne viris opus, Hor. ep. 1, 18, 49. – d) die Arbeit des Bauhandwerkers od. -meisters, das Bauen, der Bau, muri od. fossa ingentis operis, Curt.: moles novi operis, die neu zu erbauenden Dämme, Curt.: lex operi faciundo, Baukontrakt, Cic.: publicorum operum exactio, Cic.: opus pupillo redimere (für den Mündel erstehen), Cic.: interim omnes servi atque liberi opus facerent, sollten beim Bau Hand anlegen, Nep. – e) die Bergwerksarbeit, der Bergbau, in opus metalli od. metallicum damnari od. dari, ICt.: u. so bl. in opus damnari, Plin. ep.: in opus salinarum dari, ICt. – f) als milit. t. t., die Schanzarbeit, labor operis, Caes.: opus castrorum, Lagerarbeit, Lagerbefestigung, Sall.: fessus od. fatigatus operibus proeliisque, Liv.: in opere occupatum esse, Caes.: dies noctesque in opere versari, Caes.: opus facere, schanzen, Caes.: milites opere prohibere, Caes.: milites ab opere deducere, revocare, Caes.: in operibus, in agminibus multus adesse, Sall. – g) die Kriegsarbeit = Kampfesmühe, Kampf, militia et grave Martis opus, Verg. Aen. 8, 516: opus belli, Prop. 3, 11, 70: opera bellica (Kriegshandwerk, Ggstz. civiles artes,) Vell. 2, 97, 2. – h) die Arbeit im Ggstz. zur Natur, natürlichen Lage, die Händearbeit, Menschenhand, Kunst, mons naturā velut opere praeceps, Sall.: locus egregie naturā et opere munitus, Caes.: oppidum magis opere quam naturā munitum, Sall.: nihil est opere aut manu factum, quod non aliquando consumat vetustas, Cic. – i) die Art der Bearbeitung eines Kunstwerkes, die Arbeit, hydria praeclaro opere, Cic.: haec omnia antiquo opere et summo artificio facta, Cic.: quarum (bullarum) iste non opere delectabatur, sed pondere, Cic.: erit exstructa moles opere magnifico, in großartigem Stile, Cic.: fabricavit Argus opere Palladio ratem, nach Art der Arbeit der Pallas (= künstlich), Phaedr. – k) dezent, das Werk = der Beischlaf, et pudor obscenum diffiteatur opus, Ov. am. 3, 14, 28: cum fit amoris opus, Ps. Ov. her. 15, 46: opere faciundo lassus, Plaut. asin. 873: accedere ad opus, Mart. 7, 18, 5. B) meton.: 1) der Stoff für eine Arbeit, digitis subigebat opus, Ov. met. 6, 20. – 2) das gefertigte Werk, opera magnifica atque praeclara, Cic. ut enim pictores et ii, qui signa fabricantur, et vero etiam poëtae suum quisque opus a vulgo considerari vult, Cic.: gerebat auribus cum maxime singulare et vere unicum naturae opus, Plin.: mirabilia Orientis opera, Wunderwerke, Curt.: u. so septem opera esse in orbe terrae miranda, Gell. – So nun prägn., a) das Werk = das Bauwerk, der Bau, das Gebäude, Plur. die Bauten, curator operum, ICt.: opus publicum, ICt.: opera publica, Liv. u. ICt.: urbana, Liv.: opus balinei, ein Badehaus, Plin. ep.: opus exornare tuā statuā, Plin. ep.: reficere exstruereque opera, Suet. – b) als milit. t. t., militaria opera, milit. Werke (Bauten), Curt. 9, 8 (32), 14; insbes. α) das Schanzwerk, das Befestigungswerk, Verteidigungswerk, opus castrorum, Lagerbefestigung, Caes.: opus hibernorum, Winterlagerbefestigung, Caes.: emporium opere magno munitum, Liv.: fundas libriles sudesque in opere disponere, Caes. – Plur., Werke = Schanzwerke, Befestigungswerke, Schanzen, Befestigungslinie, magnitudo operum, Hirt. b. G.: castra magnis operibus communita, Sall. fr.: castra od. tumulum magnis operibus munire, Caes. – β) Belagerungswerk, opera munitionesque, Cic. u. Liv.: magnitudo operis, Caes.: urbem operibus circumdare, claudere, Vell. u. Nep.: Mutinam operibus munitionibusque saepire, Cic.: urbem ingentibus operibus saepire, Liv. – γ) Belagerungswerkzeug, -maschine, urbem vineis aliisque operibus oppugnare, Liv.: operibus urbem expugnare, Liv. – δ) das Werk = der Damm, summi operis fastigium, Curt.: opus accipere (in den Boden aufnehmen), Curt.: opus iacĕre (aufwerfen), Curt.: flumen operibus obstruere, Caes. – c) ein Werk der Kunst (Bildhauerei, Malerei, Weberei usw.), ein Kunstwerk, Silanionis opus tam perfectum, tam elegans, v. einer Statue, Cic. (u. so singularis talium operum auctor, Vell.): opus admirabile, Cic.: opus caelatum, Auct. b. Hisp.: pocula faginea, caelatum divini opus Alcimedontis, Verg.: totum Numidae sculptile dentis opus, Ov.: op. marmoreum, Marmorbild, Ov.: op. Mentoreum, ein von Mentor verfertigter metallener Becher mit Reliefs, Prop.: opus plumarium, Vulg.: ut reconcinnetur (palla) atque ut opera (Stickereien) addantur quae volo, Plaut.: hanc vestem, quā indutus sum, sororum non donum solum, sed etiam opus vides, Curt.: materiam superabat opus, Ov. – d) ein Werk der Architektur, opus albarium, tectorium, musivum, s. albāriususw. – e) ein Werk der Backkunst, opus pistorium, Backwerk, Cels. u. Plin. – u. ein Werk der Kochkunst, ein Gericht, opus spumeum, Anthim. 34 u. 40: fit etiam de hordeo opus bonum, Anthim. 64. – f) ein Werk, Erzeugnis der Biene, cerea opera sua, Colum. 9, 7, 3: ceris opus (= den Honig) infundite, Phaedr. 3, 13, 9. – g) eine Arbeit, ein Werk der Literatur, tantum opus, Liv.: caelatum novem Musis opus, Hor.: in utriusque operis sui ingressu, Quint.: opus habeo in manibus, Cic.: pangis aliquid Sophocleum? fac opus appareat (daß man etwas von dem W. zu sehen bekommt), Cic.: nullum opus otii exstat, Cic.: sane texebatur opus luculente, so war das Werk gewiß recht schön angelegt, Cic.: id quoque adiungere operi, Quint.: opere ipso (Geschichtswerk) coniungere alqd, Curt.: opus exigere, das W. (die Dichtung) zu Ende führen, Ov. – dah. ein Hand- u. Lehrbuch, opus geographicum, der Geographie, Mart. Cap. 6. § 609. – h) die Gattung, das Fach der Darstellung in Kunst u. Literatur; in der Kunst, Vell. 1, 16, 2; 1, 17, 4; in der Literatur, Hor. sat. 2, 1, 2. Quint. 10, 1, 31; 10, 1, 67 u. 69.

    II) im weiteren Sinne, a) die Arbeit = Aufgabe, Obliegenheit, Leistung, Verrichtung, Handlung, der Dienst, viri docti, Plaut.: oratorium, Aufgabe, Verrichtung des Redners (zB. reden, Zeugen abfragen usw.), Cic.: censorium, Geschäft des Zensors (Erteilen einer Rüge), Cic.: opus πολιτικόν, eine Handlung, ein Dienst zum Besten des Staates, Cic.: periculosae plenum opus aleae, Hor.: operum hoc tuorum est, das wäre eine von deinen Aufgaben (ein Stück Arbeit für dich), Hor.: Amynander quod sui maxime operis erat, impigre agebat, was ihm vornehmlich oblag, Liv.: u. so sui maxime operis esse credens m. folg. Acc. u. Infin., Liv.: sunt quibus unum opus est (die es sich zur einzigen Aufgabe gemacht haben) m. folg. Infin., Hor.: aggredi ad pacis maximum opus, Liv.: certatim ad hoc opus (dem Mord des Tyrannen) curretur, Cic.: nobis nostrum intueri opus sat est, unsere Aufgabe im Auge zu behalten, Quint. – b) das Werk = das Unternehmen, die Tat, opus egregium, Curt.: mirabile, Curt.: virtutis opus, Verg. u. Curt.: magnum opus conari, Caes. fr.: gloria plus habet nominis quam operis, beruht mehr auf dem N. als auf Taten, Curt.: neve operis famam posset delere vetustas, Ov. – Plur., opera magna, Curt., maiora, Ov.: bellica, Curt.: alqm operibus anteire, Caes.: his immortalibus editis operibus, Liv.: Aeneae etiam ultimum mortalium operum fuit, Liv. – im christl. Sinne, Plur. opera = die guten Werke (καλὰ εργα), Cypr. epist. 18, 2. Ambros. de off. 1, 31, 163. Lact. 3, 9, 15. Vulg. Matth. 5, 16. – c) Plur. opera, polit. Werke = Schöpfungen, Einrichtungen, commendans illi sua atque ipsius opera, Vell. 2, 123, 2: primum principalium eius operum erat ordinatio comitiorum, Vell. 2, 124, 3. – d) die wissenschaftl. Materie, Wissenschaft, is libros de iure civili plurimos et qui omnem partem operis fundarent (vollständig behandelten) reliquit, Pompon. dig. 1, 2, 2. § 44: Tubero doctissimus quidem habitus est iuris publici et privati et complures utriusque operis libros reliquit, ibid. § 46. – e) die Mühe, Bemühung, magno opere, maximo opere, s. māgnopere: maiore opere, Cato fr.: non minimo opere, Licin. fr.: summo opere, Lucr. (vgl. summopere): quanto opere, s. quantopere: quantillo opere, wie leicht, Plaut.: tanto opere, s. tantopere: ebenso opere tanto, Plaut.: nimio opere, gar sehr, Cic. (s. Haupt opusc. 2, 457).

    lateinisch-deutsches > opus [1]

  • 71 benefacio

    bĕnĕfăcĭo (bĕnĕ făcĭo), ĕre, fēci, factum    - intr. (décad. tr.) -    - l'orth. en un seul mot est sans doute due à l'influence de beneficium ; l'ancienne latinité séparait les deux mots. [st1]1 [-] faire bien.    - bene facis (formule de remerciement): merci, je t'en sais gré.    - o factum bene ! Ter.: tant mieux !    - benefecit Silius, qui... Cic.: Silius a eu raison de...    - bene factum te advenisse, Cic.: tu as bien fait de venir. [st1]2 [-] faire du bien, rendre service.    - Plaut. Bacch. 402 ; Capt. 941, etc. ; Sen. Ben. 1, 2, 2, etc.    - in aliquem aliquid bene facere: rendre un service à qqn. --- Plaut. Amph. 181; Capt. 416.    - alicui bene facere: faire du bien à qqn, l'obliger. --- Plaut. Men. 1021, etc. ; Liv. 36, 36, 4.    - pulchrum est bene facere rei publicae, etiam bene dicere haud absurdum, Sall. C 3, 1: s'il est beau de bien agir dans l'intérêt de l'état, bien dire aussi n'est pas malséant.    - au passif bonis quod bene fit, haud perit, Plaut. Rud. 939: le service qu'on rend aux braves gens n'est pas perdu. --- cf. Capt. 358; Poen. 1216.    - si chartae sileant quod benefeceris, Hor.: si les livres taisent tes exploits. [st1]3 [-] être efficace, faire de l'effet.    - serpillum bene facit ad... Scrib.: le serpolet agit contre...
    * * *
    bĕnĕfăcĭo (bĕnĕ făcĭo), ĕre, fēci, factum    - intr. (décad. tr.) -    - l'orth. en un seul mot est sans doute due à l'influence de beneficium ; l'ancienne latinité séparait les deux mots. [st1]1 [-] faire bien.    - bene facis (formule de remerciement): merci, je t'en sais gré.    - o factum bene ! Ter.: tant mieux !    - benefecit Silius, qui... Cic.: Silius a eu raison de...    - bene factum te advenisse, Cic.: tu as bien fait de venir. [st1]2 [-] faire du bien, rendre service.    - Plaut. Bacch. 402 ; Capt. 941, etc. ; Sen. Ben. 1, 2, 2, etc.    - in aliquem aliquid bene facere: rendre un service à qqn. --- Plaut. Amph. 181; Capt. 416.    - alicui bene facere: faire du bien à qqn, l'obliger. --- Plaut. Men. 1021, etc. ; Liv. 36, 36, 4.    - pulchrum est bene facere rei publicae, etiam bene dicere haud absurdum, Sall. C 3, 1: s'il est beau de bien agir dans l'intérêt de l'état, bien dire aussi n'est pas malséant.    - au passif bonis quod bene fit, haud perit, Plaut. Rud. 939: le service qu'on rend aux braves gens n'est pas perdu. --- cf. Capt. 358; Poen. 1216.    - si chartae sileant quod benefeceris, Hor.: si les livres taisent tes exploits. [st1]3 [-] être efficace, faire de l'effet.    - serpillum bene facit ad... Scrib.: le serpolet agit contre...
    * * *
        Benefacio, benefacis, pen. cor. benefacere. Plaut. Faire bien.
    \
        Bene fecisti: gratiam habeo maximam. Terent. C'est bien faict à toy.
    \
        Benefacis, quod me adiuuas. Cic. Tu fais bien de m'aider, C'est bien faict à toy.
    \
        Ne ingratis quidem benefacere absistam. Tacit. Je ne m'abstiendray point de faire du bien mesmement aux ingras.
    \
        Benefacere erga aliquem. Plaut. Bienfaire à aucun.

