Перевод: с исландского на все языки

со всех языков на исландский

fáðu+mér+þetta!

  • 61 LJÚGA

    * * *
    (lýg; laug or ló, lugum; loginn), v.
    1) to lie, tell a lie (lýgr þú nú, Atli!); mannfýla sú, er þetta hefir logit, the rascal who has told this lie; l. e-n e-u, to charge one falsely with a thing (ef hann er loginn þessu máli); l. e-u at e-m, to tell a lie to one (eigi er logit at þér); l. á e-n, to tell lies about one, belie; l. til e-s, to tell a lie about (l. til faðernis);
    2) to treat falsely; Brandr mun eigi ljúga stefnuna, B. will not fail to come; lýgr skjöldrinn nú at mér, now the shield proves false to me, fails me;
    3) refl., ljúgast, to fail, prove false or untrue (hefir yðr þat sjaldan logizt, er ek sagða).
    * * *
    pres. lýg, pl. ljúga; pret. laug, 2nd pers. laugt, mod. laugst, pl. lugu; subj. lygi; part. loginn; a pret. ló (qs. lóg) also occurs, Ver. 16, Nj. 270, Lex. Poët.; pret. pl. lógo, Post. 231; later lugu: [Ulf. luigan = ψεύδεσθαι; A. S. leôgan; Engl. lie; O. H. G. liugan; Germ. lügen; Swed. ljuga; Dan. lyve]:—to lie, tell a lie, þetta hefir hann logit, Nj. 80; fyrir logna sök, Al. 26; þóat hann lygi, Finnb. 346; þú gerðir at ek laug, Hom. 154; drjúgr var Loptr at ljúga, Þd. 1; lýgr þú nú, Am. 100.
    2. with prep.; ljúga at e-m, to tell lies to one; þá máttu nú finna skjótt hér sönn dæmi, at eigi er logit at þér, Edda 19, Karl. 180, 399; hví viltú svíkja mik, at þú lýgr æ at mér, Stj. 416, Fms. vi. 257 (in a verse): ljúga á e-n, to lie about a person, slander; ok er hón fékk þat ekki þá ló hón á hann, Ver. 16: ljúga frá, to tell lies; en um allir sagnir hallaði hann mjök til, en ló víða frá, Nj. 270; ok sízt sé logit frá honum, and that what is told of him is true enough, 32.
    II. to break an engagement, belie one’s word, fail, absol.; svá segir mér hugr um sem Brandr mun eigi ljúga stefnuna, B. will not fail to come, Finnb. 348; þess er mér ván at þeir ljúgi hólmstefnu, Fas. ii. 477; sá er vetki laug, who never failed, proved faithful, Ad. 11; mundu víst vita at vetki lýgr, it will not fail, Skv. 1. 25; sjaldan lýgr en langa kör, Skáld H. 7. 35; lýgr skjöldrinn nú, now the shield proves false, Fms. vii. 323, v. l.; þá var friðr loginn, then was peace broken, Höfuðl.; lugu þá lindiskildirnir at þeim ok dugðu eigi fyrir kesjum Birkibeina, Fms. viii. 413, v. l.; ljúgandi högg, sham blows, taking no effect, Sks. 382; telja á sik ljúganda lof, to give lying praise to oneself, false boasting, Art.; ljúga höggin þín, langi Loptr! thy blows are a make-believe, Safn i. 55.
    2. with acc. to belie, break, fail in; hel ló sumum frelsi (acc.), death cheated (bereft) some of their freedom, Fagrsk. (in a verse); Sigurðr hefir logna ( has broken) alla eiða, Bkv. 2.
    III. reflex. to fail, miss; þvíat eigi mun yðr eptirförin ljúgask, Ísl. ii. 347; eigi mun við ljúgask at hann Barði er kominn, 356; hefir yðr þat sjaldan logizt ( it has seldom proved false) er ek sagði þá er várir fundir hafa at borit, Fms. viii. 134; en ef þú leitar eptir vexti solar, þá fær þat varla svá glöggt sagt, at þat ljúgisk hvergi, Sks. 57:—with prepp., eigi má ek þat vita, at né eitt siun hafi jafnmjök logizk í um fylgdina mína, I know not that my help has ever before proved such a failure, Fms. vi. 248.
    2. part. loginn; at vér félagar sém þessu máli lognir, that we are falsely charged with this case, Fms. iv. 310.
    3. recipr., ljúgask á, to belie oneself; en ef maðr lýgsk sári á, if a man pretends falsely to be wounded; fyrir því at hann lósk (locsc MS.) öllum goðdóms krapti á, Hom. (St.)

    Íslensk-ensk orðabók > LJÚGA

  • 62 geta

    I
    f sg (-u)
    schopnost
    II
    v (acc) (get, gat, gátum, getað)
    1. moci
    Hann getur gert þetta. (vera fær um)
    2. hádat
    3. zplodit, být otcem
    4. dosáhnout, docílit, dokázat
    Þess er ekki getið hvenær verkið hófst. (nefna)
    Veistu hvaða mál þetta er? Nei, en ég get mér þess til að þetta sé ungverska. (giska)

    Íslensk-tékknesk orðabók > geta

  • 63 RÁÐ

    n.
    1) counsel, advice;
    H. bað hann ráð á leggja, H. asked his advice;
    leggja e-t til ráðs með e-m, to advise one;
    bera ráð sín saman, to consult together;
    hafa ráð e-s, to follow one’s advice (þá væri hann vitr, ef hann hefði yður ráð);
    fara fram ráðum e-s, to act upon one’s advice (skaltu mínum ráðum fram fara);
    eiga ráð við e-n, to take counsel with one (átti jarl þá ráð við menn sína);
    gøra ráð fyrir e-u, to expect, look out for a thing;
    leita ráða við e-n, to seek counsel from one (leitar jarl ráða við lenda menn);
    gefa ráð til, to give one a counsel (hann gaf þatr ráð til, at);
    2) expedient, means (hitta, kunna ráð til e-s);
    sjá mun ek ráð til þess, I can see help for that;
    3) resolved action, plan;
    gøra ráð sitt, to form a plan;
    gøra e-t at ráði, to resolve (var þetta at ráði gørt);
    taka til ráðs, til ráða, to adopt a plan (hvat skulu vit nú til ráða taka);
    4) wise counsel, what is advisable;
    Illugi kvað þat ekki ráð, I said it was not advisable;
    vera til ráðs, til ráða, to be advisable;
    hvat er nú til ráða, what is now to be done?
    verða at ráði, to succeed, to turn out well (varð allt at ráði, þat er hann réð mönnum);
    5) consent, will, wish, agreement (var sú gjöf gör með ráði konungs);
    at ráði frænda hernnar, with the consent of her kinsmen;
    6) authority, command (vöru öll ráð af honum tekin);
    bera e-n ráðum, to overrule one;
    koma ráði við e-n, to be able to control (ek kem trautt ráði við hann);
    7) state of life, condition, lot (vilda ek bróðir, at þú bœttir ráð þitt ok bœðir þér konu);
    heim skaltu fara ok una vel við ráð þitt, and be content with thy lot;
    breyttu þau faðir hans ok móðir ráði sínu ok fóru útan, they broke up their household and left Iceland;
    8) marriage, match (unn frænda þínum góðs ráðs);
    ek réð ráði hennar fyrri, I chose a husband for her before;
    9) councillor (annat várt hit œzta ráð);
    10) council (konungrinn ok hans ráð).
    * * *
    n. [Dan. raad; Old Engl. reed; Germ. rath], ‘rede’ counsel, advice; leggja ráð á, e-t, Nj. 4; hvat leggr Njáll til ráðs? 72; hvat þykki þér ráð? 23, Fas. ii. 510; stundum var hann á tali við þá menn er ráða hans þurftu, kunni hann til alls góð ráð at leggja, þvíat hann var forvitri, Eg. 4; göra ráð sitt, to form a plan, Nj. 5, 21; Njáll gékk í brott einn saman ok hugsaði ráðit, 98; ek skal leggja ráðin til, segir Valgarðr, 166; ekki er þat mitt ráð, Nj. 23; var þetta at ráði gört, resolved, Ld. 70; þar til er biskup görir annat ráð fyrir, Vm. 113; göra ráð fyrir e-u, to expect, Nj. 261; eiga ráð við e-n, to take counsel with one, 127; leita ráða, Edda 26.
    2. plur. a settled plan, foresight; með ráðum ok kappi, Nj. 79, Eg. 257; köld ráð, Ld. 284; nú skulu vér fara at ráðum við þá, Eg. 582; annat hvárt með styrk eða ráðum, Ld. 178; vörn mun verða engi, ef vér förum ráðum at, Fms. ii. 11; ef þeir hefði meirum ráðum fram farit, vii. 318:—a planning, bana-ráð, fjör-ráð, land-ráð, áljóts-ráð, q. v.; þat eru ráð, ef …, Grág. ii. 127; frændr Óttars kenndu ráðin Sigurði konungi, Fms. vii. 230.
    3. wise, true councel, what is advisable; varð allt at ráði ( turned to good ends) þat er hann ráð mönnum, Nj. 30; lizt mér nú hitt ráð, at …, 82; ok er eigi ráð at hafa færi, 94; oss mun ekki haustlaugt ráð at fara til Noregs, Eg. 263; mun eigi þat ná ráð at þér hverfit aptr, Boll. 348; ekki er ráð nema í tíma, sé tekit, a saying; Illugi kvað þat ekki ráð, Ísl. ii. 247; ok er nú ráð at gjalda féit ( high time), Fms. vi. 248; þat er nú ráð, at leggja at landi ok ganga upp, 260; andi ráðs ( wisdom) ok styrktar, 686 B. 13.
    4. consent, will, agreement, wish: sú gjöf var gör með ráði konungs, Eg. 35; með mínu ráði, 737; án ráði e-s, Nj. 38, Fms. xi. 111, Grág. i. 334; at ráði frænda hennar, 164; hón skaut til ráða föður síns, 331; fjarri mun þat þínn ráði, Nj. 80; með ráði hinna vitrustu manna, 88, Ld. 232; hann nam land at ráði Skallagríms, Landn. 59, Grág. i. 232; við ráð frænda síns nokkors, 307; ef maðr kyssir konu á laun ok at ráði hennar, 337; eigi á at ljá … nema allra ráð fylgi, 437; fyrir ráð skaparfa síns, 202; at sínn ráði, willingly, of one’s own accord, ii. 91.
    II. denoting action:
    1. household affairs, management, business, usually in plur.; hann hafði selt í hendr öll ráð syni sínum, Eg. 22; er Þórólfr var eigi heima, hafði Þorgils þá þar ráð, 53; hón var at ráðum með syni sínum, höfðu þau rausnar-bú mikit, 478; Rútr fékk henni öll ráð í hendr fyrir innan stokk, Nj. 11; þeirrar einnar konu ætla ek at fé at sú ræni þik hvárki fé né ráðum, Ld. 14; engi ráð skalt þú taka af mér, ok fara hvergi fyrr en ek vil, Ísl. ii. 205, Bs. i. 819; telja hann af ráðunum fjárins ella, Grág. i. 202; en ef hón veit at bóndi hennar mundi eigi ljá vilja, þá á hón eigi ráð, then she has no right to do it, 382; bera e-n ráðum, (cp. taka ráðin af e-m, to overrule), Nj. 198; hón tók við fé ok ráðum eptir föður sinn, Fs. 126.
    2. a state of life, condition; vilda ek bróðir, at þú bættir ráð þitt ok bæðir þér konu, Nj. 2; rausnar ráð, Þorf. Karl. 364; breyttu þau faðir hans ok móðir ráði sínu ( they broke up the household) ok fóru útan, Bs. i. 152; ráða-breytni (q.v), change, Þorf. Karl. 370; er þér sá til at staðfesta ráð þitt ok kvangask, Grett. 5 new Ed.; heim skaltu fara, ok una vel við ráð þitt, Nj. 11; ok fór yðvart ráð þá betr fram, 198; áljótr mikill er um ráð konunnar, Ld. 30; þar sem þér hafit allt ráð várt í hendi, 174; kippa undan þeirri stóð er áðr hélt mest upp ráði hennar, Glúm. 341: sómasamligt ráð, Fs. 21; segja at þar liggi honum við náliga allt ráð ok líf, Fms. xi. 101; nema vér kynnim þeim allt várt ráð, 655 xi. 3; at þú þegir skjótt ok fle prir ekki um mitt ráð, Fas. ii. 507; Vali sagði gott frá hans ráði, Band. 4: þú hefir mikit at ráði, 12; hann sagði þá henni hvat títt var um ráð Elisabeth, 625. 85; Jóseph varðveitti ráð Máriu festar-konu sinnar hreinliga, Post.; kona hét Þórdís, et léttari skyldi verða, ok horfði ráð hennar heldr seinliga, ok til mikils háska, Bs. i. 195; gör svá vel ok unn frænda þínum góðs ráðs, a good match, Ld. 198.
    3. marriage; láta þat standa fyrir ráðum, Nj. 23; lýkr svá með þeim at ráðin skyldi takask, ok skyldi boð vera at hálfs-mánaðar fresti at Mosfelli, 99; þau ráð tókusk ok fékk Þórðr Ísríðar, Fb. ii. 251; en ef þá takask ráðin eigi. Grág. (Kb.) ii. 32; engi latti ok tókusk ráðin. Fas. ii. 347; hón er kvenna friðust ok með miklu fé, þvi ráði mun ok þér í hendr koma, Fs. 21; ráð hefi ek hugat fyrir þér, þú skalt biðja Kolfinnu, 88; ráð þau skyldu takask at öðru sunni, Eg. 26; þar er Ásgerðr frændkona þin, þar vilda ek hafa fullting þitt at ek næða því ráði 331; hann á dóttur er Ólöf heitir, þar þætti mér vaxa þinn heiðr ef þú fengir þat ráð, Fas. ii. 433; þá vóru skil ð ráð þeirra Sigriðar Stórráðu, Fms. x. 219; þá, reiddisk drottning mjök … engi ráð vil ek við hann eiga, 285; þat it göfugliga ráð, 324; lézt Sigvaldi nú kominn til ráða við Ástríði, xi. 104; eigi skal faðir neyða dóttur sina til ráða, Grág. i. 307; gipta honum dóttur þina er hann þess ráðs maklegr, Glúm. 360: biskup rauf þau ráð öll sem hann vissi at úlögum ráðin vera, Bs. i. 107.
    4. in a pers. sense, a counsellor, a council, Stj. 510; annat várt hit æðsta ráð, Fms. vi. 59; er konungr var á tali við ráð sitt, ix. 279: a senate, þat köllu vér ráð, er lögmaðr ok ráðsmenn sitja á málum manna ok skipa, N. G. L. ii. 244; konungrinn ok hans ráð, Bs. i. 719; konungs ráð, the king’s council, 758; Dixin ok öll hennar ráð, D. and all the queen’s councils, Fb. i. 92.
    B. COMPDS: ráðsandi, ráðabið, ráðabreytni, ráðabrot, ráðafar, ráðafátt, ráðagörð, ráðagerðarmaðr, ráðagörstr, ráðahagr, ráðakensl, ráðakona, ráðskona, ráðakostr, ráðalauss, ráðaleitan, ráðamaðr, ráðsmaðr, ráðsmannsdæmi, ráðsmennska, ráðanautr, raðaneyti, ráðarúm, ráðaskortr, ráðaskot, ráðastofnan, ráðaætlan.

