Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

fūrtō

  • 1 furto

    fūrtō adv. [ furtum ]
    тайком, втайне V, PM etc.

    Латинско-русский словарь > furto

  • 2 fūrtō

        fūrtō adv.    [furtum], by stealth, secretly: tibi cognita, O.: (obsides) subduxistis, L.

    Latin-English dictionary > fūrtō

  • 3 furto

    furtum, i, n. [fur], theft, robbery (class. and freq.; syn.: latrocinium, raptum).
    I.
    Lit.: fures privatorum furtorum in nervo atque in compedibus aetatem agunt: fures publici in auro atque in purpura, Cato ap. Gell. 11, 18, 18: SI NOX FVRTVM FACTVM SIT, SI IM OCCISIT IVRE CAESVS ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Macr. S. 1, 4:

    verba sunt Sabini... Qui alienam rem adtrectavit, cum id se invito domino facere judicare deberet, furti tenetur. Item alio capite: Qui alienum tacens lucri faciendi causa sustulit, furti obstringitur, sive scit cujus sit, sive nescit,

    Gell. 11, 18, 20 sq.; cf. Gai Inst. 3, 195; 197; Just. Inst. 4, 1, 1:

    furtum facere (alicui),

    Plaut. Rud. 4, 3, 15; 18:

    Strato domi furtum fecit,

    Cic. Clu. 64, 179; Quint. 3, 6, 49; 5, 10, 16; Dig. 47, 2, 69 et saep.:

    furti se et illum astringere,

    Plaut. Rud. 4, 7, 34; cf.:

    furti se alligare,

    Ter. Eun. 4, 7, 39:

    in furto comprehensus,

    Caes. B. G. 6, 16 fin.:

    furti teneri,

    Dig. 47, 2, 78:

    furti agere, ib.: furti condemnare,

    Gell. 11, 18, 24:

    furti reus,

    Quint. 4, 2, 51; 7, 2, 29 et saep.:

    furtum erat apertum: cujus rei furtum factum erat?

    Cic. Rosc. Com. 9, 26 sq.:

    ubi oves furto periere,

    Hor. Ep. 1, 7, 86:

    callidum (Mercurium), quicquid placuit, jocoso Condere furto,

    id. C. 1, 10, 8.—
    II.
    Transf.
    A.
    Concr., a stolen thing:

    quae (furta) sine portorio Syracusis erant exportata,

    Cic. Verr. 2, 2, 70, § 171:

    quid est turpius ingenuo quam in conventu maximo cogi furtum reddere,

    id. ib. 2, 2, 24, §

    58: dum (puer) furta ligurrit,

    Hor. S. 2, 4, 79.—
    B.
    A secret action, crafty deceit, trick, artifice, stratagem (mostly poet. and in post-Aug. prose).
    1.
    In gen.: etiam si, quid scribas, non habebis, scribito tamen, ne furtum cessationis quaesivisse videaris, a secret excuse, pretext, Q. Cic. ap. Cic. Fam. 16, 26, 2:

    nec obsides, pignus futuros furto et fraude agendae rei, posceret,

    Liv. 43, 10, 3; cf.:

    haud furto melior, sed fortibus armis,

    Verg. A. 10, 735:

    furto, non proelio opus esse,

    Curt. 4, 13; 4, 4, 15; cf.

    also: furtum armorum,

    Sil. 17, 91:

    (fugam) abscondere furto,

    Verg. A. 4, 337:

    furto laetatus inani,

    id. ib. 6, 568:

    nec semel ergo mihi furtum fecisse licebit?

    i. e. to eat in secret, Mart. 5, 50, 5.— In plur.:

    furtis incautum decipit hostem,

    Ov. M. 13, 104: furta belli, Sall. Fragm. ap. Serv. Verg. A. 11, 515; and ap. Non. 310, 15 (Hist. 1, 86 Dietsch); Verg. A. 11, 515.— Hence,
    b.
    furtō, adv., i. q. furtim, by stealth, secretly, = lathra:

    non ego sum furto tibi cognita,

    Ov. H. 6, 43: obsides Porsenae dedistis;

    furto eos subduxistis,

    Liv. 9, 11, 6:

    (hyaenae) gravidae latebras petunt et parere furto cupiunt,

    Plin. 8, 30, 46, § 108.
    2.
    In partic., stolen or secret love, intrigue (mostly in plur.):

    plurima furta Jovis,

    Cat. 68, 136 and 140; so in plur., Tib. 1, 2, 34; Prop. 2, 30 (3, 28), 28; Verg. G. 4, 346; Ov. M. 1, 606; 3, 7; 9, 558 al.:

    hoc certe conjux furtum mea nesciat,

    Ov. M. 2, 423; so in sing., id. ib. 1, 623; 3, 266; Verg. A. 6, 24; Sil. 7, 487; 13, 615 al.

    Lewis & Short latin dictionary > furto

  • 4 furtum

    furtum, i, n. [fur], theft, robbery (class. and freq.; syn.: latrocinium, raptum).
    I.
    Lit.: fures privatorum furtorum in nervo atque in compedibus aetatem agunt: fures publici in auro atque in purpura, Cato ap. Gell. 11, 18, 18: SI NOX FVRTVM FACTVM SIT, SI IM OCCISIT IVRE CAESVS ESTO, Fragm. XII. Tab. ap. Macr. S. 1, 4:

    verba sunt Sabini... Qui alienam rem adtrectavit, cum id se invito domino facere judicare deberet, furti tenetur. Item alio capite: Qui alienum tacens lucri faciendi causa sustulit, furti obstringitur, sive scit cujus sit, sive nescit,

    Gell. 11, 18, 20 sq.; cf. Gai Inst. 3, 195; 197; Just. Inst. 4, 1, 1:

    furtum facere (alicui),

    Plaut. Rud. 4, 3, 15; 18:

    Strato domi furtum fecit,

    Cic. Clu. 64, 179; Quint. 3, 6, 49; 5, 10, 16; Dig. 47, 2, 69 et saep.:

    furti se et illum astringere,

    Plaut. Rud. 4, 7, 34; cf.:

    furti se alligare,

    Ter. Eun. 4, 7, 39:

    in furto comprehensus,

    Caes. B. G. 6, 16 fin.:

    furti teneri,

    Dig. 47, 2, 78:

    furti agere, ib.: furti condemnare,

    Gell. 11, 18, 24:

    furti reus,

    Quint. 4, 2, 51; 7, 2, 29 et saep.:

    furtum erat apertum: cujus rei furtum factum erat?

    Cic. Rosc. Com. 9, 26 sq.:

    ubi oves furto periere,

    Hor. Ep. 1, 7, 86:

    callidum (Mercurium), quicquid placuit, jocoso Condere furto,

    id. C. 1, 10, 8.—
    II.
    Transf.
    A.
    Concr., a stolen thing:

    quae (furta) sine portorio Syracusis erant exportata,

    Cic. Verr. 2, 2, 70, § 171:

    quid est turpius ingenuo quam in conventu maximo cogi furtum reddere,

    id. ib. 2, 2, 24, §

    58: dum (puer) furta ligurrit,

    Hor. S. 2, 4, 79.—
    B.
    A secret action, crafty deceit, trick, artifice, stratagem (mostly poet. and in post-Aug. prose).
    1.
    In gen.: etiam si, quid scribas, non habebis, scribito tamen, ne furtum cessationis quaesivisse videaris, a secret excuse, pretext, Q. Cic. ap. Cic. Fam. 16, 26, 2:

    nec obsides, pignus futuros furto et fraude agendae rei, posceret,

    Liv. 43, 10, 3; cf.:

    haud furto melior, sed fortibus armis,

    Verg. A. 10, 735:

    furto, non proelio opus esse,

    Curt. 4, 13; 4, 4, 15; cf.

    also: furtum armorum,

    Sil. 17, 91:

    (fugam) abscondere furto,

    Verg. A. 4, 337:

    furto laetatus inani,

    id. ib. 6, 568:

    nec semel ergo mihi furtum fecisse licebit?

    i. e. to eat in secret, Mart. 5, 50, 5.— In plur.:

    furtis incautum decipit hostem,

    Ov. M. 13, 104: furta belli, Sall. Fragm. ap. Serv. Verg. A. 11, 515; and ap. Non. 310, 15 (Hist. 1, 86 Dietsch); Verg. A. 11, 515.— Hence,
    b.
    furtō, adv., i. q. furtim, by stealth, secretly, = lathra:

    non ego sum furto tibi cognita,

    Ov. H. 6, 43: obsides Porsenae dedistis;

    furto eos subduxistis,

    Liv. 9, 11, 6:

    (hyaenae) gravidae latebras petunt et parere furto cupiunt,

    Plin. 8, 30, 46, § 108.
    2.
    In partic., stolen or secret love, intrigue (mostly in plur.):

    plurima furta Jovis,

    Cat. 68, 136 and 140; so in plur., Tib. 1, 2, 34; Prop. 2, 30 (3, 28), 28; Verg. G. 4, 346; Ov. M. 1, 606; 3, 7; 9, 558 al.:

    hoc certe conjux furtum mea nesciat,

    Ov. M. 2, 423; so in sing., id. ib. 1, 623; 3, 266; Verg. A. 6, 24; Sil. 7, 487; 13, 615 al.