    Dictionarium latinogallicum > benefacio

  • 72 polliceor

    pollĭcĕor, ēri, ĭtus sum [st2]1 [-] proposer, offrir. [st2]2 [-] promettre, s'engager à. [st2]3 [-] annoncer, prédire.    - polliceri de aliqua re: s'engager à qqch.    - polliceri operam: promettre son concours.    - polliceri + prop. inf. au futur (rarement au présent): promettre de, s'engager à.    - pollicetur Piso censor sese iturum ad Caesarem, Caes. BC. 1: le censeur Pison s'engage à aller auprès de César.    - Auximatibus agit gratias seque eorum facti memorem fore pollicetur, Caes. BC. 1: il remercie les Auximates et leur promet de se souvenir de leur conduite.    - pollicentur obsides dare, Caes.: ils promettent de livrer des otages.    - pro certo polliceor hoc vobis me esse perfecturum, ut... Cic. Agr. 2, 37, 100: je m'engage formellement auprès de vous à obtenir que...    - polliceri aliquid alicui: promettre qqch à qqn.    - polliceri (sens passif) → polliceo.
    * * *
    pollĭcĕor, ēri, ĭtus sum [st2]1 [-] proposer, offrir. [st2]2 [-] promettre, s'engager à. [st2]3 [-] annoncer, prédire.    - polliceri de aliqua re: s'engager à qqch.    - polliceri operam: promettre son concours.    - polliceri + prop. inf. au futur (rarement au présent): promettre de, s'engager à.    - pollicetur Piso censor sese iturum ad Caesarem, Caes. BC. 1: le censeur Pison s'engage à aller auprès de César.    - Auximatibus agit gratias seque eorum facti memorem fore pollicetur, Caes. BC. 1: il remercie les Auximates et leur promet de se souvenir de leur conduite.    - pollicentur obsides dare, Caes.: ils promettent de livrer des otages.    - pro certo polliceor hoc vobis me esse perfecturum, ut... Cic. Agr. 2, 37, 100: je m'engage formellement auprès de vous à obtenir que...    - polliceri aliquid alicui: promettre qqch à qqn.    - polliceri (sens passif) → polliceo.
    * * *
        Polliceor, polliceris, pen. prod. pollicitus sum, pen. corr. polliceri. Plaut. Promettre.
    \
        Alicui operam suam polliceri. Cic. Promettre de luy aider.
    \
        Se memorem alicuius facti polliceri. Caesar. Promettre qu'il luy en souviendra.
    \
        Bene polliceri. Sallust. Promettre largement.
    \
        Annio tantum tibi polliceor, etc. Cic. Je t'asseure.
    \
        Habeo polliceri. Cic. J'ay à promettre, ou Il fault que je promette.

    Dictionarium latinogallicum > polliceor

  • 73 accepte

    ac-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3, v. a. ( fut. perf. accepso = accepero, Pac. ap. Non. 74, 31, or Rib. Trag. Rel. 118) [capio], to accept.
    I.
    In gen., to take a person or thing to one's self: leno ad se accipiet hominem et aurum, will take the man and his money to himself (into his house), Plaut. Poen. 1, 1, 51.
    a.
    Of things received by the hand, to take, receive: cette manus vestras measque accipite, Enn. ap. Non. 85, 1 (Trag. v. 320 ed. Vahl.):

    ex tua accepi manu pateram,

    Plaut. Amph. 2, 2, 132; hence, trop. of the word given, the promise, with which a grasping of the hand was usually connected: accipe daque fidem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 33 ed. Vahl.; so in the Gr. pista dounai kai labein); cf. Plaut. Trin. 2, 4, 87; so Verg. A. 8, 150;

    in Ter. of a person to be protected: hanc (virginem) accepi, acceptam servabo,

    Ter. And. 1, 5, 62; cf. Cic. Fam. 7, 5, and Sall. C. 6, 5, —
    b.
    Of things received or taken by different parts of the body: accipite hoc onus in vestros collos, Cato ap. Non. 200, 23:

    gremio,

    Verg. A. 1, 685:

    oculis aut pectore noctem (i. e. somnum),

    id. ib. 4, 531.—
    c.
    In gen., very freq.,
    (α).
    as implying action, to take, to take possession of, to accept (Gr. dechesthai);
    (β).
    of something that falls to one's share, to get, to receive, to be the recipient of (Gr. lambanein).—
    (α).
    To take, accept:

    hanc epistulam accipe a me,

    take this letter from me, Plaut. Ps. 2, 2, 52; 4, 2, 26; cf. id. Ep. 3, 4, 26:

    persuasit aliis, ut pecuniam accipere mallent,

    Cic. Off. 2, 23, 82:

    condicionem pacis,

    Caes. B. G. 2, 15:

    armis obsidibusque acceptis Crassus profectus est,

    after he had taken into his possession the arms and hostages, id. ib. 3, 23:

    divitias,

    Nep. Epam. 4, 3:

    aliquid a patre,

    to inherit, id. Timoth. 1, 1; id. Att. 1:

    accipe et haec, manuum tibi quae monumenta mearum sint,

    Verg. A. 3, 486 al. —Hence to receive or entertain as guest:

    haec (tellus) fessos placidissima portu accipit,

    Verg. A. 3, 78:

    Laurentes nymphae, accipite Aenean,

    id. ib. 8, 71; 155; Ov. M. 8, 655 al.—Of admittance to political privileges:

    Nomentani et Pedani in civitatem accepti,

    Liv. 8, 14; cf. Cic. Off. 1, 11, 35:

    magnifice volo summos viros accipere,

    Plaut. Ps. 1, 2, 34:

    in loco festivo sumus festive accepti,

    id. ib. 5, 19; so id. Cist. 1, 1, 12; id. Men. 5, 2, 44; id. Pers. 1, 1, 32, etc.; Ter. Eun. 5, 9, 52; Lucr. 3, 907; Cic. Att. 16, 6; Ov. F. 2, 725 al.—Hence also ironically, to entertain, to treat, deal with:

    ego te miseris jam accipiam modis,

    Plaut. Aul. 4, 4, 3:

    hominem accipiam quibus dictis maeret,

    id. Men. 5, 1, 7:

    indignis acceptus modis,

    Ter. Ad. 2, 1, 12. Perh. also Lucil. ap. Non. 521, 1: adeo male me accipiunt decimae, treat or use me ill, deal harshly with me; and ib. 240, 8: sic, inquam, veteratorem illum vetulum lupum Hannibalem acceptum (Non. explains the latter in a very unusual manner, by deceptum).—
    (β).
    To get, to receive, to be the recipient of, Pac. ap. Non. 74, 31; Lucr. 1, 819, 909; 2, 762, 885, 1009:

    ictus,

    id. 4, 1048 (cf. Verg. A. 3, 243: vulnera accipiunt tergo): aridior nubes accipit ignem, takes or catches fire, Lucr. 6, 150; Caes. B. G. 1, 48:

    humanitatem iis tribuere debemus, a quibus accepimus,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 9:

    pecuniam ob rem judicandam,

    id. Verr. 1, 38:

    luna lumen solis accipit,

    id. de Or. 3, 45; cf. Hor. Ep. 1, 10, 17:

    praeclarum accepimus a majoribus morem,

    Cic. Off. 3, 10, 44: praecepta, Caes. B. G. 2, 6: accepi tuas litteras (in another sense than above), I have received your letter, it has reached me (allatae sunt ad me), Cic. Fam. 1, 9, 14; 2, 1, 1; 10, 1 al.:

    acceptā injuriā ignoscere quam persequi malebant,

    Sall. C. 9, 3; Caes. B. G. 2, 33:

    calamitatem,

    ib. 1, 31:

    detrimenta,

    ib. 5, 22; cf. Cic. Mur. 21, 44 al. So often of dignities and offices:

    provinciam,

    id. Fam. 2, 10, 2:

    consulatum,

    Suet. Aug. 10:

    Galliam,

    id. Caes. 22 al.
    II.
    In partic.
    A.
    To take a thing by hearing, i. e.,
    1.
    To hear, to perceive, to observe, to learn (cf. opp. do = I give in words, i. e. I say): hoc simul accipe dictum, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204): quod ego inaudivi, accipite, Pac. ap. Non. 126, 22 (Rib. Trag. Rel. p. 81): hoc etiam accipe quod dico, Lucil. ap. Non. 240, 1:

    carmen auribus,

    Lucr. 4, 983 (so id. 6, 164); 1, 270; cf. Verg. A. 2, 65:

    voces,

    Lucr. 4, 613 (so 6, 171):

    si te aequo animo ferre accipiet,

    Ter. And. 2, 3, 23:

    quae gerantur, accipies ex Pollione,

    Cic. Fam. 1, 6; 1, 9, 4; Liv. 1, 7. —Hence very freq. in the histt., to get or receive intelligence of any thing, to learn:

    urbem Romam, sicuti ego accepi, condidere atque habuere initio Trojani,

    as I have learned, Sall. C. 6, 1, and so al.—
    2.
    To comprehend or understand any thing communicated:

    haud satis meo corde accepi querelas tuas,

    Plaut. Cas. 2, 2, 18:

    et si quis est, qui haec putet arte accipi posse,

    Cic. de Or. 1, 25, 114:

    ut non solum celeriter acciperet, quae tradebantur, etc.,

    Nep. Att. 1, 3; so Quint. 1, 3, 3; 2, 9, 3 al.—
    3.
    With the accessory idea of judging, to take a thing thus or thus, to interpret or explain, usually constr. with ad or in c. acc.:

    quibus res sunt minus secundae... ad contumeliam omnia accipiunt magis,

    the more unfortunate one is, the more inclined is he to regard every thing as an insult, Ter. Ad. 4, 3, 15:

    in eam partem accipio,

    id. Eun. 5, 2, 37; cf. Cic. Fam. 10, 6; id. Att. 16, 6; Ter. Eun. 1, 2, 2:

    non recte accipis,

    you put a wrong construction upon this, id. And. 2, 2, 30:

    quae sibi quisque facilia factu putat, aequo animo accipit,

    Sall. C. 3, 2.— Hence: accipere aliquid omen, or in omen, to regard a thing as a ( favorable) omen, to accept the omen (cf. dechesthai ton oiônon), Cic. Div. 1, 46, 103; 2, 40, 83; Liv. 1, 7, 11; 21, 63 fin.; Tac. H. 1, 62; id. A. 1, 28; 2, 13; Flor. 4, 12, 14 al.—Hence poet.:

    accipio agnoscoque deos,

    Verg. A. 12, 260; cf. Ov. M. 7, 620.—
    B.
    To take a thing upon one's self, to undertake (syn. suscipio):

    accipito hanc ad te litem,

    Plaut. Most. 5, 2, 23: meā causā causam accipite, Ter. Hec. alt. prol. 47; cf. Cic. Fam. 7, 24; so id. Verr. 2, 3, 22; Quint. 20 al.—Hence also,
    C.
    To bear, endure, suffer any thing disagreeable or troublesome:

    hanccine ego ut contumeliam tam insignem ad me accipiam!