    Íslensk-ensk orðabók > RÁÐ

  • 64 SELJA

    * * *
    I)
    (sel, selda, seldr), v.
    1) to hand over, deliver;
    selja e-m e-t (Ásta selr honum sverðit);
    selja e-t í hendr e-m, to make over to one (hann seldi búit í hendr Þorsteini);
    selja vápn ór hendi sér, to give up (deliver) one’s weapons;
    selja e-t fram, to deliver up;
    selja e-m e-t til varðveizlu, to commit to another’s keeping (þér skulut nú selja mér til varðveizlu vápn yður);
    hann kvazt hvárki vildu selja grið né taka, he said that he would neither give nor receive pardon;
    selja e-m laun, to give reward, pay;
    selja fé at láni, to lend money;
    selja á leigu, to put out at interest;
    selja á frest, to give on credit;
    2) to sell, part with (hann seldi land sitt);
    selja e-t við litlu (miklu) verði, to sell for a small (great) sum;
    selja mansali, to sell into bondage;
    þótti þeim konungr út seldr, a done man (= fram seldr);
    3) refl., seljast, to give oneself up (seljast arfsali);
    seljast út, to turn out;
    aldri mun þat vel út seljast, it will never go well.
    f. sallow, willow.
    * * *
    pres. sel, selr (sell, Grág. ii. 80); pret. seldi; part. seldr; [A. S. seljan; Engl. sell; Dan. sælge]:—to hand over to another; s. e-m e-t, or absol.; Ásta selr honum sverðit, Fms. iv. 37: hann tók sverð búit ok seldi Birni ok fingrgull—Sverð þetta, sagði hann, gef ek þér, Ó. H. 53; hann seldi smala-manni höfuðit, Nj. 70; hann tók menit af hálsi sér ok seldi Finni, Ó. H. 136, 148: selja fram, to deliver up, Hkr. ii. 243; mun hann s. framm Hrapp, Nj. 133, 134; selja af höndum, Fms. iv. 278; s. e-t í hendr e-m, Eg. 180, 715; hann seldi búit í hendr Þorsteini, 704; s. vápn ór hendi sér, Fs. 29; hann seldu þan til fóstrs í Suðreyjar, Fms. i. 250; s. e-m sonu sína til fóstrs, 5; seldu honum margir sonu sína til læringar, Ib. 14; meirr en efni sé til seld, more than is due, Bs. i. 137, Fs. 84.
    2. to yield milk, of a cow; hún (the cow) selr ekki, vill ekki selja, in which case the Scottish milk-maids use a tulchan or stuffed calfskin.
    3. a law term, selja sök, to make over a suit into the hands of a delegate to plead it in court; svá skal sök selja, at þeir skolu takask í hendr, sú er sök tekr ok hinn er sell (hand-sal), Grág. ii. 80; aðra skóggangs sök sel ek þér á hendr Starkaði … mun ek s. þér í hendr legorðs-sökina, Ni. 98, 99; s. vig-sök, Grág. ii. 80; s. mál í hendr e-m, Eg. 732; s. e-m sjálfdæmi (q. v.), Nj. 92; s. e-m grið, Edda. 57; hann kvaðsk hvárki vildu s. grið né taka, neither give nor receive pardon, Nj. 92: phrases, s. e-m laun, to give a reward, pay; hefir hann áðr selt mér laun í heilræðum, 1 79, 214; s. fé at láni, to put out money on credit, lend money, Ísl. ii. 223; s. á leigu, to put out on interest, Grág. i. 390; ljá eða selja á leigu, 437; selja á frest, to sell on credit, Vápn. 7: selja upp, to throw up, vomit, (upp-sala.)
    II. to sell, part with (derived from the preceding sense), Fms. x. 5, 227; hann seldi land sitt, Ld. 134; ef þú selr land þetta þeim Bolla, 212; ek em kominn at fala at þér hey ok mat, … Hvártki vil ek þér selja—Viltú gefa mér þá? Nj. 73; ef hón kaupir meira, ok á sá eigi heimting til þess er hann seidi henni, Grág. i. 334; s. við litlu verði, to sell for a small sum, Eg. 100; ekki sel ek hann nema við miklu verði, Fms. x. 227; cp. við hleifi seldu, they sold me for a loaf (?), Hm.: selja mansali, to sell into bondage, Fms. x. 224; s. sik sem dýrast, to sell one’s life as dear as possible, xi. 376; þótti þeim konungr út seldr, a done man, Odd. 12; þeir Erlendr vóru fram seldir ( lost men), ef …, Fms. vii. 318; fram seldir ok til dauða dæmdir, 65.
    III. reflex. to give oneself up; seljask arfsali, to give oneself up as arfsals-maðr (q. v.), Grág. i. 204, Vápn. 13; gjarna vilda ek at hann seldisk með minnum vandræðum en á horfðisk, Ld. 254; aldri mun þat vel út seljask, it will never go well, Karl. 152; við marga hafit er heit góð, en misjafnt þykkir út seljask, Nj. 122: to hire oneself out, ef hann selsk dýrra á leigu, Grág. i. 149.
    2. recipr. to exchange; þeir görðu frið ok seldusk gíslar, Hkr. i. 7; hafit heilir grið selzk, ii. 166
    3. pass. to be sold, Fms. i. 79, 186.
    4. part. seljandi, a seller, vendor; seljandi saka, Grág. i. 370, 480; selendr ok kaupendr, Grág. 39.

    Íslensk-ensk orðabók > SELJA

  • 65 SKJÓTA

    * * *
    (skýt; skaut, skutum; skotinn), v.
    1) to shoot with a weapon, with dat. (skjóta öru, spjóti, kólfi);
    vera skotinn spjóti í gegnum, to be shot through with a spear;
    skjóta af boga, to shoot with a bow;
    with the object shot at in acc. (skjóta dýr, mann, sel, fugl);
    skjóta at e-m, til e-s, to shoot at one;
    skjóta til hœfis, to shoot at a mark;
    skjóta skildi fyrir sik, to put a shield before one;
    skjóta loku fyrir, to shoot the bolt, lock the door;
    skjóta frá lokum, to unlock;
    skjóta e-u fyrir borð, to ‘shoot’ overboard;
    skjóta skipum á vatn, to launch ships;
    skjóta útan báti, to shove out a boat;
    skjóta hesti uridir e-n, to put a horse under one, to mount him;
    var mér hér skotit á land, I was put ashore here;
    skjóta e-u niðr, to thrust it down (hann skaut svá fast niðr skildinum, at);
    skjóta e-m brott or undan, to let one escape;
    skjóta undan peningum, to abstract, embezzle money;
    skjóta e-u í hug e-m to suggest to one (þá skaut guð því ráði í hug þeim);
    skjóta upp hvítum skildi, to hoist a white shield;
    skjóta upp vita, skjóta eldi í vita, to light up a beacon;
    skjóta land-tjaldi, to pitch a tent;
    skjóta á fylking, to draw up in battle array;
    skjóta á husþingi, to call a meeting together;
    skjóta á eyrendi, to make a speech;
    skjóta fótum undir sik, to take to one’s heels, to run;
    barnit skaut öndu upp, the child began to breathe;
    skjóta e-u of öxl, to throw off one’s shoulder;
    vér tólf dómendr, er málum þessum er t il skotit, to whom these suits are handed over;
    skýt ek því til gúðs ok góðra manna, at, I call God and all good men to witness, that;
    4) to pay (hann skaut einn fyrir sveitunga sína alla);
    5) impers., e-u skýtr upp, it shoots up, emerges, comes forth;
    upp skýtr jörðunni þá ór sænum, then the earth rises from the sea;
    skaut upp jörðu dag frá degi, the earth appeared day by day (as the snow melted);
    þó at þér skyti því í hug, though it shot into thy mind, occurred to thee;
    þeim skaut skelk í bringu, they were panic-stricken;
    sem kólfi skyti, swift as a dart;
    6) refl., skjótast.
    * * *
    skýt, pret. skaut, skauzt (skauztu rhyming with laust, Fms. vi. in a verse), skaut, pl. skutu; subj. skyti; imperat. skjót, skjóttú; part. skotinn: [A. S. sceôtan, scyttan; Engl. shoot and shut; Dan. skyde; Germ. schiessen.]
    A. To shoot with a weapon, the weapon being in dat.; skjóta öru (örum), spjóti, fleini, skutli, kesju, kólfi …, Fms. i. 44, x. 308, 362, Eg. 380; þeir þykkjask eigi hafa skotið betra skot, Fms. vii. 211; vera skotinn spjóti í gögnum, shot through with a spear, Nj. 274: the object shot at in acc., skjóta dýr, fugla, sela, Edda 16, Nj. 95, Ld. 56, Fms. x. 356, 362, and passim: also, s. til e-s, to shoot at; s. til fugls, Orkn. 346; s. til hæfis, to shoot at a mark, Fms. ii. 268; s. kesju at e-m, Eg. 380; allir skutu at Baldri, Edda 37.
    II. to shoot, to push or shove quickly; skjóta loku fyrir (or frá) hurðu (dyrum), to shoot the bolt, lock the door; s. frá lokum, to unlock, Lv. 60; hann lagðisk niðr ok skaut fyrir loku, Eg. 601; skaut hann þá frá lokum, Fms. vi. 189; þeir lögðu hann í kistu ok skutu síðan fyrir borð, and shot the chest overboard, Eg. 127; skaut Egill yfir brúnni, E. shot the bridge over the ditch, 531; s. brú af, to draw the bridge off or away, Fms. xi. 370; s. skipum á vatn, to launch the ships into water, ix. 501; s. báti, to launch a boat from the shore, Nj. 133; s. útan báti, to shove out a boat, 272; brauð þat er hón hafði í ofninn skotið, Hom. 114; menn er í ofn vóru skotnir, 117; var þeim skotið í eld brennanda, Eg. 232; then in all kinds of relations, s. hesti uudir e-n, to put a horse under one, mount him, Eg. 397, 602, Fms. vii. 21; var mér hér skotið á land, I was put ashore here, Nj. 45; s. e-m upp á land, id., Fms. i. 131; s. barni heim af fóstri, to send back a bairn from the fóstr, Grág. i. 276; s. e-m brott, to let one escape, Fms. ix. 420; s. e-m undan, id., vi. 116, vii. 250; s. niðr úmaga, to leave a pauper behind, place him there, Grág. i. 296, 297; s. fé á brott (undan), to abstract, embezzle money, 334; þetta líkar Þórdísi ílla ok skýtr undan peningunum, Korm. 150; skjóttú diametro sólarinnar í tvá staði, divide it into two, Rb. 462; þá skaut Guð því ráði í hug þeim, put this rede into their mind, 655. 3; s. upp hvítum skildi, to hoist a white shield, Fms. x. 347; s. upp vita, to light up the beacon, Hkr. i. 148; þá varð engum vita upp skotið, Orkn. 266; vita-karlinn skaut eldi í vitann, lighted up the beacon, Fms. viii. 188; s. land-tjaldi, to pitch a tent, Nj. 157; var skotið um hann skjaldborg, 274; s. á skjaldborg, to draw up a s., Fms. vii. 70; s. á fylking, to draw up in battle array, Ó. H. 209; s. á húsþingi, to call a meeting together, Eg. 357; s. á eyrendi, to make a speech, Fms. i. 215; skýtr or skýtsk mjök í tvau horn um e-t, see horn B.I. 2; s. fótum undir sik, to take to one’s heels, to run, Fms. viii. 358; hann skaut sér út hjá þeim, shot out, escaped, vi. 189; harm hljóp upp á altarit, ok skaut á knjám sínum, ix. 462; barnit skaut öndu upp, the bairn began to breathe, Hkr. ii. 199; s. skildi fyrir sik, to put a shield before one, Eg. 378, Nj. 156; s. skjóli yfir e-n, to protect (see skjól); Máriusúðin skaut lykkjunum, she (the ship) shivered, Fms. viii. 199; þá segisk, at hann skyti í fyrstu þessu orði, eldisk árgalinn nú, he is said to have let this word slip, to have said, vi. 251; s. e-u of öxl, to throw it off one’s shoulder, Gg. 6; s. e-u á frest, to put off, delay: skjóta augum, to look askance, Eg. (in a verse), from which the mod. gjóta augum is a corruption.
    III. metaph. to shift or transfer a case to another, appeal; skutu þau til ráða Ólafs, Ld. 74; s. þrætu til ór skurðar e-s, Fms. vii. 203; því skýt ek til Guðs, i. 3; s. sínu máli á Guðs vald, x. 103; s. þessu máli til Frosta-þings …, þeir skutu þangat sínu máli, i. 32; vér tólf dómendr, er málum þessum er til skotið, Nj. 188; s. máli á fylkis-þing, N. G. L. i. 21; skýt ek því til Guðs ok góðra manna, Nj. 176; menn þá er hann skaut ráðum undir, whom he took as his counsel, Fms. vii. 308.
    IV. [A. S. scot; Engl. shot, scot, see skot, I and II]:—to pay; rétt er at fimm búar virði gripinn, ok skal hann þá skjóta í móti slíku, er þeir virða gripinn dýrra enn hans skuld var fyrir öndverðu, Grág. i. 412; skjóta fé saman, to club money together, make a collection, Mar.; þeir skutu saman fjár-hlutum sínum hverr eptir efnum, Hom, 123 (samskot); hann skaut einn fyrir sveitunga sína alla ( he paid their scot) þá er þeir sátu í skytningum, Ld. 312 (see skytningr).
    V. impers., e-u skýtr upp, it shoots up, emerges, comes forth; upp skýtr jörðunni þá ór sænum, Edda 44; skaut upp jörðu dag frá degi, the earth appeared day by day (as the snow melted), Fms. ii. 228; þó at þér skyti því í hug, though it shot into thy mind, occurred to thee, Band. 37 new Ed.; þeim skaut skelk í bringu, they were panic-stricken, Ld. 78, Eg. 49, Fb. i. 418 (see skelkr); mjök skýtr mornar vakri, she is much tossed, Hallfred; sveita skaut á skjaldrim, the shield-rim was blood-shot, blood-stained, Orkn. (in a verse); sem kólfi skyti, swift as a dart, Fms. ii. 183.
    B. Reflex. to shoot, start, move, slip away; Skíði frá ek at skauzt á fætr, S. started to his feet, Skíða R. 52; Björn skauzk aptr síðan at baki Kára, B. shot or slipped behind Kári’s back, Nj. 262; at menn hans skytisk eigi frá honum, lest they should slip away, abscond, Fms. vii. 49; vildi ljósta Gretti, en hann skautzk undan, started away from the blow, Grett. 91 A; þeir fálmauðu af hræðslu, ok skutusk hingað ok þingat undan geislum hans, Niðr. 5; þó at fé hans skjótisk fyrir garðsenda, to slip through by the end of the fence, Grág. ii. 263; nú skýzk maðr undan tali (evades,) N. G. L. i. 97; kemr í hug, at hann mun skotisk hafa undan, ok vilja eigi fara, Ísl. ii. 334: skjótask yfir (impers.), to skip, slip over; mér hefir skotisk yfir að telja hann, þeim hafði yfir skotisk um þetta, they had made a false calculation, Ld. 100; þá skjótumk ek mjök yfir, then I am much mistaken, Skálda (Thorodd); skýzt þeim mörgum vísdómrinn sem betri ván er at, Grett. 25 new Ed.: skjótask e-m, to fail; margir skutusk honum, many forsook him, Fms. i. 22; skutusk þá margir við Þórð í trúnaðinum, many proved false to Thord, Sturl. iii. 75 C; vildi dýrið ljósta þeim hramminum seni heill var, ok skauzk á stúfinn, and stumbled, reeled on the stump of the other leg, Grett. 101 A; hann var nokkut við aldr, ok skauzk á fótum ( and tottered on his legs), ok þó hinn karlmannligsti, Háv. 45: also in the law phrase, hafa e-u fyrir skotið, to have a case forfeited, N. G. L. i. 52, 53; ef hann stefnir eigi … þá er þeim váttum fyrir skotið, then the witnesses are valueless, 54 (cp. Dan. for-skyde).
    2. reflex., in the mod. skjótask, to go on a short errand, pay a short visit; viltu ekki skjótast með bréfið að tarna? eg ætla að skjútast inn sem snöggvast, bíddu meðan eg skýzt inn, and the like.
    II. recipr., skjótask á, to exchange shots, Fms. i. 93, vii. 54.
    III. part., of corn, to shoot; rúgakr al-skotinn, Þiðr. 180.

