Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

excusatio

  • 1 excusatio

    excūsātĭo ( excuss-), ōnis, f. [excuso], an excusing, excuse (freq. and class.); constr. with obj. or subj. gen., absol., with cur, quominus, etc.
    (α).
    With gen. obj.:

    peccati,

    Cic. Lael. 11, 37:

    intermissionis litterarum,

    id. Fam. 16, 25:

    valent apud me excusationes injuriae tuae,

    id. Sull. 16, 47.—
    (β).
    With gen. subj.:

    pauci ejusdem generis addit cum excusatione Pompeii conjuncta (shortly before: velle Pompeium se Caesari purgatum),

    Caes. B. C. 1, 8, 4.—With both constructions:

    excusatio Ser. Sulpicii legationis obeundae,

    Cic. Phil. 9, 4, 8.—
    (γ).
    With a causal gen. (freq.):

    hic dies summa'st apud me inopiae excusatio,

    Plaut. As. 3, 1, 31:

    excusatio vel pietatis, vel necessitatis, vel aetatis,

    Cic. Cael. 1, 2; cf.

    adolescentiae,

    id. ib. 18, 43:

    me neque honoris neque aetatis excusatio vindicat a labore,

    id. Sull. 9, 26:

    aetatis,

    Caes. B. C. 1, 85, 9:

    valetudinis,

    Cic. Pis. 6, 13:

    oculorum,

    id. de Or. 2, 68, 275: [p. 681] familiaris funeris, id. Rab. Perd. 3, 8:

    amicitiae,

    id. Lael. 12, 43:

    necessitatis,

    id. Rab. Post. 10, 27:

    summae stultitiae,

    id. Caecin. 11, 30 et saep.—
    (δ).
    Absol.:

    turpis enim excusatio est si quis contra rem publicam se amici causa fecisse fateatur,

    Cic. Lael. 12, 40:

    illa perfugia, quae sumunt sibi ad excusationem,

    id. Rep. 1, 5:

    (Sappho) dat tibi justam excusationem,

    id. Verr. 2, 4, 57, § 126:

    libenter Caesar petentibus Aeduis dat veniam excusationemque accipit,

    Caes. B. G. 6, 4, 3:

    triduum disputationibus excusationibusque extrahitur,

    id. B. C. 1, 33, 3 et saep.—
    (ε).
    With cur and quominus:

    accipio excusationem tuam, qua usus es, cur, etc.,

    Cic. Fam. 4, 4, 1:

    nemini civi ullam, quominus adesset, satis justam excusationem esse visam,

    id. Pis. 15, 36.—
    (ζ).
    With acc. and inf.:

    habent excusationem legitimam, exsilii causa solum vertisse nec esse postea restitutos,

    id. Phil. 5, 5, 14.—
    (η).
    With kindr. accus.:

    ad excusandas excusationes in peccatis,

    Vulg. Psa. 140, 4.—
    II.
    Transf., a being excused, a release, discharge from any thing (post-class.):

    tria onera tutelarum dant excusationem,

    Dig. 27, 1 (De excusationibus), 3; cf.:

    omnibus excusatio a tutela competit,

    ib. 5 et saep. (vid. the whole title).

    Lewis & Short latin dictionary > excusatio

  • 2 excusatio

    excusātĭo (excussātĭo), ōnis, f. [st2]1 [-] action de s'excuser, justification. [st2]2 [-] excuse, prétexte. [st2]3 [-] excuse qu'on admet, pardon. [st2]4 [-] exemption, dispense.
    * * *
    excusātĭo (excussātĭo), ōnis, f. [st2]1 [-] action de s'excuser, justification. [st2]2 [-] excuse, prétexte. [st2]3 [-] excuse qu'on admet, pardon. [st2]4 [-] exemption, dispense.
    * * *
        Excusatio, Verbale. Cic. Excuse.
    \
        Accipere excusationem. Cic. Recevoir une excuse, Tenir pour excuse.

    Dictionarium latinogallicum > excusatio

  • 3 excūsātiō

        excūsātiō ōnis, f    [excuso], an excusing, excuse: turpis: iusta: Aeduis dat veniam excusationemque accipit, Cs.: iniuriae: Pompei, Cs.: excusatio Sulpici legationis obeundae, a declining: aetatis: valetudinis: excusatio, quā usus es, cur, etc.: ulla, quo minus adesset, etc.: habent excusationem legitimam, exsili causā solum vertisse.
    * * *

