Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

fortunae+n+f

  • 61 par

    [st1]1 [-] pār, păris, adj.: - [abcl][b]a - égal à, pareil, apparié, semblable, de même force, de même talent. - [abcl]b - juste, convenable. - [abcl]c - rival, champion. - [abcl]d - pair.[/b]    - par alicui (alicujus): égal à qqn.    - parem cum ceteris fortunae condicionem subire: subir un sort égal à celui des autres hommes.    - pares inter se: égaux entre eux.    - pares inter se linae, Plin.: lignes de même longueur.    - scalae pares moenium altitudine, Sall.: échelles aussi hautes que les murs.    - pares aetate: qui sont de même âge.    - Actoridae pares, Ov.: les fils jumeaux d'Actor.    - pares juvenci, Virg.: paire de taureaux.    - par virtute (par ad virtutem): égal en mérite, égal en valeur.    - verbum Latinum par Graeco, Cic.: mot latin équivalent d'un mot grec.    - par proelium: combat indécis.    - pari certamine, Caes. B. C. 1, 51: dans un combat de même nature (cavaliers contre cavaliers).    - prodigio par, Juv. 4, 97: extrêmement rare.    - par ac (atque): le même que, égal à.    - par sapientia ac forma, Sall.: sagesse égale à la beauté.    - par spatium atque, Caes.: la même distance que.    - par ac (atque) si: le même que si.    - par est + inf.: il est juste de, il est naturel de, il est convenable de.    - par est primum ipsum esse virum bonum, Cic.: il faut commencer soi-même par être homme de bien.    - ex quo intelligi par est, Cic.: ce qui doit faire comprendre.    - ut constantibus hominibus par erat: comme il convenait à des hommes de caractères.    - sic par est agere cum civibus, Cic.: voilà comme il convient d'agir avec ses concitoyens.    - ut par est: comme il est juste, comme de raison.    - non par videtur ut, Plaut.: il ne semble pas convenable que.    - par pari referre (respondere): rendre la pareille.    - omnibus bellis par esse non poterat: il ne pouvait tenir tête à tant d'ennemis.    - paria facere, Sen.: établir une balance, équilibrer les comptes.    - paria facere cum vita: régler ses comptes avec la vie.    - par, paris, adj. pris comme nom masc. ou fém.: compagnon, compagne, mâle, femelle, conjoint; l'antagoniste.    - pares cum paribus congregantur, Cic. Sen. 3, 7: qui se ressemble s'assemble.    - cum pare quaeque suo, Ov.: chaque femelle avec son mâle.    - cantare pares, Virg. B. 7.5: également habiles à chanter.    - loqui pro pari, Cic.: parler à qqn d'égal à égal.    - ex pari cum, Sen.: sur le même pied que, de pair avec.    - scrupulus cui par esse non possum, Plin-jn.: inquiétude que je ne puis supporter.    - sapiens cum diis ex pari vivit: le sage vit de pair avec les dieux.    - ludere par impar, Hor.: jouer à pair ou non. [st1]2 [-] pār, păris, n.: le couple, la paire.    - gladiatorum par: un couple de gladiateurs.    - par oculorum: les deux yeux.    - par columbarum: une paire de colombes.    - geminum in scelere par, Cic.: couple associé pour le crime.    - scyphorum paria, Cic.: des coupes appariées.    - paria ordinaria, Sen.: couples de gladiateurs ordinaires.    - ecce par Deo dignum, Sen.: voilà deux champions dignes de la Divinité.
    * * *
    [st1]1 [-] pār, păris, adj.: - [abcl][b]a - égal à, pareil, apparié, semblable, de même force, de même talent. - [abcl]b - juste, convenable. - [abcl]c - rival, champion. - [abcl]d - pair.[/b]    - par alicui (alicujus): égal à qqn.    - parem cum ceteris fortunae condicionem subire: subir un sort égal à celui des autres hommes.    - pares inter se: égaux entre eux.    - pares inter se linae, Plin.: lignes de même longueur.    - scalae pares moenium altitudine, Sall.: échelles aussi hautes que les murs.    - pares aetate: qui sont de même âge.    - Actoridae pares, Ov.: les fils jumeaux d'Actor.    - pares juvenci, Virg.: paire de taureaux.    - par virtute (par ad virtutem): égal en mérite, égal en valeur.    - verbum Latinum par Graeco, Cic.: mot latin équivalent d'un mot grec.    - par proelium: combat indécis.    - pari certamine, Caes. B. C. 1, 51: dans un combat de même nature (cavaliers contre cavaliers).    - prodigio par, Juv. 4, 97: extrêmement rare.    - par ac (atque): le même que, égal à.    - par sapientia ac forma, Sall.: sagesse égale à la beauté.    - par spatium atque, Caes.: la même distance que.    - par ac (atque) si: le même que si.    - par est + inf.: il est juste de, il est naturel de, il est convenable de.    - par est primum ipsum esse virum bonum, Cic.: il faut commencer soi-même par être homme de bien.    - ex quo intelligi par est, Cic.: ce qui doit faire comprendre.    - ut constantibus hominibus par erat: comme il convenait à des hommes de caractères.    - sic par est agere cum civibus, Cic.: voilà comme il convient d'agir avec ses concitoyens.    - ut par est: comme il est juste, comme de raison.    - non par videtur ut, Plaut.: il ne semble pas convenable que.    - par pari referre (respondere): rendre la pareille.    - omnibus bellis par esse non poterat: il ne pouvait tenir tête à tant d'ennemis.    - paria facere, Sen.: établir une balance, équilibrer les comptes.    - paria facere cum vita: régler ses comptes avec la vie.    - par, paris, adj. pris comme nom masc. ou fém.: compagnon, compagne, mâle, femelle, conjoint; l'antagoniste.    - pares cum paribus congregantur, Cic. Sen. 3, 7: qui se ressemble s'assemble.    - cum pare quaeque suo, Ov.: chaque femelle avec son mâle.    - cantare pares, Virg. B. 7.5: également habiles à chanter.    - loqui pro pari, Cic.: parler à qqn d'égal à égal.    - ex pari cum, Sen.: sur le même pied que, de pair avec.    - scrupulus cui par esse non possum, Plin-jn.: inquiétude que je ne puis supporter.    - sapiens cum diis ex pari vivit: le sage vit de pair avec les dieux.    - ludere par impar, Hor.: jouer à pair ou non. [st1]2 [-] pār, păris, n.: le couple, la paire.    - gladiatorum par: un couple de gladiateurs.    - par oculorum: les deux yeux.    - par columbarum: une paire de colombes.    - geminum in scelere par, Cic.: couple associé pour le crime.    - scyphorum paria, Cic.: des coupes appariées.    - paria ordinaria, Sen.: couples de gladiateurs ordinaires.    - ecce par Deo dignum, Sen.: voilà deux champions dignes de la Divinité.
    * * *
        Par, paris, Substantiuum, n. g. ablatiuo pari. Cic. Une paire ou Une couple.
    \
        Par, paris, Adiectiuum, ablatiuo pare vel pari. Pareil, Per.
    \
        Par. Plaut. Convenant et raisonnable.
    \
        Itaque mihi dubitanti quid me facere par sit, etc. Cic. Que c'est qu'il convient que je face.
    \
        Quibus tu, vt par erat, restitisti. Matius Ciceroni. Comme il estoit bien raisonnable.
    \
        Par est. Plaut. Il est semblable et pareil, ou egual.
    \
        Quid tibi est? N. pol mihi par idem quod est tibi. Plaut. Tout un, Tout de mesme qu'à toy.
    \
        Par sapientia ad formam. Plaut. Aussi sage que beau.
    \
        AEtate pares ministri. Virgil. D'un mesme aage, Aussi aagez l'un que l'autre.
    \
        Pares in amore. Cic. S'entr'aimants autant l'un que l'autre.
    \
        Paribus animis. Liu. D'une mesme affection.
    \
        Par ingenium nactus. Terent. Il a trouvé un homme de sa sorte.
    \
        Dignum solumque par pretium tanti laboris. Plin. iunior. Loyer et recompense telle qu'il appartient à si grand labeur.
    \
        Nubere pari. Ouidius. A son pareil, A homme de sa sorte, A son sortable.
    \
        Parem esse. Cic. Satisfaire et suffire à quelque labeur, Avoir assez de force et de vertu pour le faire.
    \
        Pares esse nostro exercitui non potuerunt. Caes. Ils n'ont peu estre aussi forts.
    \
        Male merenti par erit. Plaut. Il rendra la pareille.
    \
        Videto in tanto otio, vt par mihi sis. Cic. Que tu m'escrives autant de lettres, que je t'en escriray.
    \
        Paria facere. Seneca. Recompenser, Satisfaire, Rendre le plaisir qu'on a receu d'aucun, Rendre la pareille.
    \
        Par facere alii rei. Cicero, Infima summis paria fecit, turbauit, miscuit. Il a faict tout un.
    \
        Parem gratiam referre. Terent. Rendre le pareil plaisir.
    \
        Par referre. Terent. Rendre la pareille.
    \
        Par pari. Plaut. Pour la pareille, Chou pour chou.
    \
        Par pari datum. Plaut. Un pour autre.
    \
        Par pari referre. Terent. Rendre la pareille, Faire ainsi qu'on nous fait. Non desunt qui contendant legendum Par pro pari referre.
    \
        Par pari respondere. Plaut. Dire tout tant qu'un autre dit, Dire les mesmes parolles.
    \
        Par impar. Suet. Une sorte de jeu qu'on dit Per ou non.
    \
        Ludere par impar. Horat. Jouer à per ou non.

