Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

guttur+o

  • 21 Горло

    - guttur, uris, n; jugulum;

    • дыхательное горло - transitus spiritus;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Горло

  • 22 Гортань

    - guttur, uris, n; fauces, ium f;

    Большой русско-латинский словарь Поляшева > Гортань

  • 23 ротоглотка

    guttur имя существительное:

    Русско-английский синонимический словарь > ротоглотка

  • 24 ango

    ango, ĕre (anxi, anctum ou anxum, peu usités) [st2]1 [-] serrer, étreindre, étrangler, suffoquer. [st2]2 [-] mettre à l'étroit, gêner, faire souffrir. [st2]3 [-] serrer le coeur de, angoisser, tourmenter, inquiéter.    - [gr]gr. ἄγχω.    - angit inhaerens elisos oculos et siccum sanguine guttur, Virg. En. 8: sans le lâcher, il l'étrangle, faisant jaillir les yeux, vidant la gorge de son sang.    - vitis angitur, Col.: la vigne est étouffée.    - angi animo: se tourmenter (l'esprit), s'inquiéter, avoir le coeur serré.    - avec gén. - absurde facis, qui angas te animi, Plaut. Ep.: c'est une sottise que de te tourmenter ainsi.    - angi re (angi de re, angi ad rem): s'inquiéter de qqch.    - angor intimis sensibus, Cic.: je suis profondément attristé.    - angebatur animi necessario quod domum ejus iste reddiderat nudam atque inanem Cic. Verr. 2: ce qui le peinait inévitablement, c'est que sa maison, cet individu la lui avait rendue nue et vide.
    * * *
    ango, ĕre (anxi, anctum ou anxum, peu usités) [st2]1 [-] serrer, étreindre, étrangler, suffoquer. [st2]2 [-] mettre à l'étroit, gêner, faire souffrir. [st2]3 [-] serrer le coeur de, angoisser, tourmenter, inquiéter.    - [gr]gr. ἄγχω.    - angit inhaerens elisos oculos et siccum sanguine guttur, Virg. En. 8: sans le lâcher, il l'étrangle, faisant jaillir les yeux, vidant la gorge de son sang.    - vitis angitur, Col.: la vigne est étouffée.    - angi animo: se tourmenter (l'esprit), s'inquiéter, avoir le coeur serré.    - avec gén. - absurde facis, qui angas te animi, Plaut. Ep.: c'est une sottise que de te tourmenter ainsi.    - angi re (angi de re, angi ad rem): s'inquiéter de qqch.    - angor intimis sensibus, Cic.: je suis profondément attristé.    - angebatur animi necessario quod domum ejus iste reddiderat nudam atque inanem Cic. Verr. 2: ce qui le peinait inévitablement, c'est que sa maison, cet individu la lui avait rendue nue et vide.
    * * *
        Ango, angis, anxi, anctum in supino, teste Prisciano, angere. Estrangler.
    \
        Angunt oculos spongiarum stirpes praefractae, etc. Colu. Estranglent les yeuls et petits bourgeons qui veulent sortir.
    \
        Angere, per metaphoram. Cic. Tormenter, Chagriner, Donner grand ennuy, tant au corps qu'à l'esprit, Angoisser.
    \
        Angere sese animi. Plaut. Se tormenter l'esprit.

    Dictionarium latinogallicum > ango

  • 25 aridus

    arĭdus, a, um [st2]1 [-] aride, sec, desséché. [st2]2 [-] qui dessèche. [st2]3 [-] décharné, maigre, sec, chétif, pauvre, misérable; chiche, avare.    - arida febris, Virg. G. 3, 458: fièvre qui donne soif, fièvre qui altère.    - arida guttur, Ov.: gosier sec.    - aridus cliens, Mart.: misérable client.    - aridus color, Plin. 12, 26, 59, § 129: couleur de feuille morte.
    * * *
    arĭdus, a, um [st2]1 [-] aride, sec, desséché. [st2]2 [-] qui dessèche. [st2]3 [-] décharné, maigre, sec, chétif, pauvre, misérable; chiche, avare.    - arida febris, Virg. G. 3, 458: fièvre qui donne soif, fièvre qui altère.    - arida guttur, Ov.: gosier sec.    - aridus cliens, Mart.: misérable client.    - aridus color, Plin. 12, 26, 59, § 129: couleur de feuille morte.
    * * *
        Aridus, pen. corr. Adiectiuum. Qui est ari, et a perdu son humeur naturel, Aride, Sec. Communement on dit Tari.
    \
        Aridus aspectu. plin. Sec à veoir.
    \
        Aristae aridae. Catull. Fort seiches.
    \
        Arua arida. Ouid. Maigres, secz, et infertiles.
    \
        Color aridus. Plin. Comme celle d'une chose seiche.
    \
        Crura arida. Ouid. Jambes seiches, maigres, et gresles.
    \
        Febris arida. Virg. Fiebvre chaulde, qui donne grande alteration.
    \
        Aridae ficus. Plaut. Seiches. \ Fragor aridus. Virg. Esclatant.
    \
        Homo aridus, per metaphoram. Terent. Sec d'avarice, Chiche.
    \
        Nutrimenta ignis arida. Virgil. Petites buchettes seiches pour allumer le feu.
    \
        Prata arida. Virg. Quand l'herbe est meure, et preste à faucher.
    \
        Sonus aridus. Esclatant.
    \
        Viator aridus. Virgil. Fort alteré.
    \
        Victus aridus. Cic. Traictement seiche et austere, point delicat.
    \
        Vita arida. Cic. Vie austere.