    Latin-English dictionary > excūsātiō

  • 4 excusatio

    excusatio excusatio, onis f оправдание, извинение

    Латинско-русский словарь > excusatio

  • 5 excusatio

    excusatio excusatio, onis f извинение

    Латинско-русский словарь > excusatio

  • 6 excusatio

    excūsātio, ōnis, f. (excuso), I) die Entschuldigung, Rechtfertigung, 1) im allg.: exc. iusta, Cic. u. Sen.: honestior, Cic.: probabilis, Cic.: m. subj. Genet., Pompei, Cic.: m. obj. Genet., peccati, Cic.: criminis, Quint. – excusationem accipere (gelten lassen), Cic.: Sappho, quae sublata de prytanio est, dat tibi iustam excusationem, für den Raub der S. aus dem Pr. hast du eine begründete E., Cic.: si haec eadem in excusationem meam dixero, Plin. ep.: iusta esset excusatio, Cic.: ex vobis audio nemini civi ullam quo minus adesset satis iustam excusationem esse visam, Cic. Pis. 36: stultitia excusationem non habet, findet keine E., Cic.: excusationem aliquam idoneam praeparavisse (in Bereitschaft haben), Petron.: excusationem probare, Cic.: nullam excusationem recipere (gelten lassen), Sen.: excusationem temptare (versuchen), Sen.: tollere quietis et securitatis excusationem, Tac. dial.: iustā et idoneā uti excusatione intermissionis litterarum, Cic. – Plur., Entschuldigungen, Entschuldigungsgründe, nullae istae excusationes sunt, Cic.: excusationes allegare, Ulp. dig.: tolle igitur istas excusationes, Sen. – 2) insbes.: a) aktiv, die Ablehnung, exc. Ser. Sulpici legationis obeundae, Cic. Phil. 9, 8: inertia est laboris exc., P. Syr. sent. 279 R.2 – b) passiv, das Entschuldigtsein = Befreitsein von etw., tutelarum exc. u. a tutela exc., Ulp. dig. 27, 1, 3 u. 5. – II) prägn., die Anführung einer Sache als Entschuldigung, die Entschuldigung od. Ausrede mit etw., das Vorschützen einer Sache, adulescentiae, aetatis, Cic.: hiemis, Auct. b. Afr.: excusationem oculorum accipere (gelten lassen), Cic.: habere excusationem pietatis vel necessitatis vel aetatis, Cic.: nullam excusationem imprudentiae recipere (gelten lassen), Auct. b. Alex.: excusatione amicitiae alqd tegere, Cic.: excusatione uti temporis od. valetudinis, schlechte Zeiten od. Unwohlsein vorschützen, Cic.

    lateinisch-deutsches > excusatio

  • 7 excusatio

    excūsātio, ōnis, f. (excuso), I) die Entschuldigung, Rechtfertigung, 1) im allg.: exc. iusta, Cic. u. Sen.: honestior, Cic.: probabilis, Cic.: m. subj. Genet., Pompei, Cic.: m. obj. Genet., peccati, Cic.: criminis, Quint. – excusationem accipere (gelten lassen), Cic.: Sappho, quae sublata de prytanio est, dat tibi iustam excusationem, für den Raub der S. aus dem Pr. hast du eine begründete E., Cic.: si haec eadem in excusationem meam dixero, Plin. ep.: iusta esset excusatio, Cic.: ex vobis audio nemini civi ullam quo minus adesset satis iustam excusationem esse visam, Cic. Pis. 36: stultitia excusationem non habet, findet keine E., Cic.: excusationem aliquam idoneam praeparavisse (in Bereitschaft haben), Petron.: excusationem probare, Cic.: nullam excusationem recipere (gelten lassen), Sen.: excusationem temptare (versuchen), Sen.: tollere quietis et securitatis excusationem, Tac. dial.: iustā et idoneā uti excusatione intermissionis litterarum, Cic. – Plur., Entschuldigungen, Entschuldigungsgründe, nullae istae excusationes sunt, Cic.: excusationes allegare, Ulp. dig.: tolle igitur istas excusationes, Sen. – 2) insbes.: a) aktiv, die Ablehnung, exc. Ser. Sulpici legationis obeundae, Cic. Phil. 9, 8: inertia est laboris exc., P. Syr. sent. 279 R.2 – b) passiv, das Entschuldigtsein = Befreitsein von etw., tutelarum exc. u. a tutela exc., Ulp. dig. 27,
    ————
    1, 3 u. 5. – II) prägn., die Anführung einer Sache als Entschuldigung, die Entschuldigung od. Ausrede mit etw., das Vorschützen einer Sache, adulescentiae, aetatis, Cic.: hiemis, Auct. b. Afr.: excusationem oculorum accipere (gelten lassen), Cic.: habere excusationem pietatis vel necessitatis vel aetatis, Cic.: nullam excusationem imprudentiae recipere (gelten lassen), Auct. b. Alex.: excusatione amicitiae alqd tegere, Cic.: excusatione uti temporis od. valetudinis, schlechte Zeiten od. Unwohlsein vorschützen, Cic.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > excusatio