    Dictionarium latinogallicum > par

  • 62 paratus

    [st1]1 [-] parātus, a, um: part. passé de paro. - [abcl][b]a - préparé, prêt à, dispos, décidé, réglé; disposé à. - [abcl]b - bien pourvu, bien outillé, bien armé, en mesure de. - [abcl]c - exposé à, offert à. - [abcl]d - dressé, habile, expert. - [abcl]e - qui se trouve facilement, qui se présente facilement. - [abcl]f - acquis, acheté.[/b]    - ad omnia paratus: prêt à tout.    - paratus est decertare: il est prêt à chercher une solution par les armes.    - naves ad navigandum paratae: navires prêts à prendre la mer.    - expedito nobis homine et parato opus est: nous avons besoin d’un homme dispos et décidé.    - ad quam militiam quo paratior plebes esset, Liv. 6: pour mieux préparer le peuple à cette campagne.    - habeo paratum ultorem: mon vengeur est tout prêt.    - paratus peditatu: bien outillé en cavalerie.    - paratus servire: disposé à obéir.    - paratus imperare: disposé à commander.    - parata victoria, Liv.: victoire facile.    - paratus ad usum forensem, Cic.: en état d'aborder le barreau.    - paratus ad partes: en mesure de jouer son rôle.    - paratus utroque sermone, Suet.: versé dans les deux langues.    - paratus in jure, Cic.: habile juriste.    - ita paratum est, Plaut.: c'est arrêté.    - ita naturâ paratum est ut, Cic.: il est dans l'ordre de la nature que.    - frui paratis, Hor.: jouir de ce qu'on possède.    - servi aere parati, Sall.: esclaves achetés à prix d'argent. [st1]2 [-] parātŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - préparatifs, apprêts, préparation, dispositions. - [abcl]b - luxe, faste, magnificence, pompe, apparat.[/b]    - paratus, uum (plur.): le costume.    - Tyrii paratus, Ov.: costume tyrien.    - paratus ventris, Tac.: dépenses de table.    - omnes fortunae paratus, Tac.: tous les trésors.
    * * *
    [st1]1 [-] parātus, a, um: part. passé de paro. - [abcl][b]a - préparé, prêt à, dispos, décidé, réglé; disposé à. - [abcl]b - bien pourvu, bien outillé, bien armé, en mesure de. - [abcl]c - exposé à, offert à. - [abcl]d - dressé, habile, expert. - [abcl]e - qui se trouve facilement, qui se présente facilement. - [abcl]f - acquis, acheté.[/b]    - ad omnia paratus: prêt à tout.    - paratus est decertare: il est prêt à chercher une solution par les armes.    - naves ad navigandum paratae: navires prêts à prendre la mer.    - expedito nobis homine et parato opus est: nous avons besoin d’un homme dispos et décidé.    - ad quam militiam quo paratior plebes esset, Liv. 6: pour mieux préparer le peuple à cette campagne.    - habeo paratum ultorem: mon vengeur est tout prêt.    - paratus peditatu: bien outillé en cavalerie.    - paratus servire: disposé à obéir.    - paratus imperare: disposé à commander.    - parata victoria, Liv.: victoire facile.    - paratus ad usum forensem, Cic.: en état d'aborder le barreau.    - paratus ad partes: en mesure de jouer son rôle.    - paratus utroque sermone, Suet.: versé dans les deux langues.    - paratus in jure, Cic.: habile juriste.    - ita paratum est, Plaut.: c'est arrêté.    - ita naturâ paratum est ut, Cic.: il est dans l'ordre de la nature que.    - frui paratis, Hor.: jouir de ce qu'on possède.    - servi aere parati, Sall.: esclaves achetés à prix d'argent. [st1]2 [-] parātŭs, ūs, m.: - [abcl][b]a - préparatifs, apprêts, préparation, dispositions. - [abcl]b - luxe, faste, magnificence, pompe, apparat.[/b]    - paratus, uum (plur.): le costume.    - Tyrii paratus, Ov.: costume tyrien.    - paratus ventris, Tac.: dépenses de table.    - omnes fortunae paratus, Tac.: tous les trésors.
    * * *
    I.
        Paratus, pen. prod. Similiter participium, siue Nomen ex participio. Terent. Appresté, Appareillé, Prest.
    \
        Vir in quouis loco paratus. Terentius. Prest à faire tout ce qu'on veult.
    \
        Ab omni re sumus paratiores. Plancus Senatui. Nous sommes prests et apprestez de toutes choses, Tout nostre cas est prest, Nous sommes garniz de tout ce qu'il nous fault.
    \
        Acies paratae ferro. Ouid. Garnies de, etc.
    II.
        Paratus, huius paratus, pen. prod. Quintil. Apprest, Appareil.
    \
        Principalis paratus. Tacit. Appareil royal, De prince.
    \
        Induta Tyrios paratus. Ouid. Vestue et paree de pourpre.

    Dictionarium latinogallicum > paratus

  • 63 poenitet

    paenĭtet (poenĭtet), ēre, paenĭtŭit v. paeniteo.
    * * *
    paenĭtet (poenĭtet), ēre, paenĭtŭit v. paeniteo.
    * * *
        Poenitet, pen. corr. poenitebat, penituit, poenitere. Se repentir d'avoir faict quelque chose. Et regit accusatiuum patientis rei cum genitiuo agentis. Plautus, Quem non poenitet quam probus sit.
    \
        Me haud poenitet. Plaut. Il ne m'en chault, Je n'en suis point marri.
    \
        Poenitet ambarum ornatae vt sumus. Plautus. J'ay honte de nous veoir ainsi habillees que nous sommes.
    \
        Eum poenitet deformem esse natum. Cic. Il ha honte, Il est marri, Il se desplaist d'estre si laid.
    \
        Nostri nosmet poenitet. Terent. Jamais rien de ce que nous faisons ne nous plaist, Nous ne sommes jamais contents de nous mesmes.
    \
        Si perficio, non poenitet me famae. Terent. Il ne m'en chault qu'on die de moy, Il ne me chault du bruit.
    \
        Senectutis eum suae poenitet. Cic. Il s'ennuye de sa vieillesse.
    \
        Tam diu autem velle debebis, quoad te, quantum proficias, non poenitebit. Cic. Tu debveras vouloir y demeurer, jusques à ce que le prouffit que tu y feras, te semblera si petit, qu'il ne vauldra pas y demeurer, ou Tant que le prouffit que tu y feras, ne te semblera point petit, ou Tant que tu te contenteras du prouffit que tu y feras.
    \
        Sapientis proprium est, nihil, quod poenitere possit, facere. Cic. Dont il se puisse repentir.
    \
        Me haud poenitet eorum sententiae esse, quibus et apparitores, etc. Liu. Je n'ay point de regret, Je ne vouldroye pas n'estre de, etc.
    \
        Poenituit eum illa sensisse. Cic. Il se repentit.
    \
        Neque me poenitet hoc potius tempore, quam illo causam A. Cluentii defendere. Cic. Je n'ay point de regret de le defendre aujourd'huy plus tost qu'en ce temps là, Je suis aussi content de le defendre en ce temps ici, que j'eusse esté en ce temps là, Je ne suis pas marri, etc.
    \
        Dignitatis tuae non me poenitet. Cicero. Je ne suis point marri de, etc.
    \
        Malo me fortunae poeniteat, quam victoriae pudeat. Curt. J'aime mieulx estre marri de la fortune et malencontre qui m'est advenue, que d'avoir honte de la victoire.
    \
        Meae fortunae poenitet me. Cic. Je m'ennuye et suis marri d'estre en l'estat où je suis, Je me desplay.
    \
        Poenitet me hominis. Cic. J'ay honte de l'homme, Je ne l'estime pas beaucoup.
    \
        Quarum rerum siquem poeniteat, eum, etc. Cic. Si aucun est marri que les choses sont ainsi escheutes.
    \
        Poenitet me verbi tui. Cic. Ceste parolle que tu dis ne me satisfait point, Ne me suffist point.
    \
        Quum iam virium haud poeniteret, consilium deinde viribus parat. Liu. Voyant qu'il estoit assez fort, Content de sa puissance.
    \
        Me quantum hic operis fiat, poenitet. Terent. Encore ne me puis je contenter de la besongne qui se fait ici.
    \
        An poenitebat flagitii, te authore quod fecisset Adolescens, ni miserum insuper etiam patri indicares? Terent. Te sembloit il advis que ce n'estoit pas assez, Ne te suffisoit il pas d'avoir faict, etc.

    Dictionarium latinogallicum > poenitet

  • 64 proprius

    proprĭus, a, um. [st2]1 [-] qui est la propriété de, qui appartient en propre, propre, personnel, particulier, spécial, caractéristique. [st2]2 [-] approprié, exact, propre (en parl. du langage). [st2]3 [-] dont la propriété est assurée, durable, définitif, solide, permanent. [st2]4 [-] Plin. salutaire, souverain pour, efficace.    - proprium, ii, n.: - [abcl]a - propriété, bien propre. - [abcl]b - caractère propre.    - proprium amittere, Phaedr.: perdre son bien.    - proprium nomen, Diom.: nom propre.    - propria est fortunae varietas, Cic.: l'inconstance est le caractère propre de la fortune.    - id non proprium senectutis est vitium, Cic.: ce mal n'est pas le propre de la vieillesse.    - id proprium Tiberio fuit + inf. Tac.: il était dans le caractère de Tibère de...    - parva munera diutina, locupletia non propria esse consueverunt, Nep. Thras. 4, 2: habituellement, un petit présent dure longtemps, un riche présent n'a pas une propriété assurée.    - chamaepeuce lumborum doloribus propria est, Plin.: le mélèze nain est bon pour les maux de reins.
    * * *
    proprĭus, a, um. [st2]1 [-] qui est la propriété de, qui appartient en propre, propre, personnel, particulier, spécial, caractéristique. [st2]2 [-] approprié, exact, propre (en parl. du langage). [st2]3 [-] dont la propriété est assurée, durable, définitif, solide, permanent. [st2]4 [-] Plin. salutaire, souverain pour, efficace.    - proprium, ii, n.: - [abcl]a - propriété, bien propre. - [abcl]b - caractère propre.    - proprium amittere, Phaedr.: perdre son bien.    - proprium nomen, Diom.: nom propre.    - propria est fortunae varietas, Cic.: l'inconstance est le caractère propre de la fortune.    - id non proprium senectutis est vitium, Cic.: ce mal n'est pas le propre de la vieillesse.    - id proprium Tiberio fuit + inf. Tac.: il était dans le caractère de Tibère de...    - parva munera diutina, locupletia non propria esse consueverunt, Nep. Thras. 4, 2: habituellement, un petit présent dure longtemps, un riche présent n'a pas une propriété assurée.    - chamaepeuce lumborum doloribus propria est, Plin.: le mélèze nain est bon pour les maux de reins.
    * * *
        Proprius, Adiect. Virgil. Propre et particulier à un chascun.
    \
        Culpa mea propria. Cic. C'est ma propre faulte, et non pas la tienne.
    \
        Nec sunt vllo in proprio periculo. Cic. Ils ne sont point en un danger à part, Chascun y est aussi bien que eulx.
    \
        Praedia propria tradere alicui. Cic. Luy bailler pour luy, Qui serons touts à luy, Luy bailler en proprieté.
    \
        Proprium est eius, per translationem. Cic. On luy attribue cela, Cela luy appartient.
    \
        Propria est ea praeceptio Stoicorum. Cic. Il n'y a que eulx qui enseignent cela.
    \
        Proprium. Terent. Perpetuel, Qui dure tousjours.