    Dictionarium latinogallicum > aridus

  • 26 gutturosus

    guttŭrōsus, a, um, adj. [guttur], that has a tumor in the throat, goitred (postclass.):

    si quis naturā gutturosus sit,

    Dig. 21, 1, 12, § 2; Paul. ex Fest. 112, 2; Schol. Juv. 13, 162; cf. guttur.

    Lewis & Short latin dictionary > gutturosus

  • 27 ango

    ānxī, (anctum или anxum), ere
    1) сжимать, сдавливать ( guttur V); душить, теснить, щемить ( leonem St)
    2) стеснять, беспокоить, тревожить, мучить, удручать (poēta, meum qui pectus inaniter angit H; animo angi et mente Ap)

    Латинско-русский словарь > ango

  • 28 colluo

    col-luo, luī, lutum, ere
    1) промывать, тщательно полоскать (ōs, dentes aquā PM; guttur cum aliquā re Pers)
    2) омочить, напоить

    Латинско-русский словарь > colluo

  • 29 gutturosus

    gutturōsus, a, um [ guttur 1. \] мед.

    Латинско-русский словарь > gutturosus

  • 30 indocilis

    in-docilis, e
    1) с трудом воспринимающий, не поддающийся выучке, непонятливый, бестолковый (grex H; i. et tardus C; i. et obliviosus Ap)
    2) непривыкший, неспособный (i. pauperiem pati H; i. quieti (dat.), но: pacis modique Sil): непригодный
    arbor i. nasci alĭbi PM — дерево, которое нигде больше расти не может
    3) неопытный, несведущий, невежественный ( genus V)
    4) грубый ( guttur O); неумелый, примитивный
    5) недоступный, с трудом усваиваемый, трудный ( disciplina C)
    6) неизученный, незнакомый, неведомый ( indociles currere vias Prp)

    Латинско-русский словарь > indocilis

  • 31 innodo

    in-nōdo, āvī, ātum, āre
    1) перетягивать узлом, затягивать ( guttur laquei nexibus innodatum Amm)
    2) запутывать (quaestiones aliquā re Sid; causam ambagbus CJ)

    Латинско-русский словарь > innodo

  • 32 ligo

    I āvī, ātum, āre
    1) вязать, завязывать, связывать (manūs post terga O; se cum aliquo PJ; aliquem vinculo T); привязывать ( funem litoribus Lcn); обвязывать, перевязывать (l. crus fasciā Ph; l. vulnera O)
    4) сковывать ( pisces in glacie ligati O); соединять (l. dissociata O; l. argumenta Q); заключать (pacta Prp; conjugia SenT)
    II ligo, ōnis m.
    1) кирка, мотыга H, O, M, PM, T
    2) перен. земледелие (aetas patiens ligonis J)