    Lewis & Short latin dictionary > furtum

  • 5 furtum

    fūrtum, ī, n. (fur), der Diebstahl, I) eig. u. meton.: A) eig.: furtum facere, einen Diebstahl begehen, stehlen, Cic. u.a.; u. vom literarischen Diebstahle, Tert.: furtum facere alcis rei, etwas stehlen, Cic.: alci furtum facere, jmd. bestehlen, ICt.: duo furta facere, ICt.: furti damnari, Cic.: foedera solvere furto, i.e. raptu (Helenae), Verg. – B) meton., der Diebstahl = das Gestohlene, navis onusta furtis, Cic.: furta reddere, Cic.: furta ligurrire, Hor.: furtum profiteri (beim Zollamt deklarieren), Ps. Quint. decl. – II) übtr., geheime Handlung, A) im allg.: furto laetatus inani, Verg.: furtum facere, heimlich speisen, Mart. 5, 50, 5: dah. furto, insgeheim, verstohlen, Verg., Plin. u.a. (s. Burmann Ov. her. 6, 43). – B) insbes.: 1) verstohlene Liebschaft, heimliche Zusammenkunft der Verliebten, Verg., Tibull. u. Liv. – 2) der Diebskniff, Schelmstreich, Schlich, die Schelmerei, Gaunerei, das Gaunerstück, Verg. u. Ov. – oft von heimlichen, gegen den Feind vollführten Streichen, Hinterhalten, Überfällen u. dgl., der Handstreich, Streich, furta belli, Sall. fr. u. Verg., bellorum, Frontin. u. Amm.: furto, non proelio opus esse, Curt.: parva furta per occasionem temptantes, Liv.: hostis ultimam spem furto insidiarum temptans, Liv. Vgl. Weißenb. Liv. 21, 35, 10. Mützell Curt. 4, 4 (19), 15. – 3) ein geheimer Vorwand, cessationis, Q. Cic. in Cic. ep. 16, 26, 2. – / arch. Genet. furtei, Corp. inscr. Lat. 1, 206, 110.

    lateinisch-deutsches > furtum

  • 6 furtum

    fūrtum, ī, n. (fur), der Diebstahl, I) eig. u. meton.: A) eig.: furtum facere, einen Diebstahl begehen, stehlen, Cic. u.a.; u. vom literarischen Diebstahle, Tert.: furtum facere alcis rei, etwas stehlen, Cic.: alci furtum facere, jmd. bestehlen, ICt.: duo furta facere, ICt.: furti damnari, Cic.: foedera solvere furto, i.e. raptu (Helenae), Verg. – B) meton., der Diebstahl = das Gestohlene, navis onusta furtis, Cic.: furta reddere, Cic.: furta ligurrire, Hor.: furtum profiteri (beim Zollamt deklarieren), Ps. Quint. decl. – II) übtr., geheime Handlung, A) im allg.: furto laetatus inani, Verg.: furtum facere, heimlich speisen, Mart. 5, 50, 5: dah. furto, insgeheim, verstohlen, Verg., Plin. u.a. (s. Burmann Ov. her. 6, 43). – B) insbes.: 1) verstohlene Liebschaft, heimliche Zusammenkunft der Verliebten, Verg., Tibull. u. Liv. – 2) der Diebskniff, Schelmstreich, Schlich, die Schelmerei, Gaunerei, das Gaunerstück, Verg. u. Ov. – oft von heimlichen, gegen den Feind vollführten Streichen, Hinterhalten, Überfällen u. dgl., der Handstreich, Streich, furta belli, Sall. fr. u. Verg., bellorum, Frontin. u. Amm.: furto, non proelio opus esse, Curt.: parva furta per occasionem temptantes, Liv.: hostis ultimam spem furto insidiarum temptans, Liv. Vgl. Weißenb. Liv. 21, 35, 10. Mützell Curt. 4, 4 (19), 15. – 3) ein geheimer Vorwand, cessationis, Q. Cic.
    ————
    in Cic. ep. 16, 26, 2. – arch. Genet. furtei, Corp. inscr. Lat. 1, 206, 110.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > furtum

  • 7 prehendo

    prĕhendo (prendo), ĕre, endi, ensum - tr. - [st2]1 [-] prendre, saisir, atteindre; occuper (un lieu), s'emparer. [st2]2 [-] prendre à part (pour parler à qqn), arrêter, retenir, appréhender. [st2]3 [-] prendre sur le fait, surprendre. [st2]4 - intr. - prendre racine, pousser, lever.    - prehende furem, Petr.: au voleur!    - prehendere aliquem manifesto furto: prendre qqn en flagrant délit de vol.    - in furto ubi sis prehensus, Plaut.: chaque fois que tu as été pris en flagrant délit de vol.    - avec gén. aliquem mendaci prendere manufesto modo, Plaut.: prendre qqn en flagrant délit de mensonge.    - cum prehenderint semina, Pall.: quand les semences commenceront à lever.    - Argipus ulmum prenderat, Stat. Theb. 9: Argipus avait saisi un ormeau.    - prendit dexteram, seducit, rogat quid veniam Cariam, Plaut.: il me prend la main droite, me tire à l'écart et me demande pourquoi je viens en Carie.    - eā nocte speculatores prensi servi tres, Auct. B. Hisp. 20, 5: cette nuit-là on surprit trois esclaves en flagrant délit d'espionnage.
    * * *
    prĕhendo (prendo), ĕre, endi, ensum - tr. - [st2]1 [-] prendre, saisir, atteindre; occuper (un lieu), s'emparer. [st2]2 [-] prendre à part (pour parler à qqn), arrêter, retenir, appréhender. [st2]3 [-] prendre sur le fait, surprendre. [st2]4 - intr. - prendre racine, pousser, lever.    - prehende furem, Petr.: au voleur!    - prehendere aliquem manifesto furto: prendre qqn en flagrant délit de vol.    - in furto ubi sis prehensus, Plaut.: chaque fois que tu as été pris en flagrant délit de vol.    - avec gén. aliquem mendaci prendere manufesto modo, Plaut.: prendre qqn en flagrant délit de mensonge.    - cum prehenderint semina, Pall.: quand les semences commenceront à lever.    - Argipus ulmum prenderat, Stat. Theb. 9: Argipus avait saisi un ormeau.    - prendit dexteram, seducit, rogat quid veniam Cariam, Plaut.: il me prend la main droite, me tire à l'écart et me demande pourquoi je viens en Carie.    - eā nocte speculatores prensi servi tres, Auct. B. Hisp. 20, 5: cette nuit-là on surprit trois esclaves en flagrant délit d'espionnage.
    * * *
        Prehendo, prehendis, prehendi, prehensum, prehendere. Prendre. Dicimus et Prendo per syncopam. Cic.
    \
        Arentisque rosae quantum manus vna prehendat. Ouid. Une poignee de roses seiches.
    \
        Prehendere dexteram. Cic. Prendre par la main.
    \
        Prendo amicos, supplico, ambio domos. Plin. iunior. je fay la court à mes amis, et les supplie.

    Dictionarium latinogallicum > prehendo

  • 8 fūrtum

        fūrtum ī, n    [1 FER-], theft, robbery: domi furtum fecit: furti se adligare, T.: in furto comprehensus, Cs.: ubi oves furto periere, H.— A stolen thing: cogi furtum reddere: dum (puer) furta ligurrit, H.— A secret action, crafty deceit, trick, artifice, stratagem: hostibus parva furta temptantibus, L.: haud furto melior, V.: furto laetatus inani, V.: furtis decipit hostem, O.— Secret love, intrigue: narrare dulcia furta, V.: Hoc furtum nescire, O.: tauri, V.
    * * *
    theft; trick, deception; stolen article

    Latin-English dictionary > fūrtum

  • 9 furtum

    fūrtum, ī n. [ fur ]
    1) кража, воровство, хищение, похищение
    f. facere alicujus rei C — похитить что-л.
    2) краденая вещь (f. reddere, exportare C)
    3) тайное действие, тж. обман, хитрость (abscondere fugam furto V; vincere furto, non proelio QC; furta belli Sl, V etc.)

    Латинско-русский словарь > furtum

  • 10 prehendo

    (prēndo), prehendī (prēndī), prehēnsum (prēnsum), ere
    1) хватать, схватывать (aliquem manu C, QC; dextram Pl и dextrā V); ловить, поймать (servum fugitivum C; aliquem in furto Pl, furto AG и furti Pl, AG)
    aliquem cursu p. V — догнать кого-л.
    p. aliquem Ter, C — останавливать кого-л. (для разговора), обращаться к кому-л., заговаривать с кем-л.
    p. aliquem mendacii Pl — уличить кого-л. во лжи
    2) захватывать, завладевать (p. arcem V)
    4) ясно воспринимать, понимать ( rerum omnium naturam C)
    5) получать, т. е. пускать корни ( plantae prehendunt Pall)

    Латинско-русский словарь > prehendo

  • 11 comprehendo

    com-prehendo (zsgzg. com-prēndo), prehendī (prēndī), prehēnsum (prēnsum), ere, I) zusammenfassen, zusammenhalten = verbinden, vereinigen, a) übh.: easque ipsas (naves) malis antennisque de nave in navem traiectis ac validis funibus velut uno inter se vinculo illigatis comprendit, Liv. – v. lebl. Subjj., oras vulneris suturae comprehendunt, Cels. 7, 4. no. 3. – b) als mediz. t.t. = durch etw. binden, medicamentum melle, Scrib. 70 extr. u.a. Veget. mul. 6, 27, 1.

    II) befassen, begreifen, A) eig.: 1) = umfassen, umschließen, a) übh.: vulva non maior (est), quam ut manu comprehendatur, Cels. 4, 1. p. 122, 31 D. – b) umgebend umschließen = umgeben, α) einen Körper umschließen, umschlingen, umwickeln, v. Binden u. dgl., fascia caput umeri comprehendere debet, Cels.: quā (linum) comprehendit alvum, Cels.: multae membranulae venas et arterias comprehendunt, Cels.: articuli validis nervis comprehenduntur, Cels. – filo comprehensae venae, unterbundene, Cels. – β) einen Raum umgeben, einschließen, loca vallo, Frontin. 2, 11, 7. – c) in einen Raum aufnehmend, umfassen, begreifen, α) übh.: quas (nuces integras) uno modio comprehendere possis, Varr.: ovis non comprehendatur hieme (sc. stabulis), darf man nicht überwintern lassen, Col. – v. Raume selbst, circuitus rupis XXXII stadia comprehendit, Curt. – von der Tragweite eines Geschosses, quantum impulsa valet comprendere lancea nodo, Sil. 4, 102. – u. von der Tragweite eines chirurg. Instrum. usw., si vitium in angusto est, quod comprehendere modiolus (Trepan) possit, Cels.: fascia non vulnus tantum, sed paulum utrimque eius comprehendat, Cels. – β) v. Weibe, empfangen = schwanger werden (gew. concipere, griech. συλλαμβάνεσθαι), Cels. 5, 21. § 13.