  • 8 excusatio

    excūsātio, ōnis f. [ excuso ]
    1) извинение, оправдание
    e. alicujus Cs — оправдание кого-л.
    e. alicujus rei — извинение чего-л. ( peccati C) или на основании чего-л. ( valetudinis C)
    excusationem alicujus accipere C — принять чьё-л. извинение
    excusationem alicui dare C — извинить кого-л.
    2) отклонение, отказ (e. legationis obeundae C); уклонение (inertia est laboris e. PS)
    3) юр. освобождение (от каких-л. повинностей) (e. munĕrum Dig)

    Латинско-русский словарь > excusatio

  • 9 excusatio

    см. excusare.

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > excusatio

  • 10 excusatio

    excuse.

    Latin-English dictionary of medieval > excusatio

  • 11 Excusatio non petita, accusatio manifesta

    He who excuses himself, accuses himself (qui s'excuse, s'accuse)

    Latin Quotes (Latin to English) > Excusatio non petita, accusatio manifesta

  • 12 excusatio non petita, accusatio manifesta

       excusa no pedida, acusación manifiesta; la disculpa no solicitada es una acusación manifiesta; excusa no requerida, acusación manifiesta; el que alega una excusa sin que nadie se la pida, se acusa a sí mismo
       ◘ El que se excusa sin que nadie le haya acusado declara que es culpable. Todo aquel que se disculpa de una falta sin que nadie se lo haya pedido, se está señalando a sí mismo como autor de la falta.

    Locuciones latinas > excusatio non petita, accusatio manifesta

  • 13 excussatio

    excūsātĭo ( excuss-), ōnis, f. [excuso], an excusing, excuse (freq. and class.); constr. with obj. or subj. gen., absol., with cur, quominus, etc.
    (α).
    With gen. obj.:

    peccati,

    Cic. Lael. 11, 37:

    intermissionis litterarum,

    id. Fam. 16, 25:

    valent apud me excusationes injuriae tuae,

    id. Sull. 16, 47.—
    (β).
    With gen. subj.:

    pauci ejusdem generis addit cum excusatione Pompeii conjuncta (shortly before: velle Pompeium se Caesari purgatum),

    Caes. B. C. 1, 8, 4.—With both constructions:

    excusatio Ser. Sulpicii legationis obeundae,

    Cic. Phil. 9, 4, 8.—
    (γ).
    With a causal gen. (freq.):

    hic dies summa'st apud me inopiae excusatio,

    Plaut. As. 3, 1, 31:

    excusatio vel pietatis, vel necessitatis, vel aetatis,

    Cic. Cael. 1, 2; cf.

    adolescentiae,

    id. ib. 18, 43:

    me neque honoris neque aetatis excusatio vindicat a labore,

    id. Sull. 9, 26:

    aetatis,

    Caes. B. C. 1, 85, 9:

    valetudinis,

    Cic. Pis. 6, 13:

    oculorum,

    id. de Or. 2, 68, 275: [p. 681] familiaris funeris, id. Rab. Perd. 3, 8:

    amicitiae,

    id. Lael. 12, 43:

    necessitatis,

    id. Rab. Post. 10, 27:

    summae stultitiae,

    id. Caecin. 11, 30 et saep.—
    (δ).
    Absol.:

    turpis enim excusatio est si quis contra rem publicam se amici causa fecisse fateatur,

    Cic. Lael. 12, 40:

    illa perfugia, quae sumunt sibi ad excusationem,

    id. Rep. 1, 5:

    (Sappho) dat tibi justam excusationem,

    id. Verr. 2, 4, 57, § 126:

    libenter Caesar petentibus Aeduis dat veniam excusationemque accipit,

    Caes. B. G. 6, 4, 3:

    triduum disputationibus excusationibusque extrahitur,

    id. B. C. 1, 33, 3 et saep.—
    (ε).
    With cur and quominus:

    accipio excusationem tuam, qua usus es, cur, etc.,

    Cic. Fam. 4, 4, 1:

    nemini civi ullam, quominus adesset, satis justam excusationem esse visam,

    id. Pis. 15, 36.—
    (ζ).
    With acc. and inf.:

    habent excusationem legitimam, exsilii causa solum vertisse nec esse postea restitutos,

    id. Phil. 5, 5, 14.—
    (η).
    With kindr. accus.:

    ad excusandas excusationes in peccatis,

    Vulg. Psa. 140, 4.—
    II.
    Transf., a being excused, a release, discharge from any thing (post-class.):

    tria onera tutelarum dant excusationem,

    Dig. 27, 1 (De excusationibus), 3; cf.:

    omnibus excusatio a tutela competit,

    ib. 5 et saep. (vid. the whole title).