    Латинско-русский словарь > ligo

  • 33 premo

    pressī, pressum, ere
    1) давить, придавливать, топтать, попирать (aliquem pede H, V); жать, прижимать ( aliquem ad pectora V); стискивать, сжимать ( ferrum dexterā Sil)
    aliquem rotis p. O — переехать кого-л.
    aliquid pressis manibus tenere QC — держать что-л. в крепко сжатых руках
    aliquid morsu Lcr или ore O p. — кусать, жевать, но тж.
    p. aliquid ore V — умолчать о чём-л.
    frena dente p. Oкусать удила
    frigore premi O — застывать от холода, замерзать
    p. terga equi Oехать или сидеть верхом на коне
    p. cubitum H — облокотиться, опираться
    p. humum Oлечь или рухнуть на землю
    p. portum Oвойти в порт
    vestigia alicujus p. T — идти по чьим-л. следам (ср. 12. и 20.)
    2) занимать, захватывать (saltūs montium praesidiis p. L)
    3)
    б) обременять, отягощать ( juvencos jugo O)
    5) покрывать, окутывать, охватывать ( nix terram premit O); обвивать, увенчивать (crinem fronde p. O)
    6)
    а) засыпать, зарывать, хоронить (p. ossa O; p. aliquid terrā H; condi tellure premique VF); закрывать, затмевать ( luna sole premitur QC)
    lumen p. V — меркнуть, тускнеть
    б) скрывать, таить (interius omne secretum Sen)
    nonum prematur in annum H — (готовая рукопись) пусть хранится девять лет, т. е. не следует торопиться с её опубликованием
    в) подавлять (gemitum sub imo corde p. V; curam sub corde V)
    aliquid ore p. Vумолчать о чём-л
    г) превышать, превосходить
    si titulos annosque tuos numerare velīmus, facta premant annos O — если бы мы захотели перечислить твои подвиги и годы, то деяний окажется больше, чем лет
    7)
    а) теснить, напирать, оказывать давление (p. hostem obsidione Cs); донимать, беспокоить, изводить ( aliquem criminibus O); принуждать ( aliquem ad exeundum Nep); вынуждать ( confessionem Q)
    aliquo premente C — по чьему-л. настоянию
    б) притеснять, угнетать (aere aliene premi C, Cs)
    nox premit aliquem H — ночь нависла над кем-л. ( или окутала кого-либо)
    aliquem verbo p. C — поймать кого-л. на слове, придраться к чьим-л. словам
    8) pass. premi испытывать нужду, ощущать недостаток ( premi re frumentariā Cs); терпеть, страдать (premi ab aliquo C, Nep; premi aliquā valetudine Nep)
    9) преследовать, гнать (cedentem L; bestias Is); загонять ( cervum ad retia V); непосредственно (по пятам) следовать ( poena culpam premit H)
    p. aĕra Lcrлетать
    presse gradu или pede Lнога к ноге (т. е. сомкнутым строем); но
    11) настаивать, напирать, подчёркивать (argumentum p. C)
    12)
    auro p. aliquid St — отделывать что-л. золотом
    p. vestigia C — ступать, идти (ср. 20.)
    quum decimum premeretur sidĕre (= sole) signum O — когда солнце вошло в десятый знак зодиака, т. е. пошёл десятый месяц
    б) вонзать, вгонять, втыкать (ensem Lcn; dentes in aliquā re O); погружать, врезывать ( vomerem V); поражать
    nube pharetrae p. VF — осыпать тучей стрел; пронзать, прокалывать ( aliquem hastā V)
    14) обозначать, отмечать ( aliquid aeternā notā O)
    vocem alicujus p. Vкрепко запомнить или обдумывать чьё-л. слово; но тж.
    p. vocem V, Phзамолчать
    15) выжимать, выдавливать (mella H; oleum H)
    p. ubera Oдоить
    16) снижать, опускать ( aulaeum premitur H)
    17) сваливать, валить, бросать на землю, уложить, сразить (aliquem V, T)
    18) рыть, выкапывать (sulcum V; cavernas in altitudinem QC)
    19) умалять, принижать ( famam alicujus T); презирать ( humana omnia C); недооценивать ( arma alicujus V)
    20) тормозить, задерживать, унимать ( sanguinem T); не пропускать ( lucem L); натягивать ( habenas V); прекращать, останавливать ( cursum C — ср. 16.); сдерживать ( equos currentes V); ограничивать, обуздывать (cupiditates Aug; sermones alicujus T)
    p. vestigia V или gradum VFзадерживать (замедлять) шаги или останавливаться (ср. 12.)
    21) обрезывать, обстригать ( vitem falce H)
    22) подчинять себе, порабощать, покорять (populos dicione V; ventos imperio V; arva jugo V)
    23) смыкать, закрывать (oculos, ōs V)
    24) сжимать; душить ( monstra manu V); стягивать (collum laqueo H; alicui fauces O); сдавливать ( guttur V)
    25) сокращать, излагать вкратце (quae dilatantur a nobis, Zeno sic premebat C)
    26) M, Su, VF = futuo ( aliquam). — см. тж. pressus

    Латинско-русский словарь > premo

  • 34 uro

    ūro, ussī, ustum, ere
    1)
    а) жечь, палить (sol urit O, PM; uri sole PM)
    б) разжигать ( Cyclōpum officinas H); прижигать ( vulnera CC): сжигать (mortuos C; urbes L; terras C, O; sitis guttur urit O); уничтожать огнём, опустошать пожарами (agros L, QC; Galliam C); энкаустически выжигать (colores O; tabulam coloribus O)
    3) замораживать ( ustus a frigore Pontus O); губить холодом, леденить ( herba per nives usta O)
    4) больно жать, натирать (calceus urit H; juga juvencos urunt O)
    5) разжигать, возбуждать ( invidiam L)
    6) томить, обуревать ( amor urit aliquem V)
    uri in aliquo O — быть влюблённым в кого-л.
    7) тревожить, беспокоить, удручать, угнетать, мучить (pestilentia urbem urit L; Italia bello urebatur L)
    8) сердить, раздражать ( aliquem Ter)
    9) воодушевлять, поощрять ( aliquem laudibus VF)