    2) befassen = anfassen, erfassen, fassen, ergreifen, a) übh.: quid manibus (opus est), si nihil comprehendendum est? Cic.: c. ramos, Curt.: aures, Tibull.: supinum eum (puerum) et aversum, Cels.: alcis dextram, Val. Max.: carbonem duplici forcipe, Hier.: lanceam laevā, Curt.: sinistrā manu scrotum, Cels.: tura tribus digitis, Lact.: testam plano situ digitis, Min. Fel.: quantum manu comprehendet, Cels.: quantum tribus digitis comprehendi potest, Cels. – c. alqm faucibus (bei der Kehle), Val. Max.: alqm comā (beim H.), Dict.: guttura morsu, Lucan.: manum (Rüssel) elephantorum mordicus, Plin. – v. lebl. Subjj., α) v. Instrumenten, saepe enim forceps, cum dentem comprehendere non possit aut frustra comprehendat, os gingivae prehendit et frangit, Cels. 7, 12, 1. p. 287, 24 D. – β) v. Feuer, ignis robora comprehendit, Verg.: quae (flamma) igni alita oppidanorum sepulcra comprehendit, Curt.: incendium turres et cetera opera comprehendit, Curt. – im Passiv, opera flammā comprehensa, Hirt. b.G.: avidis comprehenditur ignibus agger, Ov.: im Zshg. ohne igni. od. flammā, comprehensa aedificia, comprehensae lautumiae et atrium regium, Liv. 26, 27. § 2 u. 3. – γ) v. Ggstdn., die Feuer fangen, hae (casae) celeriter ignem comprehenderunt, Caes.: c. longis crinibus ignem (v. einer Pers.), Verg. – im Passiv, flammā ab utroque cornu comprehensā naves sunt combustae quinque, Caes. – δ) v. Krankheit, comprehendi morbo toto corpore, Iustin.: comprendi pestiferā lue, Iustin. – ε) als t.t. der Gärtnersprache, v. Pflanzen = Wurzel fassen, bekleiben, c. terram, ICt.: absol., Col. u. Pallad. – v. Pfropfreis = einwachsen, absol., Varr. r.r. 1, 40, 6. – b) als Bittender jmds. Hand ergreifen, jmd. an der Hand fassen, comprehendunt utrumque et orant, ne etc., Caes. b.G. 5, 31, 1. – c) feindlich ergreifen, α) Pers. ergreifen, fassen, packen, festnehmen (Ggstz. dimittere, emittere), fratres Litavicci, Caes.: servos, Liv.: fures, Catull.: interfectores fugientes, Liv.: praesidium Punicum, gefangen nehmen, Liv.: hominem c. et in custodiam Ephesi tradere, Cic.: alqm e navi egressum c. et in vincula conicere, Caes.: belli duces captos et comprehensos tenere, Cic. – mit Advv., propalam Dareus comprehendi non poterat, Curt. – m. Prädikats-Acc., alqm vivum in fuga, Caes.; od. m. pro u. Abl., alqm pro moecho, Ter. – m. in u. Abl., alqm in fuga, Caes.: alqm in furto, Frontin.: alqm in furto aut in latrocinio, Cic. – mit cum u. Abl. (womit? od. mit wem?), alqm cum gladio cruento, Cic.: alqm simul cum Ismenia, Nep. – mit per u. Akk., regem per milites, Curt. – m. folg. Infin. = dabei ertappen, daß usw., qui interesse conventibus interdictis fuerint comprehensi, Cod. Theod. 16, 4, 5. – β) Tiere u. sächl. Ggstde. aufgreifen, festnehmen, wegnehmen, mit Beschlag (Arrest) belegen, raedas equosque, Caes.: vehicula, Suet.: naves duas, Nep.: epistulas, Iustin.: venenum manifesto, Cic. – m. in u. Abl. od. m. bl. Genet. od. Abl. locat., naves in flumine Vulturno, Liv.: alcis signa militaria atque arma Capuae, Caes.: m. per u. Akk., Apameae manifesto comprehensum esse... auri pondo centum paulo minus per Sex. Caesium, Cic. – m. ad u. Akk. Gerund., vehicula ad deportandum meritoria et pistrinensia iumenta, Suet. – γ) eine Örtl. besetzen, aliis comprehensis collibus, Caes. b.c. 3, 46. § 6. – δ) eine verbrecherische Handlungsweise entdecken, alcis nefandum adulterium in pulvinaribus sanctissimis nobilissimae feminae, jmd. ertappen bei usw., Cic.: res indicio alcis comprehenditur, Cic.: totius testimonii ficta audacia manifesto comprehensa (auf der Tat ertappt) atque oppressa tenetur, Cic.

    B) übtr.: 1) umfassen, umschließen, a) mit Liebe, Freundschaft usw. umschließen, sich verbinden, adulescentem humanitate suā, Cic.: multos amicitiā, Cic.: totam Atinatem praefecturam omnibus officiis per se, per patrem, per maiores suos, Cic. – b) in eine od. mit einer Gestalt einschließen, spiritum (heiligen Geist) in effigiem c., Lact. 4, 8, 9: elementorum figurae humanā specie comprehensae, Lact. 2, 6, 1. – c) in eine Formel, einen Begriff usw. einschließen, mit (ein)begreifen, in hanc formulam omnia iudicia legitima, omnia officia domestica conclusa et comprehensa sint, Cic.: quae omnia senatus decretis comprehensa et comprobata sunt, Vell.: quae omnia una cum deorum notione comprehendimus, unter dem Begriff Gott mitbegreifen, Cic. – d) mit Worten od. Zahlen, begreifen, α) mit Worten u. dgl. begreifen, in Worte fassen, ausdrücken, beschreiben, m. Abl., verbis luculentioribus et pluribus rem eandem, Cic.: circumscriptione quādam verborum comprehendere concludereque sententiam, Cic.: alqd paucis verbis c., Cels.: alqd brevi c., Cic.: c. alqd dictis, Ov.: bella viginti voluminibus, Suet. – mit Advv., breviter comprehensa sententia, Cic.: breviter verbis comprehensa enuntiatio, Quint.: breviter paucis c. multa, Lucr.: propriis verbis solute et facile sententiam, Cic.: hanc partem (medicinae) pluribus voluminibus diligentissime, Cic. – ohne weitere Ang., veterum rerum memoriam, Cic.: quae (adversa) si comprendere coner etc., Ov.: quas (curationes) protinus hic comprehendam, Cels.: omnes scelerum comprendere formas possim, Verg.: unpers., ut supra comprehensum est, wie oben gesagt, Cels. – β) mit Zahlen, in der Berechnung begreifen, alqd numero, in oder mit Zahlen ausdrücken, Verg. georg. 2, 104. Ov. art. am. 2, 447: quorum numerum comprendere non est, die man nicht alle zu zählen vermöchte, Ov. trist. 5, 11, 19: cum minores summas et dissidentes computatio una comprehendit, Sen. ep. 84, 7.

    2) durch sinnliche Wahrnehmung usw. begreifen, auffassen, erfassen, mit u. ohne Abl. visu, mit dem Gesichtssinn, alqd visu, Sil. 3, 404: u. (ohne visu) litterarum apices, Gell. 13, 30 (31), 10. – mit Abl. sensu od. sensibus, mit dem Sinne, mit den Sinnen, Cic. – m. Abl. memoriā, recordatione = im Gedächtnisse, in der Erinnerung festhalten, bewahren, has quinque dierum disputationes memoriā c., Cic.: hoc recordatione c., Sen. – m. Abl. animo, cogitatione, mente, scientiā = mit dem Geiste usw. erfassen, begreifen = verstehen, erkennen, animo intellegentiam alcis rei, Cic.: omnes animo virtutes penitus, Cic.: omnia quae sunt in rerum natura celeriter animo, Cic.: alqd animo c. et tenere, Cic.: animo alqd tenere comprehensum, non sensibus, Cic.: cognitum comprehensumque animis alqd habere, Cic.: habere bene cognitam voluptatem et satis firme conceptam animo atque comprehensam, Cic.: c. omma suis animis et cogitatione, Cic.: intellegere et cogitatione c., qualis sit animus, Cic.: sed quo magis (mentem ab oculis) sevoco, eo minus id, quod tu vis, possum mente comprehendere, Cic.: si quam opinionem iam vestris mentibus comprehendistis, eine Meinung gefaßt habt, Cic.: res penitus perspectae planeque cognitae scientiāque comprehensae, Cic. – mit Abl. wodurch? = woran? alqd certis signis, Col. 6, 24, 3: alqd experimentis assiduis, Pallad. 2, 13, 8. – im Zshg. ohne weitere Ang. = begreifen, verstehen, esse aliquid, quod comprehendi et percipi posset, Cic.: non posse vero comprehendi (naturam), Cels. – / Die (nach Quint. 1, 5, 21 ursprüngliche, durch Aspiration erst in comprehendo erweiterte) Form comprendo findet sich nicht bloß bei Dichtern, sondern auch in den besten Handschriften der besten Prosaiker und in pros. Inschriften (zB. comprendit, Liv. 30, 10, 5: comprensa, Caes. b.c. 3, 101, 5: comprendo, Corp. inscr. Lat. 10, 4842, 64; vgl. Osann Apul. de orthogr. p. 114. Mai Cic. de rep. 4, 5, 5. Heerw. Liv. 21, 58, 6. p. 206. Köne, die Sprache der röm. Epiker S. 234 f.

    lateinisch-deutsches > comprehendo

  • 12 prehendo

    prehendo, prehendī, prehēnsum, ere, u. synkop. prēndo, prēndī, prēnsum, ere (prae u. *hando = griech. χανδάνω), fassen, anfassen, angreifen, ergreifen, nehmen, I) im allg.: a) v. Pers.: alqm pallio, beim Mantel, Plaut.: alqm manu, Cic.: dextram, Cic.: ornabat locum, quem prehenderat, Cic. – b) v. Boden, tellus prehendit stirpes, faßt die Stämme, wenn die Bäume bekleiben, Cic. Arat. 116. – c) v. Bäumen, Wurzel fassen, bekleiben, anwurzeln, Pallad. 3, 25, 3 u. 3, 10, 7. – II) insbes.: A) jmd. anfassen, anpacken, um mit ihm zu reden, alqm, Ter. u. Cic. – B) ertappen bei etwas, in furto, Plaut.: qui manifesto furto prensus esset, Gell.: u. so servi furti manifesti prensi, Gell.: u. quem mendaci (= mendacii) prendit manifestum, Plaut. (in den beiden letzteren Stellen der Genet. abhängig v. manifestus): im Passiv m. dopp. Nom., eā nocte speculatores (als Spione) prensi servi tres, Auct. b. Hisp. 20, 5: m. Nom. u. Inf., si intulisse Athenas pedem prensus esset, Taurus bei Gell. 7 (6), 10, 2. – C) gewaltsam ergreifen, fassen, a) jmd., α) übh., in patenti prensus Aegaeo, vom Sturme erfaßt, überrascht, Hor. carm. 2, 16, 1 sq. – β) jmd. aufgreifen, verhaften, Varro fr., Cic., Liv. u.a.: prehende furem! clamant, Petron. – b) eine Örtl. wegnehmen, Pharum, Caes. b. c. 3, 112, 5. – D) meton., erreichen, oras Italiae, Verg.: defessos currus, Sil.: oculis, mit den Augen erfassen, d.i. sehen, Lucr.: vix oculo prendente modum, Lucan.: cum... ipsum ea moderantem et regentem paene prenderit, beinahe leibhaftig erfaßt = ganz deutlich wahrgenommen hat, Cic. de legg. 1, 61. – / Vulg. Perf. prendidi, wov. prendidistis, Vulg. Ioann. 21, 10 u. prendiderunt, ibid. 21, 3.