    Íslensk-ensk orðabók > SKJÓTA

  • 66 trúnaðr

    (gen. -ar), m.
    1) trust, good faith (var þetta sáttmáí bundit með fullum trúnaði); ganga í trúnað fyrir e-n, to become bound for another, go security for one;
    2) faithfulness (halda man ek við þik fullum trúnaði);
    3) trust, confidence; festa, leggja trúnað á e-t, to give credence to; eiga trúnað undir e-m, to have confidence (faith) in one; hafa trúnað á e-m, to place confidence in one;
    4) confidence, secret; til hvers reiðt þú til þings, ef þú vill eigi segja mér trúnað þinn, if thou wilt not tell me thy secret; segja e-m e-t af trúnaði, in confidence, secretly; mæla trúnað fyrir e-m, to speak in confidence to one.
    * * *
    m. [trúa], trust, good faith; halda mun ek við þik mínum trúnaði til dauða-dags, Nj. 109; halda trúnað við e-n, Fms. vi. 53; var þetta sáttmál bundit með fullum trúnaði, i. 57, vii. 280; veita e-m traust ok trúnað, vi. 19; skipta trúnaði sínum, Al. 46; draga hann frá konungs trúnaði, allegiance, Sturl. iii. 142: selja e-m sinn trúnað, Fb. ii. 285; ganga í trúnað fyrir e-n, to become bound for another, Fms. xi. 356; eiga trúnað undir e-m, x. 103; eigi þótti mér goðin göra af trúnaði brúna, i. e. they built it not sufficiently strong, Edda 8.
    2. trust, confidence, belief; festa, leggja trúnað á e-t, to give credence to, believe, Eg. 51, Ld. 204; til hvers reitt þú til þings ef þú vill eigi segja mér trúnað þinn, if thou wilt not open thy heart to me, Nj. 11; þeir einir menn eru hér at hverr veit annars trúnað, 226; trúnað ok leyndar-mál, Fb. i. 64; þeir menn er vestan komu ok helzt mæltu trúnað fyrir honum, spoke in confidence to him, Orkn.; þér mun ek segja trúnað minn, I will open my heart to thee, Fær. 248; hann átti trúnað ( secret information) í hvers þeirra herbergi, Ld. 176: af trúnaði, in confidence, secretly; ef maðr selr manni fé af trúnaði, Grág. i. 400; segja e-m e-t af trúnaði, Fas. i. 187, Ó. H. 56.
    II. a creed, belief, Sks. 647.
    COMPDS: trúnaðareiðr, trúnaðarhylli, trúnaðarkona, trúnaðarmaðr, trúnaðartómr, trúnaðartraust, trúnaðarváttr, trúnaðarvinr.

    Íslensk-ensk orðabók > trúnaðr

  • 67 falla

    [fad̥la]
    fell, féll, féllum, fallið
    1. vi
    2) пасть, погибнуть ( в бою); падать ( о скоте)

    fénaður fellur — скот гибнет, происходит падёж скота

    3) терпеть поражение, проигрывать; проваливаться (на экзаменах, выборах)

    hann féll á málinu, málið féll á hann — он проиграл дело [процесс]

    5) течь, впадать
    6) стихать, проясняться ( о погоде)
    7) опадать; вянуть
    8)
    9) ( frá e-u) отказываться (от чего-л.), изменять (чему-л.)
    □
    1)

    henni féllst hugur við þetta — это лишило её мужества, от этого она упала духом

    2) ( á e-ð) согласиться (с чем-л.)
    ◊

    hennt féll allur ketill í eld — она остолбенела, она была потрясена

    Íslensk-Russian dictionary > falla

  • 68 taka

    * * *
    I)
    (tek; tók, tókum; tekinn), v.
    1) to take, catch, seize (tóku þeir laxinn ok otrinn ok báru með sér);
    G. tók inni vinstri hendi spjótit á lopti, G. caught the spear with his left hand;
    man hón taka fé okkart allt með ráni, she will take all our goods by force;
    taka e-n höndum, to seize one, take captive;
    tökum vápn vár, let us take to our weapons;
    2) fig., taka trú, to take the faith, become a Christian;
    taka skírn, to be baptized;
    taka hvíld, to take a rest;
    taka flótta, to take to flight;
    taka rœðu, umrœðu, to begin a parley;
    taka ráð, to take a counsel (= taka til ráðs);
    taka e-n orðum, to address one;
    taka sættir or sættum, to accept terms;
    taka þenna kost, to take this choice;
    taka stefnu, to fix a meeting;
    taka boði, to accept an offer;
    taka sótt, to be taken ill;
    taka úgleði, to get out of spirits;
    taka konung, to take, elect a king;
    taka konu, to take a wife;
    taka úkunna stigu, to take to unknown ways;
    taka e-n or e-m vel, to receive one well;
    taka e-t þvert, to take a thing crossly, deny flatly;
    taka upp höndum, to raise the hands;
    3) to reach, stretch forth, touch;
    fremri hyrnan tók viðbeinit, the upper horn caught the collar bone;
    því at ek tek eigi heim í kveld, for I shall not reach home to-night;
    hárit tók ofan á belti, the hair came down to her waist;
    4) to reach and take harbour (þeir tóku land á Melrakka-sléttu);
    5) to take, hold, of a vessel (ketill, er tók tvær tunnur);
    6) to be equivalent to, be worth (hringrinn tók tólf hundruð mórend);
    7) with infin., to begin (hann tók at yrkja, þegar er hann var ungr);
    nú taka öll húsin at lóga, now the whole house began to blaze;
    impers., þá tók at lægja veðrit, then the wind began to fall;
    8) to touch, regard, concern (þat allt, sem leikmenn tekr);
    9) to catch (up), come up with (hann var allra manna fóthvatastr, svá at engi hestr tók hann á rás);
    10) to start, rush (Eirikr tók út or stofunni, en konungr bað menn hlaupa eptir honum);
    taka á rás, taka frá, to take to running, run away (svá illt sem nú er frá at taka, þá mun þó síðarr verra);
    11) impers. it is taken;
    þá tók af veðrit (acc.) then the storm abated;
    kom á fótinn, svá at af tók, the stroke came on his leg, so that it was cut off;
    sýnina tekr frá e-m, one becomes blind;
    tók út skip Þangbrands, Th.’s ship drifted out;
    um várit er sumarhita tók, when the summer heat set in;
    12) with preps, and advs., taka e-n af lífi, lífdögum, taka e-n af, to take one’s life, put to death;
    taka e-n af nafni ok veldi, to deprive one of his title and power;
    taka e-t af e-m, to take a thing from one, deprive one of (er vér tókum seglit af honum, þá grét hann);
    taka af sér ópit, to cease weeping;
    taka e-t af e-m, to get frotn one (tekr hann af öllu fólki mikil lof);
    taka mikinn (mikil), lítinn (lítil) af e-u, to make (say) much, little of;
    hón tók lítil af öllu, she said little about it, took it coldly;
    øngan tek ek af um liðveizlu við þik, I will not pledge myself as to helping thee;
    taka e-t af, to choose, take;
    G. bauð þér góð boð, en þú vildir engi af taka, G. made thee good offers, but thou wouldst take none of them;
    fara sem fœtr mega af taka, at the top of one’s speed;
    hann sigldi suðr sem af tók, as fast as possible;
    to abolish, do away with (lagði á þat allan hug al taka af heiðni ok fornar venjur);
    taka e-t aptr, to take back, render void (taka aptr þat, er ek gef); to recall (taka aptr orð, heil sín);
    taka á e-u, to touch (hón tók á augum hans);
    taka vel, auðvelliga, lítt, illa á e-u, to take (a thing) well, in good part, ill, in ill part (fluttu þeir þetta fyrir jarli, en hann tók vel á);
    taka e-t á sik, to take upon oneself (kvaðst heldr vilja taka þat á sik at gefa honum annát augat);
    tóku þeir á sik svefn mikinn, they fell fast asleep;
    taka arf eptir e-n, to inherit one;
    taka e-t eptir, to get in return;
    með því at þú gerir svá, sem ek býð þér, skaltu nökkut eptir taka, thou shalt have some reward;
    taka e-t frá e-m, to take a thing away from one (þeir tóku spjótin frá þeim ok báru út á ána);
    taka e-n frá e-u, to deprive one of (taka e-n frá landi, ríki);
    taka e-t fyrir e-t, to take in return for (hann keypti sveinana ok tók fyrir þá vesl gott ok slagning); to take for, look upon as (lökum vér þat allt fyrir satt; því tek ek þat fyrir gaman);
    taka fyrir e-t, to refuse (tók E. eigi fyrir útanferð at sumri);
    taka hendi í e-t, to thrust one’s hand into;
    taka í hönd e-m, to shake hands with one;
    taka í móti, to offer resistance (þeir brendu víða bygðina, en bœndr tóku ekki í móti);
    taka niðr, to pull down, demolish (taka niðr til grundvallar allt þat verk); to graze a little, = taka til jarðar (þeir láta nú taka niðr hesta sína);
    taka ofan, to take down (Högni tekr ofan atgeirinn); to pull down (hann hafði látil taka ofan skála sinn);
    taka í sundr, to cut asunder;
    impers., slœmdi sverðinu til hans, svá at í sundr tók manninn, so that the man was cleft asunder;
    taka til e-s, to take to (tóku þá margir til at níða hann);
    taka til máls (orðs, orða), to begin to speak;
    nú er þar til máls at taka, at, now we must take up the story at this point, that;
    taka til varnar, to begin the defence;
    taka til e-s, to have recourse to, resort to (taka e-t til ráðs, bragðs); to concern (þetta mál, er til konungs tók);
    láta e-t til sín taka, to let it concern oneself, meddle with (Gísli lét fátt til sín taka);
    taka e-n til e-s, to choose, elect (Ólafr var til konungs tekinn um allt land);
    absol., taka til, to begin (hann hélt allt austr um Svínasund, þá tók til vald Svíakonungs);
    taka e-t til, to take to, do;
    ef hann tekr nökkut illt til, if he takes to any ill;
    taka um e-t, to take hold of, grasp (nú skaltu taka um fót honum);
    taka e-t undan, to take away;
    impers., undan kúnni tók nyt alla, the cow ceased to give milk;
    taka undan, to run away, escape (B. tók undan með rás);
    hann tók undir kverkina ok kyssti hana, he took her by the chin and kissed her;
    to undertake, take upon oneself;
    H. kvaðst ekki taka mundu undir vandræði þeira, H. said he would have nothing to do with their troubles;
    taka undir e-t með e-m, to back, help one in a thing (vil ek, at þér takit undir þetta mál með mér);
    þau tóku undir þetta léttiliga, they seconded it readily;
    hann tók seinliga undir, he was slow to answer;
    taka undir, to echo, resound (fjöllin tóku undir);
    taka e-t undir sik, to take on hand (Gizurr tók undir sik málit); to lay hold of (hann tekr undir sik eignir þær, er K. átti í Noregi);
    taka e-t upp, to pick up (S. tók upp hanzka sinn);
    taka upp fé fyrir e-m, to seize on, confiscate;
    taka upp borð, to set up the tables before a meal, but also to remove them after a meal;
    taka upp bygð sína, to remove one’s abode;
    hón tekr mart þat upp, er fjarri er mínum vilja, she takes much in hand that is far from my will;
    drykk ok vistir, svá sem skipit tók upp, as the ship could take;
    taka upp ný goðorð, to establish new priesthoods;
    taka upp verknað, to take up work;
    taka upp stœrð, to take to pride;
    taka upp sök, to take up a case;
    taka upp draum, to interpret a dream;
    taka e-t upp, to choose (seg nú skjótt, hvern kost þú vill upp taka);
    absol., taka upp, to extend, rise (rekkjustokkr tekr upp á millum rúma okkarra);
    taka út, to run out (E. tók út ór stofunni);
    taka við e-u, to receive (A. hafði tekit við föðurarf sínum);
    taka vel við e-m, to receive one well, give one a hearty welcome;
    taka við trú, to take the faith;
    þeir tóku vel við, they made a bold resistance;
    tók við hvárr af öðrum, one took up where the other left off;
    taka yfir e-t, to extend over (hann skal eignast af Englandi þat, sem uxahúð tekr yfir);
    impers. to come to an end, succeed (kveðst nú vænta, at nú mundi yfir taka);
    þeir munu allt til vinna at yfir taki við oss, to get the better of us;
    13) refl., takast;
    f.
    1) taking, capture, of a fortress, prisoner;
    2) taking, seizing, of property;
    * * *
    u, f. a taking, capture, Fms. x. 417 (of a fortress); of a prisoner, Ann. 1254: a taking, seizing, unlawful or violent, of property, Grág. ii. 188, 301; gjalda fyrir hval-tökuna, Bs. i. 657; fjár-taka (see fé), upptaka.
    II. revenue = tekja; með öllum tökum ok skyldum, Fms. vi. 431.
    III. tenure of land; eiga töku á jöfð, N. G. L. i. 240.
    IV. bail, security; hlaupask undan töku ok sókn, N. G. L. i. 258; see við-taka, á-taka, töku-vætti.