    Lewis & Short latin dictionary > excussatio

  • 14 excusare

    1) извинять, оправдывать: а) сложить с кого вину, освободить от наказания: excusatum esse прот. teneri (1. 27 § 29 D. 9, 2. 1. 14 pr. D. 48, 10);

    tenebitur, nec ignorantia eius erit excusata (1. 19 § 1 D. 19, 2); (1. 12 D. 48, 8);

    doli non capaces etc. excusati sunt (1. 3 § 1 D. 47, 12), excusata ignorantia, inopia (1. 8 § 8 D. 17, 1); (1. 2 § l D. 18, 6); (1. 22 D. 34, 9): (1. 15 § 3 D. 48, 10);

    incestum excusari solet sexu vel aetate (1. 38 § 7 D. 48, 5);

    excusari maiore poena (1. 68 D. 23, 2);

    excusatio, извинение, mulieres in adulterio commisso nullam habere possunt excusationem (1. 38 § 4. D. 48, 5), aetas excusationem meretur (1. 1 § 32 D. 29, 5); (1. 37 § 1 D. 4, 4);

    vani timoris excusatio non est (1. 184 D. 50, 17);

    excusabilis, извинительный;

    excusabili necessitate impediri (1. 6 C. 10, 63);

    b) извинять кого по поводу должности;

    se excusare, отказаться от чего;

    excusatio, отказ, увольнение;

    excusatio munerum (tit. D. 50, 5);

    munera talia, ut neque aetas ea excuset, neque numerus liberorum (l. 6 § 4 eod.);

    excusari a civilibus muneribus (1. 17 pr. D. 50, 1), a dicendo testimonio (1. 1 § 1 D. 22, 5), a compromisso (1. 16 § 1 D. 4, 8);

    excusatio, se excusare - относительно отказа от должности опекуна (tit. J. 1, 25. D. 27, 1. C. 5, 62 - 68); (1. 11 § 2 D. 4, 4. 1. 16 D. 27, 1), a tutela (1. 11. 21. 25. 27. 46 eod.), ex tutela (1. 45 § 1 eod.);

    habere ius excusationis (1. 26 eod);

    tutelam excusationis iure suscipere nolle (1. 28 pr. D. 26, 2); (1. 20 pr. D. 49, 1);

    partis bonorum se excus., отказаться от управления известною частью имущества малолетнего (1. 111 D. 30).

    2) приводить что-нибудь в извинение: iustam causam litteris excus. (1. 6§ 9 D. 28, 3). 3) защищать: innocentiam excusantem audiri aequum est (1. 33 § 2 D. 3, 3);

    exc. sententiam magistri (I. 19 § 2 D. 4, 8).

    4) исключать (1. l § 3 D. 3, 1. 1. 11 D. 50, 2).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > excusare