    lateinisch-deutsches > prehendo

  • 13 subduco

    sub-dūco, dūxī, ductum, ere, I) darunter wegziehen, entziehen, benehmen, wegnehmen, bes. insgeheim, A) eig.: 1) im allg.: ubi bullabit vinum, ignem subducito, Cato: ensem capiti, Verg.: lapides ex turri, Caes.: cibum athletae, Cic.: lac agnis, Verg.: pugnae Turnum, Verg.: alqm praesenti periculo, Vell.: alqm saevitiae, Curt.: amoenitatis eius speciem repente subduci, Lact.: quasi subductis (abgeschnitten) et consummatis omnibus viis, Lact.: columbi matre subducti, Th. Prisc.: se subducere colles incipiunt, sich allmählich zurückziehen, zurücksenken, Verg. ecl. 9, 7: hic quoque fons nascitur simulque subducitur (verliert sich), Plin. ep. 5, 6, 39: est (cubiculum) subductum omnibus ventis, ist gegen alle W. gesichert, Plin. ep. 2, 17, 10. – 2) insbes.: a) wegziehen, wegbringen, wegführen, u. mit Angabe wohin? = hinführen, hinüberführen, -bringen, alqm ex acie, Curt.: alqm in contionem, Liv.: statuam in locum editum, Gell.: bes. als milit. t.t., cohortes e dextro cornu, Liv.: copias in proximum collem, zog sie zurück, brachte sie in Schutz, Caes.: milites in primam aciem, Sall.: copias in collem, Caes.: u. so aciem in collem, Aur. Vict.: eodem agmen, Tac. – b) heimlich entfernen, -fortschaffen, entziehen, entwenden, partem subducere, partem subtrahere, ICt.: furto obsides, Liv.: per gratiam, per colludium, furto subduci, Cod. Theod.: dolo malo heredis subduci, ICt.: amores, durch Ränke entziehen (wie ὑποκλέπτεσθαι ευνήν bei Sophocl.), Prop.: aut cistam effractam aut viatica subducta plorat, Hor.: cogi adire, quae mortalium oculis natura subduxerit, Curt.: subd. rem de iudicio, Ulp. dig. 10, 2, 14. – u. se subd., sich unter der Hand (heimlich) entfernen, sich fort-, wegschleichen, sich drücken, subd. hinc se, Plaut.: clam se istinc, Plaut.: se de circulo, Cic.: clam se custodibus, Nep.: u. bl. clam se, Auct. b. Afr.: u. übtr., hic se felicitati suae subducere cupit, Sen.: nos quaerimus illa tamquam lateant semper seseque subducant, Quint. – c) als mediz. t.t., nach oben od. nach unten abführen, alvum, Cels. u. Gell. – d) als naut. t.t., ein Segel einziehen, reffen, celeriter vela subduci demittique antemnas iubet, Auct. b. Alex. 45, 3. – B) übtr., subd. rationem od. ratiunculam = die Rechnung ziehen, zusammenrechnen, berechnen, erwägen, Cic. u. Plaut.: so auch calculos, Cic.: summam, Cic.: et sine ea cogitatione ineundis subducendisque rationibus, Cic. fr.: dah. subductā ratione, mit Überlegung, Ter. u. Cic. – ähnlich utilitatem non pecuniarii lucri aestimatione subducimus (berechnen wir), sed acquisitione pietatis, Ambros. de off. 2, 6, 23. – II) in die Höhe ziehen, 1) im allg.: cataractam in tantum altitudinis, Liv.: aulaeum, Apul.: tunicas, Ov.: supercilium, Laev. fr. u. Priap.: supercilia, Hor. u. Sen.: voltum, Prop.: frontem, in Falten ziehen (Ggstz. expandere), Tert. – 2) insbes., als naut. t.t., ein Schiff ans Land ziehen (ἀνέλκειν, Ggstz. deducere, καθέλκειν), classem, Liv.: naves, Caes.: naviculas, Min. Fel.: perpaucas naves, Liv.: naves in aridum, Caes.: – / Synk. Perf. subduxti, Ter. eun. 795: synk. Infin. Perf. subduxe, Varro r.r. 2, 1, 6.

    lateinisch-deutsches > subduco

  • 14 adoro

    ădōro, āre, āvi, ātum - tr. - [st1]1 [-] adresser la parole à qqn, faire une démarche publique, déposer une plainte.    - populum sic adorat, Apul. M. 2: il s'adresse au peuple en ces termes.    - si adorat furto, Tab.: s'il se plaint d'un vol. [st1]2 [-] demander avec prière, prier, conjurer, implorer.    - adorare aliquem, Liv.: faire une demande à qqn.    - adorare ut (adorare + subj. Prop.): prier de, prier que. [st1]3 [-] adorer (les dieux...); se prosterner, faire une révérence, saluer (en signe de respect).    - adorare prece superos, Ov. Tr. 1: adresser une prière aux dieux.    - adorare pacem deūm, Liv.: implorer la bienveillance divine.    - adorare large deos, Plin.: honorer les dieux par de riches offrandes.    - adorare Caesarum imagines, Suet.: saluer respectueusement les images des Césars.    - elephanti regem adorant, Plin.: les éléphants se prosternent devant le roi. [st1]4 [-] vénérer, respecter, admirer.    - adorare priscorum in inveniendo curam, Plin.: estimer profondément le zèle des anciens à faire des découvertes.    - Ennium sicut sacros vetustate lucos adoremus, Quint.: respectons Ennius comme ces forêts que le temps a consacrées.    - adoranda robigo, Juv.: rouille vénérable.
    * * *
    ădōro, āre, āvi, ātum - tr. - [st1]1 [-] adresser la parole à qqn, faire une démarche publique, déposer une plainte.    - populum sic adorat, Apul. M. 2: il s'adresse au peuple en ces termes.    - si adorat furto, Tab.: s'il se plaint d'un vol. [st1]2 [-] demander avec prière, prier, conjurer, implorer.    - adorare aliquem, Liv.: faire une demande à qqn.    - adorare ut (adorare + subj. Prop.): prier de, prier que. [st1]3 [-] adorer (les dieux...); se prosterner, faire une révérence, saluer (en signe de respect).    - adorare prece superos, Ov. Tr. 1: adresser une prière aux dieux.    - adorare pacem deūm, Liv.: implorer la bienveillance divine.    - adorare large deos, Plin.: honorer les dieux par de riches offrandes.    - adorare Caesarum imagines, Suet.: saluer respectueusement les images des Césars.    - elephanti regem adorant, Plin.: les éléphants se prosternent devant le roi. [st1]4 [-] vénérer, respecter, admirer.    - adorare priscorum in inveniendo curam, Plin.: estimer profondément le zèle des anciens à faire des découvertes.    - Ennium sicut sacros vetustate lucos adoremus, Quint.: respectons Ennius comme ces forêts que le temps a consacrées.    - adoranda robigo, Juv.: rouille vénérable.
    * * *
        Adoro, adoras, pen. pro. adorare. Liu. Virg. Adorer, Faire la reverence, Soy humilier.
    \
        Adorare curam priscorum. Plin. Avoir en grande reverence, Estimer beaucoup.

    Dictionarium latinogallicum > adoro

  • 15 callidus

    callĭdus, a, um [st2]1 [-] expérimenté, habile, ingénieux, adroit. [st2]2 [-] rusé, astucieux, fourbe, artificieux.    - callidus rei rusticae, Col. 2, 2, 1: expert en agriculture.    - callidus temporum, Tac.: un politique habile.    - callidus ad quaestum, Plaut.: qui connaît bien ses intérêts.    - callidus condere furto, Hor. C. 1, 10, 7: habile à commettre un larcin.    - callida junctura, Hor. A. P. 47: heureuse alliance des mots.    - callidus ac veterator, Cic.: tout pétri de ruse et d'artifice.    - callidus in disputando, Quint. 12, 2, 14: plein de resssources dans la discussion.
    * * *
    callĭdus, a, um [st2]1 [-] expérimenté, habile, ingénieux, adroit. [st2]2 [-] rusé, astucieux, fourbe, artificieux.    - callidus rei rusticae, Col. 2, 2, 1: expert en agriculture.    - callidus temporum, Tac.: un politique habile.    - callidus ad quaestum, Plaut.: qui connaît bien ses intérêts.    - callidus condere furto, Hor. C. 1, 10, 7: habile à commettre un larcin.    - callida junctura, Hor. A. P. 47: heureuse alliance des mots.    - callidus ac veterator, Cic.: tout pétri de ruse et d'artifice.    - callidus in disputando, Quint. 12, 2, 14: plein de resssources dans la discussion.
    * * *
        Callidus, pe. cor. Adiectiuum. Cic. Qui par son long usaige scait quelque chose, Rusé, Leurré.
    \
        Callidissimus rerum rusticarum. Colum. Fort scavant et bon laboureur, qui scait bien que c'est que de labeur.
    \
        Callidus accendendis offensionibus. Tacit. Fin et ingenieux à mettre dissension entre les personnes.
    \
        Callidus ad fraudem. Cic. Fin et rusé à faire tromperie.
    \
        Artificium callidum. Cic. Subtil et ingenieux.
    \
        Astus callidi. Seneca. Ingenieuse finesse.
    \
        Lena callida. Tibul. Fine maquerelle.
    \
        Nauitae callidi. Horat. Prudens, Rusez.