    Латинско-русский словарь > uro

  • 35 ango

    ango, ere (vom Stamme ANG, gr. ΑΓΧ, wovon auch angor, angustus, ἄγχω), beengen, I) eig.: a) körperlich einengen, zusammenschnüren, -drücken, bes. die Kehle, würgen (s. Ladewig Verg. Aen. 8, 260), sues, Verg.: oculos, guttur, Verg.: utrāque manu sua guttura, Sil.: angebar ceu guttura forcipe pressus, Ov. – Pflanzen ersticken, vitis pluribus radicibus inter se conexis angitur, Col. – übh. körperl. beklemmen, Beklemmung verursachen, ea colluvio mistorum omnis generis animantium odore insolito urbanos et agrestem confertum in arta tecta aestu ac vigiliis angebat, Liv.: hi (pelli) in coitu anguntur, Plin. – b) örtl. einengen, einzwängen, hostis aëre non pigro nec inertibus angitur undis, Lucan. 6, 107: bellator equus... brevis in laevos piger angitur orbes, Val. Flacc. 2, 387: fluctuque coacto angitur, Val. Flacc. 4, 688. – II) übtr., jmdm. das Herz zuschnüren, -beklommen machen, bange machen, ihn ängstigen, beunruhigen, quälen, alcis animum u. alqm, Komik., Cic. u.a. (vgl. Drak. Liv. 2, 7, 7): animum adventus angit, Caecil. com. fr.: pudor te malus angit, Hor.: angebant ingentis spiritus virum Sicilia Sardiniaque amissae, Liv.: poeta meum qui pectus inaniter angit, in ängstliche Spannung versetzt, Hor. – u. wie angere se animi, Plaut., u. im Passiv angi animi od. animo, Cic., so gew. bl. angi, sich ängstigen, beun ruhigt werden, sich beengt-, beklommen fühlen, melancholisch sein, ante sollicitus eram et angebar, Cic.: angor intimis sensibus, Cic. – u.m. Ang. wodurch? worüber? od. weswegen? durch Abl., angi ac lacerari animi cupidine et noxarum metu, Sall. fr.: angi alcis decessu, Cic.: angi desiderio patriae, Liv.: od. durch de m. Abl., wie de Statio manumisso et nonnullis aliis rebus, Cic.: de quo angor et crucior, ich in Angst u. Sorge bin, Cic. – u. me angit od. angor m. folg. quod, Cic. ep. 6, 4, 3; ad Q. fr. 3, 3, 1. Liv. 26, 38, 1. Quint. 1, 6, 22. Plin. ep. 1, 10, 9. – u. angor od. angor animo od. angit animum m. folg. Acc. u. Infin., Cic. ep. 7, 15, 1; Marc. 2; de amic. 90; Brut. 7. Liv. 1, 46, 6; 2, 7, 7; 4, 51, 6; 28, 8, 1. Plin. ep. 2, 8, 2. – / Das Perfektum anxi steht Gell. 1, 3, 8; vgl. Prisc. 10, 31: das Supinum anctum nur b. Prisc. 10, 33 (ohne Beleg), woneben er aber auch die Partizipform anxus erwähnt: anctus schützt Paul. ex Fest. 29, 8, sowie die Gloss. ›ancti, ἀγχόμενοι‹ u. ›anctos, ἀναγκασθέντας‹. – Schreibung aggens (= angens) angef. von Varr. b. Prisc. 1, 39.

    lateinisch-deutsches > ango

  • 36 capax

    capāx, ācis, Adi. m. Compar. u. Superl. (capio), fassungsfähig, I) eig., vielfassend, -umfassend, geräumig, mundus, Lucr.: portus, Plin.: urbs, Ov.: urna, Hor.: duo baptisteria abunde capacia, Plin. ep.: spatiosa et capax domus, Plin. ep.: quod nulla in Italia moles tam capax foret, weil kein Gebäude in J. so viel Menschen faßte, Tac.: capaciores scyphi, Hor.: capacior guttur, Varr. fr.: capaciora intestina, Plin.: basilica capacissima, Sidon. – m. Genet., circus capax populi, Ov.: capax populi cenatio, Sen.: rubrum mare animalium magis quam cetera capax, Mela: magnae sedis (Niederlassung) insula haud capax est, Curt.: Baetis multorum fluminum capax, Plin.: cibi vinique capacissimus, Liv. – m. ad u. Akk., calix c. ad tres sextarios, Plin. 37, 18. – m. Dat. comm., villa c. usibus, Plin. ep. 2, 17, 3. – II) übtr.: a) erbfähig, qui capax est, Paul. dig. – m. Genet., specie dotis, cuius capax fuisset, Papin. dig.: scriptus heres, cuiuscumque portionis capax, Cod. Iust. – b) physisch u. geistig zu etw. befähigt, fähig, einer Sache gewachsen, für etw. empfänglich, tauglich, aures avidae et capaces, Cic.: ingenium, Ov.: capax est animus noster, kann Großes erfassen, Sen. – m. Abl., mente capax, Augustin. serm. 23, 4. – m. Genet., materia formationis c., Augustin.: c. mentis altae animal, Ov.: c. fortunae, Vell.: c. amicitiae, Plin. ep.: c. imperii, Tac.: opus facundiae minime capax, Mela: nihil tam fortuitorum capax quam mare, lasse so vielen Zufälligkeiten Raum, Tac.: laboris ac fidei capacissimus, Vell.: ingenium omnium bonarum artium capacissimum, Sen. rhet.: c. generosi ingenii dictum, ein hohes Selbstgefühl verratend, Val. Max. – m. ad u. Akk., animus ad praecepta c., Ov. met. 8, 243: ad discendum c., Lact. epit. 80, 7. – m. folg. Infin., Stat. silv. 3, 1, 85.

    lateinisch-deutsches > capax

  • 37 centenus

    centēnus, a, um (centum), I) Sing., hundertmalig, hundertmal vorhanden, arbor, Verg.: guttur, Pers.: vulnus, Sil.: consul, Mart.: iudex, Zentumvir, Stat.: dignitas, Dienstgrad der centenarii, ICt.: fructus, Augustin.: reditus, hundertfältiger Ertrag, Ven. Fort. 3, 9, 105. – subst., a) centēna, ae, f. (sc. dignitas), Dienstgrad der centenarii, Cod. Theod. 10, 7, 1 u.a. – b) centēnum, ī, n. = secale, weil es hundertfältig trägt (vgl. Plin. 18, 141), Edict. Diocl. 1, 3. Isid. 17, 3, 12. – II) Plur., als num. distrib., centēnī, ae, a, Genet. centenûm, je hundert, allemal hundert, Cic. u.a.: latae pedum centenûm quinquagenûm, Varr. fr.: centenis obsonitare, für hundert Asse, Cato oratt. 17. fr. 1 (b. Fest. 201, 32).