  • 15 sapiens

    [st1]1 [-] săpiens, entis: part. présent de sapio.    - abl. sing. sapiente, Ov. M. 10, 622; gén. plur. sapientum, Lucr. 2, 8; Hor. S. 2, 3, 296; sapientium, id. O. 3, 21, 14 a - intelligent, sage, raisonnable, prudent.    - Cic. Off. 1, 16; Clu. 84.    - sapiens rerum humanarum, Gell. 13, 8, 2: qui a l'expérience des choses humaines.    - sapiens sententiis, Cic. Br. 126: sage de pensées.    - sapiens excusatio, Cic. Att. 8, 12, 2: justification raisonnable.    - sapiens bestia, Plaut.: bête intelligente.    - dictum sapienti sat est, Plaut.: à bon entendeur, un mot suffit.    - qui utuntur vino vetere sapientes puto, Plaut. Cas. prol. 5: ceux qui boivent du vin vieux sont des connaisseurs.    - fecundae leporis sapiens sectabitur armos, Hor. S. 2, 4, 44: le connaisseur recherchera l'épaule du lièvre prolifique.    - sapientissima arborum, Plin. 16, 102: le plus sage des arbres [le mûrier qui fleurit tard].    - sapiens, entis, m.: l'homme sage, l'homme raisonnable. --- Hor. S. 1, 4, 115 ; 2, 2, 63; Ep. 1, 6, 15. b - adj. et subst. sage.    - cf. gr. σοϕός.    - Cic. Tusc. 4, 37 ; Div. 2, 61, etc.    - sapientium praecepta, Cic. Rep. 3, 7: les préceptes des sages.    - a viro sapiente: par un homme sage.    - consilio sapienti: par une décision sage.    - septem sapientes, Cic.: les sept sages (de la Grèce). --- Cic. Rep. 1, 12 ; de Or. 3, 137. [st1]2 [-] Săpiens, entis, m.: le Sage (surnom de plusieurs jurisconsultes).
    * * *
    [st1]1 [-] săpiens, entis: part. présent de sapio.    - abl. sing. sapiente, Ov. M. 10, 622; gén. plur. sapientum, Lucr. 2, 8; Hor. S. 2, 3, 296; sapientium, id. O. 3, 21, 14 a - intelligent, sage, raisonnable, prudent.    - Cic. Off. 1, 16; Clu. 84.    - sapiens rerum humanarum, Gell. 13, 8, 2: qui a l'expérience des choses humaines.    - sapiens sententiis, Cic. Br. 126: sage de pensées.    - sapiens excusatio, Cic. Att. 8, 12, 2: justification raisonnable.    - sapiens bestia, Plaut.: bête intelligente.    - dictum sapienti sat est, Plaut.: à bon entendeur, un mot suffit.    - qui utuntur vino vetere sapientes puto, Plaut. Cas. prol. 5: ceux qui boivent du vin vieux sont des connaisseurs.    - fecundae leporis sapiens sectabitur armos, Hor. S. 2, 4, 44: le connaisseur recherchera l'épaule du lièvre prolifique.    - sapientissima arborum, Plin. 16, 102: le plus sage des arbres [le mûrier qui fleurit tard].    - sapiens, entis, m.: l'homme sage, l'homme raisonnable. --- Hor. S. 1, 4, 115 ; 2, 2, 63; Ep. 1, 6, 15. b - adj. et subst. sage.    - cf. gr. σοϕός.    - Cic. Tusc. 4, 37 ; Div. 2, 61, etc.    - sapientium praecepta, Cic. Rep. 3, 7: les préceptes des sages.    - a viro sapiente: par un homme sage.    - consilio sapienti: par une décision sage.    - septem sapientes, Cic.: les sept sages (de la Grèce). --- Cic. Rep. 1, 12 ; de Or. 3, 137. [st1]2 [-] Săpiens, entis, m.: le Sage (surnom de plusieurs jurisconsultes).
    * * *
        Sapiens, sapientis. Cic. Sage.

    Dictionarium latinogallicum > sapiens

  • 16 accipio

    ac-cipio, cēpī, ceptum, ere [ capio ]
    1)
    а) получать (epistulam ab aliquo C; consulatum Eutr)
    oculisve aut pectore noctem non a. V — не знать ночью ни сна, ни душевного покоя
    б) испытывать, терпеть (injuriam ab aliquo C; cladem L, QC; dolorem C)
    a. pecuniam Cпринимать деньги ( иногда взятку)
    aliquid (in) acceptum referre C — записать что-л. на приход
    aliquid alicui acceptum referre C, facere G, PJ и ferre VM — быть кому-л. должным что-либо, перен. быть кому-л. обязанным чём-л.
    2) допускать, впускать ( armatos urbe и in arcem L)
    3) принимать внутрь, т. е. есть или пить (cibum Lampr; herbam in potu Just; medicinam C)
    4) узнавать, слышать (nuntium, clamorem Sl)
    quae gerantur, accipies ex illo C — о том, что делается, ты узнаешь от него
    a. aliquem in amicitiam C — установить дружеские отношения с кем-л.
    a. aliquam in matrimonium Su, aliquam conjugem SenT и a. aliquam Capit — жениться на ком-л.
    a. aliquem leniter clementer que C — принимать кого-л. (обращаться с кем-л.) ласково и милостиво
    6)
    а) воспринимать, выслушивать ( aliquid benignis auribus Pl)
    accipel H — послушай!, тж. V пойми! или обрати внимание!
    б) принимать, одобрять ( orationem alicujus C)
    accipio! Ter, H — согласен!, отлично!
    7) понимать (recte, aliter atque est Ter, aliquid omen QC, in omen и velut omen L); считать ( verisimilia pro veris L)
    urbis appellatio Roma accipitur Q — под словом «город» понимается Рим
    a. aliquid in malam partem Sen — воспринять что-л. в дурную сторону (в дурном смысле)
    8) перенимать, усваивать ( morem a majoribus C)
    a. vitam alicujus V — усвоить чей-л. образ жизни
    elementa prima litterarum a. Eutr — усвоить начатки грамоты. — см. тж. acceptum и acceptus