    Dictionarium latinogallicum > callidus

  • 16 comprehendo

    comprehendo (comprendo), ĕre, prehendi, prehensum - tr. - [st2]1 [-] prendre, saisir (avec la main), maintenir. [st2]2 [-] prendre racine, concevoir (en parl. de la femme). [st2]3 [-] embrasser, enfermer. [st2]4 [-] se saisir de, prendre sur le fait, surprendre, s'emparer de. [st2]5 [-] percevoir par les sens, voir; embrasser dans son esprit, saisir par la pensée, comprendre, concevoir, retenir. [st2]6 [-] embrasser par la parole, exprimer. [st2]7 [-] embrasser dans son affection, s'attacher, se concilier.    - comprehendere (animo, cogitatione, mente): comprendre, saisir par l’intelligence, par la pensée.    - comprehendere aliquem amicitiâ: se faire un ami, gagner l'amitié de qqn.    - comprehendere aliquid memoriâ: retenir qqch.    - in furto comprehensus: surpris à voler, pris en flagrant délit de vol.    - multos amicitiâ comprehendere: avoir beaucoup d'amis.    - comprehendere numero, Virg.: dénombrer.
    * * *
    comprehendo (comprendo), ĕre, prehendi, prehensum - tr. - [st2]1 [-] prendre, saisir (avec la main), maintenir. [st2]2 [-] prendre racine, concevoir (en parl. de la femme). [st2]3 [-] embrasser, enfermer. [st2]4 [-] se saisir de, prendre sur le fait, surprendre, s'emparer de. [st2]5 [-] percevoir par les sens, voir; embrasser dans son esprit, saisir par la pensée, comprendre, concevoir, retenir. [st2]6 [-] embrasser par la parole, exprimer. [st2]7 [-] embrasser dans son affection, s'attacher, se concilier.    - comprehendere (animo, cogitatione, mente): comprendre, saisir par l’intelligence, par la pensée.    - comprehendere aliquem amicitiâ: se faire un ami, gagner l'amitié de qqn.    - comprehendere aliquid memoriâ: retenir qqch.    - in furto comprehensus: surpris à voler, pris en flagrant délit de vol.    - multos amicitiâ comprehendere: avoir beaucoup d'amis.    - comprehendere numero, Virg.: dénombrer.
    * * *
        Comprehendo, comprehendis, comprehendi, comprehensum, comprehendere: siue Comprendo, comprendis, comprendi, comprensum, comprendere. Plaut. Empoigner, Prendre.
    \
        Comprehendere breui. Cic. Comprendre, ou dire en peu de parolles.
    \
        Comprehendere crinibus ignem. Virgil. Quand le feu se prend aux cheveuls.
    \
        Comprehendit forfex dentem. Cels. Le davier empoigne la dent pour l'arracher.
    \
        Comprehendere dicuntur plantae quae terrae haerent. Columel. Prendre racine en terre.
    \
        Comprehendere numero aliquid. Columel. Nombrer.
    \
        Dictis comprehendere aliquid. Ouid. Comprendre en parolles.
    \
        Comprehendere, pro Intelligere, vel scire. Cic. Scavoir, Entendre, Comprendre, Apprendre.
    \
        Comprehendere signis aliquem. Columel. Comprendre et congnoistre par certaines enseignes.
    \
        Animo comprendere intelligentiam alicuius rei. Cic. Entendre, Comprendre en son esprit.
    \
        Comprehendere contemplationem rerum naturae. Cels. Apprendre.
    \
        Comprehendere memoria. Cic. Mettre en sa memoire.
    \
        Visu comprendere aliquid. Sil. Veoir.
    \
        Adulterium alicuius comprehendere. Id est deprehendere. Cic. Quand on le prend sur le faict.
    \
        Officiis aliquem per se et per alios comprehendere. Cic. Obliger à soy.
    \
        Amicitia multos comprehendere. Cic. Se faire aimer de beaucoup de gens.
    \
        Comprehendere aliquem humanitate. Cic. Luy faire plusieurs plaisirs, et se monstrer doulx et bening envers luy.

    Dictionarium latinogallicum > comprehendo

  • 17 furtum

    furtum, furti, n. [st2]1 [-] vol, larcin, escroquerie. [st2]2 [-] chose volée, vol. [st2]3 [-] ruse de guerre, embûche, embuscade, surprise, stratagème. [st2]4 [-] chose cachée, chose clandestine. [st2]5 [-] amour secret, adultère.    - furto puer conceptus, Ov.: enfant qui est le fruit de l'adultère.    - furtiva nox, Sil.: nuit propre à cacher les larcins.    - furtivâ terrâ componere, Sil.: donner furtivement la sépulture.
    * * *
    furtum, furti, n. [st2]1 [-] vol, larcin, escroquerie. [st2]2 [-] chose volée, vol. [st2]3 [-] ruse de guerre, embûche, embuscade, surprise, stratagème. [st2]4 [-] chose cachée, chose clandestine. [st2]5 [-] amour secret, adultère.    - furto puer conceptus, Ov.: enfant qui est le fruit de l'adultère.    - furtiva nox, Sil.: nuit propre à cacher les larcins.    - furtivâ terrâ componere, Sil.: donner furtivement la sépulture.
    * * *
        Furtum, huius furti. Caesar. Larrecin, Robbement, Desrobbement, Robberie, Emblee, Furt.
    \
        Furtum facere. Quintil. Desrobber.

    Dictionarium latinogallicum > furtum

  • 18 quaestio

    quaestĭo, ōnis, f. [quaero] [st1]1 [-] action de chercher, recherche.    - esse in quaestione alicui, Plaut.: être cherché par qqn.    - cave, fuas mi in quaestione, Plaut. Pers. 1, 1, 52: veille à ce que je n'aie pas besoin d'aller te chercher.    - tibi ne in quaestione essemus, Plaut. Capt. 2, 2, 3: pour que tu n'eusses pas à nous chercher. [st1]2 [-] interrogatoire.    - captivorum quaestio, Caes. BG. 6, 32, 2: interrogatoire des captifs.    - cf. Cic. Clu. 185, etc. [st1]3 [-] question, enquête.    - quaestio est, oportueritne... Cic. Inv. 2, 79: la question se pose de savoir s'il fallait...    - cf. Cic. Inv. 2, 52 ; Or. 18 1; Top. 59 ; Tusc. 4, 29.    - in quaestione est, Plin. 11, 57: c'est une question.    - maximae quaestionis est, Plin. 28, 10: c'est une très grande question.    - quaestionem proponere, Cic. Fam. 7, 19: mettre une question sur le tapis.    - magna quaestio est, Cic. Tusc. 1, 23: c'est une question importante. [st1]4 [-] question, problème, thème.    - infinita quaestio, Cic. de Or. 2, 134: question indéfinie, d'ordre général.    - cf. Cic. Top. 79 [st1]5 [-] point de discussion.    - Cic. Inv 1, 18 ; 2, 15. [st1]6 [-] enquête judiciaire, information.    - quaestionem de furto constituere, Cic. Clu. 64, 181: faire une enquête sur le vol.    - quaestionem instituere de morte alicujus, Cic. Clu. 64, 181: établir une enquête sur la mort de qqn.    - quaestionem habere, Cic. Clu. 182: faire l'enquête.    - in aliquem quaestionem ferre, Cic. de Or. 1, 227: intenter une accusation contre qqn.    - quaestiones perpetuae: chambres d'enquête permanentes (connaissant chacune d'un crimen particulier et présidées par un préteur ou à défaut par un quaesitor).    - Cic. Br. 106 ; 264 ; Clu. 89; 148; Mil. 13.    - quaestionem exercere inter sicarios, Cic. Fin. 2, 54: présider la chambre d'enquête sur les assassinats.    - quaestioni praeesse, Cic. Amer.: présider la chambre d'enquête sur les assassinats. [st1]7 [-] question, torture.    - de servis in filii caput quaestionem habere, Cic. Clu. 182: soumettre des esclaves à la question pour les faire déposer contre son fils.    - in quaestionem deferre, postulare, Cic. Clu. 181: soumettre à la question, réclamer pour la question.    - quaestionem habere ex aliquo, Liv. 33, 28, 6: soumettre qqn à la question.    - quaestionem mortis paternae de servis habere, Cic. Amer. 78: mettre à la question des esclaves à propos du meurtre d'un père.    - cf. Cic. Phil. 11, 5. [st1]8 [-] la cour, les juges.    - dimittere quaestionem, Cic. Verr. 2, 2, 30, § 74: lever la séance.    - quod conspectum totam quaestionem a severitate ad clementiam transtulit, Val. Max. 8, 1, 6: à cette vue, le tribunal fut retourné et passa de la sévérité à la clémence.
    * * *
    quaestĭo, ōnis, f. [quaero] [st1]1 [-] action de chercher, recherche.    - esse in quaestione alicui, Plaut.: être cherché par qqn.    - cave, fuas mi in quaestione, Plaut. Pers. 1, 1, 52: veille à ce que je n'aie pas besoin d'aller te chercher.    - tibi ne in quaestione essemus, Plaut. Capt. 2, 2, 3: pour que tu n'eusses pas à nous chercher. [st1]2 [-] interrogatoire.    - captivorum quaestio, Caes. BG. 6, 32, 2: interrogatoire des captifs.    - cf. Cic. Clu. 185, etc. [st1]3 [-] question, enquête.    - quaestio est, oportueritne... Cic. Inv. 2, 79: la question se pose de savoir s'il fallait...    - cf. Cic. Inv. 2, 52 ; Or. 18 1; Top. 59 ; Tusc. 4, 29.    - in quaestione est, Plin. 11, 57: c'est une question.    - maximae quaestionis est, Plin. 28, 10: c'est une très grande question.    - quaestionem proponere, Cic. Fam. 7, 19: mettre une question sur le tapis.    - magna quaestio est, Cic. Tusc. 1, 23: c'est une question importante. [st1]4 [-] question, problème, thème.    - infinita quaestio, Cic. de Or. 2, 134: question indéfinie, d'ordre général.    - cf. Cic. Top. 79 [st1]5 [-] point de discussion.    - Cic. Inv 1, 18 ; 2, 15. [st1]6 [-] enquête judiciaire, information.    - quaestionem de furto constituere, Cic. Clu. 64, 181: faire une enquête sur le vol.    - quaestionem instituere de morte alicujus, Cic. Clu. 64, 181: établir une enquête sur la mort de qqn.    - quaestionem habere, Cic. Clu. 182: faire l'enquête.    - in aliquem quaestionem ferre, Cic. de Or. 1, 227: intenter une accusation contre qqn.    - quaestiones perpetuae: chambres d'enquête permanentes (connaissant chacune d'un crimen particulier et présidées par un préteur ou à défaut par un quaesitor).    - Cic. Br. 106 ; 264 ; Clu. 89; 148; Mil. 13.    - quaestionem exercere inter sicarios, Cic. Fin. 2, 54: présider la chambre d'enquête sur les assassinats.    - quaestioni praeesse, Cic. Amer.: présider la chambre d'enquête sur les assassinats. [st1]7 [-] question, torture.    - de servis in filii caput quaestionem habere, Cic. Clu. 182: soumettre des esclaves à la question pour les faire déposer contre son fils.    - in quaestionem deferre, postulare, Cic. Clu. 181: soumettre à la question, réclamer pour la question.    - quaestionem habere ex aliquo, Liv. 33, 28, 6: soumettre qqn à la question.    - quaestionem mortis paternae de servis habere, Cic. Amer. 78: mettre à la question des esclaves à propos du meurtre d'un père.    - cf. Cic. Phil. 11, 5. [st1]8 [-] la cour, les juges.    - dimittere quaestionem, Cic. Verr. 2, 2, 30, § 74: lever la séance.    - quod conspectum totam quaestionem a severitate ad clementiam transtulit, Val. Max. 8, 1, 6: à cette vue, le tribunal fut retourné et passa de la sévérité à la clémence.
    * * *
        Quaestio, quaestionis, Verbale, A quaestum supino. Plaut. Cerchement.
    \
        Tibi ne quaestioni essemus. Plaut. A fin que tu ne nous cerchasses point.
    \
        Quaestio. Cic. Question et disputation.
    \
        Afferre quaestionem, Vide AFFERO. Mouvoir une question et doubte.
    \
        Habere aliquid quaestionis dicitur res. Cic. Quand elle est en debat.
    \
        Habere quaestionem de aliqua re. Cicero. Estre en debat et different.
    \
        Sanqualem auem augures Romani in magna quaestione habent. Plin. Les devins Romains sont en grand debat et different quel oiseau c'est.
    \
        Haec quaestio ita procedit, si de peculio agi non potest. Paulus. Le poinct de la matiere, La chose qui vient en different de quoy il est question.
    \
        Immensae quaestionis est, in quo maxime extiterit fortitudo. Plin. C'est une grande question et dispute.
    \
        Quaestio. Vlpianus. Question, Torture.
    \
        Quaestioni accipere seruos. Plaut. Prendre les serfs d'aucun à la merci, pour scavoir par leur bouche et leur faire dire par force la verité.
    \
        Mortis paternae habere quaestionem de seruis paternis. Cicero. Bailler la question aux serviteurs de son pere pour scavoir qui l'a tué.
    \
        Polliceri in quaestionem seruos. Cicero. Offrir de bailler ses serfs pour estre mis à la question pour scavoir la verité de quelque cas.
    \
        Postulare quaestionem. Liu. Demander que informations soyent faictes, et punition d'aucun cas.
    \
        Quaestio. Cic. Information.
    \
        Quaestionem adhibere. Cic. Presenter la question et torture.
    \
        Decernere quaestionem, Vide DECERNO. Ordonner qu'on face le proces criminel contre aucun, qu'on face information, et qu'on procede contre les delinquants, Ordonner que information soit faicte, Decerner commission pour informer.
    \
        Exercere quaestionem inter sicarios. Cic. Juger des homicides, Avoir la congnoissance et exercer la jurisdiction criminelle des porteurs d'armes, meurtres, et bateries.