    Dictionarium latinogallicum > proprius

  • 65 refertus

    rĕfertus, a, um part.-adj. de refercio: [st2]1 [-] avec gén. ou abl. rempli de, bourré de, abondant en. [st2]2 [-] bien fourni, riche, opulent.    - cupas taeda ac pice refertas incendunt, Caes. BC. 2, 11: ils mettent le feu à des tonneaux remplis de branches de pin et de poix.    - referta Gallia negotiatorum est, Caes.: la Gaule fourmille de marchands.    - refertum mare praedonum, Cic.: mer infestée de pirates.    - Xerxes refertus omnibus praemiis donisque fortunae, Cic. Tusc. 5: Xerxès que la fortune a comblé de tous les dons.    - litterae refertae omni officio, diligentiā, suavitate, Cic. Q. Fr. 2: lettres qui renferment l'expression des sentiments les plus dévoués et les plus tendres.
    * * *
    rĕfertus, a, um part.-adj. de refercio: [st2]1 [-] avec gén. ou abl. rempli de, bourré de, abondant en. [st2]2 [-] bien fourni, riche, opulent.    - cupas taeda ac pice refertas incendunt, Caes. BC. 2, 11: ils mettent le feu à des tonneaux remplis de branches de pin et de poix.    - referta Gallia negotiatorum est, Caes.: la Gaule fourmille de marchands.    - refertum mare praedonum, Cic.: mer infestée de pirates.    - Xerxes refertus omnibus praemiis donisque fortunae, Cic. Tusc. 5: Xerxès que la fortune a comblé de tous les dons.    - litterae refertae omni officio, diligentiā, suavitate, Cic. Q. Fr. 2: lettres qui renferment l'expression des sentiments les plus dévoués et les plus tendres.
    * * *
        Refertus, Participium, siue Nomen ex participio: vt Refertae suauitate literae. Cic. Pleines de doulceur, Toutes farcies de doulceur.
    \
        Domus referta. Seneca. Pleine de touts biens, Riche.

    Dictionarium latinogallicum > refertus

  • 66 telum

    tēlum, i, n. [st2]1 [-] toute arme de trait: arme de jet, trait, flèche, javelot. [st2]2 [-] toute arme offensive: épée, poignard, hache, massue, ceste. [st2]3 [-] au fig. arme, moyen. [st2]4 [-] aiguillon. [st2]5 [-] trait de lumière, rayon. [st2]6 [-] Ov. traits de la foudre, carreaux de la foudre. [st2]7 [-] Isid. Samm. pleurésie, point de côté. [st2]8 [-] Mart. c. membrum virile.    - esse cum telo, Cic.: porter une arme, être armé.    - tela fortunae: les coups de la fortune.    - tela linguae, Ov.: les traits de la médisance.    - tela missilia: traits, javelots.
    * * *
    tēlum, i, n. [st2]1 [-] toute arme de trait: arme de jet, trait, flèche, javelot. [st2]2 [-] toute arme offensive: épée, poignard, hache, massue, ceste. [st2]3 [-] au fig. arme, moyen. [st2]4 [-] aiguillon. [st2]5 [-] trait de lumière, rayon. [st2]6 [-] Ov. traits de la foudre, carreaux de la foudre. [st2]7 [-] Isid. Samm. pleurésie, point de côté. [st2]8 [-] Mart. c. membrum virile.    - esse cum telo, Cic.: porter une arme, être armé.    - tela fortunae: les coups de la fortune.    - tela linguae, Ov.: les traits de la médisance.    - tela missilia: traits, javelots.
    * * *
        Telum, teli. Toute sorte de dard, ou traict, ou autre chose qu'on jecte pour blesser son ennemi.
    \
        Lucida tela diei. Lucret. Les jects et brandons des rayes et lumiere du soleil.
    \
        Gelidi tela pauoris. Lucret. Esmotions de frayeur.
    \
        Agere telis aliquem. Virgil. Le poursuyvre à coups de dards.
    \
        Exire tela corpore. Virgil. Se destourner et eviter un coup de traict.
    \
        Regere tela neruo. Senec. Estre bon archer, Tirer bien de l'arc.

    Dictionarium latinogallicum > telum

  • 67 adhaereo

    ad-haereo, haesī, haesum, ēre, an etw. hangen, festhangen, ankleben, I) eig.: m. Dat., saxis, Liv.: iumento, Gell.: ancoris (v. Schiffe), Tac.: manus oneri adhaerentes (durch Frost = angefrorene), Tac.: m. in u. Abl., vincto in corpore, Ov.: absol., qui adhaerent pediculi, leguntur, Col.: adhaerens lingua, angewachsene, Plin. – II) übtr.: a) dem Orte od. der Zeit nach an etwas sich anschließen, anstoßen, angrenzen, modica silva adhaerebat, Tac.: lateri quā pectus adhaeret, Ov.: quae (terra) quia continenti adhaeret, Curt.: paeninsula est Peloponnesus, angustis Isthmi faucibus continenti adhaerens, Liv. – poet. m. Acc., Cratera et Corvus adhaeret, Cic. Arat. 538. – absol., tempus adhaerens, die sich unmittelbar anschließende Zeit, die nächste Folgezeit (ein Teil der gegenwärtigen), Quint. – b) an jmd. od. etw. gleichs. festhangen, wie eine Klette hangen, von jmd. od. etw. nie weichen, α) v. Pers., an einer Pers. (als beständiger Begleiter usw., s. Ruhnken Vell. 1, 9, 6), usque, Plaut.: alci perpetuo comitem, Plin.: uxori semper tuae, Mart.: lateri adhaerere gravem dominum, auf dem Nacken sitze, Liv. – an einem Orte, stativis castris (Dat.), Tac. – an einer Handlung, od. an einem Zustande, fortiter obsidioni, scharf betreiben, Amm.: nulli fortunae adhaerebat animus, sein Sinn hing an keiner Lebensstellung, Liv. – bei Spät. = als
    ————
    Verehrer usw. anhangen, deo, Eccl.: cultui Christiano, Amm. – β) v. Lebl.: pestis adhaerens lateri suo, beständig an ihren Fersen hängende, Liv.: cui Canis cognomen adhaeret, für immer anhaftet, Hor.: invidia altissimis adhaeret, hängt sich an, Vell.: quae (sententia) facilius memoriae tuae adhaerere potuit, Gell. – c) an etw. als Anhängsel angehängt sein, summusque in margine versus adhaesit, war (aus Mangel an Raum) auf dem Rande angehängt (beigeschrieben), Ov. – dah. v. Pers. ein Anhängsel bilden, als Anhängsel teilhaben an etw., te vix... extremum adhaesisse, Cic.: qui etiam minimae parti tantae fortunae adhaeserunt, Curt.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > adhaereo