    Íslensk-ensk orðabók > taka

  • 69 skap

    [sg̊a:pʰ]
    n skaps, sköp
    1) нрав, склад, характер

    vel skapi farinn — симпатичный, с приятным характером

    eiga ekki skap saman — не сходиться характером, не ладить

    2) склонность, расположение

    mér er næst skapi… — я больше всего склонен…

    þetta er mér að skapi — это мне по душе, это в моём вкусе

    vera við skap e-s — быть кому-л. по душе [по вкусу]

    hafa ekki skap til e-s — быть не в силах заставить себя сделать что-л.

    3) ум, мысли

    e-m býr e-ð í skapi — кто-л. думает над чем-л. [размышляет о чём-л.]

    e-m rennur í skap — кто-л. сердится

    í góðu [illu] skapi — в хорошем [дурном] настроении

    skeyta skapi sínu á e-m — срывать на ком-л. своё дурное настроение

    5) соотношение, соответствие, пропорция

    að því skapi sem — пропорционально [соответственно] тому, что

    6) pl судьба

    skipta sköpum — решать [определять] судьбы людей

    Íslensk-Russian dictionary > skap

  • 70 ETA

    I)
    (et; át, átum; etinn), v.
    1) to eat (eta kjöt, mat sinn, dagverð);
    fig., eta orð sín, to eat one’s own words;
    sorg etr hjarta, sorrow eats away the heart;
    refl., Gyðingar átust innan, er þeir heyrðu þetta, the Jews fretted inwardly on hearing this.
    f.
    1) crib, manger;
    standa öllum fótum í etu, to live at rack and manger;
    2) pl., etur, cancer (etur í andliti).
    * * *
    proncd. éta; pret. át, pl. átu; pres. et, proncd. iet, Greg. 82; part. etið; pret. subj. æti; imperat. et; [Lat. ĕdere; Gr. ἔδειν; Ulf. ïtan; A. S. and Hel. etan; Engl. eat; O. H. G. ezan; mod. Germ. essen; Swed. äta; Dan. æde]:—to eat, Grág. ii. 347; sem þú mátt vel e., Nj. 75; e. dagverð, Ld. 10; þar’s ek hafða eitt etið, Hm. 66; e. kjöt, Greg. l. c.; at engi er hér sá inni er skjótara skal eta mat sinn en ek, Edda 31 (hence fljót-ætinn, sein-ætinn, rash or slow eating); át hvárrtveggi sem tíðast, id.; Logi hafði ok etið slátr allt, id.; et mat þinn, tröll. Fas. iii. 179.
    2. metaph. to eat, consume; eigu at eta alla aura ómagans sem hann sjálfr, Grág. i. 288; eyddir ok etnir, Fms. xi. 423; sorg etr hjarta, sorrow eats the heart, Hm. 122; etandi öfund, consuming envy, Str.; Gyðingar átusk innan er þeir heyrðu þetta, the Jews fretted inwardly on hearing this, 656 C. 17.
    β. medic., 655 xxx. 8.
    γ. the phrase, eta orð sín, to eat one’s own words, Karl. 478; or, eta ofan í sig aptr, id., of liars or slanderers.
    δ. the dubious proverb, úlfar eta annars eyrendi, wolves eat one another’s fare or prey, Ld. 92; and recipr., etask af úlfs munni, to tear one another as wolves, Ísl. ii. 165; ok hefir mér farit sem varginum, þeir eta þar (etask?) til er at halanum kemr ok finna eigi fyrr. Band. 12, where MS.—þat ætla ek at mér verði vargsins dæmi, þeir finnask eigi fyrr at en þeir hafa etisk ok þeir koma at halanum, 26: as to this proverb cp. also the allusion, Hðm. 30: the mod. turn is—úlfr rekr annars erindi, so used by Hallgr.—annars erindi rekr úlfr og löngum sannast það—and so in paper MSS. of Ld. l. c., but prob. a corruption.

    Íslensk-ensk orðabók > ETA

  • 71 frétta

    * * *
    (-tta, -ttr), v.
    1) to hear, get intelligence;
    2) to ask, enquire (f. e-n e-s or at e-u); f. tíðenda, to ask for news; f. e-n upp, to find one out;
    3) refl. to get about, be reported (þetta fréttist um heraðit); fréttist alls ekki til hans, nothing was heard of him; fréttist mér svá til, I am told; fréttust þeir tíðenda, they asked each other for news; fréttast fyrir, to enquire.
    * * *
    tt, to hear, get intelligence, Korm. 160, Am. 1, Nj. 5, Eg. 123, Ísl. ii. 164; very freq., whereas fregna is obsolete.
    2. to ask, enquire, Korm. 216, Pass. 11. 4, 21. 8; frétta tíðenda, to ask for news, Fms. i. 101; frétta e-n upp, to find one out, Edda (pref.); frétta at mönnum, Nj. 34.
    II. reflex. to get about, be reported, of news; þetta fréttisk um héraðit, Korm. 198; fréttisk alls ekki til hans, nothing was heard of him, Ísl. ii. 168; frettisk mér svá til, I am told, Boll. 338, Fms. iv. 231.
    β. recipr. to ask one another for news; fréttusk þeir tíðenda, Boll. 336; fréttask fyrir, to enquire, Fs. 78.