    Dictionarium latinogallicum > quaestio

  • 19 subduco

    subdūco, ĕre, duxi, ductum - tr. -    - parf. sync. subduxti, Ter. Eun. 795; inf. subduxe Varr. R. 2, 1, 6.    - voir subductus    - tirer de bas en haut. [st1]1 [-] soulever.    - subducere sursum, Plaut. Aul 366: amener en haut. --- cf. Cato, Agr. 157, 15.    - subducere cataractam funibus, Liv. 27, 28, 10: soulever la herse avec des cordages.    - subductis tunicis, Hor. S. 1, 2, 26: les tuniques étant retroussées.    - subducere supercilia, Sen. Ep. 48, 5: relever, froncer les sourcils. [st1]2 [-] amener les vaisseaux sur le rivage.    - subducere naves in aridum, Caes. BG. 4, 29, 2: amener les vaisseaux au sec sur le rivage.    - subductis navibus, Caes. BG. 5, 11, 7: les navires étant tirés sur le rivage. --- cf. Cic. Off. 3, 49.    - navis subducta in terra, Plaut. Most. 738: navire tiré sur le rivage. --- cf. Liv. 45, 42.    - tirer de dessous. [st1]3 [-] retirer de dessous, retirer, soustraire.    - ignem subducere, Cato, Agr. 105, 1: retirer le feu de dessous.    - lapidibus ex turri subductis, Caes. BC. 2, 11, 4: des pierres ayant été retirées à la base de la tour.    - capiti ensem subducere, Virg. En. 6, 524: soustraire une épée du chevet de qqn.    - subducere cibum athletae, Cic. Tusc. 2, 40: retirer la nourriture à un athlète.    - rerum fundamenta subducere, Cic. Fin. 4, 42: saper les fondements des choses.    - cubiculum subductum ventis, Plin. 2, 17, 10: chambre soustraite aux vents. [st1]4 [-] retirer, emmener.    - subducere copias in proximum collem, Caes. BG. 1, 22, 3: retirer les troupes sur la plus proche colline [à la fois retraite et montée]. --- cf. Sall. J. 98, 4.    - cohortes e dextro cornu subductae, Liv. 27, 48, 13: cohortes tirées de l'aile droite.    - subducere aliquem periculo, Vell. 2: soustraire qqn au danger.    - nos manum ferulae subduximus, Juv. 1, 15: **nous avons retiré la main à la férule** = nous avons esquivé la férule en retirant la main.    - subducere rem judicio, Dig. 10, 2, 14: retirer une affaire du rôle.    - lac subducitur agnis, Virg. B. 3: le lait est enlevé aux agneaux.    - subducere in primam aciem, Sall. C. 59, 3: faire passer des soldats au premier rang.    - subduci, Liv.: se replier, battre en retraite.    - cf. Liv. 22, 48 ; 44, 37, etc. [st1]5 [-] retirer secrètement, enlever à la dérobée, furtivement.    - furto obsides subducere, Liv. 9, 11, 6: soustraire furtivement des otages.    - alicui anulum subducere, Plaut. Curc. 360: soustraire un anneau à qqn.    - post ignem aetheria domo subductum, Hor. O. 1, 3, 30: après que le feu eut été dérobé au ciel.    - de circulo se subducere, Cic. Q. 3 4, 1: s'éclipser du groupe.    - clam se subducere ab custodibus, Nep. Alc. 4, 4: se dérober secrètement à ses gardiens.    - subducit se pedibus terra, Lucr. 1, 1106: la terre manque sous les pieds.    - fons nascitur simulque subducitur, Plin. Ep. 5, 6, 39: la source jaillit et se perd aussitôt.    - cum eo te clam subduxti, Ter. Eun. 4, 7, 25: tu t'es discrètement retirée avec lui. [st1]6 [-] compter, calculer, supputer.    - subducere ratiunculam, Plaut. Cap. 192, etc., ou rationem Fin. 2, 78: faire un compte, calculer, supputer.    - rationibus subductis summam feci cogitationum mearum, Cic. Fam. 1, 9, 10: ayant tout calculé, j'ai fait la somme de mes pensées.    - subducamus summam, Cic. Att. 5, 21, 11: calculons le montant total.    - voluptatum calculis subductis, Cic. Fin. 2, 60: en faisant la supputation des plaisirs.    - hoc quid intersit, certe habes subductum, Cic. Att. 5, 21, 13: la différence, certes tu en as le calcul tout fait.    - absol. adsidunt, subducunt, Cic. Att. 5, 21, 12: ils s'assoient, ils font le calcul. [st1]7 [-] doubler (un vêtement).    - tandem venit hiems; sumptum est aliud pileum: mutavit ille picturam; sumpta est vestis hiberna pellibus subducta: pinxit novam vestem, Erasm. Cic.: enfin voici l’hiver: (Murion) prend un autre bonnet: notre peintre modifie son tableau ! Murion prend une veste d’hiver, doublée de fourrure: il peint la nouvelle veste !
    * * *
    subdūco, ĕre, duxi, ductum - tr. -    - parf. sync. subduxti, Ter. Eun. 795; inf. subduxe Varr. R. 2, 1, 6.    - voir subductus    - tirer de bas en haut. [st1]1 [-] soulever.    - subducere sursum, Plaut. Aul 366: amener en haut. --- cf. Cato, Agr. 157, 15.    - subducere cataractam funibus, Liv. 27, 28, 10: soulever la herse avec des cordages.    - subductis tunicis, Hor. S. 1, 2, 26: les tuniques étant retroussées.    - subducere supercilia, Sen. Ep. 48, 5: relever, froncer les sourcils. [st1]2 [-] amener les vaisseaux sur le rivage.    - subducere naves in aridum, Caes. BG. 4, 29, 2: amener les vaisseaux au sec sur le rivage.    - subductis navibus, Caes. BG. 5, 11, 7: les navires étant tirés sur le rivage. --- cf. Cic. Off. 3, 49.    - navis subducta in terra, Plaut. Most. 738: navire tiré sur le rivage. --- cf. Liv. 45, 42.    - tirer de dessous. [st1]3 [-] retirer de dessous, retirer, soustraire.    - ignem subducere, Cato, Agr. 105, 1: retirer le feu de dessous.    - lapidibus ex turri subductis, Caes. BC. 2, 11, 4: des pierres ayant été retirées à la base de la tour.    - capiti ensem subducere, Virg. En. 6, 524: soustraire une épée du chevet de qqn.    - subducere cibum athletae, Cic. Tusc. 2, 40: retirer la nourriture à un athlète.    - rerum fundamenta subducere, Cic. Fin. 4, 42: saper les fondements des choses.    - cubiculum subductum ventis, Plin. 2, 17, 10: chambre soustraite aux vents. [st1]4 [-] retirer, emmener.    - subducere copias in proximum collem, Caes. BG. 1, 22, 3: retirer les troupes sur la plus proche colline [à la fois retraite et montée]. --- cf. Sall. J. 98, 4.    - cohortes e dextro cornu subductae, Liv. 27, 48, 13: cohortes tirées de l'aile droite.    - subducere aliquem periculo, Vell. 2: soustraire qqn au danger.    - nos manum ferulae subduximus, Juv. 1, 15: **nous avons retiré la main à la férule** = nous avons esquivé la férule en retirant la main.    - subducere rem judicio, Dig. 10, 2, 14: retirer une affaire du rôle.    - lac subducitur agnis, Virg. B. 3: le lait est enlevé aux agneaux.    - subducere in primam aciem, Sall. C. 59, 3: faire passer des soldats au premier rang.    - subduci, Liv.: se replier, battre en retraite.    - cf. Liv. 22, 48 ; 44, 37, etc. [st1]5 [-] retirer secrètement, enlever à la dérobée, furtivement.    - furto obsides subducere, Liv. 9, 11, 6: soustraire furtivement des otages.    - alicui anulum subducere, Plaut. Curc. 360: soustraire un anneau à qqn.    - post ignem aetheria domo subductum, Hor. O. 1, 3, 30: après que le feu eut été dérobé au ciel.    - de circulo se subducere, Cic. Q. 3 4, 1: s'éclipser du groupe.    - clam se subducere ab custodibus, Nep. Alc. 4, 4: se dérober secrètement à ses gardiens.    - subducit se pedibus terra, Lucr. 1, 1106: la terre manque sous les pieds.    - fons nascitur simulque subducitur, Plin. Ep. 5, 6, 39: la source jaillit et se perd aussitôt.    - cum eo te clam subduxti, Ter. Eun. 4, 7, 25: tu t'es discrètement retirée avec lui. [st1]6 [-] compter, calculer, supputer.    - subducere ratiunculam, Plaut. Cap. 192, etc., ou rationem Fin. 2, 78: faire un compte, calculer, supputer.    - rationibus subductis summam feci cogitationum mearum, Cic. Fam. 1, 9, 10: ayant tout calculé, j'ai fait la somme de mes pensées.    - subducamus summam, Cic. Att. 5, 21, 11: calculons le montant total.    - voluptatum calculis subductis, Cic. Fin. 2, 60: en faisant la supputation des plaisirs.    - hoc quid intersit, certe habes subductum, Cic. Att. 5, 21, 13: la différence, certes tu en as le calcul tout fait.    - absol. adsidunt, subducunt, Cic. Att. 5, 21, 12: ils s'assoient, ils font le calcul. [st1]7 [-] doubler (un vêtement).    - tandem venit hiems; sumptum est aliud pileum: mutavit ille picturam; sumpta est vestis hiberna pellibus subducta: pinxit novam vestem, Erasm. Cic.: enfin voici l’hiver: (Murion) prend un autre bonnet: notre peintre modifie son tableau ! Murion prend une veste d’hiver, doublée de fourrure: il peint la nouvelle veste !
    * * *
        Subduco, subducis, penul. prod. subduxi, subductum, subducere. Iuuenal. Mettre dessoubs.
    \
        Subducere. Cato. Soubtraire et retirer, Oster de dessoubs.
    \
        Tempus est subducere hinc me. Plaut. De me retirer d'ici.
    \
        Aurum subducitur terrae. Ouid. On fouille et tire on l'or hors de terre.
    \
        Subducere cibum athletae. Cic. Ne luy bailler que manger, Luy soubtraire la viande.
    \
        Colla subducere oneri. Ouid. Oster le col de dessoubs la charge, Se descharger.
    \
        Subducere lac agnis. Virgil. Sevrer les agneauls.
    \
        Memoriam tempus interpositum subduxit. Seneca. Le temps en a osté et faict perdre la memoire, L'a faict oublier.
    \
        Morti subducere aliquem. Claud. Oster et delivrer du peril de mort.
    \
        Pugnae subducere aliquem. Virgil. Le tirer hors du combat.
    \
        Terra se pedibus raptim subducit. Lucret. Se soubtrait et oste de dessoubs les pieds.
    \
        Qua se subducere colles incipiunt. Virgil. Commencent à s'applanir et applatir ou abbaiser et perdre leur haulteur.
    \
        Subducere. Martial. Oster par larcin, Desrobber, Prendre furtivement et à la desrobbee.
    \
        Subducere pallium lapsum a cubito. Martial. Lever et emporter furtivement et desrobber.
    \
        Subducere. Plin. iunior. Mener en hault.
    \
        Subducere copias in collem satis arduum. Liu. Mener sus.
    \
        Subducere naues. Virgil. Tirer et mener à port, Mettre à terre.
    \
        Subducere sursum e puteo. Plaut. Tirer en hault.
    \
        Subducere supercilia. Seneca. Haulcer et froncer les sourcils.
    \
        Vultu subducto procedere. Propert. Severe et renfrongné.
    \
        Subducere animam. Cato. Retirer son haleine.
    \
        Subducere succum aliquem naribus. Plinius. Attirer par les narines.
    \
        Subducere aliquem. Plaut. Tromper et decevoir aucun.
    \
        Subducere aliquem dictis. Terent. Circonvenir et decevoir aucun par belles parolles.
    \
        Subducere cum hoc nomine RATIO, significat computare, quod et inire, et habere, et facere rationem dicimus. Plaut. Compter, Rapporter le chapitre des receptes au chapitre des mises.
    \
        Inita et subducta ratione scelera meditari. Cicero. De faict a pensé.
    \
        Subducere calculos voluptatum. Cic. Compter combien de voluptez et de plaisirs on peult recevoir.
    \
        Numerum stellarum subducere. Catul. Nombrer les estoilles, Compter le nombre, et combien il est d'estoilles.
    \
        Subducere summam. Cicero. Sommer une somme en deduisant et rabbatant.
    \
        Subducere, non adiecto nomine RATIO. Cic. Compter, Faire un compte et calcul.
    \
        Subducere fundamenta alicuius rei. Cicero. Oster les fondements.