    Ter. Eun. 4, 7, 1:

    nil satis firmi video, quamobrem accipere hunc me expediat metum,

    id. Heaut. 2, 3, 96; 5, 1, 59; id. Eun. 4, 6, 24; id. Ad. 2, 1, 53; id. Ph. 5, 2, 4; Cic. Tusc. 5, 19, 56:

    calamitatem,

    id. Off. 3, 26:

    injuriam,

    id. ib. 1, 11 al.—
    D.
    To accept a thing, to be satisfied with, to approve: dos, Pamphile, est decem talenta; Pam.:

    Accipio,

    Ter. And. 5, 4, 48:

    accepit condicionem, dein quaestum accipit,

    id. ib. 1, 1, 52:

    visa ista... accipio iisque interdum etiam assentior, nec percipio tamen,

    Cic. Ac. 2, 20, 66:

    preces suas acceptas ab dis immortalibus ominati,

    Liv. 42, 30, 8 Drak. Cf. Herz, Caes. B. G. 5, 1: “equi te esse feri similem, dico.” Ridemus et ipse Messius: “accipio.” I allow it, Exactly so, Hor. S. 1, 5, 58.—
    E.
    In mercant. lang., t. t., to receive or collect a sum:

    pro quo (frumento) cum a Varinio praetore pecuniam accepisset,

    Cic. Fl. 45; hence subst.: acceptum, i, n., the receipt, and in account-books the credit side:

    in acceptum referre alicui,

    to carry over to the credit side, to place to one's credit, Cic. Verr. 1, 36, 57; id. Rosc. Com. 2; id. Phil. 2, 16; id. Caec. 6, 17; Hor. Ep. 2, 1, 234 (opp. datum or expensum).—Hence also trop., to owe or be indebted to one, in a good or a bad sense:

    ut esset nemo qui non mihi vitam suam, liberos, remp. referret acceptam,

    Cic. Phil. 2, 5:

    omnia mala, quae postea vidimus, uni accepta referemus Antonio,

    ascribe, id. ib. 22; Caes. B. G. 8, 58; id. B. C, 3, 57: Acceptum [p. 18] refero versibus, esse nocens, Ov. Trist. 2, 10. —
    F.
    In the gram m., to take a word or phrase thus or thus, to explain a word in any manner:

    adversus interdum promiscue accipitur,

    Charis. p. 207 P. al.—(Syn. nanciscor and adipiscor: he to whom something is given, accipit; he who gets by a fortunate occurrence, nanciscitur; he who obtains it by exertion, adipiscitur. Sumimus ipsi: accipimus ab alio,” Vel. Long. p. 2243 P.—“Inter tenere, sumere et accipere hoc interest, quod tenemus quae sunt in nostra potestate: sumimus posita: accipimus data,” Isid. Diff. 1).—Hence, acceptus, a, um, P. a., welcome, agreeable, acceptable (syn. gratus. Acceptus is related to gratus, as the effect to the cause; he who is gratus, i. e. dear, is on that account acceptus, welcome, acceptable;

    hence the usual position: gratus atque acceptus).—First, of persons: essetne apud te is servus acceptissimus?

    Plaut. Cap. 3, 5, 56:

    plebi acceptus erat,

    Caes. B. G. 1, 13;

    acceptus erat in oculis,

    Vulg. 1 Reg. 18, 5.—

    Of things: dis et hominibus est acceptum quod, etc.,

    Varr. R. R. 3, 16, 5:

    quod vero approbaris. id gratum acceptumque habendum,

    Cic. Tusc. 5, 15, 45:

    munus eorum gratum acceptumque esse,

    Nep. Hann. 7, 3:

    quorum mihi dona accepta et grata habeo,

    Plaut. Truc. 2, 7, 56:

    rem populo Romano gratam acceptamque,

    Cic. Phil. 13, 50;

    tempore accepto exaudivi,

    Vulg. 2 Cor. 6, 2.— Comp., Plaut. Pers. 4, 4, 96; Cic. Rep. 6, 13; Tac. A. 6, 45 al.— Sup., see above.— Adv. accepte does not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > accepte

  • 74 accipio

    ac-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3, v. a. ( fut. perf. accepso = accepero, Pac. ap. Non. 74, 31, or Rib. Trag. Rel. 118) [capio], to accept.
    I.
    In gen., to take a person or thing to one's self: leno ad se accipiet hominem et aurum, will take the man and his money to himself (into his house), Plaut. Poen. 1, 1, 51.
    a.
    Of things received by the hand, to take, receive: cette manus vestras measque accipite, Enn. ap. Non. 85, 1 (Trag. v. 320 ed. Vahl.):

    ex tua accepi manu pateram,

    Plaut. Amph. 2, 2, 132; hence, trop. of the word given, the promise, with which a grasping of the hand was usually connected: accipe daque fidem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 33 ed. Vahl.; so in the Gr. pista dounai kai labein); cf. Plaut. Trin. 2, 4, 87; so Verg. A. 8, 150;

    in Ter. of a person to be protected: hanc (virginem) accepi, acceptam servabo,

    Ter. And. 1, 5, 62; cf. Cic. Fam. 7, 5, and Sall. C. 6, 5, —
    b.
    Of things received or taken by different parts of the body: accipite hoc onus in vestros collos, Cato ap. Non. 200, 23:

    gremio,

    Verg. A. 1, 685:

    oculis aut pectore noctem (i. e. somnum),

    id. ib. 4, 531.—
    c.
    In gen., very freq.,
    (α).
    as implying action, to take, to take possession of, to accept (Gr. dechesthai);
    (β).
    of something that falls to one's share, to get, to receive, to be the recipient of (Gr. lambanein).—
    (α).
    To take, accept:

    hanc epistulam accipe a me,

    take this letter from me, Plaut. Ps. 2, 2, 52; 4, 2, 26; cf. id. Ep. 3, 4, 26:

    persuasit aliis, ut pecuniam accipere mallent,

    Cic. Off. 2, 23, 82:

    condicionem pacis,

    Caes. B. G. 2, 15:

    armis obsidibusque acceptis Crassus profectus est,

    after he had taken into his possession the arms and hostages, id. ib. 3, 23:

    divitias,

    Nep. Epam. 4, 3:

    aliquid a patre,

    to inherit, id. Timoth. 1, 1; id. Att. 1:

    accipe et haec, manuum tibi quae monumenta mearum sint,

    Verg. A. 3, 486 al. —Hence to receive or entertain as guest:

    haec (tellus) fessos placidissima portu accipit,

    Verg. A. 3, 78:

    Laurentes nymphae, accipite Aenean,

    id. ib. 8, 71; 155; Ov. M. 8, 655 al.—Of admittance to political privileges:

    Nomentani et Pedani in civitatem accepti,

    Liv. 8, 14; cf. Cic. Off. 1, 11, 35:

    magnifice volo summos viros accipere,

    Plaut. Ps. 1, 2, 34:

    in loco festivo sumus festive accepti,

    id. ib. 5, 19; so id. Cist. 1, 1, 12; id. Men. 5, 2, 44; id. Pers. 1, 1, 32, etc.; Ter. Eun. 5, 9, 52; Lucr. 3, 907; Cic. Att. 16, 6; Ov. F. 2, 725 al.—Hence also ironically, to entertain, to treat, deal with:

    ego te miseris jam accipiam modis,

    Plaut. Aul. 4, 4, 3:

    hominem accipiam quibus dictis maeret,

    id. Men. 5, 1, 7:

    indignis acceptus modis,

    Ter. Ad. 2, 1, 12. Perh. also Lucil. ap. Non. 521, 1: adeo male me accipiunt decimae, treat or use me ill, deal harshly with me; and ib. 240, 8: sic, inquam, veteratorem illum vetulum lupum Hannibalem acceptum (Non. explains the latter in a very unusual manner, by deceptum).—
    (β).
    To get, to receive, to be the recipient of, Pac. ap. Non. 74, 31; Lucr. 1, 819, 909; 2, 762, 885, 1009:

    ictus,

    id. 4, 1048 (cf. Verg. A. 3, 243: vulnera accipiunt tergo): aridior nubes accipit ignem, takes or catches fire, Lucr. 6, 150; Caes. B. G. 1, 48:

    humanitatem iis tribuere debemus, a quibus accepimus,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 9:

    pecuniam ob rem judicandam,

    id. Verr. 1, 38:

    luna lumen solis accipit,

    id. de Or. 3, 45; cf. Hor. Ep. 1, 10, 17:

    praeclarum accepimus a majoribus morem,

    Cic. Off. 3, 10, 44: praecepta, Caes. B. G. 2, 6: accepi tuas litteras (in another sense than above), I have received your letter, it has reached me (allatae sunt ad me), Cic. Fam. 1, 9, 14; 2, 1, 1; 10, 1 al.:

    acceptā injuriā ignoscere quam persequi malebant,

    Sall. C. 9, 3; Caes. B. G. 2, 33:

    calamitatem,

    ib. 1, 31:

    detrimenta,

    ib. 5, 22; cf. Cic. Mur. 21, 44 al. So often of dignities and offices:

    provinciam,

    id. Fam. 2, 10, 2:

    consulatum,

    Suet. Aug. 10:

    Galliam,

    id. Caes. 22 al.
    II.
    In partic.
    A.
    To take a thing by hearing, i. e.,
    1.
    To hear, to perceive, to observe, to learn (cf. opp. do = I give in words, i. e. I say): hoc simul accipe dictum, Enn. ap. Cic. Off. 1, 12, 38 (Ann. v. 204): quod ego inaudivi, accipite, Pac. ap. Non. 126, 22 (Rib. Trag. Rel. p. 81): hoc etiam accipe quod dico, Lucil. ap. Non. 240, 1:

    carmen auribus,

    Lucr. 4, 983 (so id. 6, 164); 1, 270; cf. Verg. A. 2, 65:

    voces,

    Lucr. 4, 613 (so 6, 171):

    si te aequo animo ferre accipiet,

    Ter. And. 2, 3, 23:

    quae gerantur, accipies ex Pollione,

    Cic. Fam. 1, 6; 1, 9, 4; Liv. 1, 7. —Hence very freq. in the histt., to get or receive intelligence of any thing, to learn:

    urbem Romam, sicuti ego accepi, condidere atque habuere initio Trojani,

    as I have learned, Sall. C. 6, 1, and so al.—
    2.
    To comprehend or understand any thing communicated:

    haud satis meo corde accepi querelas tuas,

    Plaut. Cas. 2, 2, 18:

    et si quis est, qui haec putet arte accipi posse,

    Cic. de Or. 1, 25, 114:

    ut non solum celeriter acciperet, quae tradebantur, etc.,

    Nep. Att. 1, 3; so Quint. 1, 3, 3; 2, 9, 3 al.—
    3.
    With the accessory idea of judging, to take a thing thus or thus, to interpret or explain, usually constr. with ad or in c. acc.:

    quibus res sunt minus secundae... ad contumeliam omnia accipiunt magis,

    the more unfortunate one is, the more inclined is he to regard every thing as an insult, Ter. Ad. 4, 3, 15:

    in eam partem accipio,

    id. Eun. 5, 2, 37; cf. Cic. Fam. 10, 6; id. Att. 16, 6; Ter. Eun. 1, 2, 2:

    non recte accipis,

    you put a wrong construction upon this, id. And. 2, 2, 30:

    quae sibi quisque facilia factu putat, aequo animo accipit,

    Sall. C. 3, 2.— Hence: accipere aliquid omen, or in omen, to regard a thing as a ( favorable) omen, to accept the omen (cf. dechesthai ton oiônon), Cic. Div. 1, 46, 103; 2, 40, 83; Liv. 1, 7, 11; 21, 63 fin.; Tac. H. 1, 62; id. A. 1, 28; 2, 13; Flor. 4, 12, 14 al.—Hence poet.:

    accipio agnoscoque deos,

    Verg. A. 12, 260; cf. Ov. M. 7, 620.—
    B.
    To take a thing upon one's self, to undertake (syn. suscipio):

    accipito hanc ad te litem,

    Plaut. Most. 5, 2, 23: meā causā causam accipite, Ter. Hec. alt. prol. 47; cf. Cic. Fam. 7, 24; so id. Verr. 2, 3, 22; Quint. 20 al.—Hence also,
    C.
    To bear, endure, suffer any thing disagreeable or troublesome:

    hanccine ego ut contumeliam tam insignem ad me accipiam!

    Ter. Eun. 4, 7, 1:

    nil satis firmi video, quamobrem accipere hunc me expediat metum,

    id. Heaut. 2, 3, 96; 5, 1, 59; id. Eun. 4, 6, 24; id. Ad. 2, 1, 53; id. Ph. 5, 2, 4; Cic. Tusc. 5, 19, 56:

    calamitatem,

    id. Off. 3, 26:

    injuriam,

    id. ib. 1, 11 al.—
    D.
    To accept a thing, to be satisfied with, to approve: dos, Pamphile, est decem talenta; Pam.:

    Accipio,

    Ter. And. 5, 4, 48:

    accepit condicionem, dein quaestum accipit,

    id. ib. 1, 1, 52:

    visa ista... accipio iisque interdum etiam assentior, nec percipio tamen,

    Cic. Ac. 2, 20, 66:

    preces suas acceptas ab dis immortalibus ominati,

    Liv. 42, 30, 8 Drak. Cf. Herz, Caes. B. G. 5, 1: “equi te esse feri similem, dico.” Ridemus et ipse Messius: “accipio.” I allow it, Exactly so, Hor. S. 1, 5, 58.—
    E.
    In mercant. lang., t. t., to receive or collect a sum:

    pro quo (frumento) cum a Varinio praetore pecuniam accepisset,

    Cic. Fl. 45; hence subst.: acceptum, i, n., the receipt, and in account-books the credit side:

    in acceptum referre alicui,

    to carry over to the credit side, to place to one's credit, Cic. Verr. 1, 36, 57; id. Rosc. Com. 2; id. Phil. 2, 16; id. Caec. 6, 17; Hor. Ep. 2, 1, 234 (opp. datum or expensum).—Hence also trop., to owe or be indebted to one, in a good or a bad sense:

    ut esset nemo qui non mihi vitam suam, liberos, remp. referret acceptam,

    Cic. Phil. 2, 5:

    omnia mala, quae postea vidimus, uni accepta referemus Antonio,

    ascribe, id. ib. 22; Caes. B. G. 8, 58; id. B. C, 3, 57: Acceptum [p. 18] refero versibus, esse nocens, Ov. Trist. 2, 10. —
    F.
    In the gram m., to take a word or phrase thus or thus, to explain a word in any manner:

    adversus interdum promiscue accipitur,

    Charis. p. 207 P. al.—(Syn. nanciscor and adipiscor: he to whom something is given, accipit; he who gets by a fortunate occurrence, nanciscitur; he who obtains it by exertion, adipiscitur. Sumimus ipsi: accipimus ab alio,” Vel. Long. p. 2243 P.—“Inter tenere, sumere et accipere hoc interest, quod tenemus quae sunt in nostra potestate: sumimus posita: accipimus data,” Isid. Diff. 1).—Hence, acceptus, a, um, P. a., welcome, agreeable, acceptable (syn. gratus. Acceptus is related to gratus, as the effect to the cause; he who is gratus, i. e. dear, is on that account acceptus, welcome, acceptable;

    hence the usual position: gratus atque acceptus).—First, of persons: essetne apud te is servus acceptissimus?