  • 68 colligo

    1. col-ligo, āvī, ātum, āre (con u. ligo, āre), zusammenbinden, durch ein Band zusammenknüpfen (Ggstz. solvere), I) das eine mit dem andern: 1) eig.: manus, Cic.: arte manus, Plaut.: pluribus eorum scutis uno ictu pilorum transfixis et colligatis, aneinander geheftet, Caes.: linum in fasciculos manuales colligatum, Plin.: taurus et ursus inter se colligati, Sen. – 2) übtr.: a) übh. durch irgend ein Band verknüpfen, verketten (gew. mit inter se), (mens) homines antea dissociatos iucundissimo inter se sermonis vinculo colligavit, Cic. de rep. 3, 2, 3. – gew. im Passiv, res omnes inter se aptae colligataeque, Cic.: quae quattuor (officiorum genera) quamquam inter se colligata atque implicita sunt, tamen etc., Cic.: tenaciter colligari (gefesselt werden) a femina, Augustin. conf. 8, 1. – b) periodisch verknüpfen, id enim aures exspectant, ut verbis colligentur sententiae, Cic. or. 168. – c) jmd. politisch verstricken, se cum multis, Cic. ep. 9, 17, 2. – d) jmd. wo binden, d.i. zu bleiben verpflichten, alqm in Graecia, Cic. Phil. 11, 26. – II) in seinen Teilen, organisch, in sich verbinden, 1) eig.: a) übh. (Ggstz. solvere, dissolvere), omne colligatum solvi potest, Cic.: colligata corpora vinculis animalibus, die mit beseelten Bändern zusammengehaltenen, Cic.: bitumen vulnera colligat (bindet), Plin.: solum conspissatum et herbis colligatum, Col. – b) mit einer
    ————
    Binde usw. zusammenbinden, zubinden, verbinden, crura fracta mox circumdatis ferulis colligata, Col.: colligatis vulneribus, Suet. – c) ein leb. Wesen mit Banden binden, fesseln, colligavit eum miseris modis, Ter.: nimis arte colligor, Plaut.: cur re inquisitā colligor? Plaut. – 2) übtr.: a) etw. in der Darstellung zu einem Ganzen zusammenfassen, septingentorum annorum memoriam uno libro, Cic. or. 120. – b) etwas in seiner Bewegung binden, hemmen, impetum furentis (Antonii) vitae suae periculo, Cic. Phil. 11, 4.
    ————————
    2. col-ligo, lēgī, lēctum, ere (con u. legere), zusammenlesen, auflesen, sammeln, aufsammeln, I) eig.: a) mit der Hand usw., sarmenta virgultaque, Caes.: radices palmarum agrestium, Cic.: fructus, Hor.: flores, Ov.: venenatas serpentes, Nep.: ossa (Gebeine), Tibull.: sarcinas, auf einen Haufen zusammenbringen, Sall.; dah. sein Bündel schnüren, sich zum Aufbruch rüsten, Varr.: ebenso sarcinulas, seine sieben Sachen zusammenpacken, Petr. u. Iuven.: vasa, das G. zusammenpacken, sich zum Aufbruch rüsten, Liv. (s. Fabri Liv. 21, 47, 2): rei publicae naufragium (im Bilde), Cic.: omnes rumorum et contionum ventos (im Bilde = jedes G. u. Volksgeschwätz zur Anstiftung von Unruhen benutzen), Cic.: vasa ex tuguriis, Sall.: faces undique ex agris, Liv.: uvas de vitibus, Ov.: apes in vas, Varr.: neta in globum, auf ein Knäuel wickeln, Hieron.: mucrone frusta, einzeln anspießen, Petr.: stipem a tyrannis, Liv. – b) übh. auf einen Punkt zusammenbringen, α) sammeln, zusammenhäufen, pecuniam, Hor.: aquam uberiorem, Cic.: pluvias aquas, Quint.: curriculo pulverem Olympicum, Hor.: spiritum, Atem schöpfen, Quint. u. Petr.: diu vocem collegi, ich suchte lange meine Worte, Petr.: v. lebl. Subjj., aër umorem colligens, Cic.: pluviam (von der Nacht), Verg.: revertentes ignes (v. Monde), Verg.: rugas (v. Gesicht), Sen. – v. Lebl.,
    ————
    einen gewissen Raum einnehmen, fassen, rami (ficus) in excelsum emicant..., ut LX passus plerique orbe colligant, im Umfang einnehmen, Plin.: capitis ambitus per frontem centum duos pedes colligit, Plin. – β) versammelnd sammeln, zusammenbringen, -ziehen, -raffen, konzentrieren, milites, Cic.: copias od. naves in unum, Liv.: omnes copias undique, Cic.: de pagis omnibus bonos viros, Cic.: ex agris ingentem numerum perditorum hominum, Cic.: reliquos ex fuga, Nep.: conquisitum et collectum vulgus, und zu einem Haufen vereinigte Menge, Tac.: dah. se coll., sich sammeln, sich zusammenscharen, absol., Caes.: se ex regno alcis, Cic.: se in unum od. in orbem, Liv.: se in moenia, Sil.: se ad aciem, Auct. b. Afr.: – c) in sich zusammennehmen, in die Höhe nehmen, aufnehmen, aufraffen, aufschürzen, α) übh.: corpus, Iustin.: librum elapsum, Plin. ep.: lapsum de pulvere follem. Mart.: pallium, Plaut.: togam, Mart.: tunicam altius, Petr.: cultum suum (seinen Roquelaure), Petr.: sinus fulvo in nodum auro, Verg. capillos sparsos per colla in nodum, aufnesteln, Ov.: arma od. pedes, die Segel einziehen, Verg.: u. Tibull. – β) enger zusammenziehen, zusammendrängen, vertex in unum apicem collectus, Ov.: bes. leb. Wesen, orbem breviore spatio, enger ziehen, Liv.: testudo, ubi conlecta in suum tegumen est, Liv.: se in spiram (v. einer Schlange), Verg.: se c. od. colligi in
    ————
    arma, sich hinter dem (vorgehaltenen) Speere zusammenducken, Verg. u. Sil.: u. so c. in clipeum artus, Stat. (vgl. Thiel Verg. Aen. 12, 191). – d) hemmend zurückziehen, hemmen, equos, Ov.: hastas (Ggstz. protendere), Tac.: gressum od. gradum, Sil.: acria viscerum, hemmen, Plin. – e) verdichtend zusammenziehen, verdichten, colligi in pilulas, Plin.: alqd pane, Plin.: melle colligitur medicamentum, Scrib.: collecta (n. pl.) cum melle, Cels. – II) übtr.: 1) zusammenlesen, -suchen, sammeln, facete dicta, Cic.: res undique, Cic.: multa in conventu vitia in alqm, viele Fehler zu jmds. Schaden entdecken, Cic.: quaedam collecta edere, Quint.: veteres ortus cometarum collectos habere, Sen. phil. – 2) ein Gut od. Übel jmdm. zuziehen, (bei jmd.) erregen, od. gew. sich zuziehen, sich erwerben, sammeln, erlangen, empfangen, gewinnen, ernten, sowohl ein physisches, robur, Verg.: frigus, Hor.: sitim, Verg. u. Ov.: sitim ab aestu, Ov.: vires, Liv.: agendo ac moliendo vires ad agendum aliquid, Liv.: als ein geistiges, alci benevolentiam od. odium exercitus (v. Glück od. Unglück), Caes.: benevolentiam, Cic.: odium, Ov.: iram (Ggstz. ponere), Hor.: benevolentiam ab auditorum persona, Cornif. rhet.: benevolentiam civium blanditiis et assentationibus, Cic.: ex hoc labore magnam gratiam magnamque dignitatem, Cic.: invidiam crudelitatis ex eo, Cic.: gratia non virtutis spe, sed aetatis
    ————
    flore collecta, Cic.: rabies libidine perditorum collecta, Petr. – 3) coll. se od. animum (animos) od. mentem, sich zusammennehmen, sich sammeln, wieder zur Besinnung kommen, sich fassen, Mut fassen (Ggstz. animum confundere od. bl. confundi; vgl. Mützell Curt. 8, 6 [23], 22. p. 761, a), coll. se, Cic. u.a.: se ex timore, Caes.: animum (animos), Liv.: collecto animo, gefaßt, Tac.: colligere mentem, Curt.: mentem ab aestu (amoris), Ov. – 4) in Rede u. Gedanken zusammenstellen, a) mündlich od. schriftlich aufstellen, aufzählen, beibringen, singula, Plin. pan.: peccata consulum, Cic.: omnes excusationis causas, Hirt. b. G.: multorum naufragia fortunae, Cic.: omnia bella civilia, Cic.: res Romanas per ordinem temporum strictim, Eutr.: quos tu paulo ante memoriter collegisti, Cic.: u. rekapitulierend zusammenfassen, rekapitulieren, sparsa argumenta, Quint.: colligit fortiter, Plin. ep. – b) denkend, α) übh. in Gedanken, in der Erinnerung zusammenfassen, überdenken, quae si colliges, Cic.: cum et nostrae rei publicae detrimenta considero et maximarum civitatum veteres animo calamitates colligo, Cic. – β) rechnend zusammenbringen, im Passiv = herauskommen, sich herausstellen od. ergeben, sowohl eine Summe, cum praesertim centum et viginti annos ab interitu Ciceronis in hunc diem effici ratio temporum collegerit, Tac.: ad quos (consules) a regno
    ————
    Numae colliguntur anni DXXXX V, man rechnet od. es kommen (durch Rechnung) zusammen 545 Jahre, Plin.: u. so centum et viginti anni ab interitu Ciceronis in hunc diem colliguntur, Tac.: als auch ein räuml. Maß ausrechnen, berechnen, mensuram orbis terrae, Vitr.: intervalla siderum et mensuras solis ac terrae, Quint. – γ) folgernd den Schluß ziehen, folgern, schließen, abnehmen, sich ein Urteil bilden, absol., c. mendose, Pers.: sic collige mecum, Hor.: ita cognitione et ratione, ut etc., Cic. – m. Acc., nonne ista colligunt, Cic.: inde paucitatem hostium, Liv.: ex alio aliud, Quint.: ex vultu mores hominum, Petr.: consilia ex alienis vocibus, Apul.: quod ex oratione eius colligi potest, Suet.: quā colligitur aliquid per aliud, Quint.: quod res omnis signis colligeretur, Quint. – m. folg. Acc. u. Infin., bene etiam colligit haec pueris et mulierculis esse grata, Cic.: os laesum esse ex dolore colligimus, Cels.: ex quo colligi potest et Corvinum ab illis audiri potuisse, Tac.: quod iam nullum esse spatio annorum colligi potest, Vell.: poet. m. Nom. u. Infin., colligor ex ipso dominae placuisse sepulchro, Ov. am. 2, 6, 61. – m. folg. indir. Fragesatz, ex co colligere poteris, quantā occupatione distinear, Cic.: quaedam notae sunt, ex quibus quid eventurum sit colligere possimus, Cels.: experimento facile colligitur, utrum... an non etc., Cels. – m. folg. quod (daß), quam sit assidua fortunae comes invidia,
    ————
    etiam hoc colligi potest, quod fuere, qui etc., Vell. 1, 9, 6. – Im Vulgärlat. der Eccl. Perf. collexi, s. Rönsch Itala p. 286.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > colligo