    Íslensk-ensk orðabók > frétta

  • 72 ganga

    * * *
    I)
    (geng; gekk, gengum; genginn), v.
    1) to walk (reið jarl, en Karkr gekk);
    2) to go;
    ganga heim, to go home;
    ganga braut, to go away;
    ganga til hvílu, to go to bed;
    ganga á skip, to go on board;
    ganga af skipi, to go ashore;
    with infin., ganga sofa or at sofa, to go to sleep;
    ganga at eiga konu, to marry a woman;
    3) to go about grazing, to graze (kálfrinn gekk í túni um sumarit);
    4) of a ship, to run, sail (gekk skipit brátt út á haf);
    5) to stretch out, extend, project (nes mikit gekk í sæ út);
    6) of report, tales, to be current (litlar sögur megu ganga af hesti mínum);
    gekk þaðan af í Englandi Valska, thereafter the French tongue prevailed in E.;
    8) of money, to be current (peningar þeir, sem nú ganga);
    of laws, to be valid (þau lög, er gengu á Uppsalaþingi);
    of sickness, plague, famine, to rage (þá gekk landfarsótt, drepsótt, hallæri);
    9) to go on, last (gnustu þá saman vápnin, ok gekk þat um hríð);
    impers., gekk því lengi, so it went on for a long while;
    10) láta ganga e-t, to let go on;
    láta höggin ganga, to rain blows;
    Birkibeinar létu ganga lúðrana, blew the trumpets vigorously;
    ef þat gengr eigi, if that will not do;
    impers., svá þykt, at þeim gekk þar eigi at fara, so close, that they could not go on there;
    þeim gekk ekki fyrir nesit, they could not clear the ness;
    12) to turn out, go in a specified way;
    ganga andæris, to go all wrong;
    gekk þeim lítt atsókinn, they made little progress with the attack;
    impers., e-m gengr vel (illa), one fares (goes on, gets on) well (badly);
    13) with acc., ganga e-n á bak, to force one to go backwards (harm gengr bjöninn á bak);
    14) with dat., to discharge (gekk bann þá blóði);
    15) with preps. and adverbs:
    ganga af e-u, to depart from, leave (þá gekk af honum móðrinn);
    ganga af vitinu, to go out of one’s wits;
    ganga af trú sinni, to apostatize;
    to pass (síðan gengu af páskarnir);
    to go off (gekk þegar af höfuðit);
    to be left as surplus (þat er af skuldinni gekk);
    nú gengr honum hey af, now he has some hay left;
    ganga af sér, to go to extremities, to go beyond oneself (mjök ganga þeir fóstbrœðr nú af sé);
    ganga aptr, to revert (return) to the former proprietor (síðan gengu þau lönd aptr undir Árna);
    to be void, annulled (þá skal kaup aptr ganga);
    of a ghost, to walk again; of a door, to close, shut (gekk eigi aptr hurðin);
    ganga at e-m, to attack one;
    ganga at e-u, to agree to, accept a choice or offer (Flosi gekk fljótt at þessu öllu); to fit (skaltu fá mér lukla þá, sem ganga at kistum yðrum);
    ganga á e-t, to encroach upon (ganga á ríki e-s); to break (ganga á orð sín, eiða, grið, sættir, trygðir); to pierce, penetrate;
    hann var í panzara, er ekki gekk á, that was proof against any weapons;
    ganga á vald e-s or e-m, ganga á hönd (hendr) e-m, to submit to, give oneself up to, surrender to one;
    ganga á bak e-u, to contravene;
    ganga eptir e-u, to go for, go to fetch (göngum heim eptir verðinu); to pursue, claim;
    ganga eptir, to prove true, be fulfilled (þetta gekk allt eptir, sem M. sagði fyrir);
    ganga frá e-u, to part with, lose (sumir munu ganga frá öllu fénu);
    ganga fram, to step forward;
    ganga fram vel, to go forward bravely, in a battle;
    to come to pass, come into execution (skal þess bíða, er þetta gengr fram);
    to increase (fé Hall gerðar gekk fram ok gørðist allmikit);
    to depart this life (H. bóndi gengr fram til frænda sinna);
    ganga fyrir e-n, to present oneself before one (ganga fyrir konung);
    ganga fyrir e-u, to take charge of, manage (var þar mart fólk, en húsbóndi gekk svá fyrir, at ekkert skorti); to yield to, be swayed by (hann gekk þá fyrir fortölum hennar);
    ganga í gegn e-m, to set oneself against one;
    ganga í gegn e-u, to confess, acknowledge;
    maðr gengr í gegn, at á braut kveðst tekit hafa, the man confessed and said that he had taken it away;
    ganga í mál, to undertake a case;
    ganga með e-m (of a woman), to marry;
    ganga með barni, to be with child;
    ganga með burði (of animals), to be with young;
    ganga með e-u, to assist in, plead (ganga með máli, bónorði);
    ganga milli (á m., í m.), to go between, intercede;
    ganga móti (á m., í m.) e-m, to go to meet one;
    ganga móti e-u, to resist, oppose;
    to confess, = ganga í gegn, ganga við e-u;
    ganga nær e-m, to be troublesome to one (þótti hón œrit nær ganga Þórgerði);
    ganga e-m nær, to approach, come near to one (sá hefir á brott komizt, er næst gekk Gunnari um alla hluti);
    ganga saman, to marry;
    of an agreement, bargain, to be brought about;
    saman gekk kaupit með þeim, they came to a bargain;
    ganga sundr (í s.), to go asunder, part;
    ganga til, to go up to a thing (gangit til ok hyggit at); of the wind, to veer (veðrit gekk til útsuðrs);
    en þat gekk mér til þess (that was my reason), at ek ann þér eigi;
    hversu hefir ykkr til gengit, how have you fared?
    Loka gekk lítt til, it fared ill with L.;
    ganga um e-t, to go about a thing;
    ganga um beina, to wait upon guests;
    ganga um sættir, to go between, as peacemaker;
    ganga um e-n, to befall, happen to one (þess, er um margan gengr guma); of the wind, to go round, veer (gekk um veðrit ok styrmdi at þeim); to manage (fékk hón svá um gengit, at);
    g. undir e-t, to take upon oneself, undertake (a duty);
    ganga undir e-n, to subject oneself to;
    ganga upp, to be wasted (of money);
    to get loose, to he torn loose (þeir glímdu svá at upp gengu stokkar allir á húsinu);
    of a storm, gale, to get up, rise (veðr gekk upp);
    of an ice-bound river, áin var gengin upp, swollen with ice;
    ganga við staf, to walk with a stick;
    ganga við e-u or e-t, to avow;
    ganga yfir e-t, to go beyond, disregard (hann vildi eigi ganga yfir þat, er hann vissi réttast);
    ganga yfir e-n, to overcome, to befall, happen to one;
    slíkt sem yfir hefir gengit, all that has happened;
    eitt skal yfir okkr ganga, we shall share one fate;
    16) refl., gangast.
    f.
    1) walking (hann mœddist í göngu);
    vera í göngu, to be on foot, to walk;
    2) course (ganga tungls, vinds).
    * * *
    u, f. a walking, Bs. i. 225, Vþm. 8; tóku heyrn daufir, göngu haltir, 625. 82, cp. Matth. xv. 31; nema sýn eðr göngu frá mönnum, Post. 645. 70: the act of walking, Korm. 182, Fms. vi. 325; ganga göngu, to take a walk, Korm. (in a verse):—a course, ganga tungls, the course of the moon, Edda 7; hvata göngunni, id.; ganga vinds, the course of the wind, 15, Rb. 112, 476:—a procession, Fms. x. 15, Fs. 85, Ísl. ii. 251; vera sarnan í göngu, to march together, Band, 11; lögbergis-g., the procession to the hill of laws, Grág. Þ. Þ. ch. 5, Eg. 703; kirkju-g., a going to church; her-g., a war-march; hólm-g., a duel, q. v.; fjall-g., a walk to the fell ( to fetch sheep):—of animals, hrossa-g., grazing, pasture for horses, Dipl. v. 14; sauð-g., sheep-pasture: esp. in pl. fetching sheep from the fell-pastures in autumn (fjall-ganga), Grág. ii. 310, cp. Korm. ch. 3, Vd. ch. 44, Vápn. 22; ó-göngur, straits.
    COMPDS: göngudrykkja, göngufæri, göngukona, göngulag, göngulið, göngu-maðr, göngumannaerfð, göngumannliga, göngumóðr, göngustafr, göngusveinn.

    Íslensk-ensk orðabók > ganga

  • 73 GETA

    * * *
    I)
    (get; gat, gátum; getinn), v.
    I. with acc.
    1) to get;
    geta orðstír, to get fame;
    geta sér e-t, to get for oneself (góðs um œðis ef sér geta mætti);
    geta gott af e-m, to get good of one;
    with dat. of the person, geta váluðum vel, to be kind to the poor;
    geta e-m illa, to do harm to one;
    impers., getr e-t, there is (got);
    eigi getr slíkan (there is none such) í konungs herbergjum;
    2) with pp. of another verb, geta veiddan fisk, to be able to catch fish;
    ek get eigi fylgt yðr, I cannot follow you;
    3) almost like an auxil. verb with infin.;
    ek Gunnari gat at unna, I loved G.;
    geta at lita, sjá (to get) to see;
    without ‘at’, er slíkt getr fœða jóð, that shall rear such a child;
    4) to learn (lengi man þat er ungr getr);
    5) to beget, engender (fótr gat son við fœti);
    6) refl., getast at e-u, to like;
    því at mér gezt vel at þér, because I like thee well;
    láta sér getit at e-u, to be pleased with;
    eigi læt ek mér at einu getit, I am not pleased to have always the same, I want some change;
    II. with gen.
    geta gatu, to guess a riddle;
    geta rétt, to guess right;
    geta e-s til, to guess, suppose;
    geta í hug e-m, to guess one’s thoughts;
    2) to speak of, mention, in speech or writing (þess er getit, sem gört er);
    geta um e-t, to speak about (hann gat ekki um þetta fyrir sínum mönnum);
    þess er við getit, at, it is told that.
    f. guess, conjecture (er þat geta mín, at);
    spá er spaks geta, a wiseman’s guess is a prophecy;
    ætla ek eigi þat til getu, at hann sé þar, it is not likely that he is there;
    leiða getum um e-t, to make a guess at.
    * * *
    pret. gat, 2nd pers. gazt, pl. gátu; pres. get; pret. subj. gætí; sup. getið, but getað in the mod. sense of could; part. getinn; reflex. pres. and pret. getsk or gezk, gatsk or gazk, mod. gezst and gazst; with the neg. suff. gátu-ð, Korm. 224, Sighvat; gat-at, Lex. Poët.
    WITH ACC.
    A. [Ulf. begitan = ευρίσκειν; A. S. getan; Engl. get; O. H. G. gezan]:—to get; this use of the word, which is so common in Engl., is dying out in Icel.; it is found in the old poems, esp. in the old Hm.; it is used in law phrases, but is rare in common prose, even in the oldest Sagas; geta þögn, to get silence, a hearing, Höfuðl. 3, Hm. 8; geta orðstír, to get fame; en orðstír deyr aldrigi hveim sér góðan getr, 75; orðstír of gat, Eirekr at þat, Höfuðl.; ey getr kvikr kú, Hm. 69; sjaldan liggjandi úlfr lær um getr, né sofandi maðr sigr, 57; ef hann sylg um getr, 17; né þat máttu … geta hvergi, they could nowhere get it, Hým. 4; gambantein at geta, gambantein ek gat, Skm. 34; hvar gaztú vára aura, Vkv. 12; geta gjaforð, to marry, Alm. 6: geta sér, to get for oneself; hættr er heimis-kviðr nema sér góðan geti, Sdm. 25; sá er sæll er sér um getr lof ok líknstafi, Hm. 8; er sér getr slíkan sefa, Hkm. 19; góðs um æðis, ef sér geta mætti, if he could get it, Hm. 4; geta gjöld, laun e-s, 64, 124, Gm. 3; geta gott af e-m, to get good of one, Hm. 43, 44:—in law, nema hann getí þann kvið, at …, unless he can get that verdict, that …, Grág. i. 17; goðinn seksk ef hann getr engi (acc.) til at nefna féránsdóm, 95; ella skal hverr þeirra geta mann fyrir sik, 26:—in common prose, biðja konu þeirrar er honum væri sómi í, ef hann gæti, Fms. xi. 47; veit ek eigi hvar sú kona sitr er mér sé mikit happ í at geta, Ld. 88: to get, earn, svá at hann megi sér mat geta af sínu fé eðr verkum, Grág. i. 293:—to get, learn, fátt gat ek þegjandi þar, Hm. 104; lengi man þat er ungr getr, an old saying, Ísl. ii. 248; þá skal hann eiga stefnu við fimm lögmenn, þá er hann má helzt geta af (five lawyers of whom he can best learn, i. e. five of the wisest men of law) áðr hann segi hvern þátt upp, Grág. i. 3.
    2. with dat. of the person added, mostly in reference to feeding or entertaining; get þér vel at borði þínu, keep a good table, Sks. 20; get þú váluðum vel, entertain well the poor, Hm. 136; nú er honum vel getið ( he has good cheer) af gnógum mat ok góðum drykk, Str. 7; geta e-m sumbl, to give a feast to one, Ls. 8; geta e-m fótlaug, to get him a foot-bath, Hkv. 2. 37; geta e-m drápu, to entertain one with a poem, Sighvat: the phrase, geta sér (e-m) vel, ílla, to do, cause good or evil to one; ofrmælgi hygg ek at ílla geti hveim er …, a loose tongue will bring evil to any one that …, Vþm. 10; en ef hann forðask minn fund þá mun hann sér ílla geta í því, if he shuns me he will do worse to himself, Orkn. 252 (in a verse).
    II. joined to an infinitive, a participle, or a supine, to get to do (fá, q. v., is used in a similar sense),—hence to be able:
    1. almost like an auxil. verb,
    α. with infin. but without ‘at;’ ek gat’k unna Gunnari, I got to love G., Óg. 21; en sá gat taka við syndum, Sl. 6; ek gat líta, I got to see, beheld, Korm. 14 (in a verse); ek gat blóta, Hallfred (Fs. 94); getum hræra, we do rear, Edda; geta sjá, to get to see, Hkr. i. 205 (in a verse); hann gat teygja at sér, he did draw to himself, Edda 65 (in a verse); geta fæða, to give birth to, Am. 103; ef hann eignask getr, Hm. 78; hveim er eiga getr, Hkv. Hjörv. 9:—with ‘at,’ esp. in the phrase, geta at sjá, líta; þá geta þeir Hákon jarl at líta, earl H. got to see, behold, Fms. xi. 131; þá gátu menn at sjá land fyrir stafu fram, 656 C. 22; Sölvi gat at líta hvar þeir flýðu, Nj. 247; Enok gat at eiga þann son, Stj. 45; gat at heita, Rm. 42.
    β. with part. acc., with a notion of being able, Lat. posse; Gyðingar gátu enga sök sannaða, the Jews could not prove any of their charges, 656 C. 19; því mér lízt svá, sem vér munim þá aldri sótta geta, Nj. 197; ef vér getum Harald Gráfeld af lífi tekinn, Fms. xi. 21; ok geta rétta fylking sína, 131; mikinn fisk ok fagran ok gátu eigi veiddan, iv. 89.
    γ. so also with sup.; gátu þeir ekki at gört, Nj. 115; ok hætta á hvárt ek geta keypt (kaup, v. l.) fyrir yðr. if I can get a bargain for you, 157; Björn gat séð ( beheld) manna-reiðina, 260; ef ek gæta vel fyrir mér séð, 22; sem mest gat hann flutt eptir sér, Ó. H. 85; eigi at heldr gat hann veitt þann íkorna, id.; ef ek get eigi fylgt yðr, Fms. vi. 211.
    2. absol. in old writers geta seems never to occur in the sense of to be able, but only periphrastically as above; but in mod. usage geta has almost displaced the old verb kunna in this sense, e. g. eg get það ekki, I cannot; getr-ðú komið, canst thou come? ef hann hefði getað, if he could have; ekki þurfti, eg gat, I could, and endless other instances.
    III. impers. there is got, there is, cp. Germ. es giebt; eigi getr slíkan ( there is none such) í konungs herbergjum, Fms. vii. 148; þar getr stein (acc.) er asbestos heitir, there is got the stone asbestos, xi. 415; eigi getr vitrara mann, no wiser man is to be got; slíka menn getr varla til vitrleiks, Lv. 54; þar getr reykelsi, Hb, 8.
    IV. reflex., in the phrase, e-m getsk at e-u, one is pleased at a thing, one likes it; því at mér gezk vel at þér, because I like thee well, Fms. i. 66; ok mun mér ekki at getask, nema hann sé sæmilega af höndum leystr, and I shall not be pleased, unless …, Ld. 298; at þú fengir mér konu þá er mér gætisk at, Fms. i. 289; honum gatsk ílla at þessu, Ld. 104; eru þeir nokkurir hér at þér getisk eigi at, Fms. vii. 104; konungr sagði at honum gatsk eigi at þeirri sætt svá búit, ix. 486; haf þökk fyrir, ok getsk mér nú vel at, vi. 372; segir, at henni getsk eigi at þessi ætlan, Finnb. 312; Þorgrímr bað hann til hætta hve honum gætisk at, 336; svá hefir þeim at getisk vápnum Franceisa, so they have tasted thus far the weapons of the French, Karl. 184: with sup., láta sér getið at e-u, to take interest in, be pleased with; eigi læt ek mér at einu getið, ‘tis not my taste to have always the same, I want some change, something new, Grett. 149 new Ed.; lát þér at góðu getið, rejoice in the good, Hm. 129.
    B. To get, beget, engender, used alike of both parents, severally or jointly; fótr gat son við fæti, Vþm. 33: hve sá börn gat, 32; þá ek mög gat, Ls. 35; við systur þinni gaztu slíkan mög, 36; hann gat son er Guðröðr hét, Fms. i. 11; þat barn er þau geta, Grág. i. 178; ef austmaðr getr barn með konu, ef skógarmaðr getr launbarn með konu, 352; svein þann sem hón hafði getið með Abram, Stj. 114; dróttning gat son við Ívari, Fms. vii. 230; sonu marga Öndurdís við Óðni gat, Ht.; þau gátu sér son er Mörðr hét, Nj. 38; fíllinn getr eigi optarr en um sinn, Stj. 70; þegar sem þeir geta burð saman, 97; hann var getinn ( born) austr, Landn. 148; throughout Matth. i. the Icel. text renders begat by gat, cp. Mar. S. 19, Luke i. 35:—to conceive, þú munt verða getandi í kviði, Stj. 409. Judges xiii. 5; fyrir sinn erfingja getinn ok ógetinn, Grág. ii. 170; þú munt son geta ok fæða, Mar. 18; gefr hann son at geta þann er hon fæðir síðan, Mar.: reflex. to be engendered, þaðan getsk löngunin, 656 B. 7: to be born, Mar. 19.
    WITH GEN., of the same form throughout, though different in construction and sense.
    A. [Engl. guess (from the Scandin.?); Swed. gissa; Dan. gjætte; not in Germ. nor Saxon]:—to guess; geta gátu, to guess a riddle, Fas. i. 465; in the saying, opt verðr villr sá er geta skal, Fb. iii. 384; hvárt getr þú þessa, eðr veiztú með sannindum, Fms. ii. 260; ef þik hefði svá dreymt sem áðr gat ek, xi. 7; ok gat þess til, at þú mundir, Nj. 90; þess munda ek geta, at …, Lv. 104; þá fór sem hann gat, at …, Fms. xi. 22; ek get verit munu hafa Gunnar á Hlíðarenda, Nj. 35; sendimenn sögðu at hann gat rétt, Eg. 541; ef ek skal geta til, þá ætla ek …, Nj. 134; eptir því sem Halldórr gat til, Ld. 324; sem Ólafr konungr gat til, Fms. vii. 104, x. 354; get þú til (guess!) segir Stúfr, rétt getr þú ( thou guessest right) segir Stúfr, vi. 390; gat síns hverr til hvat skipum vera mundi, viii. 213; nú geta menn þess til at Gísli muni druknaðr vera, Gísl. 46, (tilgáta); þá get ek at á sína hönd mér setisk hvárr þeirra, Ld. 324: so in the phrase, geta til launanna í knefa e-m, to guess for the reward into another’s nieve ( closed hand), Sturl. iii. 151; geta í kollinn, to guess, guess right, passim.
    2. to think, mean, almost like the American I guess; ekki get ek at hón sálug sé mjök djarftæk, I guess that she, poor thing, will …, Stj. 422; ek get hann eigi þessa eina hjálp okkr veita, 423, passim: recipr. getask, proncd. getrast.
    B. [Found neither in Engl., Saxon, nor Germ.; lost in mod. Swed. and Dan.]:—to speak of, mention; þess er getið sem gört er, Grett.; gettu eigi vafurleysu þeirrar, Band. 28; öngra manna gat Kári jafnopt sem Njáls, Nj. 211; konungr þagnar hvert sinn er Þórólfs er getið, Eg. 54; þá þarf þess eigi at geta ef sættask skal, Fms. iv. 130; so also, geta um e-t, to speak about; Guanarr reið heim ok gat fyrir öngum manni um, Nj. 82; ok gátu fyrir henni um bónorðit, Fms. xi. 22; ok er ekki getið um ferð þeirra fyrr en þeir kómu til hirðar Rögnvalds jarls, iv. 130.
    2. to tell of (in records etc.); þess getr Glúmr Geirason í Gráfeldar drápu, Fms. i. 25, 30, 38, 50, 55, 65, 91, iv. 62, 63, passim; en í annarri sögu er þess getið, at …, xi. 14; enn getr Einarr hversu Hákon jarl hefndi föður síns, i. 56; sem síðarr mun getið verða, as will be told later (i. e. below), 230; sem fyrr var getið, as is told above, v. 24: impers., e-s getr, it is told, recorded (in books, poems); þess getr í Hrunhendu, at …, opt skal góðs geta, a saying, the good shall be often spoken of, Hm. 102.