    Латинско-русский словарь > accipio

  • 17 aetas

    aetās, ātis, f. (zsgz. aus dem alten aevitas, v. aevum), die Zeitlichkeit, I) der einer Person od. Sache ihrer innern Natur nach zufallende Zeitteil, 1) die Lebenszeit, das Dasein, das Leben in seiner Zeitdauer betrachtet (während vita = das Leben nach seiner Lebenskraft), a) übh.: omnis aetas, das ganze Leben, Plaut. (s. Spengel Plaut. truc. 1, 1, 1): breve tempus aetatis, Cic.: cum in aetate grandiuscula esse coepisset, Augustin.: in aetate hominum, Plaut.: aetatis spatio probati, durch eine lange Lebensdauer, Cic.: volat aetas, Cic.: aetatem agere nudam, Cic., od. regio cultu, Sall., od. desidiose, Lucr., od. in litteris, Cic., od. domi, Enn. fr., od. sub ipsis septentrionibus, Gell., od. procul a republica, Sall.: aetas pure et eleganter et quiete acta, Cic.: aetatem degere cum alqo, Komik., od. inter feras, Cic.: omnem aetatem degere in tranquillitate sine dolore, Cic.: degere omne tempus aetatis sine molestia, Cic.: gerere aetatem cum alqo, Sulpic. in Cic. ep.: aetatem conterere in alqa re, Cic.: aetatem consumere in alqa re, Cic.: se suamque aetatem curant, Plaut. – aetatem, das liebe lange Leben hindurch, zeitlebens, für immer, Komik. u. Lucil. fr. (vgl. Brix Plaut. Men. 717. Lorenz Plaut. Pseud. 493. Wagner Ter. heaut. 716). – in aetate (hominum), im (menschlichen) Leben, je zuweilen (s. Brix Plaut. trin. 24), Plaut.: verb. in vita atque in aetate, Plaut.: u. in aetate sua, Plaut. – dah. aetas mea, tua = ich, du (s. Brix Plaut. Men. 675. Lorenz Plaut. Pseud. 110), in te nunc omnes spes sunt aetati meae, Plaut.: vae aetati tuae, vae capiti atque aetati tuae, Plaut.: aliquid tulisse mali capiti atque aetati illorum, Ter. – b) ein Menschenalter (von 30, selten u. nur bei Dichtern von 100 Jahren), eine Generation, tertiam iam aetatem hominum vivebat (Nestor), Cic.: hominis aetatem durare, Liv.: vixi annos bis centum; nunc tertia vivitur aetas, Ov. – 2) die Lebenszeit, in der jmd. gerade steht, das Lebensalter, die Jahre, das Alter, u. die einzelne Altersstufe, a) eig.: α) ohne nähere Bestimmung: aetas succedit aetati, Cic.: amicitia incepta a parvis cum aetate (mit den Jahren) accrevit, Ter.: filius id aetatis, Cic.: sumus id aetatis, Cic.: u. so hoc, illuc, istuc aetatis, Komik. (s. Brix Plaut. trin. 787): aetate superiores (Ggstz. pueri), Varr. – auch (v. mehreren) im Plur., vincunt numero, vincunt aetatibus, Cic.: ambo florentes aetatibus, Verg.: homines omnium aetatium, Gell. – aetas ( wie tempus) est mit Infin., Verg.: aetas desinit, incipit mit final. Infin., Verg. – u. insbes. bald = Jugend, forma (Schönheit) atque aetas, Ter.: neque sciebat neque per aetatem (wegen der J.) potis erat, Ter.: u. so amici regis, qui propter aetatem eius in curatione erant regni, Caes.: dedecora, quae aetas ipsius (seine Jugend = er in seiner J.) pertulit, Cic.: aetatis maxime paenitebat, an seine J. stieß man sich am meisten, Liv.: qui aliquid formae, aetatis artificiique habebant (Ggstz. qui senes ac deformes erant), Cic.: carus eris Romae, donec te deseret aetas, Hor. – bald = höheres od. hohes Alter, aetatis vacatio, Nep.: aetatis excusatio, Curt.: morbo atque aetate confectus, Sall.: aetate gravis, Liv.: nusquam tantum tribuitur aetati, nusquam senectus est honoratior, Cic.: aetate (vor A.) non quis obtuerier, Plant. – bald = das gereiftere, mannbare (heiratsfähige) Alter, in aetatem venire, Liv. 42, 34, 3, pervenire, Corp. inscr. Lat. 10, 5056. – v. Lebl., aetas populorum et civitatum, Cic. de legg. 2, 9: aetates aedificiorum, Papin. dig. 30, 58: aetates tabularum, Petr. 