  • 69 consecro

    cōnsecro, āvī, ātum, āre (con u. sacer), heilig machen, heilig sprechen, I) dem heiligen (religiösen) Gebrauche anheimggeben, für Eigentum einer Gottheit od. der Götter erklären, einer Gottheit oder den Göttern weihen, 1) im allg.: a) eig.: aedem, Cic.: lucos et nemora, Tac.: Fortunae muliebris simulacrum cum aede sua, Val. Max.: simulacra, Cic. – domum, aedes alcis, Cic.: bona alcis, Cic. u. Liv. – diem adventus alcis, heiligen, zu einem den Göttern geweihten Tag, zu einem Festtag machen, Liv. – m. Abl. (durch), ossa pristini corporis memorando funere (v. Vogel Phönix), Mela. – m. ad u. Akk., P. Africanus veterem Carthaginem nudatam tectis atque moenibus ad testificandam nostram victoriam, ad aeternam hominum memoriam consecravit (so daß es nicht wieder aufgebaut werden durfte), Cic. – m. Adv. (wo?) od. m. in (in, an) u. Abl., Trallibus in templo Victoriae, ubi Caesaris statuam consecraverant, Caes.: c. aram in litore, Cic.: aram fortunae salutaris pro reditu meo in urbem senatus consecravit, Monum. Ancyr. tab. 2. lin. 27 sq. – m. in (bei) u. Abl., locum in condendis urbibus certis circa terminis c., Liv.: equorum greges in traiiciendo Rubicone, Suet. – mit Dat. (wem?), aedem tonanti Iovi, Suet.: Dianae templum, Mela: delubra Menti et Virtuti et Fidei, Cic.: sedem deo, Curt.: totam Siciliam Cereri et Liberae, Cic.:
    ————
    Marti insulam, Mela: hunc lucum tibi dedico consecroque, Priape, Catull.: c. Martis manubias Musis, Cic.: spolia Iovi Feretrio, Val. Max.: tres gladios Marti Ultori, Suet.: in eo loco Philaenis fratribus aras, Sall.: verb. candelabrum dare, donare, dicare, consecrare Iovi optumo maxumo, Cic. – Partic. Perf. Pass. m. Dat. comm. statt ab m. Abl., ara Octavio (von Okt.) consecrata, Suet.: Campus Stellatis maioribus (von den V.) consecratus, Suet. – u. bl. Partic. Perf. Pass. cōnsecrātus, geheiligt, geweiht, heilig (Ggstz. profanus), locus, Cic.: termini, Liv.: Cupido (als Statue), Cic.: consecratis (verbis) utendum est, Quint. – m. Prädik.-Akkus. im Partic. Fut. Pass., Christo se consecrare regendos, Prud. c. Symm. 1, 565. – b) übtr., weihen, in qua (patria) nostra omnia ponere et quasi consecrare debemus, auf dessen Altar als Opfer legen, Cic. de legg. 2, 5. – m. Dat. (wem?), qui certis quibusdam destinatisque sententiis quasi addicti et consecrati sunt, gleichs. sklavisch zugetan u. zu eigen gegeben sind, Cic. Tusc. 2, 5. – 2) den unterirdischen Göttern weihen, der Strafe (Rache) der Götter anheimgeben od. preisgeben, a) eig., auch m. Abl. (durch) u. m. Dat. (wem?), bei strafbarer Übertretung eines Gesetzes, cum caput eius, qui contra fecerit, consecratur, verflucht wird, Cic. Balb. 33. – bei Gelübden, te tuumque caput sanguine hoc consecro, Liv. 3, 48, 5. – bei Schwüren, quibus (ver-
    ————
    bis) caput suum, domum suam, si scienter fefellisset, deorum irae consecraret, Plin. pan. 64, 3. – bei Kriegserklärungen, Dis pater Veiovis manes... uti vos eas urbes agrosque capita aetatesque eorum devotas consecratasque habeatis, alte Formel bei Macr. sat. 3, 9. § 10. – b) übtr., der Rache jmds. als Opfer weihen od. preisgeben, esse (se) iam consecratum Miloni, Cic. de har. resp. 7.
    II) heilig sprechen = leb. Wesen u. lebl. Ggstde. für göttlich od. heilig erklären, zur Gottheit erheben, vergöttern, heiligen, die göttliche Weihe geben u. dgl., 1) im allg.: a) eig.: Liberum cum Cerere Liberaque, Cic.: Romulum, Liv. epit.: aëra Iunonis nomine, Cic.: apud Memphim bovem Apim, Suet.: nullam beluam nisi ob aliquam utilitatem, Cic.: beluas propter beneficium, Cic. – mentem, fidem, virtutem, concordiam c. et publice dedicare, Cic.: alcis virtutes c. et in deorum numero collocare, Cic.: c. origines suas et ad deos referre auctores, Liv.: honos hominis deorum religione consecratus, Cic.: marito consecratissimo, Corp. inscr. Lat. 6, 3331. – besonders von der Vergötterung (Apotheose) der römischen Kaiser und ihrer Familienglieder, c. Claudium, Suet.: defunctam (matrem) prohibuit consecrari, Suet.: consecrati principes, Suet. – b) übtr.: α) heiligen = unverletzlich-, unantastbar machen, hanc opinionem in illo sanctissimo Hercule consecratam videmus, Cic.:
    ————
    vetera iam ista et religione omnium consecrata, Cic. – β) dem Ruhme nach heiligen = unsterblich machen, verewigen, gew. mit Abl. (durch), amplissimis monumentis memoriam nominis sui, Cic.; vgl. virorum fortium memoriam honore deorum immortalium consecratam, Cic.: (Socratis) ratio disputandi Platonis memoriā et litteris consecrata, Cic. – m. ad od. in (bis zu) u. Akk., (ii viri) prope ad immortalitatis et religionem et memoriam consecrantur, Cic.: reges maximi et potentissimi ob merita virtutum suarum in memoriam sunt consecrati, Curt. – 2) prägn.: a) ein leb. Wesen als Gottheit zuteilen, -zuweisen, m. Dat. (wem?), cuiusque generis beluas numero consecratas deorum, Cic. de rep. 3, 14: u. Olympiada immortalitati, Curt. 9, 6 (26), 26; 10, 5 (18), 30. – b) jmdm. etw. als etw. Göttliches zuweisen, -zuschreiben, cur... corporis curandi tuendique causā quaesita sit ars atque eius utilitas deorum immortalium inventioni consecrata, ihr Nutzen, d.i. sie (die Kunst) wegen ihres Nutzens der Erfindung der unst. G. als etwas Göttliches zugeschrieben wird, Cic. Tusc. 3, 1: Herculem modo et Patrem Liberum consecratae immortalitatis exempla referebas, führtest als Beispiel der Erhebung unter die Unsterblichen an, Curt. 8, 5 (19), 16. – übtr., beneficium elegantissimo carmine aeternitati c., der Ewigkeit zuweisen = verewigen, Val. Max. 1, 7. ext. 3. – c) als heilig erkennen u. bekennen, heiligen, sit
    ————
    deus nobis non in templis, sed in corde consecratus, Lact. de ira dei 23, 28: secum habeat deum semper in corde consecratum, quoniam ipse est dei templum, Lact. 6, 25, 15: nonne deus melius in nostra dedicandus est mente, in nostro immo consecrandus est pectore? Min. Fel. Oct. 32, 2.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > consecro

  • 70 deus

    deus, ī (im Nom. Plur. dei, dii, gew. di, Genet. Plur. deorum u. deûm, Dat. Plur. deis, diis, gew. dis, s. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 1. S. 161 ff. u. Georges Lexik. d. lat. Wortf. S. 210; in Inschr. auch diibus u. dibus, s. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 1, S. 190 [Abl. diibus auch *Petron. 44, 16 B.]; Vokat. Sing. deus, erst spätlat. dee, s. Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 1. S. 133), m. (verwandt mit θεός), der Gott, die Gottheit, I) eig.: deus hospitalis, Plaut.: di hospitales, Tac.: deus marinus, Serv. Verg. Aen. 1, 144 u. Varro bei Serv. Verg. Aen. 5, 824: di marini, Porphyr. Hor. od. 1, 5, 12: dea marina, Serv. Verg. Aen. 1, 144: di, quibus est imperium pelagi, Verg.: deus verus (Ggstz. dei falsi), Lact.: sospitalis et medicus deus (v. Äskulap), Macr.: deus pater et deus filius (v. Christus), Lact.: deus maritus, deus pastor, deus commeator, fabricator deus, aedificator mundi deus, Apul. (s. Koziol Stil des Apul. S. 258): unus illis deus nummus est, Hadr. imp. bei Vopisc. Sat. 8, 6: deum unum colere, praedicare (predigen), Lact.: multos ac falsos deos colere (Ggstz. uni et vero deo supplicare), Lact.: suos aut novos alienigenas deos colere, Cic.: alqm ut deum colere, Cic.: reges suos inter deos colere, Curt.: naturam tamquam deum sequi, Cic.: naturam quasi deum ducem subsequi, Cic.: tum sapientiae vocem audire videar eique quasi dei paream, Cic.: ab
    ————
    Iove optimo maximo ceterisque dis deabusque immortalibus pacem ac veniam peto, Cic.: homines sumus, non dei, Petron.: dis carus ipsis, Hor.: di hominesque, alle Welt, Cic. u.a. – v. weibl. Gottheiten, ducente deo, v. der Venus, Verg.: nec dextrae erranti deus afuit, v. der Alekto, Verg.: audentes deus ipse iuvat, v. der Fortuna, Ov.; vgl. Burmann Anthol. Lat. 3, 240, 4. Wagner Verg. Aen. 2, 632. – Besondere Verbindungen: a) Ausrufungsformeln: di, Ter.: di od. di boni, Ter. u. Cic. (s. Spengel Ter. Andr. 338): (pro) di immortales, Komik. u. Cic., di (obsecro) vostram fidem, weiß Gott (ma foi), Komik. (s. Brix Plaut. trin. 591): pro deûm atque hominum fidem, Ter. u. Cic.: elliptisch pro deûm immortalium, Ter. – b) Formeln des (freundlichen oder feindlichen) Wunsches, der Begrüßung, Beteurung u. dgl., di bene vortant! Gott schenke sein Gedeihen! Plaut. u. Ter.: di melius duint (dent) ! Ter., od. di meliora ferant! Tibull., od. bl. di meliora! Cic., od. di melius! Ov., d.i. das wolle Gott nicht! behüte Gott! Gott bewahre! di meliora piis (sc. dent)! Gnade, o Götter, den Frommen! Verg.: di tibi faciant bene! Plaut.: dent tibi di multa bona! Komik.: di tibi omnia omnes semper optata offerant! Plaut.: di te servassint mihi, Plaut.: di te perduint, Komik.: di me perdant (perduint), infelicitent, si etc., Gott straf mich, wenn usw., Komik. (s. Brix Plaut. mil. 833): di te ament
    ————
    (als Begrüßungsformel), Gott grüße dich! Plaut.: ita me di ament od. amabunt od. servent! so wahr mir Gott gnädig sein möge, als mir Gott helfe! Komik.: cum dis volentibus, mit Gottes Hilfe, Plaut.: u. so dis volentibus, Sall.: si di volent, Plaut., od. si di volunt, Cic.: si dis placet, so Gott will, Plaut. u. Liv.; häufig ironisch u. verächtlich = will's Gott, Ter., Cic. u.a.: vos rogo per deos superos inferosque, Inscr. – II) übtr.: a) v. ausgezeichneten Menschen, te in dicendo semper putavi deum, Cic.: audiamus Platonem quasi quendam deum philosophorum, Cic. – b) v. gütig schützenden, der Behüter u. Bewahrer, Schutzgott, P. Lentulus consul, parens, deus, salus nostrae vitae, fortunae, memoriae, nominis, Cic. post red. ad Quir. 11: P. Lentulus, cuius pater deus ac parens fortunae ac nominis mei, Cic. Sest. 144. – c) v. sehr glücklichen, deus sum, si hoc ita est, Ter.: sum deus, Plaut. – d) auch Benennung der Machthaber im Staate, deos quoniam propius contingis, d.i. Augustus u. Mäcenas, Hor. sat. 2, 6, 52: dah. seit der Kaiserzeit gew. Epitheton der Kaiser auf Münzen u. Inschriften. – deus einsilb., Plaut. Amph. prol. 53: deorum zweisilb., ibid. 45.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > deus

  • 71 fors

    fors, Abl. forte, f. (v. fero), nur im Nom. u. Abl. Sing. gebr., ein Ungefähr, blinder Zufall, I) appellat: 1) im allg.: sed haec ut fors tulerit, Cic.: fors fuit, ut etc., es traf sich usw., Gell.: fors fuat (i.e. sit), hoffentlich läuft es gut ab! Gott gebe Glück dazu! Ter.: dah. b. Spät. fors fuat, ut etc., Symm. u. Auson.: fors fuat an = forsitan (w. s.), Fronto u.a. Vgl. Hildebr. Apul. apol. 92. – verb. forte aliquando, Ter.: forte temere, auf gut Glück, Ter. u. Liv.: u. forte temere casu, Cic. – 2) insbes.: a) Abl. forte, von ungefähr, zufällig, einmal (Ggstz. consilio, industriā, prudens), Ter., Cic. u.a.: dah. bes. nach si, sin, ne, nisi u. dgl. = etwa, vielleicht, Cic. u.a. – aber si forte (sc. contingit) = εἰ τύχοι, im glücklichen Falle, wenn das Glück hold ist, Cic. de or. 3, 47; Mil. 104. – b) adv. fors = fortasse, vielleicht, sogar (s. Wagner Ter. heaut. 715. Ladew. Verg. Aen. 11, 50), Ter., Lucr., Verg. u.a.: fors et, vielleicht auch, Verg. Aen. 2, 139. – 3) fors fortuna, der glückliche Zufall, das gute Glück, forte fortunā, Plaut.: casu aut forte fortunā, Cic.: forte fortunā affuit, zum guten Glücke, Ter.: fortunāne an forte reperitur? Acc. fr. – II) personif., als Gottheit: dea Fors, das Ungefähr, Ov. fast. 6, 775: saeva Fors, Catull. 64, 170: u. bes. Fors Fortuna, das glückliche Ungefähr, aedes Fortis Fortunae, Liv. 10, 46, 14: Fortunae Fortis honores, Ov. fast. 6, 773: o Fortuna!
    ————
    o Fors Fortuna! Ter. Phorm. 841 u. bl. Fors, Varro LL. 5, 74.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > fors

