-
1 fidelis
fĭdēlis, e, adj. [1. fides], that may be trusted or relied upon, trusty, faithful, sincere, true (class.; syn. fidus).I.Prop.A.Adj., constr. absol., with dat., or with in and acc.(α).Absol.:(β).cum et civis mihi bonus et firmus amicus ac fidelis videretur,
Cic. Cael. 6, 14: doctus, fidelis, Suavis homo, etc., Enn. ap. Gell. 12, 4 (Ann. v. 249 ed. Vahl.):boni fidelesque socii,
Liv. 22, 37, 4; 9, 2, 5; 29, 7, 2; 22, 37, 4 Drak. N. cr.; cf.:sociis multo fidelioribus utimur,
Cic. Att. 5, 18, 2:est urbs Massilia fortissimorum fidelissimorumque sociorum,
id. Font. 1, 3:fidelissima conjux,
id. Q. Fr. 1, 3, 3:medicus multum celer atque fidelis,
Hor. S. 2, 3, 147:minister,
id. C. 4, 4, 3:seu visa est catulis cerva fidelibus,
id. ib. 1, 1, 27:multorum opes praepotentium excludunt amicitias fideles,
Cic. Lael. 15, 54:consilium,
id. Agr. 2, 2 fin.; cf. id. Clu. 31, 85:opera,
id. Caecin. 5, 14; cf.:operā Commii fideli atque utili,
Caes. B. G. 7, 76, 1:cura,
Ov. H. 1, 104:silentium,
Hor. C. 3, 2, 25:desideria (patriae),
id. ib. 4, 5, 15:lacrimae,
i. e. true, genuine, Ov. H. 14, 127.—With dat.:(γ).qui (Cn. Pompeius) unum Deiotarum fidelem populo Romano judicavit,
Cic. Phil. 11, 13, 34:cave tu illi fidelis potius fueris quam mihi,
Plaut. Aul. 4, 2, 11:illi fuisti quam mihi fidelior,
id. Capt. 3, 5, 58:habere aliquem fidelem sibi,
id. Bacch. 3, 3, 87:quem sibi fidelem arbitrabatur,
Caes. B. G. 4, 21, 7; Hor. Ep. 2, 2, 1; Quint. 11, 2, 42.—With in and acc.:b.quam fideli animo et benigno in illam fui,
Ter. Hec. 3, 5, 22; cf. Cic. Mil. 10, 29:in amicos,
Sall. C. 9, 2 (others read: in amicis, v. Kritz. ad h. 1.).—Subst.: fĭdēlis, is, m., a trusty person, a confidant:II.si quem tuorum fidelium voles, ad me mittas,
Cic. Fam. 4, 1, 2.Transf., in gen., of things, to be depended upon, sure, safe, strong, firm, durable (rare but class.):I. (α).nam et doctrina et domus, et ars et ager etiam fidelis dici potest: ut sit, quomodo Theophrasto placet, verecunda tralatio,
Cic. Fam. 16, 17, 1:in nave tuta ac fideli,
id. Planc. 41, 97:lorica,
Verg. A. 9, 707:portus,
Ov. Tr. 4, 5, 5:materies terebinthi ad vetustatem,
Plin. 13, 6, 12, § 54;structura,
Front. Aquaed. 123:rimis explendis fidelior pice,
Plin. 16, 36, 64, § 158:fidelissimum glutinum,
id. 28, 17, 71, § 236.—Hence, adv., in two forms: fĭdē-lĭter (class.) and fĭdēle (ante- and postclass.).Form fideliter:(β).constanter et fideliter in amicitia alicujus permanere,
Liv. 33, 35, 9:vivere simpliciter, fideliter vitaeque hominum amice,
Cic. Off. 1, 26, 92:obtestatur per sua antea fideliter acta, etc.,
Sall. J. 71 fin.:aliquid fideliter curare,
Cic. Att. 15, 20, 4: valetudini inservire, Tiro ap. Cic. Fam. 16, 17, 1:colere amicos,
Plin. Ep. 7, 31, 5:discere artes ingenuas,
Ov. P. 2, 9, 47:retinent commissa (aures),
Hor. Ep. 1, 18, 70; cf.:ejus (memoriae) duplex virtus, facile percipere et fideliter continere,
Quint. 1, 3, 1:exstincta parum fideliter incendia,
Flor. 3, 5 med. —Form fidele:b.fac fidele sis fidelis,
Plaut. Capt. 2, 3, 79: militare, Prud. steg. 10, 428. —Comp.:c.quo propior quisque est servitque fidelius aegro,
Ov. M. 7, 563; Plin. Ep. 6, 24, 3.—Sup.: ut is optime te laudasse [p. 746] videatur, qui narraverit fidelissime, Plin. Pan. 56, 2.—2.(Acc. to II.) Surely, strongly, firmly: per quorum loca fideliter mihi pateret iter, Planc. in Cic. Fam. 10, 23, 2:oratoris futuri fundamenta fideliter jacere,
Quint. 1, 4, 5:quod fideliter firmum est, a primis statim actionibus arripere optimum est,
firmly grounded, id. 6, 4, 14; cf. Gell. 15, 2, 6.— Comp.:qui quartanum passus convaluerit, fidelius constantiusque postea valiturum,
Gell. 17, 12, 3:memoriae inhaerere fidelius,
Quint. 10, 6, 2; cf. id. 10, 3, 2.— Sup.:fortunae inaurato fidelissime simulacro,
very solidly, durably, Plin. 33, 3, 19, § 61.
См. также в других словарях:
Список латинских фраз — В Викицитатнике есть страница по теме Латинские пословицы Во многих языках мира, в том числе в … Википедия