    Plaut. Cap. 3, 5, 56:

    plebi acceptus erat,

    Caes. B. G. 1, 13;

    acceptus erat in oculis,

    Vulg. 1 Reg. 18, 5.—

    Of things: dis et hominibus est acceptum quod, etc.,

    Varr. R. R. 3, 16, 5:

    quod vero approbaris. id gratum acceptumque habendum,

    Cic. Tusc. 5, 15, 45:

    munus eorum gratum acceptumque esse,

    Nep. Hann. 7, 3:

    quorum mihi dona accepta et grata habeo,

    Plaut. Truc. 2, 7, 56:

    rem populo Romano gratam acceptamque,

    Cic. Phil. 13, 50;

    tempore accepto exaudivi,

    Vulg. 2 Cor. 6, 2.— Comp., Plaut. Pers. 4, 4, 96; Cic. Rep. 6, 13; Tac. A. 6, 45 al.— Sup., see above.— Adv. accepte does not occur.

    Lewis & Short latin dictionary > accipio

  • 75 adsentior

    as-sentĭor ( ads-, Fleck., B. and K., Halm, Weissenb.; ass-, Merk.), sensus, 4, v. dep. [sentio] (the act. form assentio, īre, was out of use even in the time of Varro, Varr. L. L. Fragm. ap. Gell. 2, 25, 9; cf. Spald. ad Quint. 1, 5, 55. The middle use of the word corresponds far better with its signif. than the active; for while adsentio prop. signif. only sentiendo accedere ad aliquem or aliquid, to make known one's inclination or feeling toward any object, whether in favor of or against it; the middle, assentior, = sentiendo se applicare, designates a friendly joining of one's self to any one. The act. form, adsentio, is found in Plaut. Am. 2, 2, 192; id. Rud. 4, 3, 36; Att. and Pompon. ap. Non. p. 469, 16 sq.; Verg. A. 2, 130; in Cic. only three times in epist. style (which is worthy of notice; cf. absque), Fam. 5, 2, 9; Att. 9, 9; and ad Q. Fr. 2, 1, 2; cf. Diom. p. 377 P.;

    but after the time of the poets of the Aug. per. it is often found, particularly in the post-Aug. histt., together with the class. mid. form, used in like manner: assensit precibus Rhamnusia justis,

    Ov. M. 3, 406; 9, 259; 14, 592 al.:

    cum de aliis rebus adsentire se veteribus Gabinis diceret,

    Liv. 1, 54:

    Adsensere atque etc.,

    Tac. H. 5, 3; id. A. 3, 51; 3, 23; Suet. Vesp. 6; Curt. 4, 13, 4; Gell. 6, 5, 5 al.), lit., to join one in opinion, to agree with; hence, to assent to, give assent, to approve, give approval; with dat. or absol.: adsensus sum homini, Lucil. ap. Prisc. p. 801:

    Adsentio,

    Plaut. Rud. 4, 3, 36:

    adsensi sunt omnes,

    Vulg. Gen. 34, 24:

    cum saepissime tibi senatus maximis sit de rebus adsensus,

    Cic. de Or. 1, 49, 214; id. Balb. 27:

    si ulli rei sapiens adsentietur,

    id. Ac. 2, 21, 67:

    cui (sententiae) sunt adsensi ad unum,

    id. Fam. 10, 16:

    quibus (verbis) adsensi sunt in conspectu meo,

    Vulg. Jer. 34, 24; ib. 2 Macc. 14, 26: in quibus adsentior sollicitam et periculosam justitiam non esse sapientis, Cic. Rep. Fragm. ap. Prisc. p. 801 P.:

    sapientem, si adsensurus esset, etiam opinaturum, etc.,

    id. Ac. 2, 21, 67:

    verbo adsentiri,

    Sall. C. 52, 1:

    omnes adsensi sunt partibus dividundis,

    Liv. 25, 30; 41, 24 al.:

    cui non adsentior,

    Quint. 9, 3, 49 Spald.:

    ne adsentiri necesse esset,

    Suet. Caes. 80 et saep.—So of conduct, to yield:

    quam ob rem adsentire nobis,

    Vulg. Dan. 13, 20.— With neutr. acc. aliquid, cetera, etc.:

    non habeo autem quid tibi adsentiar,

    Cic. N. D. 3, 25, 64:

    vitiosum est adsentiri quidquam falsum,

    id. Ac. 2, 21, 68:

    cetera adsentior Crasso,

    id. de Or. 1, 9, 35:

    Mihi quoque adsunt testes, qui illut quod ego dicam adsentiant,

    Plaut. Am. 2, 2, 192:

    illud quod a te dictum est, valde tibi adsentior,

    Cic. de Or. 1, 28, 126; so id. ib. 3, 48, 182.
    Pass.: is (sapiens) multa sequitur probabilia, non comprehensa neque percepta neque adsensa, sed similia veri, nor assented to as perceived by sense (cf. assensio and assensus), Cic. Ac. 2, 31, 99.—And impers.:

    Bibulo adsensum est,

    Cic. Fam. 1, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > adsentior

  • 76 adssentio

    as-sentĭor ( ads-, Fleck., B. and K., Halm, Weissenb.; ass-, Merk.), sensus, 4, v. dep. [sentio] (the act. form assentio, īre, was out of use even in the time of Varro, Varr. L. L. Fragm. ap. Gell. 2, 25, 9; cf. Spald. ad Quint. 1, 5, 55. The middle use of the word corresponds far better with its signif. than the active; for while adsentio prop. signif. only sentiendo accedere ad aliquem or aliquid, to make known one's inclination or feeling toward any object, whether in favor of or against it; the middle, assentior, = sentiendo se applicare, designates a friendly joining of one's self to any one. The act. form, adsentio, is found in Plaut. Am. 2, 2, 192; id. Rud. 4, 3, 36; Att. and Pompon. ap. Non. p. 469, 16 sq.; Verg. A. 2, 130; in Cic. only three times in epist. style (which is worthy of notice; cf. absque), Fam. 5, 2, 9; Att. 9, 9; and ad Q. Fr. 2, 1, 2; cf. Diom. p. 377 P.;

    but after the time of the poets of the Aug. per. it is often found, particularly in the post-Aug. histt., together with the class. mid. form, used in like manner: assensit precibus Rhamnusia justis,

    Ov. M. 3, 406; 9, 259; 14, 592 al.:

    cum de aliis rebus adsentire se veteribus Gabinis diceret,

    Liv. 1, 54:

    Adsensere atque etc.,

    Tac. H. 5, 3; id. A. 3, 51; 3, 23; Suet. Vesp. 6; Curt. 4, 13, 4; Gell. 6, 5, 5 al.), lit., to join one in opinion, to agree with; hence, to assent to, give assent, to approve, give approval; with dat. or absol.: adsensus sum homini, Lucil. ap. Prisc. p. 801:

    Adsentio,

    Plaut. Rud. 4, 3, 36:

    adsensi sunt omnes,

    Vulg. Gen. 34, 24:

    cum saepissime tibi senatus maximis sit de rebus adsensus,

    Cic. de Or. 1, 49, 214; id. Balb. 27:

    si ulli rei sapiens adsentietur,

    id. Ac. 2, 21, 67:

    cui (sententiae) sunt adsensi ad unum,

    id. Fam. 10, 16:

    quibus (verbis) adsensi sunt in conspectu meo,

    Vulg. Jer. 34, 24; ib. 2 Macc. 14, 26: in quibus adsentior sollicitam et periculosam justitiam non esse sapientis, Cic. Rep. Fragm. ap. Prisc. p. 801 P.:

    sapientem, si adsensurus esset, etiam opinaturum, etc.,

    id. Ac. 2, 21, 67:

    verbo adsentiri,

    Sall. C. 52, 1:

    omnes adsensi sunt partibus dividundis,

    Liv. 25, 30; 41, 24 al.:

    cui non adsentior,

    Quint. 9, 3, 49 Spald.:

    ne adsentiri necesse esset,

    Suet. Caes. 80 et saep.—So of conduct, to yield:

    quam ob rem adsentire nobis,

    Vulg. Dan. 13, 20.— With neutr. acc. aliquid, cetera, etc.:

    non habeo autem quid tibi adsentiar,

    Cic. N. D. 3, 25, 64:

    vitiosum est adsentiri quidquam falsum,

    id. Ac. 2, 21, 68:

    cetera adsentior Crasso,

    id. de Or. 1, 9, 35:

    Mihi quoque adsunt testes, qui illut quod ego dicam adsentiant,

    Plaut. Am. 2, 2, 192:

    illud quod a te dictum est, valde tibi adsentior,

    Cic. de Or. 1, 28, 126; so id. ib. 3, 48, 182.
    Pass.: is (sapiens) multa sequitur probabilia, non comprehensa neque percepta neque adsensa, sed similia veri, nor assented to as perceived by sense (cf. assensio and assensus), Cic. Ac. 2, 31, 99.—And impers.:

    Bibulo adsensum est,

    Cic. Fam. 1, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > adssentio

  • 77 assentior

    as-sentĭor ( ads-, Fleck., B. and K., Halm, Weissenb.; ass-, Merk.), sensus, 4, v. dep. [sentio] (the act. form assentio, īre, was out of use even in the time of Varro, Varr. L. L. Fragm. ap. Gell. 2, 25, 9; cf. Spald. ad Quint. 1, 5, 55. The middle use of the word corresponds far better with its signif. than the active; for while adsentio prop. signif. only sentiendo accedere ad aliquem or aliquid, to make known one's inclination or feeling toward any object, whether in favor of or against it; the middle, assentior, = sentiendo se applicare, designates a friendly joining of one's self to any one. The act. form, adsentio, is found in Plaut. Am. 2, 2, 192; id. Rud. 4, 3, 36; Att. and Pompon. ap. Non. p. 469, 16 sq.; Verg. A. 2, 130; in Cic. only three times in epist. style (which is worthy of notice; cf. absque), Fam. 5, 2, 9; Att. 9, 9; and ad Q. Fr. 2, 1, 2; cf. Diom. p. 377 P.;

    but after the time of the poets of the Aug. per. it is often found, particularly in the post-Aug. histt., together with the class. mid. form, used in like manner: assensit precibus Rhamnusia justis,

    Ov. M. 3, 406; 9, 259; 14, 592 al.:

    cum de aliis rebus adsentire se veteribus Gabinis diceret,

    Liv. 1, 54:

    Adsensere atque etc.,

    Tac. H. 5, 3; id. A. 3, 51; 3, 23; Suet. Vesp. 6; Curt. 4, 13, 4; Gell. 6, 5, 5 al.), lit., to join one in opinion, to agree with; hence, to assent to, give assent, to approve, give approval; with dat. or absol.: adsensus sum homini, Lucil. ap. Prisc. p. 801:

    Adsentio,

    Plaut. Rud. 4, 3, 36:

    adsensi sunt omnes,

    Vulg. Gen. 34, 24:

    cum saepissime tibi senatus maximis sit de rebus adsensus,

    Cic. de Or. 1, 49, 214; id. Balb. 27:

    si ulli rei sapiens adsentietur,

    id. Ac. 2, 21, 67:

    cui (sententiae) sunt adsensi ad unum,

    id. Fam. 10, 16:

    quibus (verbis) adsensi sunt in conspectu meo,

    Vulg. Jer. 34, 24; ib. 2 Macc. 14, 26: in quibus adsentior sollicitam et periculosam justitiam non esse sapientis, Cic. Rep. Fragm. ap. Prisc. p. 801 P.:

    sapientem, si adsensurus esset, etiam opinaturum, etc.,

    id. Ac. 2, 21, 67:

    verbo adsentiri,

    Sall. C. 52, 1:

    omnes adsensi sunt partibus dividundis,

    Liv. 25, 30; 41, 24 al.:

    cui non adsentior,

    Quint. 9, 3, 49 Spald.:

    ne adsentiri necesse esset,

    Suet. Caes. 80 et saep.—So of conduct, to yield:

    quam ob rem adsentire nobis,

    Vulg. Dan. 13, 20.— With neutr. acc. aliquid, cetera, etc.:

    non habeo autem quid tibi adsentiar,

    Cic. N. D. 3, 25, 64:

    vitiosum est adsentiri quidquam falsum,

    id. Ac. 2, 21, 68:

    cetera adsentior Crasso,

    id. de Or. 1, 9, 35:

    Mihi quoque adsunt testes, qui illut quod ego dicam adsentiant,

    Plaut. Am. 2, 2, 192:

    illud quod a te dictum est, valde tibi adsentior,

    Cic. de Or. 1, 28, 126; so id. ib. 3, 48, 182.
    Pass.: is (sapiens) multa sequitur probabilia, non comprehensa neque percepta neque adsensa, sed similia veri, nor assented to as perceived by sense (cf. assensio and assensus), Cic. Ac. 2, 31, 99.—And impers.:

    Bibulo adsensum est,

    Cic. Fam. 1, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > assentior

  • 78 cor

    cor (ŏ, e. g. Ov. Tr. 5, 8, 28; id. P. 1, 3, 32), cordis ( gen. plur. cordium, Vulg. Jer. 4, 4, and 1 Cor. 4, 5; acc. to Fragm. Bob. Nom. et Pron. p. 132, also cordum, but without example), n. [kindr. with Sanscr. hrid; Gr. kardia; Germ. Herz; Engl. heart], the heart (very freq. in all periods and species of composition).
    I.
    Lit., the heart, as the chief source of the circulation of the blood, and so of life, Cels. 4, 1; cf. Plin. 11, 37, 69. §§

    181 and 182: cor tineosum, opinor, habeo,

    Plaut. Cas. 2, 6, 62:

    num igitur censes, ullum animal, quod sanguinem habeat, sine corde esse posse?

    Cic. Div. 1, 52, 119:

    cordis globus aut oculi,

    Lucr. 4, 119 et saep.— Also for the Greek kardia, the cardiac extremity of the stomach, Lucr. 6, 1150; Hor. S. 2, 3, 28; cf. id. ib. 2, 3, 161.—
    B.
    Meton. (pars pro toto; cf. caput, II.), a person:

    lecti juvenes, fortissima corda,

    Verg. A. 5, 729:

    aspera,

    id. ib. 10, 87.—Of animals:

    canum,

    Lucr. 5, 864.—A term of endearment, Plaut. Poen. 1, 2, 154 (cf. corculum).—
    II.
    Trop.
    A.
    The heart, as the seat of feeling, emotion, etc., heart, soul, feeling ( poet.):

    videas corde amare inter se,

    from the heart, cordially, Plaut. Capt. 2, 3, 60:

    aliquem amare corde atque animo suo,

    id. Truc. 1, 2, 75:

    facinus magnum timido cordi credere,

    id. Ps. 2, 1, 3:

    neque meo Cordi quomquam esse cariorem hoc Phaedriā,

    Ter. Eun. 1, 2, 121:

    corde tremit,

    Hor. C. 1, 23, 8:

    cura ex corde excessit,

    Ter. Hec. 3, 2, 12:

    cor meum spes laudis percussit,

    Lucr. 1, 922:

    spectantis tangere querelā,

    Hor. A. P. 98:

    nequeunt expleri corda tuendo Terribilis oculos,

    Verg. A. 8, 265; cf. id. ib. 9, 55:

    curis acuere mortalia corda,

    id. G. 1, 123; 1, 330; id. A. 1, 302.—
    b.
    Cordi est alicui, it lies at one's heart, it pleases, is pleasing, agreeable, or dear: quod tibi magnopere cordi est, mihi vehementer displicet, Lucil. ap. Non. p. 88, 32; 89, 1:

    utut erga me est meritus, mihi cordi est tamen,

    Plaut. Cist. 1, 1, 110; Ter. And. 2, 1, 28:

    uterque utriquest cordi,

    id. Phorm. 5, 3, 17:

    idque eo mihi magis est cordi, quod, etc.,

    Cic. Lael. 4, 15; id. Quint. 30, 93; id. Or. 16, 53; Liv. 1, 39, 4; 8, 7, 6; Hor. C. 1, 17, 14 al.; Cato ap. Macr. S. 3, 5 fin. —With inf.:

    facere aliquid,

    Plaut. Most. 1, 4, 10:

    exstinguere vestigia urbis, etc.,

    Liv. 28, 20, 7:

    subigi nos,

    id. 9, 1, 4 al. —
    c.
    Cordi habere aliquid, to have at heart, to lay great stress upon, to value (post-class.), Gell. 2, 29, 20; 17, 19, 6; 18, 7, 3.—
    B.
    Acc. to the ancients (cf. Cic. Tusc. 1, 9, 18) as the seat of wisdom, understanding, heart, mind, judgment, etc. (most freq. in ante-class. poets): quem (Hannibalem) esse meum cor Suasorem summum et studiosum robore belli, Enn. ap. Gell. 7, 2, 9 (Ann. 374 Vahl.):

    Ego atque in meo corde, si est quod mihi cor, Eam rem volutavi,

    Plaut. Most. 1, 2, 3 dub. (bracketed by Ritschl):

    quantum ego nunc corde conspicio meo,

    id. Ps. 3, 1, 3:

    quicquam sapere corde,

    id. Mil. 2, 3, 65; Ter. Phorm. 2, 2, 7; Lucr. 1, 737; 5, 1107:

    nec enim sequitur, ut cui cor sapiat, ei non sapiat palatus,

    Cic. Fin. 2, 8, 24 Madv.; cf. id. ib. 2, 28, 91:

    stupor cordis,

    id. Phil. 3, 6, 16: cor Zenodoti, Fur. Bib. ap. Suet. Gram. 11; cf.:

    cor Enni,

    Pers. 6, 10; cf., in a play on the meaning, I. A.: si pecudi cor defuisset, Caes. ap. Suet. Caes. 77 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > cor

  • 79 Liber

    1.
    līber, ĕra, ĕrum (old form, loebesum et loebertatem antiqui dicebant liberum et libertatem. Ita Graeci loibên et leibein, Paul. ex Fest. p. 121 Müll.; cf. 2. Liber), adj. [Gr. root liph-, liptô, to desire; cf. Sanscr. lub-dhas, desirous; Lat. libet, libido], that acts according to his own will and pleasure, is his own master; free, unrestricted, unrestrained, unimpeded, unshackled; independent, frank, open, bold (opp. servus, servilis).
    I.
    In gen.; constr. absol., with ab, the abl., and poet. also with gen.
    (α).
    Absol.:

    dictum est ab eruditissimis viris, nisi sapientem liberum esse neminem. Quid est enim libertas? Potestas vivendi ut velis,

    Cic. Par. 5, 1, 33:

    an ille mihi liber, cui mulier imperat, cui leges imponit, praescribit, jubet, vetat? etc.,

    id. ib. 5, 2, 36:

    ad scribendi licentiam liber,

    id. N. D. 1, 44, 123:

    agri immunes ac liberi,

    Cic. Verr. 2, 2, 69, § 166:

    integro animo ac libero causam defendere,

    unprejudiced, unbiased, id. Sull. 31, 86:

    liberi ad causas solutique veniebant,

    not under obligations, not bribed, id. Verr. 2, 2, 78 § 192; cf.:

    libera lingua,

    Plaut. Cist. 1, 2, 9:

    cor liberum,

    id. Ep. 1, 2, 43:

    vocem liberam mittere adversus aliquem,

    Liv. 35, 32, 6:

    libera verba animi proferre,

    Juv. 4, 90: judicium [p. 1057] audientium relinquere integrum ac liberum, Cic. Div. 2, 72, 150:

    aliquid respuere ingenuo liberoque fastidio,

    id. Brut. 67, 236:

    libero tempore, cum soluta nobis est eligendi optio,

    id. Fin. 1, 10, 33:

    tibi uni vexatio direptioque sociorum impunita fuit ac libera,

    id. Cat. 1, 7, 18:

    pars quaestionum vaga et libera et late patens,

    id. de Or. 2, 16, 67:

    liberum arbitrium eis populo Romano permittente,

    Liv. 31, 11 fin.; cf. id. 37, 1, 5:

    mandata,

    full powers, unlimited authority, id. 37, 56; 38, 8:

    fenus,

    unlimited, id. 35, 7: custodia, free custody (i. e. confinement to a house or to a town), id. 24, 45; Vell. 1, 11, 1;

    v. custodia, II.: legatio, v. legatio: suffragia,

    the right of voting freely, Juv. 8, 211:

    locus,

    free from intruders, undisturbed, secure, Plaut. Poen. 1, 1, 49; 3, 2, 25; id. Cas. 3, 2, 4: aedes, a free house, free dwelling (assigned to the use of ambassadors of friendly nations during their stay in Rome), Liv. 30, 17 fin.; 35, 23; 42, 6:

    lectulus,

    i. e. not shared with a wife, Cic. Att. 14, 13, 5: toga ( poet. for virilis toga), a man's (prop. of one who is his own master), Ov. F. 3, 771:

    vestis,

    id. ib. 3, 777:

    libera omnia sibi servare,

    to reserve to one's self full liberty, Plin. Ep. 1, 5.— Comp.:

    hoc liberiores et solutiores sumus, quod, etc.,

    Cic. Ac. 2, 3, 8:

    est finitimus oratori poëta, numeris astrictior paulo, verborum licentia liberior,

    id. de Or. 1, 16, 70:

    liberiores litterae,

    id. Att. 1, 13, 1:

    amicitia remissior esse debet et liberior et dulcior,

    freer, more unrestrained, more cheerful, id. Lael. 18 fin.:

    paulo liberior sententia,

    Quint. 4, 2, 121:

    liberior in utramque partem disputatio,

    id. 7, 2, 14:

    fusiores liberioresque numeri,

    id. 9, 4, 130:

    officia liberiora plenioraque,

    id. 6, 1, 9:

    (flumina) campo recepta Liberioris aquae,

    freer, less impeded, Ov. M. 1, 41; cf.:

    (Tiberinus) campo liberiore natat,

    freer, opener, id. F. 4, 292:

    liberiore frui caelo,

    freer, opener, id. M. 15, 301.— Sup.:

    liberrimum hominum genus, comici veteres tradunt, etc.,

    the frankest, most free-spoken, Quint. 12, 2, 22; cf.:

    liberrime Lolli,

    most frank, most ingenuous, Hor. Ep. 1, 18, 1:

    indignatio,

    id. Epod. 4, 10.—
    (β).
    Free or exempt from, void of; with ab:

    Mamertini vacui, expertes, soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestia, munere,

    Cic. Verr. 2, 4, 10, § 23; cf.:

    (consul) solutus a cupiditatibus, liber a delictis,

    id. Agr. 1, 9, 27:

    ab observando homine perverso liber,

    id. Att. 1, 13, 2:

    liber a tali irrisione Socrates, liber Aristo Chius,

    id. Ac. 2, 39, 123:

    ab omni animi perturbatione liber,

    id. Off. 1, 20, 67; id. N. D. 2, 21, 55:

    loca abdita et ab arbitris libera,

    id. Att. 15, 16, B:

    libera a ferro crura,

    Ov. P. 1, 6, 32:

    animus liber a partibus rei publicae,

    Sall. C. 4.—
    (γ).
    With abl.:

    animus omni liber curā et angore,

    free from, without, Cic. Fin. 1, 15:

    animus religione,

    Liv. 2, 36:

    animus cogitationibus aliis,

    Quint. 11, 2, 35:

    mens omnibus vitiis,

    id. 12, 1, 4; cf.:

    liberis odio et gratia mentibus,

    id. 5, 11, 37:

    omni liber metu,

    Liv. 7, 34:

    liber invidia,

    Quint. 12, 11, 7:

    equus carcere,

    Ov. Am. 2, 9, 20.—
    (δ).
    With gen. ( poet.):

    liber laborum,

    Hor. A. P. 212:

    fati gens Lydia,

    Verg. A. 10, 154:

    curarum,

    Luc. 4, 384. — Comp.:

    liberior campi,

    having a wider space, Stat. S. 4, 2, 24.—
    (ε).
    Liberum est, with subject-clause:

    quam (opinionem) sequi magis probantibus liberum est,

    it is free, permitted, allowable, Quint. 6, 3, 112; Plin. Ep. 1, 8:

    dies eligere certos liberum erat,

    Plin. 30, 2, 6, § 16.—So in abl. absol.:

    libero, quid firmaret mutaretve,

    Tac. A. 3, 60.
    II.
    In partic.
    A.
    Free, in a social point of view, not a slave (opp. servus;

    also to ingenuus): neque vendendam censes quae libera est,

    Ter. Ad. 2, 1, 40; cf. id. ib. v. 28:

    dis habeo gratiam quom aliquot affuerunt liberae, because slaves were not permitted to testify,

    id. And. 4, 4, 32; opp. ingenuus, free-born:

    quid ea? ingenuan' an festucā facta e servā liberast?