  • 72 infundo

    īn-fundo, fūdī, fūsum, ere, I) hinein-, eingießen, hinein-, einschütten, hineinfließen (einströmen) lassen, im Passiv auch = sich ergießen, A) eig.: 1) im allg.: a) flüssige Körper, sincerum est nisi vas, quodcumque infundis acescit, Hor.: infantium fletum infuso lacte compescimus, Sen.: aquam sine modo infusam vomitu egerere, Curt.: Oceanus Atlanticum mare infundens (in das Mittelmeer), Plin.: aquam infuso paludis umore mitescere, Curt.: Ggstz., lacus ad margines plenus neque exhaustis aquis minuitur, neque infusis augetur, Plin. 2, 226. – mit in u. Akk., alqd in aliquod vas, Cic.: aquam in manus nivatam, Petron.: ceram in eam formam gypsi, Plin.: alci aurum in os, Plin.: mare in salinas, Plin.: oceanus infusus in multos sinus, Plin.: portus usque in sinus oppidi et ad urbis crepidines infusi, Cic. de rep. 1, 43. – mit Dat., vinum reticulo aut cribro, Sen.: lucernis occidentibus oleum, Petron.: sibi (aquam), Plin.: aurum suum statuis, Iustin.: Euphrates circa eam (Seleuciam) praefluenti infusus Tigri, Plin.: haud secus ac tectis urbis Vulcania pestis cum sese infudit, Sil. – b) nicht flüssige Körper, in vino veteri fabam, Pelagon. veterin. 6 in.: in singulos modios olivae salis cocti singulos sextarios, Colum. 12, 49, 10: aureos nummos largiter in sinum Danaës, Lact. 1, 11, 18: cum sol in aliquem clausum locum infusus est, hineingeströmt ist, Sen.
    ————
    nat. qu. 5, 1, 2. – 2) insbes.: a) als mediz. t. t., eingießen, einspritzen, alqd in aurem, Plin., in naribus, Plin.: alqd naribus, auribus, Plin.: acetum vulneri, Cels.: alqd per nares, Colum. u. Plin.: alqd per cornu, Colum., per cornu faucibus, Pelagon. veterin.: latices inserto cornu, Verg.: alqd vaso ligneo in os, Gargil.: alqd clystere, Plin.: u. so alqd ex inferiore parte, Cels. – b) als Trank od. Nahrung einschenken, einschütten, alci venenum, Cic. Phil. 11, 13: iumentis hordea lassis, Iuven. 8, 154. – c) prägn., eingießend füllen, ceris opus, Phaedr. 3, 13, 9: maius alci poculum, füllen, einschenken, Hor. epod. 5, 77. – B) übtr.: 1) im allg.: rebus lumen infundens suum, auf alle Dinge niederschauend, Sen. Hippol. (Phaedr.) 160: ita se in eius (fortunae) sinum infudit, ut etc., warf sich so dem Gl. in die Arme, Val. Max. 3, 4, 4: fluminis modo fortunis complurium sese repentinus infudit, untergrub, wie ein reißender Strom, das Glück vieler, Amm. 14, 5, 6: fortunae saevientis procellae tempestates alias rebus infudere communibus, führten anderes Ungemach über den Staat herein, Amm. 14, 1, 1. – 2) insbes., a) eine Menschenmenge einströmen lassen, gew. refl. se infundere od. passiv infundi medial = hinein-, einströmen, eindringen, Esquilinā Collināque portā geminum urbi agmen, Flor.: se turmis agilibus, Amm.: hinc illa immensa agmina infusa, Curt.: dah. infusus populus, das zahl-
    ————
    reich versammelte, Verg. – b) die Rede, Töne od. abstr. Objekte gleichs. hineingießen, einflößen, einströmen-, eindringen (dringen) lassen, Passiv medial = einströmen, eindringen, orationem in aures, Cic.: aliquid eiusmodi auribus eius, Amm.: ex his quae didicit aliqua magorum sensibus, Amm.: per aures nunc voce nunc pectine cantum, Sil.: ea vitia in civitatem, Cic.: animas terrae, Ov.: infusa per artus mens, Verg.: animus aut infixus aut infusus in mundo, Cic.: Ggstz., nihil ex illius (Themistoclis) animo, quod semel esset infusum, umquam effluere potuisse, Cic. de or. 2, 300. – c) medial infundi im üblen Sinne, sich eindrängen, cum homines humiliores in alienum eiusdem nominis infunderentur genus, Cic. Brut. 62: cum in urbem nostram est infusa peregrinitas, Cic. ep. 9, 15, 2.
    II) hingießen, hinschütten, an od. auf od. über etw. gießen, -schütten, Passiv medial = sich ergießen, sich verbreiten, A) eig.: a) flüssige Körper, nimbum desuper, Verg.: merum super altaria, Suet.: largos umeris rores, Verg.: ceram rasis tabellis, Ov.: resinam sibi, über sich gießen (schütten), Auct. b. Alex.: caligo torrentis modo infusa terrae, Plin. ep.: amnis litori infusus, Mela: maria tot milibus passuum terrae infusa, Plin. – b) nicht flüssige Körper, pulverem, Catull.: generis eiusdem furfures, Colum.: gemmas litoribus (vom Meere), Curt.: ingentem vim sa-
    ————
    gittarum ratibus, die Fl. mit einem gewaltigen Pfeilregen überschütten, Curt.: nix infusa, Verg.: ignis infnsus, Liv.: tepor solis infusi, Plin. ep.: iam sole infuso, mit Aufgang der S., Verg.: nudos umeris infusa capillos, mit über die Sch. herabwallenden H., Ov. – B) übtr.: a) (poet.) infusus mit Dat. v. Pers. = hingegossen, hingestreckt in od. an usw., gremio, Verg.: collo mariti, den G. umschlingend, Ov. – b) etw. Gutes od. Schlimmes gleichs. ausschütten über usw., decus victoriae modo abiectae urbis ruinis, Val. Max.: hos pueris monitus, Pers.: maiora detrimenta civitati, über den St. bringen, Iustin.: alci opprobrium, Ps. Quint.
    III) gießend befeuchten, begießen, benetzen, durchnässen, si uvam nimis imber infuderit, Pallad.: si lassus (bos) sub onere vehementer est infusus in pluvia, Veget. mul.: mit Abl., aceto napos, Colum.: antidoti eius affusione radices vitis, Pallad.: acido comam butyro, Sidon.: si pluviis infusa fuerint (fena), Pallad.: vino infusus (begossen) vel affusus (angegossen), v. Betrunkenen, Macr.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > infundo

  • 73 obirascor

    ob-īrāscor, īrātus, īrāscī, auf jmd. einen Ingrimm bekommen, ingrimmig werden, m. Dat., fortunae, Liv. u. Sen.: cessantibus, Apul.: oro quaesoque non obirascaris mihi, Claud. Mam. – absol., Apul. apol. 3. – Oft Partiz. obīrātus, a, um, ingrimmig, mit Dat., fortunae, Liv.: potentibus, Sen.: ambitio obirata rebus parum sibi cedentibus, Sen.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > obirascor

  • 74 perfugium

    perfugium, iī, n. (perfugio), die Zuflucht, der Zufluchtsort, das Asyl, perfugium et praesidium salutis, Cic.: perfugium portusque supplicii, Cic.: perfugium sibi habebant, Lucr.: ut Dianae Leucophrynae perfugium inviolabile esset, Tac.: alqm excludere a portu (bildl.) et perfugio, Cic.: illo desperatissimo perfugio uti, Cic.: nobilitatis auctoritatisque Democriti perfugio uti, Gell.: spes me tenet hunc locum consessumque vestrum... eius fortunae miserae multumque iactatae portum ac perfugium futurum, Cic.: hiemis (für den W.), non avaritiae (für die Habsucht) perfugium maiores nostri in sociorum atque amicorum tectis esse voluerunt, Cic. – Plur., perfugia annonae, Cic.: perfugia silvarum et paludium, Eumen. pan.: obstruere perfugia improborum, Cic.: intercludere perfugia fortunae, Cic.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > perfugium

  • 75 procella

    procella, ae, f. (procello), der heftige Sturm, der alles zu Boden wirft, I) eig. u. übtr.: 1) eig.: nimbi, procellae, turbines, Cic.: so auch pr. venti, Lucr. – 2) übtr., das heftige Anstürmen der Reiterei, der heftige Angriff, Liv., vollst. pr. equestris, Liv. u. Tac.: procellam equestrem excitare, einen Reiterangriff machen lassen, Liv.: primam procellam eruptionis sustinere non posse, Liv. – II) bildl.: procellae invidiarum, Cic.: procellae fortunae saevientis, Amm. u. Arnob.: procella temporis, Cic.: procellae civiles, Unruhen, Nep.: populares, tribuniciae, Liv.: eloquentiae, Heftigkeit, Quint.: so auch contionum, Quint.: circumspicite omnes procellas, quae impendent, nisi providetis, Cic.: alios ego vidi ventos, alias prospexi animo procellas, Cic.: procellam infligere rei publicae, über den St. heraufbeschwören, Val. Max.: primam periculi procellam parumper sustinere, Liv.: procellam temporis devitare, Cic.: celeri fugā procellam fortunae saevientis evadere, Apul.: non tranquillo navigamus, sed iam aliquot procellis submersi paene sumus, Liv.: Pharsalici campi, in quibus civilium bellorum detonuerunt procellae, Solin.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > procella