    Íslensk-ensk orðabók > GETA

  • 74 HJÁ

    by
    * * *
    prep. with dat.
    1) by, near;
    liggja (sitja) hjá e-m, to lie (sit) by one;
    sofa (hvíla) hjá e-m, to sleep with one;
    2) by, with;
    vera hjá e-m, to stay with one;
    vera í gistingu hjá e-m, to lodge with one;
    maðr einn var eptir hjá honum, was left with him;
    svá at Flosi var hjá, in the presence of F.;
    4) past, by;
    fara, ganga hjá e-m, to go by, pass one (mánaði síðarr fóru þeir hjá mér kátir);
    fara hjá sér, to go beside oneself;
    fram hjá Knafahólum, past K.;
    þeir riðu hjá fram, they rode by;
    höfðu þeir fátt kvikfjár hjá því sem þurfti, they had few live stock in comparison with what was needed.
    * * *
    prep. [this prep. is peculiar to the Scandin. languages, which in their turn lack the Germ. and Saxon bei, by; the Dan. and Swed. add an s, hos, qs. hiaa’s, haa’s; hjá may be akin to Goth. heiva and Icel. hjú, q. v.; cp. Lat. cum]:—by, beside, with dat.:
    1. by, near, at hand, Lat. juxta; setjask niðr hjá e-m, to take a seat by a person’s side, Nj. 3, Fs. 83; Egill setti hana niðr hjá sér, Eg. 249; liggja hjá e-m, to lie by one, Nj. 94; rekkja hjá konu, Ld. 30; hvíla hjá konu, Hbl. 17; sofa hjá e-m, to sleep in the same bed with one, Korm.; hann var jarðaðr (earthed, buried) hjá föður sínum, Fms. x. 111; sverðit stóð hjá honum, i. 16; næsta bæ hjá Rúts-stöðum, Nj. 32; þótti þeim í hönd falla at taka upp land þetta hjá sér sjálfum, this land lying close at hand, Ld. 210.
    2. near, close to; gluggar vóru hjá brúnásunum, Nj. 95; hann var heygðr hjá Hofi, 163; hjá þreskeldi, Korm. (in a verse); þar hjá garðinum, Fs. 56; hjá brjóstinu, id.; hjá hvílu búanda þíns, Nj. 19; spjót koma upp hjá hólunum, 95; í hjá Ölvosvatni, Íb. 11; hjá dyrunum, O. H. L. 72: í hjá = hjá, hann stóð í hjá vandbálki nokkurum, id.; þar í hjá, close by, Grág. ii. 338.
    3. by, with, Lat. apud; vera hjá e-m, to stay with one; vera í gistingu hjá e-m, to lodge with one, Dropl. 9; þau vóru þar hjá konungi í góðu yfirlæti, Bárð. 178; þeirra manna er í hjá oss vóru, Gþl.; taka upp giptu hjá e-m, Fms. xi. 426; maðr einn var eptir hjá honum, Lv. 63; eru þeir hér ódáða-menninir hjá þér, Hlenni? 64.
    4. in the presence of, Lat. coram; svá at Flosi var hjá, in the presence of Flosi, Nj. 259; móðir þeirra var hjá, 214; þeir vóru þá í hjá ok heyrðu, Anal. 294; vera í hjá, Gþl. 287 passim.
    5. passing by, Germ. vorbei; mánaði síðar fóru þeir hjá mér kátir, Fb. ii. 288; sneiða hjá, to pass by, Fbr. 70; hann þóttisk eigi sneiða mega hjá slíkum málum, Háv. 55; farask hjá, to pass by one another, Eb. 270; sitja (kyrr) hjá e-u máli, not to stir, remain neutral, 124, Fms. xi. 83: absol., Nj. 97; láta menn sitja hjá kyrra, to let them be unmolested, Ld. 258; vilda ek at þú létir vera ok hjá liða (to let it go by, notice it not) þetta vandræði, 206; leiðir hann hjá sér þessi mála-ferli, Eb. 38 new Ed.; annan veg mun reynask en hann Hrói láti hjá sér líða þat ( leave undone) sem hann er heitbundinn í við vini sína, Rd. 246; fara hjá sér, to go beside oneself, go out of one’s mind, Eb. 270; hleypa þeir upp hjá þeim, Nj. 107.
    β. fram hjá, past, by, Germ. vorbei; en ef þik berr skjótt fram hjá, þá …, Lv. 65, Fs. 108; hann gengr í móti þeim ok hjá þeim, and past them, Valla L. 212; fram hjá Knafa-hólum, Nj. 95; ríða vestr hjá Hallbjarnar-vörðum, 4; þeir riðu hjá fram, rode by, 96.
    6. besides; gefa aðrar sakir bóndum hjá fram, Bs. i. 496.
    II. metaph. in comparison with, to; réttlátir hjá íllum, Eluc. 16; lítils verðr hjá sínum göfgum frændum, Skálda 176; þeim þykir allt lágt hjá sér, Ld. 214; þótti allt barna-vipr þat er aðrar konur höfðu í skarti hjá henni, 122; hin stóru skipin Bagla urðu ekki mjúkræs hjá þeim er Birkibeinar höfðu, Fms. viii. 384; er þá sýkn dagr hjá því sem nú er, iv. 265; höfðu þeir fátt kvikfjár hjá því sem þurfti, Eg. 134; þó at Ólafr konungr hafi eigi lið mikit hjá her þeim er vér höfum, Ó. H. 214; hefir hann nú lítið fjölmenni hjá því sem hann hafði í sumar, 168; þvkir yðr allt lágt hjá yðr Vatnsdælum, Fs. 53; Þórr er lágr ok lítill hjá stórmenni því er hér er með oss, Edda 33.

    Íslensk-ensk orðabók > HJÁ

  • 75 HVAT

    (old gen. hvess, dat. hví), neut. pron.
    I. int. pron.
    1) what (h. sýnist þér ráð?); h. er þér, Hjálmar? what is the matter with thee, H.?; expressing wonder, what sort of? (h. Øgmundr ertu?); with gen., h. er þat fira, flagða, drauma, fiska? what sort of men. witches, dreams, fishes? h. manna ertu? what sort of a man art thou?; with dat., hann spurði, h. mönnum þeir væri, what kind of men they were;
    2) implying an answer in the negative, to what end? of what use? (h. skal rögum manni langt vápn?)
    3) how, = hve, hversu; fréttir hann nú, h. liði bónorðs-málum, how the was going on;
    II. indef. pron.
    1) each, every; h. at öðru, ‘each with the other’, everything; þat lið, er honum fylgdi, flýr sér hvat, scattered in all directions; h. bíðr sinnar stundar, there is a time for everything;
    2) = hvatki, with the relat. part. ‘er (es)’ or ‘sem’; h. sem or h. es, whatsoever;
    3) with compar., ever so much; hann var til hans h. betr en til sinna barna, he was ever so much kinder to him than to his own children.
    * * *
    neut. pron. of an obsolete hvar; for the other kindred forms see hverr, hví, and hót.
    A. Interrog. direct and indirect, what; eiga at bíða hvat ek skal á kveða, Nj. 3; vita, hvat hann skal við kveða, Hm. 28, Vþm. 55; veit ek eigi hvat til annars kemr, Band. 36 new Ed., passim.
    β. = Germ. was für ein …? North. E. what for a …? for what sort of a …? expressing wonder or the like; hvat Ögmundr ertú, what sort of an O. art thou? Fas. ii. 534; hvat fé er þat? Nj. 55: indirectly, þeir vissu eigi hvat lið þat var, Hkr. i. 268.
    2. with gen., hvat er manna þat mér ókunnra? Vtkv. 5; hvat er þat fíra, flagða, drauma, fiska, what sort of men, witches, dreams, fishes? Alm. 2, 5, Skv. 2. 1, Fsm. 2, Em. i; hvat mun enn verða æfi minnar? Skv. 1. 12, 14, 18; hvat manna ertú, what sort of a man art thou? Fms. ix. 55; hvat kvenna ertú? Dropl. 4; hvat karla er þat? Fms. vii. 152; hvat íþrótta er þat? Edda 31; hvat undra varð þess? 623. 35: indirect, hann spurði hvat manna Hallfreðr var, Fms. ii. 54, vii. 166; hvat sveina þat myndi vera, x. 219; hann spurði hvat væri ráðs hennar, he asked what she intended to do, i. 186; hvat hann vildi ráða sinna, vii. 154; spurði hvat veðrs væfi, Bjarn. 54.
    β. with dat., hvat liði er þetta? Fms. ix. 50; hvat rani var þat? Ísl. ii. 142; hvat húsi stendr þar? Hkr. iii. 187, Stj. 626, 650: indirect, spurði hvat mönnum þeir væri, Eg. 162; hann spyrr hvat mönnum þeir sé, Fær. 64; vita hvat mönnum þeir væri, Hkr, i. 268; hvat erendum, Fs. 11; er hestrinn kenndi hvat hrossi þetta var, Edda 26; Þá þóttisk þórr skilja hvat látum verit hafði um nóttina. 29; hvat matvistum, Str. 81.
    3. what, why, how? in asking, denoting surprise, indignation, or expecting an answer in the negative, Lat. numquid? hvat skal rögum manni langt vápn, to what use? hvat skaltú sveinn í sess minn? Eg. (in a verse); hvat hæfir ykkr með mér at vera? Stj. 420; hvat þarftú at spyrja at nafni minu? 399, 410, 476; hvat ek veit, segir Gunnarr, hvárt …? Nj. 85; hvat mun ek þat vita, how should I know that? Bs. ii. 104.
    4. how = hve; fréttir hann nú hvat liði bónorðs-málum, Ld. 92; hvat hlýðnir landsmenn vóro, Íb. 16; hvat grimm, how cruel! Mar.
    5. causal, why? hvat spyrr þú mik? Hom.; hvat lystr þú mik? id., freq.
    B. Indef. pron. each, every, with the particle er (es) or sem, whatso- ever; hvat sem, or hvat es, whatsoever; hvat dýr sem er, Gþl. 457, Fms. vii. 29; hvat sem hann kostaði til, Edda 29; hvat fjarlægr sem…, howsoever remote…, Stj. 93: with suffixed es, hvaz or hvats, id., see er, p. 131.
    2. with the possess, pron. sinn; hvat bíðr sinnar stundar, Lat. horam quodque suam expectat, there is a time for everything, Nj. 79; flýr sér hvat, they run each his own way, i. e. were scattered in all directions, Fms. x. 268.
    3. hvat af öðru, from one to another, in succession, Fms. i. 128; hvat af hverju, ‘what from which,’ i. e. soon; hans er von hvað af hverju, he is expected every moment, (mod.)
    4. with compar. ever so much; hann var til hans hvat betr enn til sinna barna, he was ever so much kinder to him than to his wn children, Ld. 304.
    II. as interj., hú, há, eðr hvat! Sks. 365 B; vaknaði hann alltrautt ok mælti nær í úvitinu, hvat! hvat! Fms. ix. 24.