    Plaut. Mil. 1, 1, 14:

    in jure civili, qui est matre liberā, liber est,

    Cic. N. D. 3, 18, 45; id. Caecin. 36, 96:

    si neque censu, neque vindictā, nec testamento liber factus est (servus), non est liber,

    id. Top. 2, 10:

    quae (assentatio) non modo amico, sed ne libero quidem digna est,

    of a freeman, id. Lael. 24, 89; Quint. 11, 1, 43:

    liberorum hominum alii ingenui sunt, alii libertini,

    Gai. Inst. 1, 10; cf. sqq.: ex ancilla et libero jure gentium servus nascitur, id. ib. 1, 82; cf. § 85; Paul. Sent. 2, 24, 1 sqq.—
    B.
    Free, in a political point of view;

    said both of a people not under monarchical rule and of one not in subjection to another people,

    Cic. Rep. 1, 32, 48; cf.:

    ut ex nimia potentia principum oritur interitus principum, sic hunc nimis liberum populum libertas ipsa servitute afficit,

    id. ib. 1, 44, 68:

    liber populus,

    id. ib. 3, 34, 46:

    (Demaratus) vir liber ac fortis,

    democratic, republican, fond of liberty, id. ib. 2, 19, 34:

    civitates liberae atque immunes,

    free from service, Liv. 37, 55:

    provinciae civitatesque liberae,

    Suet. Vesp. 8:

    libera ac foederata oppida,

    id. Calig. 3:

    Roma patrem patriae Ciceronem libera dixit,

    Juv. 8, 244.—
    C.
    In a bad sense, esp. with reference to sensual pleasure, unbridled, unchecked, unrestrained, licentious:

    quam liber harum rerum multarum siet (Juppiter),

    Plaut. Am. prol. 105:

    adulescens imprudens et liber,

    Ter. Eun. 3, 1, 40; cf.:

    sit adulescentia liberior,

    somewhat freer, Cic. Cael. 18, 42:

    amores soluti et liberi,

    id. Rep. 4, 4, 4:

    consuetudo peccandi,

    id. Verr. 2, 3, 76, § 177.—Hence, adv.: lībĕrē, freely, unrestrictedly, without let or hinderance; frankly, openly, boldly:

    qui nihil dicit, nihil facit, nihil cogitat denique, nisi libenter ac libere,

    Cic. Par. 5, 1, 34:

    animus somno relaxatus solute movetur et libere,

    id. Div. 2, 48, 100:

    respirare,

    id. Quint. 11, 39:

    constanter et libere (me gessi),

    id. Att. 4, 16, 9:

    consilium dare,

    id. Lael. 13, 44:

    aliquid magis accusatorie quam libere dixisse,

    id. Verr. 2, 2, 72, § 176:

    omnia libere fingimus et impune,

    Quint. 6, 1, 43:

    ut ingredi libere (oratio), non ut licenter videatur errare,

    Cic. Or. 23, 77.— Comp.:

    liberius vivendi fuit potestas,

    Ter. And. 1, 1, 23:

    loqui,

    Cic. Planc. 13, 33:

    fortius liberiusque defendere,

    Quint. 12, 1, 21:

    liberius si Dixero quid,

    Hor. S. 1, 4, 103:

    maledicere,

    id. ib. 2, 8, 37:

    longius et liberius exseritur digitus,

    Quint. 11, 3, 92; cf. id. 11, 3, 97:

    ipsaque tellus Omnia liberius, nullo poscente, ferebat,

    freely, of itself, spontaneously, Verg. G. 1, 127.
    2.
    līber, ĕri ( gen. plur. liberūm, Att. ap. Cic. Tusc. 3, 9; Turp. ap. Non. 495, 26; Cic. Verr. 2, 1, 15, § 40; 2, 1, 30, § 77; Tac. A. 2, 38; 3, 25 saep.; cf. Cic. Or. 46, 155;

    but also: liberorum,

    Cic. Verr. 2, 1, 30, § 76; 2, 5, 42, § 109), m. [1. liber], a child.
    I.
    Sing. (post-class. and rare):

    si quis maximam portionem libero relinquat,

    Cod. Just. 3, 28, 33; 5, 9, 8 fin.; Quint. Decl. 2, 8.—
    II.
    Plur., children (freq.; but in class. Lat. only of children with reference to their parents: pueri = children in general, as younger than adulescentes; cf. Krebs, Antibarb. p. 657 sq.).
    A.
    Lit.: liberorum genus, Enn. ap. Cic. Or. 46, 155 (Trag. v. 347 Vahl.): liberorum sibi quaesendum gratia, id. ap. Fest. p. 258 Müll. (Trag. v. 161 Vahl.):

    cum conjugibus et liberis,

    Cic. Att. 8, 2, 3:

    eum ex C. Fadii filiā liberos habuisse,

    id. ib. 16, 11, 1:

    liberos procreare,

    id. Tusc. 5, 37, 109:

    suscipere liberos,

    id. Verr. 2, 3, 69, § 161:

    per liberos te precor,

    Hor. Epod. 5, 5:

    dulces,

    id. ib. 2, 40:

    parvuli,

    Quint. 2, 15, 8;

    opp. parentes,

    id. 11, 1, 82; 3, 7, 18; 26; 6, 1, 18; 6, 5 al.: mater quae liberos, quasi oculos (amisit), orba est, Sulp. ap. Paul. ex Fest. p. 182 Müll.: jus trium liberorum, under the emperors, a privilege enjoyed by those who had three legitimate children (it consisted in the permission to fill a public office before one's twenty-fifth year, and in freedom from personal burdens); this privilege was sometimes also bestowed on those who had fewer than three children, or even none at all; also of one child:

    non est sine liberis, cui vel unus filius unave filia est,

    Dig. 50, 16, 148; Plaut. Aul. 4, 10, 6; Ter. Hec. 2, 1, 15; id. Heaut. 1, 1, 99; id. And. 5, 3, 20; Cic. Phil. 1, 1, 2; id. de Imp. Pomp. 12, 33; id. Verr. 2, 1, 15, § 40; ib. 30, § 76 Zumpt; cf. also Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

    neque ejus legendam filiam (virginem Vestalem)... qui liberos tres haberet,

    Gell. 1, 12, 8:

    uxores duxerant, ex quibus plerique liberos habebant,

    Caes. B. C. 3, 110, 2.—Of grandchildren and great-grandchildren:

    liberorum appellatione nepotes et pronepotes ceterique qui ex his descendunt, continentur,

    Dig. 50, 16, 220; cf.:

    liberi usque ad trinepotem, ultra hos posteriores vocantur,

    ib. 38, 10, 10, § 7:

    habitus sis in liberum loco,

    Cic. Verr. 2, 1, 15, § 40.—
    2.
    Esp.
    (α).
    Of sons (opp. daughters):

    procreavit liberos septem totidemque filias,

    Hyg. Fab. 9.—
    (β).
    Of children in gen. = pueri:

    praecepta Chrysippi de liberorum educatione,

    Quint. 1, 11, 17; cf.: Catus aut de liberis educandis, the title of a book by Varro, v. Gell. 4, 19, 2; Macr. S. 3, 6, 5.—
    B.
    Transf., of animals, young:

    liberis orbas oves,

    Plaut. Capt. 4, 2, 38.—Comically:

    quaerunt litterae hae sibi liberos: alia aliam scandit,

    Plaut. Ps. 1, 1, 23.
    3.
    Līber, ĕri (Sabine collat. form, loebasius, acc. to Serv. Verg. G. 1, 7; cf. 1. liber, and libertas init.), m. [Gr. leibô, to pour; loibê, a drink - offering; Lat. libare], an old Italian deity, who presided over planting and fructification; afterwards identified with the Greek Bacchus:

    hunc dico Liberum Semelā natum, non eum, quem nostri majores auguste sancteque Liberum cum Cerere et Libera consecraverunt. Sed quod ex nobis natos liberos appellamus, idcirco Cerere nati nominati sunt Liber et Libera: quod in Libera servant, in Libero non item,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; cf. Serv. Verg. G. 1, 5; Cic. Leg. 2, 8, 19:

    tertio (invocabo) Cererem et Liberum, quod horum fructus maxime necessarii ad victum: ab his enim cibus et potio venit e fundo,

    Varr. R. R. 1, 1, 5:

    Liber et alma Ceres,

    Verg. G. 1, 7:

    ex aede Liberi,

    Cic. Verr. 2, 4, 57, § 128;

    in a pun with 1. liber,

    Plaut. Capt. 3, 4, 46; cf. id. Curc. 1, 2, 21; id. Stich. 5, 4, 17; so in a pun with liber, free:

    quiaque adeo me complevi flore Liberi, Magis libera uti lingua collibitum est mihi,

    Plaut. Cist. 1, 2, 8; cf.:

    salve, anime mi, lepos Liberi, ut veteris ego sum cupida, etc.,

    id. Curc. 1, 2, 3.— Connected with pater:

    sic factum, ut Libero patri repertori vitis hirci immolarentur,

    Varr. R. R. 1, 2, 19:

    Romulus et Liber pater,

    Hor. Ep. 2, 1, 5:

    per vestigia Liberi patris,

    Plin. 4, 10, 17, § 39:

    patre favente Libero fetis palmitibus,

    Col. 3, 21, 3:

    Libero patri in monte res divina celebratur,

    Macr. S. 1, 18, 4.—
    B.
    Meton., wine:

    illud, quod erat a deo donatum, nomine ipsius dei nuncupabant: ut cum fruges Cererem appellamus, vinum autem Liberum: ex quo illud Terentii (Eun. 4, 5, 6): sine Cerere et Libero friget Venus,

    Cic. N. D. 2, 23, 60:

    Liberum et Cererem pro vino et pane,

    Quint. 8, 6, 24; cf. also Plaut. Curc. 1, 2, 4 supra:

    sed pressum Calibus ducere Liberum Si gestis, etc.,

    Hor. C. 4, 12, 14:

    condita cum verax aperit praecordia Liber,

    id. S. 1, 4, 89.
    4.
    lĭber, bri, m. [Gr. lepein, to peel; lepos, lepis; cf. lobos], the inner bark or rind of a tree.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    obducuntur libro aut cortice trunci,

    Cic. N. D. 2, 47, 120:

    colligatae libris (arundines),

    Varr. R. R. 1, 8, 4:

    udoque docent (germen) inolescere libro,

    Verg. G. 2, 77:

    natam libro et silvestri subere clausam,

    id. A. 11, 554; id. E. 10, 67:

    quam denso fascia libro,

    Juv. 6, 263.—
    B.
    Esp., because the ancients used the bark or rind of trees to write upon; usually the thin rind of the Egyptian papyrus, on which the books of the Greeks and Romans were usually written (v. Dict. of Antiq. p. 587 sq.):

    antea non fuisse chartarum usum. In palmarum foliis primo scriptitatum, dein quarundam arborum libris,

    Plin. 13, 11, 21, § 69.—Hence,
    II.
    Transf.
    A.
    Paper, parchment, or rolls of any substance used to write upon (cf.:

    charta, membrana): quasi quom in libro scribuntur calamo litterae,

    Plaut. Ps. 1, 5, 131.—
    B.
    Most freq. a book, work, treatise:

    Demetrii liber de concordia,

    Cic. Att. 8, 12, 6:

    quas (sententias) hoc libro exposui,

    id. Lael. 1, 3; cf. id. ib. 1, 5:

    dixi in eo libro, quem de rebus rusticis scripsi,

    id. de Sen. 15, 54:

    libros pervolutare,

    id. Att. 5, 12, 2:

    evolvere,

    id. Tusc. 1, 11, 24:

    volvere,

    id. Brut. 87, 298:

    legere,

    id. Fam. 6, 6, 8:

    edere,

    id. Fat. 1, 1:

    libri confectio,

    id. de Sen. 1, 1:

    tempus ad libros vacuum,

    id. Rep. 1, 9, 14:

    cujus (Platonis) in libris,

    id. ib. 1, 10, 16:

    in Graecorum libris,

    id. ib. 2, 11, 21:

    librum, si malus est, nequeo laudare,

    Juv. 3, 41:

    actorum libri,

    the official gazette, id. 9, 84; cf. 2, 136; and v. Dict. Antiq. s. v. Acta.—
    C.
    In partic.
    1.
    A division of a work a look:

    tres libri perfecti sunt de Natura Deorum,

    Cic. Div. 2, 1, 3:

    hi tres libri (de Officiis),

    id. Off. 3, 33, 121:

    sermo in novem libros distributus,

    id. Q. Fr. 3, 5, 1:

    dictum est in libro superiore,

    id. Off. 2, 13, 43 [p. 1058] sicut superiore libro continetur, Quint. 11, 1, 1:

    versus de libro Ennii annali sexto,

    id. 6, 3, 86:

    liber primus, secundus, tertius, etc.,

    id. 8, 1, 2; 10, 2, 20; 11, 1, 4 al. —Sometimes, in this latter case, liber is omitted:

    in T. Livii primo,

    Quint. 9, 2, 37:

    in tertio de Oratore,

    id. 9, 1, 26:

    legi tuum nuper quartum de Finibus,

    Cic. Tusc. 5, 11, 32.—
    2.
    In relig. or pub. law lang., a religious book, scriptures; a statute - book, code:

    decemviris adire libros jussis,

    i. e. the Sibylline books, Liv. 34, 55; 21, 62; 25, 12:

    se cum legeret libros, recordatum esse, etc.,

    Cic. N. D. 2, 4, 11:

    ut in libris est Etruscorum,

    id. Div. 2, 23, 50; id. Att. 9, 9, 3:

    caerimoniarum,

    rituals, Tac. A. 3, 38.—
    D.
    A list, catalogue, register, Cic. Verr. 2, 3, 71, § 167.—
    E.
    A letter, epistle, Nep. Lys. 4, 2; Plin. Ep. 2, 1, 5.—
    F.
    A rescript, decree (post-Aug.):

    liber principis severus et tamen moderatus,

    Plin. Ep. 5, 14, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > Liber

  • 80 liber

    1.
    līber, ĕra, ĕrum (old form, loebesum et loebertatem antiqui dicebant liberum et libertatem. Ita Graeci loibên et leibein, Paul. ex Fest. p. 121 Müll.; cf. 2. Liber), adj. [Gr. root liph-, liptô, to desire; cf. Sanscr. lub-dhas, desirous; Lat. libet, libido], that acts according to his own will and pleasure, is his own master; free, unrestricted, unrestrained, unimpeded, unshackled; independent, frank, open, bold (opp. servus, servilis).
    I.
    In gen.; constr. absol., with ab, the abl., and poet. also with gen.
    (α).
    Absol.:

    dictum est ab eruditissimis viris, nisi sapientem liberum esse neminem. Quid est enim libertas? Potestas vivendi ut velis,

    Cic. Par. 5, 1, 33:

    an ille mihi liber, cui mulier imperat, cui leges imponit, praescribit, jubet, vetat? etc.,

    id. ib. 5, 2, 36:

    ad scribendi licentiam liber,

    id. N. D. 1, 44, 123:

    agri immunes ac liberi,

    Cic. Verr. 2, 2, 69, § 166:

    integro animo ac libero causam defendere,

    unprejudiced, unbiased, id. Sull. 31, 86:

    liberi ad causas solutique veniebant,

    not under obligations, not bribed, id. Verr. 2, 2, 78 § 192; cf.:

    libera lingua,

    Plaut. Cist. 1, 2, 9:

    cor liberum,

    id. Ep. 1, 2, 43:

    vocem liberam mittere adversus aliquem,

    Liv. 35, 32, 6:

    libera verba animi proferre,

    Juv. 4, 90: judicium [p. 1057] audientium relinquere integrum ac liberum, Cic. Div. 2, 72, 150:

    aliquid respuere ingenuo liberoque fastidio,

    id. Brut. 67, 236:

    libero tempore, cum soluta nobis est eligendi optio,

    id. Fin. 1, 10, 33:

    tibi uni vexatio direptioque sociorum impunita fuit ac libera,

    id. Cat. 1, 7, 18:

    pars quaestionum vaga et libera et late patens,

    id. de Or. 2, 16, 67:

    liberum arbitrium eis populo Romano permittente,

    Liv. 31, 11 fin.; cf. id. 37, 1, 5:

    mandata,

    full powers, unlimited authority, id. 37, 56; 38, 8:

    fenus,

    unlimited, id. 35, 7: custodia, free custody (i. e. confinement to a house or to a town), id. 24, 45; Vell. 1, 11, 1;

    v. custodia, II.: legatio, v. legatio: suffragia,

    the right of voting freely, Juv. 8, 211:

    locus,

    free from intruders, undisturbed, secure, Plaut. Poen. 1, 1, 49; 3, 2, 25; id. Cas. 3, 2, 4: aedes, a free house, free dwelling (assigned to the use of ambassadors of friendly nations during their stay in Rome), Liv. 30, 17 fin.; 35, 23; 42, 6:

    lectulus,

    i. e. not shared with a wife, Cic. Att. 14, 13, 5: toga ( poet. for virilis toga), a man's (prop. of one who is his own master), Ov. F. 3, 771:

    vestis,

    id. ib. 3, 777:

    libera omnia sibi servare,

    to reserve to one's self full liberty, Plin. Ep. 1, 5.— Comp.:

    hoc liberiores et solutiores sumus, quod, etc.,

    Cic. Ac. 2, 3, 8:

    est finitimus oratori poëta, numeris astrictior paulo, verborum licentia liberior,

    id. de Or. 1, 16, 70:

    liberiores litterae,

    id. Att. 1, 13, 1:

    amicitia remissior esse debet et liberior et dulcior,

    freer, more unrestrained, more cheerful, id. Lael. 18 fin.:

    paulo liberior sententia,

    Quint. 4, 2, 121:

    liberior in utramque partem disputatio,

    id. 7, 2, 14:

    fusiores liberioresque numeri,

    id. 9, 4, 130:

    officia liberiora plenioraque,

    id. 6, 1, 9:

    (flumina) campo recepta Liberioris aquae,

    freer, less impeded, Ov. M. 1, 41; cf.:

    (Tiberinus) campo liberiore natat,

    freer, opener, id. F. 4, 292:

    liberiore frui caelo,

    freer, opener, id. M. 15, 301.— Sup.:

    liberrimum hominum genus, comici veteres tradunt, etc.,

    the frankest, most free-spoken, Quint. 12, 2, 22; cf.:

    liberrime Lolli,

    most frank, most ingenuous, Hor. Ep. 1, 18, 1:

    indignatio,

    id. Epod. 4, 10.—
    (β).
    Free or exempt from, void of; with ab:

    Mamertini vacui, expertes, soluti ac liberi fuerunt ab omni sumptu, molestia, munere,

    Cic. Verr. 2, 4, 10, § 23; cf.:

    (consul) solutus a cupiditatibus, liber a delictis,

    id. Agr. 1, 9, 27:

    ab observando homine perverso liber,

    id. Att. 1, 13, 2:

    liber a tali irrisione Socrates, liber Aristo Chius,

    id. Ac. 2, 39, 123:

    ab omni animi perturbatione liber,

    id. Off. 1, 20, 67; id. N. D. 2, 21, 55:

    loca abdita et ab arbitris libera,

    id. Att. 15, 16, B:

    libera a ferro crura,

    Ov. P. 1, 6, 32:

    animus liber a partibus rei publicae,

    Sall. C. 4.—
    (γ).
    With abl.:

    animus omni liber curā et angore,

    free from, without, Cic. Fin. 1, 15:

    animus religione,

    Liv. 2, 36:

    animus cogitationibus aliis,

    Quint. 11, 2, 35:

    mens omnibus vitiis,

    id. 12, 1, 4; cf.:

    liberis odio et gratia mentibus,

    id. 5, 11, 37:

    omni liber metu,

    Liv. 7, 34:

    liber invidia,

    Quint. 12, 11, 7:

    equus carcere,

    Ov. Am. 2, 9, 20.—
    (δ).
    With gen. ( poet.):

    liber laborum,

    Hor. A. P. 212:

    fati gens Lydia,

    Verg. A. 10, 154:

    curarum,

    Luc. 4, 384. — Comp.:

    liberior campi,

    having a wider space, Stat. S. 4, 2, 24.—
    (ε).
    Liberum est, with subject-clause:

    quam (opinionem) sequi magis probantibus liberum est,

    it is free, permitted, allowable, Quint. 6, 3, 112; Plin. Ep. 1, 8:

    dies eligere certos liberum erat,

    Plin. 30, 2, 6, § 16.—So in abl. absol.:

    libero, quid firmaret mutaretve,

    Tac. A. 3, 60.
    II.
    In partic.
    A.
    Free, in a social point of view, not a slave (opp. servus;

    also to ingenuus): neque vendendam censes quae libera est,

    Ter. Ad. 2, 1, 40; cf. id. ib. v. 28:

    dis habeo gratiam quom aliquot affuerunt liberae, because slaves were not permitted to testify,

    id. And. 4, 4, 32; opp. ingenuus, free-born:

    quid ea? ingenuan' an festucā facta e servā liberast?

    Plaut. Mil. 1, 1, 14:

    in jure civili, qui est matre liberā, liber est,

    Cic. N. D. 3, 18, 45; id. Caecin. 36, 96:

    si neque censu, neque vindictā, nec testamento liber factus est (servus), non est liber,

    id. Top. 2, 10:

    quae (assentatio) non modo amico, sed ne libero quidem digna est,

    of a freeman, id. Lael. 24, 89; Quint. 11, 1, 43:

    liberorum hominum alii ingenui sunt, alii libertini,

    Gai. Inst. 1, 10; cf. sqq.: ex ancilla et libero jure gentium servus nascitur, id. ib. 1, 82; cf. § 85; Paul. Sent. 2, 24, 1 sqq.—
    B.
    Free, in a political point of view;

    said both of a people not under monarchical rule and of one not in subjection to another people,

    Cic. Rep. 1, 32, 48; cf.:

    ut ex nimia potentia principum oritur interitus principum, sic hunc nimis liberum populum libertas ipsa servitute afficit,

    id. ib. 1, 44, 68:

    liber populus,

    id. ib. 3, 34, 46:

    (Demaratus) vir liber ac fortis,

    democratic, republican, fond of liberty, id. ib. 2, 19, 34:

    civitates liberae atque immunes,

    free from service, Liv. 37, 55:

    provinciae civitatesque liberae,

    Suet. Vesp. 8:

    libera ac foederata oppida,

    id. Calig. 3:

    Roma patrem patriae Ciceronem libera dixit,

    Juv. 8, 244.—
    C.
    In a bad sense, esp. with reference to sensual pleasure, unbridled, unchecked, unrestrained, licentious:

    quam liber harum rerum multarum siet (Juppiter),

    Plaut. Am. prol. 105:

    adulescens imprudens et liber,

    Ter. Eun. 3, 1, 40; cf.:

    sit adulescentia liberior,

    somewhat freer, Cic. Cael. 18, 42:

    amores soluti et liberi,

    id. Rep. 4, 4, 4:

    consuetudo peccandi,

    id. Verr. 2, 3, 76, § 177.—Hence, adv.: lībĕrē, freely, unrestrictedly, without let or hinderance; frankly, openly, boldly:

    qui nihil dicit, nihil facit, nihil cogitat denique, nisi libenter ac libere,

    Cic. Par. 5, 1, 34:

    animus somno relaxatus solute movetur et libere,

    id. Div. 2, 48, 100:

    respirare,

    id. Quint. 11, 39:

    constanter et libere (me gessi),

    id. Att. 4, 16, 9:

    consilium dare,

    id. Lael. 13, 44:

    aliquid magis accusatorie quam libere dixisse,

    id. Verr. 2, 2, 72, § 176:

    omnia libere fingimus et impune,

    Quint. 6, 1, 43:

    ut ingredi libere (oratio), non ut licenter videatur errare,

    Cic. Or. 23, 77.— Comp.:

    liberius vivendi fuit potestas,

    Ter. And. 1, 1, 23:

    loqui,

    Cic. Planc. 13, 33:

    fortius liberiusque defendere,

    Quint. 12, 1, 21:

    liberius si Dixero quid,

    Hor. S. 1, 4, 103:

    maledicere,

    id. ib. 2, 8, 37:

    longius et liberius exseritur digitus,

    Quint. 11, 3, 92; cf. id. 11, 3, 97:

    ipsaque tellus Omnia liberius, nullo poscente, ferebat,

    freely, of itself, spontaneously, Verg. G. 1, 127.
    2.
    līber, ĕri ( gen. plur. liberūm, Att. ap. Cic. Tusc. 3, 9; Turp. ap. Non. 495, 26; Cic. Verr. 2, 1, 15, § 40; 2, 1, 30, § 77; Tac. A. 2, 38; 3, 25 saep.; cf. Cic. Or. 46, 155;

    but also: liberorum,

    Cic. Verr. 2, 1, 30, § 76; 2, 5, 42, § 109), m. [1. liber], a child.
    I.
    Sing. (post-class. and rare):

    si quis maximam portionem libero relinquat,

    Cod. Just. 3, 28, 33; 5, 9, 8 fin.; Quint. Decl. 2, 8.—
    II.
    Plur., children (freq.; but in class. Lat. only of children with reference to their parents: pueri = children in general, as younger than adulescentes; cf. Krebs, Antibarb. p. 657 sq.).
    A.
    Lit.: liberorum genus, Enn. ap. Cic. Or. 46, 155 (Trag. v. 347 Vahl.): liberorum sibi quaesendum gratia, id. ap. Fest. p. 258 Müll. (Trag. v. 161 Vahl.):

    cum conjugibus et liberis,

    Cic. Att. 8, 2, 3:

    eum ex C. Fadii filiā liberos habuisse,

    id. ib. 16, 11, 1:

    liberos procreare,

    id. Tusc. 5, 37, 109:

    suscipere liberos,

    id. Verr. 2, 3, 69, § 161:

    per liberos te precor,

    Hor. Epod. 5, 5:

    dulces,

    id. ib. 2, 40:

    parvuli,

    Quint. 2, 15, 8;

    opp. parentes,

    id. 11, 1, 82; 3, 7, 18; 26; 6, 1, 18; 6, 5 al.: mater quae liberos, quasi oculos (amisit), orba est, Sulp. ap. Paul. ex Fest. p. 182 Müll.: jus trium liberorum, under the emperors, a privilege enjoyed by those who had three legitimate children (it consisted in the permission to fill a public office before one's twenty-fifth year, and in freedom from personal burdens); this privilege was sometimes also bestowed on those who had fewer than three children, or even none at all; also of one child:

    non est sine liberis, cui vel unus filius unave filia est,

    Dig. 50, 16, 148; Plaut. Aul. 4, 10, 6; Ter. Hec. 2, 1, 15; id. Heaut. 1, 1, 99; id. And. 5, 3, 20; Cic. Phil. 1, 1, 2; id. de Imp. Pomp. 12, 33; id. Verr. 2, 1, 15, § 40; ib. 30, § 76 Zumpt; cf. also Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

    neque ejus legendam filiam (virginem Vestalem)... qui liberos tres haberet,

    Gell. 1, 12, 8:

    uxores duxerant, ex quibus plerique liberos habebant,

    Caes. B. C. 3, 110, 2.—Of grandchildren and great-grandchildren:

    liberorum appellatione nepotes et pronepotes ceterique qui ex his descendunt, continentur,