  • 76 relego

    1. re-lēgo, āvī, ātum, āre, I) fortschicken, wegschaffen, entfernen, A) eig. u. übtr.: 1) eig.: a) übh.: tauros procul atque in sola pascua, Verg.: alqm nymphae et nemori, Verg.: Catonem Cyprum, Cic. – b) als Strafe, verweisen, verbannen, filium ab hominibus, Cic.: filium rus, Cic.: alqm in exsilium, Liv.: alqm in Hispaniam ultra novam Carthaginem, Liv.: alqm in insulam, Vell. u. Tac.: die mildeste Art der Verbannung (s. relegatio), dah. relegatus, non exsul dicor in illo, Ov. trist. 2, 137; u. so ibid. 5, 11, 21; vgl. Ruperti Tac. ann. 3. 24 extr. – 2) übh.: a) verweisen, weit entfernen, bella, Lucan.: reiectiet relegati a ceteris, getrennt u. abgeschnitten, Caes.: terris gens relegata ultimis, Cic. poët. – b) von sich weisen, zurückweisen, Samnitium dona, Cic.: verba alcis, Ov.: ambitionem, Hor. – c) auf ein Buch od. einen Schriftsteller verweisen, ad auctores, Plin. 7, 8 (dafür Nep. Cat. 3, 5 delegare studiosos ad illud volumen). – d) auf jmd. zurückfallen lassen, wälzen, jmdm. zuschieben, beilegen, zuschreiben, im Passiv = auf jmd. zurückfallen, fortunae invidiam (das Gehässige) in auctorem, Vell.: rationem rectae honestaeque vitae ad philosophos, Quint.: omnia mala ad crimen fortunae, Quint.: interdum culpa in hominem relegatur, Quint. – m. Dat. (wem?), ornandi causas tibi relegat, Tibull. 4, 6, 5. – II) wiedervermachen, im Testa-
    ————
    mente, dotem, ICt.: usum fructum, ICt.
    ————————
    2. re-lego, lēgī, lēctum, ere, I) wieder zusammennehmen, zurücknehmen, -ziehen, 1) eig.: filo relecto, durch das Zurückwickeln des Fadens (der Ariadne), Ov. met. 8, 173: abies docilis relegi, Val. Flacc. 6, 237. – 2) übtr.: a) eine Örtlichk. wieder zurücklegen, wieder durchwandern, aquas Hellespontiacas, Ov.: vias, Val. Flacc.: iter, Ruf. Fest.: litora, zurückschiffen, Verg.: vestigia cursu, Claud.: Asiam, Tac. – b) etw. zurücknehmen, quae dederam supra (was ich oben zugestanden hatte), Pers. 5, 118. – II) (nach lego no. II) lesend, sprechend, denkend wieder durchgehen, a) lesend, α) wieder lesen, von neuem lesen, Troiani belli scriptorem, Hor.: scripta, Ov. – β) vorlesen, alci librum, Colum. 4, 1 in. – b) sprechend, suos sermone labores, Ov. met. 4, 570. – c) denkend, omnia diligenter retractare et tamquam rel., Cic. de nat. deor. 2, 72. – III) ablesen, lesen, tu qui Flaminiā transis, resta ac relege, Corp. inscr. Lat. 11, 654*.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > relego

  • 77 rota

    rota, ae, f. (altind. rátha-ḥ), das Rad, I) eig.: 1) im allg., vom Wagenrad, r. radiata, Varro: rota carri, Vulg.: orbes rotarum, Lucr. u. Plin.: axes rotarum, Plin.: vehiculum duarum rotarum, quattuor rotarum, Isid.: vehiculum altissimarum rotarum, Isid.: rotis plaustrorum teri (v. Getreide), Hieron. – v. Maschinenrad, r. aquaria, Cato u.a.: r. exhauritoria, Schöpfrad, Isid. gloss.: ne currente retro funis eat rotā, daß nicht, während das Rad vorwärts eilt, das Seil zurückschnellt, Hor. – 2) insbes.: a) das Rad = Folterrad der Griechen (griech. τροχός), in rotam ascendere, Cic.: membra praebere rotae, Sen. poët.: u. oft v. Rade des Ixion, Verg. u.a.: u. so rota orbis Ixionii, das kreisende Rad, der Umlauf des Rades, Verg. – b) das Rad der Töpfer, die Töpferscheibe, rota figuli, Sen. u.a.: rota figularis, Plaut.: rota figulina, Cael. Aur.: rota Cumana, Tibull.: currente rotā cur urceus exit? Hor. – c) die Rolle zum Fortschieben einer Last, alqd subiectis rotis (auf R.) traicere, Frontin. 1, 5, 7, propellere, Tac. hist. 4, 23: basim subiectis rotis (auf R.) facere, Vitr. 10, 13, 2. – II) übtr.: 1) das Rad am Wagen, meton. (bei Dicht.) a) = der Wagen selbst, pedibusve rotāve, Ov.: so auch Plur. rotae, Verg. u. Ov.: rotae leves, Verg.: rota Luciferi, Sonnenwagen, Tibull. – b) = die Pferde, Cynthia fraternis afflata rotis, Sil. 4, 483. – 2) von einem kreisför-
    ————
    migen Körper, bes. die Sonnenscheibe (griech. δίσκος), solis rota, Lucr. 5, 432: solis maior rota, Lucr. 5, 564: rota solis, Apul. met. 9, 28. Mythrogr. Lat. 3, 10. no. 10: – 3) der Kreis, gleichs. die Bahn, die ein Rad beschreibt, septima, die siebente Umfahrt im Zirkus, Prop.: anni, Kreislauf, Sen. – 4) ein Seefisch, das Rad, Plin. 9, 8. – III) bildl.: 1) vom Wechsel, von der Unbeständigkeit, des Glückes, fortunae rota, Cic.: versatur celeri fors levis orbe rotae, Tibull.: der Liebe, versor in amoris rota, auf der Liebesfolter, Plaut.: vinceris aut vincis; haec in amore rota est, Prop.: Fortunae volucris rota, adversa prosperis semper alternans, Amm. – 2) von dem ungleichen Versmaß (Hexameter u. Pentameter) der Elegie, rotae impares, dispares, Ov. art. am. 1, 264; ex Pont. 3, 4, 86.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > rota