    lateinisch-deutsches > centenus

  • 38 colluo

    col-luo, luī, lūtum, ere (con u. luo), I) tüchtig-, gehörig bespülen, -benetzen, -begießen, abspülen, ausspülen, os, Plin. u. Fronto: fervens colluitur in disco, Apic. – m. Abl. (mit), metretam amurcā, Cato: dentes aquā, Plin.: eos (aegrotantes) aquā calidā, Cael. Aur.: guttur liquido plasmate, Pers.: alqd liquamine, Apic. – poet., ora, den Durst löschen, Ov. met. 5, 447. – II) zusammenspülen, cum amnis paulatim colluendo lucum eminentem supra alveum fecit, Pomp. dig. 41, 1, 30. § 2. – / Schreibung cōluo bei Plin. 20, 41 D. (Jan conluendos).

    lateinisch-deutsches > colluo

  • 39 dirigo

    dī-rigo (dē-rigo), rēxī, rēctum, ere (dis u. rego), I) etw. in allen seinen Teilen gerade richten, gerade machen, einer Sache eine gerade Richtung geben, etw. geradeaus (horizontal) laufen lassen, Passiv dirigi = eine gerade Richtung bekommen, in gerader Richtung laufen, gerade werden, gerade auslaufen, a) übh.: coronam (Hof des Mondes) si diviseris, arcus erit, si direxeris, virga (eine Regengalle), Sen. nat. qu. 1, 10: arboribus adminicula, quibus dirigantur, applicare, Sen. de clem. 2, 7, 4: cum radii per angusta foramina diriguntur, Sen. nat. qu. 1, 11, 1: utrimque a iugo ternos direxerant gladios, Curt. 4, 9 (35), 5: cum neque flectere navim propter vim fluminis neque directam tantis fluctibus tenere posset, geradeaus fahren konnte, Auct. b. Alex. 64, 5: Maeander direxit aquas, nahm einen geraden Lauf, Lucan. 6, 475. – übtr., dirigitur (sc. argumentatio), cum proposuit aliquid, quod probaret, es (das Beweisverfahren) schreitet in gerader Richtung ohne Einbiegung vorwärts, wenn es usw., Cic. part. or. 46. – b) insbes., α) als t.t. der Baukunst, gerade machen = abputzen, verputzen, imum caelum camerarum arenā, Vitr. 7, 3, 3; vgl. 7, 4, 1. – u. etw. als Abputz anwerfen, alterum corium mediocre (eine andere Schicht aus mittelfeinem Mörtel), Vitr. 7, 6, 3. – β) eine Fläche mit geraden Linien beziehen, liniie ren, membrana directa plumbo, Catull. 22, 8.

    II) eine bestimmte Richtung geben, richten, A) eig.: 1) der Bewegung nach, a) Segel, Fahrzeuge, leb. Wesen und deren Lauf (Weg) richten, lenken, vela in medio freto, Ov.: ad castra Corneliana vela, Caes.: ratem ad od. in ripam, Curt.: currum in hostem, Ov.: equum in alqm, Liv. – cursum direxit, quo tendebat, Nep.: cursum eo (quo), Cic.: cursum in Africam, Vell.: cursum Gades (nach G.), Curt.: cursum per auras in lucos, Verg.: cursum ad nocturnos ignes, Suet.: huius classis cursum esse directum columbae antecedentis volatu ferunt, Vell. – timidae navis iter, Ov.: iter ad Mutinam, Cic.: iter secundum eas (naves, ihrem Laufe folgend) terrā direxerant, Caes. – ut, quā primum viam direxisset (wo er zuerst seinen Weg genommen), eā demum ire agere deberet, Cels. dig. 8, 1, 9. – huc dirige gressum, Verg. Aen. 5, 162: ex eo dirigite gressus vestros, Vulg. Tob. 14, 12. – u. intr. im Bilde, dir. ad duas metas, nach zwei Zielen hinlenken = zweierlei im Auge haben, Varro r.r. 1, 4, 1 u. 1, 18, 1. – dah. α) v. Pers., se dir. od. bl. dir. m. in u. Akk. u. dgl., wohin seinen Weg nehmen, sich wohin begeben, dir. se in Pomponii domum, Val. Max. 5, 4, 3: usque ad inferos et ipsius Orci ferales penates se der., Apul. met. 6, 16: u. bl. dir. per altum ad Nesida, Sen. ep. 53, 1: hinc dir. Mediam, Auct. itin. Alex. 30 in. – β) v. Lebl., bl. dir.,die Richtung nehmen, ut cadat e regione loci, quā dirigit aestus, sich hinzieht, Lucr. 6, 823. – b) Waffen u. dgl. auf od. gegen Jmd. richten, mit etw. nach jmd. od. etw. zielen, etw. nach od. auf etw. od. jmd. zielend abschleudern, abschießen, hastam in alqm, Ov.: hastam in os od. in guttur, mucrones in ora, Curt.: in alcis corpus tela manusque, Verg.: virgam in alcis oculum, Val. Max. – poet. m. Dat., procul validam hastam Ilo (auf den J.), Verg. Aen. 10, 401. – ohne Ang. der Richtung, m. Ang. womit? durch Abl., tela Cydonio arcu, Hor.: hastile certo ictu, Verg.: cetera letifera spicula dextrā, Ov.: sagittas tantā arte, ut etc., Suet.: per auras aligero letalia vulnera ferro, tödlich verwunden, Sil. – m. bl. Acc., sagittas, Vulg. paral. 12, 2: Athamantheae spicula dextrae, Claud. in Rufin. 1, 81: vulnera, verwundende Pfeile, Verg. Aen. 10, 140, u. danach e ripa vulnera (verwundende Hiebe), Tac. hist. 2, 35. – u. intr., zielen, schießen nach usw., in cuius caudam contento dirigit arcu, Manil. 1, 269. – c) eine Sendung od. Pers. wohin richten = senden, schicken, direxi duas litteras, Cic. fr. (?) bei Serv. Verg. Aen. 1, 168. – m. ad u. Akk.: indumenta regia ad alqm per alqm, Aur. Vict. epit. 34, 2: illos oportere eum ad sese dirigere, Iul. Val. 1, 39 (41). p. 51, 20 K. – m. Dat. (wem?), frumenta laborantibus, Iul. Val. 2, 3. p. 74, 27 K.: alci orationem, Sidon. epist. 7, 9, 1: affatus non alci ullos (brieflich), Claud. epist. 3, 1. – d) das Gesicht, den Blick, die Augen auf od. nach jmd. richten, hinwenden, qui nostri voltus derigis (dirigis) inferieis (= inferiis), das Antlitz unserer Grabstätte zuwendest, Corp. inscr. Lat. 9, 1837: os atque oculos eundum in locum, Gell. 2, 2. § 2: aciem ad alqm (v. der Pupille), Catull. 63, 56: oculorum aciem illuc, ubi etc., Cassian. coenob. inst. 5, 15: oculos eo, quo etc., Lact. 2, 17, 9: oculos suos ad alqm, Vulg. 2. par. 20, 12 u. Tob. 3, 14: oculos in domum alcis, Sen. contr. 7, 6 (21), 19: oculos in villam, Sen. ep. 55, 3: oculos in alqm, Sen. ad Polyb. 12 (31), 3: in me omnium diriguntur oculi, Sen. contr. 1, 8, 6: in te omnium oculi diriguntur, Hieron. epist. 60, 14.