88, 1: aetatem ferre (v. Wein), das hohe Alter vertragen, alt werden können (und doch nicht verderben), Cic. fr. bei Macr. sat. 2, 3, 2 (= Cic. fr. G. b 10 p. 344, 22 M.): so auch aetatem pati, Sen. ep. 36, 3. – β) mit näherer Bestimmung: iniens aetas, der Eintritt ins Leben (der Beginn der praktischen Wirksamkeit), Cic.: ab initio aetatis oder ab ineunte aetate, Cic.: a primo tempore oder a primis temporibus aetatis, Cic.: a prima aetate, Cic.: flos aetatis od. florens aetas, die Jugend, Cic.: bona aetas, die guten Jahre, Cic.: mala aetas, die bösen Jahre, Plaut. – ad petendum (magistratum) legitima aetas, Liv.: aetas militaris, das gesetzliche Jahr für den Kriegsdienst (das 17te), Sall.: quaestoria (das 31ste, unter Augustus das 25ste), Quint.: senatoria (das 25ste), Tac.: consularis (das 43ste), Cic. – aetas nova, die frische Jugend (Ggstz. aetas serior (das reifere Alter), Ov.: aetas integra, Afran, fr. u. Tac. (bes. aetate integrā, in der Blüte der Jugend, Pacuv. fr., Komik, u.a., s. Spengel Ter. Andr. 72): aetas iam constans, Cic., nondum constans, Suet.: media, Plaut. u. Cic. (s. Wagner Plaut. aul. 157): u. media aetas Falerni, Plin. 23, 34: firmata, Cic.: imbecilla, Sall., infirma, Cic.: pubes, Liv.: aetas iuvenilis, Augustin. ep. 36, 1: aetas virilis, s. virīlis: tenera, Liv.: adulta, Cic.: grandior, Cic.: ingravescens, Cic.: extrema, Cic.: fessa aetas, Altersschwäche, Tac.: aetate iam affectā, schon in die Jahre, Cic.: aetate exactā, im hohen Alter, Pacuv. fr., Cic. u.a.: ebenso actā aetate, Cic.: aetas decrepita, Cic.: aetas senecta, Plaut., Sall. fr. u.a.: aetas grandaeva, Aur. Vict. epit. 41, 25: longissima, Cic.: inferior, superior aetas, Cic.: aetas maior, Gell.: si iam satis aetatis ac roboris esset, Cic.: quid aetatis tibi videor? Plaut.: quibus aetas ad militandum gravior esset, schon zu alt zum Kriegsdienst, Liv.: aetatem habes opportunissimam, du stehst im besten Alter, Cic. – b) meton. = die Menschen einer Altersstufe, die Altersklasse (s. Ticher Cic. de sen. 46): vestra, Leute eueres Alters, Cic.: puerilis aetas, das Knabenalter = die Knaben, Cic.: senilis aetas, das Greisenalter = die Greise, Cael. Aur. acut. 2, 13, 90: aetas robustior, Liv.: haec aetas nostra iuris ignara est, Cic.: omnes aetates, ordines, die Leute jedes Alters, jung u. alt, Cic.: u. so omnis aetas, Liv.: puellis ut saltem parcerent, a qua aetate etiam hostes abstinerent, Liv. – II) der einer Person od. Sache nur äußerlich zufallende Anteil an der Zeit, a) im engern Sinne, das Zeitalter, die Zeit, Romuli aetas, Cic.: ab aetatis huius memoria, Cic.: clarissimus imperator suae aetatis, Liv.: nostrā aetate, Quint.: heroicis aetatibus, Cic.: illustrium hominum aetates et tempora, Cic. – meton., das Zeitalter, die Zeit = die Menschen eines Zeitalters, das Geschlecht, nostra aetas, Liv.: secuta aetas, Plin.: incuriosa suorum aetas, Tac.: quid nos dura refugimus aetas? Hor.: impia perdemus devoti sanguinis aetas, Hor.: disce tamen, veniens aetas, Ov. – poet. übtr., verborum vetus aetas, die alten Geschlechter der Wörter, die altgewordenen Wörter, Hor. de art. poët. 61. – b) im weitern Sinne, der Zeitabschnitt, die Zeit übh., aurea aetas, das goldene Zeitalter, Ov.: sempiternae saeculorum aetates, Cic. – omnia fert aetas, Verg.: quidquid sub terra est, in apricum proferet aetas, Hor.: longa aetas, die Länge der Zeit, Hor.: aetate tam longā, Flor.: aetate, durch die Länge der Zeit, infolge der Verjährung, Flor. 3, 13, 7. – / Genet. Plur. gew. aetatum; doch auch nicht selten aetatium, Liv. u.a.; vgl. Neue-Wagener Formenl.3 1, 409.