  • 78 subeo

    sub-eo, iī, itum, īre, I) unter oder unten in etw. gehen, -kommen, -treten, sich ducken, kriechen, sich schmiegen, tauchen, 1) eig.: a) übh.: α) mit Praepp.: subit oras hasta per imas clipei, Verg. – β) m. Dat.: dumis, Sil.: luco, Verg. – als Träger, ingenti feretro, Verg.: subtemen, quod subit stamini, Verg. – γ) m. Acc.: virgulta, aquam, Curt.: paludem, aquas, Ov.: laterbras, Ov.: cavum, Hor.: operta telluris, Verg. – inter annos XIV tectum non subisse, Caes.: u. so tecta, Quint.: u. Ov.: mucronem, dem Schwerte unterlaufen, Verg. (vgl. im Bilde, omnia tela intenta in patriam, Cic.). – als Träger, iugum, sich (als Gespann) unter das J. schmiegen, Plin. (vgl. im Bilde, iagum imperii rigidā cervice, Curt.): ebenso currum, Verg.: onus dorso gravius, Hor. (vgl. im Bilde, onus subire et perferre, Ggstz. horrere, Hor.): verbera saeva, Ov.: und (im Bilde) vel contumeliarum verbera, Cic. – δ) absol.: umeris subibo, will mich unterbücken, Verg.: ille astu subit, bückt sich mit List, Verg. – als Träger, aura, subito, hebe mich auf, trage mich, Ov. – b) im obszönen Sinne: α) m. Dat.: liquido deo, Prop. – β) m. Acc.: iuvenes, Iuven. – 2) übtr., sich einer Sache (wie einer Last) unterziehen, etw. (wie eine Last) auf sich nehmen, über sich ergehen lassen, sich gefallen lassen, quamvis carnificinam, Cic.: quemque casum, Cic.: subitum casum,
    ————
    Caes.: condiciones, Tac.: parem cum ceteris condicionem fortunae, Cic.: summae crudelitatis famam, Cic.: poterisne eius orationis subire invidiam? Cic.: pro amico periculum aut invidiam, Cic.: vim atque iniuriam, Cic.: inimicitias, Cic.: iudicium, sich dem G. stellen, Liv.: iudicium multitudinis imperitae, Cic.: labores, Cic.: postremo ipsam mortem, Lact.: mortem aequo od. iniquo animo, Lact.: molem curae sponte, Plin. pan.: odium alcis, Cic.: offensionem, Cic.: non modo offensas, verum etiam simultates pro alqo aequo animo, Plin. ep. (u. so quantas contentiones, quantas etiam offensas subierimus, Plin. ep.): aut periculosas inimicitias aut infamiam sempiternam, Cic.: infamiae maculam, Iustin.: civitatis onus, Liv.: dupli poenam, Cic.: legis poenam, Nep.: minus sermonis subissem, Cic.: sub. maximas rei publicae tempestates, Cic.: subeunda dimicatio (sc. capitis) totiens, quot coniurati superessent, Liv.: auspicum verba, Tac.: subeundus usus omnium, es müssen praktische Erfahrungen in allem gemacht werden, Cic. de or. 1, 157 Piderit (wo Friedrich subeundus visus hominum, man muß den Menschen unter die Augen treten): procellarum incerta subeuntur, Augustin. serm. 351, 12 extr.
    II) nahend herangehen, A) an einen Punkt herangehen, herankommen, heranrücken, nach oben = aufrücken, aufsteigen, emporsteigen, 1) eig.: a)
    ————
    übh.: α) m. Praepp.: sub falas, Plaut.: sub orbem solis, vor die Sonne treten (v. Monde), Liv. – in latebras, Ov.: in adversum, Liv.: in adversos montes, Liv. – ad montes, ad vallum, ad urbem, Liv. – aqua subit in caelum, Plin. – β) m. Dat.: muro, Verg.: portu Chaonio, Verg. – γ) mit Acc.: collem, Hirt. b.G.: muros, Liv.: Anxur impositum saxis, Hor.: medium orbem, sich nahen (v. der Nacht), Verg.: terram, hinter die Erde treten (v. Monde), Curt.: aqua subit altitudinem exortus sui, steigt hinan, Plin. – poet., eine Person angehen, precibus tonantem, Stat.: u. so subit illa minantem, Stat. – feindlich = angreifen, Herbesum, Verg. – δ) absol.: pone subit coniunx, hinter mir wandelt, Verg.: subit ipse meumque explet opus, Ov.: quae (aqua) subire potuerit, aufsteigen, Plin. – v. Gewächsen usw. = aufgehen, aufsprossen, ne subeant herbae, Verg.: altera barba subit, Mart. – b) nach und nach-, langsam-, unvermerkt herangehen, sich heranschleichen, sich einschleichen, α) m. Acc.: thalamos pudicos, Ov.: furtim lumina fessa (vom Schlafe), Ov. – β) absol.: acrius illa (puella) subit, Prop.: an subit (amor), Ov. – im guten Sinne, venae subeunt, zeigen sich weniger aufgeregt, Cels. – c) v. Gewässern = an od. unter einen Ort dicht herantreten, einen Ort bespülen, ubi maxime montes Crotonenses Trasumennus subit, Liv.: ea (litora) subit ac circumluit pelagus, Mela: subit tum
    ————
    ripam mare, Mela: hinc simul mare, quod Ciliciam subit, Curt.: radices eius (petrae) Indus amnis subit, Curt. – d) v. Örtl., sich erheben, quā vero ipsa (regio) subit ad Medos, Plin. 6, 115. – 2) übtr.: a) übh., unter etwas od. jmd. kommen, α) m. sub u. Akk.: omnes sententiae vorbaque omnia, quae sunt cuiusque generis maxime illustria, sub acumen stili subeant et succedant necesse est, Cic. de or. 1, 151. – β) mit Acc.: clarum subit Alba Latinum, kommt unter L. (= unter die Herrschaft des L.), Ov. – b) zu einer Tätigkeit herangehen, sich einer Sache unterziehen, etw. übernehmen, α) m. Acc.: invicem proelium, Liv. – β) (poet.) m. Infin.: tela pellere, Stat.: torquere carinam, Claud. – γ) absol.: velut imperio aut ratione per vices subeunt (elephanti), treten ein, lösen sich (im Angriff) ab, Plin. 8, 23. – c) v. Zuständen = jmd. überkommen, ankommen, überfallen, befallen, erfassen, ergreifen, beschleichen, α) m. Dat.: subeunt mihi fastidia cunctarum, Ov.: ne subeant animo taedia iusta tuo, Ov. – β) m. Acc.: sera paenitentia subiit regem, Curt.: subit me fragilitatis humanae miseratio, Plin. ep.: horror animum subit, quotiens recordor feralem introitum, Tac. – γ) m. folg. Infin., subit ira cadentem ulcisci patriam, Verg. Aen. 2, 575. – δ) absol., sich einstellen, eintreten, subeunt morbi tristisque senectus et labor, Verg. georg. 3, 67. – d) v. Gedanken usw. = jmd. überkommen, beschlei-
    ————
    chen = einfallen, in den Sinn-, in die Gedanken kommen, α) m. Dat.: subeant animo Latmia saxa tuo, Ov.: subituram vobis aliquando germanitatis memoriam, Liv.: m. folg. Infin., quae quotiens spectas subeat tibi dicere forsan ›quam procul a nobis Naso sodalis abest‹! Ov. – β) m. Acc.: subit animum regis memoria oraculo editae sortis, Curt.: subibat animos Parmenionis quoque fortuna, Curt.: mentem patriae subiit pietatis imago, Verg.: mit folg. Acc. u. Infin., quo in tractatu subit mentem non fuisse tum auctoritatem maculoso marmori, Plin.: cogitatio animum subiit indignum esse etc., Liv.: subibat inter haec animum LXXX fratres suos eodem die ab Ocho trucidatos, Curt.: quosdam misera subit cogitatio laborasse ipsos in titulum sepulcri, Sen. – m. folg. ut u. Konj., subit me (beschleicht mich) cura, ut quae tibi dicantur te digna sint, Plin. hist. nat. praef. § 11. – m. folg. indir. Fragesatz, subit deinde cogitatio animum, qui belli casus, quam incertus fortunae eventus communisque Mars belli sit, Liv.: mentem subit, quo praemia facto pararis, Ov. – γ) absol.: personae subeunt, Quint.: subiit cari genitoris imago, Ov. – m. folg. Infin. od. Acc. u. Infin., subiret cogitatio iam illa momento horae arsura, Liv.: subiit recordatio (es drängt sich mir die E. auf) egisse me iuvenem aeque in quadruplici, Plin. ep.: subit hanc arcana profanā detexisse manu, Ov.: subit antiquitatem mirari, Plin. – m. folg.
    ————
    Fragesatz, quid sim fuerimque subit, Ov.
    B) unmittelbar nach jmd. od. etw. herangehen, an jmds. od. einer Sache Stelle treten, für jmd. od. etw. eintreten, jmd. ablösen, auf jmd. od. etw. folgen, 1) eig.: α) m. Dat.: primae legioni tertia, dexterae alae sinistra subiit, Liv. – β) m. Acc.: furcas subiere columnae, Ov. – 2) übtr.: α) m. in u. Akk.: fugere pudor verumque fidesque; in eorum subiere locum fraudes etc., Ov. – β) absol.: pulchra subit facies, Ov.: subiit argentea proles, Ov. – Perf. subivit, Ov. fast. 1, 314. Stat. silv. 2, 1, 155. Apul. met. 4, 15: subivimus, Claud. imp. bei Tac. ann. 11, 24 Ritter (Halm u. Nipp. subiimus). Vgl. Georges Lexikon der lat. Wortformen S. 660.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > subeo

  • 79 fors

        fors fortis (only nom. and abl. except in the name Fors Fortuna), f    [1 FER-], chance, hap, luck, hazard, accident: Quod fors feret, feremus, T.: sed haec, ut fors tulerit: quam sibi sortem fors obiecerit, H.: uti quosque fors conglobaverat, S.: forte quādam Tiberis effusus, L.: Fors fuat pol! may it be so, T.—Person., the goddess of chance: Fors omnia versat, V.: dea Fors, O.—Esp., Fors Fortuna, Good Fortune, with a temple on the Tiber, outside of the city: aedis Fortis Fortunae, L.: Fortunae Fortis honores, O.: casu aut forte fortunā.—Ellipt.: for fors sit, it might happen, perchance, perhaps, peradventure: tu fors, quid me fiat, parvi pendis, T.: Et fors aequatis cepissent praemia rostris, Ni, etc., V.: nunc ille Fors et vota facit, V.; see also forte.
    * * *
    chance; luck, fortune; accident

    Latin-English dictionary > fors

  • 80 mandō

        mandō āvī, ātus, āre    [manus+2 DA-], to put in hand, deliver over, commit, consign, intrust, confide, commission: Bona nostra tuae fidei, T.: Hunc mandarat alendum regi, V.: his magistratūs, Cs.: novo homini consulatus mandatur, S.: fugae sese, betake himself to flight, Cs.: vitam istam fugae solitudinique: me humo, bury, V.: Fortunae cetera, O.: litteris, commit to writing: (fruges) conditas vetustati, i. e. suffer to grow old: senilīs iuveni partīs, H.— To send word, pass the word, enjoin, commission, order, command: ita mandatum est: haec, Iu.: siquid velis, Huic mandes, T.: L. Clodio mandasse, quae illum mecum loqui velles: Fortunae mandare laqueum, bid go and be hanged, Iu.: ut exploratores in Suebos mittant, Cs.: mandat, quibus rebus possent, opes confirment, S.: huic mandat, Remos adeat, Cs.: mandat fieri sibi talia, V.
    * * *
    I
    mandare, mandavi, mandatus V
    entrust, commit to one's charge, deliver over; commission; order, command
    II
    mandere, mandi, mansus V
    chew, champ, masticate, gnaw; eat, devour; lay waste

    Latin-English dictionary > mandō

См. также в других словарях:

  • FORTUNAE — I. FORTUNAE Divinae Ins. Americae Sept. versus terras Arct. ad ostium Orient. Freti Hudsonis, haud pridem ab Anglis detecta. II. FORTUNAE Templum in Campania inter Gales, et Teanum urbes erat …   Hofmann J. Lexicon universale

  • FORTUNAE Comes — cognom. Ludovici Cerdani Com. Clarimontis Alphonsi cognom. Exheredis, e Castellae Regibus nepotis, cui Clemens VI. P. P. Ins. Canarias, olim Fortunatas dictas, adtribuit eâ lege, ut batbaris gentibus Christianae religionis lumen inferri curaret.… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Fortunae filius. — См. Счастливчик …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • fortunae-hibernae —   L. luck of the Irish. The type specimen was grown at Royal Botanic Gardens, Kew, from soil brought to England from Tasmania by Lord Talbot de Malahide (1912–1973) an Irish peer …   Etymological dictionary of grasses

  • SORS Fortunae — apud Minucium Fel. Octavio; Nec de Fato quisquam aut solatium captet, aut excuset; eventum sit Sortis Fortunae, mens tamen libera est etc. Ubi MS. longe melitis illis, qui Fortis Fortunae legunt. Nullus enim huius Romanorum Deae hic locus: sed… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • TEMPLUM fortunae Praenestes — fuit alias celebertimum, et ipsô Syllâ vetustius, prope Praenestem urbem Latii. Sed et huius nostris temporibus pars aliqua spectanda simulque admiranda temanet in crypta quadam, quae ad inferiores cellas aedium Episcopi abscondita est. Illius… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • De remediis utriusque fortunae — Phisicke Against Fortune book cover 1579 De remediis utriusque fortunae is a collection of 253 Latin dialogues written by the humanist Francesco Petrarca (1304 1374), commonly known as Petrarch. In 1579 the dialogues were translated into English… …   Wikipedia

  • INSULA Fortunae divinae — I. INSULA Fortunae divinae De Goede Fortuyns Eyland, ins. est parva et oblonga Oceani Indici, prope oram Occid. Sumatrae ins. a qua 30. leucis Germanicis distat in occas. uti et 20. a Nassavia Ins. II. INSULA Fortunae divinae Iland of Good Fotuyn …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Rota Fortunae — The Wheel of Fortune, or Rota Fortunae , is a concept in medieval and ancient philosophy referring to the capricious nature of Fate. The wheel belongs to the goddess Fortuna, who spins it at random, changing the positions of those on the wheel… …   Wikipedia

  • BONAE Fortunae — maris Eoi Insul. Ptol. nunc Borneo, Mercat. Vide ibi …   Hofmann J. Lexicon universale

  • FANUM Fortunae — vulgo Fano, urbs Episcopal. Duc. Urbinatis sub Pontif. ubi Fanum olim caecae huic Deae. Ibi Arcus triumphalis marmoreus, 30. cubitorum, Italiae totius magnificentissimus. Inter Pisaurum ad Occas. 5. Senogalliam ad Ort. 15. m. p. Leand. desc. Ital …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»