    2) der Stellung od. Lage nach: a) der Stellung nach richten, stellen, aufstellen, ordnen, α) übh.: ordines paribus spatiis, Col. 3, 15, 2: in quincuncem ordines (arborum), Cic. de sen. 59: ad hunc quadruplicem fontem ordines diriguntur bini, uni transversi, alteri directi (gerade), Varro LL. 10, 22: ita formandi sunt rami arborum vitiferarum, ne alter sub alterius linea dirigatur (zu stehen kommt), Pallad. 3, 13, 2. – β) als milit. t.t., richten, aufstellen, formieren, αα) m. Acc.: aciem (die Schlachtreihe), sich in Schlachtordnung aufstellen, in Schl. aufmarschieren, Caes. u.a. Histor.: aciem contra, gegenüber in Schl. aufmarschieren, sich zur Wehr setzen, Plin. 11, 58: aciem ex adverso, Vulg. 1. par. 19, 17: aciem iuxta portam civitatis, ibid. 1, 19, 9: Romanorum aciem laevam, formieren, dah. befehligen, Amm.: frontem, die Front formieren, Liv.: directā fronte pugnare, den Kampf in gerader Frontaufstellung führen, Quint.: equitatum dextrā sinistrā ab oppidi lateribus, Auct. b. Afr.: Numidas ita in longitudinem, ut etc., Auct. b. Afr.: naves in pugnam, Liv.: in frontem dirigi, eine Frontaufstellung nehmen (v. Schiffen), Liv.: dir. suos in Veientem hostem, Liv. – ββ) absol., sich aufstellen, aufmarschieren, dir. contra (gegenüber), Tac. hist. 4, 58: dir. comminus in aspectum, Apul. met. 2, 17: dir. in frontem (in Front), v. Schiffen, Liv. 37, 23, 10: occisi sunt multi leones, qui dirigere (sich zur Wehr setzen) nolebant, sagittis, Vopisc. Prob. 19, 1. – b) der Lage nach, richten, leiten, α) übh.: littera