    Dictionarium latinogallicum > subduco

  • 20 comprehendo

    com-prehendo (zsgzg. com-prēndo), prehendī (prēndī), prehēnsum (prēnsum), ere, I) zusammenfassen, zusammenhalten = verbinden, vereinigen, a) übh.: easque ipsas (naves) malis antennisque de nave in navem traiectis ac validis funibus velut uno inter se vinculo illigatis comprendit, Liv. – v. lebl. Subjj., oras vulneris suturae comprehendunt, Cels. 7, 4. no. 3. – b) als mediz. t.t. = durch etw. binden, medicamentum melle, Scrib. 70 extr. u.a. Veget. mul. 6, 27, 1.
    II) befassen, begreifen, A) eig.: 1) = umfassen, umschließen, a) übh.: vulva non maior (est), quam ut manu comprehendatur, Cels. 4, 1. p. 122, 31 D. – b) umgebend umschließen = umgeben, α) einen Körper umschließen, umschlingen, umwickeln, v. Binden u. dgl., fascia caput umeri comprehendere debet, Cels.: quā (linum) comprehendit alvum, Cels.: multae membranulae venas et arterias comprehendunt, Cels.: articuli validis nervis comprehenduntur, Cels. – filo comprehensae venae, unterbundene, Cels. – β) einen Raum umgeben, einschließen, loca vallo, Frontin. 2, 11, 7. – c) in einen Raum aufnehmend, umfassen, begreifen, α) übh.: quas (nuces integras) uno modio comprehendere possis, Varr.: ovis non comprehendatur hieme (sc. stabulis), darf man nicht überwintern lassen, Col. – v. Raume selbst, circuitus rupis XXXII
    ————
    stadia comprehendit, Curt. – von der Tragweite eines Geschosses, quantum impulsa valet comprendere lancea nodo, Sil. 4, 102. – u. von der Tragweite eines chirurg. Instrum. usw., si vitium in angusto est, quod comprehendere modiolus (Trepan) possit, Cels.: fascia non vulnus tantum, sed paulum utrimque eius comprehendat, Cels. – β) v. Weibe, empfangen = schwanger werden (gew. concipere, griech. συλλαμβάνεσθαι), Cels. 5, 21. § 13.
    2) befassen = anfassen, erfassen, fassen, ergreifen, a) übh.: quid manibus (opus est), si nihil comprehendendum est? Cic.: c. ramos, Curt.: aures, Tibull.: supinum eum (puerum) et aversum, Cels.: alcis dextram, Val. Max.: carbonem duplici forcipe, Hier.: lanceam laevā, Curt.: sinistrā manu scrotum, Cels.: tura tribus digitis, Lact.: testam plano situ digitis, Min. Fel.: quantum manu comprehendet, Cels.: quantum tribus digitis comprehendi potest, Cels. – c. alqm faucibus (bei der Kehle), Val. Max.: alqm comā (beim H.), Dict.: guttura morsu, Lucan.: manum (Rüssel) elephantorum mordicus, Plin. – v. lebl. Subjj., α) v. Instrumenten, saepe enim forceps, cum dentem comprehendere non possit aut frustra comprehendat, os gingivae prehendit et frangit, Cels. 7, 12, 1. p. 287, 24 D. – β) v. Feuer, ignis robora comprehendit, Verg.: quae (flamma) igni alita oppidanorum sepulcra comprehendit, Curt.: incendium turres et ce-
    ————
    tera opera comprehendit, Curt. – im Passiv, opera flammā comprehensa, Hirt. b.G.: avidis comprehenditur ignibus agger, Ov.: im Zshg. ohne igni. od. flammā, comprehensa aedificia, comprehensae lautumiae et atrium regium, Liv. 26, 27. § 2 u. 3. – γ) v. Ggstdn., die Feuer fangen, hae (casae) celeriter ignem comprehenderunt, Caes.: c. longis crinibus ignem (v. einer Pers.), Verg. – im Passiv, flammā ab utroque cornu comprehensā naves sunt combustae quinque, Caes. – δ) v. Krankheit, comprehendi morbo toto corpore, Iustin.: comprendi pestiferā lue, Iustin. – ε) als t.t. der Gärtnersprache, v. Pflanzen = Wurzel fassen, bekleiben, c. terram, ICt.: absol., Col. u. Pallad. – v. Pfropfreis = einwachsen, absol., Varr. r.r. 1, 40, 6. – b) als Bittender jmds. Hand ergreifen, jmd. an der Hand fassen, comprehendunt utrumque et orant, ne etc., Caes. b.G. 5, 31, 1. – c) feindlich ergreifen, α) Pers. ergreifen, fassen, packen, festnehmen (Ggstz. dimittere, emittere), fratres Litavicci, Caes.: servos, Liv.: fures, Catull.: interfectores fugientes, Liv.: praesidium Punicum, gefangen nehmen, Liv.: hominem c. et in custodiam Ephesi tradere, Cic.: alqm e navi egressum c. et in vincula conicere, Caes.: belli duces captos et comprehensos tenere, Cic. – mit Advv., propalam Dareus comprehendi non poterat, Curt. – m. Prädikats-Acc., alqm vivum in fuga, Caes.; od. m. pro u. Abl., alqm pro moecho,
    ————
    Ter. – m. in u. Abl., alqm in fuga, Caes.: alqm in furto, Frontin.: alqm in furto aut in latrocinio, Cic. – mit cum u. Abl. (womit? od. mit wem?), alqm cum gladio cruento, Cic.: alqm simul cum Ismenia, Nep. – mit per u. Akk., regem per milites, Curt. – m. folg. Infin. = dabei ertappen, daß usw., qui interesse conventibus interdictis fuerint comprehensi, Cod. Theod. 16, 4, 5. – β) Tiere u. sächl. Ggstde. aufgreifen, festnehmen, wegnehmen, mit Beschlag (Arrest) belegen, raedas equosque, Caes.: vehicula, Suet.: naves duas, Nep.: epistulas, Iustin.: venenum manifesto, Cic. – m. in u. Abl. od. m. bl. Genet. od. Abl. locat., naves in flumine Vulturno, Liv.: alcis signa militaria atque arma Capuae, Caes.: m. per u. Akk., Apameae manifesto comprehensum esse... auri pondo centum paulo minus per Sex. Caesium, Cic. – m. ad u. Akk. Gerund., vehicula ad deportandum meritoria et pistrinensia iumenta, Suet. – γ) eine Örtl. besetzen, aliis comprehensis collibus, Caes. b.c. 3, 46. § 6. – δ) eine verbrecherische Handlungsweise entdecken, alcis nefandum adulterium in pulvinaribus sanctissimis nobilissimae feminae, jmd. ertappen bei usw., Cic.: res indicio alcis comprehenditur, Cic.: totius testimonii ficta audacia manifesto comprehensa (auf der Tat ertappt) atque oppressa tenetur, Cic.
    B) übtr.: 1) umfassen, umschließen, a) mit Liebe, Freundschaft usw. umschließen, sich verbinden, ad-
    ————
    ulescentem humanitate suā, Cic.: multos amicitiā, Cic.: totam Atinatem praefecturam omnibus officiis per se, per patrem, per maiores suos, Cic. – b) in eine od. mit einer Gestalt einschließen, spiritum (heiligen Geist) in effigiem c., Lact. 4, 8, 9: elementorum figurae humanā specie comprehensae, Lact. 2, 6, 1. – c) in eine Formel, einen Begriff usw. einschließen, mit (ein)begreifen, in hanc formulam omnia iudicia legitima, omnia officia domestica conclusa et comprehensa sint, Cic.: quae omnia senatus decretis comprehensa et comprobata sunt, Vell.: quae omnia una cum deorum notione comprehendimus, unter dem Begriff Gott mitbegreifen, Cic. – d) mit Worten od. Zahlen, begreifen, α) mit Worten u. dgl. begreifen, in Worte fassen, ausdrücken, beschreiben, m. Abl., verbis luculentioribus et pluribus rem eandem, Cic.: circumscriptione quādam verborum comprehendere concludereque sententiam, Cic.: alqd paucis verbis c., Cels.: alqd brevi c., Cic.: c. alqd dictis, Ov.: bella viginti voluminibus, Suet. – mit Advv., breviter comprehensa sententia, Cic.: breviter verbis comprehensa enuntiatio, Quint.: breviter paucis c. multa, Lucr.: propriis verbis solute et facile sententiam, Cic.: hanc partem (medicinae) pluribus voluminibus diligentissime, Cic. – ohne weitere Ang., veterum rerum memoriam, Cic.: quae (adversa) si comprendere coner etc., Ov.: quas (curationes) protinus hic comprehendam, Cels.:
    ————
    omnes scelerum comprendere formas possim, Verg.: unpers., ut supra comprehensum est, wie oben gesagt, Cels. – β) mit Zahlen, in der Berechnung begreifen, alqd numero, in oder mit Zahlen ausdrücken, Verg. georg. 2, 104. Ov. art. am. 2, 447: quorum numerum comprendere non est, die man nicht alle zu zählen vermöchte, Ov. trist. 5, 11, 19: cum minores summas et dissidentes computatio una comprehendit, Sen. ep. 84, 7.
    2) durch sinnliche Wahrnehmung usw. begreifen, auffassen, erfassen, mit u. ohne Abl. visu, mit dem Gesichtssinn, alqd visu, Sil. 3, 404: u. (ohne visu) litterarum apices, Gell. 13, 30 (31), 10. – mit Abl. sensu od. sensibus, mit dem Sinne, mit den Sinnen, Cic. – m. Abl. memoriā, recordatione = im Gedächtnisse, in der Erinnerung festhalten, bewahren, has quinque dierum disputationes memoriā c., Cic.: hoc recordatione c., Sen. – m. Abl. animo, cogitatione, mente, scientiā = mit dem Geiste usw. erfassen, begreifen = verstehen, erkennen, animo intellegentiam alcis rei, Cic.: omnes animo virtutes penitus, Cic.: omnia quae sunt in rerum natura celeriter animo, Cic.: alqd animo c. et tenere, Cic.: animo alqd tenere comprehensum, non sensibus, Cic.: cognitum comprehensumque animis alqd habere, Cic.: habere bene cognitam voluptatem et satis firme conceptam animo atque comprehensam, Cic.: c. omma suis animis et cogita-
    ————
    tione, Cic.: intellegere et cogitatione c., qualis sit animus, Cic.: sed quo magis (mentem ab oculis) sevoco, eo minus id, quod tu vis, possum mente comprehendere, Cic.: si quam opinionem iam vestris mentibus comprehendistis, eine Meinung gefaßt habt, Cic.: res penitus perspectae planeque cognitae scientiāque comprehensae, Cic. – mit Abl. wodurch? = woran? alqd certis signis, Col. 6, 24, 3: alqd experimentis assiduis, Pallad. 2, 13, 8. – im Zshg. ohne weitere Ang. = begreifen, verstehen, esse aliquid, quod comprehendi et percipi posset, Cic.: non posse vero comprehendi (naturam), Cels. – Die (nach Quint. 1, 5, 21 ursprüngliche, durch Aspiration erst in comprehendo erweiterte) Form comprendo findet sich nicht bloß bei Dichtern, sondern auch in den besten Handschriften der besten Prosaiker und in pros. Inschriften (zB. comprendit, Liv. 30, 10, 5: comprensa, Caes. b.c. 3, 101, 5: comprendo, Corp. inscr. Lat. 10, 4842, 64; vgl. Osann Apul. de orthogr. p. 114. Mai Cic. de rep. 4, 5, 5. Heerw. Liv. 21, 58, 6. p. 206. Köne, die Sprache der röm. Epiker S. 234 f.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > comprehendo

См. также в других словарях:

  • furto — furto. m. desus. hurto. || a furto. loc. adv. desus. a hurtadillas …   Enciclopedia Universal

  • furto — s.m. [dal lat. furtum, der. di fur ladro ]. 1. (giur.) [atto d impossessarsi di cosa mobile altrui sottraendola a chi la detiene, al fine di trarne profitto per sé o per altri] ▶◀ ‖ ladreria, ladrocinio, ladronata, ladroneria, rapina, ruberia,… …   Enciclopedia Italiana

  • furto — s. m. 1. Ato ou efeito de furtar. 2. Aquilo que se furtou. 3. a furto: ocultamente, dissimuladamente …   Dicionário da Língua Portuguesa

  • furto — m. desus. hurto. a furto. loc. adv. desus. a hurtadillas …   Diccionario de la lengua española

  • furto — fùr·to s.m. AU 1. l impossessarsi di qcs. che appartiene ad altri e il suo risultato: il giovane è stato accusato di furto d auto, furto di gioielli, di denaro, commettere un furto Sinonimi: latrocinio, ruberia. 2. estens., richiesta di un prezzo …   Dizionario italiano

  • furto — {{hw}}{{furto}}{{/hw}}s. m. 1 (dir.) L impossessarsi di cosa mobile altrui sottraendola a chi la detiene. 2 Ciò che è stato rubato: un furto di valore …   Enciclopedia di italiano

  • furto — pl.m. furti …   Dizionario dei sinonimi e contrari

  • furto — s. m. ruberia, ladrocinio, ladreria, ladroneria □ appropriazione indebita □ sottrazione, trafugamento □ taccheggio, borseggio, scippo □ rapina, grassazione, estorsione, colpo (gerg.) □ (di idee, ecc.) plagio □ (di denaro pubblico) peculato □ …   Sinonimi e Contrari. Terza edizione

  • furto — A theft, a taking by stealth …   Ballentine's law dictionary

  • O Furto dos 500 Milhões de Réis — Directed by Arturo Carrari Produced by Arturo Carrari Cinematography José Carrari Distributed by …   Wikipedia

  • La Proprietà non è più un furto — La Propriété, c est plus le vol La Propriété, c est plus le vol (La proprietà non è più un furto) est un film italien réalisé par Elio Petri, sorti en 1973. Sommaire 1 Synopsis 2 Fiche technique 3 Distribution …   Wikipédia en Français

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»