    Íslensk-ensk orðabók > HVAT

  • 76 lána

    * * *
    (að), v. to lend (þetta er lánsfé, er ymsir menn hafa lánat mér).
    * * *
    að, to lend; þetta er lánsfé er ymsir menn hafa lánat mér, Fms. iv. 328; en þeim lánaði hón klæði er eigi áttu sjálfir, Hkr. ii. 31; ok vildir þú fást í því sem þér er ekki lánat, at yrkja lof um mik, Fb. i. 245.

    Íslensk-ensk orðabók > lána

  • 77 LÍTILL

    * * *
    (lítil, lítit), a.
    1) little, small in size (lét hann læsa þá í lítilli stofu); at ek var ekki l. maðr vexti, that I was not small of stature;
    2) small in amount, degree, etc. (lítil var gleði manna at boðinu); sumar þetta var l. grasvöxtr, a small (bad) crop; landit er skarpt ok lítit matland, bad for foraging; hann er l. blótmaðr, no great worshipper; þat er lítit mál, that is a small matter; var hans móðerni lítit, of low rank; jarl hafði hann lengi lítinn mann gört, treated him shabbily; l. fyrir sér, of little account (þér munut kalla mik lítinn mann fyrir mér);
    3) of time, short, brief; litla stund, for a short while; litlu siðarr, a little while after.
    * * *
    lítil, lítið, adj., and lítt adverb.; gen. lítils, lítillar, lítils; dat. litlum, lítilli, litlu; acc. lítinn, litla, lítið: plur. litlir, litlar, lítil; gen. lítilla; dat. litlum; acc. litla, litlar, lítil; compar. minni; superl. minnstr (q. v.): [Ulf. leitils = μικρός, ὀλίγος; A. S. lytel; Engl. little; O. H. G. luzil; Swed. liten; Dan. liden and lille: in Germ. the word was replaced by klein, prop. = bright = Engl. clean, but luzel remains in local names such as Lützel-stein = La Petite Pierre in Alsace]:—little, of stature; litlir menn ok smáir, Landn. 145; lítið barn, a little bairn, Ísl. ii. 326; ok sér hvar lá maðr … ok var sá eigi lítill, Edda 29; ekki lítill maðr vexti, 30; Þórr er lágr ok lítill, 33; svá lítinn sem þér kallit mik, þá …, id.; hvat er þat it litla ( the little puny thing) er ek þat löggra sé’k, Ls. 44; inn Litli, a freq. nickname, Landn.:—small, of things, litla breiðöxi, Hkr. iii. 16; fjórar litlar munnlaugar, Dipl. iii. 47; opt veltir lítil þúfa miklu hlassi, a saying, a little mound may often upset a big wagon load, Al. 32; lítilla (gen. pl.) sanda, lítilla sæva, Hm. 52; opt kaupir sér í litlu lof, 51; Eiríkr konungr hafði lönd lítil, Fms. i. 23; en þótt einnhverr bæri litla byrði, þá varð þat skjótt mikill eldr, vi. 153.
    II. metaph. usages; sumar þetta var lítill grasvöxtr, ok varð alllítil heybjörg manna, a small, bad crop, Ísl. ii. 130; landit er skarpt ok lítið matland, bad for foraging, Fms. vii. 78; ef atfærsla þeirra væri svá lítil, at …, K. Þ. K. 94:— small in degree, lítil var gleði manna at boðinu, small cheer, Ísl. ii. 251; hann er lítill blótmaðr, no great worshipper, 398; þat er lítið mál, that is a small matter, 206; lítil tíðindi, Fms. xi. 118:—small, of value, ok verðit þér lítlir drengir af, ef þér launit engu, Nj. 68; töldu fyrir honum hversu jarl hafði hann lengi gört lítinn mann ( treated him shabbily), Fms. i. 54; nú munt þú, segir hón, lengi lítill konungr, ef þú villt ekki atfærask, vii. 243; ok vara ( was not) sá af litlu skapi, Al. 2; meta lítils, to value lightly, Ld. 174; lítill karl, mean churl! Fbr. 39 new Ed.; var hans móðerni lítið, of low rank, Fms. vii. 63; þér munut kalla mik lítinn mann ( a puny man) fyrir mér ok uni ek því ílla, Edda 33; hann var skald ok eigi lítill fyrir sér, Ísl. ii. 323.
    2. neut. as subst.; hafa lítið af ríki, a small portion, Fms. i. 52; svá at litlu loddi við, Nj. 28, Fms. xi. 102, Fs. 87.
    3. temp. small, brief; á lítilli stundu, Al. 32; litlu síðarr, a little while after, Nj. 4, Fms. vi. 60; bíða um lítla stund, vii. 141.
    COMPDS: litlastofa, lítilsháttar, lítilsverðr, lítilsvægi.
    B. COMPDS: lítilfjörligr, lítilgæft, lítilhugaðr, lítilhæfr, lítillátask, lítillátliga, lítillátligr, lítillátr, lítilleikr, lítilleitr, lítilliga, lítilligr, lítillækka, lítillæta, lítillæti, lítilmagni, lítilmannliga, lítilmannligr, lítilmenni, lítilmennska, lítilmótliga, lítilmótligr, lítilræði, lítilsigldr, lítilskeyta, lítiltrúaðr, lítilvægligr, lítilvægr, litilyrkr, lítilþægr.

    Íslensk-ensk orðabók > LÍTILL

  • 78 RÆSA

    (-ta, -tr), v.
    1) r. e-t á hendr e-m, to bring a charge against one (eigi var mér þess ván, at þú mundir þetta r. á hendr mér);
    2) impers., ræsir draum, a dream proves true, comes to pass.
    * * *
    t, [rás], to make flow; ræsa; ár, Ht.; sá flytr er ræsir, id.:—metaph., ræsa e-t á e-n, to bring it home to one, trace to one; ek mun þetta ekki ræsa á hendr yðr, I will not charge it on you, Fms. xi. 54; ér ræsit (hræsit Cod.) á hendr oss mikla synd, 656 C. 7.
    2. impers., draum (acc.) ræsir, a dream proves true, comes to pass; ek em drauma-maðr mikill, ok eigi úlíkligt at brátt ræsi suma, Þorst. Síðu H. 180; væntir mik at hann mun nú ræsa, Bret. 22: reflex, to come to pass, en þat ræstisk svá, Bs. i. 471 (rættisk, v. l.)

    Íslensk-ensk orðabók > RÆSA

  • 79 SKAPA

    (að; pret. also skóp), v.
    1) to shape, form, mould, make (ór Ymis holdi var jörð sköpuð); to create (guð, er mik skóp); s. skegg, to trim the beard; s. skeið, to take a run (þetta dýr skapaði skeið at oss); s. ok skera e-t, or um e-t, to decide, settle (ek skal einn skera ok s. okkar á milli);
    2) to assign as one’s fate or destiny (ek skapa honum þat, at hann skal eigi lifa lengr en kerti þat brenner); s. e-m aldr, to fashion one’s future life; syni þínum verðr-a sæla sköpuð, bliss is not fated to thy son;
    3) to fix, appoint (haf þá eina fémuni, er ek skapa þér); s. e-m víti, to impose a fine or penalty; at sköpuðu, in the order of nature, according to the course of nature (væri þat at sköpuðu fyrir aldrs sakir, at þú lifðir lengr okkar); láta skeika at sköpuðu, to let things go their own course (according to fate); láta skapat skera, to let fate decide;
    4) refl., skapast, to take shape; freista, hvé þá skapist, try how things will go then; Ámundi kvað jarl úáhlýðinn ok mun lítt at s., A. said the earl was self-willed, and little will come of it.
    * * *
    the forms of this word vary much; there was a strong form, skapa, skóp, but defective, for only the pret. (skóp, skópu) remains; the other tenses follow the weak form skapa, að (of the first weak conjugation), which is freq. in old writers, while it is the only form in mod. usage.
    2. there are also remains of another weak verb, skepja (answering to Goth. skapjan), to which belong the pret. skapði, part. skapið, skaptr; the infin. skepja, however, only occurs in a few instances, Kormak, D. I. i. 243. l. 31 (H. E. iv. 154), Bs. i. 734; as also the pres. part. skepjandi (in ein-skepjandi): [Ulf. skapjan = κτίζειν; A. S. and Hel. scapan; Engl. shape; O. H. G. skafan; Germ schaffen; Dan. skabe.]
    B. To shape, form, mould, which is the original sense; takit einn trédrumb, ok skapit þar af líkneskjur, Barl. 165: the saying, engi skapar sik sjálfr, Grett. 103 new Ed.; á hverfanda hveli vóru þeim hjörtu sköpuð, Hm. 83; Skíðblaðni að skapa, to shape (build) the ship S., Gm. 43; skepja skil, to shape one’s words, Korm. 164 (in a verse).
    2. to make; ór Ýmis holdi var jörð um sköpuð, Vþm. 21; áðr væri jörð sköpuð, 29: to create, Guð skóp allar skepnur senn, Rb. 78; Guðs er mik skóp, Fms. i. 3; með þeim hætti er Kristr hefir skapat, iv. 175; sá maðr er Guð skapði fyrstan í heim þenna, Hom. (St.); mörgum þeim hlutum er skapara-spekðin skapði, 677. 2; í upp-hafi skapaði Guð himin og jörð, Gen. i. 1, passim.
    3. to shape for one, assign as one’s fate or destiny, as denoting also what is natural or inborn; ek skapa honum þat, at hann skal eigi lifa lengr en kerti þat brennr, er upp er tendrat hjá sveininum, Fas. i. 341; s. e-m aldr, to shape one’s future life, of the weird-sisters; Nornir kómu þær er öðlingi aldr um skópu, Hkv. 1. 2; at eigi skapi Hallgerðr þér aldr (ironic.), Nj. 57; einu sinni var mér aldr skapaðr ok allt líf um lagit, Skm. 13; skapa e-m kaldan aldr, to ‘shape one a cold age,’ i. e. to make life sad, Korm.; var þér þat skapat, at…, Hkv. 2. 26; af þeim væri þat skapað, if that was fated to them, Grág. i. 368; syni þínum verðra sæla sköpuð, bliss is not fated to thy son, Skv. 2. 6; mun engi renna undan því sem honum er skapat, Grett. 159 new Ed.; mér var skapat at eiga hana, Bjarn. (in a verse); láta skapað skera, let doom decide, Fms. viii. 88; láta skeika at sköpuðu, to let things go their own course, ii. 112; vera at sköpuðu, to be according to the course of nature, Eg. 82; mun þat svá fara sem minnr er at sköpuðu, Sturl. iii. 7 (sköp).
    4. to appoint, fix; at Þórólfr hafði sjálfr sér þar laun fyrir skapit, Th. had taken the reward himself, Eg. 65 A; ok þar sinn hag eptir skapa, Hom. 68: s. e-m víti, to impose a fine or penalty; sklít víti á honum at s. fyrir þat á sitt hóf sem karlmanni, ef…, Ld. 136; ok væri henni sjálf-skapat víti, self-injlicted punishment, 140; s. honum fimmtar-grið af því þingi ór landeign konungs várs, N. G. L. i. 13; þá skal s. þeim leiðar-lengd, 32; skapði hón svá skæru, Am. 48; þá eina fjár-muni er ek skapa þér, which I grant thee, Hrafn. 21; skapa sinn hug eptir e-u, Hom.; segja svá skapaða sök fram, Grág. i. 39, Nj. 110; berum vér svá skapaðan níu búa kvið, 238.
    5. to shape, trim, the beard, hair; var skegg skapat, Rm. 15; breiðleitr ok vel farit andlitinu, optast skapat skegg, Fms. viii. 447; bandingjar ok útlagar láta ekki hár sitt skapa ok skera, Stj. 202; Cato skar aldrei hár sitt né skapaði skegg, Róm. 190; með saurgum búnaði ok ú-skapaðu skeggi, Stj. 538.
    6. special phrases; skapa skeið, prop. to ‘shape a race,’ take a run; þetta dýr skapaði skeið at oss, Al. 169; Jökull skapar at skeið, Fs. 51 (see v. l., so undoubtedly the vellum Vh., not skopa); skjaldmærin skapaði skeið, ok ætlaði at hlaupa eptir honum, en er hón kom á bakkann varð henni bilt, Fas. ii. 553; whence in later vellums and in mod. usage, skopa skeið, 283 (l. c.), Gísl. 69.
    II. reflex. to take shape, grow; þá mátti hann eigi skilja né skapask til trúar, 655 ix. B. 1; svá skapaðisk ok Kristnin ór síðu ens krossfesta Krists, 656 C. 25; freista, hve þá skapisk, how things will shape themselves, Fms. viii. 421; vildi Þórgautr þá fara aptr, þótti ekki at skapask, iv. 112; Ámundi kvað jarl ú-áhlýðinn ok mun lítið at skapask, little will come out of it, Orkn. 40; hafði mjök skapask um bygðir, Sd. 138; at nú skyli nokkut skapask at með oss, Fms. ix. 509; ef nokkut má at skapask, if any opportunity should arise, Eb. 186.