    Θ, per quam duae lineae dirigantur, gezogen werden, Chalcid. Tim. 78. – β) insbes.: αα) einem Flusse, einer Wasserleitung eine Richtung geben, ihn od. sie leiten, flumina arcemus, dirigimus, avertimus, Cic. de nat. deor. 2, 152: sin autem valles erunt perpetuae, in declinato loco cursus dirigentur, wird man die Leitung an einem Abhange herabführen, Vitr. 8, 6 (7), 5. – ββ) als t.t. der Baukunst, etw. in einer gewissen Richtung legen, stylobatam ad libellam (wagerecht), Vitr. 3, 4, 5. – γγ) als t.t. der Auguralspr., die Richtung einer Himmelsgegend bestimmen, eine Himmelsgegend bezeichnen, dir. regiones, Cic. de div. 1, 30. – δδ) die Richtung einer Grenze bestimmen, eine Grenze bestimmen, ziehen, per alias regionem (anderswo) fines dir., Ulp. dig. 10, 1, 2. § 1: m. dopp. Acc., dir. finem (als Gr.) Philippo viam regiam, Liv. 39, 27, 10. – im Bilde, dir. fines (das Ziel) bonorum utilitate aut voluptate (nach dem N. od. V.), Cic. de fin. 5, 57. – εε) die Richtung bestimmen, abstecken, absteckend anlegen, aufführen, ascensus scalasque, Vitr. 5, 6 (7), 2: opera, Caes. b.G. 7, 27, 1: vicos, Liv. 5, 55, 4: aggerem in Appiae viae formam, Suet. Cal. 19, 1: novi operis molem in adversum ventum non latere (mit der breiten Seite), sed adversā fronte, Curt. 4, 3 (13), 8: in Rheni ripa quinquaginta amplius castella, Flor. 4, 12, 26. – m. Adv., dirigentur autem haec (plateae et angiportus) recte, si etc., sie erhalten aber die geeignete Richtung, wenn usw., Vitr. 1, 6, 1. – ζζ) intr. bl. dir., sowohl die Richtung wohin nehmen, sich wohin erstrecken, Cancer in adversum Capricorni dirigit astrum, Manil. 4, 324: bes. als t.t. der Landmesser, quo dirigant fines, Gromat. vet. 303, 4 u. so (v.d. limites) dir. in meridianum, Gromat. 29, 10: dir. ab oriente in occidentem, Gromat. 167, 5. – als die Richtung nach etw. angeben, nach etw. zeigen, cuius cacumen dirigat ad punctorum regiones, Vitr. 9, 9 (8), 12.

    B) übtr.: a) übh. richten, lenken, dirige vatis opus, Ov. fast. 6, 484: si direxerit cor ad eum, Vulg. Iob 34, 14. – u. intr., hinlenken, ea (divinatio) fallit fortasse non numquam, sed tamen ad veritatem saepissime dirigit, führt zur W., Cic. de div. 1, 25: quorum (medicorum) cum ad unam potionem sententiae direxissent, sich entschieden hatten für usw., Val. Max. 3, 8. ext. 6. – b) den Geist, die Gedanken auf etw. od. jmd. richten, m. Adv. od. mit ad od. in u. Acc., dies noctesque oculos mentemque ad mare dispositos directosque habere, Auct. b. Afr. 26, 4. – dir. animum ad alqm, Val. Max. 8, 14, 4, od. in alqm, Sen. de ben. 6, 16, 3 u. 6, 19, 3: dir. suas cogitationes ad alqd, Cic. Acad. 2, 66: contemplationem suam ad alqd, Col. 3, 12, 4: totā mente in opus ipsum intentionem, Quint. 10, 3, 28. – dah. dir. se ad alqd, sich (seinen Sinn) auf etw. richten, se ad imitationem Labeonis, Sen. contr. 10. praef. § 11: se ad id, Quint. 12, 3, 8: se ad ea efficienda, Quint. 10, 1, 127. – c) die Rede an od. gegen jmd. richten, einen Vortrag an od. gegen jmd. halten, m. ad od. in od. adversus u. Akk., ad iudicem omnem sermonem, Quint. 2, 13, 5: ad Ciceronem principium (einen Eingang), Quint. 4, 1, 68: orationem in alqm, Curt. 8, 5 (18), 13, od. ad alqd, Cic. top. 89: communes locos (Sätze) in vitia, Quint. 2, 1, 11: actionem (den Vortrag) adversus singulos, Quint. 5, 7, 6. – d) etw. nach etw. wie nach einem Maßstabe richten, einer Sache nach etw. die u. die Richtung geben, bei etw. den u. den Maßstab anlegen, etw. nach etw. bemessen, bestimmen, beurteilen, etw. von etw. abhängig machen, etw. einer Sache anbequemen, dah. Passiv dirigi auch = nach etw. sich richten, seine Richtung erhalten, m. ad u. Akk., ad libram opus (v. der Hausfrau), Ambros. in Luc. 8. § 11: spatium mensium ad hunc lunae modum (nach diesen Mondphasen), Curt. 8, 9 (33), 37: omnia ad exactam regulam (v. Beurteiler), Sen. contr. 10. praef. § 10: vitam ad certam rationis normam, sein Verhalten nach der festen Richtschnur eines philos. Systems (näml. des stoischen) bestimmen, Cic. Mur. 3: nihil non ad rationem tamquam ad artem, Cic.: haec omnia ad rationem civitatis, Cic.: ad illius similitudinem artem et manum, Cic.: ut ad ea iudicium dirigatur, danach sich richtet, seine Richtung erhält, Quint.: ad exemplum omnium mens dirigenda, muß seine Richtung erhalten nach usw., Quint.: ad voluntatis alcis interpretationem sententiam suam, Liv. 8, 32, 5: deliberationes omnes ad utilitatem eorum, qui etc., Cic.: ad positionem controversiae colorem actionis, Sen. contr. 10, 1 (30), 12: ad utilitatem vitae omnia consilia factaque nostra, Tac. dial.: invidiam rerum non ad causam, sed ad voluntatem personasque, Vell.: ad alcis arbitrium fugam, Vell.: principia rerum ad famam, Tac. – m. Abl. des Maßstabes, nec haec sunt rhythmicorum aut musicorum acerrimā normā dirigenda, Cic.: utilitate officium magis quam humanitate, Cic.: ne in maximis quidem rebus quicquam adhuc inveni firmius, quod tenerem aut quo iudicium meum dirigerem, quam id etc., habe ich keinen festern Stützpunkt, keine zuverlässigere Richtschnur für mein Urteil gefunden, als das usw., Cic.: ut tandem propius discas, quo fine beatum dirigitur, nach welcher Gr. das selige Leben bemessen wird = des seligen Lebens Ziel, Claud. Mall. Theod. cons. 96. – m. Adv., iudex officium suum ita diriget, ut etc., so bemessen, einrichten, Ulp. dig. 10, 3, 7. § 10: et ita dirigantur angiportorum divisiones, ist die Einteilung der Gassen anzuordnen, Vitr. 1, 6, 13. – / Synk. Perf. direxti, Verg. Aen. 5, 57. – dirigo wechselt in den Handschriften mit derigo, das zB. Ribbeck im Vergil, Halm u. Heräus im Tacitus aufgenommen haben, s. Halm Praefat. ad Tac. ann. ed. 3. p. XXV. Heräus zu Tac. hist. 4, 16, 8; auch inschr., zB. Corp. inscr. Lat. 1, 1220.