    lateinisch-deutsches > aetas

  • 18 exclusio

    exclūsio, ōnis, f. (excludo), die Ausschließung, I) eig.: a) einer Pers., die Abweisung, Ter. eun. 88. – b) einer Sache, ventorum, Vitr. 1, 6, 3. – II) übtr.: excusatio est quasi quaedam exclusio, quae etc., Ulp. dig. 44, 1, 2 pr.

    lateinisch-deutsches > exclusio

  • 19 excusatiuncula

    excūsatiuncula, ae, f. (Demin. v. excusatio), die kleine Entschuldigung, Plur. bei Salv. adv. avar. 3, 2.

    lateinisch-deutsches > excusatiuncula

  • 20 sapiens

    sapiēns, entis, Abl. ente PAdi. (v. sapio), weise, einsichtig, einsichtsvoll, vernünftig, verständig, klug, I) im allg. (Ggstz. brutus, stultus), v. Pers., vir, Cic.: rex aequus ac sapiens, Cic.: puella, Ov.: quis sapientior ad coniectuam rerum futurarum? Cic.: Cyrus ille Perses iustissimus fuit sapientissimusque rex, Cic.: mit Genet., sapiens rerum humanarum, Gell. 13, 8, 2: eligendae mortis, Augustin. epist. 204, 7. – von Tieren, mus pusillus quam sit sapiens bestia, Plaut.: animalia sapientiora, Plin. – v. Lebl., excusatio, Cic.: vita, Nep.: consilium, Ov.: vera et sapiens animi magnitudo, Cic.: sapientior aetas, Ov.: sapientissima arborum, v. Maulbeerbaum, weil er nach geendigter Kälte ausschlägt, Plin. – subst. = der Einsichtsvolle, Vernünftige, Verständige, Kluge (Ggstz. brutus, stultus, demens), dictum sapienti sat est, Plaut.: insani sapiens nomen ferat, Hor.: sapiens ex bruto numquam potest oriri, Lact. – als Beiname der Juristen L. Atilius, M. Kato u.a., Cic. – II) prägn., wie σοφός, voll höherer Einsicht in den Gang u. Wert der Dinge, weise, subst. der Weise (verschieden von prudens, dem Weltklugen), Cic.: septem sapientes, die bekannten sieben Weisen der Griechen, Val. Max.: dafür oft bl. septem, Cic. – / Genet. Plur. in Prosa jetzt nach den besten Hdschrn. überall sapientium in den neuesten Texten; sapientum bei Lucr. 2, 8 u. Hor. sat. 2, 3, 296. Vgl. Neue-Wagener Formenl.3 2, 138 u. Index.

    lateinisch-deutsches > sapiens

См. также в других словарях:

  • Excusatio —    • Excusatio,          причина, приводимая для того, чтобы отклонить от себя какое либо тягостное дело или должность, напр. судьи, опекуна муниципального советника (decurio) и т. п. Чаще всего была exc. aetatis, т. е. отказать по преклонности… …   Реальный словарь классических древностей

  • excusatio — index excuse, justification, plea Burton s Legal Thesaurus. William C. Burton. 2006 …   Law dictionary

  • Excusatio non petita — Excusatio non petita, accusatio manifesta Saltar a navegación, búsqueda Excusatio non petita, accusatio manifesta es una locución latina de origen medieval. La traducción literal es excusa no pedida, manifiesta acusación . Significa que todo… …   Wikipedia Español

  • Excusatio non petita, accusatio manifesta — ist eine lateinische Phrase aus dem Mittelalter. Eine Übersetzung wäre „Wer sich unaufgefordert entschuldigt, klagt sich selbst an“. Der Satz bedeutet, dass jeder, der sich für einen Fehler entschuldigt, ohne dass man ihn darum gebeten hätte, die …   Deutsch Wikipedia

  • EXCUSATIO Munerum — Gr. άτέλεια τῶ λειτουργίων. Vide infra ubi de Praemiis …   Hofmann J. Lexicon universale

  • excusatio — /ekskyvwzeysh(iy)ow/ In the civil law, an excuse or reason which exempts from some duty or obligation …   Black's law dictionary

  • excusatio — /ekskyvwzeysh(iy)ow/ In the civil law, an excuse or reason which exempts from some duty or obligation …   Black's law dictionary

  • excusatio — An excuse …   Ballentine's law dictionary

  • vani timoris justa excusatio non est — /veynay tamoras jasta ekskyuwzeysh(iy)ow non est/ A frivolous fear is not a legal excuse …   Black's law dictionary

  • Vani timoris justa excusatio non est — An idle fear is not a lawful excuse. Williams v Kansas City Southern Railway Co. 257 Mo 87, 165 SW 788 …   Ballentine's law dictionary

  • Liste lateinischer Phrasen/E — Lateinische Phrasen   A B C D E F G H I L M N O P Q R S T U V Inhaltsverzeichnis 1 …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»