    Íslensk-ensk orðabók > SKAPA

  • 80 SÆKJA

    * * *
    i. e. sœkja, an irregular verb, pres. sæki (sœki); pret. sótti, qs. sókti (as þótti from þykkja; cp. Engl. seek, sought); subj. sækti (sœkti); imperat. sæk, sæktú: part. sóttr, sótt (qs. sóktr, cp. þótt from þykkja); subj. sætti, Þkv. 14: [sak, sök, sók-n, referring to a lost strong verb, saka, sök; Ulf. sôkjan = ζητειν, αἰτειν; A. S. sêcan; Engl. seek; O. H. G. sohhjan; Germ. suchen; Dan. söge; Swed. söka.]
    A. To seek, fetch; ek mun fara heim ok s. mér bendi, Fms. iii. 209; s. sér skála-við, Nj. 280; s. sér kirkju-við, to fetch church-timber, Ld. 316; s. heilræði at e-m, Nj. 31; sækja vatn, to fetch water, Fas. ii. 29, Fb. i. 257, Fs. 100; gékk Gunnlaugr til lækjar eins ok sótti (vatn) í hjálminum, Ísl. ii. 269; er þér skyldra at s. Svanlaugu, Nj. 182; Kormakr sótti (Germ. abbolen) Steingerði, Korm. 228; skatt er Egill hafði sótt til Vermalands, Eg. 588; s. giptu á fund e-s., to fetch, derive good luck from, Fms. v. 253, 254.
    2. to visit, frequent (Germ. besuchen); enn aldna jötun ek sótta, Hm. 104; skyldi menn þangat til s. um alla Vestfjörðu, Eb. 26; sækja þing, to frequent a þing (þing-sókn); þeir vildueigi þangat s. þingit, Íb. 9; s. kirkju, to visit, frequent a church (kirkju-sókn); þessa brennu sótti margs-konar þjóð, Edda 38; sækja e-n at liðveizlu, to call on one for support, Fms. xi. 344; sækja e-n at eptirmáli, to seek one’s aid in …, Sturl. i. 193; hann var mikill málafylgis-maðr ef hann var at sóttr til ásjá, Bs. i. 82; s. or s. heim, to visit; fyrir því sótta ek þik heim, at mik hafði hér at landi borit, Eg. 165, (cp. heim-sókn, in a hostile sense), Nj. 107; hann sótti marga ókunna staði, Fms. vii. 199; sækja fuglar háleik lopts, Sks. 47 B; sækir Anselmus heim þat klaustr, Mar.; hann mundi aldri fljúga svá langt, at eigi mundi hann s. heim hönd, come back to the hand, Edda 70; s. fund e-s, Sturl. iii. 81; skyldi Bárðr s. norðr þangat ráðit, B. should go north to fetch his bride, Eg. 26; Sveinn sótti sér friðland, went in search of, Fms. x. 404; drottning býðr honum veizlu með svá mikið fjölmenni sem hann vill til hafa sótt, Orkn. 340; var blótveizla mikil ok sótti þar til konungr, Fms. i. 35; hann sækir á hönd Engla konungi, sought his service, Eg. 76; til Túnsbergs sóttu mjök kaupmenn, Fms. i. 11; at þér sækit norðr higat á várn fund, Sturl. iii. 81; þeir höfðu sótt ( advanced) langt á land upp, Fms. x. 239; þeir sækja ( advance) upp hólinn, Eg. 744; þá sækir ( arrives) sá maðr vestan af Írlandi er Haraldr hét, Fms. x. 418.
    3. to proceed, advance, absol.; er hann sótti langt austr, had advanced far eastward, Eg. 56; þá er þeir sóttu ofan at skipunum, Fms. vii. 159; er mornaði ok sól sótti á himin, Eg. 372, v. l.; þeir biðu þess at sólin sótti á himininn. Fms. viii. 114: impers., fór hann útleið, er suðr sótti, 82; þegar er ór sækir enum mesta háleik hafsins, Sks. 173 B; er síðar er á hausti ok nær meir sækir vetri, 225 B.
    4. to catch, overtake; fiðr hann geldinga ok fær eigi sótt, Ísl. ii. 331: to overcome, munu þeir mik aldri fá sótt meðan ek kem boganum við, Nj. 116; hann varðisk svá vel, at þeir fá eigi lengi sótt hann, 153; mér lízt ef þeir standa úti sem vér munim þá aldri sótta geta, 197; þangat sækir þik engi, … er þat eigi allra at s. hann þangat, 20, 21; mun ek eigi skjótt verða sóttr, Eb. 188: to carry, take, eigi mun eyin sótt verða, Fær. 98; her eru hiis ramlig, ok munu beir eigi skjótt sækja, Nj. 198; var áin allíll at sækja, the river was very bad to cross, Ld. ch. 15; býðr hann þeim at s. fjallit norðr í bygð, to cross the mountain, take that road, Bs. ii. 32.
    II. to attack; þá er hann (acc.) sótti þetta mein (nom.), Mar.; s. e-n með vápnum, Fms. ii. 172; griðungr sækir mann, Grág. ii. 122; s. e-n til dauðs. Stj. 99; samna liði ok s. hann norðr þangat, Nj. 20; þá er þeir sóttu Gunnar á Hlíðarenda inn í hús inn, Eb. 248; þeir sóttu þá hálfu djarfligar, 287.
    2. to pursue; hann lét þaðan s. útróðra ok selveiðar ok eggver, Eg. 135; Skallagrímr sótti fast smiðju-verkit, 142; hann lét mjök sækja föng þau er fyrir vóru, 134; sækja knáliga ferðina, leiðina, róðrinn, to press a matter, urge it on, 203, Fms. viii. 144; straumr var mikill, hann sótti fast sundit, swam hard, Grett. 148; s. bardagann frýju-laust, Fms. xi. 136; réri skip innan fjörðinn ok sóttu knáliga, Grett. 89; þeir er eptir Agli réru sóttu ákaft, Eg. 362.
    3. as a law phrase, sækja sök, mál, to prosecute, lead a cause; á hverr at sækja þá sök er vill, Grág. i. 17; skalt þú s. þær sakir báðar, Nj. 98; nú liðu þrjú þing þau er menn ætluðu, at hann mundi s. málit, 71; at annarr-hvárr okkarr sæki málit, ok munu vit þá verða at hluta með okkr, 86; nefndu þér nökkura vátta at orðunum—Önga, segir Skarphéðinn, vér ætlum ekki at s. þetta nema á vápna-þingi, 141, passim: metaph. to urge, press, hann sótti þat mál mjök, pressed the case bard, Eg. 108; sótti ( urged) hann þá enn um liðveizlu, Sturl. iii. 232: s. mann, to prosecute in a lawsuit; manna þeirra er menn vilja s. hér á þingi, Grág. i. 19; á þingi, þess manns er sóttr er, 26; sá skal s. goðann er sótt vill hafa, til fullra laga, 34; s. mann fullri sekt, 120; s. e-n sökum, Eg. 728; sótti Kolskeggr til lands at Móeiðar-hváli, laid claim to the estate at M., Nj. 103: with prepp., s. eptir, to pursue, 20, Fms. x. 239, Sturl. i. 11 (cp. eptir-sókn): sækja at (cp. at-sókn), to pursue, attack, Fms. vii. 70, Nj. 83, 84, Eg. 585: s. fram, to advance in battle, 297, Fms. i. 38.
    B. Reflex. to be advanced, be past, of a road or distance, work in hand, or the like; sóttisk þá mjök hafit, Fms. iv. 201; nú er meir en hálf-sótt, more than half-way passed: dró sundr með þeim, ok sóttisk mjök hafit, vi. 263; en er á leið vetrinn sóttisk mjök borgar-görðin, Edda 70; sóttisk þeim seint skip þeirra, Nj. 8; seint mun þat ok sækjask at grafa undir borgina, Fms. vi. 152; Galta þótti Lopti seint sækjask, that he went on slowly, Bs. i. 650; en þeim mönnum hefir lítt sókzk ( little succeeded in attacking) ofr-menni slikt í hús inn, Eb. 248; því nema þeir nú stað, at þeir ætla at þeim muni ílla sækjask at vinna oss, Nj. 198.
    2. recipr. to seek one another; sækjask sér um líkir, to flock together, Fms. ix. 389: to attack one another, fight, þeir nafnar sóttusk lengi, Landn. 85; þeir Hrafn sóttusk meðan ok Þorkell svarti, Ísl. ii. 268; fá sér vígi ok sækjask þaðan, Sturl. ii. 192: of a lawsuit, ef þeir vilja eigi sækjask, K. Þ. K. 52.

    Íslensk-ensk orðabók > SÆKJA

Страницы

См. также в других словарях:

  • Les Aventuriers de la mer — Auteur Robin Hobb Genre Fantasy Version originale Titre original The Liveship Traders Éditeur original Voyager Books Langue originale …   Wikipédia en Français

  • Wikingerzeit — Chronik (kleine Auswahl) 793 Wikingerüberfall auf das Kloster von Lindisfarne 795 Beginn der Überfälle auf Irland (Inishmurray) 799 Beginn der Überfälle auf das Reich der Franken 830 erneute Wikingerüberfälle auf England 840 erst …   Deutsch Wikipedia

  • Ásatrúarfélagið — Formation 1972 Type Icelandic Ásatrú (Heathenism) Location …   Wikipedia

  • List of Wonder Woman characters — This is a list of Wonder Woman supporting characters. Contents 1 Major characters 2 Other characters 2.1 Pre Crisis 2.1.1 Golden Age …   Wikipedia

  • Corto Maltese — Pour les articles homonymes, voir Maltese. Corto Maltese est un héros de bande dessinée créé par le dessinateur et scénariste italien Hugo Pratt. Né à La Valette, sur l’île de Malte, le 10 juillet 1887, d’un père originaire de… …   Wikipédia en Français

  • Steinn Steinarr — (born Aðalsteinn Kristmundsson, October 13, 1908 – May 25, 1958) was an Icelandic poet. Many Icelanders regard Steinn Steinarr as their greatest poet. Yet he remains almost unknown outside his country. The reason is simple. Effective translations …   Wikipedia

  • Les Aqua-tics — Saison 18 Épisode no 10 Titre original The Wife Aquatic Titre québécois Homer, qu on voit danser Code de production JABF03 …   Wikipédia en Français

  • Paul Oscar — Infobox musical artist Name = Paul Oscar Img capt = Paul Oscar in London on 25 April 2008. Img size = Landscape = Background = solo singer Birth name = Páll Óskar Hjálmtýsson Alias = Páll Óskar; Paul Oscar Born = Birth date and… …   Wikipedia

  • En 2004 — 2004 Cette page concerne l année 2004 du calendrier grégorien. Pour l année 2004, voir 2004. Pour le nombre 2004, voir 2004 (nombre). Années : 2001 2002 2003  2004  2005 2006 2007 …   Wikipédia en Français

  • Grammaire islandaise — La grammaire islandaise désigne l ensemble des règles permettant l expression d un sens en islandais. L’islandais est une langue flexionnelle qui a quatre cas : nominatif, accusatif, datif et génitif. Les noms peuvent être un de trois genres …   Wikipédia en Français

  • Gramática del islandés — Este artículo concierne a la gramática de la lengua islandesa. El islandés es un idioma flexivo en el que los sintagmas nominales constan de cuatro casos: nominativo, acusativo, dativo y genitivo. Los sustantivos pueden tener uno de los tres… …   Wikipedia Español

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
… Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»