    lateinisch-deutsches > dirigo

  • 40 effugium

    effugium, iī, n. (effugio), das Entfliehen, die Flucht, I) eig.: quos effugium servarat, Lucr. 5, 992. – II) meton.: A) ein Ausweg-, Ausgang zur Flucht, si effugium patuisset in publicum, Liv.: effugia insedisse (v. Soldaten), Tac.: vides iugulum tuum, guttur tuum, cor tuum? effugia (Zufluchtsorte) servitutis sunt, Sen. de ira 3, 15, 4: quoniam senile corpus lenta effugia sanguini praebebat, dem Bl. nur langsamen Abgang gewährte (= das Blut nur langsam fließen ließ), Tac. ann. 15, 63. – B) der Ausweg = das Mittel-, die Gelegenheit (Möglichkeit) zu entfliehen, -sich zu retten (s. Heräus Tac. hist. 1, 43, 5), effugia pinnarum habere, Fittiche, mit denen sie entfliehen können, Cic. de nat. deor. 2, 121: effugium mortis assequi, Gelegenheit, dem Tode zu entgehen, Cic.: peritis nandi dare effugium (v. Schiffen), Liv.: reperire effugium alterius malo, Phaedr.: servare (sich offen halten) effugium in futurum, Tac.: fuit effugium interim in castra, Tac.

    lateinisch-deutsches > effugium

См. также в других словарях:

  • GUTTUR — animae canalis, Plin. Graece λάρυγξ, βρόγχος, et τραχεῖα αρτηρία, canna pulmonis et aspera arteria, ex Heb. Gap desc: Hebrew fortasse a sono glutientis. Plin. l. XI. c. 37. Homini tantum et vibus intumescit, aquarum quae potantur vitio,… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Guttur — (lat.), 1) (Anat.), Gurgel, Kehle; daher Gutturales, Kehllaute, s.u. Laute; 2) (Bot.), die Kehle od. Gurgel, die Vertiefung auf der äußern Fläche an der Unterlippe der maskirten Blume, dem Gaumen (Palatum) entsprechend, dessen Aushöhlung sie… …   Pierer's Universal-Lexikon

  • guttur — gut·tur (gutґər) [L.] fauces …   Medical dictionary

  • •guttur — i (L). The throat …   Dictionary of word roots and combining forms

  • guttur — …   Useful english dictionary

  • Guttur. appl. — gutturi applicandus( a um), to be applied to the throat …  

  • guttural — guttural, ale, aux [ gytyral, o ] adj. • 1542; du lat. guttur « gosier » 1 ♦ Qui appartient au gosier. Artère gutturale. 2 ♦ Émis par le gosier. ⇒ rauque. Toux, voix gutturale. Son guttural. ♢ Phonét. Vieilli Consonne gutturale, et n. f. une… …   Encyclopédie Universelle

  • goitre — [ gwatr ] n. m. • 1530; goyetre 1492; a. fr. goitron « gorge » XIIe; lat. pop. °gutturio, onis, de guttur « gorge » ♦ Gonflement de la partie antérieure du cou, résultant d une augmentation de volume de la glande thyroïde, dans sa totalité ou… …   Encyclopédie Universelle

  • List of Latin words with English derivatives — This is a list of Latin words with derivatives in English (and other modern languages). Ancient orthography did not distinguish between i and j or between u and v. Many modern works distinguish u from v but not i from j. In this article both… …   Wikipedia

  • gutural — (Del lat. guttur, uris, garganta.) ► adjetivo 1 ANATOMÍA De la garganta: ■ debido a la operación, ahora sólo puede emitir sonidos guturales. ► adjetivo/ sustantivo femenino 2 LINGÜÍSTICA Se aplica al sonido consonántico que se articula tocando el …   Enciclopedia Universal

  • gutturale — ● guttural, gutturale, gutturaux adjectif (latin guttur, uris, gosier) Qui est émis du fond de la gorge ; rauque : Cris gutturaux. ● guttural, gutturale, gutturaux (expressions) adjectif (latin guttur, uris, gosier) Vieux. Consonne gutturale ou… …   Encyclopédie Universelle

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»