    Dig. 50, 16, 220; cf.:

    liberi usque ad trinepotem, ultra hos posteriores vocantur,

    ib. 38, 10, 10, § 7:

    habitus sis in liberum loco,

    Cic. Verr. 2, 1, 15, § 40.—
    2.
    Esp.
    (α).
    Of sons (opp. daughters):

    procreavit liberos septem totidemque filias,

    Hyg. Fab. 9.—
    (β).
    Of children in gen. = pueri:

    praecepta Chrysippi de liberorum educatione,

    Quint. 1, 11, 17; cf.: Catus aut de liberis educandis, the title of a book by Varro, v. Gell. 4, 19, 2; Macr. S. 3, 6, 5.—
    B.
    Transf., of animals, young:

    liberis orbas oves,

    Plaut. Capt. 4, 2, 38.—Comically:

    quaerunt litterae hae sibi liberos: alia aliam scandit,

    Plaut. Ps. 1, 1, 23.
    3.
    Līber, ĕri (Sabine collat. form, loebasius, acc. to Serv. Verg. G. 1, 7; cf. 1. liber, and libertas init.), m. [Gr. leibô, to pour; loibê, a drink - offering; Lat. libare], an old Italian deity, who presided over planting and fructification; afterwards identified with the Greek Bacchus:

    hunc dico Liberum Semelā natum, non eum, quem nostri majores auguste sancteque Liberum cum Cerere et Libera consecraverunt. Sed quod ex nobis natos liberos appellamus, idcirco Cerere nati nominati sunt Liber et Libera: quod in Libera servant, in Libero non item,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; cf. Serv. Verg. G. 1, 5; Cic. Leg. 2, 8, 19:

    tertio (invocabo) Cererem et Liberum, quod horum fructus maxime necessarii ad victum: ab his enim cibus et potio venit e fundo,

    Varr. R. R. 1, 1, 5:

    Liber et alma Ceres,

    Verg. G. 1, 7:

    ex aede Liberi,

    Cic. Verr. 2, 4, 57, § 128;

    in a pun with 1. liber,

    Plaut. Capt. 3, 4, 46; cf. id. Curc. 1, 2, 21; id. Stich. 5, 4, 17; so in a pun with liber, free:

    quiaque adeo me complevi flore Liberi, Magis libera uti lingua collibitum est mihi,

    Plaut. Cist. 1, 2, 8; cf.:

    salve, anime mi, lepos Liberi, ut veteris ego sum cupida, etc.,

    id. Curc. 1, 2, 3.— Connected with pater:

    sic factum, ut Libero patri repertori vitis hirci immolarentur,

    Varr. R. R. 1, 2, 19:

    Romulus et Liber pater,

    Hor. Ep. 2, 1, 5:

    per vestigia Liberi patris,

    Plin. 4, 10, 17, § 39:

    patre favente Libero fetis palmitibus,

    Col. 3, 21, 3:

    Libero patri in monte res divina celebratur,

    Macr. S. 1, 18, 4.—
    B.
    Meton., wine:

    illud, quod erat a deo donatum, nomine ipsius dei nuncupabant: ut cum fruges Cererem appellamus, vinum autem Liberum: ex quo illud Terentii (Eun. 4, 5, 6): sine Cerere et Libero friget Venus,

    Cic. N. D. 2, 23, 60:

    Liberum et Cererem pro vino et pane,

    Quint. 8, 6, 24; cf. also Plaut. Curc. 1, 2, 4 supra:

    sed pressum Calibus ducere Liberum Si gestis, etc.,

    Hor. C. 4, 12, 14:

    condita cum verax aperit praecordia Liber,

    id. S. 1, 4, 89.
    4.
    lĭber, bri, m. [Gr. lepein, to peel; lepos, lepis; cf. lobos], the inner bark or rind of a tree.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    obducuntur libro aut cortice trunci,

    Cic. N. D. 2, 47, 120:

    colligatae libris (arundines),

    Varr. R. R. 1, 8, 4:

    udoque docent (germen) inolescere libro,

    Verg. G. 2, 77:

    natam libro et silvestri subere clausam,

    id. A. 11, 554; id. E. 10, 67:

    quam denso fascia libro,

    Juv. 6, 263.—
    B.
    Esp., because the ancients used the bark or rind of trees to write upon; usually the thin rind of the Egyptian papyrus, on which the books of the Greeks and Romans were usually written (v. Dict. of Antiq. p. 587 sq.):

    antea non fuisse chartarum usum. In palmarum foliis primo scriptitatum, dein quarundam arborum libris,

    Plin. 13, 11, 21, § 69.—Hence,
    II.
    Transf.
    A.
    Paper, parchment, or rolls of any substance used to write upon (cf.:

    charta, membrana): quasi quom in libro scribuntur calamo litterae,

    Plaut. Ps. 1, 5, 131.—
    B.
    Most freq. a book, work, treatise:

    Demetrii liber de concordia,

    Cic. Att. 8, 12, 6:

    quas (sententias) hoc libro exposui,

    id. Lael. 1, 3; cf. id. ib. 1, 5:

    dixi in eo libro, quem de rebus rusticis scripsi,

    id. de Sen. 15, 54:

    libros pervolutare,

    id. Att. 5, 12, 2:

    evolvere,

    id. Tusc. 1, 11, 24:

    volvere,

    id. Brut. 87, 298:

    legere,

    id. Fam. 6, 6, 8:

    edere,

    id. Fat. 1, 1:

    libri confectio,

    id. de Sen. 1, 1:

    tempus ad libros vacuum,

    id. Rep. 1, 9, 14:

    cujus (Platonis) in libris,

    id. ib. 1, 10, 16:

    in Graecorum libris,

    id. ib. 2, 11, 21:

    librum, si malus est, nequeo laudare,

    Juv. 3, 41:

    actorum libri,

    the official gazette, id. 9, 84; cf. 2, 136; and v. Dict. Antiq. s. v. Acta.—
    C.
    In partic.
    1.
    A division of a work a look:

    tres libri perfecti sunt de Natura Deorum,

    Cic. Div. 2, 1, 3:

    hi tres libri (de Officiis),

    id. Off. 3, 33, 121:

    sermo in novem libros distributus,

    id. Q. Fr. 3, 5, 1:

    dictum est in libro superiore,

    id. Off. 2, 13, 43 [p. 1058] sicut superiore libro continetur, Quint. 11, 1, 1:

    versus de libro Ennii annali sexto,

    id. 6, 3, 86:

    liber primus, secundus, tertius, etc.,

    id. 8, 1, 2; 10, 2, 20; 11, 1, 4 al. —Sometimes, in this latter case, liber is omitted:

    in T. Livii primo,

    Quint. 9, 2, 37:

    in tertio de Oratore,

    id. 9, 1, 26:

    legi tuum nuper quartum de Finibus,

    Cic. Tusc. 5, 11, 32.—
    2.
    In relig. or pub. law lang., a religious book, scriptures; a statute - book, code:

    decemviris adire libros jussis,

    i. e. the Sibylline books, Liv. 34, 55; 21, 62; 25, 12:

    se cum legeret libros, recordatum esse, etc.,

    Cic. N. D. 2, 4, 11:

    ut in libris est Etruscorum,

    id. Div. 2, 23, 50; id. Att. 9, 9, 3:

    caerimoniarum,

    rituals, Tac. A. 3, 38.—
    D.
    A list, catalogue, register, Cic. Verr. 2, 3, 71, § 167.—
    E.
    A letter, epistle, Nep. Lys. 4, 2; Plin. Ep. 2, 1, 5.—
    F.
    A rescript, decree (post-Aug.):

    liber principis severus et tamen moderatus,

    Plin. Ep. 5, 14, 8.

    Lewis & Short latin dictionary > liber

См. также в других словарях:

  • charge — Charge, ou fardeau, Onus. Une charge et charté, Vehes, vehis. La charge qu on baille à aucun pour faire quelque chose, Actus, Mandatum, Ministerium, Negotium, Onus. Toute charge qu on prend, ou qu on baille à faire, Prouincia. Une charge… …   Thresor de la langue françoyse

  • faire — Faire, act. acut. Vient de l infinitif Latin Facere, ostant la lettre c. Facere, agere. L Italien syncope, et dit Fare. Faire de l argent à son creancier, Pecunias conquirere ad nomen eradendum ex tabulis creditoris. Faire argent, Conficere… …   Thresor de la langue françoyse

  • ANGLIA — Insulae Britanniae pars, olim Albion, seu Albania, ab albis rupibus (ur quidam volunt) quae primum illuc navigantibus apparent, sic dicta. Hodie in duaspartes dividitur, Angliam proprie sic dictam, veteribus Lhoegriam, et Cambriam, seu Walliam.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • SALES — auctore Plinio l. 31. c. 7. omnis vitae lepos et summa hilaritas, laborumque requies non aliô magis vocabulô constat: transeunte intellectu a sale, tam necessario vitae element. ad animi quoque voluptates. Inprimis dicteria sevioci, quos in… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • LILIUM — I. LILIUM Ordo militaris Navarrae, a Garcia IV. institutus. A. C. 1048. Constabat ex Equitibus 38. sub Rege, Mag. magistro, horum officium, contra Mauros, regni hostes, fortitsr se gerere. Favin. Hist. Navarr. et theatr. hon. et Eq. II. LILIUM… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • affaire — Affaire, n. p. Negotium, Commercium. J ay affaire avec un homme riche. Cum opulento rem habeo ac negotium. Plaut. Affaire hasté et avancé, Maturatum negotium. Affaire meslé et broüillé, Negotium turbulentum. Affaires nets, et point toüillez, ne… …   Thresor de la langue françoyse

  • asseurer — Asseurer, actiu. acut. Est prins des Latins, et composé ores de Ad, et seur, qui est fait de Securus, (par syncope et apocope) et signifie rendre seur, et stable ce qui crolle, ainsi on dit asseurer une muraille, un plancher, une poutre qui s en… …   Thresor de la langue françoyse

  • loisir — Loisir, Semble qu il vienne de Otium, Le oisir, l oisir, Spatium. Loisir quand on cesse de la besongne, Otium. Le loisir et relasche qu on a des affaires de ce monde, lequel on employe aux estudes, Literarum otium. Le fruict de son loisir,… …   Thresor de la langue françoyse

  • soing — Soing, Cura, Accuratio, Diligentia, Negotium. Soing et diligence de faire quelque chose, Attentio, Intentio. Soing et grande diligence, Sedulitas. Soing trop affeté, Sedulitas arguta. Le soing qu on a tous les jours, Cura quotidiana, vel insidens …   Thresor de la langue françoyse

  • Myrops, S. — S. Myrops (13. Juli al. 3. Dec.). Die hl. Myrops (nicht Myrope). – »die Myrrhenspenderin« – hatte diesen Namen, »weil sie die aus den Leibern der hhl. Apostel und Martyrer fließende Feuchtigkeit sammelte und mittelst derselben die Kranken… …   Vollständiges Heiligen-Lexikon

  • ATHEOS — cognom. Diagorae et Theodori, apud ciceronem de Nat. Deor. l. 1. c. 1. Quid Diagoras, Atheos qui dictus est, posteaque Theodorus; nonne aperte Deorum naturam sustulerunt? De Diagora enim Athenagoras, aperte promulgatam eius hanc sententiam esse,… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»